20. Ιακώβου (Δανιήλ Αεράκη)

Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ (γιὰ τὴν Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου) ......................................................................6

Εἰσαγωγὴ - Μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς ................................................................................7
Τὸ κλειστὸ βιβλίο ..................................................................................................................................... 7
Πάνω ἀπὸ ὅλα τα βιβλία .......................................................................................................................... 8
Τὸ ἀνώτερο βιβλίο ................................................................................................................................... 9
Εἶναι βιβλίο Ζωῆς καὶ σωτηρίας............................................................................................................. 10
Ὀνομασίες τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ ............................................................................................................ 12
Προσωπικὴ γνωριμία μὲ τὴν Ἁγία Γραφὴ .............................................................................................. 13
Ὁ Ἰάκωβος καὶ ἡ ἐπιστολή του ..........................................................................................16
Χριστιανικὴ Ἠθικὴ .................................................................................................................................. 16
Καθολικὲς Ἐπιστολὲς .............................................................................................................................. 17
Ἰάκωβος ὁ 'Ἀδελφόθεος ......................................................................................................................... 18
Ἡ Ἐπιστολή του ....................................................................................................................................... 20
Λίγα λόγια για την επιστολή ..............................................................................................21
Οἱ ἐξωτερικοὶ πειρασμοὶ (Ἰακ. α΄ 1-12) .............................................................................22
Ὁ Χριστὸς Θεὸς Κύριος (στ. 1) ................................................................................................................ 22
Χαρὰ καὶ πειρασμοὶ (στ. 2) .................................................................................................................... 23
Χωνευτῆρι οἱ θλίψεις (στ. 3-4) ............................................................................................................... 25
Τί ζητᾶμε ἀπ' τὸ Θεό; (στ. 5). ................................................................................................................. 26
Πῶς τὸ Ζητᾶμε; (στ. 6-7) ........................................................................................................................ 27
Δίψυχοι (στ. 8) ........................................................................................................................................ 28
Μὲ ποιὸ πρῖσμα βλέπουμε τὴ Ζωὴ (στ. 9-12) ........................................................................................ 29
Ὁ Θεὸς πηγὴ ἀγαθῶν (Ἰακ. α' 13-18) .................................................................................30
Ἐσωτερικοὶ πειρασμοὶ (στ. 13) ............................................................................................................... 30
Θέλγητρα τῆς ἁμαρτίας (στ. 14) ............................................................................................................ 31
Ὁ τοκετὸς (ἔκτρωμα) τῆς ἁμαρτίας (στ. 15) ........................................................................................... 33
Ὁ Θεὸς πηγὴ ἀγαθοῦ (στ. 16-17) ........................................................................................................... 35
Ὁ τοκετὸς τῆς νέας Ζωῆς (στ. 18) ........................................................................................................... 36
Ἀληθινὴ θρησκευτικότητα (Ἰακ. α' 19-27) .........................................................................37
Ὁ πνευματικὸς ἄνθρωπος (στ. 19-20) .................................................................................................... 37
Πετάξτε τὰ πάθη, ντυθῆτε τὸ λόγο! (στ. 21-22) ..................................................................................... 39
Ἀκροατές, ἀλλὰ καὶ ποιητὲς (στ. 23-25)................................................................................................. 40
Ἡ ἀληθινὴ λατρεία (στ. 26-27) ............................................................................................................... 42
Ἀπρoσωπόληπτοι καὶ δίκαιοι (Ἰακ. β'1-9) .........................................................................43
Τί ἰσχύει στὴν Πίστι; (στ. 1) .................................................................................................................... 44
~2~
Ὄχι διακρίσεις στὴν ἐκκλησιαστικὴ σύναξι (στ. 2-4) ............................................................................. 45
Φτωχὸς ἐκλεκτός του Θεοῦ (στ. 5)......................................................................................................... 47
Πλούσιοι καὶ Ἐκκλησία (στ. 6) ................................................................................................................ 48
Τὸ «καλὸν ὄνομα» (στ. 7) ....................................................................................................................... 49
Ἀγάπη ναί, διάκρισις ὄχι (στ. 8-9) .......................................................................................................... 50
Παραβάτες Νόμου (Ἰακ. β'10-13) ......................................................................................50
Ἐπιλογὴ ἐντολῶν (στ. 10-11) .................................................................................................................. 50
Νόμος ἐλευθερίας (στ. 12) ..................................................................................................................... 53
Δὸς ἔλεος γιὰ νὰ λάβης ἔλεος (στ. 13) ................................................................................................... 55
Πίστης καὶ ἔργα (Ἰακ. β'14-20) ...........................................................................................56
Πίστις στὰ λόγια μόνο; (στ. 14) .............................................................................................................. 56
Μεγάλα λόγια χωρὶς πρᾶξι ἀγάπης (στ. 15-16) ..................................................................................... 58
Πίστις νεκρὰ (στ. 17-18 καὶ 20) .............................................................................................................. 61
Νεκρὰ πίστις (Ἰακ. β' 21-24) ...............................................................................................63
Ἀβραὰμ ὑπόδειγμα πίστεως καὶ ἔργων (στ. 21) .................................................................................... 63
Συνδυασμός, ὄχι ἀντίθεσις (στ. 22) ....................................................................................................... 64
Φίλος Θεοῦ (στ. 23-24) .......................................................................................................................... 67
Τὸ ἐγκώμιο μιᾶς πόρνης! (Ἰακ. β' 25-26) ...........................................................................69
Τὸ ἔργο τῆς πίστεως (στ. 25) .................................................................................................................. 69
Ὀκτὼ εἰκόνες γιὰ τὴ γλῶσσα (Ἰακ. γ΄ 1-12)........................................................................73
Κριτὲς καὶ δάσκαλοι (στ. 1-2) ................................................................................................................. 74
Αὐτοκυριαρχία (στ. 2) ............................................................................................................................ 75
Χαλινάρι καὶ ἄλογα (στ. 3). .................................................................................................................... 76
Πηδάλιο καὶ πλοῖο (στ. 4)....................................................................................................................... 76
Σπίθα καὶ πυρκαγιὰ (στ. 5-6).................................................................................................................. 77
Πινέλο - Τροχὸς (στ. 6) ........................................................................................................................... 78
Θηρία καὶ θηριοδαμαστὴς (στ. 7) .......................................................................................................... 78
Τὸ δηλητήριο (στ. 8) ............................................................................................................................... 79
Πηγὴ καὶ δέντρο: Ὑποκριτικὴ γλῶσσα (στ. 9-12) ................................................................................... 79
Ἀληθινὴ σοφία καὶ ἁγία Ζωὴ (Ἰακ. γ΄ 13-18) .....................................................................80
Ἀληθινὸς σοφὸς (στ. 13) ........................................................................................................................ 80
Πραότητα καὶ φιλονεικία (στ. 14, 16) .................................................................................................... 82
Δαιμονικὴ σοφία (στ. 15) ....................................................................................................................... 84
Ἡ ἄνωθεν σοφία (στ. 17-18) ................................................................................................................... 85
Ἐπιθυμίες κοσμικὲς (Ἰακ. δ΄ 1-6) ........................................................................................86
Τὰ αἴτια τῶν πολέμων (στ. 1) ................................................................................................................. 86
~3~
Ἐπιθυμίες ἐγκληματικὲς (στ. 2) .............................................................................................................. 87
Ἡ κακὴ προσευχὴ (στ. 3). ....................................................................................................................... 88
Μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες (στ. 4) ................................................................................................................. 89
Ζηλεύει ὁ Θεός; (στ. 5-6) ........................................................................................................................ 90
Ἀντίστασης καὶ ὑποταγή! (Ἰακ. δ' 7-10) .............................................................................91
Διαφορετικὴ στάσις (στ. 7)..................................................................................................................... 91
Νὰ πλησιάσουμε τὸ Θεὸ (στ. 8) ............................................................................................................. 93
Ἡ μετάνοια εἶναι πένθος (στ. 9). ............................................................................................................ 95
Ἡ ὑψοποιὸς ταπείνωσις (στ. 10) ............................................................................................................ 97
Καταλαλιὰ καὶ κατάκρισις (Ἰακ. δ΄ 11-12) .........................................................................97
Πόλεμος καὶ δικαστήριο (στ. 11)............................................................................................................ 97
Ἀρνούμαστε τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ (στ. 11) ................................................................................................ 99
Ποιὸς εἶσαι σύ; (στ. 12) ........................................................................................................................ 101
Προγραμματισμός; (Ἰακ. δ΄ 13-17) ................................................................................. 103
Λογαριασμὸς χωρὶς τὸν ξενοδόχο (στ. 13)........................................................................................... 103
Τί εἶναι ἡ ζωή μας; (στ. 14)................................................................................................................... 105
Ἂν θέλῃ ὁ Θεός! (στ. 15)....................................................................................................................... 107
Αὐτοδύναμοι ἢ ἐξαρτώμενοι; (στ. 16) ................................................................................................. 108
Ξέρεις νὰ κάνῃς τὸ καλό; (στ. 17)......................................................................................................... 109
Οἱ ἐκμεταλλευτὲς πλούσιοι (Ἰακ. ε΄ 1-6) ........................................................................ 110
Ἀξιοθρήνητοι οἱ πλούσιοι (στ. 1 καὶ 5) ................................................................................................ 110
Ἡ τύχη τοῦ πλούτου (στ. 2-3). .............................................................................................................. 111
Τὰ δικαιώματα τῶν ἐργαζομένων (στ. 4) ............................................................................................. 114
Ὁ δίκαιος φονεύεται (στ. 6) ................................................................................................................. 115
Μακροθυμία (Ἰακ. ε' 7-11) .............................................................................................. 116
Μακροθυμία (στ. 7).............................................................................................................................. 116
Ἐγγὺς ἢ δευτέρα παρουσία; (στ. 8). ..................................................................................................... 118
Θὰ λυθοῦν ὅλα τα προβλήματα (στ. 9)................................................................................................ 121
Ὑπόδειγμα οἱ ἅγιοι (στ. 10-11) ............................................................................................................. 121
Ὁ ὅρκος καὶ τὸ ψεῦδος (Ἰακ. ε΄ 12) ................................................................................. 122
Πρὸ Χριστοῦ, μετὰ Χριστὸν .................................................................................................................. 122
Ψευδορκία............................................................................................................................................ 123
Ἐπιορκία ............................................................................................................................................... 124
Πολυορκία ............................................................................................................................................ 124
Εὔορκια ................................................................................................................................................ 125
Ἀορκία .................................................................................................................................................. 126
~4~
Γιατί ἀπαγορεύεται ὁ ὅρκος; ............................................................................................................... 126
Εὐχέλαιο καὶ Ἐξομολόγησης (Ἰακ. ε' 13-15).................................................................... 128
Κακοπάθεια - Ευθυμια (στ. 13) ............................................................................................................ 128
Εὐχέλαιον (στ. 14) ................................................................................................................................ 131
Ἀσθένεια. Εὐχὴ τῆς Πίστεως. Ἐξομολόγησις (στ. 15) ........................................................................... 132
Ἡ δύναμις τῆς προσευχῆς (Ἰακ. ε΄ 16-18) ....................................................................... 135
Δέησις καὶ ἐξομολόγησις (στ. 16) ........................................................................................................ 135
Προσευχὴ δημοσία, προσευχὴ ἀτομικὴ (στ. 16) ................................................................................. 137
Μεγάλη ἢ δύναμις τῆς προσευχῆς (στ. 17).......................................................................................... 138
Ἀγῶνας γιὰ μιὰ ψυχὴ (Ἰακ. ἐ 19-20) ............................................................................... 140
Πλανεμένοι καὶ παραστρατημένοι (στ. 19) ......................................................................................... 140
Ἐνδιαφέρον γι' αὐτοὺς (στ. 20) ............................................................................................................ 142
Ποιὸς σῴζεται, ἐκεῖνος ἢ ἐσύ; (στ. 20)................................................................................................. 145
~5~
Γιὰ ὀρθόδοξη ἐνορία τότε εἶναι ζωντανή, ὅταν τὰ μέλη τῆς τρέφονται μὲ τὶς δυὸ οὐράνιες
τροφές, τὸ λόγο καὶ τὸ αἷμα, μὲ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὴ θεία Κοινωνία. Χωρὶς αὐτὰ οἱ χριστιανοὶ
λιμοκτονοῦν καὶ ἀργοπεθαίνουν τὸν αἰώνιο θάνατο.
Τὶς τελευταῖες δεκαετίες παρουσιάστηκε, μὲ τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ, ἀναθέρμανσης τοῦ πόθου
γιὰ καθημερινὴ μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ συχνὴ μετοχὴ στὴ θεία Εὐχαριστία. Ὁ λόγος
τοῦ Θεοῦ ὁδηγεῖ τὶς ψυχὲς στὸ πετραχῆλι τοῦ πνευματικοῦ καὶ στὸ ποτήριο τῆς Ζωῆς.
Οἱ «Ἁγιογραφικοὶ Κύκλοι» διακονοῦν ἀθόρυβα στὸ ἔργο τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Λειτουργοῦν
πολλὲς ἐκκλησιαστικὲς συνάξεις, κατευθυνόμενες ἀπὸ ἔφημεριους, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἄλλους
ἔμπειρους λειτουργούς του Εὐαγγελίου.
Προσφορὰ στοὺς Ἁγιογραφικοὺς κύκλους ἀποτελοῦν τὰ ἑρμηνευτικὰ βιβλία τῆς σειρᾶς
αὔτης.
Στὸ παρὸν παρουσιάζεται ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἀδελφοθέου Ἰακώβου. Προτίθεται εἴσαγωγη,
ὅπου τονίζεται ἡ ἀναγκαιότητα τῆς μελέτης τῆς Ἄγ. Γραφῆς. Ἂν ἔχουν αὐξηθῆ οἱ αἱρετικοί,
ἂν ἔχουν καταντήσει οἱ περισσότεροι μόνο στὸ ὄνομα «ὀρθόδοξοι χριστιανοί», ἂν οἱ ναοὶ
μᾶς τείνουν νὰ μεταβληθοῦν σὲ καταφύγιο μόνο γερόντων, ἂν ἢ ψευτοκουλτούρα
εἰσέβαλε καὶ στὸ χῶρο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅλα αὐτὰ ὀφείλονται πρωτίστως στὴν
ἄγνοια τῆς Γραφῆς.
Κατὰ τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο, ἔχουμε γίνει «ἄνω - κάτω», διότι δὲν μελετᾶμε καὶ δὲν
ἐφαρμόζουμε τὴν Ἁγία Γραφή.
Ὁ Κύριος μακάρισε ὅσους ἀκοῦνε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν φυλάσσουν ὡς θησαυρὸ
στὴν καρδιὰ τοὺς (Λουκ. ἴα' 28).
~6~
Τὸ κλειστὸ βιβλίο
Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔστειλε κάποτε ἐπιστολὴ στὸ μεγάλο ἀσκητὴ τῆς ἐρήμου, τὸν
Μέγα Ἀντώνιο. Εἰδικοὶ βασιλικοὶ ἀπεσταλμένοι πῆραν τὴν ἐπιστολὴ καὶ τὴν μετέφεραν στὸ
ἐρημητήριο τοῦ Ἁγίου. Σὰν ἔφτασε ἡ βασιλικὴ ἅμαξα, οἱ μαθητὲς τοῦ Μ. Ἀντωνίου
ἐντυπωσιάστηκαν. Εἶχαν δὲ τὴν περιέργεια νὰ πληροφορηθοῦν γιὰ τὸ περιεχόμενο. “Ο
ἅγιος Ἀντώνιος πῆρε τὴν ἐπιστολή, εὐχαρίστησε τοὺς κομιστές, τοὺς περιποιήθηκε, ἀλλὰ
τὴν ἐπιστολὴ δὲν τὴν ἄνοιξε. Τὴν κράτησε ἀρκετὸ καιρὸ κλειστῆ. Οἱ μαθητὲς ἀδημονοῦσαν.
Ρώτησαν μετὰ ἀπὸ μέρες τὸ Γέροντα:
- Γιατί δὲν ἀνοίγεις τὴν ἐπιστολή, νὰ δοῦμε τί γράφει ὁ βασιλιάς; Ο σοφὸς Γέροντας
ἀπάντησε:
-'Ἀδημονεῖτε νὰ δῆτε τί μᾶς γράφει καὶ ἐπίγειος βασιλιάς. Ἕνας ἄλλος ὅμως βασιλιάς, ὁ
Βασιλιὰς τοῦ οὐρανοῦ, ὁ Θεός, μᾶς ἔχει χαρίσει τὸ γράμμα Του. Καὶ εἶναι αὐτὸ τὸ γράμμα
ἀπείρως ἀνώτερο ἀπὸ ὁποιοδήποτε γράμμα καὶ βιβλίο τοῦ κόσμου. Δὲν ἔχουμε ὅμως τόση
ἀγωνία νὰ διαβάσουμε τὸ γράμμα τοῦ Θεοῦ, ὅση ἔχουμε νὰ διαβάζουμε γράμματα
ἀνθρώπων, ὅπως εἶναι καὶ τὸ γράμμα ποὺ μᾶς ἔστειλε ὁ βασιλιάς. Τὸ γράμμα τοῦ Θεοῦ
πρὸς τὸν ἄνθρωπο εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή...
Τὸ παραπάνω περιστατικὸ διασῴζει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος στὸ βίο τοῦ Μέγ. Ἀντωνίου
(Ε.Π.Ε. 11,146).
Όταν παίρνουμε γράμμα ἀπὸ κάποιο γνωστό μας, ἀγαπητὸ ἢ φιλικὸ πρόσωπο,
σπεύδουμε ἀμέσως νὰ τὸ ἀνοίξουμε. Τὴν Ἁγία Γραφὴ ὅμως τὴν κρατᾶμε κλειστή. Η Ἁγία
Γραφὴ εἶναι τὸ γράμμα τοῦ οὐρανοῦ. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο φώτισε τοὺς ἱεροὺς συγγραφεῖς
καὶ ἔγραψαν τὰ διάφορα βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης. Μὲ τὴν
Ἁγία Γραφὴ ὁ ὑψηλὸς Θεὸς ἔρχεται κοντά μας καὶ μᾶς μιλάει. Διαβάζοντας τὴν Ἁγία Γραφή,
συνομιλοῦμε μὲ τὸ Θεό.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς ἀνοίγει τὰ μάτια, γιὰ νὰ γνωρίσουμε τὸ Θεό. Λέει σχετικὰ ὁ ἱερὸς
Χρυσόστομος: «Τῶν ὀνομάτων καὶ τῶν ρημάτων, τῶν ἐν ταῖς Γραφαϊς κειμένων, οὒχ ἁπλῶς
ἤμας ὁ Θεὸς ἔπακουειν βούλεται, ἀλλὰ μετὰ πολλῆς της συνέσεως. Διὰ τοῦτο ὁ μὲν
μακάριος Δαβὶδ πολλαχοὺ τῶν Ψαλμῶν προέγραφε τῶν ἐαυτοῦ τὸ “εἷς συνεσιν”, καὶ ἔλεγεν
“Ἀποκάλυψαν τοὺς ὀφθαλμούς μου καὶ κατανοήσω τὰ θαυμάσια ἐκ τοῦ Νόμου σοὺ”
(Ψάλμ. 118,18). Μετὰ δὲ τοῦτον καὶ ὁ τούτου παῖς ὑποτιθεῖς δείκνυσιν ὅτι δεῖ καθάπερ
ἀργύριον ἐκΖητεῖν τὴν σοφίαν, μᾶλλον ὑπὲρ χρυσίον αὐτὴν ἐμπορεύεσθαι (Παροιμ. ἰστ' 16).
Καὶ ὁ Κύριος δέ, τοὺς Ἰουδαίοις παραινῶν τὰς Γραφᾶς ἔρευναν, ἐπὶ πλέον ἠμᾶς εἰς Ζήτησιν
ἐνάγει... Θησαυρὸν κεκρυμμένον αὐτᾶς εἶναι φησι, πρὸς τὴν ζήτησιν ἠμᾶς διεγείρων. Ταῦτα
δὲ ἠμὶν εἴρηται, ἶνα μὴ ἁπλῶς μηδὲ ὡς ἔτυχε προσβάλλωμεν τοῖς τῶν Γραφῶν ρήμασιν,
ἀλλὰ μετὰ ἀκριβείας πολλῆς» (Ε.Π.Ε. 12,708). Μετάφρασις: Ὁ Θεὸς δὲν θέλει ἁπλῶς ν'
ἀκοῦμε μὲ προσοχὴ τὶς λέξεις καὶ τὰ λόγια, ποὺ ὑπάρχουν στὶς Γραφές, ἀλλὰ ν' ἀκοῦμε καὶ
μὲ πολλὴ φρόνησι. Γι' αὐτὸ ὁ μὲν μακάριος Δαβὶδ σὲ πολλοὺς ἀπ' τοὺς ψαλμοὺς τοῦ ἔγραφε
~7~
τὸ «εἷς σύνεσιν» καὶ ἔλεγε: «Ἄνοιξέ μου τοὺς ὀφθαλμούς, γιὰ νὰ κατανοήσω τὰ θαυμάσια
πράγματα ἀπὸ τὸ νόμο σου». Ὁ δὲ υἱὸς τοῦ (ὁ Σολομῶν) μετὰ ἀπ' ἐκεῖνον, συμβουλευτικὰ
ὑποδεικνύει, ὅτι πρέπει ν' ἀναζητᾶμε τὴ σοφία σὰν ἀργύριο, ἢ μᾶλλον νὰ τὴν ἐπιδιώκουμε
περισσότερο κι ἀπ' τὸ χρυσό. Ἀλλὰ κι ὁ Κύριος, προτρέποντας τοὺς Ἰουδαίους νὰ ἐρευνοῦν
τὶς Γραφές, μᾶς ὑποδεικνύει νὰ τὴν ψάχνουμε... Οἱ Γραφὲς εἶναι κρυμμένος θησαυρὸς
πρέπει νὰ τὶς ἔρευναμε. Ἔχουν λεχθῆ ὅλα αὐτά σε μᾶς, γιὰ νὰ μὴ περνᾶμε μὲ ἐπιπολαιότητα
τὰ λόγια τῶν Γραφῶν, ἀλλὰ νὰ τὰ μελετᾶμε μὲ πολλὴ προσοχή.
Πάνω ἀπὸ ὅλα τα βιβλία

Ὑπάρχουν πολλὰ βιβλία στὸν κόσμο. Ἀπ' τὴν ἀρχαιότητα, ποὺ γράφανε πάνω σε δέρματα
ζῴων, μέχρι τὴν ἐποχή μας, ποὺ γράφουν μὲ ἠλεκτρονικὰ συστήματα πάνω σε χαρτὶ ἢ σὲ
CD καὶ ἰστοσελίδες, ἑκατομμύρια εἶναι τὰ βιβλία, ποὺ γράφτηκαν καὶ γράφονται. Δάση
ὁλόκληρα ἔχουν προσφέρει τὰ δέντρα τους, γιὰ νὰ μετατραποῦν σὲ χαρτί, νὰ τυπωθοῦν τὰ
ποικίλα βιβλία τοῦ κόσμου.
Ποταμοὺς ὁλόκληρους θὰ σχημάτιζε τὸ μελάνι, ποὺ ἔχει χρησιμοποιηθῆ γιὰ τὸ τύπωμα
τῶν βιβλίων. Ἀπέραντες βιβλιοθῆκες λειτουργοῦν, ποὺ φιλοξενοῦν τὰ κάθε λογὴς
τυπωμένα βιβλία. Κατακλυσμὸς ἐντύπου!
• Ἂν ὑποθέσουμε, ὅτι σὲ μεγάλη πεδιάδα μαζεύονταν ὅλα τα βιβλία τοῦ κόσμου, ὅλα τα
περιοδικά, ὅλα τα ἔντυπα, γιὰ νὰ καοῦν, καὶ σοῦ δίνεται τὸ δικαίωμα νὰ διαλέξης μόνο ἕνα
βιβλίο, ποιὸ βιβλίο θὰ διάλεγες;
Ἂν ὑποθέσουμε, ὅτι κάποιος ἄνθρωπος πρόκειται νὰ χάση τὸ φῶς του καὶ ὁ ἄνθρωπος
αὐτὸς εἶναι βιβλιόφιλος καὶ ἐπιθυμῇ, προτοῦ νὰ χάση τελείως τὸ φῶς του, νὰ διαβάση γιὰ
τελευταία φορὰ ἕνα βιβλίο, ποιὸ βιβλίο θὰ διάλεγε;
Ἀσφαλῶς ἀπ' τὴ γενικὴ πυρκαγιὰ τῶν βιβλίων θὰ προτιμοῦσες νὰ διασωθῆ ἢ Ἄγ. Γραφή.
Καὶ ὁ μέλλων τυφλὸς στῆς Γραφῆς τὴν ἀνάγνωσι θάθελε νὰ ἐντρυφήση, πρὶν χάση τὸ
φῶς του.
Ποιὸ ἄλλο βιβλίο θ' ἄφηνε Ζωηρότερες ἐντυπώσεις;
Κι ἂν καταστῇ τυφλὸς σωματικά, ἡ ψυχὴ τοῦ ὅμως θὰ φωτίζεται ἀπ' τὸ φῶς τῆς θείας
ἀποκαλύψεως, ποῦ εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή.
• Ἂν χαθοῦν ὅλα τα βιβλία τοῦ κόσμου, μικρὴ θὰ εἶναι ἡ ζημιά. Θ' ἀπολεστη καρπὸς τῆς
μικρῆς καὶ φτωχῆς ἀνθρώπινης διανόησης.
Ἂν ὅμως χαθῆ ἡ Ἁγία Γραφή, ὁ κόσμος χάνει τὸν προσανατολισμό του.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι τὸ ἀνώτερο, τὸ ἀσύγκριτο βιβλίο. Εἶναι ὁ Βασιλιὰς τῶν βιβλίων. Εἶναι
τὸ ἀναγκαιότερο βιβλίο στὸν κόσμο.
~8~
Τὸ ἀνώτερο βιβλίο
• Ἡ Γραφὴ εἶναι θεόπνευστη. Τὴν ἔγραψαν βέβαια χέρια ἀνθρώπινα, ἀλλὰ τὰ χέρια αὐτὰ
τὰ κινοῦσε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο. Τὴ σκέψη τῶν συγγραφέων τὴ φώτισε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο.
Καὶ τὴ γλῶσσα ἀκόμα πολλὲς φορὲς τοὺς τὴν δίδασκε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο. «Ὑπὸ Πνεύματος
Ἁγίου φερόμενοι ἐλάλησαν ἅγιοι Θεοῦ ἄνθρωποι» (Β΄ Πέτρ. ἃ' 21).
Φανταστῆτε ἄγραμματο ψαρὰ ἀπὸ ἕνα νησάκι τῶν Κυκλάδων, ποὺ νὰ μὴν ἔχῃ φοιτήσει
σὲ σχολεῖο. Ξαφνικὰ ὁ ψαρὰς αὐτὸς ἐμφανίζεται στὴν Ἀθῆνα, πηγαίνει στὴν Ἀκαδημία
Ἀθηνῶν καὶ δίνει διάλεξι στὴν κινέζικη γλῶσσα. Τὸ θέμα τοῦ φιλοσοφικό. Ἡ ἀνάπτυξής του
καταπληκτική, ἀλάνθαστη!
-Ἀδύνατον! θὰ πῆτε. Πῶς μπορεῖ ἕνας ἄγραμματος ψαρὰς νὰ μιλάη πάνω σε φιλοσοφικὸ
θέμα, ἀλάνθαστα, καὶ μάλιστα στὴν κινέζικη γλῶσσα; Αὐτὸς δὲν γνωρίzει νὰ βάλῃ τὴν
ὑπογραφή του. Πῶς μπορεῖ νὰ διδάξῃ στὴν κινέζικη γλῶσσα; 'Ἀδύνατον!
Καὶ ὅμως αὐτὸ τὸ ἀδύνατον ἔγινε δυνατόν. Τὸ ἀπίθανον γιὰ τὰ ἀνθρώπινα δεδομένα
συνέβη στὴν περίπτωση τῶν Ἀποστόλων καὶ συγγραφέων τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Τί ἦταν Π.Χ. ὁ Ἰωάννης; Ἕνας ἀγράμματος ψαρὰς τῆς Γαλιλαίας. Σχολεῖο δὲν εἶχε πάει.
Τὸ γλωσσικὸ ἰδίωμα τῶν Γαλιλαίων ἦταν ἀπ' τὰ πτωχότερα. Καὶ ὅμως! Βλέπουμε τὸν Ἰωάννη
νὰ κηρύττῃ τὸ Εὐαγγέλιο σ' ὅλες τὶς γλῶσσες καὶ νὰ γράφῃ τὸ Εὐαγγέλιό του, τὶς τρεῖς
Ἐπιστολές του καὶ τὴν Ἀποκάλυψι στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, τὴ δυσκολοτερη, τουλάχιστον γιὰ
τὴν ἐποχή του.
Πῶς; Θαῦμα. Λειτούργησε τὸ θαῦμα τῆς θεοπνευστίας. Ὁ Ἰωάννης κι οἱ ἄλλοι ἱεροὶ
συγγραφεῖς ἔγραψαν φωτισμένοι ἀπ' τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο. Τὰ βιβλία τοῦ κόσμου ἔχουν
συγγραφέα ἄνθρωπο. Ἡ Γραφὴ ἔχει συγγραφέα τὸ Θεό. «Πᾶσα Γραφὴ θεόπνευστος καὶ
ὠφέλιμος πρὸς διδασκαλίαν, πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν τὴν ἐν
δικαιοσύνῃ» (Β΄ Τιμ. γ ? 16).
• Τὸ περιεχόμενο τῆς Γραφῆς εἶναι τέλειο.
Όλα τὰ βιβλία περιέχουν λόγια ἀνθρώπινα. Ἡ Γραφὴ δὲν περιέχει λόγια καλά. Περιέχει
λόγο τέλειο, αἰώνιο.
Η Ἁγία Γραφὴ δὲν εἶναι ἀνακάλυψις ἀνθρώπων. Εἶναι ἡ ἀποκάλυψις τοῦ Θεοῦ.
Ὑπάρχουν βιβλία, ποὺ περιέχουν ἐπὶ μέρους ἀλήθειες. Ἀλλὰ λίγες ἀλήθειες, ἀλλ'
ἀνακατεμένες μ' ἕνα σωρὸ ψέματα. Οἱ ἀλήθειες τῶν ἀνθρωπίνων λόγων καὶ ἐντύπων
πάντως δὲν εἶναι σωτηριώδεις.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ δὲν περιέχει μερικὲς ἀλήθειες.
Δὲν εἶναι ψήγματα χρυσοῦ, ἀνακατεμένα μὲ λάσπη. Εἶναι ὅλη Χρυσός.
Δὲν βρίσκεις στὴ Γραφὴ κάτι τὸ περιττό.
~9~
Το σημαντικότερο, ἡ ἀλήθεια τῆς Γραφῆς εἶναι σωτηριώδης. Πρόκειται γιὰ τὸ βιβλίο τῆς
σωτηρίας.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ ἱκανοποιεῖ σὲ ἀπόλυτο βαθμὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἱκανοποιεῖ ὅλες τὶς ἀνάγκες
του.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ λύνει ὅλα τα προβλήματα, καὶ τὰ πλέον δύσκολα, καὶ τὰ μεταφυσικά. Δὲν
εἶναι βέβαια ἐπιστημονικὸ βιβλίο, γιὰ νὰ ἐπιλύῃ ἐπιστημονικὰ προβλήματα. Λύνει ὅμως
ὅλα τα προβλήματα, ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὴ Ζωὴ καὶ τὴ μεταφυσικὴ ἀγωνία τοῦ ἀνθρώπου.
Μὰ μήπως αὐτὰ δὲν εἶναι τὰ συγκλονιστικότερα προβλήματα. Τὸ πρόβλημα Π.Χ. τοῦ
θανάτου ἀπασχολεῖ καθημερινὰ τὸν ἄνθρωπο. Καὶ οἱ πιὸ τρανοὶ καὶ οἱ πιὸ μεγάλοι
ἐπιστήμονες τρέμουν μπροστὰ στὸ φάσμα τοῦ θανάτου. “Όποιος ὅμως πιστεύει στὸ λόγο
τῆς Γραφῆς, αὐτὸς εἶναι εὐτυχισμένος, ἀφοῦ δὲν τὸν τρομάζει ὁ θάνατος. Ἔχει λύσει τὸ
ὑπαρξιακό του πρόβλημα.
Εἶναι βιβλίο Ζωῆς καὶ σωτηρίας.

Ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς ἀνοίγει τὴν πόρτα τοῦ παραδείσου. Εἶναι ἡ πύλη τοῦ Οὐρανοῦ. Λέει
σχετικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Εἴκοτως δὲ “θύραν” τὰς Γραφᾶς ἐκάλεσεν (ὁ Χριστός): αὗται
γὰρ ἠμᾶς προσάγουσι τῷ Θεῷ, καὶ τὴν θεογνωσίαν ἀνοίγουσιν, αὗται πρόβατα ποιούσιν,
αὗται φυλάττουσι, καὶ τοὺς λύκους οὐκ ἀφιάσιν ὑπεισελθεῖν καθάπερ γὰρ τὶς θύρα
ἀσφαλής, οὕτως ἀποκλείει τοὺς αἱρετικοὺς τὴν εἴσοδον, ἐν ἀσφαλείᾳ καθιστώσα ἤμας,
περὶ ὧν ἂν βουλώμεθα πάντων, καὶ οὐκ ἐώσα πλανάσθαι. Κὰν μὴ παραλύσωμεν αὐτήν, οὐκ
ἐσόμεθα εὔχειρωτοι τοῖς ἐχθρούς. Διὰ ταύτης καὶ τοὺς ποιμένας καὶ τοὺς οὐ ποιμένας
εἰσόμεθα ἅπαντας» (Ε.Π.Ε. 14,98). Μετάφρασις: Πολὺ σωστὰ ὤνομασε ὁ Χριστὸς θύρα τὶς
Γραφές. Αὐτὲς μας ὁδηγοῦν στὸ Θεὸ καὶ μᾶς παρέχουν τὴ θεογνωσία. Αὐτὲς δημιουργοῦν
πρόβατα. Αὐτὲς φυλᾶνε καὶ δὲν ἀφήνουν τοὺς λύκους νὰ μποῦν στὸ μαντρί. Όπως πόρτα
καλὰ ἀσφαλισμένη, ἔτσι κι ἡ Γραφὴ ἀποκλείει τὴν εἴσοδο στοὺς αἱρετικοὺς καὶ μᾶς καθιστᾷ
ἀσφαλεῖς ἀπὸ ὅλα ἐκεῖνα, ποὺ τὰ ἔπιθυμουμε, ἀλλὰ ποῦ μποροῦν νὰ μᾶς πλανήσουν. Ἂν
δὲν παραμελήσουμε τὴ Γραφή, δὲν θὰ καταστοῦμε εὐάλωτοι στοὺς ἐχθρούς. Διὰ τῆς
Γραφῆς ἀναγνωρίζουμε ὅλους, καὶ τοὺς Ποιμένες καὶ τοὺς μὴ Ποιμένες.
Ἕνα ἁπλὸ ἐπιχείρημα, ποὺ μποροῦμε ν' ἀντιτάσσουμε σὲ ἀθέους καὶ ὑλιστές, ποῦ δὲν
πιστεύουν στὴν Ἁγία Γραφή:
• Ἃς μᾶς δείξουν μιὰ ἔστω ἰδέα ἀνώτερη ἀπ' τὶς ἀλήθειες τοῦ Εὐαγγελίου μιὰ ἰδέα, ποῦ
ἀνακαλύφτηκε στὶς δυὸ χιλιετίες καὶ εἶναι ἀνώτερη ἀπ' τὶς διδασκαλίες τοῦ Εὐαγγελίου.
Μάταια θὰ ψάχνουν. Δὲν ὑπάρχει.
Ό,τι ὡραῖο βρίσκεται στὸ χῶρο τοῦ πνεύματος, εἶναι παρμένο ἀπ' τὴ Γραφή. Τὰ μεγάλα
συνθήματα, ποὺ ἀκούγονται στὶς μέρες μας καὶ ἠλεκτρίζουν πλατειὲς μᾶζες, ὅπως εἶναι:
'Ἀγάπη, Ἐλευθερία, Δικαιοσύνη, Ἰσότητα, Εἰρήνη, Χαρά, ὅλα αὐτὰ ἐνυπάρχουν στὴ σωστή
τους βέβαια διάσταση μέσα στὴ Γραφή.
Η Ἁγία Γραφὴ ἱκανοποιεῖ σὲ τέλειο βαθμὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἱκανοποιεῖ ὅλες τὶς ἀνάγκες του.
~ 10 ~
Φανταστῆτε μιὰ κοινωνία, ὅπου ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, θὰ ἐφάρμοσαν τὸ Εὐαγγέλιο.
Θάταν κοινωνία ἀγγέλων.
Σήμερα, χωρὶς Χριστό, χωρὶς τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, χωρὶς τὴν Ἁγία Γραφή, ἢ κοινωνία μᾶς
τείνει νὰ γίνῃ Ζοῦγκλα!
• Ἡ Γραφὴ ἔχει τεράστια δύναμι. Κάνει τὴν πιὸ εὐλογημένη ἀλλαγή.
Το λύκο τὸν μεταβάλλει σὲ ἀρνί.
Το κάρβουνο τὸ μετατρέπει σὲ διαμάντι.
Τὸν ἐγκληματία τὸν μεταμορφώνει σὲ ἅγιο.
Ἃς ἀναφέρουμε παραδείγματα:
Το ἕνα εἶναι ὁ ἅγιος Αὐγουστίνος (354-430 μ.Χ.). Ἦταν νέος πλανεμένος καὶ ἔκφυλος.
Βουτηγμένος στὴν ἀκολασία. Ποθοῦσε ὅμως νὰ βρῇ καὶ νὰ ζήση τὴν ἀλήθεια. Κάποια μέρα
ἄκουσε μυστηριώδη παιδικὴ φωνὴ στὸν κῆπο του:
-Πάρε καὶ διάβασε. Η φωνὴ ξανακούστηκε. Συνεχὴς ἡ προτροπή: -Πάρε καὶ διάβασε.
Ο Αὐγουστίνος πῆρε στὰ χέρια τὸ βιβλίο ποὺ βρέθηκε μπροστά του. Ἦταν ἡ Ἁγία Γραφή,
ἀνοιγμένη στὴν πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολή, κεφάλαιο 1y', στίχ. 1213. Ἦταν ἡ περικοπὴ ποῦ
ταίριαζε πολὺ στὴν περίπτωσή του. Τὸ θαῦμα ἔγινε στὴν ψυχή του. Ὁ Αὐγουστίνος
μεταμορφώθηκε. Ἔγινε ὁ ἱερὸς Αὐγουστίνος, ἕνας ἀπ' τοὺς μεγαλυτέρους ἁγίους της
Ἐκκλησίας, ἀπ' τοὺς σοφωτέρους Πατέρες τῆς Πίστεως.
Το ἄλλο εἶναι μ' ἕναν ἄγριό της Ἀφρικῆς. Ἄκουσε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, ποὺ κήρυττε κάποιος
ἱεραπόστολος. Πίστεψε καὶ ἄλλαξε. Ἀπὸ ἄγριανθρωπος ἔγινε ἥμερος καὶ εὐγενικός. Κάποτε
πῆγε στὸν τόπο τοῦ ἕνας Εὐρωπαῖος, ποὺ παρίστανε τὸν ἄθεο. Σὰν εἶδε τὸν ἀφρικανὸ νὰ
μελετᾷ τὴν Ἁγία Γραφή, θέλησε νὰ τὸν εἰρωνευτῆ καὶ νὰ τὸν κοροϊδέψη. Κι ὁ ἀφρικανὸς
τοῦ ἔδωσε τὴν ἀπάντησε:
-Ἔχε χάρι, ποὺ γνώρισα αὐτὸ τὸ βιβλίο. Ἂν δὲν ἦταν τὸ Εὐαγγέλιο, ἐσὺ δὲν θὰ μοῦ
μιλοῦσες οὔτε θὰ ζοῦσες τώρα. Θὰ σὲ εἶχα κατασπαράξει. Ἤμουν ἄνθρωποφαγος. Τὸ
Εὐαγγέλιο μὲ ἡμέρεψε. Μὲ ἔκανε νὰ σὲ βλέπω σὰν ἀδελφό μου. Τὴ Ζωή σου τὴν χρωστᾷς
στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
• Ἡ Ἁγία Γραφὴ μεταμορφώνει ἄτομα. Μεταμορφώνει οἰκογένειες. Ένα σπίτι, ποὺ ἔχει
τὴν Ἁγία Γραφή, ὄχι στὸ εἰκονοστάσι γιὰ φυλαχτὸ ἢ στὸ μπαοῦλο, ἀλλὰ τὴν ἔχει γιὰ
καθημερινὴ ἀνάγνωση καὶ μελέτη, αὐτὸ τὸ σπίτι εἶναι εἰρηνικὸ καὶ χαρούμενο.
• Ἡ Ἁγία Γραφὴ μεταμορφώνει λαούς.
• Ἡ Ἁγία Γραφὴ μπορεῖ νὰ μεταμορφώση τὴν ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη.
• Ἡ Ἁγία Γραφὴ ἁγιάσει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν κοινωνία. Λέει σχετικὰ ὁ ἱερὸς
Χρυσόστομος: «Ἁγίασον τοίνυν τὴν ψυχήν σου, ἁγίασόν σου τὸ σῶμα, ἀεὶ τὰ θεία λόγια ἐπὶ
τῆς καρδίας καὶ ἐπὶ τῆς γλώσσης ἔχων. Εἰ γὰρ ἢ αἰσχρολογία καταρρυπεῖ, καὶ δαίμονας
~ 11 ~
καλεῖ, εὔδηλον ὅτι ἡ πνευματικὴ ἀνάγνωσις ἁγιάΖει καὶ τὴν τοῦ πνεύματος ἐπισπᾶται χάριν.
Θείαι εἰσιν ἐπωδαὶ τὰ γράμματα. Ἐπάδωμεν τοίνυν ἑαυτοὺς καὶ τοῖς ἐν τῇ ψυχῇ πάθεσι τὰ
ἀπ' ἐκείνων φάρμακα κατασκευάσωμεν. Ἂν γὰρ εἰδῶμεν τίνα ἐστὶ τὰ ἀναγινωσκόμενα,
μετὰ πολλῆς ταῦτα ἀκουσώμεθα τῆς προθυμίας» (Ε.Π.Ε. 13,274). Μετάφρασις: Ἁγίασε,
λοιπόν, τὴν ψυχή σου. Αγίασε τὸ σῶμα σου, ἔχοντας διαρκῶς τὰ θεία λόγια στὴν καρδιά
σου καὶ στὴ γλῶσσα σου. Διότι, ἂν ἡ αἰσχρολογία καταρρυπαίνη καὶ προκαλῇ τοὺς
δαίμονες, εἶναι φανερό, ὅτι ἡ πνευματικὴ ἀνάγνωσις ἁγιάσει καὶ προσελκύει τὴ χάρι τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος. Διότι οἱ Γραφὲς εἶναι θεία ᾄσματα Ἃς ψάλλουμε, λοιπόν, ἐσωτερικὰ καὶ
ἃς μεταχειριζόμαστε ἐκεῖνα τὰ φάρμακα γιὰ τὴν ψυχή. Ἂν γνωρίζουμε αὐτά, ποὺ
διαβάζονται, μὲ μεγάλη προθυμία θὰ τὰ ἀκοῦμε.
Ὀνομασίες τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ

