GEMİNİN YAPI ELEMANLARI

Omurga nedir, ne işe yarar?*

Teknenin başından kıçına kadar uzanarak diğer tüm unsurlarını üzerinde taşıyan ana yapı
elemanıdır.

Bodoslama nedir?
Omurganın geminin baş ve kıç tarafında yukarı dönerek güverteye kadar uzanan kısmıdır.
Baş taraftakine baş bodoslama, kıç taraftakine kıç bodoslama denir.

Posta nedir?*
Omurga veya kontra omurgaya bağlanan, omurgadan iki yana doğru simetrik olarak
yükselen, yanlarına kaplamaların, üstüne kemerelerin çakıldığı teknenin formunu oluşturan
parçalardır. Ahşap tekne imalat teknolojisinde “Iskarmoz” da denir.

Küpeşte nedir?
Postaları ana güverte hizasında baştan kıça kadar birbirine bağlayan parçalardır.
 Kemere nedir?
Güverteyi üzerinde taşıyan, postaları karşılıklı olarak birbirine bağlayan, omurga hattına dik
kirişlerdir. Ambar ağızları gibi yerlere gelen kısa kemerelere “öksüz kemere” denir.

Puntel nedir?
Güvertenin ve kemerelerin üzerine oturduğu dikey elemanlardır. Aynı zamanda korkulukların
dikey elemanlarıdır.

GEMİNİN KISIM VE BÖLÜMLERİ

Baş nedir?
Pruva.

Kıç nedir?
Pupa.

Vasat nedir?
Geminin orta kısmıdır.

Borda nedir?*
Bir teknenin su üstünde kalan kısmının dış yanıdır.

Alabanda nedir?*
Bir teknenin su üstünde kalan kısmının iç tarafı.
 Sintine nedir?
Kabaca bir teknenin su altında kalan kısmının iç tarafıdır. Makinenin altında kalan havuz
makine sintinesi, ambar yıkama suyunun çekildiği küçük havuzlar ambar sintinesi olarak
geçer.

Karina nedir?*
Bir teknenin su altında kalan kısmının dış tarafıdır.

Kasara nedir?
Geminin ana güverte üstündeki yapısıdır. Geminin baş tarafındaki kasaraya baş kasara, kıç
tarafındakine kıç kasara denir.

Köprüüstü nedir, burada bulunması gerekenler nelerdir?*

Seyir veya manevrada geminin yönetildiği yer. Kasaranın en üst katıdır. Kaptan köşkü de
denir. İçerisinde gemi yönetiminde ihtiyaç olan, dümen dolabı, makine telgrafı, pusula, gemi
içi ve dışı haberleşme cihaz ve malzemeleri, parakete, iskandil, anemometre, gemi fenerleri
kontrol paneli, harita masası, haritalar, harita çizim ve ölçüm aletleri, ülke bayrakları, dürbün,
sextant, barometre, termometre, güverte jurnali, yalpa göstergesi (İnclinometer), seyir
yardımcı kitapları gibi eşya, cihaz ve malzemeler vardır.

Kırlangıç nedir?*
Kırlangıç kaptanın yanaşma-kalkma manevralarında gemiyi yönettiği köprüüstünde
kasaradan çıkıntılı duran yan kısımlardır.

Güverte nedir, üzerindeki eğime ne denir?*

Gemide açık veya kapalı, baştan kıça kadar veya kısmi, yük ve yaşam yerlerinin tabanını
oluşturan kaplamadır. Güvertedeki eğime “Sehim” denir.

Baş üstü nedir?

Geminin baş kasarasının üzerindeki güvertedir. Baş manevra alanıdır.

Kıç üstü nedir?

Geminin kıç kasarasının üzerindeki güvertedir. Kıç manevra alanıdır.

Makine dairesi nedir?

Geminin makinelerinin bulunduğu yer.

Kamara nedir?
Gemilerdeki personel ve yolcu odası.

Lumbarağzı nedir?
Kıç kasarada gemiye girilen yer.

Portuç nedir?*
Güverte malzeme deposu.

Ambar nedir?
Kuru yük muhafaza etmek için kullanılan kapalı gemi bölmesi.

Tank nedir?
Sıvı muhafaza etmek için kullanılan kapalı gemi bölmesi
 GEMİ ÜSTÜ UNSURLARI

Borda iskelesi nedir?*

Lumbar ağzından gemiye girmek ve çıkmak için kullanılan katlanıp güverteye alınabilir ana
gemi merdiveni.

Kaporta nedir?
Basınca dayanıklı, su ve gaz geçirmez güverte ve bölme kapısı.

Lumbuz (lomboz) nedir?

Basınca dayanıklı, su ve gaz geçirmez gemi penceresi.

