Professional Documents
Culture Documents
DATA PENGAMATAN
Tabel A.1 hasil analisa minyak jelantah sebelum proses penjernihan
Hasil Analisa
Sampel Warna Aroma Kadar air, % FFA Bilangan
% peyabunan
(mg/gr)
Minyak coklat tua Tengik 0,2% 0,40 154,30
jelantah
Sampel
700 °C 800°C
Parameter SNI 2M 2,5 M 3M 2M 2,5 M 3M
Agak Agak Agak Agak Agak Agak
Aroma Normal
tengik tengik tengik tengik tengik tengik
Kuning
Warna Kuning Kuning Kuning Kuning Kuning Kuning
bening
Kadar air Maks.
0.089 0.093 0.091 0.081 0.085 0.087
(%) 0,15
Maks.
FFA (%) 0.27 0.26 0.26 0.27 0.26 0.25
0.3
Bilangan
196 –
Penyabun 203,09 196,38 196.38 161.31 182,35 199,19
209
(mg/gr)
Perlakuan
Nama
700° C 800° C
Sampel
Parameter
2M 2,5M 3M 2M 2,5M 3M
Karbon
Aktif
Kadar air % 8,46 8,33 7,5 6,72 5,93 5,88
Kayu
Mahoni
42
Tabel A.4 Hasil Analisa Karbon Aktif Kayu Mahoni
Perlakuan
Nama
700° C 800° C
Sampel Parameter
2M 2,5M 3M 2M 2,5M 3M
ANALISA KARBON
Kadar Abu
Sebelum di Sesudah di
Suhu Konsentrasi Cawan (gr)
No furnice (gr) furnace (gr)
Karbonisasi KOH C
(a) B
1 2 45,56 44,44 44,38
2 700 2.5 40,58 39,45 39,39
3 3 39,46 38,40 38,36
4 2 36,25 35,15 35,05
5 800 2.5 46,26 45,15 45,06
6 3 34,38 33,27 33,18
Rumus :
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
Ditanya :
% Kadar abu = ..…….?
Temperatur 700°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
44,44−44,38
= 45,56−44,38 x 100%
= 5,08%
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
39,45−39,39
= 40,58−39,39 x 100%
= 5,04%
3. Konsentrasi 3 M
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
38,40−38,36
= 39,46−38,36 x 100%
= 3,63%
42
45
Temperatur 800°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
35,15−35,05
= 36,25−35,05 x 100%
= 8,33%
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
45,15−45,06
= 46,26−45,06 x 100%
= 7,5%
3. Konsentrasi 3 M
𝑏−𝑐
% Kadar abu = x 100%
𝑎−𝑐
33,27−33,18
= 34,38−33,18 x 100%
= 7,5%
Kadar air
Sebelum di Sesudah di
Suhu Konsentrasi Cawan (gr)
No. oven (gr) oven (gr)
Karbonisasi KOH (c)
(a) (b)
1 2M 76,65 76,54 75,35
2 700C 2,5 M 75,74 75,64 74,54
3 3M 75,45 75,36 74,25
4 2M 77,26 77,18 76,07
5 800 2,5 M 76,56 76,49 75,38
6 3M 77,43 77,36 76,24
Rumus :
𝑎−𝑏
Kadar Air = 𝑎−𝑐 x 100%
Ditanya :
Kadar Air = …………..?
Temperatur 700°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑎−𝑐
Kadar Air = 𝑎−𝑏 x 100%
76,65−76,54
= 76,65−75,35 × 100%
46
= 8,46%
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑎−𝑏
Kadar Air = 𝑎−𝑐 x 100%
75,74−75,64
= 75,74−74,54 × 100%
= 8,33%
3. Konsentrasi 3 M
𝑎−𝑏
Kadar Air = 𝑎−𝑐 x 100%
75,45−75,36
= 75,45−74,25 × 100%
= 7,5 %
Temperatur 800°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑎−𝑏
Kadar Air = 𝑎−𝑐 x 100%
77,26−77,18
= 77,26−76,07 × 100%
= 6,72 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑎−𝑏
Kadar Air = 𝑎−𝑐 x 100%
76,56−76,49
= 76,56−75,38 × 100%
= 5,93 %
3. Konsentrasi 3 M
𝑎−𝑏
Kadar Air = 𝑎−𝑐 x 100%
77,43−77,36
= 77,43−76,24 × 100%
= 5,88 %
47
Rumus :
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatile = 𝑎−𝑐 x 100%
Ditanya
% Zat volatile =…….?