Εἶναι ἀπόλυτα ἀναγκαῖο νὰ γνωρίσουμε τὴ Γραφή.
• Ἂν τὴν γνωρίσουμε, θὰ τὴν ποθήσουμε.
• Ἂν τὴν ποθήσουμε, θὰ τὴν μελετήσουμε.
•Αν τὴν μελετήσουμε, θὰ τὴν ἐφαρμόσουμε.
• Ἂν τὴν ἐφαρμόσουμε, θὰ σωθοῦμε. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος τονίζει ἔπανειλημμενα:
«Ἀδύνατον σωθῆναι ἄνευ τῆς τῶν Γραφῶν ἀναγνώσεως».
Ἃς γνωρίσουμε κατ' ἀρχὰς τὶς ὀνομασίες της.
Γραφή. Εἶναι ἡ πλέον συνηθισμένη ὀνομασία μέσα στὴν Καινὴ Διαθήκη. “Ο ἴδιος ὁ
Κύριος τὴν ὀνομασία αὐτὴ χρησιμοποιεῖ. Λέει στοὺς Ἰουδαίους: «'Ἐρευνᾶτε τὰς Γραφᾶς, ὅτι
ὑμεῖς δοκεῖτε ἐν αὐταῖς Ζωὴν αἰώνιον ἔχειν. Καὶ ἐκείναι εἰσιν αἳ μαρτυρούσαι περὶ ἐμοῦ»
(Ἰωάν. ε' 39).
Καὶ στὴν πορεία πρὸς Ἐμμαούς, μετὰ τὴν Ἀνάστασι, διὰ τῆς Γραφῆς μίλησε στοὺς δυὸ
μαθητές. «Διηρμήνευεν αὐτοῖς ἐν πάσαις ταῖς Γραφαῖς τὰ περὶ ἐαυτοῦ...». Ὁ λόγος τῆς
Γραφῆς ἄναψε τὴ θεϊκὴ φωτιὰ στὴν καρδιὰ τῶν δυὸ συνοδοιπόρων. Ἀπεκάλυψε ὁ ἕνας
στὸν ἄλλον: «Οὐχὶ ἢ καρδία ἤμων καιομένη ἣν ἐν ἠμίν, ὡς ἐλάλει ἠμὶν ἐν τῇ ὀδῷ καὶ ὡς
διήνοιγεν ἠμὶν τὰς Γραφᾶς;» (Λουκ. κδ' 27-32).
Βίβλος. Ἔτσι ὀνομάζεται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, στὸ βιβλίο τοῦ Βαρούχ: «Αὕτη ἡ Βίβλος
τῶν προσταγμάτων τοῦ Θεοῦ» (Βᾶρ. δ' 1). Καὶ χρησιμοποιεῖται γιὰ χαρακτηρισμὸ τῶν
προσώπων καὶ πραγμάτων τῆς Ἁγίας Γραφῆς (βιβλικὸ πρόσωπο, βιβλικὸ γεγονός, βιβλικὴ
θεολογία, κ.λπ.).
Διαθήκη. Η λέξις Διαθήκη σημαίνει συμφωνία. Πρόκειται γιὰ τὴ συμφωνία ἀνάμεσα στὸ
Θεὸ καὶ στὸν ἄνθρωπο. Ἔτσι ἔχουμε δυὸ Διαθῆκες.
• Τὴν Παλαιὰ Διαθήκη (Β΄ Κορ. γ' 14). Ἀποτελεῖται ἀπὸ 49 βιβλία. Περιέχει τὴν ἱστορία
τοῦ κόσμου καὶ τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τὸ Μωσαϊκὸ νόμο καὶ τὶς προφητεῖες γιὰ τὴν ἔλευση
~ 12 ~
τοῦ Λυτρωτῆ. Ἀρχίζει μὲ τὸ βιβλίο τῆς Γενέσεως καὶ τελειώνει μὲ τὸ βιβλίο τοῦ προφήτη
Δανιήλ.
• Τὴν Καινὴ Διαθήκη. Περιέχει τὴν τελεία ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, τὸν τέλειο Εὐαγγελικὸ
νόμο, τὸ μήνυμα τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Εἶναι ἡ Διαθήκη, ποὺ ὑπογράφτηκε ἀπ' τὸ Θεὸ
μὲ τὸ Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ γίνεται ἀποδεκτὴ ἀπ' τὸν ἄνθρωπο μὲ τὴν πίστι.
Ἡ Καινὴ Διαθήκη ἀποτελεῖται ἀπὸ 27 βιβλία. Ἀρχίζει μὲ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου καὶ
τελειώνει μὲ τὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου. Μὲ τὸν ὄρο «Καινὴ Διαθήκη» ἐννοοῦμε καὶ τὴ
νέα περίοδο, τὴν μετὰ Χριστὸ περίοδο.
Εὐαγγέλιο. Σημαίνει τὸ χαρμόσυνο μήνυμα, ποὺ δίνει ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο. Σημαίνει
καὶ τὰ βιβλία, ποὺ περιέχουν τὸ μήνυμα αὐτό, ἀλλὰ καὶ τὴ διδασκαλία καὶ τὸ κήρυγμα γιὰ
τὴν ἐν Χριστῷ ἀπολύτρωσι. Ο ἀπόστολος Παῦλος λέει: «Γνωρίζω δὲ ὑμίν, ἀδελφοί, τὸ
εὐαγγέλιον τὸ εὐαγγελισθὲν ὑπ' ἐμοῦ, ὅτι οὐκ ἔστι κατὰ ἄνθρωπον» (Γαλ. ἃ' 11).
Κυρίως ἀπὸ ὅλα τα βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης, Εὐαγγέλια ὀνομάζονται τὰ τέσσερα
πρῶτα: Τὸ κατὰ Ματθαῖον, τὸ κατὰ Μᾶρκον, τὸ κατὰ Λουκᾶν καὶ τὸ κατὰ Ἰωάννην.
Μὲ τὴ λέξι ὅμως Εὐαγγέλιο ἐννοοῦμε πολλὲς φορὲς καὶ ὁλόκληρη τὴν Καινὴ Διαθήκη.
Ἐπίσης Εὐαγγέλιο λέγεται καὶ ἡ Εὐαγγελικὴ περικοπή, ποὺ διαβάζεται στὴ Θεία Λειτουργία
καὶ σ' ὁποιαδήποτε ἄλλη ἱερὴ ἀκολουθία.
Προσωπικὴ γνωριμία μὲ τὴν Ἁγία Γραφὴ

Η Ἁγία Γραφὴ εἶναι ὁ «ἄρτος τῆς Ζωῆς». Εἶναι τὸ ψωμὶ γιὰ νὰ zήσουμε αἰώνια. Στὴν
Κυριακὴ Προσευχή, στὸ «Πάτερ ἠμῶν», παρακαλοῦμε καὶ λέμε: «Τὸν ἄρτον ἠμῶν τὸν
ἐπιούσιον δὸς ἠμὶν σήμερον» (Ματθ. στ' 11). Ζητᾶμε τὸ καθημερινὸ ψωμί. Καὶ μᾶς τὸ δίνει
ὁ Θεός. Γιὰ τὸ σῶμα μᾶς δίνει τὸ γνωστὸ σταρένιο ψωμὶ κι ὅλες τὶς ὑλικὲς τροφές. Γιὰ τὴν
ψυχὴ δίνει τὸ λόγο Του καὶ τὴ θεία Κοινωνία, τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὸ Ἅγιο Ποτήριο.
Καθημερινὰ τρεφόμαστε σωματικά. Καθημερινὰ ἃς τρεφόμαστε καὶ πνευματικά. Η Ἁγία
Γραφὴ ἃς γίνῃ καθημερινό μας ἐντρύφημα. Λέει σχετικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Καθάπερ
ἒφ' ἑκάστης ἡμέρας τῷ σώματι τὴν τροφὴν χορηγεῖς, καὶ τὰ χρήματα καταναλίσκων, οὕτω
καὶ τὴν ψυχὴν μὴ περιορᾶν λιμῶ φθειρομένην, καὶ παρέχειν αὐτὴ τὴν κατάλληλον τροφὴν
τὴν ἐκ τῆς τῶν Γραφῶν ἀναγνώσεως, καὶ τῆς πνευματικῆς νουθεσίας παραίνεσιν “Οὐκ ἒπ'
ἄρτω μόνον γάρ, φησί, Ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ' ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένω διὰ
στόματος Θεοὺ”» (Ε.Π.Ε. 2,638). Μετάφρασις: Ὅπως ἀκριβῶς καθημερινὰ παρέχεις στὸ
σῶμα τὴν τροφὴ καὶ ξοδεύεις χρήματα, ἔτσι νὰ μὴν ἀφήνῃς καὶ τὴν ψυχὴ νὰ φθείρεται ἀπ'
τὴν πεῖνα. Νὰ παρέχῃς σ' αὐτὴν τὴν κατάλληλη τροφὴ ἀπ' τὴ μελέτη τῆς Γραφῆς καὶ τὴν
παραίνεσι τῆς πνευματικῆς νουθεσίας. Διότι δὲν θὰ Ζήση, λέει ὁ Χριστός, ὁ ἄνθρωπος μόνο
μὲ τὸ ὑλικὸ ψωμί, ἀλλὰ μὲ κάθε λόγο, ποῦ ἐξέρχεται ἀπ' τὸ στόμα τοῦ Θεοῦ.
• Γιὰ νὰ διαβάζουμε τὴν Ἁγία Γραφή, πρέπει νὰ τὴν ἀποκτήσουμε. Ἄλλοτε διέθεταν
ὁλόκληρη περιουσία, προκειμένου ν' ἀποκτήσουν ἕνα ἀντίτυπο τῆς Καινῆς Διαθήκης. Τώρα
εἶναι εὐχερὴς ἡ ἀπόκτησίς της. Δυστυχῶς πολλοὶ ἔχουν μὲν προμηθευτῆ τὴν Ἁγία Γραφή,
ἀλλὰ τὴν κρατᾶνε κλειστή. Τὴν ἔχουν γιὰ στολίδι στὴ βιβλιοθήκη ἢ γιὰ «φυλαχτὸ» στὰ
~ 13 ~
εἴκονισματα. Δὲν μᾶς ἔδωσε τὴν Ἁγία Γραφὴ ὁ Θεὸς γιὰ νὰ τὴν θαυμάσουμε ὡς ἕνα βιβλίο
τῆς βιβλιοθήκης μας, ἀλλὰ γιὰ νὰ τὴν κατατρῶμε νὰ τὴν κλείνουμε στὴν καρδιά μας. Λέει
σχετικὰ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Οὗ διὰ ταῦτα ἐδόθησαν αἳ Γραφαί, ἶνα ἐν βιβλίοις αὐτὲς
ἔχωμεν μόνον, ἀλλ' ἶνα καὶ ἐν καρδίαις αὐτᾶς ἐγκολάψωμεν» (Ε.Π.Ε. 13,274).
• Ἃς ἀποκτήσουμε τὴν ἱερὴ συνήθεια νὰ διαβάζουμε κάθε μέρα ἕνα κεφάλαιο ἀπὸ τὴν
Καινὴ Διαθήκη.
• Ἃς ἐντρυφᾶμε στὴν Ἁγία Γραφή. Ἃς προστρέχουμε σὰν διψασμένα ἐλάφια στὴν
ἀθάνατη πηγή της.
• Καὶ κυρίως ἃς Ζήσουμε τὴν Ἁγία Γραφή. Λέει σχετικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Εὔξωμεθα
δὴ λοιπὸν μετὰ τῆς τῶν νοημάτων τούτων ἀποκαλύψεως, καὶ τῆς τῶν δογμάτων ὀρθότητος,
καὶ βίον ἠμὶν γενέσθαι καθαρὸν καὶ πολιτείαν λαμπρᾶν ἐπειδὴ τούτων ὄφελος οὐδέν,
ἔργων μὴ παρόντων ἠμὶν ἀγαθῶν. Κὰν ἅπασαν τὴν πίστιν ἔχωμεν καὶ τὴν τῶν Γραφῶν
κατανόησιν, τῆς δὲ ἀπὸ τοῦ βίου προστασίας ὦμεν ἔρημοι καὶ γυμνοί, οὐδὲν τὸ κωλῦον εἷς
το τῆς γεέννης ἀπενεχθῆναι πῦρ, καὶ εἰς ἄπειρον ὑπὸ τῆς ἀσβέστου κατακαίεσθαι φλογὸς»
(Ε.Π.Ε. 12,566). Μετάφρασις: Ἃς παρακαλέσουμε τὸ Θεό, νὰ μᾶς χαρίση μαζὶ μὲ τὴν
κατανόηση τῶν νοημάτων τῆς Γραφῆς, καὶ τὴν ὀρθότητα τῶν δογμάτων, ἀλλὰ καὶ νὰ
καταστῇ ἀφορμὴ (ἢ Γραφὴ) ν' ἀποκτήσουμε βίο καθαρὸ καὶ Ζωὴ ἀπαστράπτουσα. Κι αὐτό,
διότι τὰ δόγματα καὶ τὰ νοήματα τῆς Γραφῆς σὲ τίποτε δὲν θὰ μᾶς ὠφελήσουν, ἂν δὲν
συνυπάρχουν μὲ τὰ ἀγαθά μας ἔργα. Κι ἂν ὑποθέσουμε ὅτι ἔχουμε ὅλη τὴν πίστη καὶ ὅλη
τὴν γνώση τῶν Γραφῶν, ἀλλ' εἴμαστε ἔρημοι καὶ ἔλλειπεις στὸ βίο μας, τίποτε δὲν
ἐμποδίσει στὸ νὰ βρεθοῦμε στὴ φωτιὰ τῆς γεέννης καὶ νὰ καιγόμαστε στὴν ἄσβεστη φλόγα
αἰώνια.
• Ἂν ὁ κόσμος ἔγινε ἄνω - κάτω, κυριώτερος λόγος, κατὰ τὸ Χρυσόστομο, εἶναι ἡ ἄγνοια
τῆς Γραφῆς. Συζητοῦμε γιὰ ποικίλα θέματα, ἀσχολούμαστε μὲ πολλὲς ἐργασίες,
διασκεδάσουμε μὲ διάφορα παιχνίδια.
Μόνο γιὰ τὴν ἔρευνα τῆς Γραφῆς δὲν διαθέτουμε χρόνο.
Λέει σχετικὰ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ἠμεῖς οὐ μόνον περὶ δογμάτων οὐ Znτούμεν, ἀλλὰ
καὶ περὶ πάντων ἁπλῶς, καὶ ὡς ἔτυχε διακείμεθα. Διὰ τοῦτα τὰ πάντα ἠμέληται. Τὶς γὰρ
ἠμῶν, εἶπε μοί, ἐν οἴκιᾳ γενόμενος, πυκτίον ἔλαβε χριστιανικὸν μετὰ χεῖρας καὶ τὰ
ἐγκείμενα ἐπῆλθε καὶ ἤρευνησε τὴν Γραφήν; Οὐδεὶς ἂν ἔχοι ταῦτα εἴπειν ἀλλὰ πεττοὺς μὲν
καὶ κύβους παρὰ τοὺς πλείοσιν εὔρησο μὲν ὄντας, βιβλία δὲ οὐδαμοῦ, ἀλλὰ καὶ παρ'
ὀλίγοις» (Ε.Π.Ε. 13,272). Μετάφρασις: Ἐμεῖς δυστυχῶς ὄχι μόνο δὲν συζητᾶμε γιὰ δόγματα,
ἀλλὰ καὶ ὅλα τα πράγματα ἐπιπόλαιά τα ἀντιμετωπίζουμε. Ποιὸς ἀπό μας, στὸ σπίτι του,
πιάνει στὸ χέρι τοῦ τὸ χριστιανικὸ βιβλίο καὶ βρίσκει τὰ περιεχόμενα καὶ ἔρευνα τὴ Γραφή;
Μπορῶ νὰ πῶ, κανένας. Ἀλλὰ ὅλοι ἀσχολοῦνται μὲ πούλια καὶ Ζάρια, καὶ βιβλία ἱερὰ
καθόλου δὲν κρατοῦν. Μόνο ἐλάχιστοι διαβάζουν.
• Ἡ κοινωνία μᾶς θ' ἀλλάξη, ἂν ὅλοι γίνουμε ἄνθρωποι τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν ἱερῶν
μυστηρίων.
~ 14 ~
Ο κόσμος θὰ μεταβληθῆ σὲ παράδεισο, ἂν ὅλοι μελετᾶμε, πιστεύουμε καὶ ἐφαρμόζουμε
τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ.
~ 15 ~
Χριστιανικὴ Ἠθικὴ
Ἡ ἐποχὴ μᾶς χαρακτηρίζεται καὶ ἀπὸ ἕναν ἄκρατο ἀμοραλισμό. Δὲν ἀνέχεται ἤθικους
κανόνες. Δὲν θέλει ἀρχὲς καὶ νόμους, ἀνθρώπινους ἢ θεϊκούς. Οἱ ἄνθρωποι θέλουν νὰ
ζοῦνε ἀσύδοτα. Ἔχουν σπάσει κάθε χαλινάρι. Ἔχουν πηδήξει κάθε φραγμό. Ἔχουν
γκρεμίσει κάθε τεῖχος, ποὺ ἐμποδίΖει τὸ κατρακύλισμά τους πρὸς τὴ φθορά, τὴ διαφθορὰ
καὶ τὴν καταστροφή.
• Τὸ χειρότερο εἶναι, ὅτι ἡ ἀνηθικότητα καὶ ἡ διαστροφή. τείνουν νὰ γίνουν φιλοσοφία!
Ὑπάρχουν, δηλαδή, κι ἐκεῖνοι, ποὺ ὑποστηρίζουν θεωρητικὰ πλέον, ὅτι καλὰ κάνουν καὶ
Ζοῦν χωρὶς ἠθικοὺς κανόνες. Ἐπιμένουν μάλιστα, ὅτι ἔτσι πρέπει νὰ ζοῦν πλέον οἱ
ἄνθρωποι, γιὰ νάναι... ἀπελευθερωμένοι ἀπὸ δεσμεύσεις καὶ «ταμπού»!
• Τὸ ἀκόμα χειρότερο: Καὶ ἀπὸ ἀνθρώπους θρησκευτικοὺς καὶ ἀπὸ κύκλους θεολογικοὺς
ἀκούγονται συνθήματα ἐναντίον τῆς ὅποιασδηποτε ἠθικῆς.
'Ἐκλαμβάνουν τὴν ὑπενθύμιση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ σάν... ἠθικολογία. Ὑποστηρίζουν
μιὰ θεολογία, ποῦ νὰ μὴ θυμίση στοὺς ἀνθρώπους τί ὀφείλουν νὰ κάνουν. Μιὰ θεολογία
ἀκίνδυνη γιὰ τὸ Διάβολο κι ἀνώφελη γιὰ τοὺς ἀνθρώπους.
Εἶναι ἀνάγκη νὰ γυρίσουμε στὶς πηγές.
Καὶ ἡ πρώτη καὶ κυριώτερη πηγὴ εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή. Όποιος μελετᾷ τὴν Ἁγία Γραφή,
τόσο τὴν Παλαιά, ὅσο καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη, καταλαβαίνει ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ποὺ προσφέρει
τὶς ἐντολὲς στοὺς ἀνθρώπους.
Οἱ ἐντολές:
• Εἶναι οἱ γραμμές, ποῦ πάνω σ' αὐτὲς βαδίζει μὲ ἀσφάλεια ὁ ἄνθρωπος.
• Εἶναι οἱ συνταγές, ποὺ ἡ ἐκτέλεσής τους θεραπεύει ψυχικὰ τὸν ἄνθρωπο.
• Εἶναι οἱ κορυφές, ποὺ γιὰ τὴν κατάκτησή τους ἀγωνίζεται ὁ ἄνθρωπος, πάντοτε βέβαια
μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ.
Στὴ συνέχεια θὰ σπουδάσουμε πάνω σ' ἕνα ἀπ' τὰ κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ποὺ
πολὺ πετυχημένα ὠνομάστηκε ἡ πρώτη κωδικοποιημένη «Χριστιανικὴ 'Ἠθική».
Πρόκειται γιὰ τὴν Καθολικὴ Ἐπιστολὴ τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου. Σὲ ὕφος ἁπλὸ καὶ
ζωηρὸ ὁ θεόπνευστος συγγραφέας καυτηριάσει τὶς ἠθικὲς ἐκτροπὲς καὶ προτρέπει σὲ μιὰ
συνειδητὴ καὶ συνεπῆ χριστιανικὴ Ζωή.
Σὲ ἐποχὴ πνευματικοῦ ἀποπροσανατολισμοῦ, ὅπως ἡ δική μας, οἱ ἄνθρωποι δὲν ξέρουν
«μήτε ἃ λέγουσι μήτε περὶ τίνων διαβεβαιοῦνται» (Α΄ Τιμ. α' 7). Εἶναι, λοιπόν, ἀπόλυτη
ἀνάγκη νὰ γνωρίσουμε ὅλοι τί πίστευε γιὰ τὴν ἠθικὴ Ζωὴ ἡ πρώτη Ἐκκλησία. Τί δίδασκε
στοὺς ἀνθρώπους, πῶς τὸ δίδασκε καὶ τί Ζωὴ ἔκαναν τὰ μέλη της.
~ 16 ~
Καθολικὲς Ἐπιστολὲς
Ὀνομάζεται Καθολικὴ ἢ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου. Δὲν εἶναι ἡ μόνη. Ἑπτὰ ἀπ' τὶς Ἐπιστολὲς
τῆς Καινῆς Διαθήκης ὀνομάζονται «Καθολικές». Εἶναι οἱ: Ἰακώβου, Α΄ καὶ Β΄ Πέτρου, Α΄, Β΄
καὶ Γ΄ Ἰωάννου, Ἰούδα.
Καὶ οἱ ἑπτὰ συγκαταλέχθηκαν ἀπὸ πολὺ νωρὶς στὸν «Κανόνα» τῆς Καινῆς Διαθήκης, στὸν
κατάλογο, δηλαδή, τῶν κανονικῶν καὶ γνησίων βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ο Μέγας
Ἀθανάσιος λέει σχετικά: «...καὶ Ἐπιστολαὶ Καθολικαὶ καλούμεναι τῶν Ἀποστόλων ἑπτὰ
οὕτως Ἰακώβου μὲν μία, Πέτρου δὲ δύο, εἴτα Ἰωάννου τρεῖς, καὶ μετὰ ταύτας Ἰούδα μία».
Γιατί ὀνομάζονται «Καθολικές»;
• Δὲν ἀπευθύνονται σὲ συγκεκριμένο πρόσωπο ἢ σὲ συγκεκριμένη Ἐκκλησία, ὅπως οἱ
Ἐπιστολὲς τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Παραλῆπτες τῶν Ἐπιστολῶν τοῦ Παύλου ἤσαν
ὤρισμενες τοπικὲς Ἐκκλησίες (Ρώμης, Φιλίππων, Κορίνθου, 'Ἐφέσου κ.λπ.) ἢ συγκεκριμένα
πρόσωπα (Τιμόθεος, Τίτος, Φιλήμων).
Οἱ Καθολικὲς ἀπ' τὴν ἀρχὴ ἀπετέλεσαν κείμενα, σταλμένα σ' ὅλη τὴν Ἐκκλησία, στὴν
«καθόλου» Ἐκκλησία. Ἐγκύκλια γράμματα γιὰ ὅλες τὶς τοπικὲς Ἐκκλησίες, γιὰ ὅλους τους
χριστιανούς. Ἡ καθολικότητα τῶν παραληπτῶν ἔδωσε τὸ χαρακτηρισμὸ στὶς Ἐπιστολὲς
«Καθολική».
•“Υστερα βέβαια καὶ οἱ Ἐπιστολὲς τοῦ Παύλου κατέστησαν Καθολικές. Ἀφοῦ μπῆκαν
μέσα στὸν κανόνα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀπευθύνονται πλέον σ' ὅλους τους πιστοὺς ὅλων
των αἰώνων. Ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος παραγγέλλει σὲ ἐπιστολὲς τοῦ ν' ἀναγνωστοῦν
αὐτὲς κι ἀπὸ ἄλλες ἐκκλησίες.
Ἔχουν καθολικὸ κῦρος. Τὸ περιεχόμενό τους ἀφορὰ στὴν πίστη καὶ στὴ Ζωὴ ὅλων των
χριστιανῶν.
• Καθολικὴ εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ Θεοῦ.
Δὲν κάνει διακρίσεις. Ὅπως ἡ βροχὴ πέφτει καθολικὰ κάτω στὴ γῆ, καὶ βρέχει ὅλη τὴ γῆ,
γιὰ νὰ καρποφορήση ὁ σπόρος (Ματθ. ε' 45), ἔτσι κι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Σὰν οὐράνια βροχὴ
πέφτει καθολικὰ (χωρὶς ἑξαιρέσεις) κάτω στὴ γῆ. Προσφέρεται σ' ὅλους, χωρὶς διακρίσεις.
Εἶναι ἡ βροχή, ποὺ κάνει νὰ καρποφορῇ ὁ σπόρος τοῦ Θεοῦ.
Φυσικὰ δὲν τὸν ἀποδέχονται ὅλοι. Καὶ τὴ βροχὴ δὲν τὴν ἀπορροφοῦν ὅλα τα μέρη τῆς
γῆς. Τσιμεντένιες καρδιὲς δὲν δέχονται τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ.
Δὲν παύει ὅμως νὰ δίδεται καὶ γι' αὐτές. Μ' αὐτὴ τὴν ἔννοια ὅλη ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι
Καθολική. Δὲν εἶναι βιβλίο γιὰ μιὰ μερίδα μόνο ἀνθρώπων, γιὰ τὴν «ἐλίτ», ἃς ποῦμε, τοῦ
πνεύματος, ὅπως μερικὰ βιβλία τῶν ἀνθρώπων. Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι γιὰ ὅλους τους
ἀνθρώπους.
• Καθολικὴ εἶναι καὶ λέγεται καὶ ἡ Ἐκκλησία.
~ 17 ~
Κακῶς χαρίσαμε στοὺς Παπικοὺς τὸν ὄρο «Καθολικοί». Καθολικοὶ στὴν πραγματικότητα
εἴμαστε οἱ Ὀρθόδοξοι. Ἀνήκουμε στὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία. Ἔτσι ὁμολογοῦμε στὸ Σύμβολο
τῆς Πίστεως: «Εἰς Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίαν».
• Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνα στενὸ κύκλωμα («γκέτο») ἀνθρώπων. Εἶναι ἡ κοινωνία μὲ
οἰκουμενικές, παγκόσμιες διαστάσεις, ποὺ γίνονται ἀποδεκτοὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι.
• Εἶναι τόσο μεγάλη ἡ Ἐκκλησία, ὥστε χωράει τοὺς πάντες.
• Ἀλλ' εἶναι καὶ τόσο στενὴ ἢ πύλη τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε μόνο ἕνας - ἕνας μπορεῖ νὰ
περάση. Μόνο ὅποιος ὡς πρόσωπο θέλει νὰ πιστέψη στὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ ζήση κατὰ τὶς
ἀρχές της, μόνο αὐτὸς ἀνήκει στὴν Ἐκκλησία. Ἀλλ' ὅλοι ἔχουν δικαίωμα νὰ εἰσπράξουν τὴν
ἐν Χριστῷ ἀγάπη καὶ σωτηρία. Όλοι ἔχουν δυνατότητα ν' ἀγωνιστοῦν, ν' ἀποδεχτοῦν τὸ
μήνυμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἄρα γιὰ ὅλους εἶναι ἡ Ἐκκλησία, Καθολική.
Η Καθολικὴ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου ἤδη ἀπ' τὸ προοίμιό της φαίνεται πῶς ἀπευθυνόταν
κυρίως στοὺς ἐξ Ἰουδαίων χριστιανούς.
Γι' αὐτὸ μαζὶ μὲ τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου συναποτελοῦσε τὴν Καινὴ Διαθήκη γιὰ τοὺς
χριστιανοὺς ποὺ προέρχονταν ἀπ' τοὺς Ἰουδαίους, ὅπως οἱ Ἐπιστολὲς τοῦ Ἰωάννου καὶ τὸ
Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννου συναποτελοῦσαν τὴν Καινὴ Διαθήκη γιὰ τοὺς ἐξ ἐθνῶν χριστιανούς.
Σύντομα ὅμως ὅλα τα βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης ἑνώθηκαν σ' ἕνα σύνολο. Κι
ἀπευθύνονται πλέον σ' ὅλους τους πιστούς, ἀνεξαρτήτως προελεύσεως.
Ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου εἶναι χρονικὰ ἀπὸ τὰ πρῶτα βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης.
Γράφτηκε μεταξὺ 55 καὶ 60 μ.Χ.
Ἰάκωβος ὁ 'Ἀδελφόθεος
Προτοῦ νὰ προχωρήσουμε στὴν ἀνάλυση τῆς Ἐπιστολῆς, εἶναι ἀνάγκη νὰ δοῦμε ποιὸς
εἶναι ὁ συγγραφέας της. Ὀνομάζεται Ἰάκωβος. Μὲ τὸ ὄνομα αὐτὸ εἶναι γνωστοὶ τρεῖς στὴν
Καινὴ Διαθήκη.
• Ὁ ἕνας εἶναι Ἰάκωβος καὶ τοῦ Ζεβεδαίου, ὁ ἀδελφός του Ἰωάννου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ καὶ
Θεολόγου. Ἀσφαλῶς δὲν εἶναι αὐτὸς ὁ συγγραφέας τῆς Ἐπιστολῆς, διότι ὁ Ἰάκωβος τοῦ
Ζεβεδαίου μαρτύρησε πρῶτος ἀπ' τοὺς Ἀποστόλους, τὸ 44 μ.Χ. (Πράξ. ιβ' 2).
• Ἄλλος Ἰάκωβος εἶναι ὅ του Ἀλφαίου, ὁ υἱὸς τοῦ 'Ἀλφαίου, ποὺ ἀνήκει κι αὐτὸς στὸν
ἀριθμὸ τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων. Οὔτε αὐτὸς ὅμως εἶναι ὁ συγγραφέας τῆς Ἐπιστολῆς.
• Τρίτος Ἰάκωβος εἶναι ὁ Ἀδελφόθεος, ὁ ὁποῖος συγκαταριθμεῖται στοὺς λεγομένους
«ἄδελφούς» του Κυρίου.
Εἶναι χρήσιμο νὰ ποῦμε μερικὰ πράγματα γιὰ τοὺς «ἄδελφούς» του Χριστοῦ, διότι
ὑπάρχουν κάποιοι αἱρετικοί, ποῦ ἰδίως ἀνήκουν στὸ προτεσταντικὸ φάσμα, καὶ κάποιοι
ἄλλοι, πολὺ χειρότεροι ἀπ' αὐτούς, ποὺ λέγονται Χιλιαστές, καὶ ἐκμεταλλεύονται αὐτὴ τὴν
ὁρολογία μέσα στὴν Καινὴ Διαθήκη.
~ 18 ~
Ἰσχυρίζονται, ὅτι τάχα ἡ Παναγία Παρθένος ἀπέκτησε καὶ ἄλλα παιδιὰ μετὰ τὴ γέννηση
τοῦ Ἰησοῦ! Ἀρνοῦνται, δηλαδή, τὴν ἀειπαρθενία τῆς Θεοτόκου Μαρίας.
Οἱ Ὀρθόδοξοι δεχόμαστε, ὅτι ἡ Παναγία ἦταν Παρθένος πρὶν ἀπ' τὴ Γέννησι, ἔμεινε
Παρθένος κατὰ τὴ Γέννηση καὶ παρέμεινε ἕως τέλους Παρθένος. Ἀειπάρθενος!
Δὲν μποροῦσε νὰ γίνῃ διαφορετικά. Ἡ Παναγία εἶναι ἡ πύλη, ποὺ εἶδε ὁ προφήτης
Ἰεζεκιὴλ (μδ' 1-3), ποὺ ἦταν κλεισμένη καὶ παρέμεινε κλεισμένη, διότι μόνο Κύριος ὁ Θεὸς
πέρασε ἀπ' αὐτήν.
Μιὰ ὕπαρξις, ποὺ φιλοξένησε τὸ σαρκωμένο Λόγο, δὲν θὰ ἦταν δυνατὸν ὕστερα ν'
ἀκολουθήση τὸ συνήθη ἀνθρώπινο δρόμο. Παρέμεινε ἀμόλυντη, ἀειπάρθενος, Παναγία.
Καὶ οἱ «ἄδελφοί» του Χριστοῦ;
Πρόκειται εἴτε γιὰ παιδιὰ τοῦ Ἰωσὴφ ἀπὸ γάμο τοῦ πρὶν ἀπ' τὴ μνηστεία του μὲ τὴν
Παρθένο Μαρία, εἴτε γιὰ πρῶτα ἐξαδέλφια τοῦ Ἰησοῦ.
• Ὁ Ἰωσὴφ εἶχε δυὸ παιδιά: τὸν Ἰακὼβ καὶ τὸν Ἰούδα.
• Ὁ ἀδελφός του Ἰωσήφ, ὁ Κλωπᾶς, εἶχε τρία ἀγόρια: τὸν Ἰάκωβο τὸ μικρό, τὸν Ἰωσὴ καὶ
τὸ Συμεών.
• Κι οἱ δυὸ εἶχαν καὶ θυγατέρες.
Ἔτσι ὡς «ἄδελφοί» του Ἰησοῦ λογίζονται ὅλοι αὐτοὶ ποὺ ἀναφέραμε. Ζοῦσαν πάντως
μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ στὴ Ναζαρέτ καὶ εἶχαν μαζί Του μεγαλώσει.
• Τρανὴ ἀπόδειξις, ὅτι δὲν ἤσαν παιδιὰ τῆς Παρθένου, εἶναι καὶ ἡ στάσις τοῦ Κυρίου
Ἰησοῦ Χριστοῦ πάνω στὸ Σταυρὸ γιὰ τὴ Μητέρα Του. Ἂν εἶχε κι ἄλλα παιδιὰ ἢ Παναγία, τί
τὸ φυσικότερο γιὰ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ νὰ ἐμπιστευόταν τὴν Μητέρα Τοῦ σ' ἕνα ἀπὸ αὐτὰ τὰ
παιδιά; Όμως πάνω ἀπ' τὸ Σταυρὸ ὁ Κύριός μας ἐμπιστεύεται τὴν Μητέρα του στὸν Ἰωάννη,
τὸν ἀγαπημένο Τοῦ Μαθητῆ. Λέει: «Ἰδοὺ ἢ μήτηρ σου». Καὶ στὴ Μητέρα Τοῦ λέει: «Ἰδοὺ ὁ
υἱός σου» (Ἰωάν. ιθ΄ 26-27).
Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Πατρὸς ὡς Θεός, καὶ μονογενὴς Υἱὸς τῆς Μητρός,
ὡς ἄνθρωπος.
Ἄλλωστε τὰ «ἀδέλφια» τοῦ Χριστοῦ, οἱ κατὰ σάρκα συγγενεῖς του, στὴν ἀρχὴ δὲν Τὸν
πίστευαν (Ἰωάν. Ζ' 5). Κάποτε μάλιστα θέλησαν νὰ μποῦν ἐμπόδιο στὴν εὐεργετική του
πορεία. Θέλησαν νὰ τὸν πιάσουν καὶ νὰ τὸν περιορίσουν (Μάρκ. γ΄ 21). Τελικὰ ἔγιναν
πιστοί, μέλη τῆς Ἐκκλησίας.
• Μετὰ τὴν Ἀνάστασι ὁ Ἰάκωβος γίνεται στέλεχος τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Σ' αὐτὸ
συνετέλεσε καὶ ἡ εἰδικὴ ἐμφάνισης τοῦ ἀναστημένου Ἰησοῦ στὸν Ἰάκωβο. Γι' αὐτὴ τὴν
ἐμφάνιση κάνει λόγο ὁ Παῦλος στὸ κεφάλαιο τῆς Ἀναστάσεως (Α΄ Κορ. ιε' 7). «Ὤφθη
Ἰακώβω», σημειώνει.
~ 19 ~
Υστερα βλέπουμε τὸν Ἰάκωβο στὸ ὑπερῷο τῆς Ἱερουσαλήμ, ὅπου εἶναι συναγμένοι οἱ
Ἀπόστολοι, ἡ Παναγία καὶ τὰ λίγα πρόσωπα ποὺ ἀποτελοῦσαν τὴν ἀρχικὴ Ἐκκλησία (Πράξ.
ἃ' 14).
Στὴ συνέχεια φαίνεται ὁ Ἰάκωβος ὡς ἕνας ἀπ' τοὺς τρεῖς «στύλους» τῆς 'Ἐκκλησίας (Γαλ.
β' 9).
Καὶ τέλος γίνεται πρῶτος Ἐπίσκοπός των Ἱεροσολύμων. Στὴν Ἀποστολικὴ Σύνοδο πρέπει
νὰ εἶχε ἡγετικὴ θέσι. Όσα εἶπε (Πράξ. ἴε' 13-21) φανερώνουν τὴ σχέση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ
μὲ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
• Οἱ φανατικοὶ Ἰουδαῖοι δὲν ὑπέφεραν τὴ δράση τοῦ Ἰακώβου. Καὶ γι' αὐτὸ τὸν
θανάτωσαν. Τὸν ἀνέβασαν πάνω στὸ πτερύγιο, στὴ στέγη τοῦ Ναοῦ, καὶ ἀπ' ἐκεῖ τὸν
γκρέμισαν κάτω. Ἡ μνήμη τοῦ τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας στὶς 23 Ὀκτωβρίου. Τὴν ἡμέρα
αὐτή σε πολλοὺς ναοὺς τελεῖται ἀρχαία λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ εἶναι γνωστὴ
ὡς λειτουργία τοῦ Ἰακώβου. Σ' αὐτὴν βλέπουμε τὰ στοιχεῖα ποὺ ἐπικρατοῦσαν στὴ
λατρευτικὴ σύναξη τῆς πρώτης Ἐκκλησίας.
Ο Ἰάκωβος ἦταν ἄνθρωπος «δίκαιος». Τρία τα χαρακτηριστικά της Ζωῆς του: “Ἡ Γραφή,
ποῦ τὴν γνώριζε καλὰ καὶ τὴν μετέδιδε, ἡ προσευχή, καὶ ἡ ἱεραποστολή.
Ἡ Ἐπιστολή του
Ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ εἶναι ἕνα ζωντανὸ κείμενο. Εἶναι διδαχὴ τοῦ Ἰακώβου πρὸς τοὺς
χριστιανούς. Ἀπὸ μιὰ ἁπλὴ ἀνάγνωσι καταλαβαίνουμε, ὅτι εἶναι συγκέντρωσις καὶ
συνένωσις δώδεκα μικροτέρων διδαχῶν, ποὺ ἀπηύθυνε ὁ Ἰάκωβος.
Κάθε διδαχὴ ἔχει τὸ θέμα της.
Εἶναι, δηλαδή, περίληψις δώδεκα κηρυγμάτων τοῦ Ἀδελφοθέου Ἰακώβου πρὸς τὸ
ποίμνιό του.
Ἐκεῖνο, ποὺ χαρακτηρίζει τὸ ὕφος τῆς ὅλης Ἐπιστολῆς, εἶναι ἡ Ζωηρότητα καὶ ἡ
γλαφυρότητα. Χρησιμοποιεῖ πλῆθος εἰκόνων καὶ παραδειγμάτων ἀπ' τὴ φύση καὶ τὴν
καθημερινὴ ζωή, γιὰ νὰ δείξη σπουδαῖες θεολογικὲς καὶ ἠθικὲς ἀλήθειες. Ἡ ὅλη Ἐπιστολὴ
ἔχει ἁπλότητα, Ζωηρότητα, ἀλλὰ καὶ εἰλικρίνεια.
Πολλὲς φορὲς φαίνεται σκληρό το ὕφος. Εἶναι ὁ ἀπερίτμητος λόγος τοῦ Θεοῦ.
~ 20 ~
(http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Katholikes_epistoles.htm)
Η πρώτη από τις καθολικές επιστολές έχει ως αποστολέα τον Ιάκωβο, ο οποίος
προσδιορίζεται ως "δούλος του Θεού και του Κυρίου Ιησού Χριστού" και απευθύνεται
στους Χριστιανούς που είναι σκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται προφανώς για τον
αδελφόθεο Ιάκωβο, Το παραινετικό και προτρεπτικό ύφος της και ο αυθεντικός τρόπος με
τον οποίον εκφράζεται ο συγγραφέας της, δείχνουν πράγματι ότι το κείμενο αυτό
προέρχεται από μια ηγετική μορφή της πρώτης εκκλησίας, μορφή που είχε σεβαστή θέση
στις συνειδήσεις των αναγνωστών.
Τα θέματα που αναπτύσσονται στην επιστολή είναι τα ακόλουθα: α) Το νόημα των
πειρασμών και ο τρόπος αντιμετώπισης τους. β) Η διαγωγή των πλουσίων έναντι των
φτωχών της κοινότητας και η μεροληπτική προς τους πλουσίους στάση ορισμένων
διδασκάλων. γ) Η σημασία των έργων για την πίστη. Πολλές δοκιμασίες της κοινότητας
προέρχονται από την αδυναμία μελών της να χαλιναγωγήσουν τη γλώσσα τους, ενώ τέλειος
είναι αυτός που ελέγχει τη γλώσσα του. δ) Πραγματική σοφία είναι αυτή που προέρχεται
από το Θεό και εκδηλώνεται με ανάλογο τρόπο ζωής. ε) Η προσκόλληση στα αγαθά του
κόσμου αποβαίνει τελικά έχθρα προς το Θεό. Η κρίση όμως του Θεού θα είναι αυστηρή για
όσους παραγνωρίζουν το θέλημα του και στηριζόμενοι στις δικές τους δυνάμεις κάνουν
σχέδια που αντιστρατεύονται την εντολή του Θεού. στ) Οι πιστοί πρέπει να δείξουν
καρτερία γιατί πλησιάζει η κρίση, να προσεύχονται, να εξομολογούνται τα αμαρτήματα
τους και να προσπαθούν να επαναφέρουν τους αμαρτωλούς από την πλάνη στην οδό του
Θεού.
Όταν ο Ιάκωβος υπογραμμίζει ότι «ο άνθρωπος δικαιώνεται από τα έργα κι όχι μόνο από
την πίστη» (2,24) δεν στρέφεται κατά της γνωστής παύλειας διδασκαλίας, αλλά κατά της
παρερμηνείας της από ορισμένους χριστιανούς. Όσο κι αν ο τόνος είναι διαφορετικός στους
δύο συγγραφείς, ο Απόστολος Παύλος τονίζει ιδιαίτερα την πίστη, ο Ιάκωβος τα έργα.
Πρόκειται για την ίδια διδασκαλία και στους δύο, για την πίστη που εκδηλώνεται με έργα.
Ούτε για τον Παύλο είναι δυνατή η πίστη που δεν «εκδηλώνεται έμπρακτα με αγάπη» (Γαλ
5,6), ούτε για τον Ιάκωβο μπορούν να υπάρχουν έργα χωρίς πίστη. Όπως η πίστη χωρίς τα
έργα είναι νεκρή (Ιακ 2,26), έτσι και τα έργα, ιδίως τα έργα του νόμου, δεν σώζουν τον
άνθρωπο αν δεν έχει πίστη στον Ιησού Χριστό.
~ 21 ~
1
Ἰάκωβος, Θεοῦ καὶ Κυρίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ δοῦλος, ταῖς δώδεκα φυλαῖς ταῖς ἐν τῇ
διασπορᾷ χαίρειν· 2 Πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε
ποικίλοις, 3 γινώσκοντες ὅτι τὸ δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν· 4 ἡ δὲ
ὑπομονὴ ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἵνα ἦτε τέλειοι καὶ ὁλόκληροι, ἐν μηδενὶ λειπόμενοι. 5 Εἰ δέ
τις ὑμῶν λείπεται σοφίας, αἰτήτω παρὰ τοῦ διδόντος Θεοῦ πᾶσιν ἁπλῶς καὶ οὐκ
ὀνειδίζοντος, καὶ δοθήσεται αὐτῷ· 6 αἰτείτω δὲ ἐν πίστει, μηδὲν διακρινόμενος· ὁ γὰρ
διακρινόμενος ἔοικε κλύδωνι θαλάσσης ἀνεμιζομένῳ καὶ ριπιζομένῳ. 7 μὴ γὰρ οἰέσθω ὁ
ἄνθρωπος ἐκεῖνος ὅτι λήψεταί τι παρὰ τοῦ Κυρίου. 8 ἀνὴρ δίψυχος ἀκατάστατος ἐν πάσαις
ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ. 9 καυχάσθω δὲ ὁ ἀδελφὸς ὁ ταπεινὸς ἐν τῷ ὕψει αὐτοῦ, 10 ὁ δὲ πλούσιος
ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτοῦ, ὅτι ὡς ἄνθος χόρτου παρελεύσεται. 11 ἀνέτειλε γὰρ ὁ ἥλιος σὺν τῷ
καύσωνι καὶ ἐξήρανε τὸν χόρτον, καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ ἐξέπεσε, καὶ ἡ εὐπρέπεια τοῦ
προσώπου αὐτοῦ ἀπώλετο. οὕτω καὶ ὁ πλούσιος ἐν ταῖς πορείαις αὐτοῦ
μαρανθήσεται. 12 Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμόν· ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται
τὸν στέφανον τῆς ζωῆς, ὃν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.
Ὁ Χριστὸς Θεὸς Κύριος (στ. 1)

