Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

Γ΄ ΛΥΚΕΊΟΥ

Πρόταση Διδασκαλίας

Bάσει Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας

ΑΝΤΡΙΑ ΚΟΥΜΑ – ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων

ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Δρ ΠΟΛΑ ΧΑΤΖΗΝΕΟΦΥΤΟΥ, ΠΛΕ

Δρ ΣΙΜΟΣ ΣΥΜΕΟΥ, ΕΜΕ

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

ΝΈΑ ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΓΛΏΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΊΟΥ

Πρόταση διδασκαλίας βάσει των Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών
Επάρκειας

ΚΕΙΜΕΝΙΚΌΣ ΤΎΠΟΣ
Επιχειρηματολογία

ΚΕΙΜΕΝΙΚΌ ΕΊΔΟΣ
Άρθρο

ΚΕΊΜΕΝΑ (ΜΟΝΟΤΡΟΠΙΚΑ/ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ)
1. Χρήστου Μασσαλά, «Παιδεία: διάλογος και ευθύνη»
Ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.tanea.gr/2002/09/06/greece/triti-apopsi-paideia-dialogos-
kai-eythyni/
Ημερομηνία ανάρτησης: 6/9/2002
Ημερομηνία τελευταίας προσπέλασης: 19/07/21
2. Εξ αποστάσεως Εκπαίδευση: Ένα άλμα ψηφιοποίησης και προοόδου
Ηλεκτρονική ιστοσελίδα: https://www.ethnos.gr/apopseis/146631_ex-apostaseos-ekpaideysi-ena-
alma-psifiopoiisis-kai-proodoy
3. Σκίτσο
https://blogs.sch.gr/isiglavas/archives/767
4. Γράφημα: http://jtest8.schools.ac.cy/index.php/el/dae/statistika-stoicheia

ΠΡΟΤΕΙΝΌΜΕΝΟΣ ΧΡΌΝΟΣ
2- 3 διδακτικά δίωρα /4 - 6 διδακτικές περίοδοι

ΘΕΜΑΤΙΚΉ ΕΝΌΤΗΤΑ
Παιδεία – Εκπαίδευση
ΜΈΣΑ – ΥΛΙΚΆ
Κείμενα (μονοτροπικό – πολυτροπικά)
Φύλλο εργασίας

ΜΈΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΊΑΣ
Επικοινωνιακή - Κειμενοκεντρική, Διαλεκτική, Μαιευτική, Διαφοροποιημένη

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

ΒΗΜΑΤΟΛΌΓΙΟ
1ο Βήμα: Δημιουργία κατάλληλου κλίματος δεκτικότητας.
Για λίγα λεπτά οι μαθητές/τριες διατυπώνουν ελεύθερα τις απόψεις τους σχετικά με
τις έννοιες "Παιδεία-Εκπαίδευση".
2ο Βήμα: Προβολή σκίτσου για δημιουργία κλίματος δεκτικότητας.
3ο Βήμα: Ανάγνωση – επεξεργασία κειμένου – κριτική τοποθέτηση.
4ο Βήμα: Παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.
Ανάθεση και επεξήγηση κατ’ οίκον εργασίας.

ΣΗΜΕΊΩΣΗ 1:
Διευκρινίζεται ότι το συγκεκριμένο δειγματικό υποστηρικτικό υλικό έχει διαμορφωθεί, έτσι
ώστε να συνάδει με τους Δείκτες Επιτυχίας-Δείκτες Επάρκειας (ΔΕ-ΔΕ) και περιλαμβάνει
ενδεικτικά, τυπολόγιο ερωτήσεων και δραστηριοτήτων. Εστιάζει κυρίως στο κειμενικό
είδος του άρθρου. Σε κάθε μάθημα επιλέγονται όσοι Δείκτες εξυπηρετούν τον σκοπό του
μαθήματος και επανέρχονται, για να συμπληρωθούν και εμπλουτιστούν σπειροειδώς.

Νοείται ότι ο/η διδάσκων/ουσα έχει τη διακριτική ευχέρεια εκεί και όπου διαπιστώσει ότι
χρειάζεται να επαναφέρει στη διδασκαλία προαπαιτούμενα/προϋπάρχουσες γνώσεις να το
κάνει με τρόπο δημιουργικό και σύντομο. Επαφίεται στον/στην κάθε διδάσκοντα/ουσα να
επιλέξει το κατάλληλο υλικό, ανάλογα και με το επίπεδο μαθησιακής ετοιμότητας, το
μαθησιακό προφίλ και τη βιογραφία των μαθητών/τριών του/της.
Σημειώνεται, τέλος, ότι ο διαχωρισμός, στο παρόν υλικό, στους άξονες του
περιεχομένου και της μορφής του κειμένου, γίνεται για λόγους κυρίως
συστηματοποίησης των διδακτέων. Νοείται ότι κατά τη διδακτική πράξη το
περιεχόμενο και η μορφή ενός κειμένου «αλληλοπλέκονται» και
αλληλοσυμπληρώνονται, αφού είναι αλληλένδετα.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