Temperatur 700°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatil = x 100%
𝑎−𝑐
36,77−36,52
= × 100%
36,77−35,57
= 20,83 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatil = x 100%
𝑎−𝑐
39,64−39,40
= 39,64−38,43 × 100%
= 19,85%
3. Konsentrasi 3 M
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatil = x 100%
𝑎−𝑐
34,53−34,27
= 34,53−33,33 × 100%
= 21,66%
48
Temperatur 800°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatil = x 100%
𝑎−𝑐
46,25−45,99
=46,25−45,05 × 100%
= 21,66 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatil = × 100%
𝑎−𝑐
40,84−40,59
= 40,84−39,65 × 100%
= 21 %
3. Konsentrasi 3 M
𝑎−𝑏
% Kadar zat volatil = x 100%
𝑎−𝑐
34,54−34,29
= 34,54−33,34 × 100%
= 20,83 %
ANALISA MINYAK
Kadar Air
Sebelum Sesudah dioven
Suhu Konsentrasi Cawan (gr)
No. Dioven (gr) (gr)
Karbonisasi KOH (c)
(a) (b)
Sebelum
1 - 65,3371 65,3269 60,3336
Penjernihan
2 2M 69,8337 69,8292 64,8283
3 700C 2,5 M 85,7674 85,7627 80,7645
4 3M 41,5982 41,5936 36,5906
5 2M 50,3138 50,3107 45,5906
6 800C 2,5 M 81,0801 81,0758 76,0764
7 3M 111,1796 111,1752 106,1725
Rumus :
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
Ditanya :
Kadar Air = ……………………….?
Sebelum Penjernihan
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
65,3371−65,3269
= x 100%
65,3371−60,3336
= 0,20 %
Temperatur 700°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
69,8337−69,8292
= 69,8337−64,8283×100%
= 0,089 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
85,7674−85,7627
= 85,7674−80,7645 × 100%
= 0,093%
3. Konsentrasi 3 M
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
41,5982−41,5936
= 41,5982−36,5906 × 100%
= 0,091%
Temperatur 800°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
50,3148−50,3107
= ×100%
50,3148−45,5906
= 0,081 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
81,0801−81,0758
= 81,0801−76,0764×100%
= 0,085 %
50
3. Konsentrasi 3 M
𝑎−𝑏
Kadar air = x 100%
𝑎−𝑐
111,1796−111,1752
= 111,1796−106,1725×100%
= 0,087 %
Bilangan Penyabunan
Konsentrasi Volume Blanko Volume
No Suhu Karbonisasi
KOH (ml) titran (ml)
Sebelum
1 - 25 14
Penjernihan
2 2M 25 10,5
3 700C 2,5 M 25 11
4 3M 25 11
5 2M 25 13,5
6 800 2,5 M 25 12
7 3M 25 10,8
Rumus :
(𝑏−𝑎) 𝑚𝑙 𝑥 𝑁 𝐻𝐶𝐿 𝑥 𝐵𝑀 𝐾𝑂𝐻
𝑔𝑟 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑒𝑙
Ditanya :
Bilangan Penyabunan ………?
