ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ

GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

GEOMETRİ
DOĞRUDA AÇILAR
Açı Çeşitleri
Açı: Başlangıç noktaları ortak olan iki ışının birle­şim kümesine açı denir.
1) Dar Açı
Ölçüsü 0 derece ile 90 derece arasında olan açıya dar açı denir. Şekilde 00 < a < 900
olur. A

a
B C

Örnek
2x - 200 lik açı, dar açı ise x in alabileceği en küçük ve en büyük tam sayı
değerleri toplamını bulunuz.

Çözüm
Dar açının ölçüsü 00 ile 900 arasında olduğundan
00 < 2x - 200 < 900 ⇒ 200 < 2x < 1100 ⇒ 100 < x < 550 bulunur.
Bu durumda x'in en küçük değeri 110, en büyük değeri 540 olmak üzere
istenen toplam 110 + 540 = 650 olur.

2) Dik Açı
Ölçüsü 900 olan açıya dik açı denir.
A

B C

241
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

3) Geniş Açı
GEOMETRİ

Ölçüsü 900 ile 1800 arasındaki açıya geniş açı denir.

A

B C

Örnek
Bir dar açı ile bir geniş açının ölçüleri toplamı aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) 910 B) 1790 C) 1810 D) 2690 E) 2710

Çözüm
Dar açıya a, geniş açıya b denirse
00 < a < 900
900 < b < 1800
+
900 < a + b < 2700 olur.

Seçeneklerde bu aralıkta olmayan sayı 2710 olduğundan cevap ‘‘E’’ seçeneğidir.

4) Doğru Açı
Ölçüsü 1800 olan açıya doğru açı denir.
a

5) Tam Açı
Ölçüsü 3600 olan açıya tam açı denir.

Örnek
720 lik açıya a0 lik açı eklenince doğru açı, b0 lik açı eklenince tam açı
olmaktadır. b0 - a0 değerini bulunuz.

242
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Çözüm

GEOMETRİ
720 + a0 = 1800 ise a0 = 1080 ve 720 + b0 = 3600 ise b0 = 2880 olur.
Bu durumda b0 - a0 = 2880 -1080 = 1800 olur.

6) Tümler Açı
Ölçüleri toplamı 900 olan iki açı birbirinin tümleyenidir. Açılarının toplamı 90
derece olan, birbirine komşu açılara komşu tümler açılar denir.

Örnek
Komşu tümler iki açıdan biri diğerinin 4 katından 50 küçüktür. Küçük olan açıyı
bulunuz.

Çözüm

Açılar şekildeki gibi yerleştirilirse

4x - 50 +x = 900 ⇒ 5x = 950

4x - 50 ⇒ x = 190 olur.

x Bu durumda küçük, x = 190 olur.

7) Bütünler Açı
Ölçüleri toplamı 1800 olan iki açı birbirinin bütünleyenidir. Açılarının toplamı 180
derece olan, birbirine komşu açılara komşu
bütünler açılar denir.

Örnek
1
Komşu bütünler iki açıdan birinin ölçüsü diğerinin 'dir. Bu iki açıdan küçük
8
olan açının ölçüsünü bulunuz.

243
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Çözüm
GEOMETRİ

8x
x

Açılar şekildeki gibi yerleştirilmeli. Bütünler açıların ölçüleri toplamı 1800

olduğundan (doğru açı oluşturduklarından)
x + 8x = 1800 ⇒ 9x = 1800 ⇒ x = 200 olur.
Bu durumda küçük açı, x = 200 olarak bulunmuş olur.

Yöndeş, Dış Ters ve İç Ters Açılar:

Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu açılardan komşu olmayan açılara
denir. Ters açıların ölçüleri birbirine eşittir.

b
a a
b

Örnek

Yandaki şekilde kesilen iki doğru verilmiştir. Buna

göre y açısının ölçüsünün kaç derece olduğunu bulunuz.

Çözüm
x + 200 ile 3x - 120 ters açılar olduğundan bu açıların ölçüleri eşittir. Bu
durumda
x + 200 = 3x - 120 ⇒ 320 = 2x ⇒ x = 160 olur.
y açısı hem x + 200 ile hem de 3x - 120 ile doğru açı oluşturur. Doğru açının
ölçüsü 1800 olduğundan
y + x + 200 = 1800 ⇒ y +160 +200 =1800
⇒ y + 360= 1800
⇒ y= 1440 olur.

244
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Paralel İki Doğrunun Bir Kesenle Yaptığı Açıları Belirleme

GEOMETRİ
Ters Açılar
a = c, b = d, k = m, n = l
İç Ters Açılar
c = k, d = l
Dış Ters Açılar
m = a, n = b
Yöndeş Açılar
a = k, b = l, c = m, d = n
Şekilde d1 // d2 olmak üzere d3 bu doğruları
kesen bir doğrudur.

Örnek

d1 // d2 olmak üzere şekilde verilenlere göre y

açısının ölçüsünü bulunuz.