Çarmık nedir?*
Direkleri yanlardan küpeştelere bağlayan halatlar. Bir diğer anlamı da pilotun gemiye giriş ve
çıkışında kullanılan basamakları ahşaptan yapılan halat merdivendir.

Istralya nedir?*
Direkleri baş- kıç istikametinde güverteye bağlayan halatlar.

Frengi nedir?*
Küpeştede bulunan güvertede gelen suyun denize akmasını sağlayan giderler.
 KÖPRÜÜSTÜ CİHAZLARI

Makine telgrafı nedir?

Gemi makine kontrol odasına makine komutunun iletilmesinde kullanılan alet

Gemideki haberleşme cihazları nelerdir?

Gemi içi haberleşmesi için telefon, anons mikrofonu, gemi dışı haberleşme için R/Tf ve R/Tx
Telsiz cihazları, işaret sancakları, inmarsat cihazı.

Parakete nedir, ne işe yarar?*

Köprüüstünde bulunan ve gemi süratini ölçen cihazdır.

İskandil nedir ne işe yarar?*

Köprüüstünde bulunan ve geminin altındaki su derinliğini ölçen cihazdır.

Anemometre nedir?
Rüzgâr sürat ve yönünü ölçen cihaz

Harita ölçüm ve çizim aletleri nelerdir?

Paralel cetvel, iletki, gönye, pergel, kalem, silgi, vs.

Sextant nedir ve ne işe yarar?*

Gök cisimlerinin deniz yüzeyinden açısal yüksekliğini ölçen bir astronomik seyir yardımcı
aletidir

Barometre nedir ve ne işe yarar?

Bir meteorolojik veri cihazıdır. Hava basıncını ölçer.

Yalpa göstergesi nedir ne işe yarar?*

Klinometre. Geminin bordalar yönünde kaç derece sallandığını gösteren cihaz.

GEMİNİN TANIMLAYICI ÖLÇÜLERİ

Deplasman ağırlık nedir?

Bir geminin taşırdığı suyun ağırlığıdır.

Boş deplasman nedir?

Bir geminin dizayn deplasmanıdır. İçinde yük, personel, yakıt, su, malzeme gibi ağırlıklar
yoktur.

Yüklü deplasman nedir?

Yükleme sınırına kadar yüklenmiş geminin deplasmanıdır. Yükleme sınırı geminin
bordasındaki yükleme sınır markasında gösterilir.

Yükleme sınırı nedir

Bir geminin farklı yoğunluktaki sularda güvenli olarak en fazla alabileceği yük ağırlığı

Yükleme sınır markası nedir?

Geminin farklı yoğunluklardaki sularda batabileceği sınırları gösteren bordadaki çizgili özel
işaret (Free board mark, Load lines, Primsol mark)
 Detveyt ağırlık nedir?
Bir geminin güvenli olarak taşıyabileceği azami ağırlıktır. Yüklü deplasman ile boş deplasman
arasındaki farktır. Güvenli değer yükleme sınırına göre belirlenir. Ancak genelde geminin
detveyti nedir dendiğinde taşıyabileceği yük miktarı kastedilir. Bir geminin güvenli sınıra göre
taşıyabileceği yük; yakıt, su, malzeme, personel gibi diğer ağırlıklar çıkartıldıktan sonra
bulunan değerdir.

Gros Tonaj nedir?

Bir geminin tuvalet, banyo gibi bası istisnalar çıktıktan sonra kalan tüm kapalı yer
hacimlerinin toplamıdır.

Net Tonaj nedir?

Bir geminin kazanç getiren yerlerinin hacmidir. Geminin gros tonilatosundan geminin
bayrağının idaresi tarafından belirlenen yerler çıkartıldıktan sonra kalan hacimdir.

Tam Boy (LOA) nedir?

Geminin baş ve kıç bodoslamalar arasındaki en büyük yatay uzaklığıdır.

Dikmeler arası boy nedir?

Bir geminin baş dikmesi, yaz yükleme hattının bodoslamayı kestiği noktadadır. Kıç dikmesi
ise dümen bodoslamasının bulunduğu yerde eğer dümen bodoslaması yoksa dümen
rodunun bulunduğu yerdedir. Dikmeler arası boy bu baş ve kıç dikmeler arası mesafedir.

Draft (Su çekimi) nedir, değeri nasıl okunur?*

Geminin omurgası ile su hattı arasında kalan mesafedir. Bu mesafe kana rakamları ile
okunur.

Kana rakamları nedir?*

Geminin sancak ve iskelesinde, baş ve kıç dikmeler ile mastori hizasında omurgadan su
seviyesine kadar olan mesafeyi okumak için karinaya yazılmış rakamlardır.

Borda yüksekliği (Free Board) nedir?

Su seviyesi ile ana güverte arasında kalan kısmıdır.

