Liceum Krzemienieckie - Encyklopedia PWN

encyklopedia.pwn.pl/haslo/Liceum-Krzemienieckie;3932308.html

Liceum Krzemienieckie,

szkoła założona 1805 w Krzemieńcu przez T. Czackiego przy współudziale H. Kołłątaja,

do 1817 Gimnazjum Wołyńskie;
nauka w Liceum Krzemienieckim, traktowanym przez twórców jako zalążek przyszłego
uniwersytetu, trwała 10 lat (4 roczne „klasy” i 3 dwuletnie „kursy”), rozpoczynała się na
poziomie elementarnym, a kończyła na poziomie znacznie przewyższającym poziom
ówczesnych szkół średnich; przy Liceum Krzemienieckim działały inne szkoły i kursy,
m.in. (od 1811) Szkoła Geometrów Praktycznych i Szkoła Mechaników; Liceum
Krzemienieckie było doskonale wyposażone, dysponowało bogatą biblioteką i zbiorami;
kierunek wychowawczy nadał mu pierwszy dyrektor J. Czech; wykładali m.in.: A.
Feliński, J. Lelewel, A. Osiński, J. Korzeniowski, E. Słowacki; Liceum Krzemienieckie
stało się ważnym ośrodkiem życia umysłowego, konkurującym z Wilnem
i przyciągającym młodzież z południowo-wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej; do
znanych jego wychowanków należeli m.in.: A. Malczewski, F. Bernatowicz, M. Gosławski,
G. Olizar, T. Szczeniowski, a także T. Zaborowski, K. Sienkiewicz, T. Sierociński, J.
Korzeniowski; u schyłku lat 20. XIX w. Liceum Krzemienieckie zaczęło podupadać; 1832
po upadku powstania listopadowego zostało zlikwidowane, a jego majątek oraz część
wykładowców przeniesiono do tworzącego się rosyjskiego uniwersytetu w Kijowie.
Wskrzeszone rozkazem J. Piłsudskiego 1920, odzyskawszy dawne fundacje, wznowiło
działalność 1922 jako zespół naukowo-dydaktyczny obejmujący m.in. gimnazjum,
seminarium nauczycielskie wraz ze szkołą ćwiczeń, szkołę roln.-leśną (w Białokrynicy k.
Krzemieńca), muzeum J. Słowackiego; szkoły krzemienieckie, z ich zapleczem
gospodarczym, tworzyły samodzielny okręg szkolny, podległy bezpośrednio ministrowi
oświaty (funkcję kuratora pełnił m.in. J. Poniatowski); 1927–37 stosowano tu (z
pewnymi modyfikacjami) eksperymentalny system nauczania oparty na tzw. planie
daltońskim; działało do 1939.

Bibliografia

M. Danilewicz Zielińska Życie naukowe dawnego Liceum Krzemienieckiego, Warszawa

1937;

W. Grębecka Wilno–Krzemieniec: botaniczna szkoła naukowa (1781–1841), Warszawa

1998.

Krzemieniec, kompleks budynków pojezuickich (Liceum Krzemienieckie) zgłoś uwagę

(Ukraina)fot. S. Tarasow/Archiwum Ilustracji WN PWN SA ©
Wydawnictwo Naukowe PWN

1/2
2/2