Çözüm
y ile 3x ters açılar, y = 3x ve şekildeki gibi
yerleştirilen a ile 2x - 50 yöndeş açılar olduğundan
a = 2x - 50 olur.
Doğru açı tanımından
a + y = 1800 ⇒ 2x - 50 + 3x = 1800
⇒ 5x =1850
⇒ x = 370 olur.
Bu durumda y = 3x = 3.370 = 1110 olur.

245
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Açıortay
GEOMETRİ

m(COA) = m(BOC) olduğundan [OC , m(BOA)nın açıortayıdır.

C
O

Örnek
d3

yandaki şekilde verilenlere göre d1 // d2 ise x

d1
açısını bulunuz.
400
x

d2

Çözüm
d3

İç ters açılardan a = 400 ve x = 2a olur.

x
400 d1
Bu durumda x = 2 • a = 2 • 400 = 800 olur.
d2

Özellikleri

B A A B A B
x x
x

x+y C
x y y
C D D E C D

[ AB // [ CD ise [ AB // [ DE, ise [ AB // [ CD,

m(BAC) = m(ACD)'tir. m(BAC) = x, m (CDE) = y m(BAC) = x, m (ACD) = y

olmak üzere olmak üzere
m(ACD) = x + y olur. x + y = 1800 olur.

246
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Örnek

GEOMETRİ
Şekilde [BA // [DE,
A B m(ABC) = 1000
D E
1000 m(CDE)= 1100 olmak üzere
110 0
m(BCD)'nin derecesini bulunuz.
C

Çözüm
A B
D E
1000
1100
F C K d

1000 + m (FCB) = 1800 ⇒ m (FCB) = 800 olur.

1100 + m (KCD) = 1800 ⇒ m (KCD) = 700 olur.
Ö m (FCB) + m (BCD) + m (KCD) = 1800
800 + m (BCD) + 700 = 1800
m (BCD) = 300 olur.

Örnek
A B
x Şekilde [BA // [DE, m (ABC) = x, m (BCD) = y

y
ve m (CDE) = z olmak üzere x + y + z toplamını
C
x bulunuz.

E D

Çözüm
[BA ve [DE'na paralel olacak şekilde [CF çizilip y açısı şekildeki gibi yazılır.

A B
x Bu durumda
F 1800 - x y = 1800 - x + 1800 - z ise
y C
1800 - z
x x + y + z = 3600 olur.
E D

247
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Uygulama
GEOMETRİ

1
1) Komşu tümler iki açının oranı 'tir. Küçük açının komşu bütünlerinin
5
ölçüsü ile büyük açının komşu bütünlerinin ölçüsü arasındaki farkın kaç derece
olduğunu bulunuz.
2)

d4 d3

d3 d1
x + 700

d2
2x - 10 0

Şekilde d1 // d2 ve d3 // d4 ise x ve y açılarının ölçülerini bulunuz.

3)
B

x
1200

1400 C E

D A

Şekilde [AD // [CE, m (DAB) = 1400 ve m (BCE) = 1200 olduğunda göre m

(ABC) = x'in değerini bulunuz.

4)

A B
Yandaki şekilde [ BA // [EF; m
1200
C (ABC) = 1200, m (BCD) = 1300
130 0
ve m (DEF) = 1400 olduğuna
x D
1400
göre m (CDE) = x değerini
E bulunuz.
F

248
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

KONU DEĞERLENDİRME TESTİ

GEOMETRİ
B
L P
K T
400 D 1500
70 0
1100 G
E
a
C C N R

F [PL] // [KT] // [CR] olmak üzere

m(LPR) = 1500 ve m (NKR) = m (TKR) ise
1. [AB] // [CD], AF // [DG,
4. m (KNG) = a değeri
[AD] ∩ [BC] = {E},
aşağıdakilerden hangisidir?
m (ABC) = 40°, m (BED) = 70° ve
A) 400 B) 600 C) 800 D) 900 E) 1000
m(CDG) = 110°
1. Yukarıda verilenlere göre m(DAF)
kaç derecedir?

A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50 D
E
A

B F
a
D O
x
E 2a

C 1200

K C K

A B

2. A, O ve B noktaları Şekilde m (DAE) = 300, m (KCB) = 1200,

doğrusal, m (AOK) = m (KOE),
m (DOC) = m (COB),
m (KOD) = 100 ve m (EOC) =110°
2. Yukarıda verilenlere göre m (EOD)
kaç derecedir?
m (FOK) = 2 m (EOF) = 2a ise
5. m (FBC) = x değeri aşağıdakilerden
hangisidir?
A) 800 B) 900 C) 1000 D) 1200 E) 1400

A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80

3. Farkları 200 olan komşu tümler

iki açıdan küçük olan açının komşu
Cevap Anahtarı:
bütünler açısının ölçüsü kaç derece-
dir? 1) D 2) E 3) E 4) B 5) D
A) 35 B) 55 C) 125 D) 135 E) 145

249
 ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

NOTLAR
GEOMETRİ

250