Ἀρχίζουμε τὴ μελέτη τῆς Καθολικῆς Ἐπιστολῆς τοῦ Ἰακώβου. Στὸν πρῶτο στίχο ὑπάρχουν
τὰ τρία στοιχεῖα τῆς Ἐπιστολῆς: τὸ ὄνομα τοῦ ἀποστολέα, Τί τὸ ὄνομα τοῦ παραλήπτη καὶ
ὁ χαιρετισμός. Ποιὸς ὁ ἀποστολέας; “Ο Ἰάκωβος ὁ 'Ἀδελφόθεος. Ποιὸς ὁ τίτλος, ποῦ
χρησιμοποιεῖ γιὰ τὸν ἑαυτό του; “Ο ἴδιος τίτλος, ποὺ χρησιμοποιεῖ καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος
στὶς περισσότερες 'Ἐπιστολές του: «δοῦλος».
Ἡ λέξις «δοῦλος» μπορεῖ νὰ φανερώνῃ τὴν ἐσχάτη ἐξαθλίωση. Μπορεῖ ὅμως νὰ
φανερώνῃ καὶ τὴν ὑψίστη τιμή. Ἐξαρτᾶται ἀπ' τὸ πρόσωπο τοῦ «κυρίου».
• Ἡ θλῖψις γιὰ τὸ χριστιανὸ εἶναι πηγὴ χαρᾶς καὶ ἀγαλλιάσεως. Πρόκειται γιὰ μιὰ ἄλλη
λογική, διαφορετικὴ ἀπ' τὴ λογική του χωρὶς Θεὸ κόσμου. Εἶναι ἡ ὑπερκόσμια λογική, ποὺ
ὄχι ἁπλῶς τὴν καταλαβαίνουν, ἀλλὰ τὴν μεταφράζουν σὲ Ζωὴ ὅσοι πιστοί. Γι' αὐτὸ λέει ὁ
Ἰάκωβος: «Πᾶσαν χαρὰν ἠγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοὺς περιπέσητε Ποικίλοις»
(στ. 2). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ αἰσθάνεστε μεγάλη χαρά, ἀδελφοί μου, ὄτα
βρεθῆτε σὲ διάφορες δοκιμασίες».
• Ἡ λέξις «πειρασμὸς» στὴν Ἁγία Γραφή, ἀλλὰ καὶ στὸν Ἰάκωβο εἰδικά, ἔχει δυὸ σημασίες.
Σημαίνει τὸν ἐξωτερικὸ πειρασμό, ποὺ ἰσοδυναμεῖ μὲ περιπέτειες καὶ θλὶψεῖς.
• Ὅποιος εἶναι δοῦλος ἀνθρώπων, κατεστημένων ἢ παθῶν, αὐτὸς εἶναι ἕνα ἄθλιο
ὑποζύγιο.
• Ὅποιος εἶναι δοῦλος τοῦ Θεοῦ, αὐτὸς εἶναι ὁ τιμημένος γυιὸς τῆς κληρονομίας τοῦ
Θεοῦ.
~ 22 ~
Ο Ἰάκωβος ἦταν δοῦλος τοῦ Θεοῦ. Κι ὁ Θεὸς Κύριος εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Στὸν πρῶτο
κιόλας στίχο τῆς Ἐπιστολῆς δίνεται μιὰ ξεκάθαρη ὁμολογία τῆς Θεότητας τοῦ Χριστοῦ:
«Ἰάκωβος, Θεοῦ καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος, ταϊς δώδεκα φυλαις ταῖς ἐν τῇ διασπορᾷ
χαίρειν» (στ. 1). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ὁ Ἰάκωβος, δοῦλος τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ
Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, (γράφω) πρὸς τὶς δώδεκα φυλές, ποὺ βρίσκονται διεσπαρμένες. Καὶ
ἀπευθύνω τὸ “Χαίρετε”».
• Ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι κανένας μεγάλος ἄνθρωπος μὲ τὸ ὄνομα Ἰησοῦς.
• Εἶναι ὁ Θεὸς Κύριος, Κύριος ὁ Θεός, δηλαδή, ὁ Γιαχβέ. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι Θεὸς καὶ
ἄνθρωπος. Η θεία Τοῦ φύσις τονίζεται μὲ τὶς λέξεις «Θεὸς καὶ Κύριος».
Ἡ ἀνθρωπίνη φύσις τονίζεται μὲ τὶς λέξεις «Ἰησοῦς Χριστός». Εἶναι ὁ ἀπεσταλμένος τοῦ
Θεοῦ, ὁ χρισμένος ἀπ' τὸ Θεὸ Πατέρα (Χριστός), ποὺ ᾖρθε στὴ γῆ, γιὰ νὰ γίνῃ Ἰησοῦς (Θεὸς
σῴζων).
• Ὅταν ἀναφέρουμε τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, καλὸ εἶναι νὰ λέμε: Ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς
Χριστός, ἢ ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ἢ ὁ Κύριός μας, γιὰ νὰ δείχνουμε ἔτσι τὴν πίστη μας
στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.
Πρόκειται γιὰ τὸ γλυκύτερο ὄνομα, γιὰ τὸ «ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» (Φιλιπ. β' 9).
•Παραλήπτες τῆς ἐπιστολῆς εἶναι «αἳ δώδεκα φυλαὶ αἳ ἐν τῇ διασπορᾷ».
Εἴπαμε, ὅτι ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου ἀπευθύνεται στοὺς ἐξ Ἰουδαίων Χριστιανούς, ποῦ
ἤσαν διασκορπισμένοι παντοῦ.
• Ὁ χαιρετισμός: «Χαίρειν».
Εἶναι ὁ ὡραιότερος χαιρετισμός. Θυμίζει τὸ χαιρετισμὸ τοῦ ἀναστημένου Κυρίου στὶς
μυροφόρες: «Χαίρετε» (Ματθ. κη΄ 9). Καὶ σήμερα ὁ καλύτερος χαιρετισμὸς γιὰ ἕνα
χριστιανὸ εἶναι τὸ «Χαίρετε». Μποροῦμε νὰ τὸ λέμε ἀντὶ ὅποιουδηποτε ἄλλου χαιρετισμοῦ.
Χαρὰ καὶ πειρασμοὶ (στ. 2)

-Πῶς νὰ χαιρόμαστε; Ἀφοῦ ἔχουμε τόσες θλίψεις καὶ δοκιμασίες στὴ ζωή μας; 'Ἀκριβῶς,
ἐπειδὴ ἔχουμε θλίψεις καὶ δοκιμασίες, γι' αὐτὸ ἰδιαίτερα πρέπει νὰ χαιρόμαστε!
• Ἡ θλῖψις γιὰ ἕνα κοσμικὸ ἄνθρωπο εἶναι πηγὴ μελαγχολίας.
Σημαίνει καὶ τὸν ἐσωτερικὸ πειρασμό, ποὺ ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν πρόκληση γιὰ ἁμαρτία.
Ο ἕνας πειρασμὸς εἶναι ἔνωδυνος, ὁ ἄλλος ἐνήδονος.
• Καὶ οἱ δυὸ βέβαια προκαλοῦν πόνο, ὁ ἕνας στὸ σῶμα, ὁ ἄλλος στὴν ψυχή. Μερικὲς
φορὲς καὶ οἱ δυὸ πειρασμοὶ προκαλοῦν πόνο καὶ στὰ δυό, καὶ στὸ σῶμα καὶ στὴν ψυχή.
Σκοπὸς καὶ τῶν δυὸ πειρασμῶν εἶναι νὰ λυγίση ἢ ψυχὴ καὶ ν' ἀπολεσθῆ ὁ ἄνθρωπος.
• Στὸ στίχο ποὺ ἐξηγοῦμε πρόκειται γιὰ τὸν πρῶτο πειρασμό. Εἶναι «Ποικίλοι» οἱ
πειρασμοί.
~ 23 ~
Εἰδικὰ οἱ χριστιανοὶ ἀντιμετωπίζουν περισσότερους πειρασμούς, περισσότερες θλίψεις.
Στὶς ἄλλες θλίψεις, ποὺ δέχονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μπροστά τους (ἄρρωστιες, σωματικοὶ
πόνοι, φτώχεια, συκοφαντίες κ.λπ.), προστίθεται κι ἕνας ἀκόμα πειρασμός: ὁ διωγμός.
Οἱ χριστιανοὶ δὲν εἶναι τὰ χαϊδεμένα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ τὰ χαϊδεμένα συνήθως εἶναι καὶ
τὰ πιὸ κακομαθημένα καὶ μαλθακὰ παιδιά. Οἱ χριστιανοὶ ἄλλωστε εἶναι τὰ
σκληραγωγημένα παιδιά, ποὺ ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει νὰ συμβοῦν σ' αὐτοὺς περισσότερες
θλίψεις καὶ περιπέτειες.
Τὸ ἤξερε αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος. Ἤξερε ἀκόμα, ὅτι ὅλους τους χριστιανοὺς τοὺς περίμενε
διωγμὸς καὶ μαρτύριο. Τὸ εἶχε προείπει ὁ Κύριος: «Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν»
(Ἰωάν. ιε' 20). Κατὰ τὸν ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, τρία σωτηριώδη διδάγματα ἐξάγονται
ἀπὸ τὸ «Πᾶσαν χαρὰν ἠγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοὺς περιπέσητε Ποικίλοις».
α) «Ἠμεῖς ἀφ' ἑαυτοὺς δὲν πρέπει νὰ ἐπιρρίπτωμεν τὸν ἐαυτὸν μᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλὰ
νὰ εὐχώμεθα νὰ μὴ μᾶς ἔλθουν πειρασμοί».
β) «Ὅταν μᾶς ἀκολουθήσουν ἀκουσίως ἢ σατανικῶς πειρασμοί, πρέπει καὶ τότε νὰ
παρακαλῶμεν τὸν Θεόν, διὰ νὰ μὴ μᾶς ἀφήση νὰ νικηθῶμεν».
γ) «Ὅταν μᾶς ἔλθουν ἀκούσιοι καὶ σατανικοὶ πειρασμοί, δὲν πρέπει νὰ γoyγύρωμεν καὶ
νὰ λυπώμεθα, ἀλλὰ νὰ εὐχαριστῶμεν καὶ νὰ χαίρωμεν».
• Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος τονίζει, πῶς ὄχι μόνο δὲν πρέπει ν' ἀπογοητεύωνται οἱ πιστοί, ἀλλ'
ἀντίθετα πρέπει νὰ χαίρονται. Νάχουν δὲ ὄχι μιὰ ὁποιαδήποτε χαρά, ἀλλὰ «πᾶσαν χαράν».
Πλημμυρισμένος ἀπὸ χαρὰ εἶναι ὁ χριστιανός, ἔστω κι ἂν εἶναι στὸ κρεββάτι τοῦ πόνου,
ἔστω κι ἂν βρίσκεται στὴ φυλακὴ γιὰ τὴν πίστη του.
Ο ἀπόστολος Παῦλος πολλὲς φορὲς μιλάει γι' αὐτὴ τὴ χαρά, ποῦ ἀσφαλῶς δὲν ἔχει
καμμιὰ σχέση μὲ τὸν μαζοχισμό, ἀλλ' εἶναι μιὰ ἐσωτερικὴ κατάστασης, ἕνα χάρισμα τοῦ
Θεοῦ. Ἀπ' τὴ φυλακὴ ἔγραφε: «Νῦν χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου» (Κολοσ. ἃ' 24).
• Τὸ «χαίρειν» στοὺς πειρασμούς, στὶς θλίψεις, στὶς περιπέτειες καὶ στὶς δοκιμασίες,
αὐτὸ εἶναι ἡ κατὰ Χριστὸν σοφία, γιὰ τὴν ὁποία θὰ μᾶς μιλήσῃ πολλὲς φορὲς στὴν ἐπιστολὴ
τοῦ ὁ Ἰάκωβος.
• Ἡ θλῖψις φανερώνει τὴν ἰσχυρὴ πίστη καὶ τὴ δυνατὴ ἐλπίδα. Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Τὴν μὲν ἀσθενῆ καὶ πίστιν καὶ ἀγάπην καὶ θλίψεις παρασαλεύουσι, τὴν δὲ ἰσχυρᾶν
ἰσχυροτέραν ποιούσιν» (Ε.Π.Ε. 23,24). Μετάφρασις: Ὅσοι ἔχουν ἀδύνατη πίστι κι ἀδύνατη
ἀγάπη, διασαλεύονται μὲ τὶς θλίψεις. Ἐνῷ τὴν ἰσχυρὴ πίστι τὴν κάνουν ἰσχυρότερη, τὸ ἴδιο
καὶ τὴν ἀγάπη.
Τὸ διαμάντι, ὅσο κι ἂν ἡ βαρειά το χτυπᾷ, δὲν τὸ λυγίζει. Διαμαντένιες ψυχές, δυνατὲς
μὲ τὸν ἁγιασμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν λυγίζουν ἀπ' τὰ ἄλεπαλληλα χτυπήματα τῶν
θλίψεων.
• Κι ὅποιος ἔχει τὴ δύναμη νὰ σηκώνῃ ἀγόγγυστά το σταυρὸ τῶν θλίψεων, αὐτὸς εἶναι
ἀληθινὰ νικητὴς κι εὐτυχισμένος. Καὶ τέτοιος εἶναι μόνο ὁ πιστὸς χριστιανός.
~ 24 ~
Χωνευτῆρι οἱ θλίψεις (στ. 3-4)
Οἱ πειρασμοί, οἱ θλίψεις εἶναι τὸ δοκιμαστήριο τῆς ἀντοχῆς τῆς ψυχῆς. Ὑπάρχουν
μέταλλα, ποῦ καὶ στὴ χαμηλότερη θερμοκρασία λειώνουν. Κι ὑπάρχουν μέταλλα, ποῦ καὶ
στὶς ὑψηλότερες θερμοκρασίες ἀντέχουν. Τὸ ἴδιο συμβαίνει μὲ τὴν ψυχή.
Πέφτει μέσ' στὸ καμίνι τῶν θλίψεων καὶ δοκιμάζεται. Ἂν εἶναι μέταλλο εὐτελές, μὲ τὴν
παραμικρὴ θλῖψι λειώνει, παραλύει, τὰ χάνει, ἀπελπίζεται, μελαγχολεῖ. Ἂν εἶναι μέταλλο
εὐγενὲς καὶ πολύτιμο, τότε ὄχι μόνο ἀντέχει στὸ καμίνι τῶν θλίψεων, ἀλλὰ βγαίνει ἀπ' τὶς
θλίψεις πιὸ δυνατὴ καὶ πιὸ λαμπερή.
Μιὰ τέτοια ψυχὴ εἶναι σὰν τὸ χρυσάφι, ποῦ πέφτει στὴ φωτιά, κι ἀντὶ νὰ διαλυθῆ,
καθαρίζεται ἀπ' τὶς ξένες οὐσίες καὶ βγαίνει καθαρότερο καὶ λαμπρότερο.
• Ὡς δοκιμασία παρουσιάσει κι ὁ Ἰάκωβος τὶς θλίψεις: «Γινώσκοντες ὅτι τὸ δοκίμιον
ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονὴν» (στ. 3). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ
ξέρετε καλά, ὅτι ἡ δοκιμασία ποὺ ὑφίστασθε γιὰ τὴν πίστι, σᾶς ἐξασκεῖ σὲ ὑπομονή».
Σ' ἕνα παράλληλο χωρίο ὁ ἀπόστολος Παῦλος παρουσιάσει τὴ χαρὰ ὡς ἀποτέλεσμα τῶν
θλίψεων, τὴν ὑπομονὴ ὡς καρπὸ τῆς θλίψεως, τὴν δοκιμασμένη ἄρετη ὡς καρπὸ τῆς
ὑπομονῆς, τὴν ἐλπίδα ὡς καρπὸ τῆς δοκιμῆς (Ρωμ. ἐ' 3-5).
Τί μεγάλο κέρδος βγαίνει ἀπ' τὶς θλίψεις ὅταν ξέρῃ κανεὶς τὸ μυστικό της
ἀντιμετωπίσεώς τους!
Καὶ τὸ μυστικὸ εἶναι ἡ ὑπομονή. «Κατεργάζεται ὑπομονήν». Ἡ ὑπομονὴ εἶναι ἡ μυστικὴ
ἀντοχὴ τῆς ψυχῆς. Ενα τεῖχος, ποὺ εἶναι φτιαγμένο ἀπὸ χωματένιες πλίνθους, μὲ τὴν πρώτη
βολὴ τοῦ ἐχθροῦ πέφτει. Ενα τεῖχος φτιαγμένο μὲ ὑλικὰ ὑψηλῆς ἀντοχῆς, δὲν πέφτει, κι ἂν
ἀκόμα δεχτῆ πάνω του τὶς ἰσχυρότερες ἐπιθέσεις. Εἶναι ἄτρωτο. Τέτοιο τεῖχος εἶναι ἡ ψυχή,
ποὺ ἔχει ὑπομονή. Τὰ βόλια τοῦ ἐχθροῦ ἐξοστρακίζονται.
Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Μείζονα ὑπομονὴν εἶχον (οἱ πρῶτοι χριστιανοί). Ποίαν; Τὴν
διὰ τῶν διωγμῶν. “Ότι δὲ ταύτην αἰνίττεται, δηλον “Ἐν πάσι τοῖς διωγμοῖς ὑμῶν καὶ ταϊς
θλίψεσι αἶς ἀνέχεσθε” (Β΄ Θεσ. α' 6). Πολεμίοις γὰρ συνέζων διηνεκῶς πάντοθεν βλάπτειν
ἐπιχειρούσι, καὶ στερρᾶν καὶ ἀκίνητον τὴν ὑπομονὴν ἐπεδείκνυντο» (Ε.Π.Ε. 23,28).
Μετάφρασις: Μιλάει γιὰ τὴ μεγαλύτερη ὑπομονή. Ἐκείνην, ποὺ ἔδειχναν οἱ χριστιανοὶ
στοὺς διωγμούς. Διότι συζοῦσαν τότε μὲ διῶκτες, ποὺ ἐπιχειροῦσαν νὰ τοὺς βλάψουν ἀπὸ
παντοῦ. Κι ἐκεῖνοι ἔδειχναν σταθερὴ καὶ ἀμετάθετη ὑπομονή.
• Ἡ ὑπομονὴ πρέπει νάναι σταθερὴ καὶ τέλεια. «Ἡ ὑπομονὴ ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἶνα ἦτε
τέλειοι καὶ ὁλόκληροι, ἐν μηδενὶ λειπόμενοι» (στ. 4). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ἡ
ὑπομονὴ σᾶς νάναι σωστὴ καὶ τέλεια. Ἔτσι θὰ εἶστε τέλειοι κι ὁλοκληρωμένοι. Σὲ κανένα
καλὸ νὰ μὴν ὕστερητε».
• Τέλειοι καὶ ὁλοκληρωμένοι δὲν εἶναι οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ἔχουν δύναμι κοσμική καὶ
μόρφωση. Τέλειοι καὶ ὁλοκληρωμένοι εἶναι οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ἔχουν ὑπομονὴ καὶ ξέρουν ν'
ἀντιμετωπίζουν σωστά τους πειρασμούς. Εἶναι βέβαιοι, ὅτι ἀπ' τὸ πικρὸ βγαίνει γλυκό.
~ 25 ~
• Τέλειος καὶ ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος εἶναι κάποιος π.Χ. ἄρρωστος, παράλυτος,
ἀκίνητος δεκαετίες στὸ κρεββάτι ἢ στὸ καροτσάκι, ποῦ γογγυσμὸς δὲν βγῆκε ποτὲ ἀπ' τὸ
στόμα του, καὶ δοξάζει συνέχεια τὸ Θεό. Τὸ χαμόγελο δὲν ἔσβησε ἀπ' τὰ χείλη του καὶ ἡ
χαρὰ δὲν μαράθηκε στὴν καρδιά του.
Τὸ κατόρθωμα αὐτὸ μόνο ἡ πίστις στὸ Χριστὸ τὸ πετυχαίνει. Χωρὶς πίστι ἡ Θλῖψις ὁδηγεῖ
ἀκόμα καὶ στὴν αὐτοκτονία. Μὲ τὴν πίστι ἢ θλῖψις ὁδηγεῖ στὴ χαρὰ καὶ τὴ σωτηρία.
Πολὺς λόγος γίνεται στὶς μέρες μας γιὰ ὁλοκληρωμένες προσωπικότητες. Στὸ
Χριστιανισμὸ «ὁλοκληροι» εἶναι «οἱ ἐν μηδενὶ λειπόμενοι» (στ. 4), ἐκεῖνοι ποῦ δὲν τοὺς
λείπει τίποτε. Κι αὐτοὶ εἶναι οἱ πιστοί. Δὲν τοὺς λείπει ἡ Χαρὰ οὔτε κατὰ τὶς θλίψεις, γιατί
ἔχουν τὴ «σοφία» τοῦ Θεοῦ.
Εἶναι χριστιανοὶ σὲ ὅλα. Ἀγωνίζονται γιὰ τὸ πλήρωμα, ὥστε νάναι γεμάτοι ἀπὸ ὅλα τα
πνευματικὰ ἀγαθά, ἀπὸ ὅλες τὶς ἀρετές. Δὲν εἶναι κουτσουρεμένοι χριστιανοί. Δὲν εἶναι
χριστιανοὶ καὶ ἐδῶ καὶ ἐκεῖ, καὶ μὲ τὸ Χριστὸ καὶ μὲ τὸ Διάβολο! Δὲν εἶναι χριστιανοί, ὅπως
λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «ἓξ ἠμισείας». «Ποίαν ἕξεις συγγνώμην, Χριστιανὸς ὧν ἐξ
ἠμισείας;» (Ε.Π.Ε. 34,116).
Τί ζητᾶμε ἀπ' τὸ Θεό; (στ. 5).

Ζητᾶμε ἀπ' τὸ Θεὸ σοφία; Πρόκειται γιὰ τὸ μεγαλύτερο δῶρο. Εἶναι ὁ τρόπος
ἀντιμετωπίσεως τῶν δοκιμασιῶν τῆς Ζωῆς. Εἶναι τὸ λυτάριο ὅλων των προβλημάτων.
Σοφὸς γιὰ τοὺς ἀνθρώπους θεωρεῖται ἐκεῖνος, ποῦ ξέρει νὰ λύνῃ δύσκολα προβλήματα
τῆς τέχνης ἢ τῆς ἐπιστήμης.
Σοφὸς γιὰ τὸ Θεὸ θεωρεῖται ἐκεῖνος, ποῦ ξέρει νὰ λύνῃ τὰ προβλήματα τῆς Ζωῆς, τὰ
καθημερινὰ πολύπλοκα προβλήματα τῆς ζωῆς, τὰ προβλήματα τοῦ πόνου καὶ τοῦ θανάτου.
Τί λοιπὸν Ζητᾶμε ἀπ' τὸ Θεό;
• Μήπως εἴμαστε δυστυχισμένοι, διότι ἀπ' τὸ Θεὸ Ζητᾶμε μικρὰ πράγματα;
• Μήπως Τοῦ Ζητᾶμε λίγα λεπτά, ἐνῷ μποροῦμε νὰ τοῦ ζητήσουμε ἕνα δισεκατομμύριο;
Δηλαδή, Τοῦ Ζητᾶμε μικρά, ποῦ καλύπτουν προσωρινὲς ἀνάγκες, ἐνῷ μποροῦμε νὰ τοῦ
ζητήσουμε μεγάλα πράγματα, ποῦ καλύπτουν ὅλες τὶς ἀνάγκες. Τοῦ Ζητᾶμε τὰ λίγα καὶ
χαμηλά, δὲν Τοῦ Ζητᾶμε τὰ πολλὰ καὶ ὑψηλά.
Καὶ τὸ ὕψιστο, ποῦ οἱ ἄνθρωποι μποροῦμε νὰ ζητήσουμε ἀπ' τὸ Θεό, εἶναι ἡ σοφία, ἡ
δύναμις ν' ἀντιμετωπίζουμε τὴ ζωή. «Εἰ δὲ τὶς ὑμῶν λείπεται σοφίας, αἰτείτω παρὰ τοῦ
διδόντος Θεοῦ πάσιν ἁπλῶς καὶ οὐκ ὄνειδιζοντος, καὶ δοθήσεται αὐτῶ» (στ. 5). Ἀπόδοσης
στὴν ἁπλοελληνική: «Ἂν κάποιος ἀπὸ σᾶς ὕστερή σε σοφία, νὰ ζητάη ἀπ' τὸ Θεό, ποῦ τὴν
δίνει σ' ὅλους πλούσια καὶ κανέναν δὲν προσβάλλει. Κι ἂν Ζητάη, θὰ τοῦ δοθῆ ἢ σοφία».
• Ὁ Θεὸς δίνει «ἁπλῶς καὶ οὐκ ὀνειδίζων».
~ 26 ~
Ὑπάρχουν πλούσιοι, ποῦ παίζουν μὲ τὴ φτώχια των ἄλλων καὶ ὅταν κάτι τοὺς Ζητήσουν,
τοὺς κάνουν καί... καψόνια. Τοὺς ἐμπαίζουν, τοὺς ξευτελίζουν, μέχρι νὰ τοὺς δώσουν κάτι.
• Δὲν εἶναι τέτοιος ὁ Θεός. Δὲν ἐμπαίζει τὸν ἄνθρωπο.
Μόλις ὁ ἄνθρωπος κάτι Τοῦ Ζητήση, ἀμέσως ἀνοίγει τὴν ἀποθήκη τῆς ἀγάπης Του καὶ
τοῦ τὸ δίνει.
Πῶς τὸ Ζητᾶμε; (στ. 6-7)

Τὸ πρόβλημα δὲν βρίσκεται στὸ ἂν Ζητᾶμε ἀπ' τὸ Θεό, ἀλλὰ στὸ πῶς Ζητᾶμε τὴ σοφία
Του, ἢ ὄ,τιδηποτε ἄλλο.
Όλα τὰ παίρνουμε ἀπ' τὸ Θεό. Ὅλες τὶς αἰτήσεις μᾶς τὶς ἱκανοποιεῖ. Ἀρκεῖ νάχουν τὴ
σφραγῖδα τῆς πίστεως. «Αἰτείτω δὲ ἐν πίστει, μηδὲν διακρινόμενοι. Ὁ γὰρ διακρινόμενος
ἔoικε κλύδωνι θαλάσσης ἀνεμιζομένων καὶ ριΠιΖομένω» (στ. 6). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Ὅποιος ζητάει ἀπ' τὸ Θεό, νὰ Ζητάη μὲ πίστι, χωρὶς τὴν παραμικρὴ
ἀμφιβολία. Ἐκεῖνος, ποῦ ἀμφιβάλλει, μοιάσει μὲ θαλάσσιο κῦμα, ποῦ συνταράσσεται ἀπ'
τὸν ἄνεμο καὶ φέρεται πρὸς τὰ 'δώ καὶ πρὸς τὰ 'κεί».
• Νὰ πιστεύουμε ἀκράδαντα, ἀταλάντευτα, πῶς ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ ἱκανοποιήση τὰ
αἰτήματά μας. Τὸ ἀντίθετό του πιστοῦ εἶναι ὁ «διακρινόμενος». Εἶναι αὐτός, ποῦ
ἀμφιβάλλει, ποῦ ταλαντεύεται μεταξὺ πίστεως καὶ ἀπιστίας.
Αὐτός, ποῦ ἔχει λογισμοὺς δυσπιστίας καὶ διαλογίζεται. Αὐτός, ποῦ μὲ τὸν παραμικρὸ
διωγμὸ καταποντίζεται. Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Πῶς ἔνι πίστιν αὐξῆσαι; Όταν ὑπὲρ
αὐτῆς πάσχωμεν τί δεινόν. Μέγα καὶ τὸ ἔστηριχθαι, καὶ ὑπὸ τῶν λογισμῶν μὴ
παραφέρεσθαι, ὅταν δὲ καὶ ἄνεμοι προσαράσσωσιν, ὅταν ὑετοὶ καταρρηγνύωνται, ὅταν
ἐπάλληλά τα κύματα ἤ, εἴτα μὴ παρασαλευώμεθα, οὐδενὸς ἑτέρου τεκμήριον ἔστιν, ἀλλ' ἢ
τοῦ αὐξηθῆναι καὶ ὑπεραυξηθῆναι καὶ ὑψηλότερον γενέσθαι» (Ε.Π.Ε. 23,24). Μετάφρασις:
Πῶς φαίνεται ἡ αὔξησις τῆς πίστεως; Όταν γι' αὐτὴν ὑφιστάμεθα κάτι φοβερό. Εἶναι βέβαια
σπουδαῖο νᾶσαι στηριγμένος στὴν πίστη καὶ κανένας λογισμὸς νὰ μὴ σὲ κλονίζη. Ἀλλὰ
σπουδαιότερο εἶναι, ὅταν οἱ ἄνεμοι πέφτουν κατὰ πάνω σου, ὅταν βροχὲς καὶ καταιγίδες
ὁρμᾶνε, ὅταν σηκώνωνται πελώρια τα κύματα, καὶ παρ' ὂλ' αὐτὰ δὲν σαλευόμαστε. Αὐτὸ
εἶναι δεῖγμα αὐξήσεως καὶ ὑπεραυξήσεως τῆς πίστεως.
• Τὸ ἀντίθετό του πιστοῦ εἶναι ὁ «διακρινόμενος». Διάκρισις ἐδῶ εἶναι ἡ ἀμφιβολία. Δὲν
εἶναι σίγουρος ὁ ὀλιγόπιστος, ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει καὶ τὸ θέλειν, καὶ τὸ δύνασθαι. Ἡ ἀμφιβολία
νὰ πῶς κάποτε ἐκφράζεται:
-Μπορεῖ ὁ Θεὸς νὰ μοῦ δώση αὐτὸ ποῦ Τοῦ Ζητάω; Μήπως δὲν μπορεῖ; Μήπως δὲν
πρέπει ν' ἀπευθύνομαι στὸ Θεό, ἀφοῦ κι ἄλλες φορὲς ποῦ Τοῦ Ζήτησα κάτι δὲν μοῦ τὸ
ἔδωσε;
Αὐτὴ τὴν ἀμφιταλάντευση τῆς ψυχῆς ὁ Ἰάκωβος τὴν παρουσιάζει, κατὰ τὴ συνήθειά του,
μὲ μιὰ εἰκόνα. Μιὰ τέτοια ψυχὴ μοιάζει μὲ κλυδωνισμένη θάλασσα, ποῦ ὁ δυνατὸς ἄνεμος
τὴ συνταράσσει καὶ πηγαίνει τὰ κύματα ἀπὸ 'δω Κι ἀπὸ 'κεί.
~ 27 ~
• Κλυδωνίζονται πολλὲς ψυχές. Κινδυνεύουν. Ὑπάρχει κίνδυνος ναυαγίου. Ἂν ὁ
ἄνθρωπος χάση τὴν πίστη του, γίνεται ἕρμαιο τοῦ χειρότερου ναυαγίου, «περὶ τὴν πίστιν
ναυαγεῖ (Α΄ Τιμ. α' 19) . Καταποντίζεται στὰ σκοτεινὰ βάθη τῆς ἀπελπισίας.
• Ἡ πίστις, ἢ ἀκλόνητη πίστις, κάνει τὴν προσευχὴ νὰ καρποφορῇ. Ἃς θυμηθοῦμε τὰ
σχετικὰ λόγια τοῦ Κυρίου: «Πάντα ὅσα ἐὰν αἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύοντες,
λήψεσθε» (Ματθ. κα΄ 22).
Δίψυχοι (στ. 8)
Πολλοὶ ἄνθρωποι κινοῦνται μεταξὺ πίστεως καὶ ἀπιστίας, μεταξὺ Θεοῦ καὶ διαβόλου.
Αὐτοὺς ὁ Ἰάκωβος τοὺς ὀνομάζει «δίψυχους». «Ἀνὴρ δίψυχος ἄκαταστατος ἐν πάσαις ταῖς
ὁδοὺς αὐτοῦ» (στ. 8). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἄνθρωπος, ποὺ ἀμφιβάλλει, δὲν
βαδίζει σταθερά. Εἶναι ἀκατάστατος σὲ ὅλες τὶς ἐνέργειές του».
Δίψυχοι καὶ στὴν πίστη καὶ στὴ ζωή.
• Στὴν πίστι: Ἔχουν δυὸ φρονήματα, δυὸ λογισμούς. Οὔτε ἀρνοῦνται τὸ Θεό, γιὰ νὰ
θεωροῦνται ἄπιστοι, οὔτε κάνουν κάτι γενναῖο, γιὰ νὰ θεωροῦνται πιστοί. Λέει σχετικὰ ὁ
λόγος τοῦ Θεοῦ: «Μὴ ἀπειθήσης φόβω Κυρίου, μηδὲ προσέλθης αὐτῶ ἐν καρδίᾳ δισσὴ»
(Σόφ. Σείρ. α' 29).
Οὔτε προδίδουν φανερὰ τὴν πίστι, ἂλλ' οὔτε θυσιάσουν κάτι γιὰ τὴν πίστι. Καταφεύγουν
στὸ Θεό, ἀλλὰ παράλληλα καταφεύγουν καὶ στὸ Διάβολο. Πηγαίνουν στὸν πνευματικό,
πηγαίνουν καὶ στὰ μέντιουμ.
Στηρίζονται στοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ γιὰ καλὸ καὶ γιὰ κακὸ κάνουν καὶ μιὰ ψευτοαίτησι
στὸ Θεό, μήπως καὶ πιάση!
Ἔχουν τὸ Θεὸ σάν... ρεζέρβα! Ἂν δὲν τὰ καταφέρουν μὲ τοὺς ἀνθρώπους, πηγαίνουν σὲ
μοναστήρια καὶ κάνουν καὶ τάματα!
• Καὶ στὴ ζωὴ δίψυχοι: Προσπαθοῦν νὰ συμβιβάσουν καὶ τὶς δυὸ Ζωές, καὶ τὴν κοσμικὴ
καὶ τὴ θρησκευτική. Μοιάζουν μὲ τοὺς βατράχους. Πότε στὴν ξηρά, πότε στὰ νερά. Πότε
στὴν ἐκκλησία, πότε στὸ κοσμικὸ κέντρο. Ἀμφίβια. Ἀκατάστατοι καὶ ἄστατοι. Ζοῦν διπλὴ
ζωή, πρᾶγμα καταστρεπτικό. Λέει ὁ προφήτης: «Ἐμέρισαν καρδίας αὐτῶν, νῦν
ἀφανισθήσονται» ('Ὡσ. ἃ' 29).
• Καὶ στὸ τραπέζι τοῦ Θεοῦ καὶ στὸ... «τσιμποῦσι» τοῦ Διαβόλου. Φωνάζει ὁ ἀπόστολος
Παῦλος: Δὲν μπορεῖτε νὰ Ζῆτε αὐτὴ τὴ διπλὴ Ζωή: «Οὐ δύνασθε ποτήριον Κυρίου πίνειν
καὶ ποτήριον δαιμονίων. Οὐ δύνασθε τραπέζης Κυρίου μετέχειν καὶ τραπέζης δαιμονίων. Ἢ
παραζηλοῦμεν τὸν Κύριον;» (Ἃ' Κορ. 1' 21).
• Συντροφιὰ μὲ τοὺς ἀπίστους, συντροφιὰ καὶ μὲ τοὺς πιστούς. Χάσκουμε μπροστὰ στὶς
θεωρίες τῶν ὑλιστῶν, ἀλλὰ καὶ «στταυροκοπιόμαστε στὴ λιτάνευσε κάποιας εἰκόνας! Μά,
ρωτάει ὁ Παῦλος, συμβιβάζονται τὰ ἀσυμβίβαστα; «Τὶς μετοχὴ δικαιοσύνη καὶ ἀνομία; Τὶς
κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος; Τὶς συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαλ; Τὶς μερὶς πιστῶ μετὰ
ἀπίστου; Τὶς συγκατάθεσις ναῶ Θεοῦ μετὰ εἰδώλων;» (Β ? Κορ. στ' 14-16).
~ 28 ~
Μὲ ποιὸ πρῖσμα βλέπουμε τὴ Ζωὴ (στ. 9-12)
Στὴ Ζωὴ δὲν εἶναι ὅλοι το ἴδιο. Ἄλλοι εἶναι φτωχοὶ καὶ ἄσημοι, ἄλλοι πλούσιοι καὶ τρανοί.
Ἀπ' τὴ στιγμὴ ὅμως ποὺ ἕνας φτωχὸς ἢ ἕνας πλούσιος γνωρίση τὸ Χριστὸ καὶ πιστέψη,
βλέπει καὶ τὴ φτώχια καὶ τὸν πλοῦτο μ' ἄλλο πρῖσμα.
• Οὔτε ὁ φτωχὸς βλέπει σὰν ξευτελισμὸ τὴ φτώχεια, ἢ σὰν μιζέρια τὰ τῆς Ζωῆς του, οὔτε
ὁ πλούσιος βλέπει σὰν δόξα τὴν κατάστασή του.
• Ὁ φτωχός, ὁ «ταπεινός», κατὰ τὸν Ἰάκωβο, δὲν εἶναι ἀξιοθρήνητος καὶ ἀξιολύπητος,
ἀλλὰ ἀξιοζήλευτος. Ἡ φτώχια του τὸν ἀνεβάζει σὲ ὕψη.
• Ὁ πλούσιος βλέπει τὴ ματαιότητα τοῦ πλούτου καὶ δὲν ὑπερηφανεύεται.
Ἃς ἀκούσουμε τὸν ἀδελφόθεο Ἰάκωβο: «Καυχάσθω δὲ ὁ ἀδελφὸς ὁ ταπεινὸς ἐν τῷ ὕψει
αὐτοῦ, ὁ δὲ πλούσιος ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτοῦ, ὅτι ὡς ἄνθος Χόρτου παρελεύσεται» (στ. 9-
10). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ χαίρεται ὁ ταπεινὸς καὶ ἄσημος ἀδελφὸς γιὰ τὸ
ὕψος, ποῦ τὸν ἀνεβάσει ὁ Θεός. Κι ἃς χαίρεται ὁ πλούσιος γιὰ τὸν εὐτελισμὸ ποὺ τὸν
περιμένει. Σὰν τὸ λουλοῦδι ποῦ μαραίνεται, θὰ περάση ἢ Ζωή του».
Τελικὰ ἢ εὐτυχία ἐξαρτᾶται ἀπ' τὴ φιλοσοφία τῆς ζωῆς. Καὶ ἢ ὡραιότερη φιλοσοφία εἶναι
ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ πίστις. Μ' αὐτὴ τὴν πίστι ὁ ἄνθρωπος ἐκτιμᾷ τὰ παρόντα, κατὰ τὸ
μέτρο τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ κυρίως τὰ μάτια τάχει στραμμένα στὴν αἰωνιότητα,
ὅπου τα ρέοντα ἀντικαθίστανται ἀπὸ τὰ μένοντα.
Κι ἀλλοίμονο σ' αὐτὸν ποῦ ξεχνᾷ, πῶς ἡ Ζωὴ περνᾷ ἀνεπιστρεπτί! Μαραίνεται τὸ
λουλοῦδι τῆς γήινης ὑπάρξεώς μας. «Ἀνέτειλε γὰρ ὁ ἥλιος σὺν τῷ καύσωνι καὶ ἐξήρανε τὸν
χόρτον, καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ ἐξέπεσε, καὶ ἢ εὐπρέπεια τοῦ προσώπου αὐτοῦ ἀπώλετο. Οὕτω
καὶ ὃ πλούσιος ἐν ταῖς πορείαις αὐτοῦ μαρανθήσεται» (στ. 11). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Τὸ ξερὸ χορτάρι, μόλις ἀνατέλλει ὁ ἥλιος, ξεραίνεται κάτω ἀπ' τὸν
καύσωνά του. Τὸ ἄνθος πέφτει κι ἡ ὀμορφιά του χάνεται. Ἔτσι εἶναι κι ὁ πλούσιος. Όλο
ἀσχολεῖται πὼς θ' αὐξηθοῦν τὰ ἀγαθά του. Καὶ ξεχνᾷ πῶς ὅλα μαραίνονται».
Παρουσιάζοντας τὴ ματαιότητα τῶν παρόντων ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, λέει
ἐπιγραμματικά: «Τὰ παρόντα πράγματα σκιᾶς καὶ ὄνειρατων οὐδὲν διενήνoχεν» (Ε.ΠΕ.
23,16). Τὰ πλούτη καὶ τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, ἀλλὰ κι ὅλος ὁ παρὼν κόσμος, ποῦ νομίζουν μερικοὶ
ὅτι γιὰ πάντα θὰ ζοῦν, μοιάζουν μὲ σκιὰ καὶ μὲ ὄνειρα.
Οἱ πλούσιοι νομίζουν, πῶς μὲ τὰ χρήματά τους θάναι εὐτυχισμένοι. Λησμονοῦν βασικὲς
πραγματικότητες, ὅπως:
• Τὰ ἀγαθὰ εἶναι γιὰ ὅλους, κι ἑπομένως ὀφείλουν νὰ τὰ μοιράζονται μὲ τοὺς φτωχούς.
• Ὅτι ἡ ζωὴ δὲν περιορίζεται στὰ στενὰ χρονικὰ ὅρια τοῦ παρόντος. Ἡ Ζωὴ συνεχίζεται.
Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Δύο αἰῶνας ἐποίησεν ὁ Θεός, τὸν μὲν παρόντα, τὸν δὲ
μέλλοντα» (Ε.Π.Ε. 31,238).
~ 29 ~
• Θὰ μαραθοῦν κι αὐτοί, ὅπως κι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Θάρθη καὶ γι' αὐτοὺς ἢ στιγμὴ τοῦ
θανάτου. Τὸ τραγικὸ γιὰ τοὺς ὑλιστὲς καὶ ἄδικους εἶναι, ὅτι τὸ λουλοῦδι τῆς ζωῆς τους δὲν
θὰ μαραθῆ, γιὰ νὰ χαθῆ, ἀλλὰ γιὰ νὰ ριχτὴ στὴ φωτιὰ τῆς κολάσεως.
• Ἡ Ζωὴ ἐπιφυλάσσει ἐκπλήξεις. Στὸ θρόνο οἱ ἄσημοι. Στὸν αἰώνιο πόνο οἱ τρανοί!
Γι' αὐτὸ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μακαρίζει τοὺς πιστούς, ποὺ τὸν πόνο μὲ ὑπομονὴ
διέρχονται στὸν παρόντα βίο. Τοὺς μακαρίζει, ἀφοῦ αὐτοὶ θὰ πάρουν τὸ στεφάνι τῆς
αἰωνιότητας: «Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμὸν ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται τὸν
στέφανον τῆς ζωῆς, ὃν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τους ἀγαπῶσιν αὐτὸν» (στ. 12). Ἀπόδοσης
στὴν ἁπλοελληνική: «Εὐτυχισμένος εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ποὺ μὲ ὑπομονὴ περνάει τὶς
δοκιμασίες. Ἀφοῦ στὴν παροῦσα Ζωὴ ἀναδειχτῆ νικητής, θάρθη ἢ ὥρα ποὺ θὰ στεφανωθῆ,
σύμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεση ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς σ' ὅσους Τὸν ἀγαποῦν».
Μὲ τὴν πίστι ὁ ἄνθρωπος, ποῦ ὑπομένει τὸν πειρασμὸ τῆς θλίψεως, γίνεται «μακάριος».
Στεφάνι οὐράνιας δόξας τὸν περιμένει.
13
Μηδεὶς πειραζόμενος λεγέτω ὅτι ἀπὸ Θεοῦ πειράζομαι· ὁ γὰρ Θεὸς ἀπείραστός ἐστι
κακῶν, πειράζει δὲ αὐτὸς οὐδένα. 14 ἕκαστος δὲ πειράζεται ὑπὸ τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας
ἐξελκόμενος καὶ δελεαζόμενος· 15 εἶτα ἡ ἐπιθυμία συλλαβοῦσα τίκτει ἁμαρτίαν, ἡ δὲ
ἁμαρτία ἀποτελεσθεῖσα ἀποκύει θάνατον. 16 Μὴ πλανᾶσθε, ἀδελφοί μου
ἀγαπητοί· 17 πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἀπὸ τοῦ
πατρὸς τῶν φώτων, παρ' ᾧ οὐκ ἔνι παραλλαγὴ ἢ τροπῆς ἀποσκίασμα. 18 βουληθεὶς
ἀπεκύησεν ἡμᾶς λόγῳ ἀληθείας εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς ἀπαρχήν τινα τῶν αὐτοῦ κτισμάτων.
Ἐσωτερικοὶ πειρασμοὶ (στ. 13)

