CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA I JAKOŚCIOWE OZNACZANIE CUKRÓW

Cel: Zastosowanie techniki chromatografii cienkowarstwowej do separacji i identyfikacji

cukrów.

Reakcje charakterystyczne cukrów

1. Odróżnianie cukrów od innych związków organicznych- reakcja Molischa.

Fot.1. Od lewej: 1-próba X; 2-woda destylowana; 3-skrobia; 4-sacharoza; 5-glukoza

Obserwacje: Roztwór 1, 3, 4 oraz 5 zmieniły barwę na fioletową. W roztworze 2 nie

zaobserwowano zmian koloru.

Wniosek: Roztwory 1, 3, 4 i 5 są roztworami cukrów, w odróżnieniu od roztworu 2.

2. Odróżnianie cukrów redukujących od nieredukujących - reakcja Benedicta.

Fot.2. Od lewej: 1-glukoza; 2-maltoza; 3-sacharoza; 4-skrobia; 5-woda destylowana; 6-próba X

 Obserwacje: Roztwór 1 i 2 zmieniły kolor na brunatno-czerwony. Roztwór 6 zmienił kolor na
ceglastoczerwony. Natomiast roztwory 3, 4, 5 nie zmieniły barwy.

Wniosek: W roztworach 1, 2 oraz 6 obecne są cukry redukujące, a w próbach 3, 4 i 5 obecne

są cukry nieredukujące.

3. Odróżnianie cukrów prostych od dwucukrów redukujących

Fot.3. Od lewej: 1-glukoza; 2-maltoza; 3-próba X

Obserwacje: W próbie 1 i 3 obserwujemy czerwony osad. W próbie 2 nie obserwujemy

żadnych zmian.

Wniosek: W roztworach 1 i 3 obecne są redukujące cukry proste, a w roztworze 2 dwucukry

redukujące.

4. Wykrywanie wielocukrów.

Fot.4. Od lewej: 1-próba X; 2-woda destylowana; 3-glukoza; 4-skrobia

 Obserwacje: W próbach 1, 2 i 3 brak widocznych różnic. W próbie 4 zaobserwowano zmianę
koloru na granatowy.

Wniosek: Tylko w próbie 4 znajdują się wielocukry.

Wyniki powyższych reakcji są zgodne z założeniami teoretycznymi.

Chromatografia cienkowarstwowa cukrów

Czoło rozpuszczalnika; b = 10cm

Linia startu

Fot.5. Płytka z gotowym chromatogramem

Na Fot.5. widoczne są (od lewej) próby. Poniżej przedstawiono wyniki wraz z obserwacjami:

1) Ksyloza - a1 = 4,3cm; Rf=0,43; kolor szary, plamka owalna

2) Fruktoza - a2 = 3,8cm; Rf=0,38; kolor ceglasty, plamka owalna
3) Glukoza - a3 = 3,5cm; Rf=0,35; kolor szaro-niebieski, plamka owalna
4) Sacharoza - a4 = 2,5cm; Rf=0,25; kolor jasno szary, plamka podłużna
5) Laktoza - a5 = 1,5cm; Rf=0,15; kolor ciemno niebieski, plamka dość wydłużona
6) Mieszanina cukrów 1 + 2 + 3 + 4 + 5
1. a6 = 1,5 cm; Rf = 0,15; kolor ciemno niebieski
2. a7 = 2,8 cm; Rf = 0,28; kolor jasno szary
3. a8 = 3,4 cm; Rf = 0,34; kolor szaro-niebieski
4. a9 = 4,2 cm; Rf = 0,42; kolor ceglasty
5. a10 = 4,9 cm; Rf = 0,49; kolor szary
7) Związek X
1. a11 = 2,4 cm; Rf = 0,24; kolor jasno szary
2. a12 = 3 cm; Rf = 0,3; kolor szaro-niebieski
3. a13 = 3,8 cm; Rf = 0,38; kolor ceglasty

a
Rf =
b

Wnioski: Związek X składa się z fruktozy, glukozy i sacharozy.

Różne wartości Rf dla badanych cukrów wynikają z faktu, iż próbki są separowane dzięki
temu, że w różny sposób dzielą się pomiędzy obie fazy. Tym samym przemieszczane są przez
fazę ruchomą z różną prędkością. Składniki próbki, które wykazują większe powinowactwo do
fazy ruchomej poruszają się znacznie szybciej niż składniki, które wykazują większe
powinowactwo do fazy stacjonarnej. Przez to te pierwsze wcześniej opuszczają układ
chromatograficzny.

Uzyskane wyniki Rf są zgodne z danymi literaturowymi.

Dyskusja: Metoda ta nadaje się do rozdziału i identyfikacji cukrów wykorzystanych w

ćwiczeniu, choć Rf tych samych cukrów różni się minimalnie pomiędzy samym cukrem a
mieszankami, możemy rozpoznać cukry dzięki kolorowi i relatywnemu położeniu do innych
sacharydów. Pierwsze pięć prób stanowi w tym celu próbę kontrolną do dalszej identyfikacji
cukrów z mieszanin.