1. Ο/Η διδάσκων /διδάσκουσα γράφει στον πίνακα τις έννοιες "Παιδεία- Εκπαίδευση" και
ζητά από τους/τις μαθητές/τριες να τις ορίσουν/ να εξετάσουν τη μεταξύ τους σχέση αλλά
και τη σημασία που έχουν για τη ζωή μας. Με τον τρόπο αυτό, ο/η διδάσκων/-ουσα θα
μπορέσει να έχει μια πρώτη εικόνα για το τι γνωρίζουν οι μαθητές/τριες γύρω από αυτές
τις δύο έννοιες και θα βοηθηθεί σημαντικά στο να διαφοροποιήσει την πορεία
διδασκαλίας, αν διαπιστωθεί ότι κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο για την καλύτερη εμπέδωση
της ενότητας.

2. Με απώτερο σκοπό την ενεργοποίηση της προϋπάρχουσας γνώσης, αλλά και την
πρόκληση του ενδιαφέροντος των μαθητών/τριών, ο/η διδάσκων/ουσα προβάλλει

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

στους/στις μαθητές/τριες ένα σκίτσο σχετικό με την ενότητα «Παιδεία – Εκπαίδευση -

Ενεργός και Συνειδητοποιημένος πολίτης». Στη συνέχεια, υποβάλλει τις πιο κάτω
(ενδεικτικές) ερωτήσεις στους/στις μαθητές/τριες, με απώτερο σκοπό την παραγωγή
προφορικού λόγου.

https://blogs.sch.gr/isiglavas/archives/767
Ημ.λήψης αρχείου: 26/07/21
Τι είδους κείμενο είναι το πιο πάνω σκίτσο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Αφού παρατηρήσετε το σκίτσο, να αναφέρετε αυτό που σας προκάλεσε περισσότερο
ενδιαφέρον.
Πώς συνδέεται το σκίτσο με την ενότητα «Παιδεία – Εκπαίδευση - Ενεργός και
Συνειδητοποιημένος πολίτης»;
Τι τίτλο θα δίνατε στο σκίτσο αυτό;

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΞΟΜΑΛΥΝΣΗ
1. Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, να υπογραμμίσετε τις λέξεις που είναι άγνωστες σε
εσάς. Στη συνέχεια, να προσπαθήσετε μέσα από τα συμφραζόμενα των προτάσεων να
κατανοήσετε και να εξηγήσετε τη σημασία τους.

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

ΚΕΊΜΕΝΟ 1

Παιδεία: διάλογος και ευθύνη

Ζούμε μια νέα πραγματικότητα που την χαρακτηρίζουν η ταχύτητα, οι υπολογιστές,

η ελαχιστοποίηση των μεγεθών, η ψηφιακή απεικόνιση, οι οπτικές ίνες, το
διαδίκτυο, η προσπάθεια ομογενοποίησης, η καταστροφή του περιβάλλοντος, το
ξερίζωμα των πολιτισμών… Στο νέο περιβάλλον η επιβίωση μιας χώρας θα
εξαρτηθεί από την αξιόπιστη οργάνωση και λειτουργία των δομών της, τις
υποδομές της, τις συμμαχίες της, την αφομοίωση της νέας πραγματικότητας, τους
μηχανισμούς απορρόφησης των κρίσεων, την ανάπτυξη πολιτισμικών και
περιβαλλοντικών φίλτρων, την αξιοποίηση της γνώσης… Οι δεξιότητες και η
κατάλληλη παιδεία του ανθρώπινου δυναμικού μιας χώρας, για παραγωγή,
αφομοίωση, διατήρηση και αξιοποίηση της γνώσης, αποτελούν τα βασικά συστατικά της
ικμάδας της. Στις επόμενες δεκαετίες η διαχείριση του πνευματικού
κεφαλαίου και η αποτελεσματική συσσώρευση της γνώσης θα καθορίσουν ποιοι
θεσμοί και χώρες θα επιβιώσουν στο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Οι χώρες
που θέλουν να επιβιώσουν στον πολιτισμό του μέλλοντος απαιτείται να είναι
«εκπαιδευμένες» και «διασυνδεδεμένες» με δίκτυα υψηλών ταχυτήτων. Τ. Ρότζερς:
«Οι νικητές και οι χαμένοι στην εποχή της πληροφορίας θα ξεχωρίζουν από τη
διανοητική τους ικανότητα».