Μὲ δυὸ πραγματικότητες συνεχίζει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος τὴ θεόπνευστη Ἐπιστολή του,
ποῦ, ὅπως εἴπαμε, εἶναι συγκέντρωσις διδαχῶν, κηρυγμάτων του πρὸς τοὺς χριστιανοὺς
τῆς πρώτης Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων.
• Ἡ μιὰ πραγματικότητα εἶναι οἱ ἐξωτερικοὶ πειρασμοί, γιὰ τοὺς ὁποίους μιλήσαμε στὸ
προηγούμενο.
• Ἡ ἄλλη εἶναι οἱ ἐσωτερικοὶ πειρασμοί.
• Οἱ πρῶτοι ἔχουν σχέση μὲ τὸν πόνο, μὲ τὶς δοκιμασίες, μὲ τὶς ἀρρώστιες, μὲ τὶς
περιπέτειες, μὲ τοὺς κατατρεγμούς, μὲ τοὺς διωγμούς.
• Οἱ δεύτεροι ἔχουν σχέση μὲ τὴν ἁμαρτία. Εἶναι οἱ ἐσωτερικοὶ κνησμοὶ τῆς ἁμαρτίας.
Οἱ πρῶτοι, εἴπαμε, εἶναι ἔνωδυνοι, οἱ δεύτεροι ἐνήδονοι. Οἱ πρῶτοι ἔχουν σχέσι, οἱ
δεύτεροι δὲν ἔχουν σχέσι, μὲ τὸ Θεό. Τοὺς πρώτους τους παραχωρεῖ ἢ τοὺς ἐπιτρέπει ὁ
Θεός, γιὰ νὰ δοκιμαστοῦν οἱ γνήσιοι δοῦλοι Του, ὅπως ὁ Ἰώβ. Οἱ ἄλλοι δὲν προέρχονται ἀπ'
τὸ Θεό. Εἶναι τοῦ Διαβόλου.
~ 30 ~
Ὁ πόνος κι ἡ ἀρρώστια, οἱ ἐξωτερικοὶ πειρασμοί, βοηθοῦν τὴν ψυχὴ νὰ ἐξαγνιστῆ, ν'
ἀπαλλαγῆ ἀπ' τὴν ἁμαρτία, νὰ λάμψη. Ἔχουν ἑπομένως σχέση μὲ τὸ Θεό. Κι εἶναι πηγὴ
χαρᾶς. Ἔτσι ἐξηγεῖται τὸ «Πᾶσαν χαρὰν ἠγήσασθε, ἄδελφοί μου, ὅταν πειρασμοὺς
περιπέσητε Ποικίλοις» (α' 2).
Στὸ στίχο 13 ὁ Ἰάκωβος μιλάει γιὰ τὸν ἐσωτερικὸ πειρασμό, ποῦ προκαλεῖται ἀπ' τὴν
ἐπιθυμία τῆς ἁμαρτίας καὶ λέει: «Μηδεὶς πειραζόμενος λεγέτω ὅτι ἀπὸ Θεοῦ πειράζομαι:
ὁ γὰρ Θεὸς ἀπείραστός ἐστι κακῶν, πειράζει δὲ αὐτὸς οὐδένα» (στ. 13). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Κανένας ποὺ ἔχει ἁμαρτωλὸ πειρασμό, νὰ μὴ λέῃ, “πειράζομαι ἀπ' τὸ
Θεό”. Διότι ὁ Θεὸς εἶναι ἀπείραστος ἀπὸ τὰ διάφορα κακά, ὁ Ἴδιος δὲ κανέναν δὲν
πειράζει».
• Τὸ ὀχυρό του Θεοῦ εἶναι ἀπρόσβλητο ἀπ' τὴν ἐπίθεση τῆς ἁμαρτίας ἢ ἀπὸ
ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐπίθεση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ διαβόλου.
Φανταστῆτε χιλιάδες μικρὰ παιδιὰ νάχουν πέτρες στὰ χέρια καὶ νάναι ἕτοιμα νὰ
πετροβολήσουν τὸν ἥλιο! Πρὶν ἀρχίσουν τὸ πετροβόλημα, μπορεῖ νάχουν τὴν ἐντύπωση,
ὅτι θὰ τσακίσουν τὸν ἥλιο. Μὰ μόλις ἀρχίσουν τὸ πετροβόλημα, διαπιστώνουν, ὅτι οἱ
πέτρες ὄχι μόνο δὲν φτάνουν στὸν ἥλιο καὶ δὲν μποροῦν νὰ τὸν θίξουν, ἀλλὰ γυρνώντας
πέφτουν πάνω στὰ κεφάλια τους!
Αὐτὸ κάνουν κι οἱ ἄνθρωποι, ὅσοι μὲ τὶς προκλητικές τους ἀσέβειες καὶ βλαστήμιες
ἐπιτίθενται ἐναντίον τοῦ Θεοῦ. Πετροβολοῦν τὸ Θεό! Πόσο ματαιοπονοῦν! Οἱ ἐπιθέσεις
τῶν ἀνθρώπων κατὰ τοῦ Θεοῦ προκαλοῦν τὸ μυκτηρισμὸ τοῦ Θεοῦ. Γελοῖοι ὅσοι τὰ βάζουν
μὲ τὸ Θεό.
• Ὁ Θεὸς δὲν πειράζεται. Εἶναι ἄγνωστη γιὰ τὸ Θεὸ ἢ ἁμαρτία. Καὶ ὁ Χριστός, ποῦ εἶναι
ὁ σαρκωμένος Θεός, εἶναι ἀπείραστος κακῶν.
Τὰ βέλη τῆς ἁμαρτίας δὲν μποροῦσαν νὰ Τὸν θίξουν, γιατί φοροῦσε τὴν ἀλεξίσφαιρη
στολὴ τῆς Θεότητας. Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀπόλυτα ἀναμάρτητος. Στὸν περίφημο διάλογό Του
μὲ τοὺς Ἰουδαίους, στὸ 8ο κεφάλαιο τοῦ Ἰωάννου, ὑπάρχουν πολλὲς μαρτυρίες τῆς θεϊκῆς
Του ταυτότητας. Ἐκεῖ ὑπάρχει καὶ τὸ μοναδικὸ σ' ὅλη τὴν ἀνθρώπινη ἱστορία ἀναπάντητο
ἐρώτημα: «Τὶς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει μὲ περὶ ἁμαρτίας;» (Ἰωάν. η' 46).
• Ποῦ λοιπὸν νὰ τὴν βρῇ τὴν ἁμαρτία ὁ Θεός, γιὰ νὰ τὴν στείλη ἢ νὰ τὴν δώση σὰν
πειρασμὸ στὸν ἄνθρωπο;
• Πηγὴ τοῦ κακοῦ δὲν εἶναι ὁ Θεός. Πηγὴ τοῦ κακοῦ εἶναι ὁ Διάβολος. Καὶ φορεῖς τοῦ
κακοῦ εἶναι οἱ ἄνθρωποι. Ἀλλ' αὐτὸ τὸ τονίζει ὁ Ἰάκωβος στὸν ἑπόμενο στίχο.
Θέλγητρα τῆς ἁμαρτίας (στ. 14)

Ἡ ἁμαρτία στὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου μπῆκε σὰν δέλεαρ. Δελεάστηκε ὁ ἄνθρωπος ἀπ'
τὴ σαγηνευτικὴ προσφορὰ τοῦ Διαβόλου: «Καὶ ἔσεσθε ὡς θεοὶ» (Γέν. γ ? 4).
Τὸ δόλωμα, ποὺ τοῦ ἔρριξε ὁ «ὄφις ὁ παμπόνηρος καὶ ἀρχέκακος», ἦταν ἑλκυστικό. Τὸ
τσίμπησε ὁ ἄνθρωπος καὶ παγιδεύτηκε στὴν ἁμαρτία. Ἀπὸ τότε μέσ' στὸν ἄνθρωπο
~ 31 ~
φώλιασε ἡ κακὴ ἐπιθυμία. Αὐτὴ ἡ ἐπιθυμία βγάζει τὸν ἄνθρωπο ἀπ' τὴν παραδεισένια ζωὴ
τῆς ἁγνότητας καὶ ἁγιότητας καὶ τὸν ὁδηγεῖ στὴν κόλαση τῆς ἁμαρτίας. Μέσα του λοιπὸν
εἶναι ὁ πειρασμός: «Ἕκαστος δὲ πειράζεται ὑπὸ τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας ἐξελκόμενος καὶ
δελεαζόμενος» (στ. 14). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Κάθε ἄνθρωπος, λοιπόν, μπαίνει
σὲ ἁμαρτωλὸ πειρασμὸ ἀπ' τὴ δική του ἐπιθυμία. Αὐτὴ τὸν σαγηνεύει καὶ τὸν παρασύρει».
• Σὰν ἐπιθυμία δὲν πρέπει νὰ ἐκλάβουμε μόνο το συναίσθημα ἢ τὸ αἴσθημα, ποὺ μέσα
μας ὑπάρχει καὶ φουντώνει σὰν ἁμαρτία, ὁ πόθος δηλαδὴ γιὰ ἁμαρτία, ἀλλὰ πρέπει νὰ
ἐκλάβουμε καὶ τὸ ἐπιθυμητό.
Μέσα μας καὶ ἔξω μας ὑπάρχουν οἱ πειρασμοί. Ἡ φωτιὰ σιγοκαίει.
• Ἂν ρίξης νερό, θὰ σβήση.
• Ἂν ὅμως, ἀντὶ γιὰ νερό, ρίξης βενζίνη, ἀποκλείεται νὰ σβήση: ἀντίθετα, θὰ φουντώση.
Η φωτιὰ τῆς κακῆς ἐπιθυμίας ὑπάρχει μέσ' στὸν παλαιὸ ἄνθρωπο. Σιγοκαίει. "Ἂν
καλέσουμε τὸ Θεὸ σὲ βοήθεια καὶ στείλη τὴ δρόσο τῆς χάριτος, ἡ φωτιὰ σβήνει. Ἂν ὅμως
ἀφήσουμε ἐλεύθερούς τους ἐξωτερικοὺς πειρασμοὺς νὰ ρίχνουν τὶς εὔφλεκτες ὗλες τους,
φυσικὸ εἶναι ἡ ἐπιθυμία νὰ φουντώση, νὰ μᾶς κυριεύση, νὰ γίνουμε δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας,
νὰ συρώμαστε παθιασμένοι ἀπὸ κακὲς ἐπιθυμίες.
Γι' αὐτὸ τονίζει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, ὅτι ὁ ἄνθρωπος «ἐξέλκεται» καὶ «δελεάσεται» μόνος
του, ἀπ' τὴ δική του ἐπιθυμία.
Βρίσκεσαι σὲ ἀσφάλεια, στὸ καταφύγιο τοῦ Θεοῦ. Δὲν σὲ σπρώχνει ὁ Θεὸς νὰ φύγης ἀπὸ
τὸ καταφυγιό Του, ἀπ' τὴν προστασία Του, ἀπ' τὴν κοινωνία Του.
Κάτι ἄλλο ὅμως σὲ τραβάει νὰ βγῆς ἔξω, «ἐξέλκεσαι». Καὶ αὐτὸ βρίσκεται μέσα σου.
Εἶναι ἡ κακὴ ἐπιθυμία.
Ἡ ἐπιθυμία γεννιέται μέσα στὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ προκαλεῖται ἀπ' ἔξω, ἀπ’ τὸν κόσμο, ἀπ'
τὸ Διάβολο, ἀπ' τὴν περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα. Ἰδίως σήμερα ἡ πρόκλησις γιὰ ἁμαρτία εἶναι
ἐξαιρετικὰ δυνατή, κάποτε ἀνυπόφορη. Γοητεύει ὁ κόσμος. Σὰν τὶς Σειρῆνες τῆς
μυθολογίας.
Η ἐπιθυμία τραβάει, ἕλκει, σαγηνεύει, αἰχμαλωτίζει. Ο Διάβολος ἔχει δυὸ ὅπλα γιὰ νὰ
ἐξουδετερώση τοὺς χριστιανούς:
• Τὰ φόβητρα.
• Καὶ τὰ θέλγητρα.
• Μὲ τὰ φόβητρα ἐξουδετερώνει τοὺς δειλούς.
• Μὲ τὰ θέλγητρα ἐξουδετερώνει τοὺς ἀδύνατους καὶ ἀπρόσεκτους.
Οπωσδήποτε περισσότερα εἶναι τὰ θύματα ἀπ' τὰ θέλγητρα. Ό,τι δὲν μπορεῖ νὰ τὸ
πετύχη μὲ τὰ φόβητρα, τὸ πετυχαίνει μὲ τὰ θέλγητρα.
• Τὰ φόβητρα, οἱ διωγμοί, δημιούργησαν μάρτυρες καὶ ἁγίους.
~ 32 ~
• Τὰ θέλγητρα, οἱ προκλητικοὶ πειρασμοί, δημιουργοῦν πτώματα ἐλεεινά της ἁμαρτίας.
• Τὰ φόβητρα, οἱ ἀπειλές, οἱ διωγμοί, τὰ βασανιστήρια, ὁδηγοῦν τοὺς περισσότερους
στὸν παράδεισο.
• Τὰ θέλγητρα, οἱ γαργαλιστικοὶ ἁμαρτωλοὶ πειρασμοί, ὁδηγοῦν τοὺς περισσότερους
στὴν κόλασι, στὸν πνευματικὸ θάνατο. Αὐτὸ τονίζεται στὸν ἑπόμενο στίχο.
Ὁ τοκετὸς (ἔκτρωμα) τῆς ἁμαρτίας (στ. 15)

Σύλληψις, κυοφορία, γέννησις!
Εἶναι τὰ τρία στάδια, ποὺ ὁπωσδήποτε περνάει ὁ ἄνθρωπος γιὰ νάρθει στὸν κόσμο.
Αὐτὰ τὰ τρία στάδια περνάει κι ἡ ἁμαρτία, γιὰ ν' ἀποδώση στὸν ἄνθρωπο τὸν καρπό της.
Ένας τοκετὸς γίνεται μὲ τὴν ἁμαρτία. Ένας παράνομος καὶ αἰσχρὸς τοκετός. «Εἴτα ἢ
ἐπιθυμία συλλαβοῦσα τίκτει ἁμαρτίαν. Ἡ δὲ ἁμαρτία ἀποτελεσθεῖσα ἀποκύει θάνατον»
(στ. 15). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅταν ἀπ' τὴ σπορὰ τοῦ πειρασμοῦ ἢ ἐπιθυμία
συλλάβη καὶ δέση μέσα στὸν ἄνθρωπο, γεννάει τὴν ἁμαρτία. Καὶ μὲ τὴ σειρά της ἡ ἁμαρτία
γεννάει τὸ θάνατο».
• Ἡ σύλληψις εἶναι ἡ ἁμαρτία. Γίνεται μὲ τὴ στενὴ ἐπαφή, σχέσι καὶ ἕνωσι τῆς
ἀνθρωπίνης θελήσεως καὶ τοῦ πειρασμοῦ, τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ διαβόλου. Βίαιοι εἶναι οἱ
πειρασμοί. Προσπαθοῦν νὰ ἐκπαρθενεύσουν τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ καταφέρνουν
νὰ τὴν βιάσουν. Αὐτὴ εἶναι ἡ σύλληψις.
• Ἀκολουθεῖ ἡ κυοφορία. Ὁ σπόρος γίνεται ὁλοκληρωμένη ἁμαρτία. Πότε; Όταν ὁ
ἄνθρωπος ὑποχωρήση στὴν ἐπίθεση καὶ τὴν προσβολὴ τοῦ κακοῦ.
Πρόκειται γιὰ βρώμικη κύηση. Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Καθολικῶς δὲ πᾶσα ἁμαρτία
ἀκαθαρσία, καὶ πᾶσα ἀρετὴ καθαρότης» (Ε.Π.Ε. 22,438)
Φανταστῆτε νοικοκύρη, ποῦ σὰν βλέπῃ τὸν κλέφτη νὰ ἔρχεται στὸ σπίτι του, αὐτὸς ὄχι
μόνο δὲν τὸν διώχνει, ἀλλὰ καὶ τὸν καλοδέχεται. Τὸν καλωσορίζει, τοῦ προσφέρει θέση στὸ
σαλόνι του, τὸν κερνάει καὶ πιάνει μαζί του κουβέντα.
Κι ἐκεῖ ποὺ ξένοιαστος νομίζει πῶς ἔγινε φίλος μὲ τὸν κλέφτη, διαπιστώνει, ὅτι ὁ κλέφτης
τοῦ τὴν ἔκανε τὴ δουλειά. Τοῦ ἅρπαξε τὰ πολυτιμότερα πράγματα ἀπ' τὸ σπίτι του.
Αὐτὸ συμβαίνει μὲ τὴν ἁμαρτία. Οἱ πειρασμοὶ ὁπωσδήποτε θὰ μᾶς προσβάλλουν.
«Ἀνένδεκτόν ἐστι τοῦ μὴ ἐλθεῖν τὰ σκάνδαλα» (Λουκ. 17' 1). Οἱ πειρασμοὶ καὶ οἱ λογισμοὶ
εἶναι οἱ κλέφτες.
Ἂν μᾶς προσβάλουν, ἀλλὰ τοὺς καταδιώξουμε, καμμιὰ εὐθύνη δὲν ἔχουμε.
Ἂν ὅμως τοὺς καλοδεχτοῦμε, τοὺς ἀγκαλιάσουμε καὶ κουβεντιάσουμε μαζί τους, τότε
ἔχουμε εὐθύνη. Κι εἴμαστε συνένοχοι γιὰ τὴ διάρρηξι ποὺ θὰ κάνουν Θὰ μᾶς κλέψουν ὅ,τι
πολυτιμότερο ἔχουμε, τὴν ἀρετὴ καὶ τὴν πίστι.
~ 33 ~
Ἡ συγκατάθεσης στοὺς πειρασμούς, αὐτὸ συνιστᾷ ἁμαρτία. Καὶ φυσικὰ οἱ καρποί, τ'
ἀποτέλεσματα ἀπὸ μιὰ τέτοια συγκατάθεση δὲν φαίνονται ἀμέσως. Ο τοκετὸς ἀργεῖ νὰ
γίνῃ.
• Ἀκολουθεῖ ὅμως ὁπωσδήποτε ὁ τοκετός.
Πολλὰ κακὰ γεννάει ἡ ἁμαρτία. Ἢ μᾶλλον ὅλα τα κακὰ δικά της παιδιὰ εἶναι. Ἔτσι λέει ὁ
Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Πάντων των κακῶν αἴτια τὰ ἁμαρτήματα. Διὰ τὰ ἁμαρτήματα λύπαι,
διὰ τὰ ἁμαρτήματα ταραχαί, διὰ τὰ ἁμαρτήματα πόλεμοι, διὰ τὰ ἅμαρτηματα νόσοι, καὶ
πάντα ὅσα ἤμιν προσπίπτει δυσίατα πάθη» (Ε.Π.Ε. 30,266). Μετάφρασις: Τὰ ἁμαρτήματά
μας εἶναι τὰ αἴτια ὅλων των κακῶν. Τὰ ἁμαρτήματα γενᾶνε λῦπες, προκαλοῦν ταραχές,
δημιουργοῦν πολέμους, παράγουν ἀρρώστιες. Όλα τὰ δυσθεράπευτα πάθη γεννιώνται ἀπ'
τὴν ἁμαρτία.
Ἀλλὰ τὸ μεγαλύτερο καὶ φρικωδέστερο κακό, ποὺ γεννιέται ἀπ' τὴν ἁμαρτία, εἶναι ὁ
θάνατος. «Ἡ δὲ ἁμαρτία ἀποτελεσθεῖσα ἀποκύει θάνατον» (στ. 15).
Δὲν ὑπῆρχε θάνατος, διότι δὲν ὑπῆρχε ἁμαρτία. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ἀθάνατος. Ὁ
θάνατος ᾖρθε σὰν καρπὸς τῆς ἁμαρτίας κι εἶναι καρπὸς πικρὸς καὶ στυφός. Εἶναι τὸ κεντρὶ
τῆς ἁμαρτίας. Στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴ ἐπανειλημμένα τονίζει ὁ Παῦλος τὴ γέννα τοῦ
θανάτου ἀπ' τὴν ἁμαρτία, ἀλλὰ καὶ τὴ γενηὰ τῶν θνητῶν, ποὺ παρήχθηκε ἀπ' τὴν ἁμαρτία
τοῦ ἑνός. «Δὶ' ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμον εἰσῆλθε καὶ διὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ
θάνατος, καὶ οὕτως εἰς πάντας ἀνθρώπους ὁ θάνατος διῆλθεν, ἐφ' ὢ πάντες ἥμαρτον»
(Ρωμ. ἐ' 12).
Εἶναι δὲ διπλὸς ὁ θάνατος, ποὺ γεννιέται ἀπ' τὴν ἁμαρτία.
Ὁ ἕνας εἶναι ὁ φυσικὸς θάνατος, ἢ φθορὰ τοῦ σώματος. Συμβαίνει καὶ στοὺς ἐνάρετους
καὶ στοὺς ἔκφυλους. Ἀλλ' ἡ ἁμαρτία, ὅταν γίνῃ καθεστὼς στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου,
προκαλεῖ τὴ φθορὰ τοῦ σώματος καὶ πρόωρο θάνατο. «Τὰ γὰρ ὄψωνια της ἁμαρτίας
θάνατος» (Ρωμ. στ ? 23).
Πόσοι ἄνθρωποι φαίνονται ζωντανοί, ἐνῷ εἶναι οὐσιαστικὰ πεθαμένοι; Ἀλλὰ καὶ πόσοι
ἄνθρωποι, πόσοι νέοι, πεθαίνουν πρόωρα, πάνω στὴν ἄνοιξη τῆς Ζωῆς τους, γιατί γίνανε
θύματα κάποιου πάθους;
Ὁ ἄλλος εἶναι ὁ πνευματικὸς θάνατος, ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπ' τὸ Θεό. Ἡ ἁμαρτία εἶναι
ἡ βασικὴ αἰτία, ποὺ μᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὸ Θεό. Καὶ ἢ ἀπομακρυνσὶς μᾶς σήμερα ἔχει
φοβερώτερες ψυχικὲς ἐπιπτώσεις ἀπ' τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ πρὸ Χριστοῦ ἀνθρώπου.
Ο μεταπτωτικὸς π.Χ. ἄνθρωπος «ἀλλοτριώθηκε», ἀποξενώθηκε, ἀπομακρύνθηκε ἀπ' τὸ
Θεό, λόγω τῆς ἁμαρτίας, χωρὶς νὰ μπορεί νὰ βρῇ ξανὰ τὸ Θεό.
Σήμερα εἶναι γνωστὸς καὶ προσιτὸς ὁ Θεός. Κι ὅμως ἀποστρέφουμε ἀπ' Αὖτόν το
πρόσωπό μας. Ἡ ἁμαρτία μᾶς ἀπομακρύνει ἀπ' τὴν πηγὴ καὶ μᾶς κάνει νὰ πεθαίνουμε ἀπ'
τὴ δίψα, τὴ στιγμή, ποῦ δίπλα μας ἀκριβῶς τρέχει τὸ καθαρὸ καὶ κρυστάλλινο νερό.
~ 34 ~
Ὁ Θεὸς πηγὴ ἀγαθοῦ (στ. 16-17)
Δυστυχισμένος ὁ ἄνθρωπος! Ἀλλὰ καὶ πλανεμένος. Μᾶλλον δὲ γι' αὐτὸ εἶναι
δυστυχισμένος, ἐπειδὴ εἶναι πλανεμένος.
Πάσχει καὶ τὰ βάζει μὲ τὸ Θεό. Πονάει καὶ γογγύζει ἐναντίον τοῦ Θεοῦ.
Φεύγει ἀπ' αὐτὴ τὴ ζωὴ δικός του ἄνθρωπο καὶ βρίζει τὸ Θεό. Αὐτὸ εἶναι πλάνη. Ἔτσι
λέει ὁ Ἰάκωβος: «Μὴ πλανάσθε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοὶ» (στ. 16). Ἀπόδοσις στὴν
ἁπλοελληνική: «Μὴ πλανᾶστε, ἀδλεφοί μου, νομίζοντας πῶς ἀπ' τὸ Θεὸ προέρχονται οἱ
πειρασμοί».
Εἶναι πλάνη νὰ θεωρεῖτε, ὅτι ἡ πηγὴ τοῦ κακοῦ εἶναι ὁ Θεός. Τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς
συμβαίνει. Ό,τι κατεβαίνει ἀπ' τὸν Οὐρανὸ εἶναι δόσις ἀγαθή: «Πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν
δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι καταβαίνουν ἀπὸ τοῦ πατρὸς τῶν φώτων, παρ' ὢ οὐκ ἔνι
παραλλαγὴ ἢ τροπῆς ἀποσκίασμα» (στ. 17). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Κάθε τί ποὺ
κατεβαίνει ἀπ' τὸν Οὐρανό, ἀπ' τὸ Θεὸ ποῦ εἶναι πατέρας τῶν φώτων, εἶναι προσφορὰ
ἀγαθὴ καὶ δῶρο τέλειο. Στὸ Θεὸ Πατέρα ἀποκλείεται κάθε ἀλλοίωσις. Οὔτε σκιὰ ἀλλαγῆς
καὶ μετατροπῆς τοῦ Θεοῦ παρατηρεῖται».
•Αποκλείεται ἀπ' τὸ Θεὸ νὰ κατέβη κάτι ποὺ δὲν εἶναι ἀγαθὸ καὶ τέλειο. Ὁ Θεός, μὴ
ἔχοντας ὁ ἴδιος ἀνάγκη, ἱκανοποιεῖ ὅλες τὶς βασικὲς ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου. «Οὗ
προσδεόμενος τινός, αὐτὸς διδοὺς πάσι καὶ Ζωὴν καὶ πνοὴν καὶ τὰ πάντα» (Πράξ. 17' 25).
• Στὴν ἀγαθή Του προσφορὰ ὁ Θεὸς εἶναι ἄτρεπτος, ἀναλλοίωτος. Ἀποκλείεται ν' ἀλλάξη
ὁ Θεός, κι ἀπὸ εὐεργέτης νὰ γίνῃ κακοποιός.
• Στὸ Θεὸ δὲν ὑπάρχει οὔτε «παραλλαγὴ» οὔτε σκιά.
Ο Μέγας Βασίλειος ὀνομάζει τὸ Θεὸ «αὐτοκαλὸν» δὲν ὑπάρχει στὸ Θεὸ ἀλλοίωσις:
«Μακάριον τῷ ὄντι τὸ αὐτοκαλόν, πρὸς καὶ πάντα ἀποβλέπει, οὐ πάντα ἔφιεται, ἢ ἄτρεπτος
φύσις, τὸ δεσποτικὸν ἀξίωμα, ἢ ἀόχλητος Ζωή, ἢ ἄλυπος διεξαγωγή, περὶ ἣν οὐκ ἔστιν
ἀλλοίωσις' ἧς οὒχ ἅπτεται μεταβολή: ἡ βρύουσα πηγή, ἡ ἄφθονος χάρις, ὁ ἀδαπάνητος
θησαυρὸς» (Ε.Π.Ε. 5,20). Μετάφρασις: Πραγματικὰ εἶναι μακάριος ὁ Θεός, πούναι ὁ ἴδιος
αὐτοκαλός, ἕνα δηλαδὴ μὲ τὴν καλωσύνη. Στὸ Θεὸ τὰ πάντα ἀποβλέπουν. Τὸ Θεὸ ὅλοι
ἐπιθυμοῦν. Εἶναι ἡ ἀναλλοίωτη φύσις, τὸ ἀξίωμα τῆς κυριότητας, ἡ Ζωὴ χωρὶς ἐνόχλησι, ἡ
κατάστασις χωρὶς λύπη. Γύρω ἀπ' τὴ φύση τοῦ Θεοῦ δὲν ὑπάρχει ἀλλοίωσις. Δὲν ἀγγίζει τὸ
Θεὸ καμμιὰ μεταβολή. Εἶναι ἡ ἄφθονη πηγή, ὁ ἀδαπάνητος θησαυρός.
• Στὸ εἰκοσιτετράωρό του χρόνου ἔχουμε παραλλαγές! Πότε εἶναι μέρα, πότε νύχτα.
Πότε εἶναι φῶς, πότε σκοτάδι.
Γιὰ τὸ Θεὸ εἶναι πάντα μέρα, πάντα φῶς.
Στ' ἀστέρια, καὶ στὰ πιὸ φωτεινά, ὑπερχουν περιπτώσεις ποὺ σκιάζονται, εἴτε γιατί
κάποιο ἄλλο ἀστέρι προβάλλει λαμπρότερο, εἴτε γιατί μεσολαβοῦν ἀνάμεσά σε μᾶς καὶ σ'
αὐτὰ κάποια ἄλλα ἀστέρια, καὶ δημιουργοῦν σκιά.
~ 35 ~
Ἔτσι ἔχουμε ἐξαφάνιση τῶν ἀστέρων τῆς νύχτας μὲ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἡλίου. Ἔχουμε τὶς
λεγόμενες ἐκλείψεις, τῆς σελήνης συχνότερα, τοῦ ἥλιου σπανιότερα.
• Ὁ Θεὸς ὅμως δὲν ἔχει «ἀποσκίασμα». Δὲν ὑπάρχει κάτι, ποῦ νὰ σκίαση τὴ λάμψη τοῦ
Θεοῦ. Δὲν ὑπάρχει ἥλιος, ποῦ νὰ λάμπῃ περισσότερο ἀπ' τὸ φῶς τῆς Τρισηλίου Θεότητας.
• Ὑπάρχουν βέβαια ἄνθρωποι, ποῦ δὲν διακρίνουν τὸ Θεό. Κάποια σκιὰ δὲν τοὺς ἀφήνει.
Ἀλλ' ἡ σκιά, ποῦ κρύβει τὸ Θεό, εἶναι δική τους.
Ὅπως τὰ σύννεφα καλύπτουν τὸν ἥλιο, ἔτσι καὶ τὰ σύννεφα τῆς ἁμαρτίας καλύπτουν τὸ
φῶς τῆς πίστεως.
Ἀλλὰ κι ὅπως ὁ ἥλιος δὲν χάνεται, ἐπειδὴ μερικὰ σύννεφα βρέθηκαν γιὰ λίγο μπροστά
του, ἔτσι κι ὁ Θεὸς δὲν παύει νὰ ὑπάρχη, ἐπειδὴ γιὰ λίγο ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου,
συννεφιασμένη, δὲν Τὸν βλέπει ἢ κι ἀκόμα λέει ὅτι δὲν πιστεύει ὅτι ὑπάρχει.
Κι ὅπως ὁ ἥλιος προσφέρεται σ' ὅλους τους ἀνθρώπους, ἔτσι κι ἡ ἀγαθὴ δόσις τοῦ Θεοῦ,
τὰ δωρήματά Του, προσφέρονται σ' ὅλους τους ἀνθρώπους.
Ὁ τοκετὸς τῆς νέας Ζωῆς (στ. 18)

Η σπουδαιότερη δωρεὰ τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ σωτηρία μας, ἢ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Μᾶς ἔκανε
παιδιά Του, μᾶς υἱοθέτησε.
Παραπάνω μίλησε ὁ Ἰάκωβος γιὰ τὸν αἰσχρὸ τοκετὸ τῆς ἁμαρτίας.
Στὴ συνέχεια μιλάει γιὰ τὸν εὐλογημένο τοκετό. Πρόκειται γιὰ τὴ νέα μας γέννηση, γιὰ
τὴν ἀναγέννησί μας. Θέλησε, εὐδόκησε, νὰ μᾶς γεννήση, νὰ μᾶς φέρῃ στὴ νέα Ζωή, στὴν
αἰώνια ζωή. «Βουληθεῖς ἀπεκύησεν ἠμᾶς λόγω ἀληθείας εἷς το εἶναι ἠμᾶς ἀπαρχὴν τῶν
αὐτοῦ κτισμάτων» (στ. 18). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Θέλησε, εὐδόκησε ὁ Θεὸς νὰ
μᾶς γεννήση σὲ μιὰ νέα ζωὴ μὲ τὸ σπόρο τοῦ λόγου τῆς ἀλήθειας. Κι ἔτσι μποροῦμε νὰ
εἴμαστε ἡ ἀπαρχή, ἡ ἐκλεκτὴ καρποφορία ἀνάμεσα σ' ὅλα τα κτίσματά Του».
• Ἡ γέννησης γίνεται πάντοτε ὕστερα ἀπὸ κάποια σπορά. Κι ἡ δική μας πνευματικὴ
γέννησις γίνεται μὲ τὴ σπορὰ τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, μὲ τὸ λόγο τῆς ἀληθείας. Ἀποκλείεται
ἀναγέννησης τοῦ ἀνθρώπου, χωρὶς λόγο Θεοῦ. Εἴμαστε «ἀναγεννημένοι οὐκ ἐκ σπορᾶς
φθαρτῆς, ἀλλὰ ἄφθαρτου, διὰ λόγου Ζῶντος Θεοῦ καὶ μένοντος εἰς τὸν αἰῶνα» (Α΄ Πέτρ.
α' 23).
Γεννηθήκαμε καὶ ἀναγεννηθήκαμε. Κι αὐτὸ γιατί; «Εἷς το εἶναι ἠμᾶς ἀπαρχὴν τινὰ τῶν
αὐτοῦ κτισμάτων» (στ. 18).
• Η ἀπαρχὴ εἶναι τὰ πρωτογεννήματα, τὰ ἐκλεκτότερα ἀπ' τὰ προϊόντα της γῆς.
• Οἱ χριστιανοί, ὅσοι πιστοὶ καὶ ἀναγεννημένοι, εἶναι οἱ ἐκλεκτοί της γῆς.
• Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ 'Ἀπαρχή. Μαζί Του γινόμαστε κι ἐμεῖς ἀπαρχές, ἔκλεκτοι.
• Ἐκεῖνος ὁ Ἀρχηγός. Πίσω Του ἀκολουθοῦμε ἐμεῖς στὴν πορεία πρὸς τὸν οὐρανό, πρὸς
τὴν αἰώνια δόξα.
~ 36 ~
19
῞Ωστε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, ἔστω πᾶς ἄνθρωπος ταχὺς εἰς τὸ ἀκοῦσαι, βραδὺς εἰς
τὸ λαλῆσαι, βραδὺς εἰς ὀργήν· 20 ὀργὴ γὰρ ἀνδρὸς δικαιοσύνην Θεοῦ οὐ κατεργάζεται. 21 διὸ
ἀποθέμενοι πᾶσαν ρυπαρίαν καὶ περισσείαν κακίας ἐν πραΰτητι δέξασθε τὸν ἔμφυτον
λόγον τὸν δυνάμενον σῶσαι τὰς ψυχὰς ὑμῶν. 22 Γίνεσθε δὲ ποιηταὶ λόγου καὶ μὴ μόνον
ἀκροαταί, παραλογιζόμενοι ἑαυτούς. 23 ὅτι εἴ τις ἀκροατὴς λόγου ἐστὶ καὶ οὐ ποιητής, οὗτος
ἔοικεν ἀνδρὶ κατανοοῦντι τὸ πρόσωπον τῆς γενέσεως αὐτοῦ ἐν ἐσόπτρῳ· 24 κατενόησε γὰρ
ἑαυτὸν καὶ ἀπελήλυθε, καὶ εὐθέως ἐπελάθετο ὁποῖος ἦν. 25 ὁ δὲ παρακύψας εἰς νόμον
τέλειον τὸν τῆς ἐλευθερίας καὶ παραμείνας, οὗτος οὐκ ἀκροατὴς ἐπιλησμονῆς γενόμενος,
ἀλλὰ ποιητὴς ἔργου, οὗτος μακάριος ἐν τῇ ποιήσει αὐτοῦ ἔσται. 26 Εἴ τις δοκεῖ θρῆσκος εἶναι
ἐν ὑμῖν μὴ χαλιναγωγῶν γλῶσσαν αὐτοῦ, ἀλλ' ἀπατῶν καρδίαν αὐτοῦ, τούτου μάταιος ἡ
θρησκεία. 27 θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμίαντος παρὰ τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ αὕτη ἐστίν,
ἐπισκέπτεσθαι ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν, ἄσπιλον ἑαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ τοῦ
κόσμου.
Ὁ πνευματικὸς ἄνθρωπος (στ. 19-20)