Sebelum Penjernihan
(25−14,) 𝑚𝑙 𝑥 0,5 𝑁 𝑥 56,11
= 154,30
2
Temperatur 700°c
1. Konsentrasi 2 M
(𝑏−𝑎) 𝑚𝑙 𝑥 𝑁 𝐻𝐶𝐿 𝑥 𝐵𝑀 𝐾𝑂𝐻
Bilangan Penyabunan = 𝑔𝑟 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑒𝑙
(25−10,5) 𝑚𝑙 𝑥 0,5 𝑁 𝑥 56,11
= 2
= 203,39
2. Konsentrasi 2,5 M
(𝑏−𝑎) 𝑚𝑙 𝑥 𝑁 𝐻𝐶𝐿 𝑥 𝐵𝑀 𝐾𝑂𝐻
Bilangan Penyabunan = 𝑔𝑟 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑒𝑙
(25−11) 𝑚𝑙 𝑥 0,5 𝑁 𝑥 56,11
= 2
= 196,38
3. Konsentrasi 3 M
51
= 196,38
Temperatur 800°c
1. Konsentrasi 2 M
(𝑏−𝑎) 𝑚𝑙 𝑥 𝑁 𝐻𝐶𝐿 𝑥 𝐵𝑀 𝐾𝑂𝐻
Bilangan Penyabunan = 𝑔𝑟 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑒𝑙
(25−13,5) 𝑚𝑙 𝑥 0,5 𝑁 𝑥 56,11
= 2
= 161,31
2. Konsentrasi 2,5 M
(𝑏−𝑎) 𝑚𝑙 𝑥 𝑁 𝐻𝐶𝐿 𝑥 𝐵𝑀 𝐾𝑂𝐻
Bilangan Penyabunan = 𝑔𝑟 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑒𝑙
(25−12) 𝑚𝑙 𝑥 0,5 𝑁 𝑥 56,11
= 2
= 182,35
3. Konsentrasi 3 M
(𝑏−𝑎) 𝑚𝑙 𝑥 𝑁 𝐻𝐶𝐿 𝑥 𝐵𝑀 𝐾𝑂𝐻
Bilangan Penyabunan = 𝑔𝑟 𝑠𝑎𝑚𝑝𝑒𝑙
(25−10,8) 𝑚𝑙 𝑥 0,5 𝑁 𝑥 56,11
= 2
= 199,19
%FFA
Ditanya :
% FFA = …………….?
52
Sebelum Penjernihan
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = x 100%
𝑔 𝑥 1000
7,9 𝑥 0,1 𝑥 25,6
= x 100%
5 𝑥 1000
= 0,40 %
Temperatur 700°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = 𝑥 100 %
𝑔 𝑥 1000
5,4×0,1×25,6
= x 100 %
5 𝑥 1000
= 0,27 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = 𝑥 100%
5 𝑥 1000
5,2×0,1×25,6
= x 100 %
5 𝑥 1000
= 0,26 %
3. Konsentrasi 3 M
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = 𝑥 100 %
𝑔 𝑥 1000
5,1×0,1×25,6
= x 100 %
5 𝑥 1000
= 0,26 %
Temperatur 800°C
1. Konsentrasi 2 M
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = 𝑥 100%
𝑔 𝑥 1000
5,3×0,1×25,6
= 𝑥 100 %
5 𝑥 1000
= 0,27 %
2. Konsentrasi 2,5 M
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = 𝑥 100 %
𝑔 𝑥 1000
5,2 ×0,1×25,6
= 𝑥 100%
5 𝑥 1000
= 0,26 %
53
3. Konsentrasi 3 M
𝑚𝑙 𝑁𝑎𝑂𝐻 𝑥 𝑁 𝑥 25,6
% FFA = 𝑥 100 %
𝑔 𝑥 1000
5×0,1×25,6
= 𝑥 100 %
5 𝑥 1000
= 0,25 %
LAMPIRAN C
DOKUMENTASI PENELITIAN
Gambar C.3 Hasil karbonisasi Kayu Gambar C.4 Penghalusan karbon dengan
Mahoni alat grinding
54
55
Gambar C.5 Proses pembuatan Gambar C.6 Proses aktivasi selama 24 jam
Larutan aktivator KOH menggunakan aktivator KOH
PCCC
58
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77