Όπως είναι φυσικό, οι εκπαιδευμένες χώρες διαθέτουν υψηλά ποσοστά του εθνικού τους
εισοδήματος για υποδομές εκπαίδευσης – έρευνας και μισθούς δασκάλων – ερευνητών
(πίνακας ΟΟΣΑ), λειτουργούν τις δομές τους με συνεχή έλεγχο ποιότητας, προστατεύουν το
κύρος των λειτουργών των θεσμών τους και διορθώνουν την πορεία τους με βάση τη διεθνή
πραγματικότητα και το όραμά τους για το μέλλον.

Η δική μας κοινωνία είναι γεγονός ότι προσπαθεί να εκσυγχρονίσει τις δομές της
και να ενισχύσει τις υποδομές της προκειμένου να συμπορευτεί με τις χώρες που
έχουν αποδεχτεί την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Το γεγονός αυτό πρέπει,
προφανώς, να συνοδευτεί και με την αύξηση της προστιθέμενης αξίας του
ανθρώπινου δυναμικού της. Σ΄ ένα τέτοιο περιβάλλον, όπου το κεφάλαιο κινείται
διεθνώς, δεν μπορείς να υιοθετήσεις διαφορετικούς κανόνες παιχνιδιού, π.χ. διαφορετικούς
φορολογικούς συντελεστές από εκείνους που ισχύουν σε άλλες
χώρες, ούτε μπορείς να διαφοροποιηθείς από τα ημερομίσθια των άλλων όταν την
ίδια κινητικότητα παρουσιάζει και η εργασία (Τ. Φρίντμαν). Έχουν περιοριστεί
οι δυνατότητες των ελιγμών… και οι κυβερνήσεις έχουν σχετικά στενά περιθώρια
οικονομικών και πολιτικών επιλογών.

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

Οι νέες συνθήκες δημιουργούν την αναγκαιότητα να τονώσουμε τα πλεονεκτήματά

μας και να εκμεταλλευτούμε τον «εκδημοκρατισμό» των τεχνολογιών, της
οικονομίας και της πληροφορίας. Τα πλεονεκτήματά μας είναι ο πολιτισμός, το
περιβάλλον και το ανθρώπινο δυναμικό. Όσον αφορά τα δύο πρώτα από τα
πλεονεκτήματά μας έχουν ειπωθεί πολλά και δεν υπάρχει ανάγκη σχολιασμού τους.
Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις στον χώρο των Πανεπιστημίων δίνουν την ευκαιρία
στην κοινωνία μας να επανεξετάσει τον ρόλο της παιδείας στην αναδυόμενη
κοινωνία και τη δυνατότητα της χώρας μας να επιβιώσει σ΄ έναν κόσμο χωρίς
τείχη. Η πατρίδα μας, παρά τις προσπάθειες για σύγκλιση των συντελεστών και
δομών της παιδείας μας με τις έμπειρες κοινωνίες, έχει μπροστά της μακρύ και
δύσκολο δρόμο. Το κυρίαρχο σ΄ αυτή την προσπάθεια είναι η φιλοσοφία της
πολιτείας για πραγματική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και τον
ρόλο της παιδείας στην οικοδόμηση του πολιτισμού του μέλλοντος. Ένα από τα
στοιχεία που καθορίζουν την ποιότητα της κάθε προσπάθειας ένταξης της χώρας
μας στις «εκπαιδευμένες χώρες» είναι η τόνωση του κύρους των λειτουργών της
ανώτατης εκπαίδευσης. Οι τελευταίες κινητοποιήσεις στον χώρο των Πανεπιστημίων έχουν
στόχο να αναδείξουν την παράμετρο αυτή της εκπαίδευσης.

Είναι ίσως ο κατάλληλος χρόνος, με την ευκαιρία αυτή ο πολιτικός κόσμος, η κυβέρνηση και τα
Πανεπιστήμια ν΄αρχίσουν εθνικό διάλογο για όλες τις παραμέτρους της παιδείας, ώστε η χώρα
μας να μπορεί να αφομοιώσει στοιχεία της παγκοσμιοποίησης στον πολιτισμό της με τρόπο
που να συμβάλουν στην ανάπτυξη και τη διαφορετικότητά της χωρίς αλλοτρίωση.
Χρήστος Μασσαλάς, εφημ. «Τα Νέα»,6/9/2002
Ηλ. Διευθ.: https://www.tanea.gr/2002/09/06/greece/triti-apopsi-paideia-dialogos-kai-eythyni/
Ημ.λήψης αρχείου: 19/07/21
Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς, είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων.

Δίνεται μεγαλύτερος αριθμός ασκήσεων, ώστε να επιλέξει ο εκπαιδευτικός ανάλογα με την

προσληπτική ικανότητα του τμήματος και να υλοποιηθεί η διαφοροποιημένη διδασκαλία. Τα
παιδιά εργάζονται ομαδοσυνεργατικά κι έτσι η τάξη μετατρέπεται σε ένα ζωντανό εργαστήριο
παραγωγής λόγου.