Δυὸ πράγματα παρατηροῦνται συνήθως στοὺς ἀνθρώπους, καὶ σ' αὐτοὺς ἀκόμα τοὺς
λεγομένους πνευματικούς, τοὺς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας:
Ὁ ἐκνευρισμὸς καὶ ἡ ἀπροσεξία τῆς γλώσσας. Τὸ ἕνα φέρνει τ' ἄλλο. Τὰ νεῦρα κινοῦν
ἔκτακτα τὴ γλῶσσα σὲ λέξεις καὶ φράσεις ἀπρεπεῖς. Γι' αὐτὸ καὶ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος δίνει
μεγάλη σημασία στὴ γλῶσσα. 'Ἀλλ' εἰδικότερα γιὰ τὴ γλῶσσα θὰ μιλήσῃ στὸ τρίτο
κεφάλαιο, ὅπου παρουσάzει ἐναργεῖς παραβολικὲς εἰκόνες, γιὰ νὰ παραστήση τὸ κακό, μὲ
τὴ γλῶσσα.
Ἐδῶ θέλει νὰ περιορίση τὴ σπουδὴ τῆς γλώσσας: «Ὥστε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, ἔστω
πᾶς ἄνθρωπος ταχὺς εἰς τὸ ἀκούσαι, βραδὺς εἰς τὸ λαλῆσαι, βραδὺς εἰς ὀργὴν» (στ. 19).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀφοῦ, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, μὲ τὸ λόγο Τοῦ μᾶς
ἀναγεννᾷ ὁ Θεός, ἃς προσπαθήση κάθε ἄνθρωπος νάναι γρήγορος (πρόθυμος) στὸ ν'
ἀκούση, βραδὺς (ἀργὸς) στὸ νὰ μιλήσῃ, καὶ βραδὺς (ἀργὸς) στὴν ὀργή».
• Μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς δύο αὐτιὰ καὶ ἕνα στόμα, γιὰ ν' ἀκοῦμε περισσότερα καὶ νὰ λέμε
λιγώτερα.
Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποῦ τὸ στόμα τους δὲν σταματάει καθόλου. Λειτουργεῖ σὰν
πολυβόλο, καὶ μάλιστα μὲ κυκλικὲς ριπές, δηλαδὴ ὅλους τους σκοτώνουν μὲ τὴ γλῶσσα
τους.
Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ δὲν προλαβαίνεις νὰ τοὺς πὼς κάτι, κι ἔχουν ἕτοιμη τὴν
ἀπάντησι, κι εἶναι ἀπάντησις καρφωτή, προσβλητική, γεμάτη δηλητήριο.
Ὑπάρχουν ἀκόμα ἄνθρωποι, ποῦ ἡ γλῶσσα τοὺς τρέχει πρὶν ἀπ' τὸ μυαλό τους. Δὲν
σκέπτονται αὐτὰ ποὺ λένε.
~ 37 ~
Σ' ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ὁ Ἰάκωβος θέλει νὰ βάλῃ ἕνα φρένο. Νὰ τοὺς
καταστήσει προσεκτικούς, γιατί τὶς περισσότερες φορὲς ἡ σπουδὴ τῆς γλώσσας στοιχίζει
ἀκριβὰ στοὺς ἴδιους. «Ἔστω βραδὺς εἰς τὸ λαλῆσαι».
• Κι ἀντίθετα προτρέπει: «Ἔστω ταχὺς εἰς τὸ ἀκούσαι».
Νάχουμε σπουδὴ ν' ἀκούσουμε. Φυσικὰ δὲν ἀναφέρεται στὸ ἁμαρτωλὸ ἄκουσμα, στὴ
νοσηρὴ περιέργεια, στὸ ν' ἀκούσουμε τί συζητοῦν οἱ ἄλλοι, στὸ νὰ κρυφακούσουμε. Δὲν
μᾶς θέλει ὁ Ἰάκωβος ὠτακουστὲς τῆς ἁμαρτίας, ἀλλ' ἀκροατὲς τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.
Νάχουμε ὄρεξη ν' ἀκοῦμε τὸ κήρυγμα, ν' ἀκοῦμε τὶς συμβουλὲς τῶν μεγαλυτέρων, τῶν
σοφωτέρων, τῶν πνευματικῶν.
Νάχουμε πνεῦμα μαθητείας.
Νὰ ρουφᾶμε συνεχῶς μὲ τὸ σφουγγάρι τῆς προσοχῆς μᾶς ὅσα σοφὰ καὶ πνευματικὰ
λέγονται.
• Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ἀρέσκονται νὰ κάνουν τὸ δάσκαλο. Νομίζουν πῶς τὰ ξέρουν ὅλα.
Καὶ δὲν κάθονται ν' ἀκούσουν.
Ἂν εἴχαμε διάθεση καὶ ὑπομονὴ ν' ἀκοῦμε, πολλὰ θὰ διδασκόμασταν καὶ πολλὰ λάθη
μας θὰ προλαβαίναμε. Ἐμεῖς θέλουμε νὰ κάνουμε ἐξαγωγή, χωρὶς νὰ κάνουμε εἰσαγωγή.
Νὰ βγάλουμε ἀπ' τὴν καρδιὰ μᾶς λόγους μὲ τὸ στόμα μας, χωρὶς νὰ τροφοδοτοῦμε τὴν
καρδιά μας μὲ λόγους ἄλλων, σοφῶν καὶ ἁγίων ἀνθρώπων.
Συνεχῶς πουλᾶμε, χωρὶς ν' ἀγοράσουμε. Κι ἐπειδὴ ἡ καρδιὰ μᾶς εἶναι ἄδεια, βγάζει
ἀνόητα καὶ βρώμικα πράγματα.
• Ἡ βραδύτητα στὸ ὅμιλειν χρειάζεται εἰδικὰ τὴ στιγμὴ τῆς ὀργῆς. Εἶσαι νευριασμένος;
Κακῶς φυσικὰ εἶσαι νευριασμένος. «Ὀργὴ γὰρ ἀνδρὸς δικαιοσύνην Θεοῦ οὐ κατεργάζεται»
(στ. 20). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ συγκρατῇ καθένας τὴν ὀργή του. Γιατί ἡ ὀργὴ
δὲν συντελεῖ στὴ δικαίωσι ἀπ' τὸ Θεό».
Τελειότητα καὶ ὀργὴ δὲν συμβιβάζονται. Μπορεῖ κάποιος νάναι εὐσεβής. Ἂν ὅμως
ὀργίζεται καὶ ἐξαγριώνεται πάνω στὸ θυμό του, μοιάζει μὲ οἴκοδομῃ ποὺ χτίστηκε μὲ πολὺ
κόπο, κι ὕστερα ἔγινε ἕνας σεισμὸς καὶ τὴ σώριασε ὅλη ἔρειπια.
• Σεισμὸς εἶναι ὁ θυμός. Γκρεμίσει ὅσα μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ οἰκοδομεῖ ὁ ἄνθρωπος. Γι'
αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος δίνει πρακτικὴ συμβουλή: «Βραδὺς εἰς ὀργήν».
Βραδυφλεγὴς ἢ βόμβα τοῦ θυμοῦ. Φυσικὰ ὑπάρχουν περιπτώσεις ποὺ πρέπει νὰ
ὀργιστῆ ὁ πιστὸς σὲ περιπτώσεις, ποὺ «Θεὸς τὸ ὑβριζόμενον». Γι' αὐτὸ κι ὁ Ἰάκωβος δὲν
ἀποκλείει τελείως τὴν ὀργή, ἀλλ' ἀποκλείει τὴ σπουδὴ στὴν ὀργή. Ὁπωσδήποτε ἡ σπουδὴ
ἀναφέρεται στὴν κακὴ ὀργή.
Δύο λοιπὸν βραδύτητες συνιστᾷ ὁ Ἰάκωβος.
~ 38 ~
• Μὲ βραδύτητα νὰ θυμώνουμε. Ὅταν μὲ τὸ παραμικρὸ ἀνάβουμε καὶ ἐξοργιζώμαστε,
μοιάzουμε μὲ θάλασσα φουρτουνιασμένη. Μοιάζουμε μὲ ἄγρια θηρία. Μοιάzουμε μὲ τὸ
Διάβολο. Εἴμαστε ἀσυγκράτητοι, δυνατοὶ νὰ τὰ κάνουμε ὅλα «γυαλιὰ-καρφιά»!
• Μὲ βραδύτητα νὰ μιλᾶμε, ἰδίως τὴν ὥρα τῆς ὀργῆς.
• Μὴ μιλᾷς ὅταν εἶσαι νευριασμένος. Δῶσε μία ἀναβολὴ χρόνου. Σώσεις ἔτσι μιὰ
κατάστασι.
Πετάξτε τὰ πάθη, ντυθῆτε τὸ λόγο! (στ. 21-22)

Μιλάει γιὰ τὰ ἁμαρτωλὰ πάθη ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Τὰ συνοψίζει σὲ δυὸ λέξεις, στὴ
λέξι «ρυπαρία» καὶ στὴ λέξη «κακία». Νὰ τί λέε στὴ συνέχεια τῆς ἐπιστολῆς του: «Διὸ
ἀποθέμενοι πᾶσαν ρυπαρίαν καὶ περισσείαν κακίας ἓν πραϋτητι δέξασθε τὸν ἔμφυτον
λόγον τὸν δυνάμενον σώσαι τὰ ψυχᾶς ὑμῶν» (στ. 21). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀφοῦ
τὸ κακὸ δὲν συντελεῖ στὴ σωτηρία, πετάξτε ἀπὸ πάνω σας κάθε βρωμιὰ καὶ τὴν κακότητα
ποὺ ὑπερπερισσεύει, καὶ δεχθῆτε μὲ ἠρεμία καὶ ταπεινοφροσύνη τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ, ποὺ
φυτεύεται μέσα σας καὶ μόνο αὐτὸς μπορεῖ νὰ σώση τὶς ψυχές σας».
• Μὲ τὴ λέξη «ρυπαρία» θέλει νὰ χαρακτηρίση τὰ ἐξωτερικὰ πάθη, ποὺ εἶναι ρυπαρά,
βρώμικα, σιχαμερά.
Τέτοια πάθη κυρίως εἶναι τὰ σαρκικά, οἱ αἰσχρὲς κι ἀκόλαστες πράξεις.
• Μὲ τὴ λάξει «κακία» θέλει νὰ χαρακτηρίση τὰ ἐσωτερικὰ πάθη, τὰ ψυχικὰ ἐκεῖνα, ποὺ
φωλιάζουν μέσα μας, ὅπως ἡ ὑπερηφάνεια, ἢ κακότητα, ἢ κακεντρέχεια, ἡ ἀντιπάθεια, τὸ
μῖσος, ἡ Ζήλεια καὶ τόσα ἄλλα κρυφὰ ἁμαρτήματα.
Πολλὲς φορὲς τὰ ἐσωτερικὰ πάθη εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνα, γιατί εἶναι ἀδιόρατα καὶ μᾶς
ἐξαπατοῦν.
Τὰ ἐξωτερικά, τὰ ρυπαρά, τὰ σαρκικά, ἐπειδὴ εἶναι ἐμφανῆ, μᾶς ξευτελίζουν, ἀλλὰ καὶ
μᾶς ταπεινώνουν.
Τὰ ἐσωτερικὰ ὅμως δὲν φαίνονται. Γι' αὐτὸ κι εἶναι δυσθεράπευτα.
• Δὲν ἔχουμε ἁπλῶς τὰ πάθη, ποὺ ἀναφέρει ὁ Ἰάκωβος. Ἔχουμε «περισσείαν κακίας».
Η κακία μας, δηλαδή, ἔχει ξεχειλίσει. Βρασμὸς κακοῦ στὴν καρδιά μας, ποὺ τελικὰ
βγαίνει πρὸς τὰ ἔξω.
“Όλα τὰ πάθη συναποτελοῦν τὸ ἔνδυμα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου. Κι ὅπως, ὅταν τὸ ροῦχο
λερωθῆ ἢ σχιστῇ, τὸ βγάζουμε καὶ φορᾶμε ἄλλο, καθαρὸ ἢ καινούργιο, ἔτσι πρέπει νὰ
συμβαίνῃ καὶ μὲ τὰ πάθη μας. Προηγεῖται ἡ ἔκδυσις. Ἀκολουθεῖ ἡ ἔνδυσις. “Ο ἀπόστολος
Παῦλος λέει κάτι ἀνάλογο: «Ἀποθώμεθα τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ
φωτὸς» (Ρωμ. ἰγ' 12).
Ὁ Ἰάκωβος χρησιμοποιεῖ καὶ μιὰ ἄλλη εἰκόνα, ἐκείνην τοῦ ξεφορτώματος καὶ τοῦ
φορτώματος. Βάρος θεωρεῖται ἡ ἁμαρτία. Ὁ Χριστὸς εἶναι «ὁ αἴρων», Ἐκεῖνος, ποῦ σηκωνει
~ 39 ~
στοὺς ὤμους τοῦ τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας. Προθουμος πάντοτε, καὶ σὲ μᾶς νὰ μᾶς ἀπαλλάξη
ἀπ' αὐτὸ τὸ βάρος, ἐφ' ὅσον ἔχουμε ἐμεῖς τὴν πρόθεση νὰ ξεφορτωθοῦμε τὸ κακὸ καὶ ν'
ἀναλάβουμε τὸ ἐλαφρὸ βάρος τοῦ Εὐαγγελίου Του.
Πρῶτα θὰ ξεφορτώσουμε τὴν ψυχὴ μᾶς ἀπ' τὸ ἄχρηστο καὶ βρώμικο βάρος τῆς ἁμαρτίας,
κι ὕστερα θὰ φορτώσουμε τὸ εὐλογημένο φορτίο τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. «Ἀποθώμενοι
πᾶσαν ρυπαρίαν καὶ περισσείαν κακίας ἐν πραϋτητι δέξασθε τὸν ἔμφυτον λόγον τὸν
δυνάμενον σώσαι τὰς ψυχᾶς ὑμῶν» (στ. 21).
• Ποιὸς εἶναι ὁ «ἔμφυτος λόγος»; Εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ λόγος τοῦ Εὐαγγελίου, ποῦ
φυτεύεται στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων μὲ τὸ κήρυγμα. Ὁ Κύριος στὴν παραβολὴ τοῦ
Σπορέως παρομοιάζει τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ μὲ σπόρο (Λουκ. η΄ 11). Γιὰ νὰ φυτευτῆ ὁ λόγος
τοῦ Θεοῦ, πρέπει τὸ χωράφι τῆς ψυχῆς νάναι καθαρὸ καὶ ὄργωμενο. Ἰδιαίτερα ὁ Ἰάκωβος
μιλάει γιὰ τὴν πραότητα, ὡς βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ καρποφορήση ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
«Ἐν πραΐτητι δέξασθε τὸν ἔμφυτον λόγον»,
Ἡ ἤρεμια ἀποτελεῖ βασικὴ προϋπόθεσι, πoρκειμένου ν' ἀποδώση ἢ σπορὰ τοῦ λόγου. Σὲ
ψυχὴ ἀκατάστατη, συνεχῶς ἀνάστατη, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ βλαστήση ὁ λόγος τοῦ
Εὐαγγελίου.
Ἀκροατές, ἀλλὰ καὶ ποιητὲς (στ. 23-25)

Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι μιὰ φιλολογία ἢ μιὰ φιλοσοφία, ποὺ μπορεῖ νὰ τὴν δεχτῆ
κανεὶς χωρὶς συνέπεια στὴ ζωή του. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μεταφράσεται ὑποχρεωτικὰ σὲ
δρᾶσι. Ἂν μείνουμε μόνο ἀκροατὲς τοῦ λόγου, δὲν σῳζόμαστε. Πρέπει νὰ γίνουμε καὶ
ποιητές. «Γίνεσθε δὲ ποιηταὶ λόγου καὶ μὴ μόνον ἀκροαταί, παραλογιζόμενοι ἑαυτοὺς» (στ.
22). 'Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ γίνεστε δὲ τηρητὲς τοῦ λόγου καὶ νὰ μὴν εἶστε μόνο
ἄκροατες. Γιατί ἔτσι κοροϊδεύετε τοὺς ἑαυτούς σας».
• Ἀναφέρει, κατὰ τὴν ὡραία συνήθειά του ὁ Ἰάκωβος, μιὰ εἰκόνα, γιὰ νὰ δείξη πῶς
μοιάζει αὐτὸς ποὺ μένει μόνο στὴν ἀκρόαση τοῦ λόγου καὶ πῶς μοιάσει ἐκεῖνος ποὺ
προχωρεῖ στὴν ἐφαρμογή. Παρουσιάζει τὴν εἰκόνα τοῦ ἐσόπτρου. Αὐτός, ποὺ ἀκούει τὸ
λόγο καὶ φεύγει χωρὶς νὰ ἐφαρμόση τίποτε, μοιάζει μὲ τὸν ἄνθρωπο, ποῦ πηγαίνει γιὰ λίγο
στὸν καθρέφτη, ρίχνει μιὰ φευγαλέα ματιά, δὲν προσέχει καλὰ τὶς ἀσχήμιες καὶ τὶς βρωμιές
του καὶ φεύγει Χωρὶς καν νὰ θυμᾶται τί εἶδε στὸν καθρέπτη, πολὺ περισσότερο χωρὶς νὰ
διορθώση τὰ ἄσχημα ποὺ εἶδε στὸν καθρέπτη.
Μιὰ φευγαλέα ματιὰ στὸν καθρέφτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ ρίχνει κι ἐκεῖνος, ποῦ εἶναι
ἁπλῶς ἐπιπόλαιος ἀκροατής.
Φεύγει ἀπ' τὸν τόπο τοῦ κηρύγματος καὶ σὲ λίγο λησμονεῖ τὴν κατάστασή του. Καὶ
φυσικὰ ξαναγυρίσει στὰ ἴδια. Δὲν διορθώνεται.
Νὰ ἡ σχετικὴ εἰκόνα τοῦ Ἰακώβου: «Ὅτι εἰ τὶς ἀκροατὴς λόγου ἐστι καὶ οὐ Ποιητής, οὗτος
ἔoικεν ἀνδρὶ κατανοούντι τὸ πρόσωπον τῆς γενέσεως αὐτοῦ ἐν ἐσόπτρῳ. Κατενόησε γὰρ
ἐαυτὸν καὶ ἀπελήλυθε, καὶ εὐθέως ἐπελάθετo ὁποῖος ἣν» (στ. 23-24). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Νὰ γίνεστε ποιητὲς τοῦ λόγου, διότι διαφορετικά, ὅποιος παραμένει μόνο
~ 40 ~
ἀκροατὴς καὶ δὲν γίνεται καὶ Ποιητής, μοιάζει μ' ἐκεῖνον, ποῦ πάει στὸν καθρέφτη καὶ
ἁπλῶς βλέπει τὸ φυσικό του πρόσωπο. Εἶδε, δηλαδή, τὸ πρόσωπό του, κι ἀντὶ νὰ
τακτοποιηθῆ, ἀπομακρύνθηκε ἀπ' τὸν καθρέφτη καὶ σὲ λίγο ξέχασε πὼς ἦταν»..
• Λησμονοῦμε, ξεχνᾶμε τὰ χάλια μας. Τὰ εἴδαμε κάπως στὸν καθρέπτη τοῦ λόγου τοῦ
Θεοῦ. Ἀκούσαμε τὸ κήρυγμα, μᾶς ἄγγιξε, εἴπαμε, «αὐτὸ γιὰ μένα τὸ λέει», πιθανὸν νὰ
πήραμε καὶ κάποια ἀπόφαση ἀλλαγῆς, ἀλλὰ σύντομα ξεχάστηκαν ὅλα.
• Τὸ χειρότερο, νομίζουμε, πῶς εἴμαστε καὶ ἐν τάξει!
Ο λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν θέλει λοιπὸν κλεφτὲς ματιές, περιστασιακὲς ἐπισκέψεις στὸν τόπο
τοῦ κηρύγματος, ἢ συνηθισμένες συναντήσεις στὴ σύναξι τῆς Ἐκκλησίας. Πρέπει νὰ
ἐγκύψουμε μὲ σοβαρότητα, μὲ ἱερὸ Ζῆλο, ἀλλὰ καὶ ἀποφασιστικότητα στὸ λόγο τοῦ Θεοῦ.
Νὰ ἀσχοληθοῦμε συστηματικὰ μὲ τὴ σῴζουσα ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου.
• Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ φάρμακο, ὅσο πικρὸ κι ἂν εἶναι, ποῦ μόνο αὐτὸ μπορεῖ νὰ
θεραπεύσει τὴν ἀρρώστια τῆς ψυχῆς. Γι' αὐτὸ στὴ συνέχεια λέει ὁ Ἰάκωβος: «Ὁ δὲ
παρακύψας εἰς νόμον τέλειον τὸν τῆς ἐλευθερίας καὶ παραμείνας, οὗτος οὐκ ἄκροατης
ἐπιλησμονης γενόμενος, ἀλλὰ ποιητὴς ἔργου, οὗτος μακάριος ἓν τὴ Ποιήσει αὐτοῦ ἔσται»
(στ. 25). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀντίθετα ἀπ' αὐτὸν ποὺ ἐπιπόλαια ἄκουσε τὸ λόγο
κι ἀναχώρησε, ἐνεργεῖ ἐκεῖνος, ποῦ ἐμβαθύνει στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, πούναι τέλειος καὶ
ἀπελευθερώνει ἀπ' τὴν ἁμαρτία. Αὐτὸς ἐμμένει στὴν ἀκρόαση τοῦ λόγου, δὲν παραμένει
ἁπλῶς ἀκροατής, δὲν λησμονεῖ ὅσα λέει ὁ Θεός, ἀλλὰ γίνεται τηρητὴς τοῦ θείου λόγου.
Αὐτὸς θὰ εἶναι εὐτυχισμένος μὲ τὴν τήρηση τοῦ Εὐαγγελίου».
• Γιὰ τὴν ἀκρόαση καὶ τὴν ἐφαρμογὴ τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ μίλησε μὲ εἰκόνα κι ὁ Κύριός
μας. Όποιος, λέει, ἀκούει τὸ λόγο μου καὶ δὲν τὸν ἐφαρμόζει, μοιάζει μὲ ἄνθρωπο, ποὺ
χτίζει τὸ σπίτι τοῦ πάνω στὴν ἄμμο. Κατεβαίνει ὁρμητικὰ ἡ βροχή, πέφτει τὸ νερὸ τῶν
ποταμῶν καὶ τὸ σπίτι σωριάζεται σὲ ἐρείπια (Ματθ. 2' 26-27).
• Γιὰ τὸ θέμα μιλάει κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ἐκεῖνοι, λέει, ποὺ θὰ δικαιωθοῦν, ποὺ θὰ
σωθοῦν, δὲν εἶναι ὅσοι ἀρκοῦνται στὴν ἀκρόαση τοῦ λόγου, ἀλλ' ὅσοι ἀπ' τὴν ἀκρόασι
προχωροῦν στὴν ἐφαρμογή. «Οὐ γὰρ οἱ ἀκροαται τοῦ νόμου δίκαιοι παρὰ τῷ Θεῷ, ἀλλ' οἱ
ποιηταὶ τοῦ νόμου δικαιωθήσονται» (Ρωμ. β' 13).
Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ θὰ μᾶς σώση, ὄχι μόνο ἐπειδὴ θὰ τὸν ἀφήσουμε νὰ σπαρῆ μέσα μας,
ἀλλὰ καὶ διότι θὰ τὸν καλλιεργήσουμε καὶ θὰ καρποφορήση.
Κι αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ὀνομάζεται «νόμος ἐλευθερίας». Σὲ σχέση μὲ τὸ νόμο τῆς
Παλαιᾶς Διαθήκης, ποὺ ἦταν νόμος δουλείας, ὁ νόμος τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι νόμος
ἐλευθερίας. Μᾶς ἐλευθερώνει ἀπ' τὴ δουλεία τοῦ νόμου. Μᾶς ἐλευθερώνει ἀπ' τὴ δουλεία
τῆς ἁμαρτίας. Μᾶς ἐλευθερώνει ἀπ' τὸ φόβο τοῦ θανάτου.
Νὰ γιατί πραγματικὰ γινόμαστε εὐτυχισμένοι, ὅταν ἀκοῦμε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν
ἐφαρμόζουμε. «Οὗτος μακάριος ἐν τῇ ποιήσει αὐτοῦ ἔσται»,
~ 41 ~
Ο μακαρισμὸς αὐτὸς εἶναι ἐπανάληψις τοῦ μακαρισμοῦ τοῦ Χριστοῦ. «Μακάριοι οἱ
ἀκούοντες τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ φυλάσσοντες αὐτὸν» (Λουκ. ἴα' 28).
Ἡ ἀληθινὴ λατρεία (στ. 26-27)

Στὴ διδαχὴ τοῦ αὐτὴ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος παρουσιάσει, ὅπως εἴδαμε, τὸν πνευματικὸ
ἄνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς λατρεύει σωστά το Θεό. Γι' αὐτὸ στὴ συνέχεια παρουσιάζει
ποιὸς εἶναι ἀληθινὰ «θρῆσκος» ἄνθρωπος καὶ ποιὰ εἶναι ἡ ἀληθινὴ «θρησκεία».
• Σήμερα, ὅταν λέμε θρησκεία, ἐννοοῦμε ὅλο το σύστημα μιᾶς πίστεως, λατρείας καὶ
Ζωῆς. Καὶ τὸν Χριστιανισμὸ τὸν ὀνομάζουμε θρησκεία.
'Ἀλλ' ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι θρησκεία, πολὺ περισσότερο δὲν εἶναι μιὰ ἀπ' τὶς πολλὲς
θρησκεῖες, ποὺ ὅλες εἶναι ἐπινοήσεις ἀνθρώπων. Εἶναι σφάλμα νὰ συγκρίνεται ὁ
Χριστιανισμὸς μὲ τὶς διάφορες θρησκεῖες τοῦ κόσμου.
• Συγκρίνουν ἀνόμοια πράγματα.
• Συγκρίνουν τὶς ἐπινοήσεις τῶν ἀνθρώπων, ὅπως εἶναι οἱ διάφορες θρησκεῖες, μὲ τὴν
ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ὁ Χριστιανισμός.
• Στὴν Καινὴ Διαθήκη πουθενὰ δὲν ὀνομάζεται ὁ Χριστιανισμὸς «θρησκεία». Ἄλλες εἶναι
οἱ ὀνομασίες του. Ὀνομάζεται:
Πίστις. Βασιλεία. Ἐκκλησία. Οδός. Χάρις.
• Ἡ λέξις θρησκεία σημαίνει λατρεία.
• Θρησκεύω στὴν Ἁγία Γραφὴ σημαίνει προσφέρω λατρεία. Θρησκεία εἶναι ὅλα τα
λατρευτικὰ ἔθιμα καὶ οἱ λατρευτικὲς πράξεις.
• Ὁ Χριστιανισμὸς εἶναι βέβαια καὶ λατρεία, δὲν εἶναι ὅμως μόνο λατρεία. Εἶναι καὶ
λόγος, εἶναι καὶ ἀλήθεια. Εἶναι καὶ Ζωή.
Ἡ θρησκεία λοιπὸν εἶναι ἕνα μέρος τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἡ σωστὴ λατρεία.
Ποιὰ λοιπὸν εἶναι κατὰ τὸν Ἰάκωβο ἢ σωστὴ λατρεία; “Η ἐλεημοσύνη καὶ ἡ ἁγιότητα.
Θρῆσκος, λέει, εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ κατορθώνει καὶ βάσει χαλινάρι στὴ γλῶσσα του.
Μπορεῖ κάποιος νάναι φιλακόλουθος, νὰ ξέρῃ τὸ Τυπικὸ καλά, νὰ τηρῇ ὅλους τους τύπους,
νὰ εἶναι ζηλωτὴς τῶν τύπων. Ἂν ἡ καρδιὰ τοῦ ὅμως δὲν εἶναι θυσιαστήριο τοῦ Θεοῦ, ἂν ἡ
καρδιὰ τοῦ εἶναι βρώμικη καὶ ἡ βρῶμα τῆς καρδιᾶς βγαίνῃ κι ἀπ' τὸ στόμα του, αὐτὸς
ἀπατᾷ τὸν ἑαυτό του.
Ζῇ μὲ θρησκευτικὲς αὐταπάτες.
Ζῇ μὲ τὴν ψευδαίσθηση, ὅτι εἶναι καλὸς χριστιανός, ἐνῷ στὴν πραγματικότητα εἶναι ἕνας
μὴ ἀναγεννημένος ἄνθρωπος.
Σ' ἕναν τέτοιο ἄνθρωπο, ποῦ δὲν ἀγωνίζεται νὰ καθαρίση τὴν καρδιὰ καὶ τὴ γλῶσσα του,
ἡ ὁποιαδήποτε θρησκευτικὴ πρᾶξις εἶναι μάταιη. «Εἰ τὶς δοκεῖ θρῆσκος εἶναι ἐν ὑμὶν μὴ
~ 42 ~
χαλιναγωγῶν γλῶσσαν αὐτοῦ, ἀλλ' ἀπατῶν καρδίαν αὐτοῦ, τούτου μάταιος ἢ θρησκεία»
(στ. 26). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅποιος νομίζει ὅτι εἶναι θρῆσκος, ἀλλὰ δὲν
χαλιναγωγεῖ τὴ γλῶσσα του καὶ ἀπατᾷ τὸν ἑαυτό του, αὐτὸς δὲν ὠφελεῖται καθόλου ἀπ' τὴ
θρησκεία».
• Ὁ Κύριος μίλησε γιὰ εἰσπορευόμενα καὶ ἐκπορευόμενα (Ματθ. ἴε' 17). Τὰ
εἰσπορευόμενα εἶναι οἱ ἐξωτερικὲς καὶ τυπικὲς νηστεῖες. Τὰ ἐκπορευόμενα εἶναι οἱ
ἐσωτερικὲς καὶ ἀληθινὲς νηστεῖες.
Πρόκειται γιὰ τὰ λόγια καὶ τὰ ἔργα. Φυσικὰ τόσο ὁ Κύριος, ὅσο καὶ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, μὲ
ὅσα λένε δὲν θέλουν νὰ καταργήσουν τοὺς τύπους, ἀλλὰ θέλουν νὰ οὔσιοποιησούν τους
τύπους. Οἱ λατρευτικοὶ τύποι μέσα στὴν 'Ἐκκλησία εἶναι ἀναγκαῖοι καὶ ὠφέλιμοι, ἐφ' ὅσον
ἐκφράζουν τὴν οὐσία τῆς λογικῆς λατρείας στὸ Θεό.
Καὶ δίνει μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτὴ ὁ Ἰάκωβος τὸν ὁρισμὸ τῆς ἀληθινῆς θρησκείας, δηλαδή,
τῆς ἀληθινῆς λατρείας: «Θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμίαντος παρὰ τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ αὕτη
ἐστίν, ἐπισκέπτεσθαι ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν, ἄσπιλον ἐαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ
τοῦ κόσμου» (στ. 27). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Θρησκεία καθαρὴ καὶ ἀμίαντη στὰ
μάτια τοῦ Θεοῦ καὶ Πατέρα εἶναι αὐτή: Νὰ ἐνδιαφέρεται κανεὶς γιὰ τὶς χῆρες καὶ τὰ
ὀρφανά, ἀλλὰ καὶ νὰ διατηρῇ τὸν ἑαυτὸ τοῦ ἀμόλυντο ἀπ’ τὴ βρωμιὰ τοῦ κόσμου».
• Ἐλεημοσύνη καὶ καθαρότητα Ζωῆς.
• Ἀγάπη καὶ ἁγνότητα. Νὰ τὰ δυὸ πράγματα, στὰ ὁποῖα εὐαρεστεῖται ὁ Θεὸς (Ἑβρ. 1γ ?
16).
Η λατρεία, ἡ θρησκευτικότητα, ποὺ ἐκφράζεται μὲ ἐλεημοσύνη καὶ θυσίες γιὰ τοὺς
ἄλλους, γιὰ τοὺς πονεμένους καὶ φτωχούς, γιὰ τοὺς «ἓν θλίψει καὶ ἀνάγκη ὄντας», γιὰ τοὺς
ἀδύνατους, γιὰ τὶς χῆρες καὶ τὰ ὀρφανά, αὐτὴ ἡ λατρεία εἶναι λειτουργία τοῦ Θεοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία, πούναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ κι ὄχι θρησκεία τοῦ κόσμου, καὶ ἀληθινὰ
λατρεύει τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ δυνατὰ ἀγαπᾷ καὶ ἐνισχύει τὰ μέλη τῆς νάναι, ὅσο γίνεται
πιὸ καθαρὴ καὶ ἄδολη.
Ο κόσμος τότε θὰ ὁδηγηθῆ στὸ Ναὸ τοῦ Θεοῦ, στὴ ζωντανὴ λατρεία, ὅταν δὴ τοὺς
χριστιανοὺς ἄδολους. Οἱ ζωντανοὶ καὶ καθαρούς ναοί, οἱ πιστοί του πνευματικοῦ ἀγῶνα, οἱ
χριστιανοὶ μὲ συνέπεια, αὐτοὶ ὁδηγοῦν τὸν κόσμο στὴ σύναξι τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου ἡ «ἐν
Πνεύματι λατρεία» (Ἰωάν. δ' 24) τοῦ Θεοῦ.
1
Ἀδελφοὶ μου, μὴ ἐν προσωποληψίαις ἔχετε τὴν πίστιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ
τῆς δόξης. 2 ἐὰν γὰρ εἰσέλθῃ εἰς τὴν συναγωγὴν ὑμῶν ἀνὴρ χρυσοδακτύλιος ἐν ἐσθῆτι
λαμπρᾷ, εἰσέλθῃ δὲ καὶ πτωχὸς ἐν ρυπαρᾷ ἐσθῆτι, 3 καὶ ἐπιβλέψητε ἐπὶ τὸν φοροῦντα τὴν
ἐσθῆτα τὴν λαμπρὰν καὶ εἴπητε αὐτῷ, σὺ κάθου ὧδε καλῶς, καὶ τῷ πτωχῷ εἴπητε, σὺ στῆθι
ἐκεῖ ἢ κάθου ὧδε ὑπὸ τὸ ὑποπόδιόν μου, 4 καὶ οὐ διεκρίθητε ἐν ἑαυτοῖς καὶ ἐγένεσθε κριταὶ
~ 43 ~
διαλογισμῶν πονηρῶν; 5 ᾿Ακούσατε, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί. οὐχ ὁ Θεὸς ἐξελέξατο τοὺς
πτωχοὺς τοῦ κόσμου πλουσίους ἐν πίστει καὶ κληρονόμους τῆς βασιλείας ἧς ἐπηγγείλατο
τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν; 6 ὑμεῖς δὲ ἠτιμάσατε τὸν πτωχόν. οὐχ οἱ πλούσιοι καταδυναστεύουσιν
ὑμῶν, καὶ αὐτοὶ ἕλκουσιν ὑμᾶς εἰς κριτήρια; 7 οὐκ αὐτοὶ βλασφημοῦσι τὸ καλὸν ὄνομα τὸ
ἐπικληθὲν ἐφ' ὑμᾶς; 8 εἰ μέντοι νόμον τελεῖτε βασιλικὸν κατὰ τὴν γραφήν, ἀγαπήσεις τὸν
πλησίον σου ὡς σεαυτόν, καλῶς ποιεῖτε· 9 εἰ δὲ προσωποληπτεῖτε, ἁμαρτίαν ἐργάζεσθε,
ἐλεγχόμενοι ὑπὸ τοῦ νόμου ὡς παραβάται.
Τί ἰσχύει στὴν Πίστι; (στ. 1)

Ἡ προσωποληψία εἶναι ἕνα σύνηθες φαινόμενο. Καὶ σὰν ἄτομα καὶ σὰν σύνολα οἱ
ἄνθρωποι συμπεριφέρονται μεροληπτικά. Σὰν ἄτομα: Συμπεριφερόμαστε στοὺς
ἀνθρώπους σύμφωνα μὲ τὸν νόμο τῆς συμπαθείας ἢ τῆς ἀντιπαθείας.
Ἄν, δηλαδή, ἕνα πρόσωπο συμβαίνῃ νὰ τὸ συμπαθοῦμε, εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ τοῦ
ἀμνηστεύσουμε ὅλα τα ἐλαττώματα. Ἂν κάποιο ἄλλο βρίσκεται γιὰ ποικίλους λόγους στὴν
ἀντιπάθειά μας, βλέπουμε πάνω του ὅλα τα ἐλαττώματα. Τίποτε καλὸ δὲν τοῦ βρίσκουμε.
Ποτὲ καλὸ λόγο δὲν λέμε γι' αὐτό.
Ἄλλοτε πάλι κρίνουμε σύμφωνα μὲ τὸν νόμο τῆς ἰδιοτέλειας καὶ τοῦ συμφέροντος. Ἂν
ἕνα πρόσωπο δὲν ἔχῃ νὰ μᾶς προσφέρῃ κάτι, τὸ περιφρονοῦμε, δὲν τοῦ δίνουμε σημασία.
• Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ σὲ συνάξεις καὶ σὲ κοινωνικὰ σύνολα.
Οἱ ἄνθρωποι δὲν ἀντιμετωπίζονται ὅλοι μὲ τὴν ἴδια συμπεριφορά, μὲ τὴν αὐτὴν ἀγάπη
καὶ μὲ τὸ ἴδιο ἐνδιαφέρον. Παίζει σπουδαῖο ρόλο ἢ κοινωνικὴ ἢ ἡ οἰκονομικὴ κατάστασης
τοῦ ἀτόμου.
• Τὰ κριτήρια δὲν εἶναι ἀμερόληπτα, γι' αὐτὸ καὶ δὲν ὑπάρχει δικαιοσύνη στὸν κόσμο.
• Οἱ προσλήψεις σὲ διάφορες θέσεις δὲν γίνονται ἀξιοκρατικά, ἀλλὰ μεροληπτικὰ
ἀνάλογα μὲ τὰ μέσα ποῦ διαθέτουν οἱ ἐνδιαφερόμενοι τακτοποιοῦνται. Κι αὐτὸ προκαλεῖ
μεγάλη κοινωνικὴ ζημιά. Ἄνθρωποι μὲ προσόντα, μὲ ταλέντα, εἰδικὸ μεράκι γιὰ μιὰ
δουλειά, δὲν προσλαμβάνονται σ' αὐτήν. Καὶ διορίζεται ὁ ἄσχετος, ὁ ἀνίκανος, ὁ ρᾴθυμος.
Μόνο καὶ μόνο γιατί διέθετε κάποιο μέσο. Όσα ὅμως συμβαίνουν σὲ κοσμικοὺς κύκλους ἢ
συνέβαιναν στοὺς Ἰουδαίους, ἐπ' οὐδενὶ λόγω ἐπιτρέπεται νὰ συμβαίνουν καὶ στὴν
Ἐκκλησία.
Ὁ Ἰάκωβος τὸ τονίζει πολὺ αὐτὸ στὸ δεύτερο κεφάλαιο τῆς Ἐπιστολῆς του, εἴτε γιατί εἶχαν
ἀρχίσει νὰ ἐμφανίζονται κρούσματα προσωποληψίας καὶ στὴν πρώτη ἐκκλησιαστικὴ
κοινότητα, εἴτε γιὰ νὰ προλάβη καὶ ν' ἀποκλείση τὴν ἐμφάνιση τέτοιων φαινομένων. Γι'
αὐτὸ γράφει: «'Ἀδελφοί μου, μὴ ἐν προσωποληψίαις ἔχετε τὴν πίστιν τοῦ Κυρίου ἠμῶν
Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς δόξης» (στ. 1). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀδελφοί μου, ὡς πιστὰ
μέλη τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ δὲν πρέπει νὰ βλέπετε τοὺς ἄλλους μὲ προσωποληψίες
(ὁ Χριστὸς χωρὶς διάκρισι ὅλους το ἴδιο τους ἀγαπᾷ).
~ 44 ~
• 'Ἀδελφοὺς καλεῖ ὁ Ἰάκωβος ὅλους τους χριστιανούς, ὄχι φυσικὰ τυΠικὰ ἢ ἀπὸ
συνήθεια, ὅπως συνήθως σημερινοὶ ἱεροκήρυκες ἀποκαλοῦν τοὺς ἀκροατές τους. Τοὺς
καλεῖ ἀδελφούς, γιατί τὸ αἰσθάνεται. Ἡ ἔννοια τῆς ἀδελφότητας, ποῦ ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν
ἔννοια τῆς ἀληθινῆς ἰσότητας, ἐπικρατεῖ στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ὅλοι εἶναι ἰσότιμα
μέλη της κι ἀφοῦ ἀδελφοὺς καλεῖ ὁ Χριστὸς (Ἑβρ. β' 11) ὅλους τους ἀνθρώπους. Ἡ μορφὴ
τῆς ἀδελφότητας στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας ἀποκλείει τὶς διακρίσεις, τὶς προσωποληψίες καὶ
τὶς μεροληψίες σ' ὅλους τους τομεῖς της.
«Πίστις» ἐδῶ καλεῖται ὁ Χριστιανισμός, ἡ Ἐκκλησία.
Ὅπως εἴπαμε καὶ στὸ προηγούμενο θέμα, ἡ λέξις θρησκεία, ποῦ συνήθως σήμερα
χρησιμοποιεῖται, στὴν Καινὴ Διαθήκη δὲν ἀναφέρεται ὡς χαρακτηρισμὸς τοῦ
Χριστιανισμοῦ.
Ὁ Χριστιανισμὸς στὴν Καινὴ Διαθήκη παρουσιάζεται καὶ μὲ τὴ λέξη «Πίστις». Πρόκειται
γιὰ τὸ πιστευόμενο, γιὰ τὸ περιεχόμενο τῆς Πίστεως.
• Χαρακτηριστικὸς εἶναι ὁ τρόπος, ποῦ ὁ Ἰάκωβος ἀναφέρει τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ
πλήρης τίτλος τοῦ Χριστοῦ εἶναι «Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός».
Δυὸ πράγματα θέλει ὁ Ἰάκωβος νὰ τονίση:
• Τὸ ἕνα: “Ἕνας εἶναι ὁ Κύριος, ὁ Γιαχβέ, ὁ ἀληθινὸς Θεός.
• Τὸ ἄλλο: “Ὅλοι εἴμαστε δοῦλοι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, συνδοῦλοι μεταξύ μας.
Αὐτὸς δὲ ὁ Κύριος εἶναι «Κύριος της δόξης», δοξασμένος Κύριος. Ἡ δόξα Του, ὁ Σταυρὸς
καὶ ἡ Ἀνάστασής του, εἶναι δόξα ὅλων των ἀνθρώπων. Ἐπιφυλάσσεται δὲ νὰ χαρίση σ'
ὅλους τους πιστούς του δούλους τὴ δοξασμένη Ζωὴ τῆς αἰώνιας βασιλείας Του.
• Στὴν Πίστι, στὴν Ἐκκλησία, δὲν ἰσχύουν διακρίσεις καὶ προσωποληψίες, ποῦ
παρατηροῦνται σὲ ἄλλους χώρους.
Στὴν Ἐκκλησία εἴμαστε ὅλοι ἀδελφοί, ὅλοι ἁμαρτωλοὶ καὶ συναμαρτωλοί, ποῦ Ζητᾶμε τὸ
ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία μας.
Ὄχι διακρίσεις στὴν ἐκκλησιαστικὴ σύναξι (στ. 2-4)