DEMİR İŞLEMLERİ

Demirleme (Demir atma) nedir?

Geminin deniz tabanına tutunma amacı ile bir zincirle gemiye bağlanmış gemi demirini, belirli
usuller ile deniz dibine bırakmasıdır.

Demirleme sisteminin ana unsurları nelerdir?

Ana unsurlar; demir, zincir ve ırgattır.

Demir (gemi demiri) nedir?

Bir geminin zinciri ile birlikte deniz tabanına tutunmasını sağlayan özel şekilde yapılmış
ağırlıktır.

Bir gemi demirinin kolu ne işe yarar?

Demirin zemine tutunabilmesini sağlar.
 Bosa nedir?
Hareket eden veya edebilecek bir güverte unsurunu geçici olarak tutmak için kullanan halat
veya zincir.

Demir bosası nedir?

Genelde ucunda domuztırnağı olan ve üzerindeki liftin uskur yardımı ile boyu değiştirilerek
gerdirilebilen bosa.

Irgat nedir, ne işe yarar?*

Gemilerde demir zincirini çekmeye yarayan ve bazılarında halatta çekebilir vasıflara sahip
araç veya makinedir.

Kastanyola nedir, ne işe yarar?*

Gomina kapanını sabitlemek veya sabitlenmiş gomina kapanını serbest hale getirmek üzere
gomina freninin balatalarını sıkan veya gevşeten vidalı koldur.

Vira nedir?*
Irgat, vinç veya bir donanımın bir ağırlığı kaldıracak veya çekecek şekilde çalıştırılması.

Hayboci nedir?
Demirin ırgat ile mayna edilerek salınması.

Akova nedir?
Göz demirinin gözden çıkartılarak su seviyesinin üzerinde en fazla memesi suya değecek
şekilde bulunması.

Salya etmek nedir?

Demir zincirini kontrollü olarak salmak, boş vermek

Alesta nedir?
Hazırol.

Demir atıldığında kaptana neler rapor edilir?

Ne kadar zincirin gittiği, demirin nereye kumanda ettiği, üzerine çok yük binip binmediği ve
geminin ilerleyiş sürati bildirilir.

Demirin ne tarafa kumanda ettiği kaptana nasıl bildirilir?

Saat yöntemi, açı yöntemi veya doğrudan gemi yön yöntemi ile bildirilebilir. Örnek olarak saat
sekiz yönüne (saat yönteminde gemi pruvası saat 12 pozisyonu olarak düşünülecektir), 220
dereceye veya iskele kıç omuzluğa şeklinde demir zincirinin gittiği yön bildirilebilir.

Salpa nedir?Alınan demirin zinciri deniz tabanından ayrılmış fakat demir bedeni henüz
tabana yatık durumda olması.

Apiko nedir?*
Alınan demirin bedeni deniz tabanından kalkmış fakat demirin memesi ve ağırlığı halen
tabanda olduğu durum.
BAYRAK İŞLEMLERİ

Arya nedir?
Bayrağın direkten indirilmesi

Toka nedir?
Bayrağın direğe çekilmesi

Mezestre nedir?
Bayrağın yarıya indirilmesi

Bayrak ne zaman çekilir ne zaman indirilir?

Bayrak her gün saat 08.00`de, günün bu saatte ağarmadığı hallerde ise gün ağardığında,
tören ile çekilir ve gün batımında tören ile indirilir.

YÜK İŞLEMLERİ

Daneç (istif tahtası) nedir?

Ambar ve güvertede istiflenen parça yükün bir birini ezmemesi, yerinde dengeli durabilmesi
amacı ile kullanılan tahtalar.

Lashing nedir, malzemelerine örnek veriniz?*

Ambar veya güvertede istiflenen parça yükün konulduğu yerden devrilmemesi ve
düşmemesi için bağlanması işlemidir. Bunun için çelik şeritler, zincirler, halatlar kullanılır.
.
Dökme nedir?
Yığma. Maden, hububat, gübre gibi yüklerin yükleme şekli.

Kırkambar nedir?
Çok çeşitli ve farklı ambalajlı yük

Konteynır nedir?
Birim yük. Belirli standartlarda yapılan sökülebilir büyük çelik taşıma sandığı

Tahliye nedir?
Çıkartma, boşaltma. Yükün gemiden çıkartılması, boşaltılması.

Vinç nedir?
Güverteye dikilen direkler üzerine kurulan yük kaldırma donanımı.

Kreyn nedir?*
360 derece dönebilir, kendi matafora kolu üzerine kurulu yük kaldırma donanımı olan iş
makinesi.

Tehlikeli yükler nelerdir?*IMDG Code kitabında belirtilen, parlayıcı, patlayıcı, toksit, okside
edici, paslandırıcı, alerjik, radyoaktif özelliklere sahip yüklerdir.