Εργασία στην τάξη – οδηγίες:

Να εργαστείτε αρχικά ατομικά και στη συνέχεια με τον/τη διπλανό/ή σας και να
απαντήσετε τις πρώτες τρεις δραστηριότητες.
Μόλις ολοκληρώσετε την εργασία σας, προχωρήστε στις δραστηριότητες που
ακολουθούν.

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

Οι απαντήσεις σας θα συζητηθούν στην ολομέλεια.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΈΣ ΕΡΩΤΉΣΕΙΣ:

1.1. Να εντοπίσετε το επικοινωνιακό πλαίσιο του κειμένου (παράγοντες επικοινωνίας,

Σχέση πομπού- δέκτη).
Ο/Η διδάσκων/ουσα επιδιώκει τη σύνδεση με τα παραπάνω. Παροτρύνει τους/τις μαθητές/τριες να
σχολιάσουν το επικοινωνιακό – κοινωνιοπολιτισμικό πλαίσιο και την ιστορικότητα του κειμένου (πομπός
– δέκτης – μήνυμα/σκοπός μελέτης – μέσο και χρόνος δημοσίευσης.

1.2. Να σχολιάσετε τη «γραμματική» του τίτλου. Πιστεύετε ότι ο τίτλος είναι κατάλληλος;
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο, ο οποίος να
ανταποκρίνεται στο κείμενο.

1.3. Ποιο θέμα πραγματεύεται ο συντάκτης στο πιο πάνω κείμενο; Να εντοπίσετε λέξεις ή
φράσεις, οι οποίες τεκμηριώνουν την απάντησή σας.

1.4. Να εντοπίσετε τα θεματικά κέντρα των παραγράφων.

1.5. Σε ποιο κειμενικό τύπο εντάσσεται το πιο πάνω κείμενο; Να τεκμηριώσετε την
απάντησή σας, αναφέροντας ένα (1) τουλάχιστον χαρακτηριστικό του
συγκεκριμένου κειμενικού τύπου που εντοπίζετε στο πιο πάνω κείμενο.

1.6. Σε ποιο κειμενικό είδος εντάσσεται το παραπάνω κείμενο; Να τεκμηριώσετε την

απάντησή σας, αναφέροντας δύο (2) χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κειμενικού
είδους που εντοπίζετε στο πιο πάνω κείμενο.

1.7. Να εντοπίσετε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί ο κ. Μασσαλάς
στην πρώτη παράγραφο για να εκθέσει τις απόψεις του. Να τεκμηριώσετε με
συγκεκριμένα στοιχεία μέσα από την παράγραφο.

1.8. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο (100 περίπου λέξεων) το νόημα της φράσης : «Οι
δεξιότητες και η κατάλληλη παιδεία του ανθρώπινου δυναμικού μιας χώρας, για
παραγωγή, αφομοίωση, διατήρηση και αξιοποίηση της γνώσης, αποτελούν τα βασικά
συστατικά της ικμάδας της».
1.9. Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με τη χρήση του ασύνδετου σχήματος: «Ζούμε μια νέα
πραγματικότητα που την χαρακτηρίζουν η ταχύτητα, οι υπολογιστές,
η ελαχιστοποίηση των μεγεθών, η ψηφιακή απεικόνιση, οι οπτικές ίνες, το
διαδίκτυο, η προσπάθεια ομογενοποίησης, η καταστροφή του περιβάλλοντος, το
ξερίζωμα των πολιτισμών…»
1.10. Να αναφέρετε τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλίζεται η συνοχή ανάμεσα στις
περιόδους της τρίτης παραγράφου: « Η δική μας κοινωνία… επιλογών».

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

1.11. Nα υπογραμμίσετε την παθητική σύνταξη στην πιο κάτω περίοδο και να
εξηγήσετε ποιο υφολογικό αποτέλεσμα επιτυγχάνει ο συγγραφέας.
«Στο νέο περιβάλλον η επιβίωση μιας χώρας θα
εξαρτηθεί από την αξιόπιστη οργάνωση και λειτουργία των δομών της, τις
υποδομές της, τις συμμαχίες της, την αφομοίωση της νέας πραγματικότητας, τους
μηχανισμούς απορρόφησης των κρίσεων, την ανάπτυξη πολιτισμικών και
περιβαλλοντικών φίλτρων, την αξιοποίηση της γνώσης…».
1.12. Να ξαναγράψετε την παρακάτω περίοδο μετατρέποντας τις προτάσεις κρίσεως
σε ερωτηματικές, ώστε να φανεί η υφολογική διαφοροποίηση. Τι επιτυγχάνεται κάθε
φορά;
«Είναι ίσως ο κατάλληλος χρόνος, με την ευκαιρία αυτή ο πολιτικός κόσμος, η κυβέρνηση και
τα Πανεπιστήμια ν΄αρχίσουν εθνικό διάλογο για όλες τις παραμέτρους της παιδείας, ώστε η
χώρα μας να μπορεί να αφομοιώσει στοιχεία της παγκοσμιοποίησης στον πολιτισμό της με
τρόπο που να συμβάλουν στην ανάπτυξη και τη διαφορετικότητά της χωρίς αλλοτρίωση».
1.13. Να γράψετε μία δική σας πρόταση – λεπτομέρεια για την 4 η παράγραφο «Οι
νέες συνθήκες…αυτή της εκπαίδευσης».
1.14. Να εντοπίσετε τη συνυποδηλωτική - μεταφορική λειτουργία της γλώσσας
στην 4η παράγραφο.