Ἀρέσκεται σὲ παραδείγματα ὁ Ἰάκωβος. Όσα λέει, τὰ ἐξηγεῖ μὲ ἁπλὰ καὶ Ζωντανὰ
παραδείγματα. Γιὰ τὸ θέμα λοιπὸν τῆς προσωποληψίας ἀναφέρει τὸ ἑξῆς παράδειγμα:
Βρίσκεστε, λέει, στὴν σύναξι τῆς Ἐκκλησίας. Ξαφνικὰ μπαίνει μέσα κάποιος, ποῦ φοράει
χρυσὰ δαχτυλίδια καὶ ροῦχα φανταχτερά. Φαίνεται ἄνθρωπος ὑψηλῆς κοινωνικῆς καὶ
οἰκονομικῆς στάθμης.
Κι ἀμέσως κάποιος, πούναι ὑπεύθυνος γιὰ τὴν τάξι, σπεύδει κάνοντας ὑπόκλισι, τὸν
ὑποδέχεται μὲ ἁβροφροσύνη καὶ τοῦ προσφέρει πρωτοκαθεδρία, λέγοντας:
-Περᾶστε, περᾶστε! Περᾶστε μπροστά! Ἐλᾶτε, σᾶς ἀνήκει σπουδαία θέσις. Καθῆστε
ἐδῶ!
~ 45 ~
Καὶ τὴν ὥρα ποῦ τακτοποιεῖ τὸν πλούσιο, νὰ σοὺ καὶ μπαίνει μέσ' στὴν ἐκκλησία ἕνα
φτωχαδάκι. Φοράει κάτι εὐτελῆ καὶ μπαλωμένα ροῦχα καὶ φαίνεται ἀδύναμος καὶ
πεινασμένος. Ο ταξιθέτης τοῦ ρίχνει μιὰ περιφρονητικὴ ματιά, κι ὅταν τὸν βλέπῃ νὰ
προχωρῇ γιὰ νὰ καθήση κάπου, τὸν σταματὰ καὶ τοῦ λέει:
-Ε, ποῦ πᾶς; Μὴ προχωρᾷς. Στάσου ἐκεῖ στὸ τέλος, στὰ τελευταῖα σκαλοπάτια!
Καὶ συνοψίζει ὁ Ἰάκωβος:
"Ἂν κάτι τέτοιο συνέβαινε μέσ' στὴν ἐκκλησία, δὲν θάταν προσωποληψία; Κι αὐτὸς ποῦ
θάκανε μιὰ τέτοια διάκριση, δὲν θ' ἁμάρτανε μέσα του, στὴ συνείδησί του;
Ὅσοι προβαίνουν σὲ τέτοιες μεροληπτικὲς ἐνέργειες, ἐμπνέονται ἀπὸ διαλογισμοὺς
πονηρούς.
Τὰ λόγια τοῦ Ἰακώβου: «Ἐὰν εἰσέλθη εἰς τὴν συναγωγὴν ὑμῶν ἀνὴρ χρυσοδακτύλιος ἐν
ἐσθήτι λαμπρά, εἰσέλθη δὲ καὶ πτωχὸς ἐν ρυπαρᾷ ἔσθητι, καὶ ἐπιβλέψητε ἐπὶ τὸν
φοροῦνται τὴν ἐσθῆτα τὴν λαμπρᾶν καὶ εἴπατε αὐτῶ, σὺ κάθου ὧδε καλῶς, καὶ τῷ πτωχῷ
εἴπατε, σὺ στήθι ἐκεῖ ἢ κάθου ὧδε ὑπὸ τὸ ὑποπόδιόν μου, καὶ οὐ διεκρίθητε ἐν ἐαυτοῖς καὶ
ἐγένεσθε κριταὶ διαλογισμῶν πονηρῶν;» (στ. 2-4). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἂν Π.Χ.
στὴ σύναξί σας μπῆ κάποιος ἄνθρωπος μὲ χρυσὰ δακτυλίδια καὶ μὲ λαμπρὰ ροῦχα καὶ μπῆ
κι ἕνας φτωχὸς μὲ λερωμένα ροῦχα, τί θὰ κάνετε; Θὰ πητε στὸν πλούσιο μὲ τὰ φανταχτερὰ
ροῦχα, "Ἔλα, κάθησε σὺ στὴν ἐπίσημη θέσι”, κι ὕστερα θὰ πῆτε στὸ φτωχό, “Σὺ μὴ
προχωρᾷς, κάθησε ἐκεῖ στὴν τελευταία θέση, πιὸ μακριὰ ἀπὸ ὅλους", "Ἂν πητε καὶ
συμπεριφερθῆτε ἔτσι, σᾶς ρωτάω: Δὲν κάνετε διακρίσεις; Δὲν κρίνετε μὲ πονηρὰ καὶ ἄδικα
κριτήρια;».
• Συναγωγὴ λέγεται ἡ Ἐκκλησία. Ἔχει πάρει τὴ θέση τῆς παλαιᾶς Συναγωγῆς, τῆς
Ἰουδαϊκῆς. Βέβαια ἐδῶ κυρίως σημαίνει τὸν τόπο τῆς συνάξεως τῆς Ἐκκλησίας. “Ο
ἀπόστολος Παῦλος τὸν ὀνομάσει καὶ «ἐπισυναγωγὴ» (Ἑβρ. 1' 25).
• Τρία διδάγματα βγαίνουν ἀπ' τὸ Ζωντανὸ παράδειγμα τοῦ Ἰακώβου:
Πρώτον. Οἱ ἄνθρωποι συνήθως ἐντυπωσιάζονται ἀπὸ τὰ ἐξωτερικὰ φανταχτερὰ
πράγματα: ροῦχα, στολίδια, πτυχία, θέσεις κ.λπ. Εἶναι ρηχοὶ ἄνθρωποι, ἐπιπόλαιοι καὶ
συμφεροντολόγοι.
Δεύτερον. Ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἔγκειται στὰ ἐξωτερικά. «Οὗ τὸ δρώμενον
ἄνθρωπος». Κάτω ἀπὸ εὐτελῆ ράκη μπορεῖ νὰ κρύβεται κάποιος ἅγιος, καὶ κάτω ἀπὸ
βασιλικὲς ἁλουργίδες μπορεῖ νὰ κρύβεται κάποιο ἄνθρωπομορφο τέρας.
Όταν κάποτε ἀντιπροσωπεία κληρικῶν μετέβη στὴν Κωνσταντινούπολι, γιὰ νὰ ζητήσῃ
ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἀναστάσιο νὰ πάψη νὰ ὑποστηρίκη τοὺς αἱρετικούς, ἀνάμεσά τους
ἦταν καὶ ὁ ἅγιος Σάββας. Ἄσημος στὴν ἐξωτερικὴ ἐμφάνισι.
Στὸ παλάτι ὅλους τους ἄφησαν νὰ περάσουν, μόνο τὸν ἅγιο Σάββα, ἐπειδὴ ἦταν
ντυμένος μὲ τριμμένο ράσο, τὸν ἄφησαν ἀπ' ἔξω. Νόμιζαν πῶς θάταν κανένας ὑπηρέτης
~ 46 ~
τῶν ἄλλων μεγαλοσχημόνων κληρικῶν. Κι ὁ βασιλιάς, ποῦ μὲ λαχτάρα ποθοῦσε νὰ δὴ τὸν
φημισμένο Ἅγιο, τοὺς ρώτησε:
-Ποιὸς ἀπὸ σᾶς εἶναι ὁ ἡγούμενος Σάββας;
-Μεγαλειότατε, ὁ Σάββας εἶναι ἔξω. Δὲν τὸν ἄφησαν νὰ περάση! ἀπάντησαν οἱ
μεγαλόσχημοι κληρικοί.
'Ἀμέσως δόθηκε ἐντολὴ νὰ περάση ὁ “Ἅγιος, ποὺ ὅμως κρυβόταν μέσα σὲ εὐτελῆ ροῦχα.
• Νὰ γιατί εἴπαμε, πῶς ὑπάρχουν ἅγιοι κρυμμένοι στὴν ταπεινὴ ἐμφάνισι. «Τί γὰρ
εὐτελέστερον σπηλαίου; Τί δὲ ταπεινότερον σπαργάνων; Ἐν οἶς διέλαμψεν ὅ της Θεότητός
Σου πλοῦτος...» (ὑπακοὴ Χριστουγέννων).
• Κι ἀντίθετα, ὑπάρχουν τέρατα ντυμένα στὰ βελοῦδα καὶ στὶς γοῦνες καὶ στὶς κοσμικὲς
δόξες. Φέρτε κατὰ νοῦ ἕνα τέτοιο τέρας, τὸ Νέρωνα, ντυμένο μ' ὅλη τὴ βασιλική του δόξα!
Τρίτον: Στὴν ἐκκλησία, στὸ ναό, σὲ χριστιανικὲς συνάξεις, δὲν ἐπιτρέπονται οἱ διακρίσεις.
Κι αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ προσέξουμε, γιατί πολλοὶ θεωροῦν τὸ ναὸ σὰν τόπο ἐπιδείξεως καὶ
μεγαλομανίας.
Θέλουν τ' ὄνομά τους στὸν πολυέλαιο, ποὺ δώρισαν. Θέλουν ξεχωριστὴ θέση, δικό τους
στασίδι.
Θέλουν νὰ τοὺς δίνουν σημασία, γιατί τάχα πρόσφεραν πολλὰ γιὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ
ναοῦ.
Θέλουν διακρίσεις ἀκόμα καὶ στὸ ἀντίδωρο...
Η ἐκκλησία ὅμως εἶναι ὁ τόπος τοῦ ἀπροσωπoλήπτου Θεοῦ. Ἂν εἴμαστε ἀληθινοὶ
χριστιανοί, θὰ ἔχουμε τὸ αἴσθημα ὅτι οὔτε ἡ τελευταία θέσις δὲν μᾶς ἀξίζει. "Ἃς μὴ Ζητοῦν,
λοιπόν, οἱ πιστοὶ διακρίσεις στὸ ναό.
Ἀλλὰ καὶ οἱ παράγοντες τοῦ ναοῦ (ἱερεῖς, ἐπίτροποι κ.λπ.) ἃς μὴ κάνουν διακρίσεις.
Σκανδαλίζουν μὲ τὶς διακρίσεις καὶ διώχνουν ἀνθρώπους, ποὺ δὲν ἀνέχονται νὰ βλέπουν
νὰ τιμῶνται ἰδιαίτερα οἱ πλούσιοι μέσ' στὴν ἐκκλησία, νὰ τιμῶνται οἱ «ἡμέτεροι» καὶ νὰ
περιφρονοῦνται οἱ ἄλλοι.
Φτωχὸς ἐκλεκτός του Θεοῦ (στ. 5)

Πρίγκιπες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι οἱ φτωχοί. Περιφρονημένοι ἀπ' τὸν κόσμο οἱ φτωχοὶ καὶ
ἄσημοι, ἀλλὰ καὶ πονεμένοι, βρίσκουν στοργὴ στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τιμὴ στὴ
Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Λέει στὴ συνέχεια ὁ Ἰάκωβος: «Οὒχ ὁ Θεὸς ἐξελέξατο τοὺς πτωχούς του
κόσμου πλουσίους ἐν πίστει καὶ κληρονόμους τῆς βασιλείας ἧς ἐπηγγείλατο τοῖς ἀγαπῶσιν
αὐτόν;» (στ. 5). 'Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ὑποτιμᾶτε τοὺς φτωχούς; Κι ὅμως αὐτοὺς
διάλεξε ὁ Θεὸς νάναι πλούσιοι στὴν Πίστι καὶ κληρονόμοι τῆς οὐράνιας βασιλείας, ποὺ ἔχει
ὑποσχεθῆ σ' ὅσους Τὸν ἀγαπᾶνε».
~ 47 ~
• Καλοῦνται ἀπ' τὸ Θεὸ οἱ φτωχοὶ ν' ἀπολαμβάνουν τὸν πλοῦτο τῆς χάριτος καὶ τῶν
δωρεῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἄσημοι γιὰ τὴ γῆ, ἐπίσημοι γιὰ τὸν οὐρανό.
Ἴσως νὰ ρωτήση κάποιος:
-Δηλαδή, ὅλοι οἱ φτωχοὶ σῴζονται; Όλοι οἱ φτωχοὶ θὰ πᾶνε στὸν παράδεισο;
Ἀσφαλῶς ὄχι. Οἱ πλούσιοι, λέει ὁ Χρυσόστομος, θὰ κολαστοῦν ὄχι ἁπλῶς γιατί εἶναι
πλούσιοι, ἀλλὰ γιατί εἶναι ἄσπλαχνοι πλούσιοι, ἄκαρδοι. Σκληροὶ καὶ ἀνελεήμονες. Καὶ οἱ
φτωχοὶ θὰ πᾶνε στὸν παράδεισο, ὄχι γιατί ἁπλῶς εἶναι φτωχοί, ἀλλὰ γιατί ἀγόγγυστα
σηκώνουν τὸ σταυρὸ τῆς φτώχιας.
• Ὑπάρχουν φτωχοί, ποὺ γίνανε φτωχοὶ ἀπὸ σπατάλες καὶ ἀσωτίες.
• Ὑπάρχουν φτωχοί, ποὺ παραμένουν φτωχοί, ἐπειδὴ δὲν μποροῦν νὰ γίνουν πλούσιοι!
"Ἂν μποροῦσαν, θὰ γίνονταν πλούσιοι, πιὸ φιλάργυροι καὶ πιὸ σκληροὶ ἀπ' τοὺς πλουσίους.
Ἀσφαλῶς δὲν εἶναι γιὰ τέτοιους φτωχοὺς ἢ βεβαιότητα τῆς σωτηρίας. 'Ἀλλ' ὅσοι φτωχοὶ
εἶναι τίμιοι, καὶ ἀγόγγυστα καὶ ἀνεπίφθονα σηκώνουν τὸ βάρος τῆς φτώχιας, ὁπωσδήποτε
θὰ τιμηθοῦν στὴν ἄλλη Ζωὴ σὰν τὸ Λάζαρο τῆς γνώστης παραβολῆς (Λουκ. ιστ΄ 20-25).
Γι' αὐτὸ καὶ ὁ Ἰάκωβος, μιλώντας γιὰ τοὺς φτωχούς, ποῦ στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας γίνονται
πλούσιοι πνευματικὰ καὶ κληρονομοῦν τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τονίΖει τὸν βασικὸ ὄρο γιὰ
τὴ σωτηρία τους: Εἶναι ἡ ἀγάπη στὸ Χριστό. Τὰ ἀγαθά της βασιλείας τοῦ ὑποσχέθηκε ὁ Θεὸς
μόνο «τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν» (στ. 5).
Πλούσιοι καὶ Ἐκκλησία (στ. 6)

Μεγάλη ἁμαρτία εἶναι νὰ περιφρονῇς ἐκείνους ποὺ ὁ Θεὸς τοὺς ἔχει τιμήσει μὲ τὴν
ὑψίστη τιμή. «Ὑμεῖς δὲ ἤτιμασατε τὸν πτωχόν. Οὒχ οἱ πλούσιοι καταδυναστεύουσιν ὑμῶν
καὶ αὐτοὶ ἔλκουσιν ὑμᾶς εἰς κριτήρια;» (στ. 6). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Σεῖς ὅμως
εὐτελίσατε τὸ φτωχὸ ἄνθρωπο. Σᾶς ἔρωτω: Οἱ πλούσιοι δὲν εἶναι ποῦ σᾶς
καταδυναστεύουν; Οἱ πλούσιοι δὲν εἶναι, ποῦ σᾶς σέρνουν στὰ δικαστήρια;».
Ἀντίθετα ἀπ' τὸ Θεό, ποὺ τιμάει τοὺς ἐνάρετους φτωχούς, τὰ ἔντιμα αὐτὰ μέλῃ τῆς
Ἐκκλησίας, οἱ ἄνθρωποι τοὺς περιφρονοῦν. Φυσικὰ δὲν ἀτιμάζεται ὁ φτωχὸς ἂν δὲν τοῦ
δίνουν σημασία. Ἐκεῖνοι ποὺ τὸν περιφρονοῦν, αὐτοὶ κάνουν πρᾶξι ἀτιμίας καὶ ἔχουν
ἀπαξία.
• Κι ἐνῷ στοὺς φτωχοὺς καὶ ἄσημούς της γῆς ἔτσι συμπεριφέρονται οἱ κοσμικοὶ καὶ
κόλακες, ἀντίθετα στοὺς πλουσίους συμπεριφέρονται μὲ ξεχωριστὲς τιμές. Ἡ κολακεία
δίνει καὶ παίρνει.
Καὶ τί εἶναι οἱ πλούσιοι; “Ο Ἰάκωβος θεωρεῖ ὅτι οἱ περισσότεροι πλούσιοι, εἶναι
ἐκμεταλλευτὲς καὶ τύραννοι. Νὰ τί λέει: «Οὒχ οἱ πλούσιοι καταδυναστεύουσιν ὑμῶν;» (στ.
6). Γίνονται πλούσιοι, γιατί καταπιέζουν τοὺς φτωχούς, γιατί ρουφᾶνε τὸ αἷμα τῶν φτωχῶν.
Ὑπάρχουν καὶ στὶς μέρες μᾶς τέτοιοι πλούσιοι. Ἀναφέρουμε μόνο μιὰ κατηγορία
πλουσίων, τοὺς τοκογλύφους. Κυριολεκτικὰ ρουφᾶνε τὸ αἷμα τῶν φτωχῶν καὶ πλουτίζουν.
~ 48 ~
Τοὺς πνίγουν. Κρατοῦν δεμένους γιὰ δεκάδες χρόνια φτωχοὺς ἀνθρώπους, ποῦ πάνω στὴν
ἀνάγκη τοὺς ζήτησαν κάποιο δάνειο.
Ἄκαρδοι καὶ σκληροὶ οἱ πλούσιοι σέρνουν τοὺς ἀνθρώπους στὰ δικαστήρια, μέχρι νὰ
πάρουν καὶ τὸ πιὸ μικρὸ χρηματικὸ ποσό, ποῦ τοὺς ἀνήκει, ὅπως ἰσχυρίζονται. «Αὐτοὶ
ἔλκουσιν ὑμᾶς εἰς κριτήρια» (στ. 6). Σᾶς σέρνουν στὰ δικαστήρια.
Ο Κύριος γιὰ τέτοιους σκληροὺς τύπους εἶπε τὴν παραβολὴ τῶν μυρίων ταλάντων.
Ἀχάριστος μπροστὰ στὶς ἄπειρες εὐεργεσίες τοῦ Κυρίου καὶ ἀπάνθρωπός της παραβολῆς,
μόλις συνάντησε τὸ φτωχαδάκι, ποῦ κάτι ἐλάχιστά του χρωστοῦσε, τὸν ἅρπαξε καὶ τὸν
ἔπνιγε (Ματθ. 1n' 24)!
Οἱ πλούσιοι δὲν ἔχουν φίλους. Φίλος τους ὁ μαμωνᾶς. Γι' αὐτὸ καὶ σένα, ποὺ τώρα τοὺς
κάνεις ὑποκλίσεις, καὶ τοὺς δίνεις ξεχωριστὴ θέση, θάρθη ἡ ὥρα ποῦ θὰ σὲ σύρουν στὰ
δικαστήρια...
Τὸ «καλὸν ὄνομα» (στ. 7)

Τέτοιοι πλούσιοι δὲν ἔχουν θέση μέσα στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ἐφ' ὅσον φυσικὰ
ἐξακολουθοῦν τὶς ἀτιμῖες, τὶς κλοπές, τὶς ἐκμεταλλεύσεις καὶ τὶς καταπιέσεις.
Οσάκις ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, ἰδίως τῆς διοικήσεώς της, ἀγκαλιάστηκαν μὲ τοὺς
πλουσίους καὶ μὲ τὸ πλουτοκρατικὸ κεφάλαιο, προκάλεσαν μεγάλη Znμιά. Γιατί τέτοιοι
ἄνθρωποι, κατὰ τὸν Ἰάκωβο γίνονται αἰτία καὶ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ νὰ βλασφημῆται καὶ
τὸ ὄνομα τῶν χριστιανῶν νὰ διασύρεται. «Οὐκ αὐτοὶ βλασφημούσι τὸ καλὸν ὄνομα τὸ
ἐπικληθὲν ἐφ' ὑμᾶς;» (στ. 7). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Οἱ πλούσιοι ἀνάμεσά σας δὲν
εἶναι αὐτοί, ποῦ δυσφημοῦν τὸ καλὸ ὄνομα, ποῦ ἔχει δοθῆ σὲ σᾶς (τὸ ὄνομα χριστιανός);».
• Δυσφημοῦν τὸ καλό, τὸ εὐλογημένο ὄνομά μας. Καὶ τὸ «καλὸν ὄνομα» εἶναι τὸ ὄνομα
«χριστιανός».
Πόσες φορὲς οἱ ἄνθρωποι δὲν κατηγοροῦν τὴν Ἐκκλησία, γιατί ὠρισμένοι ἀπατεῶνες
πλούσιοι παρουσιάζονται καὶ ὡς χριστιανοὶ καὶ ἔχουν καὶ κάποια ἐξέχουσα θέση στὸν
ὀργανισμὸ τῆς Ἐκκλησίας, Π.Χ. κάποιας ἐνορίας!
• Δυσφημοῦν τὸ χριστιανικὸ ὄνομα ὅσοι, ἀκόμα χειρότερα, ἐν ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ,
χρηματίζονται καὶ πλουτίσουν.
• Δυσφημοῦν τὸ ὄνομα τῆς Ἐκκλησίας ὤρισμενες ἐκκλησιαστικὲς κοινότητες
(μοναστήρια, μητροπόλεις, ἐνορίες), ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ οἰκονομικὲς ἐπιχειρήσεις καὶ
διεκδικοῦν ἀκίνητες καὶ κινητὲς περιουσίες, ποῦ τὶς ἱεροποιοῦν μάλιστα, ὀνομάζοντας τὲς
«ἐκκλησιαστικὲς περιουσίες»!
Ἃς μὴν ἀτιμάζουμε τὸ «καλὸν ὄνομά» μας ἀπὸ μόνοι μας.
Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν «περὶ πολλοῦ» το ὄνομά τους. Κι ὁ λαὸς σὲ μιά του παροιμία λέει:
«Κάλλιο νὰ σούβγει τὸ μάτι, παρὰ τὸ ὄνομα».
~ 49 ~
'Ἀλλ' ἃς μὴν ξεχνᾶμε, ὅτι πάνω ἀπὸ ὅλα τα ὀνόματα εἶναι τὸ κοινό μας ὄνομα, τὸ
«χριστιανός». Εἶναι τὸ τιμιώτερο καὶ ἱερώτερο ὄνομα. Κάποτε τὸ ξεχνᾶμε. Λέει ὁ ἱερὸς
Χρυσόστομος: «Ἔνθα καὶ τὸ πρᾶγμα καὶ τὸ ὄνομα ἔχειν ὀφείλεις, καὶ εἶναι καὶ καλείσθαι
Χριστιανός, οὐδὲ τί ποτὲ ἔστι τὸ πρᾶγμα οἶδᾳς» (Ε.Π.Ε. 14,84). Μετάφρασις: Ἐκεῖ ποῦ
θάπρεπε νὰ ἔχῃς καὶ τὸ ὄνομα καὶ τὸ πρᾶγμα καὶ ποῦ θάπρεπε καὶ νὰ καλῆσαι καὶ νὰ εἶσαι
χριστιανός, ἐσὺ οὔτε κὰν ξέρεις τί σημαίνει χριστιανός.
• Μὲ τὴν ἀπρόσεκτη συμπεριφορὰ μᾶς τὸ ἀτιμάσουμε. «Δὶ' ἠμᾶς βλασφημεῖται τὸ
ὄνομα τοῦ Θεοῦ ἐν τοῖς ἔθνεσι» (Ρωμ. β' 24).
• Ἀγῶνας, γιὰ νὰ κρατήσουμε ψηλά το ὄνομά μας.
Ἀγάπη ναί, διάκρισις ὄχι (στ. 8-9)

Ἴσως νὰ ρωτήση κανείς: -Δηλαδή, τοὺς πλουσίους δὲν πρέπει νὰ τοὺς ἀγαπᾶμε;
Δὲν διδάσκει κάτι τέτοιο ὁ Ἰάκωβος. Δὲν ὑποδαυλίζει τὸ πάθος καὶ τὸ μῖσος τῶν φτωχῶν
κατὰ τῶν πλουσίων.
Ἐκεῖνο ποὺ θέλει νὰ τονίση εἶναι ἡ κατάργησης τῶν διακρίσεων.
• Οἱ πλούσιοι ἔχουν καὶ αὐτοὶ ἀνάγκη ἀγάπης, κάποτε καὶ μεγαλύτερης, διότι εἶναι
θύματα καὶ κινδυνεύουν νὰ κολαστοῦν. Γι' αὐτὸ «ὁ βασιλικὸς νόμος» (στ. 8), ἡ ἀγάπη, ἡ
βασίλισσα τοῦ οὐρανοῦ, ὁ νόμος τοῦ Βασιλέως Χριστοῦ, εἶναι γιὰ ὅλους.
Λέει στὴ συνέχεια τῆς ἐπιστολῆς ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος: «Εἰ μέντοι νόμον τελεῖτε
βασιλικὸν κατὰ τὴν γραφήν, Ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν, καλῶς ποιεῖτε: εἰ δὲ
προσωπoληπτεῖτε, ἁμαρτίαν ἐργάζεσθε, ἐλεγχόμενοι ὑπὸ τοῦ νόμου ὡς παραβᾶται» (στ.
8-9). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Καλὰ ἐνεργεῖτε ἂν σέβεστε καὶ ἐφαρμόσετε τὸ
βασιλικὸ (θεϊκὸ) νόμο, ὅπως ἀναφέρεται στὴ Γραφή: N' ἀγαπήσης τὸν ἄλλον ὅπως τὸ ἑαυτό
σου. Ἂν ὅμως σεῖς χωρίζετε τὰ πρόσωπα καὶ σ' ἄλλα χαρίζεστε καὶ ἄλλα τ' ἀντιπαθῆτε, τότε
κάνετε μεγάλη ἁμαρτία καὶ καταδικάζεστε ἀπ' τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ ὡς παραβάτες».
• Ἐκεῖνο, ποὺ ἔχει μεγάλη σημασία, εἶναι τὸ ἐλατήριο καὶ ἡ πρόθεσις μιᾶς ἐνεργείας.
10
ὅστις γὰρ ὅλον τὸν νόμον τηρήσῃ, πταίσῃ δὲ ἐν ἑνί, γέγονε πάντων ἔνοχος. 11 ὁ γὰρ
εἰπὼν μὴ μοιχεύσῃς, εἶπε καὶ μὴ φονεύσῃς· εἰ δὲ οὐ μοιχεύσεις, φονεύσεις δέ, γέγονας
παραβάτης νόμου. 12 οὕτω λαλεῖτε καὶ οὕτω ποιεῖτε, ὡς διὰ νόμου ἐλευθερίας μέλλοντες
κρίνεσθαι· 13 ἡ γὰρ κρίσις ἀνέλεος τῷ μὴ ποιήσαντι ἔλεος· κατακαυχᾶται ἔλεος κρίσεως.
Ἐπιλογὴ ἐντολῶν (στ. 10-11)

Μίλησε γιὰ μία πνευματικὴ ἀταξία ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, γιὰ τὴν προσωποληψία καὶ
τὴ μεροληψία. Πολλοὶ δὲν τὶς θεωροῦν ἁμαρτίες. Κι ἃς εἶναι τρομερὲς παραβάσεις τοῦ
νόμου τοῦ Θεοῦ. -Τί εἶναι, σοῦ λένε, αὐτό; Τί κακὸ ἔκανα ποῦ ἔδωσα κάποια ἰδιαίτερη τιμὴ
σὲ μερικὰ πρόσωπα; "Ἄλλωστε τὰ πρόσωπα αὐτὰ εἶναι ἐπώνυμα, εἶναι πρόσωπα ποὺ ἔχουν
~ 50 ~
κάνει δωρεές, εἶναι εὐκατάστατοι καὶ μπορεῖ κάποια μέρα νὰ μᾶς δώσουν κι ἄλλα χρήματα
εἶναι ἄρχοντες τῆς Πολιτείας. Στὴν ἴδια θέσι θὰ βάλω τέτοιους ἀνθρώπους, μαζὶ μὲ τὸ λαό,
τὸ ἀνώνυμο πλῆθος; Ε, ὄχι! Δὲν νομίζω πῶς κάνω κακό!
Ο θεόπνευστος ὅμως ἀπόστολος, ὁ Ἰάκωβος, ἔχει διαφορετικὴ γνώμη ἀπό μας. Τὸ
θεωρεῖ μεγάλη ἁμαρτία. Τὸ θεωρεῖ παράβαση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. «Εἰ δὲ
προσωπoληπτεῖτε, ἁμαρτίαν ἐργάζεσθε, ἐλεγχόμενοι ὑπὸ τοῦ νόμου ὡς παραβᾶται» (στ.
9).
Πρόκειται γιὰ παράβαση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Δυστυχῶς οἱ ἄνθρωποι ὑπολογίζουν τὶς
παραβάσεις Π.Χ. τοῦ Κώδικα Ὁδικῆς Κυκλοφορίας, γιατί θὰ ἔχουν ὑλικὲς συνέπειες,
πρόστιμα, ἀφαίρεση πινακίδων ἀπ' τ' αὐτοκίνητά τους, συγκρούσεις, σωματικοὺς
τραυματισμούς.
Ἀλλὰ τὴν παράβαση τοῦ κώδικα πνευματικῆς κυκλοφορίας, ποὺ λέγεται “Ἁγία Γραφή,
δὲν τὴν ὑπολογίζουν.
Κι ὅμως ἡ μιὰ παράβασης τῶν πρωτοπλάστων στοίχισε στὸ ἀνθρώπινο γένος τὴν
τραγῳδία τῆς ἁμαρτίας, τοῦ πόνου καὶ τοῦ θανάτου.
Ἐλεύθεροι ἤσαν οἱ πρωτόπλαστοι νὰ κυκλοφοροῦν μέσα στὸν παράδεισο. “Όλα τοὺς
ἐπιτρέπονταν. Μιὰ μόνο ἐντολὴ ἔδωσε ὁ Θεός. “Ένα κόκκινο φανάρι τοὺς ἔβαλε μπροστά
τους. Καὶ τόσπασαν. Παρέβησαν τὴ μοναδικὴ ἔντολή του Θεοῦ. Κι ἡ παράβασις
τιμωρήθηκε. Ἔκτοτε κάθε παράβασις τιμωρεῖται. «Πᾶσα παράβασης καὶ παρακοὴ ἔλαβεν
ἔνδικον μισθαποδοσίαν» (Ἑβρ. β' 2).
• Ὁ Ἰάκωβος θεωρεῖ σοβαρὸ ἀτόπημά το νὰ παραβαίνῃ κανεὶς ἐνσυνείδητα μιὰ ἐντολὴ
τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ.
• Ἡ παράβασης μιᾶς ἐντολῆς ἰσοδυναμεῖ μὲ τὴν παράβαση ὅλου του νόμου! “Ὁ ἔνοχος
μιᾶς ἁμαρτίας εἶναι ἔνοχος ὅλων των ἁμαρτιῶν! Φαίνεται φυσικὰ παράδοξο καὶ
ὑπερβολικὸ αὐτό. «Ὅστις γὰρ ὅλον τὸν νόμον τηρήση, Πταίση δὲ ἐν ἐνί, γέγονε πάντων
ἔνοχος» (στ. 10). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅποιος τηρήση ὅλο το νόμο, ἀλλ' ἐπιμένῃ
νὰ παραβαίνῃ μιὰ ἐντολὴ τοῦ νόμου, αὐτὸς εἶναι σὰν νάγινε παραβάτης ὅλων».
Πῶς θὰ τὸ ἐξηγήσουμε;
• Πρῶτα-πρῶτα ἡ ὁποιαδήποτε παράβασης εἶναι κοντράρισμα στὸ Θεό. Μὲ τὴν ἁμαρτία
πᾶμε κόντρα στὸ Θεό.
Ἰδιαίτερα ἡ ἁμαρτία τῆς προσωποληψίας καὶ τῆς μεροληψίας εἶναι προσβολὴ τοῦ Θεοῦ.
Κάνοντας διακρίσεις εὐνοίας ἢ δυσμενείας, προσβάλλεις τὸ Θεό, διότι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι
εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ.
Προσβάλλοντας ἕναν ἄνθρωπο, περιφρονώντας τὸν, ξευτελίζοντας τὸν, προσβάλλεις καὶ
ξευτελίζεις τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Κατηγορεῖς δὲ ἔμμεσά το Θεό, διότι ἔτσι δημιούργησε τὸν
ἄνθρωπο ποὺ σὺ περιφρονεῖς, ἢ διότι ἐπιτρέπει ἢ ἀνέχεται τὴν κατάσταση στὴν ὁποία
βρίσκεται.
~ 51 ~
• Ἀλλ' ὅταν ὁ Ἰάκωβος λέει, πῶς ὁ παραβάτης μιᾶς ἐντολῆς γίνεται παραβάτης ὅλου του
νόμου, δὲν ἐννοεῖ τὸν ἁμαρτωλό, ἀλλ' ἐννοεῖ κυρίως τὸν ἀσεβῆ. Δὲν ἐννοεῖ ἐκεῖνον, ποὺ
ἀπὸ ἀπροσεξία ἢ ἐκ συναρπαγῆς ἁμάρτησε, ἀλλὰ τὸν ἀρνητὴ τοῦ νόμου.
Ὑπάρχουν οἱ παραβάτες καὶ οἱ ἀρνητές.
• Παραβάτες εἴμαστε ὅλοι, ἀλλὰ δὲν θέλουμε νὰ εἴμαστε ἀρνητές. Δεχόμαστε τὸ νόμο
τοῦ Θεοῦ, πιστεύουμε στὴν ἀλήθεια καὶ τὴ μοναδικότητά του, πιστεύουμε στὴν
ἀναγκαιότητά του, τὸν σεβόμαστε ἀπόλυτα. Ἐπειδὴ ὅμως εἴμαστε ἄνθρωποι, πολλὲς φορὲς
τὸν παραβαίνουμε.
• Ὑπάρχουν ἄλλοι, ποὺ ἀρνοῦνται τὸ Εὐαγγέλιο, ἐμπαίζουν καὶ κοροϊδεύουν τὸ νόμο τοῦ
Θεοῦ. Γελᾶνε καὶ καυχῶνται ὅταν ἁμαρτάνουν. Φυσικὰ οἱ δεύτεροι εἶναι καὶ παραβάτες
ὅλου του νόμου.
Ἀλλὰ κι οἱ πρῶτοι, ἂν παραμείνουν στὸ ἁμάρτημά τους, ἂν δὲν μετανοήσουν εἰλικρινά,
κι αὐτοὶ θὰ κριθοῦν ὡς παραβάτες ὅλου του νόμου, κι ἃς νομίζουν ὅτι μιὰ ἐντολὴ μόνο
ἔχουν παραβῇ.
• Οἱ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ ἔχουν ἀλληλοεξάρτησι.
Τὸ ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ ὡς ἐνόχους κυρίως ἐκείνους ποὺ καὶ ἀρνοῦνται τὴν
αὐθεντία τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ μετατρέπουν τὴν ἄρνησή τους σὲ φιλοσοφία καὶ
θεωρία, ἀποδεικνύεται καὶ ἀπὸ ὅσα ὁ Κύριος διδάσκει στὴν ἐπὶ τοῦ Ὅρους ὁμιλία: «Ὃς ἐὰν
οὒν λύση μίαν των ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων καὶ διδάξῃ οὕτω τοὺς ἀνθρώπους,
ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. ἐ' 19).
Εἶναι ἀνάγκη νὰ τονίσουμε, ὅτι ὅλες οἱ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ εἶναι ὑποχρεωτικὲς καὶ
σεβαστές. Κι αὐτὸ τὸ λέμε, διότι στὶς μέρες μᾶς ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ κάνουν ἐπιλογὴ
ἐντολῶν:
-Ἐγὼ ἐκεῖνο τὸ δέχομαι, ἐκεῖνο δὲν τὸ δέχομαι. Ἐγὼ ἔχω διαφορετικὴ ἄποψι πάνω σ'
αὐτό. Καλὸ Π. Χ. τὸ «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους», ἀλλ' ὄχι καὶ τὸ «Οὗ μοιχεύσεις»!
Ἀλλὰ ποιοὶ εἴμαστε ἐμεῖς, ποῦ κάνουμε ἐπιλογὴ ἐντολῶν;
• Ἢ ὅλες τὶς δεχόμαστε ἢ ὅλες τὶς ἀπορρίπτουμε. Ὁ ἴδιος Θεός, ποὺ εἶπε το «Μὴ
φονεύσης», ὁ ἴδιος εἶπε καὶ τὸ «Μὴ μοιχεύσης». «Ὁ γὰρ εἴπων μὴ μοιχεύσης, εἶπε καὶ μὴ
φονεύσης. Εἰ δὲ οὐ μοιχεύσεις, φονεύσεις δέ, γέγονας παραβάτης νόμου. (στ. 11).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἐκεῖνος ποὺ εἶπε το Μὴ μοιχεύσης, ὁ ἴδιος εἶπε καὶ τὸ Μὴ
φονεύσης. Ἄν, λοιπόν, δὲν κάνεις τὸ ἕνα, τὴ μοιχεία, ἀλλὰ κάνεις τὸ ἄλλο, τὸ φόνο, γίνεσαι
παραβάτης ὅλου του νόμου».
Μερικοὶ κρατοῦν ὅσα τοὺς συμφέρουν ἀπ' τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, ἀπ' τὸ Εὐαγγέλιο.
Φτιάχνουν, δηλαδή, ἕνα δικό τους εὐαγγέλιο. Καὶ δυστυχῶς αὐτὴ ἡ νοοτροπία ὑπάρχει καὶ
σ' αὐτοὺς ποὺ μᾶς κυβερνοῦν καὶ βγάζουν τοὺς νόμους.
• Τὸ φόνο τὸν θεωροῦν ἀδίκημα καὶ τὸν τιμωροῦν.
~ 52 ~
• Τὴ μοιχεία ὄχι. Σὰν νὰ λένε στὸ Θεό:
-Δὲν ἤξερες τί ἔλεγες! Ἐμεῖς εἴμαστε σοφώτεροι ἀπὸ Σένα. Θὰ διαγράψουμε τοὺς δικούς
Σου νόμους καὶ θὰ φτιάξουμε δικούς μας, ἀνθρωπινώτερους, πιὸ ἐλεύθερους!
Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι νὰ διαλύεται συνεχῶς ἢ κοινωνία, νὰ σείεται ὁ θεσμὸς τῆς
οἰκογενείας, νὰ γίνονται οἱ ἄνθρωποι πιὸ ὑπόδουλοι στὰ πάθη καὶ στὴν κακότητα ἀπὸ ὅσο
ἤσαν.
Νόμος ἐλευθερίας (στ. 12)

Ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι νόμος ἐλευθερίας. Δὲν πιέζει τὸν ἄνθρωπο. Τὸν ἀφήνει
ἐλεύθερο. Τὸν ἀφήνει στὴν ἐσωτερική του προαίρεσι. Ἐλευθερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ
τυπικισμοὺς καὶ διακρίσεις. Τὸν κάνει νὰ βλέπῃ ὅλους τους ἀνθρώπους ἴσους. Τὸν ἀφήνει
στὴν ἐλευθερία τῆς χάριτος, τῆς δικῆς του ἀγαθῆς προαιρέσεως. Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος στὴ
συνέχεια λέει: «Οὕτω λαλεῖτε καὶ οὕτω Ποιεῖτε, ὡς διὰ νόμου ἐλευθερίας μέλλοντες
κρίνεσθαι» (στ. 12). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ μιλᾶτε καὶ νὰ ἐνεργῆτε σὰν
ἄνθρωποι, ποῦ πρόκειται νὰ κριθῆτε μὲ νόμο ἐλευθερίας».
• Λαλοῦμε καὶ πράττουμε ὅλοι. Ἔχουμε καὶ γλῶσσα ποὺ μιλᾶμε καὶ Ζωὴ ποὺ ἐνεργοῦμε.
Τὸ πρόβλημα εἶναι: Πῶς λαλοῦμε καὶ πῶς πράττουμε; Λαλοῦμε καὶ πράττουμε γιὰ ν'
ἀρέσουμε στοὺς ἀνθρώπους; Τότε εἴμαστε ἀνθρωπάρεσκοι.
• Λαλοῦμε καὶ πράττουμε πονηρά; Τότε καὶ ἐξωτερικὰ καὶ ἐσωτερικὰ εἴμαστε ἔνοχοι. Καὶ
κρινόμαστε καὶ ἀπ' τὸ νόμο τοῦ κόσμου, ποὺ κρίνει τὶς ἐξωτερικὲς πράξεις καὶ τὰ ἐξωτερικὰ
λόγια, καὶ ἀπ' τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ, ποῦ κρίνει ἐκτὸς ἀπ' τὶς ἐξωτερικές μας πράξεις, καὶ τὰ
ἐλατήριά μας καὶ τὶς ἐσωτερικὲς προθέσεις καὶ τοὺς λογισμούς μας.
• Ὑπάρχει ὅμως περίπτωσις νὰ λαλοῦμε ἀγαθὰ καὶ νὰ πράττουμε ἀγαθά, κι ὅμως νὰ
κριθοῦμε καὶ νὰ κατακριθοῦμε ἀπὸ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ! Πότε;
“Όταν λαλοῦμε καὶ πράττουμε τὸ ἀγαθὸ ὑποκριτικά, χωρὶς νὰ ἐκφράση τὴν ἐσωτερική
μας διάθεση καὶ νὰ εἶναι καρπὸς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως.
• Νὰ γιατί ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι «νόμος ἐλευθερίας». Δὲν δεσμεύεται ἀπὸ ἐξωτερικὰ
φαινόμενα.
Δὲν ἐπηρεάζεται ἀπὸ ἐξωτερικὲς ἐντυπώσεις. Ἔχει τὸ ἐλεύθερο νὰ εἰσχωρεῖ στὰ βάθη
μας καὶ νὰ κρίνῃ τὶς διαθέσεις μας καὶ τὰ κίνητρά μας. Δηλαδή, ὁ νόμος τοῦ κόσμου κρίνει
ἐξωτερικά, γι' αὐτὸ κι ἀποτελεῖ μία πίεση ἐνῷ ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ κρίνει ἐσωτερικά, γι' αὐτὸ
εἶναι ἐλευθερία. Φυσικά το ἔσωτερικό της ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ἔχει πάντοτε καὶ ἐξωτερικὲς
ἐκδηλώσεις.
• Λέγεται νόμος ἐλευθερίας ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ καὶ μ' ἄλλη ἔννοια: Δὲν εἶναι
καταπιεστικός. Δὲν εἶναι βάρος δυσβάστακτο. Φορτίο εἶναι, ἀλλὰ «φορτίον ἐλαφρὸν»
(Ματθ. ἴα' 30). Ἐλεύθερα διαλέξαμε τὸ Χριστὸ καὶ τὸ Εὐαγγέλιό Του. Καὶ μὲ τὴ δική Του χάρι
νιώθουμε ἄνετα βαδίζοντας στὴ γραμμὴ ποὺ Ἐκεῖνος χάραξε.
~ 53 ~
• Μ' ὅσα λέει ἐδῶ ὁ Ἰάκωβος θέλει νὰ μᾶς ἀσφαλίση, βάζοντας μπροστά μας καὶ τὴν
κρίση τοῦ Θεοῦ. «Μέλλοντες κρίνεσθαι».
Ο χριστιανὸς εἴτε μιλώντας εἴτε πράττοντας ὀφείλει νὰ θυμᾶται διαρκῶς τὴ μέρα τῆς
δικαίας κρίσεως τοῦ Θεοῦ. Θὰ κριθοῦμε ὅλοι. Καὶ θὰ κριθοῦμε ὄχι μὲ βάσει κάποιο νόμο,
ποῦ καὶ νὰ θέλαμε νὰ τὸν τηρήσουμε, δὲν θὰ μπορούσαμε.
Ένας τέτοιος νόμος θάταν ἀνελεύθερος. Κι ὁ Θεὸς ποὺ δίνει ἕνα τέτοιο ἄνελευθερο νόμο,
εἶναι σκληρὸς καί... σαδιστὴς Θεός!
Θὰ κριθοῦμε μὲ νόμο ἐλευθερίας. Δηλαδή, δὲν θάχουμε τὴ δικαιολογία: «Θέλαμε, ἀλλὰ
δὲν μπορούσαμε. Δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ μὴν ἁμαρτήσουμε»!
Φανταστῆτε κάποιον νὰ τὸν φορτώνουν βάρος δυσβάστακτο. Μόνος του δὲν μπορεῖ νὰ
σηκώση. Προθυμοποιεῖται κάποιος πολὺ δυνατὸς νὰ τὸν βonθήση. "Ὄχι ἁπλῶς νὰ τὸν
βοηθήση, ἂλλ' οὐσιαστικὰ αὐτὸς νὰ σηκώση τὸ βάρος. “Ο ἀδύνατος ἁπλῶς καλεῖται νὰ
συμβάλῃ! Μόνο ν' ἀκουμπάη τὸ φορτίο!
Ἐρωτᾶται: "Ἂν ὁ ἀδύνατος ἄρνηθή το βάρος, δὲν θάχη εὐθύνη; Κι ἢ εὐθύνη δὲν θάναι
ὁλόκληρη δική του;
Όσα παραγγέλλει ὁ Θεός, μόνοι μας δὲν μποροῦμε νὰ τὰ τηρήσουμε. “Όταν ὅμως
ἔρχονται οἱ ἐνισχύσεις τ' οὐρανοῦ, ἡ χάρις, ἡ δύναμις, ἡ παραμυθία, ἡ εὐλογία, ἢ κοινωνία,
ἡ θεία συναντίληψις, κι ἐμεῖς πετᾶμε ἀπὸ πάνω μας τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, ε, τότε θὰ κριθοῦμε
ὡς κατ' ἐξοχὴν ἔνοχοί της παραβάσεως. Θὰ κριθοῦμε δὲ ὄχι μὲ νόμο αὐστηρό, ἀλλὰ μὲ νόμο
«ἐλευθερίας».
• Τὸ βέβαιο εἶναι ὅτι θὰ κριθοῦμε.
Στὴ Ζωὴ αὐτὴ μπορεῖ νὰ ξεγελᾶμε τοὺς ἀνθρώπους καὶ ν' ἀποσπᾶμε ἀγαθὲς κρίσεις,
ἐπαίνους καὶ κολακεῖες.
Μὰ ὁ Θεὸς δὲν ξεγελιέται. Ο Θεὸς διαβάσει καὶ καταγράφει τὰ κρυφά της καρδιᾶς, ὅπου
οἱ ἄνθρωποι ἀδυνατοῦν νὰ εἰσχωρήσουν καὶ νὰ ἐρευνήσουν.
Στὴ Ζωὴ αὐτὴ ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ βαρύνονται μὲ φοβερὰ ἐγκλήματα, πούναι
ἠθικοὶ αὐτουργοὶ χιλιάδων σωματικῶν καὶ πνευματικῶν φόνων, κι ὅμως παραμένουν
ἀσύλληπτοι καὶ κυκλοφοροῦν ἐλεύθεροι.
Στὴν κρίση τοῦ Θεοῦ ὅμως δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ συμβαίνῃ κάτι τέτοιο. Ἡ δικαιοσύνη τοῦ
Θεοῦ εἶναι ἀδέσμευτη, ἐλεύθερη καὶ ἀπόλυτα ἀμερόληπτη.
Μπορεῖ ἐμεῖς ἐδῶ μὲ τὴ μεροληψία μας καὶ τὴν προσωποληψία μᾶς ν' ἀδικοῦμε
ἀνθρώπους. Ο Θεὸς ὅμως ἀποκλείεται ν' ἀδικήση ἄνθρωπο.
Μπορεῖ μεταξὺ μας ἐδῶ νὰ κρυβόμαστε, ἀλλ' ἂπ' τὰ μάτια τοῦ Θεοῦ δὲν μποροῦμε νὰ
κρυφτοῦμε.
• Μᾶς περιμένει ἡ κρίσις.
~ 54 ~
Στὸ κελλὶ τοῦ ἕνας ἅγιος εἶχε γράψει πάνω ἀπ' τὸ κρεββάτι τοῦ τρεῖς λέξεις μὲ μεγάλα
γράμματα:
Θάνατος. Κρίσις. Αἰωνιότης. Αὐτὲς οἱ τρεῖς λέξεις δὲν τὸν ἄφηναν ν' ἁμαρτήση. Ἦταν
ἀνασταλτικὲς γιὰ τὸν κατήφορο, κάθε φορᾷ, ποὺ ὁ πειρασμὸς ἐρχόταν ἐνοχλητικὸς καὶ τὸν
ὤθουσε στὸ κακό.
Μνήμη θανάτου, μνήμη κρίσεως, μνήμη αἰωνιότητας, νὰ τρεῖς μνῆμες, ποῦ μᾶς ὠφελοῦν
πνευματικά.
Δὸς ἔλεος γιὰ νὰ λάβης ἔλεος (στ. 13)

Ὑπάρχει ἄνθρωπος, ποῦ δὲν φοβᾶται τὴν κρίση τοῦ Θεοῦ; Ἕνας καὶ μόνο: “Ὁ ἄνθρωπος
τῆς ἀγάπης. Τὸ λέει ὁ Ἰάκωβος: «Ἡ γὰρ κρίσις ἀνέλεος τῷ μῇ ποιήσαντι ἔλεος. Κατακαυχᾶται
ἔλεος κρίσεως» (στ. 13). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅποιος εἶναι σκληρὸς καὶ δὲν
δείχνει ἀγάπη, προκαλεῖ μόνος του κρίσι σκληρή. Ἂν ἔχει ἀγάπη, τότε ἡ ἀγάπη καὶ γι' αὐτὸν
ὑπερνικᾷ (καὶ ἀφανίσει) τὴν κρίσι».
• Ἡ κρίσις τοῦ Θεοῦ θὰ εἶναι ἀμερόληπτη καὶ ἀδέκαστη.
Στὴ δικαιοσύνη Του τότε δὲν θὰ χωρη κανένας συμβιβασμός. Ἡ ἀπόφασίς της δὲν θὰ
ἔφεσιβαλλεται. Θὰ εἶναι ὁριστικὸ καὶ ἀμετάκλητο καὶ τελεσίδικό το ἀποτέλεσμα.
• Ποιὸς μπορεῖ νὰ ὑπερνικήση τὴν κρίσι τοῦ Θεοῦ; Μόνο ἡ ἀγάπη, τὸ ἔλεος.
• Ποιὸς μπορεῖ νὰ σβήση τὴν ὀργὴ τοῦ Θεοῦ; Μόνο ἡ ἀγάπη, τὸ ἔλεος.
• Ποιὸς μπορεῖ νὰ σβήση τὴν ἔνοχή του ἀνθρώπου; Μόνο ἡ ἀγάπη, τὸ ἔλεος. Τοῦ Θεοῦ
τὸ ἔλεος! Ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Ἔλεος εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γιατί δίνεται σὲ ἀνθρώπους, ποῦ δὲν τὴν ἀξίζουν, δίνεται
δωρεάν. «Κατὰ τὸ αὐτοῦ ἔλεος ἔσωσεν ἠμᾶς» (Τίτ. γ' 5).
• Ἀλλὰ σὲ ποιοὺς ἀνθρώπους ἢ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ μετατρέπεται σὲ ἔλεος; Μόνο
στοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους, ποὺ ἔδειξαν στὴ ζωὴ τοὺς ἔλεος καὶ ἀγάπη, σπλαχνικότητα καὶ
στοργή, συγχωρητικότητα καὶ μεγαλοψυχία. Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ἐὰν ἄξια ἐλέους
πράττωμεν, ἐὰν ἄξια φιλανθρωπίας τῆς παρ' αὐτοῦ, ἐλεήσει ἠμᾶς ὁ Θεός. Ἐὰν δὲ ἑαυτοὺς
μὴ ἐλεῶμεν, τὶς ἤμας φείσεται;» (Ε.Π.Ε. 22,546).
Η δικαιοσύνη βγάζει τὴν ἑξῆς ἀπόφαση γιὰ τὶς παραβάσεις μας: -Ἔνοχος κολάσεως!
Ἔρχεται ὅμως τὸ χέρι τοῦ Θεοῦ, ποὺ μὲ κόκκινα γράμματα σημειώνει πάνω στὴν
ἀπόφαση:
-ΑΚΥΡΟ!
Τὸ Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀκυρώνει τὴν τιμωρία μας καὶ μᾶς σώσει. 'Ἀρκεῖ νὰ ἐλεοῦμε.
Νὰ βλέπουμε ὅλους τους ἀνθρώπους σὰν εἰκόνες τοῦ Θεοῦ. Καὶ νὰ ποῦμε σύμφωνα μὲ τὸ
νόμο τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι «νόμος ἐλευθερίας».
~ 55 ~
14
Τί τὸ ὄφελος, ἀδελφοί μου, ἐὰν πίστιν λέγῃ τις ἔχειν, ἔργα δὲ μὴ ἔχῃ; μὴ δύναται ἡ
πίστις σῶσαι αὐτόν; 15 ἐὰν δὲ ἀδελφὸς ἢ ἀδελφὴ γυμνοὶ ὑπάρχωσι καὶ λειπόμενοι ὦσι τῆς
ἐφημέρου τροφῆς, 16 εἴπῃ δέ τις αὐτοῖς ἐξ ὑμῶν, ὑπάγετε ἐν εἰρήνῃ, θερμαίνεσθε καὶ
χορτάζεσθε, μὴ δῶτε δὲ αὐτοῖς τὰ ἐπιτήδεια τοῦ σώματος, τί τὸ ὄφελος; 17 οὕτω καὶ ἡ πίστις,
ἐὰν μὴ ἔργα ἔχῃ, νεκρά ἐστι καθ' ἑαυτήν. 18 ἀλλ' ἐρεῖ τις· σὺ πίστιν ἔχεις, κἀγὼ ἔργα ἔχω·
δεῖξόν μοι τὴν πίστιν σου ἐκ τῶν ἔργων σου, κἀγὼ δείξω σοι ἐκ τῶν ἔργων μου τὴν πίστιν
μου. 19 σὺ πιστεύεις ὅτι ὁ Θεὸς εἷς ἐστι· καλῶς ποιεῖς· καὶ τὰ δαιμόνια πιστεύουσι καὶ
φρίσσουσι. 20 θέλεις δὲ γνῶναι, ὦ ἄνθρωπε κενέ, ὅτι ἡ πίστις χωρὶς τῶν ἔργων νεκρά ἐστιν;
Πίστις στὰ λόγια μόνο; (στ. 14)

Τί ὠφελεῖ τὸν ἄνθρωπο; Ἡ πίστις ἢ τὰ ἔργα; Τὸ Ζήτημα αὐτὸ φαίνεται πῶς διαφορετικὰ
ἀντιμετωπίζεται ἀπ' τὸν ἀπόστολο Παῦλο, διαφορετικὰ ἀπ' τὸν ἀδελφόθεο Ἰάκωβο.
Νομίζουν μερικοί, ὅτι ὁ Παῦλος τονίζει τὴν πίστι, ἐνῷ ὁ Ἰάκωβος τονίζει τὰ ἔργα. Πρόκειται
γιὰ λάθος, ποὺ ὀφείλεται στὴν ἄγνοια τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
Καὶ ὁ Παῦλος μιλάει γιὰ τὴν ἀναγκαιότητα τῶν ἔργων, καὶ ὁ Ἰάκωβος μιλάει γιὰ τὴν
ἀναγκαιότητα τῆς πίστεως.
Καὶ τὰ δυὸ εἶναι ἀναγκαῖα γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
• Τὸ ἕνα ἀποτελεῖ προϋπόθεση τοῦ ἄλλου.
• Τὸ ἕνα εἶναι ἀπόδειξις τοῦ ἄλλου.
H πίστις εἶναι ἡ βάσις, τὰ ἔργα τὸ οἰκοδόμημα.
H πίστις εἶναι ἡ ρίζα, τὰ ἔργα οἱ καρποί.
H πίστις εἶναι ἡ μηχανή, τὰ ἔργα ἢ παραγωγή.
Ἡ πίστις εἶναι τὸ κίνητρο, τὰ ἔργα οἱ ἐκδηλώσεις.
Ἡ θεολογικὴ σύγχυσις γύρω ἀπ' τὸ θέμα ὀφείλεται καὶ στὸ ὅτι δὲν προσέχουμε γιὰ ποιὰ
ἔργα μιλάει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, καὶ γιὰ ποιὰ ἔργα μιλάει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος.
Γιὰ ποιὰ πίστι μιλάει ὁ Παῦλος, καὶ γιὰ ποιὰ πίστι μιλάει ὁ Ἰάκωβος;
• Γιὰ ποιὰ πίστι μιλάει ὁ Ἰάκωβος; Φαίνεται ἀπ' τὸ στίχο 14: «Τί τὸ ὄφελος, ἀδελφοί μου,
ἐὰν πίστιν λέγῃ τὶς ἔχειν, ἔργα δὲ μὴ ἔχῃ;». Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ποιὸ εἶναι τὸ
ὄφελος, ὅταν λέμε πῶς ἔχουμε πίστι, ἂλλ' ἔργα δὲν ὑπάρχουν;».
Δὲν λέει: «Ἐὰν πίστιν τὶς ἔχῃ», ἀλλὰ λέει: «Ἐὰν πίστιν λέγῃ τὶς ἔχειν».
Δὲν μιλάει, λοιπόν, γι' αὐτὸν ποὺ ἔχει πραγματικὴ πίστι, ἀλλὰ γι' αὐτὸν ποῦ λέγει, ποὺ
ἰσχυρίζεται, ὅτι ἔχει πίστι. Μιλάει γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ποῦ καυχᾶται γιὰ τὴν πίστη του, χωρὶς
νὰ ξέρῃ τί σημαίνει πίστης καὶ πῶς μεταφράζεται ἡ πίστις.
~ 56 ~
• Πρόκειται γιὰ πίστι - λόγια. Πρόκειται γιὰ πίστι ψυχρή, ποῦ δὲν ἐκδηλώνεται μὲ ἔργα
ἀγάπης.
Μιὰ τέτοια πίστις εἶναι ἄνωφελης, γιατί εἶναι ἄκαρπη, καὶ γι' αὐτὸν ποὺ λέει πῶς τὴν
ἔχει, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ κοινωνικὸ σύνολο.
Ένα δέντρο, ποὺ ἔχει πλατειὰ καὶ πολλὰ φύλλα, ἀλλὰ ποὺ ψάχνοντας τὰ φυλλώματά του
δὲν βρίσκεις καρπό, εἶναι ἀνώφελο καὶ γι' αὐτὸν ποὺ τὸ φύτεψε καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους. Καὶ
τὸν «τόπον καταργεῖ», ἀχρηστεύει δηλαδὴ καὶ τὸν τόπον (Λουκ. ιγ΄ 8).
• Μιὰ πίστις χωρὶς ἔργα καλὰ μοιάζει μὲ κίβδηλο νόμισμα. Ἔχει τὴν ὄψι καὶ τὸ σχῆμα τοῦ
γνησίου νομίσματος, ἀλλ' εἶναι πλαστό. Μπορεῖ βέβαια νὰ ἐξαπατήσης μερικοὺς ἀφελεῖς
μὲ τὸ κίβδηλο νόμισμα, ἀλλὰ κάποτε ἀποκαλύπτεσαι καὶ ὁδηγεῖσαι στὴ φυλακή. Μπορεῖ κι
ἐμεῖς νὰ ἐξαπατᾶμε τὸν κόσμο μὲ τὴν ψεύτικη θρησκευτικότητά μας, μὲ τὴν ἄκαρπη πίστη
μας, μὲ τὴν ὑποκρισία μας, ἀλλὰ κάποτε μᾶς καταλαβαίνουν οἱ ἄνθρωποι καὶ
ξευτελιζόμαστε.
Καί, τὸ σπουδαιότερο, δὲν μποροῦμε νὰ ἐξαπατήσουμε τὸ Θεό. Κοροϊδεύοντας Τὸν μὲ
τὴν κίβδηλη πίστι, Τὸν ἐξοργίζουμε καὶ θὰ μᾶς ἐξαποστείλη ἐκεῖ ποὺ μᾶς ἁρμόζει, στὴν
αἰώνια καταδίκη καὶ κόλασι.
Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος ρωτάει: «Τί τὸ ὄφελος, ἀδελφοί μου, ἐὰν πίστιν λέγῃ τὶς ἔχειν, ἔργα
δὲ μὴ ἔχn;» (στ. 14).
Εἴδαμε γιὰ ποιὰ πίστι μιλάει ὁ Ἰάκωβος.
• Ἃς δοῦμε καὶ γιὰ ποιὰ ἔργα μιλάει.
Δὲν μιλάει γιὰ τὰ ἔργα τοῦ νόμου, γιὰ τὰ ὁποῖα μιλάει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Δηλαδή, δὲν
μιλάει γιὰ τὰ ἔργα τῆς περιτομῆς, γιὰ τὰ τελετουργικὰ ἔργα τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου, γιὰ τοὺς
καθαρμοὺς καὶ τὶς σχολαστικότητες στὴν τήρηση μερικῶν τυπικῶν διατάξεων.
Μιλάει γιὰ τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης, γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη, γιὰ τὴ θυσία, γιὰ τὴν προσφορά.
Μιλάει γιὰ ἔργα, ποὺ στοιχίζουν, ποὺ μεταφράζονται σὲ θυσία.
Τὰ ἔργα τοῦ νόμου, γιὰ τὰ ὁποῖα καυχόνταν οἱ Ἰουδαῖοι, ἦταν ἔργα ἀκίνδυνα καὶ ἀζήμια
δὲν τοὺς στοίχιζαν τίποτε.
Δυστυχῶς οἱ ἄνθρωποι πάντοτε, καὶ σήμερα, ρέπουν στὰ εὔκολα ἔργα, στὰ τυπικὰ
θρησκευτικὰ ἔργα, σὲ ἔργα, μὲ τὰ ὁποῖα αὐταπατῶνται πῶς ἔτσι εἶναι ἐν τάξει μπροστὰ στὸ
Θεό.
Μπορεῖ π.Χ. κάποιος νὰ δώση ἕνα ποσὸ γιὰ μιὰ εἰκόνα στὴν ἐκκλησία. Δὲν δίνει ὅμως τὸ
ἴδιο τουλάχιστον ποσὸν γιὰ τὸ φτωχὸ ἀδελφό του, ποὺ εἶναι ἔμψυχη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ.
Μπορεῖ ν' ἀνάψη μιὰ λαμπάδα ἴσα μὲ τὸ «μπόϊ» του. Δὲν προσφέρει ὅμως γιὰ ν' ἀνάψη
τὴ λαμπάδα τῆς χαρᾶς σ' ἕνα σπίτι, ποῦ ἢ δυστυχία τόχει σκοτεινιάσει.
• Χρειάζεται μιὰ διευκρίνισις.
~ 57 ~
Ο ἀπόστολος Παῦλος λέει: «Οὐ δικαιοῦται ἄνθρωπος ἐξ ἔργων νόμου ἐὰν μὴ διὰ πίστεως
Ἰησοῦ Χριστοῦ» (Γαλ. β' 16). Τὴν ἀλήθεια αὐτὴ τὴν κηρύττει ἐπανειλημμένα καὶ μὲ πολλὰ
παραδείγματα καὶ τὴν θεμελιώνει μὲ πολλὰ ἐπιχειρήματα στὶς Ἐπιστολές του: Πρὸς
Ρωμαίους καὶ πρὸς Γαλάτας.
Ο Ἰάκωβος λέει: «Μὴ δύναται ἡ πίστις σώσαι αὐτόν;» (στ. 14).
Στὴν πρώτη περίπτωση μιλάει ὁ Παῦλος γιὰ τὰ ἔργα ποὺ εἶναι ὑποκατάστατα τῆς
πίστεως. Στὴ δεύτερη μιλάει ὁ Ἰάκωβος γιὰ τὰ ἔργα ποὺ εἶναι τεκμήρια τῆς πίστεως.
Οἱ Ἰουδαῖοι, ἰσχυρίζονταν ὅτι σῴζονται μὲ τὰ ἔργα καὶ ἐννοοῦσαν τὰ ἔργα τοῦ Μωσαϊκοῦ
νόμου, ἰδίως τὰ ἔργα τῆς περιτομῆς καὶ τῶν ἄλλων τελετουργικῶν διατάξεων. Κι αὐτὰ
μάλιστα ξεκομμένα ἀπ' τὸ Χριστὸ καὶ τὴ θυσία Του.
Ἂν μποροῦσαν οἱ ἄνθρωποι νὰ σωθοῦν μόνο μὲ τὰ ἔργα τους, τελετουργικὰ καὶ
φιλανθρωπικά, δὲν θὰ χρειαζόταν νὰ ἔρθη ὁ Θεὸς ἀπ' τὸν οὐρανό, νὰ γίνῃ ἄνθρωπος καὶ
νὰ σταυρωθῆ.
• Δὲν δικαιώνεται ἑπομένως ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ ἔργα του, ὅσο καλὰ κι ἂν εἶναι.
• Δικαιώνεται μὲ τὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ, ποῦ την οικειοποιειται ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴν πίστι.
• Δὲν ὑπάρχει αὐτοδικαίωσις.
• Υπάρχει χριστοδικαίωσις.
'Ἀλλ' ἐνῷ τὰ ἔργα ἀπὸ μόνα τους δὲν μᾶς σῴζουν, ὅμως τὰ καλὰ ἔργα ὡς ἀπόδειξις, ὡς
καρπὸς τῆς πίστεως στὸ Χριστό, μᾶς σώζουν.
Ἔργα ξεκομμένα ἀπ' τὴν πίστη στὸ Χριστὸ δὲν σώσουν.
Ἀλλὰ καὶ πίστις, ποῦ δὲν μεταφράζεται σὲ ἔργα, δὲν σώζει. Δὲν ὑπάρχει ἀληθινὴ πίστις
Χωρὶς ἔργα. Καὶ δὲν ὑπάρχουν καλὰ ἔργα ἔξω ἀπ' τὴν πίστι.
Μεγάλα λόγια χωρὶς πρᾶξι ἀγάπης (στ. 15-16)

Στὴ συνέχεια ὁ Ἰάκωβος γιὰ ν' ἀποδείξη τὴ θέση, ὅτι πίστις χωρὶς ἔργα δὲν ὠφελεῖ,
ἀναφέρει τρία παραδείγματα:
• Τὴν ἐλεημοσύνη σὲ φτωχούς.
• Τὴ θυσία τοῦ Ἀβραάμ.
• Τὴν ἐμπιστοσύνη ποὺ ἔδειξε ἡ Ραὰβ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
“Ο Ἰάκωβος, ὅπως ἔχουμε πεῖ, εἶναι παραστατικός. Ἀναφέρει πρακτικὰ παραδείγματα.
Ἔρχεται, λέει, κάποιος ἀδελφός, ποῦ εἶναι γυμνὸς καὶ νηστικός. Ζητάει κάποια βοήθεια.
Ὁ ἄλλος τὸν βλέπει σὲ τί κατάσταση βρίσκεται καὶ τοῦ λέει:
-Πήγαινε στὸ καλό! Ἄντε, θὰ ζεσταθῆς καὶ θὰ χορτάσης!
~ 58 ~
Ο φτωχὸς τὸν κοιτάζει μὲ ἀπορία. Περιμένει κάποια κίνησι νὰ κάνῃ καὶ εὐκατάστατος
ἀδελφός του. Περιμένει νὰ βάλῃ τὸ χέρι στὴν τσέπη. Ἀλλὰ τίποτε. Ἐκεῖνος ἁπλῶς τοῦ
χαμογελάει καὶ τοῦ ξαναλέει:
-Πήγαινε στὸ καλό! Ἔχει ὁ Θεός!... Ὡραία λόγια, μὰ κενά!
Δὲν χορταίνει ὁ νηστικὸς μὲ λόγια.
Δὲν ντύνεται ὁ γυμνὸς μὲ λόγια.
Δὲν ἀγοράσει φάρμακα ὁ ἄρρωστος μὲ λόγια.
Δὲν ἀντιμετωπίσει τὰ προβλήματά του καὶ οἰκογενειάρχης μὲ λόγια.
Δὲν βρίσκει δουλειὰ καὶ ἄνεργος μὲ λόγια.
Νὰ τὸ παράδειγμα τοῦ Ἰακώβου: «Ἐὰν δὲ ἀδελφὸς ἢ ἀδελφὴ γυμνοὶ ὑπάρΧωσι καὶ
λειπόμενοι ὦσι τῆς ἐφημέρου τροφῆς, εἴπῃ δὲ τὶς αὐτοῖς ἐξ ὑμῶν, ὑπάγετε ἐν εἰρήνῃ,
θερμαίνεσθε καὶ Χορτάζεσθε, μὴ δῶτε δὲ αὐτοῖς τὰ ἐπιτήδειά του σώματος, τί τὸ ὄφελος;»
(στ. 15-16). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἂν κάποιος ἀδελφὸς ἢ ἀδελφὴ δὲν ἔχουν
ροῦχα καὶ τὴν καθημερινὴ τροφή, καὶ κάποιος ἀπὸ σᾶς τοῦ πῇ ἁπλῶς ὡραία λόγια, ὅπως
“πηγαίνετε στὸ καλό, νὰ πεσταίνεστε καὶ νὰ χορταίνετε”, χωρὶς νὰ τοῦ προσφέρετε τὰ
ἀναγκαῖα, σᾶς ἔρωτω: Ποιὸ τὸ ὄφελος ἀπ' τὰ ὡραῖα λόγια;».
• Τὸ «γυμνοὶ» ἃς τὸ ἐκλάβουμε γενικότερα, μὲ τὴν ἔννοια «στερούμενοι». Μπορεῖ ὁ
ἄλλος νὰ στερῆται τροφῆς, ἐνδύματος, φαρμάκων, εἰσιτηρίων, στέγης, συμπαραστάσεως
κ.λπ.
• Τὰ «ἐπιτήδεια» πάντως εἶναι τὰ ἀναγκαῖα.
Δὲν εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ ἱκανοποιήσουμε περιττὲς καὶ ἀνόητες ἀπαιτήσεις τῶν
ἄλλων, ἀλλὰ τὰ ἀναγκαῖα γιὰ τὴ συντήρησή τους εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νὰ τὰ
διαχωρίσουμε καὶ νὰ τοὺς τὰ προσφέρουμε.
Ο χριστιανὸς ἄλλωστε τὰ μάτια τάχει στὰ οὐράνια. Καὶ στὴ γῆ ἐπιζητεῖ μόνα τα ἀναγκαῖα.
Δὲν Ζητάει ὁ φτωχός, κατὰ τὸ παράδειγμα τοῦ Ἰακώβου, παλάτια καὶ ἁμάξια πολυτελῆ. Δὲν
Ζητάει πολυτελεῖς τάπητες καὶ χρυσάφια. Ἕνα ροῦχο καὶ λίγο φαγητὸ Ζητάει. Πούναι οἱ
χριστιανοί; “Όποιος ψάχνει γιὰ τὸν οὐρανό, τὸν βρίσκει μέσα στὴν ἀγάπη. Δίνοντας στοὺς
ἄλλους τὰ ἀναγκαῖα, ἀποκτᾷς τὸ ὄντως ἀναγκαῖο, τὴν ἐπουράνια βασιλεία. Λέει ὁ Ἱερὸς
Χρυσόστομος: «'Ἐν τοῖς οὐρανίοις ἀεὶ τὸ πλείονος ἕκαστος ὄρεγεσθω. Ἐπὶ δὲ τῆς γῆς τῆς
χρείας, τῆς αὐταρκείας. Μηδὲν πλέον Ζητείτω, ἶνα οὕτω ἐπιτύχη τῶν ὄντως ἀγαθῶν» (Ε.Π.Ε.
22,566). Μετάφρασις: Καθένας γιὰ τὰ οὐράνια νάναι ἀχόρταγος. Γιὰ τὰ γήινα; Ν' ἀρκῆται
στὰ ἀναγκαῖα. Νὰ μὴ Ζητᾷ τίποτε παραπάνω, γιὰ ν' ἀποκτήση τὰ ὄντως ἀγαθά.
• “Ὅταν προσφέρουμε τὰ «ἐπιτήδειά» του σώματος, τὰ ἀναγκαῖα ὑλικὰ πράγματα, τότε
θὰ μποροῦμε ἄνετα καὶ εὔκολα νὰ τοὺς προσφέρουμε καὶ «τὰ ἐπιτήδειά» της ψυχῆς.
~ 59 ~
Πολλὲς φορές, ἄνθρωποι ποὺ ἔλεουνται ὑλικά, δὲν θέλουν νὰ ἐλεηθοῦν καὶ πνευματικά.
Κάποτε δὲ στεροῦνται καὶ τὰ πιὸ ἀναγκαῖα ὑλικὰ ἀγαθά, διότι εἶναι ἀργοί, τεμπέληδες,
ἀργόσχολοι!
Αὐτὸ δὲν θ' ἀνακόψῃ τὴ δική μας κίνηση γιὰ ἐλεημοσύνη καὶ φιλανθρωπία, ἀφοῦ
ἄλλωστε ὁ Θεὸς καθημερινά μας ἐλεεῖ, ὅσο κι ἂν δὲν τὸ ἀξίζουμε. Κι ὅμως σὰν πληρωμὴ
ἀπ' τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους εἰσπράττει τὴν ἀχαριστία, τὸ γογγυσμό, τὴν
ἀποστασία καὶ τὴν βλασφημία.
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει, ὅτι δὲν βοηθᾶμε τὸν ἀργὸ καὶ ἀδρανῆ, ποὺ θέλει νὰ
πλουτίση. Οὔτε τοῦ δίνουμε ὅ,τι μᾶς ζητάει. Κάτι τέτοιο, μπορεῖ νὰ μᾶς καταστήση
συνένοχούς της τεμπελιᾶς του. Ἄλλο ὅμως «βοηθάω τὸν τεμπέλη», κι ἄλλο «στηρίζω τὸν
πεινασμένο». Τὸ ἕνα εἶναι βλακεία, τὸ ἄλλο εἶναι μακροθυμία. Λέει χαρακτηριστικά:
«Στέλλεσθε μὲν φησὶν ἀπ' αὐτῶν καὶ ἐπιτιμᾶτε αὐτούς, μὴ μὴν περιίδητε λιμῶ
διαφθαρέντας... Εἶπε γὰρ μοί, εἰ σαρκικὸν εἶχες ἀδελφόν, ἄρα ἂν περιεῖδες αὐτὸν λιμῶ
τηκόμενον; Οὐκ ἔγωγε οἴμαι ἀλλ' ἴσως κὰν ἔρρυθμισας αὐτὸν» (Ε.Π.Ε. 23,96). Μετάφρασις:
Λέει βέβαια ὁ Παῦλος ν' ἀπομακρύνεστε ἀπ' τοὺς ἀργόσχολους. Ὅμως ὅταν πεθαίνουν ἀπ'
τὴν πεῖνα, μὴ τοὺς παραμελήσετε. Γιὰ πές μου: Ἂν ἦταν ἀδελφός σου κατὰ σάρκα καὶ
τεμπέλης καὶ πέθαινε ἀπ' τὴν πεῖνα, θὰ τὸν παρέβλεπες; Δὲν θὰ τούδινες λίγο ψωμί;
• Στὰ λόγια τοῦ Ἰακώβου διαφαίνεται ἡ εἰρωνικὴ διάθεσης καὶ ἡ σκληρὸτητα, μὲ τὴν
ὁποία ἀντιμετωπίζει συνήθως ἕνας ἄνθρωπος τὸν πάσχοντα συνάνθρωπό του. Παίζει μὲ τὴ
δυστυχία τῶν ἄλλων, ὅταν πάνω στὸν πόνο τοὺς ψυχρά τους λέῃ: «Ὑπάγετε ἐν εἰρήνῃ,
θερμαίνεσθε καὶ Χορτάζεσθε».
Θὰ μποροῦσε ἐν συνεχείᾳ νὰ τοῦ ἀπαντήση ὃ ρακένδυτος καὶ πεινασμένος:
-Μὲ εἰρωνεύεσαι! Πῶς θὰ ζεσταθῶ; Ἐσὺ καλὰ ἔχεις τὸ καλοριφέρ σου, τὰ παπλώματά
σου, τὸ «κλιματιστικό» σου. Ρωτᾷς ἐμένα, ποῦ δὲν ἔχω οὔτε λίγα καυσόξυλα κι ἢ τρώγλη
μου μπάζει νερὰ ἀπὸ παντοῦ; Πῶς νὰ χορτάσω; Τὸ δικό σου ψυγεῖο ἔχει ὅλα τ' ἀγαθὰ κι οἱ
ἀποθῆκες σου εἶναι γεμάτες καὶ οἱ τσέπες σου φουσκωμένες, γιὰ ν' ἀδειάζουν ὅλα τα καλὰ
ἀπ' τὰ σοῦπερ-μάρκετ. Ρωτᾷς κι ἐμένα, ποὺ ἀντιμετωπίσω ἄμεσα τὸν κίνδυνο νὰ
πεθάνουμε, κι ἐγὼ καὶ ἡ οἰκογένειά μου ἀπ' τὴν πεῖνα; Δὲν ἀφήνεις λοιπὸν τὶς εἰρωνεῖες
καὶ τὰ παχιὰ λόγια;...
Ο ἄνθρωπος, ποὺ ἔχει ἀνάγκη θέλει καὶ καλὰ λόγια καὶ καλὰ ἔργα. Οὔτε προσφορὰ χωρὶς
καλωσύνη, οὔτε λόγια καλωσύνης χωρὶς προσφορά.
• Γιὰ τὸ πρῶτο ὁ λαὸς λέει: «Ὁ λόγος σου μὲ χόρτασε καὶ τὸ ψωμί σου φάτο».
• Γιὰ τὸ δεύτερο λέει: «Τὰ λόγια δὲν χορταίνουν».
Ἡ ἔλλειψις ἀγάπης ἔχει ἀναδείξει ὀξύ το πρόβλημα τῆς πείνας καὶ τῆς διαβιώσεως σὲ
πολλοὺς λαοὺς τῆς γῆς. Εἴκοσι ἐννέα χιλιάδες παιδάκια πεθαίνουν καθημερινὰ σ' ὅλο τὸν
κόσμο ἀπὸ τὴν πεῖνα! Κι οἱ πλούσιες χῶρες παραμένουν στὰ λόγια.
~ 60 ~
Ἀλλὰ καὶ στὴν πατρίδα μᾶς ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποῦ ποικιλοτρόπως δυστυχοῦν.
Ἀποτελεῖ πρόκληση ἢ σπατάλη ποὺ κάνουμε οἱ περισσότεροι κυνηγώντας κι ἀποκτώντας
τὰ ἐντελῶς περιττά. «Ἐμπυρίζεται ὁ πτωχὸς» (Ψάλμ. Θ' 23).
Ἰδιαίτερα συνιστᾷ πρόκληση ἡ σκληρότητα, ὅταν προέρχεται ἀπὸ ἀνθρώπους τῆς
Ἐκκλησίας, ἀπὸ χριστιανούς. Εἴμαστε εὔκολοι στὰ λόγια καὶ στὶς συμβουλές:
-Ἔχει ὁ Θεός! λέμε στὸν ἄλλον.
Ἔχει βέβαια ὁ Θεός. Μὰ ἔχει κι ἐσένα ὁ Θεός. Ή, μᾶλλον, γι' αὐτό σε ἔχει. Γιὰ τὴν ἀγάπη
σὲ ἔχει. Γιὰ νᾶσαι οἰκονόμος τῶν ἀγαθῶν Του, ὄχι καταχραστῆς. Σ' ἔχει γιὰ διανομέα τῶν
ἀγαθῶν, ὄχι γιὰ νὰ κατακρατῇς τ’ ἀγαθά Του.
• Νὰ γιατί δὲν μπορεῖ ἕνας χριστιανὸς νὰ εἶναι πλούσιος. Ὁ χριστιανὸς εἶναι διανομέας
τῶν ἀγαθῶν. Ὁ ταχυδρομικὸς διανομέας, ἔχει στὰ χέρια του καὶ στὴν τσάντα τοῦ πολλὰ
λεφτά. Ἀλλὰ δὲν εἶναι δικά του. Ἀντιπροσωπεύουν ὤρισμενες ἐπιταγές, ποὺ ἀνήκουν σὲ
ἄλλους.
Ἔτσι κι ὁ θεωρούμενος πλούσιος ἢ εὐκατάστατος. Εἶναι φουσκωμένο τὸ πορτοφόλι του,
γιατί εἶναι διανομέας. Δὲν μπορεῖ νὰ κρατάη γιὰ τὸν ἑαυτὸ τοῦ χρήματα. Αὐτὰ ποὺ κρατάει
γιὰ τὸν ἑαυτό του, τὰ κατακρατάει ἀπ' τοὺς ἄλλους. Δικά τους εἶναι καὶ τὰ οἰκειοποιήθηκε,
δηλαδή, τὰ ἔκλεψε!
Κάθε χριστιανὸς ὀφείλει νὰ μὴ κρατάει περισσότερα ἀπὸ ὅσα τοῦ εἶναι ἀπολύτως
ἀναγκαία, διότι πρόκειται γιὰ ἀδικία. Πρόκειται γιὰ λεηλασία τῆς περιουσίας τῶν ἄλλων.
Πίστις νεκρὰ (στ. 17-18 καὶ 20)