1.15. Να συντάξετε μια παράγραφο 100 λέξεων με στόχο να ασκήσετε κριτική σε

όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να εκμεταλλευτούμε τον «εκδημοκρατισμό» των
τεχνολογιών.

1.16. Να ξαναγράψετε το παρακάτω απόσπασμα σε α’ πληθ. πρόσωπο και να

προσέξετε την υφολογική διαφοροποίηση:

«Όπως είναι φυσικό, οι εκπαιδευμένες χώρες διαθέτουν υψηλά ποσοστά του εθνικού τους
εισοδήματος για υποδομές εκπαίδευσης – έρευνας και μισθούς δασκάλων – ερευνητών
(πίνακας ΟΟΣΑ), λειτουργούν τις δομές τους με συνεχή έλεγχο ποιότητας, προστατεύουν το
κύρος των λειτουργών των θεσμών τους και διορθώνουν την πορεία τους με βάση τη διεθνή
πραγματικότητα και το όραμά τους για το μέλλον».

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

1.16. Να γράψετε ένα (1) συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

(α) να συμπορευτεί:

(β) πλεονεκτήματα:

1.17. Να γράψετε ένα (1) αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

(α) αναβάθμιση:

(β) έχουν περιοριστεί:

1.18. Να αναλύσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις στα συνθετικά τους μέρη και να σχηματίσετε
μία νέα σύνθετη λέξη από το δεύτερο συνθετικό τους.

(α) να επιβιώσουν

(β) να αναδείξουν:

1.19. Να γράψετε μια (1) ομόρριζη λέξη (απλή ή σύνθετη )που απορρέει από το δεύτερο (β΄)
συνθετικό της καθεμιάς από τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις:
(α) διατήρηση και αξιοποίηση της γνώσης
(β) με τρόπο που να συμβάλουν στην ανάπτυξη και τη διαφορετικότητά της χωρίς
αλλοτρίωση.

Σημείωση: Οι μαθητές/τριες μπορούν να έχουν μαζί τους στην τάξη λεξικά. Με αυτόν τον τρόπο
θα εξοικειωθούν με τη χρήση τους. Εκτός αυτού, οι εκπαιδευτικοί θα έχουν την ευκαιρία να τα
αξιοποιούν κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, συμβάλλοντας έτσι στην καλλιέργεια και
βελτίωση της κριτικής και συνθετικής σκέψης.

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

2.1. Να γράψετε περίληψη του κειμένου, έκτασης 120 – 140 λέξεων. Το κείμενό σας πρόκειται
να δημοσιευτεί στη στήλη της μαθητικής εφημερίδας του σχολείου σας: «Παιδεία -
Εκπαίδευση».

2.2. «Είναι ίσως ο κατάλληλος χρόνος, με την ευκαιρία αυτή ο πολιτικός κόσμος, η κυβέρνηση
και τα Πανεπιστήμια ν΄αρχίσουν εθνικό διάλογο για όλες τις παραμέτρους της παιδείας, ώστε
η χώρα μας να μπορεί να αφομοιώσει στοιχεία της παγκοσμιοποίησης στον πολιτισμό της με
τρόπο που να συμβάλουν στην ανάπτυξη και τη διαφορετικότητά της χωρίς αλλοτρίωση». Να
αναπτύξετε την παραπάνω άποψη σε μία παράγραφο (μέθοδος: συνδυασμός μεθόδων).

Έκταση: 100-120 λέξεις

2.3. Το κείμενο γράφτηκε το 2002 πιστεύετε ότι επαληθεύονται οι απόψεις του συγγραφέα σχεδόν
μετά από 20 χρόνια; Να αναπτύξετε την άποψή σας, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της
αιτιολόγησης.
Έκταση: 80-100 λέξεις
Σημείωση: Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει τη μέθοδο της αυτοαξιολόγησης, όσον
αφορά στην αξιολόγηση της δόμησης της παραγράφου. Ενδεικτικά προτείνεται ο παρακάτω
πίνακας:

Κλείδα αξιολόγησης γραπτού λόγου

Σύντομη αναφορά στο θέμα

Επεξήγηση του θέματος με επαρκείς

λεπτομέρειες.
Τεκμηρίωση των λεπτομερειών με
παραδείγματα/επιχειρήματα κ.λπ.
Τυποποιημένα στοιχεία μιας παραγράφου
Θεματική πρόταση

Λεπτομέρειες
Σαφήνεια ως προς τον τρόπο ανάπτυξης
παραγράφου

Αξιοποίηση λεξιλογίου που μάθαμε

Σωστή σύνταξη προτάσεων

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

2.4. Στο κείμενό του ο Χ. Μασσαλάς τονίζει ότι «οι χώρες που θέλουν να επιβιώσουν στον
πολιτισμό του μέλλοντος απαιτείται να είναι εκπαιδευμένες».

Σε άρθρο σας, το οποίο θα δημοσιεύσετε στην εφημερίδα του σχολείου σας, αφού αναπτύξετε
τις θέσεις σας για τη μορφή και τα προγράμματα του σύγχρονου σχολείου, να εισηγηθείτε
τρεις (3) τρόπους, οι οποίοι θα το καθιστούν ικανό να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της
εποχής μας.

Έκταση 450-500
λέξεις

Σημείωση: Ο/Η εκπαιδευτικός θα μπορούσε να αξιοποιήσει κάποιες από τις παραπάνω

δραστηριότητες και για την παραγωγή προφορικού λόγου (ασκήσεις 2.2 και 2.3).

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Εξ αποστάσεως Εκπαίδευση: Ένα άλμα ψηφιοποίησης και προόδου

Η τηλεκπαίδευση είναι ένα επίτευγμα τεράστιου βεληνεκούς για τα σχολεία μας, δεδομένου
ότι, εν καιρώ πανδημίας, αποτέλεσε τη μοναδική διέξοδο έτσι ώστε να μπορέσουν
τα παιδιά μας να συνεχίσουν τη μαθησιακή διαδικασία με κλειστά σχολεία, καθώς η διάδοση
του ιικού φορτίου έπρεπε να ελεγχθεί και να περιορισθεί. Η πανδημία λειτούργησε σαν
μοχλός πίεσης για την τάχιστη υλοποίηση του εγχειρήματος και οι ειδικοί της τεχνολογίας,
όσοι σχεδίασαν και διαμόρφωσαν το θεσμικό πλαίσιο, τα στελέχη της εκπαίδευσης, οι
συντελεστές της εισαγωγικής επιμόρφωσης και πάνω από όλα οι ήρωες της καθημερινότητας -
εκπαιδευτικοί και μαθητές μαζί με τους γονείς τους, η βοήθεια των οποίων ήταν απόλυτα
αναγκαία για τα μικρότερα παιδιά- έβαλαν τη δική τους σφραγίδα με διαρκείς υπερβάσεις,
μεγάλη προσπάθεια, πίστη και αφοσίωση στο στόχο.

Το στοίχημα δεν ήταν απλό. Δεν επρόκειτο για την εγκατάσταση ενός προγράμματος στον
υπολογιστή. Έπρεπε να υλοποιήσουμε μια πλήρη αλληλουχία ενεργειών και να
διαμορφώσουμε ένα ολοκληρωμένο, συνεκτικό και αποτελεσματικό περιβάλλον, όπου η
εκπαίδευση θα περνούσε στην εξ αποστάσεως εκδοχή της το γρηγορότερο, χωρίς να απωλέσει
τον ουσιαστικό χαρακτήρα της. Μαραθώνιες επαναλαμβανόμενες τηλεδιασκέψεις, σκληρές
ασκήσεις προσαρμογής, υπομονή, επιμονή και, βεβαίως, μεγάλη συμμετοχή της
εκπαιδευτικής κοινότητας κατέστησαν το αποτέλεσμα εφικτό.

Είμαστε όλοι οι συντελεστές αυτής της προσπάθειας βαθιά περήφανοι για το άλμα που με
κόπο πετύχαμε, περήφανοι για τη θεαματική αλλαγή επιπέδου με την προσθήκη
συμπληρωματικών εναλλακτικών στοιχείων και ολοκληρωμένων, δοκιμασμένων λύσεων. Η
Ελλάδα είδε τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και τον διεθνή τύπο, πχ το Economist, να προβαίνουν

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

σε διθυραμβικά σχόλια για αυτήν την ελληνική πρωτοπορία. Ο συνδυασμός, μάλιστα,

πανδημίας και κακοκαιρίας που ζούμε αυτές τις μέρες έβγαλε στην επιφάνεια ένα επιπλέον
πλεονέκτημα του συγκεκριμένου επιτεύγματος: ήδη πολλά σχολεία όλων των βαθμίδων σε
απομακρυσμένες ορεινές περιοχές λειτούργησαν και λειτουργούν με τηλεκπαίδευση και όλοι
ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν λύσεις ώστε να μη μετατρέπονται οι διάφορες πρωτόγνωρες
συγκυρίες σε απαγορευτικές, ως προς την εξέλιξη των αναγκαίων μαθησιακών διαδικασιών.

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος για το ρόλο της τηλεκπαίδευσης σε βάθος χρόνου. Είναι
η τηλεκπαίδευση η καινούργια κεντρική επιλογή; Τέλος η τάξη στο σχολείο; Θα παραμείνουν
οι μαθητές κολλημένοι μπροστά σε μια οθόνη; Η απάντηση είναι ένα βροντερό ΟΧΙ. Η
τηλεκπαίδευση είναι συμπληρωματικό εργαλείο επίλυσης ειδικών προβλημάτων. Είναι ένα
ακόμη όπλο στη φαρέτρα της Πολιτείας και της κοινωνίας, ώστε να μη στερηθούν τα παιδιά
μας τη δική τους εκπαιδευτική καθημερινότητα ούτε για μια στιγμή. Είναι ένας αναγκαίος
δίαυλος επικοινωνίας, μια χρηστική προσέγγιση που σε καμιά περίπτωση δεν ανατρέπει την
ανθρώπινη πλευρά και τις βασικές αρχές του εκπαιδευτικού σχεδιασμού - ίσα ίσα τις υπηρετεί
και διευκολύνει την ομαλή τους συνέχεια τη στιγμή που το πρόβλημα θα παύσει να υφίσταται.

Θέλουμε τα παιδιά μας στο σχολείο, στα γήπεδα, στα αθλήματα, στα παιχνίδια, στα χιόνια και
στις εκδρομές, με τους φίλους τους και την άσκηση κοινωνικοποίησης, που είναι
αδιαμφισβήτητα απαραίτητη γι’ αυτά. Θέλουμε να ζουν την καθημερινότητα με όλους τους
βαθμούς ελευθερίας, που η επικοινωνία και η μόχλευση των σχέσεων μπορούν να τους
δώσουν, κτίζοντας ανθρώπους με περιεχόμενο, πολυδιάστατους και ανθεκτικούς, ενεργούς
πολίτες του 21ου αιώνα. Επενδύουμε, όμως, στην τεχνογνωσία που δημιούργησε η
υπερπροσπάθεια αξιοποίησης της τεχνολογίας προς όφελος της μάθησης, με στόχο να
φέρουμε τη μέρα της "ελευθερίας" πιο κοντά και με τις λιγότερες απώλειες. Τους τελευταίους
μήνες περάσαμε από όλες τις φάσεις μιας διαδικασίας ωρίμανσης που μας έκανε σοφότερους.
Ζήσαμε στιγμές δύσκολες, αρρυθμίες, κινδύνους και ανατροπές που ήλθαν από το αδόμητο
στοιχείο μιας πανδημίας που δεν έχει προσομοιωθεί και οι επόμενες μέρες δεν ήταν κατ’
ανάγκην προβλέψιμες. Σπουδάσαμε όμως με επιτυχία τη μαγική τέχνη της προσαρμογής στα
αδιάκοπα εναλλασσόμενα δεδομένα.

Είμαστε στην καρδιά του εκπαιδευτικού κόσμου, ζούμε τον παλμό και τις επιθυμίες του, τις
αγωνίες και τις βουλές του. Είμαστε ταγμένοι στο στόχο να προσφέρουμε ανθρώπινες στιγμές,
εμπειρίες και δεξιότητες, έμπνευση και γνώση στα παιδιά μας. Η τεχνολογία είναι για μας
εργαλείο και μεθοδολογία - όχι απόλυτος στόχος. Σήμερα την αξιοποιούμε για να
αντιμετωπισθεί η πανδημία (και κάθε άλλη δυσχέρεια όπως η κακοκαιρία, που δεν θα
επιτρέπει την πρόσβαση στην φυσική τάξη), αλλά ταυτόχρονα αναπτύσσουμε ένα δυναμικό
και ευέλικτο περιβάλλον διαχείρισης εκτάκτων καταστάσεων, πάντοτε με προσήλωση στον
τελικό στόχο: την απρόσκοπτη συνέχιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που συνιστά ευθύνη
και μέριμνα της συντεταγμένης Πολιτείας, η οποία λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους και
τη δυναμική της ψηφιακής εποχής.

Έχει μεγάλη σημασία να επισημανθεί ότι στην υπόθεση αυτή κινηθήκαμε εστιασμένα και
αποφασιστικά με πολιτική κατεύθυνση τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την αναβάθμιση του

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

εκπαιδευτικού γίγνεσθαι. Η ξεκάθαρη πολιτική βούληση διαμορφώνει κάθε βήμα μας και
έχουμε πλήρη συνείδηση των δυσκολιών, τις οποίες και αντιμετωπίζουμε με αμεσότητα.
Ίσως αυτή η ενσωμάτωση να αποτελεί και τη μεγαλύτερη νίκη των τελευταίων ετών. Αυτόν τον
αγώνα τον κερδίζουμε μέρα-μέρα γιατί έχουμε πλέον την εμπειρία και το ρεαλισμό να
πετύχουμε τη βέλτιστη μίξη των δυνατοτήτων που μας προσφέρει ο 21ος αιώνας προς όφελος
της κοινωνίας, της κάθε οικογένειας και, πάνω απ' όλα, της νέας γενιάς. Η χώρα αλλάζει
επίπεδο και στην εκπαίδευση.
Αναστασία Γκίκα
Ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ethnos.gr/apopseis/146631_ex-apostaseos-ekpaideysi-
ena-alma-psifiopoiisis-kai-proodoy
Ημερομηνία ανάρτησης: 19/02/2021
Ημερομηνία λήψης αρχείου: 19/07/21
Ενδεικτικές ερωτήσεις:
1. Να αναφέρετε με συντομία το περιεχόμενο του κειμένου (προφορικά σε συνεχή λόγο).

2. Να σχολιάσετε τον τίτλο του άρθρου. Πιστεύετε ότι είναι εύστοχος; Να τεκμηριώσετε
την άποψή σας, με στοιχεία μέσα από το κείμενο.
3. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο τη θεματική πρόταση: «Η χώρα αλλάζει επίπεδο και
στην εκπαίδευση».
4. «Η τηλεκπαίδευση είναι ένα επίτευγμα τεράστιου βεληνεκούς για τα σχολεία μας,
δεδομένου ότι, εν καιρώ πανδημίας, αποτέλεσε τη μοναδική διέξοδο έτσι ώστε να
μπορέσουν τα παιδιά μας να συνεχίσουν τη μαθησιακή διαδικασία με κλειστά
σχολεία, καθώς η διάδοση του ιικού φορτίου έπρεπε να ελεγχθεί και να περιορισθεί».
Να σχολιάσετε την παραπάνω άποψη σε παράγραφο 120 λέξεων.
5. Να αξιοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις/φράσεις σε μία δική σας παράγραφο:
τηλεκπαίδευση, μοναδική διέξοδο, μαθησιακή διαδικασία, είμαστε όλοι οι συντελεστές
αυτής της προσπάθειας, Θέλουμε τα παιδιά μας στο σχολείο.
6. «Οι νέες τεχνολογίες, ιδίως η πληροφορική με το τεράστιο πλήθος των σύγχρονων εφαρμογών,
έχουν σχεδόν ταυτιστεί με ό,τι χαρακτηρίζουμε ως ανάπτυξη. Κάθε χώρα που προσβλέπει στην
ανάπτυξη (οικονομική, τεχνολογική κ.λπ) έχει κυριολεκτικά «γαντζωθεί» από τις νέες
τεχνολογίες: τις έχει εισαγάγει στην Εκπαίδευση, ενισχύει την έρευνά τους, χρηματοδοτεί τις
εφαρμογές τους, προωθεί με κάθε τρόπο ό,τι έχει σχέση με αυτές, ιδιαίτερα με την τεχνολογία
των Η/Υ».

Γεώργιος Μπαμπινιώτης, εφημ. Το Βήμα, 03/12/200

Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να εισάγονται και στην ελληνική εκπαίδευση οι νέες
τεχνολογίες. Σε άρθρο σας στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας αναφέρεστε στη
συμβολή των νέων τεχνολογιών στην αναβάθμιση της παιδείας, καθώς και στις προϋποθέσεις
που εγγυώνται τη θετική συμβολή τους, αλλά και στους κινδύνους που ελλοχεύουν.

Έκταση: 450-500 λέξεις

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

Κείμενο 3

Γράφημα: Αριθμός φοιτητών/τριών στα Δημόσια και Ιδιωτικά Πανεπιστήμια, σε εξ Αποστάσεως Προγράμματα
Σπουδών ανά Κύκλο Σπουδών κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 και 2019-
2020
Ηλεκτρονική διεύθυνση: http://jtest8.schools.ac.cy/index.php/el/dae/statistika-stoicheia
Ημερομηνία λήψης αρχείου: 20/07/21

Ενδεικτική ερώτηση:
1. Να σχολιάσετε τη γραφική παράσταση. Πιστεύετε ότι σχετίζεται με το κείμενο 2 και σε
ποιο βαθμό; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας με δύο (2) επιχειρήματα.

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης

Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας 2021-2022

Θεματική Ενότητα: Παιδεία – Εκπαίδευση – Ενεργός Πολίτης