Τὸ συμπέρασμα ἀπ' τὸ παράδειγμα τοῦ Ἰακώβου: «Οὕτω καὶ ἢ πίστις, ἐὰν μὴ ἔργα ἔχῃ,
νεκρά ἐστι καθ' ἐαυτὴν» (στ. 17). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἑπομένως καὶ ἡ πίστις,
ἂν δὲν μεταφράζεται σὲ ἔργα, εἶναι νεκρὴ (ἀνύπαρκτη)».
• Ἡ πίστις ἐκδηλώνεται μὲ τὰ ἔργα.
Τὰ ἔργα εἶναι ἡ ἀναπνοὴ τῆς πίστεως. Χωρὶς ἔργα, τὰ λόγια τῆς πίστεως εἶναι εὐχὲς χωρὶς
ψωμί, ἄσπασμοι χωρὶς ἔνδυμα, συνταγὲς χωρὶς φάρμακα, νομίσματα χωρὶς ἀντικρυσμα.
Μπορεῖ κανεὶς νὰ ἔχῃ ὀρθὴ πίστι, ν' ἀνήκῃ στὸν παράδεισο τῆς Ἐκκλησίας, νὰ
ἐπισκέπτεται, ὅπως ἰσχυρίζεται, «ἅγια μέρη», «ἅγιους τόπους», κι ὅμως ὁ τρόπος τῆς ζωῆς
του, ἡ ἔλλειψις ἀγάπης, νὰ τὸν καθιστοῦν νεκρὸ χριστιανό. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Μὴ
θαυμάσης. Τί γάρ, εἶπε μοί, κέρδος ἔχει ὁ στρατιώτης ἐκ τοῦ στρατεύεσθαι αὐτὸν ἐὰν μὴ
ἄξιος ἢ τῆς στρατείας, καὶ πολεμη ὑπὲρ τοῦ βασιλέως τρεφόμενος παρ' αὐτοῦ; Τί λέγεις,
ἄνθρωπε; Βούλει συντόμως δείξαι μὲ μὴ τὸν τόπον εἶναι τὸν σῴζοντα, ἀλλὰ τὸν τρόπον καὶ
τὴν προαίρεσιν; Ὁ 'Ἀδὰμ ἐν παραδείσῳ ὡς ἐν λιμένι τὸ ναυάγιον ὑπέστη. Ὁ δὲ Λὼτ ἐν τοῖς
Σοδόμοις ὥσπερ ἓν πελάγει διεσώθη» (Ε.Π.Ε. 30,314). Μετάφρασις: Πές μου, τί κέρδος ἔχει
ὁ στρατιώτης, ἂν δὲν εἶναι ἄξιος του στρατεύματος καὶ δὲν πολεμάη ὑπὲρ τοῦ βασιλέως,
ποῦ τὸν τρέφει; Θέλω καθαρὰ νὰ σοῦ πῶ ὄχι γιὰ τὸν τόπο, ἀλλὰ γιὰ τὸν τρόπο καὶ τὴν καλὴ
προαίρεσι, ποῦ σώσουν. Ο Ἀδὰμ ἦταν στὸν καλύτερο τόπο, μέσα στὸν παράδεισο, σὰν στὸ
~ 61 ~
ἀσφαλέστερο λιμάνι, κι ὅμως ναυάγησε. Ἀντίθετα, ὁ Λὼτ βρισκόταν στὰ Σόδομα, σὰν σὲ
ἄγριεμενο πέλαγος, κι ὅμως διασώθηκε.
• Ὁ Ἰάκωβος προκαλεῖ: «'Ἂλλ' ἔρει τὶς: Σὺ πίστιν ἔχεις; Κάγω ἔργα ἔχω. Δεῖξον μοὶ τὴν
πίστιν σου ἐκ τῶν ἔργων σου, κάγω δείξω σοὶ ἐκ τῶν ἔργων μου τὴν πίστιν μου» (στ. 18).
Στὴν ἁπλοελληνική: «Θὰ πῇ κάποιος: Σὺ λὲς ὅτι ἔχεις πίστι, κι ἐγὼ λέω ὅτι ἔχω ἔργα. Δεῖξε
μου τὴν πίστι σου ἀπ' τὰ ἔργα σου, κι ἐγὼ θὰ σοῦ δείξω τὴ δική μου πίστι ἀπ' τὰ ἔργα μου».
• Δὲν ἀπορρίπτει τὴν πίστι, ὅπως λένε μερικοί. Δέχεται τὴν πίστι, ἀλλὰ γιὰ νὰ πιστέψη
στὴν... πίστι, γιὰ νὰ βεβαιωθῆ γιὰ τὴ γνησιότητα τῆς πίστεως, Ζητεῖ διαπιστευτήρια.
Ένας πρεσβευτὴς γίνεται δεκτὸς σὲ μιὰ χώρα, μόλις δείξη τὰ διαπιστευτήριά του. Ἔτσι κι
ἡ πίστις, ποῦ εἶναι ὁ μεγάλος πρεσβευτής μας γιὰ τὸν οὐρανό, ὀφείλει νὰ δείξη τὰ
διαπιστευτήριά της. «Δεῖξον μοὶ τὴν πίστιν σου ἐκ τῶν ἔργων σου».
Ἔλλειψις ἔργων σημαίνει ἔλλειψη σφραγῖδας ἐγκυρότητας τῆς πίστεώς μας, ἄρα
ἔλλειψη πίστεως.
• Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἰσχυρίζεται πὼς ἔχει πίστι, ἀλλ' εἶναι νεκρὸς ἀπὸ
ἔργα καλά, τὸν ὀνομάζει «κενό». «Θέλεις δὲ γνώναι, ὢ ἄνθρωπε κενέ, ὅτι ἡ πίστις χωρὶς
τῶν ἔργων νεκρὰ ἔστιν;» (στ. 20). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Θέλεις δέ, ἄνθρωπε
κούφιε, νὰ πληροφορηθῆς καὶ νὰ βεβαιωθῆς, ὅτι ἡ πίστις χωρὶς τὰ ἔργα εἶναι νεκρή;».
Κενός, ἄδειος, κούφιος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχει ἔργα ἀγάπης. Εἶναι «κύμβαλον
ἀλαλάzον» (Α΄ Κορ. ιγ΄ 1), ντενεκὲς ἄδειος, ποῦ κάνει ἁπλῶς θόρυβο σὰν τὸν χτυπᾷς.
Θορυβώδης, πομπώδης ἡ θρησκευτικότητά μας, κενὴ ὅμως περιεχομένου. Δὲν μᾶς ἔχει
στοιχίσει τίποτε τὸ γενναῖο καὶ ἠρωϊκό. Εἴμαστε «κενοί», δηλαδὴ ἀνόητοι, λέγοντας πῶς
ἔχουμε πίστι καὶ μὴ ἔχοντας καθόλου καλὰ ἔργα.
Ἂν ἡ ἀπόλυτη ἀγάπη εἶναι ἡ καρδιὰ τοῦ Θεοῦ, ἡ δική μας ἀγάπη εἶναι τὸ περιεχόμενο
τῆς ζωῆς μας.
Γιατί; Διότι ἔχουμε στὴ διάθεσή μας μιὰ θεϊκὴ δύναμι, ποῦ τὴν ἀφήνουμε ἀνενέργητη.
• Τί νὰ τὴν κάνῃς τὴν ὡραία μηχανή, ποῦ ἔφερες ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό; Ἃς εἶναι καὶ
τελευταίου τύπου. Ἀφοῦ δὲν τὴν δουλεύεις, παραμένει ἄχρηστη.
Τελευταίου τύπου, τέλεια εἶναι ἡ πίστις, ἢ Ὀρθόδοξος πίστης μας. Ἔχει ἔρθει ὄχι ἁπλῶς
ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό, ἀλλ' ἂπ' τὸν Οὐρανό!
Διαθέτουμε μιὰ δύναμι, ποὺ ὅμως τὴν ἀφήνουμε ἀνενέργητη.
• Τί τὸ ὄφελος; Ἀφοῦ δὲν τὴν ἀξιοποιοῦμε, ἀφοῦ δὲν παράγει ἔργα, εἶναι ἄχρηστη καὶ
γιὰ μᾶς καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους.
• Νὰ γιατί μαζὶ μὲ τὴν Ὀρθοδοξία, ἀπόλυτα ἀπαραίτητη εἶναι καὶ ἡ Ὀρθοπραξία. Ἀλλιῶς
κινδυνεύουμε νὰ ἐμφανίσουμε οὐτοπία τὸν Χριστιανισμό. Τὸ κήρυγμά μας γίνεται μιὰ
χρηστολογία (μὲ n), μιὰ στείρα ἤθικολογια. Ἡ ἐκκλησιαστική μας ζωὴ δείχνει σὰν μούμια
τοῦ παρελθόντος, σὰν ἕνα μουσεῖο ἡρώων καὶ μαρτύρων τοῦ χθὲς καὶ μόνο.
~ 62 ~
21
᾿Αβραὰμ ὁ πατὴρ ἡμῶν οὐκ ἐξ ἔργων ἐδικαιώθη, ἀνενέγκας ᾿Ισαὰκ τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐπὶ
τὸ θυσιαστήριον; 22 βλέπεις ὅτι ἡ πίστις συνήργει τοῖς ἔργοις αὐτοῦ, καὶ ἐκ τῶν ἔργων ἡ
πίστις ἐτελειώθη, 23 καὶ ἐπληρώθη ἡ γραφὴ ἡ λέγουσα· ἐπίστευσε δὲ ᾿Αβραὰμ τῷ Θεῷ, καὶ
ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην, καὶ φίλος Θεοῦ ἐκλήθη. 24 ὁρᾶτε τοίνυν ὅτι ἐξ ἔργων
δικαιοῦται ἄνθρωπος καὶ οὐκ ἐκ πίστεως μόνον.
Ἀβραὰμ ὑπόδειγμα πίστεως καὶ ἔργων (στ. 21)

Μιλάει γιὰ τὰ ἔργα ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Γιὰ ν' ἀποδείξη πόσο ἀναγκαία εἶναι γιὰ τὴ
σωτηρία μας, ἀναφέρει τρία παραδείγματα. Τὸ ἕνα το εἴδαμε στὸ προηγούμενο κεφάλαιο.
Δὲν μπορεῖ ἕνας πιστὸς νὰ φανερώνῃ μόνο μὲ λόγια τὴν πίστη του στὸν ἀδελφὸ ποῦ πεινάει
καὶ ὑποφέρει. Θὰ φανῆ ἢ πίστις του ἀπὸ τὰ ἔργα του, ἀπὸ τὴν ἔμπρακτη ἀγάπη του.
Δεύτερο παράδειγμα ἀναφέρει τὸν 'Ἀβραάμ.
Οἱ Ἰουδαῖοι εἶχαν σὲ μεγάλη ἐκτίμησι τὸν Ἀβραάμ. Καυχόνταν, πῶς ἤσαν «τέκνα τοῦ
Ἀβραὰμ» (Ἰωάν. ἡ' 39). “Ο Ἀβραὰμ ἦταν ἡ ἐθνική τους σημαία.
Κι ἀπ' τὸ παράδειγμα αὐτὸ γιὰ τὸν Ἀβραὰμ φαίνεται καθαρά, πῶς ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ
Ἰακώβου ἀπευθύνθηκε στὴν ἀρχὴ στοὺς Ἰουδαίους. Φυσικὰ ἔχει, ὅπως εἴπαμε, καθολικὸ
κῦρος. Τὰ ὅσα λέει ἀφοροῦν σ' ὅλους τους χριστιανούς. Χαρακτηριστικὸ εἶναι, ὅτι καὶ ὁ
ἀπόστολος Παῦλος τὸν 'Ἀβραὰμ ἐπανειλημμένως ἀναφέρει στὴν πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολή,
ποῦ κι αὐτὴ ἀπευθύνεται σὲ Ἰουδαίους.
Μερικοί, καὶ μάλιστα προτεστάντες, μιλᾶνε γιὰ μιὰ τάχα ἀντίθεση μεταξὺ Παύλου καὶ
Ἰακώβου.
Νά, λένε, ὁ μὲν Παῦλος ἀναφέρει τὸν Ἀβραὰμ σὰν παράδειγμα τοῦ γεγονότος ὅτι ὁ
ἄνθρωπος δὲν σῴζεται, παρὰ μόνο μὲ τὴν πίστι, ἐνῷ ὁ Ἰάκωβος παρουσιάσει τὸν Ἀβραὰμ
σὰν παράδειγμα ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν σῴζεται, παρὰ μόνο μὲ τὰ ἔργα.
• Ὁ Ἰάκωβος λέει: «'Ἀβραὰμ ὁ πατὴρ ἠμῶν ἐξ ἔργων ἐδικαίωθη, ἀνενέγκας Ἰσαὰκ τὸν
υἱὸν αὐτοῦ ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον» (στ. 21). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὁ Ἀβραὰμ ὁ
πατέρας μᾶς δικαιώθηκε μὲ τὰ ἔργα (τῆς πίστεως καὶ τῆς ὑπακοῆς), ἀφοῦ ἔφτασε στὸ
σημεῖο νὰ προσφέρῃ τὸ γυιὸ τοῦ τὸν Ἰσαὰκ πάνω στὸ θυσιαστήριο».
«Ὁ Παῦλος λέει: «Λογιζόμεθα οὒν πίστει δικαιούσθαι ἄνθρωπον χωρὶς ἔργων νόμου»
(Ρωμ. γ ? 28). Καὶ στὴ συνέχεια τῆς ἴδιας Ἐπιστολῆς λέει γιὰ τὸν 'Ἀβραάμ: «Εἰ γὰρ 'Ἀβραὰμ
ἓξ ἔργων ἐδικαιώθη, ἔχει καύχημα, ἂλλ' οὗ πρὸς τὸν Θεόν...» (Ρωμ. δ' 2).
Ὑπάρχει ὄντως ἀντίθεσης μεταξὺ Παύλου καὶ Ἰακώβου; Ἀσφαλῶς ὄχι. Εἶναι δυνατόν,
ἀφοῦ «τὸ αὐτὸ Πνεῦμα» ἐμπνέει καὶ τὸν Παῦλο καὶ τὸν Ἰάκωβο, νὰ λένε ἀντίθετα
πράγματα; Κάτι ἄλλο λοιπὸν συμβαίνει. Πρόκειται γιὰ παρερμηνεία, ἴσως ἀπὸ ἔλλειπῃ
γνώση τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
~ 63 ~
Γιὰ ποιὰ ἔργα ὁμιλεῖ ὁ ἕνας, γιὰ ποιὰ ὁ ἄλλος;
• Ὁ Παῦλος μιλάει γιὰ τὰ «ἔργα τοῦ νόμου», γιὰ τὴν περιτομή, ποῦ ἦταν «ἡ σφραγῖδα»
τοῦ Θεοῦ στὸν Ἀβραάμ.
• Ὁ Ἰάκωβος μιλάει γιὰ τὴ θυσία τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἀβραάμ, ποῦ ἦταν ἔργο πίστεως, ἔργο
ὕπακοης στὸ Θεό, ἀπόδειξις τῆς πίστεως τοῦ Ἀβραάμ.
• Τὸ ἕνα, τὸ ἔργο τῆς περιτομῆς, ἦταν καθαρὰ τυπικὸ καὶ δὲν στοίχισε τίποτε.
• Τὸ ἄλλο, ἡ θυσία τοῦ παιδιοῦ τοῦ Ἰσαάκ, ἦταν ἔργο οὐσιαστικό, ἔργο ποῦ στοίχισε
πολύ. Ἄλλο λοιπὸν τὸ ἕνα ἔργο, ἄλλο τὸ ἄλλο.
•Τα τυπικὰ ἔργα δὲν μᾶς ἐξασφαλίζουν τὴ σωτηρία.
•Τά οὐσιαστικὰ ἔργα, ποῦ εἶναι καρπὸς τῆς πίστεως καὶ ἀπόδειξις τῆς πίστεως, μᾶς
ἐξασφαλίζουν τὴ σωτηρία.
Ἀπόδειξις, ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀντίθεσις μεταξὺ Ἰακώβου καὶ Παύλου, εἶναι καὶ τοῦτο:
1. Ὁ Παῦλος μιλάει γιὰ τὰ ἔργα, ὄχι βέβαια γιὰ τὰ τυπικὰ καὶ τελετουργικά, ἀλλὰ γιὰ τὰ
χριστιανικὰ ἔργα, γιὰ τὰ ἔργα τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης, καὶ λέει: «Ὁ Θεὸς ἀποδώσει ἐκάστω
κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ» (Ρωμ. β' 6). Καὶ ἀλλοῦ παραγγέλλει νὰ μνημονεύουν «τοῦ ἔργου τῆς
πίστεως καὶ τοῦ κόπου τῆς ἀγάπης» (Α΄ Θεσ. α' 3).
• Εἶναι ἔργο η πίστις. Θέλει κόπο γιὰ νὰ πιστεύση κανείς. Νὰ πολεμήση μὲ τοὺς
λογισμοὺς τῆς ἀπιστίας, τῆς ὀλιγοπιστίας, τῆς ἀμφιβολίας, τῶν ποικίλων ἀντιρρήσεων τῆς
«λογικῆς», γιὰ νὰ παραδοθῆ ὁλόκληρος στὴν πίστι. Νὰ ἔχῃ πλέον ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη
στὸ Θεὸ καὶ στὴν ἀλήθειά Του.
Εἶναι ἔργο ἢ πίστις. Ἀφοῦ ἡ πίστις ἀποτελεῖ τὴν κινητήριο δύναμι γιὰ κάθε ἔργο, γιὰ κάθε
ἐνέργεια.
Εἶναι ἔργο ἢ πίστις. Ἀφοῦ μεταφράζεται σὲ ἔργα. Πίστις χωρὶς ἔργα εἶναι νεκρή. Ἡ πίστις
δὲν εἶναι ἁπλῶς μιὰ θεωρητικὴ ἀποδοχὴ ἢ παραδοχὴ μερικῶν ἀρχῶν ἢ δογμάτων. Ἡ πίστις
εἶναι ζωή. Καὶ ἡ ζωὴ εἶναι ἔργο ἔργο σωτηρίας ἔργο αἰωνίου Ζωῆς ἔργο Ἐκκλησίας.
Εἶναι ἔργο ἢ πίστις. Ἀφοῦ ἡ πίστις στοιχίζει στὴ ζωή μας. Κάθε ἐνέργειά μας ξεκινᾷ ἀπ'
τὴν πίστι. Οἱ συνέπειες τῆς πίστεως μέσα σ' ἕνα κόσμο οὐσιαστικὰ ἄπιστο, εἶναι σκληρές.
Ἂν θὰ θέλαμε νὰ σημειώσουμε τὸ σπουδαιότερο καὶ πλέον σωτηριῶδες ἔργο τῆς πίστεως,
θὰ λέγαμε, ὅτι εἶναι ἡ ὅμολογια καὶ τὸ μαρτύριο. Λέει ἐπιγραμματικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Εἰ Πιστεύεις, πάντα πάσχε. Εἰ δὲ μὴ πάσχεις, οὐ πιστεύεις» (Ε.Π.Ε. 22,358).
2. Καὶ ὁ Ἰάκωβος δὲν καταργεῖ τὴν πίστι, τονίζοντας, ὅπως παρακάτω θὰ δοῦμε, ὅτι ὁ
ἄνθρωπος δὲν δικαιοῦται «ἐκ πίστεως μόνον» (στ. 24).
Συνδυασμός, ὄχι ἀντίθεσις (στ. 22)

Δὲν ὑπάρχει λοιπὸν ἀντίθεσης μεταξὺ Παύλου καὶ Ἰακώβου. Κι αὐτὸ γιατί δὲν ὑπάρχει
ἀντίθεσις μεταξὺ πίστεως καὶ ἔργων. Ὑπάρχει συνδυασμὸς καὶ συνύπαρξις. Γι' αὐτὸ τονίζει
~ 64 ~
ὁ Ἰάκωβος: «Βλέπεις ὅτι ἡ πίστις συνήργει τοὺς ἔργοις αὐτοῦ, καὶ ἐκ τῶν ἔργων αὐτοῦ
ἐτελειώθη» (στ. 22). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Βλέπεις, ὅτι ἡ πίστις τοῦ Ἀβραὰμ
συνεργοῦσε μὲ τὰ ἔργα του; Βλέπεις πῶς ἀπὸ τὰ ἔργα τοῦ ἀπέδειξε ὁλοκληρωμένη τὴν
πίστη του;».
• Ὑπάρχει συνεργασία πίστεως καὶ ἔργων, ὅπως ὑπάρχει συνεργασία μεταξὺ Θεοῦ καὶ
ἀνθρώπων. Ὁ Θεὸς παράγει ἔργο, ὁ ἄνθρωπος ἔχει πίστι. Ὁ Θεὸς Πατὴρ «ἕως ἄρτι
ἐργάζεται» (Ἰωάν. ἐ' 17). Ἐργάζεται συνέχεια γιὰ μᾶς. Δὲν σταμάτησε τὸ ἔργο του στὶς ἕξι
μέρες. Ἐκεῖνο ἦταν τὸ ἔργο τῆς δημιουργίας. Συνεχίζει τὸ ἔργο του καὶ κατὰ τὴν ἑβδόμη
μέρα, ποὺ εἶναι ὅλη ἡ ἐπίγεια Ζωή. Πρόκειται γιὰ τὸ ἔργο τῆς προνοίας καὶ τῆς
συντηρήσεως τοῦ κόσμου.
Γιατί ἐργάζεται ὁ Θεός; Ἐργάζεται ἐπειδὴ μᾶς ἀγαπᾷ. Ἡ ἀγάπη εἶναι τὸ κίνητρο τῶν ἔργων
τοῦ Θεοῦ. Κι ἔτσι, μὲ τόσα ἔργα, καθίσταται ὁ Θεὸς «πιστός», δηλαδή, ἀξιόπιστος.
• Ὁ ἄνθρωπος ἐπιτελεῖ τὸ ἀγαθὸ γιατί ἔχει πίστι στὸ Θεό. Πιστεύει στὴν ἀξιοπιστία τοῦ
Θεοῦ. Πιστεύει στὴν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, στὴν ἀληθινότητα τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Πιστεύει
ἀκόμα (γιατί ὄχι;) στὴ μισθαποδοσία τοῦ Θεοῦ.
• Ὑπάρχει λοιπὸν συνεργασία Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου, πίστεως καὶ ἔργων.
Τὰ ἔργα τὰ κάνω γιατί πιστεύω στὸ Θεό, γιατί τὰ θέλει ὁ Θεός, γιατί τὰ ἀπαιτεῖ ἡ πίστις
μου.
• Ἡ ἀντίθεσις μεταξύ των ἔργων καὶ τῆς πίστεως εἶναι ξένη πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία. Στοὺς
Παπικοὺς καὶ τοὺς Προτεστάντες διακρίνεται αὐτὴ ἡ ἀντίθεσις.
• Οἱ Παπικοὶ ὑπερτονίζουν τὰ ἔργα. Φτάνουν μέχρι τοῦ σημείου νὰ πιστεύουν στὴ
λεγόμενη «ἄξιομισθιά» των ἔργων καὶ στὰ «περισσεύοντα» ἔργα! “Ὅσα πιὸ πολλὰ ἔργα
κάνεις, τόσο καλύτερη θέσι ἐξασφαλίσεις στὸν παράδεισο! Κι ἂν κάνῃς πολλὰ ἔργα, ὁ Θεὸς
θὰ σοῦ δώση... καὶ τὰ ρέστα! Θὰ προσθέση τὰ ἔργα αὐτά σε κάποιον ἄλλον, ποὺ τοῦ
λείπουν τὰ ἔργα, κι ἔτσι θὰ ἐπέλθη «ἰσοζύγιο»! Πλάνη!
• Ἀλλὰ πλάνη καὶ τὸ ἄλλο ἄκρο, ποὺ κατέληξε ὁ Λούθηρος καὶ μαζί του ὅλοι οἱ
Προτεστάντες, ποὺ ἀπὸ ἀντίθεση πρὸς τοὺς Παπικοὺς ὑπερτονίΖουν τὴν πίστι. Ἀρκεῖ, λένε,
νὰ πιστεύῃ κανεὶς στὸ Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ σώθηκε!
• Ἡ ἀλήθεια δὲν βρίσκεται στὴν ἀντίθεση, ἀλλὰ στὴ σύνθεση πίστεως καὶ ἔργων, ποὺ
εἶναι ἡ θέσις τῆς Ὀρθοδοξίας. Δὲν κοντράρονται οἱ δύο ἄρετες. Εἶναι ζευγαρωμένες.
• Πίστης καὶ ἔργα εἶναι σὰν τὰ δυὸ κουπιά. Μ' ἕνα κουπὶ ἢ βάρκα δὲν προχωρεῖ ἁπλῶς
γυρίσει στὸ ἴδιο σημεῖο. Χρειάζονται καὶ τὰ δύο κουπιά.
Δὲν προχωρεῖ ὁ χριστιανὸς πρὸς τὸ λιμάνι τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, παρὰ μόνο καὶ μὲ τὰ
δυὸ κουπιά, καὶ μὲ τὴν πίστι καὶ μὲ τὰ ἔργα. Μόνο μὲ ἕνα ἀπ' τὰ δυό, γυρίζει συνέχεια
γύρω-γύρω, χωρὶς πρόοδο...
• Πίστης καὶ ἔργα εἶναι τὰ δύο φτερά, ποὺ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ πετάξη. Πουλὶ μ' ἕνα
φτερὸ εἶναι ἀδύνατον νὰ πετάξη. Εἶναι τὰ φτερά, ποῦ ἀναznτοῦσε ὁ Ψαλμῳδός, ὅταν ἔλεγε:
~ 65 ~
«Τίς μου δώσει πτέρυγας ὡσεὶ περιστερᾶς καὶ πετασθήσομαι καὶ καταπαύσω;» (Ψάλμ. νδ΄
7).
• Τὰ ἔργα ὄχι μόνο συνεργάζονται μὲ τὴν πίστι, ἀλλὰ καὶ τελειοποιοῦν τὴν πίστι. «'Ἐκ τῶν
ἔργων ἢ πίστις ἐτελειώθη» (στ. 22).
Ὁ Ἀβραὰμ εἶχε πίστη καὶ προτοῦ θυσιάση τὸν υἱό του, τὸν Ἰσαάκ. Ἄλλωστε γι' αὐτὸ ὁ
Θεὸς τοῦ Ζήτησε ἕνα τόσο μεγάλο καὶ δύσκολο ἔργο, τὴ θυσία τοῦ υἱοῦ τοῦ Ἰσαάκ. 'Ἀλλ' ἢ
θυσία ἦταν ἡ ἀποκορύφωσις τῆς πίστεως τοῦ Ἀβραάμ.
Μὲ τὴν πράξη τοῦ αὐτὴ ὁ Ἀβραὰμ ὄχι μόνο πήγαινε κόντρα στὴ φυσικὴ πατρικὴ ἀγάπη,
ὑπερνικοῦσε τὸ φίλτρο πρὸς τὸ παιδί του, ἀλλὰ καὶ πήγαινε κόντρα στὴ λογική. Ὁ Θεὸς τοῦ
εἶχε ὑποσχεθῆ, πῶς θὰ γινόταν γενάρχης πολλῶν ἐθνῶν. Πῶς; Μὲ τὸ παιδὶ ποὺ θ'
ἀποκτοῦσε. Καὶ τώρα τοῦ ζητάει, ἀκριβῶς αὐτὸ τὸ παιδὶ νὰ τὸ θυσιάση; Μιὰ τέτοια
ἀπαίτησης τοῦ Θεοῦ πήγαινε κόντρα στὴ λογική, στὴν ἴδια τὴν «ἐπαγγελία» τοῦ Θεοῦ.
Πήγαινε κόντρα ἀκόμα καὶ στὴν προηγούμενη... πίστι του. Κι ὅμως ὁ Ἀβραὰμ παραμερίζει
τὴ λογική. Βάσει πάνω ἀπὸ ὅλα τὴν πίστι. Πιστεύει ἀκόμα καί σε... ἀντιφατικὲς ἐντολὲς τοῦ
Θεοῦ!
Ἡ πρώτη πίστις: Τοῦ λέει ὁ Θεός, ὅτι θὰ γίνῃ γενάρχης πολλῶν ἐθνῶν. “Ότι ἀπ' τὸ σπέρμα
του, ἀπ' τὸ γυιό του, θὰ προέλθουν ἀπόγονοι ἀναρίθμητοι. Καὶ δίνει βάσι στὴν ἐπαγγελία
τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶχε γυιὸ καὶ δὲν μποροῦσε μὲ τοὺς φυσικοὺς νόμους ν' ἀποκτήση γυιό. Καὶ
τί μὲ τοῦτο; Τὸ εἶπε ὁ Θεός; Θὰ γίνῃ! Παραδίνεται ἄνευ ὅρων στὴν πίστι. «Ἐπιστευσεν
Ἀβραὰμ καὶ ἐλογίσθη αὐτῶ εἰς δικαιοσύνην» (Γέν. 1ε' 6). Γεννιέται ὁ γυιός, ὁ Ἰσαάκ. Μὲ τὴ
γέννησί του ροδίζει ἢ αὐγὴ τῆς ἐκπληρώσεως τῆς ἐπαγγελίας!
Ἡ δεύτερη πίστις: Τοῦ Ζητάει ὁ Θεὸς νὰ θυσιάση τὸν Ἰσαάκ, τὸ μοναδικό του παιδί. Γιὰ
νὰ θυσιάση τὸν Ἰσαάκ, πρέπει νὰ θυσιάση προηγουμένως τὴν πρώτη πίστι του! Εἶχε
πιστεύσει, ὅτι διὰ τοῦ Ἰσαὰκ θὰ ξαπλωνόταν ἡ γενιά του. Ὁ Ἰσαὰκ ὅμως θυσιάζεται. "Ἄρα
τὸ ὄνειρο σβήνει, ἢ ἐπαγγελία διαψεύδεται, ἡ πίστις σ' ἐκείνη τὴν ἐπαγγελία τελειώνει!
Αὐτὰ ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς. Γι' αὐτὸ λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Πίστις
ἔμαχετο πίστει, καὶ πρόσταγμα ἐπαγγελία» (Ε.Π.Ε. 25,172). Μετάφρασις: Ἡ μιὰ πίστις
ἐρχόταν σὲ σύγκρουση μὲ τὴν ἄλλη πίστι. Καὶ τὸ πρόσταγμα μὲ τὴν ὑπόσχεσι!
Τελικὰ ὁ Ἀβραὰμ κάνει ὑπακοὴ καὶ στὴ νεώτερη ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ χωρὶς καθόλου νὰ
σβήση μέσα του ἡ πίστις στὴν πρώτη ἐπαγγελία. Πῶς τὸ κατώρθωσε; Συνήθως λέμε, ὅτι
εἶχε τόση ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό, ὥστε ἤξερε, ὅτι θάβρισκε λύσι ὁ Θεὸς νὰ συνδυάση τὰ δυὸ
εἴδη πίστεως! Μερικοὶ πάλι λένε, ὅτι ὁ 'Ἀβραὰμ ἤξερε, ὅτι δὲν θὰ τὸν ἄφηνε τελικὰ ὁ Θεὸς
νὰ θυσιάση τὸ γυιό του!
Μά, ἂν ἦταν ἔτσι, δὲν θὰ εἶχε ἀξία ἢ πίστης καὶ ἡ θυσία του. Θυσίαζε κάτι, ποῦ ἤξερε, ὅτι
ὁ Θεὸς δὲν θὰ τὸν ἄφηνε νὰ τὸ θυσιάση! Ἂν μὲ τέτοιο ὑπολογισμὸ σήκωσε τὸ μαχαῖρι νὰ
σφάξη τὸ γυιό του, ξέροντας, ὅτι ἄγγελος Κυρίου θὰ τὸν ἐμπόδισε (Γέν. κβ' 11-12), τότε τὸ
ὅλο σκηνικὸ θάταν στημένο!
~ 66 ~
Τίποτε ἀπὸ ὅλα αὐτὰ δὲν συνέβαινε. Ὁ Ἀβραὰμ ἦταν ἀποφασισμένος νὰ κάνῃ αὐτό, ποὺ
τοῦ ζήτησε ὁ Θεός. Κι οὔτε φανταζόταν, ὅτι ἡ ὅλη ὑπόθεσις ἦταν προτύπωσις τῆς θυσίας
ἑνὸς ἄλλου υἱοῦ, τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἀβραὰμ ἐνήργησε ὅπως
ἐνήργησε, πέρα ἀπὸ κάθε λογική, πέρα ἀπὸ κάθε πατρικὸ φίλτρο, πέρα ἀπὸ ἀνθρώπινα
μέτρα, διότι διέθετε καὶ μιὰ ἄλλη, τὴν τρίτη πίστι!
Ἡ πρώτη εἶναι ἡ βεβαιότητα τῆς ἐπαγγελίας.
Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ ἐμπιστοσύνη στὴ θεϊκὴ ἐντολή.
Ἡ τρίτη εἶναι ἡ πίστης στὴν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν!
Νὰ γιατί τὸ ἔργο του, ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ, ἦταν ἔργο τελείας πίστεως. "Ἄρα δὲν τίθεται
θέμα: Ποιὸς σώσει, τὰ ἔργα ἢ ἡ πίστις; Σώσει τὸ ἔργο τῆς πίστεως «πίστις δὶ' ἀγάπης
ἐνεργουμένη» (Γαλ. ἐ' 6).
Φίλος Θεοῦ (στ. 23-24)

Μὲ τὴν πίστι καὶ τὰ ἔργα τοῦ ὁ Ἀβραὰμ ἐξασφάλισε τὸ μεγαλύτερο καὶ εὐγενέστερο
τίτλο, ποὺ μποροῦσε ἄνθρωπος πρὸ Χριστοῦ ν' ἀποκτήση. Πῆρε τὸν τίτλο τοῦ «φίλου του
Θεοῦ». «Καὶ ἐπληρώθη ἡ γραφὴ ἢ λέγουσα: Ἐπίστευσε δὲ Ἀβραὰμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη
αὐτῶ εἰς δικαιοσύνην, καὶ φίλος Θεοῦ ἐκλήθη» (στ. 23). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική:
«Ἔτσι ἐκπληρώθηκε ὁ λόγος τῆς Γραφῆς: "Ἔδειξε ἐμπιστοσύνη ὁ Ἀβραὰμ στὸ Θεό, κι αὐτὸ
Ζύγισε γιὰ δικαίωσή του, κι ὠνομάστηκε φίλος του Θεοῦ».
• Πῶς κέρδισε αὐτὸν τὸν τίτλο; Μὲ τὴν πίστη του.
Μὲ τὸν τίτλο αὐτὸ ἔπαιρνε τὸν ἀρραβῶνα «τῆς μελλούσης Ζωῆς καὶ βασιλείας».
Ἐξασφάλισε τὸ εἰσιτήριο γιὰ τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὸν παράδεισο. Μόνο ποὺ τὸ
εἰσιτήριό του αὐτὸ θὰ ἴσχυε ὅταν θ' ἄνοιγε ὁ παράδεισος. Θὰ ἴσχυε ὅταν θὰ ἐρχόταν ὁ
Λυτρωτὴς Inσούς στὸν κόσμο.
Ἐκεῖνος ποὺ μὲ τὴ σταυρική Του θυσία καὶ τὴν ἀνάστασή Του θ' ἄνοιγε τὸν κλεισμένο
παράδεισο.
Ἐξασφάλισε ὁ Ἀβραὰμ «τὴν δικαιοσύνην».
• Δικαιοσύνη σημαίνει δικαίωσις, σωτηρία. Ἡ δικαίωσις δίδεται δωρεὰν ἐν τῷ αἵματι τοῦ
Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τὴν ἀπολαμβάνουν δὲ μόνο ἐκεῖνοι, ποὺ πιστεύουν στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ
φανερώνουν αὐτὴ τὴν πίστη τους μὲ Ζωντανὰ ἔργα.
Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικό, ὅτι τὸ ρητὸ «Ἐπιστευσεν Ἀβραὰμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη αὐτῶ
εἰς δικαιοσύνην» τὸ ἀναφέρει καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος.
Βλέπετε, ὅτι καὶ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, γιὰ νὰ στηρίξη τὴν ἀναγκαιότητα τῶν καλῶν
ἔργων, καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, γιὰ νὰ στηρίξη τὴν ἀναγκαιότητα τῆς πίστεως,
χρησιμοποιοῦν τὸ ἴδιο χωρίο, παρμένο ἀπ' τὸ βιβλίο τῆς Γενέσεως τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης:
«Ἐπιστευσεν Ἀβραὰμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη αὐτῶ εἰς δικαιοσύνην» (Γέν. 1ε' 6. Ρωμ. δ' 3.
Ἰακ. β ? 23). Νὰ λοιπὸν ποὺ ὁ Παῦλος καὶ ὁ Ἰάκωβος συμφωνοῦν ἀπόλυτα.
~ 67 ~
Πίστευσε ὁ Ἀβραάμ. Χωρὶς λογισμό, χωρὶς ἀντίρρησι, χωρὶς νὰ προβάλῃ τὴ λογική του,
ποὺ καὶ στὶς τρεῖς περιπτώσεις μποροῦσε νὰ «κλωτσήση» σ' ὅσα ἔλεγε ὁ Θεός.
• Ἡ πρώτη περίπτωσις, ποὺ πίστεψε: “Ὅταν ὁ Θεὸς παραγγέλλει νὰ ἐγκαταλείψη τὸν
τόπο τῆς κατοικίας του καὶ νὰ πορευθῆ σ' ἄγνωστο τόπο (Γέν. 1β' 1). Ἀμέσως ἢ τυφλὴ
ὑπακοή, ποὺ ὅμως κάθε ἄλλο, παρὰ τυφλὴ ἦταν. Όταν σὲ κατευθύνῃ κάποιος, ποῦ βλέπει
χίλιες φορὲς καλύτερα ἀπὸ σένα, στὰ τυφλὰ βαδίζεις; Ἐμεῖς, οἱ δῆθεν λογικοί, κάνουμε τὸ
πιὸ παράλογο τόλμημα. Εἶναι ἡ ἀνυπακοὴ στὸ Θεό! Αὐτὸ εἶναι τρέλλα. Ὁ Ἀβραάμ,
πιστεύοντας στὸ ὑπερλόγο, δεχόταν τὴν τελεία λογική, τὴ λογική του Θεοῦ..
• Ἡ δεύτερη περίπτωσις, ποὺ πίστεψε ὁ Ἀβραάμ: Ὅταν τὸν βεβαίωσε ὁ Θεός, ὅτι θὰ γίνῃ
πατέρας πολλῶν ἐθνῶν καὶ ὅτι οἱ ἀπόγονοί του θὰ εἶναι ἀμέτρητοι σὰν τὰ ἄστρα τοῦ
οὐρανοῦ καὶ σὰν τὴν ἄμμο τῆς θάλασσας (Γέν. ιβ' 2. ιγ ΄ 16. ιε' 5). Ἐμεῖς, οἱ τάχα λογικοί, ὄχι
μόνο δὲν πιστεύουμε στὴν εὔλογιά του Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀρνούμαστε!
• Ἡ τρίτη περίπτωσις, ποὺ πίστεψε ὁ Ἀβραάμ: "Ὅταν ὁ Θεὸς τοῦ ζήτησε νὰ θυσιάση τὸ
μονάκριβο παιδί του, τὸν Ἰσαάκ, ποῦ θαυματουργικὰ εἶχε ἀποκτήσει (Γέν. κβ' 2). Θυσιάσει
τὸ μόνο ἀπόγονό του, καὶ συγχρόνως πιστεύει, ὅτι οἱ ἀπόγονοί του θὰ γίνουν σὰν τὴν ἄμμο
τῆς θάλασσας!
Ὁ Ἀβραὰμ κατέχει τὸ παγκόσμιο ρεκὸρ τῆς πίστεως. Δικαίως ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ
στὴν πρὸς Ρωμαίους καὶ στὴν πρὸς Γαλάτας τὸν προβάλλει ὄχι μόνο ὡς ὑπόδειγμα πίστεως,
ἀλλὰ καὶ ὡς κλασικὸ παράδειγμα τῆς διὰ πίστεως σωτηρίας. Στὶς ἐξετάσεις («ἐπείρασεν ὁ
Θεὸς τὸν 'Ἀβραάμ», Γέν. κβ΄ 22), ποῦ τὸν ὑπέβαλε ὁ Θεός, πῆρε ἄριστα.
Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ὀνομάσει τιμὴ στὸ Θεὸ τὴν πίστι: «Τιμᾷ τὸν Θεὸν καὶ ὁ τὰς ἐντολᾶς
πληρῶν, πολλῶ μειζόνως οὗτος ὁ διὰ τῆς πίστεως φιλοσοφῶν ἐκεῖνος μὲν γὰρ ὑπήκουσεν
αὐτῶ, οὗτος δὲ τὴν προσήκουσαν ἔλαβε περὶ αὐτοῦ δόξαν, καὶ τῆς διὰ τῶν ἔργων
ἐπιδείξεως μειζόνως ἐδόξασε καὶ ἐθαύμασεν» (Ε.Π.Ε. 16β,566). Μετάφρασις: Τιμᾷ βεβαίως
τὸ Θεὸ κι ἐκεῖνος, ποὺ τηρεῖ τὶς ἐντολὲς τὸν τιμᾷ ὅμως πολὺ περισσότερο ἐκεῖνος, ποῦ μὲ
τὴν πίστι βιώνει. Ὁ ἕνας ὑπάκουσε στὸ Θεό. Ὁ ἄλλος σχημάτισε μέσα του τὴν ἀληθινὴ
γνώμη γιὰ τὸ Θεὸ καὶ στέκει μὲ θάμβος καὶ δοξάσει τὸ Θεό.
Δὲν ὑποτιμᾷ, εἴπαμε, τὰ ἔργα ὁ Παῦλος, ἀφοῦ ὁ Ἀβραὰμ εἶχε καὶ ἔργα καὶ πίστι.
• Ἀπόδειξις ὅτι ὁ Ἰάκωβος θεωρεῖ τὴν πίστι σὰν βάση τῶν ἔργων, εἶναι καὶ αὐτὸ ποὺ στὴ
συνέχεια λέει: «Ὁρᾶτε τοίνυν ὅτι ἓξ ἔργων δικαιοῦται ἄνθρωπος καὶ οὐκ ἐκ πίστεως μόνον»
(στ. 24). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Βλέπετε, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος σῴζεται μὲ τὰ
ἔργα κι ὄχι μόνο ἀπὸ τὴν πίστι».
Ἡ ἔμφασις εἶναι στὸ «μόνον».
Οἱ Ἰουδαῖοι, πρὸς τοὺς ὁποίους ἀπευθύνεται ὁ Παῦλος, ἤθελαν μόνο μὲ τὰ ἔργα τοῦ
νόμου, τὰ τυπικὰ καὶ τελετουργικά, νὰ σωθοῦν. Μὰ ἤσαν ἔργα νεκρά.
Οἱ Ἰουδαῖοι, πρὸς τοὺς ὁποίους ἀπευθύνεται ὁ Ἰάκωβος ἤθελαν μόνο μὲ τὰ λόγια τῆς
πίστεως νὰ σωθοῦν. Μὰ ἤσαν λόγια ἄκαρπα.
~ 68 ~
Οὔτε μόνη της ἢ πίστις οὔτε μόνα τους τὰ ἔργα. Μαζί ἀλληλοεξαρτώμενα καὶ
συνευρισκόμενα.
Μόνο τότε ὁ ἄνθρωπος σῴζεται, πάντοτε βέβαια ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Καὶ ἡ πίστις εἶναι ὁ
Χριστός. Καὶ τὸ ἔργο τὸ πρῶτο εἶναι ὁ Χριστός.
25
ὁμοίως δὲ καὶ Ραὰβ ἡ πόρνη οὐκ ἐξ ἔργων ἐδικαιώθη, ὑποδεξαμένη τοὺς ἀγγέλους καὶ
ἑτέρᾳ ὁδῷ ἐκβαλοῦσα; 26 ὥσπερ γὰρ τὸ σῶμα χωρὶς πνεύματος νεκρόν ἐστιν, οὕτω καὶ ἡ
πίστις χωρὶς τῶν ἔργων νεκρά ἐστι.
Τὸ ἔργο τῆς πίστεως (στ. 25)

Γιὰ τὴν ἀναγκαιότητα τῶν ἔργων μιλάει, ὅπως ἔχουμε δεῖ καὶ σὲ προηγούμενα θέματα,
ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Τὰ ἔργα γιὰ ἕνα χριστιανὸ εἶναι ἡ πιὸ τρανὴ ἀπόδειξις τῆς πίστεως.
Εἶναι ἡ συνέπεια τῆς εὐσεβοῦς πολιτείας του. Ἀπ' τὰ ἔργα τοῦ τὸν μετρᾶνε κι οἱ ἄνθρωποι.
Ἀπ' τὰ ἔργα του θὰ τὸν Ζυγίση κι ὁ Θεός.
Κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος μιλάει γιὰ τὰ ἔργα. Φαίνεται νὰ τονίκη περισσότερο τὴν πίστι.
Ἀλλ' ὅ,τι ὁ Παῦλος ἀναφέρει ὡς πίστι καὶ ὅ,τι ὁ Ἰάκωβος ὡς ἔργα, εἶναι σχεδὸν τὸ ἴδιο
πρᾶγμα.
Πρόκειται γιὰ τὸ «ἔργον τῆς πίστεως» ἢ γιὰ τὴν «πίστιν τῶν ἔργων».
• Μιὰ ἀκόμα ἀπόδειξις ὅτι τὸ ἴδιο πρᾶγμα τονίζουν καὶ ὁ Ἰάκωβος καὶ ὁ Παῦλος, εἶναι τὸ
παράδειγμα τῆς Ραάβ, ποὺ ἀναφέρουν καὶ οἱ δυό, ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὸν ὕμνο τῆς
πίστεως, ποῦ εἶναι τὸ 11ο κεφάλαιό της πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῆς, καὶ ὁ ἀδελφόθεος
Ἰάκωβος στὸν ὕμνο τῶν ἔργων, ποὺ εἶναι τὸ δεύτερο κεφάλαιο τῆς Ἐπιστολῆς του.
Εἶναι θαυμαστό, ὅτι μιὰ γυναῖκα πόρνη ἀναφέρεται τρεῖς φορὲς μέσα στὴν Καινὴ
Διαθήκη. Καὶ ἀναφέρεται πάντοτε τιμητικὰ καὶ ἐγκωμιαστικά!
Ἡ Καινὴ Διαθήκη ἐπιβραβεύει μιὰ πόρνη; Τὴν ἐπιβραβεύει, ὄχι ὅμως διότι ἦταν πόρνη,
ἀλλὰ διότι, καίτοι πόρνη, ἔδειξε πίστι μεγάλη καὶ ἔργο θαυμαστό.
Τὴν ἐγκωμιάζει ὄχι γιὰ τὴν πορνεία της, ἀλλὰ γιὰ τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἀλλαγή της.
• Δὲν αἰσχύνεται ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ν' ἀναφέρῃ ὀνόματα ἁμαρτωλῶν, τελωνῶν καὶ
πορνῶν. Τὰ ὀνόματα αὐτὰ εἶναι ἡ δόξα τοῦ Εὐαγγελίου. Μιὰ πίστις, ποὺ παίρνει τὴν πόρνη
καὶ τὴν κάνει ἁγία, ποὺ παίρνει τὸ λῃστὴ καὶ τὸν κάνει οὐρανοπολίτη, ποὺ παίρνει τὸν
τελώνη καὶ τὸν κάνει εὐαγγελιστὴ (τὸν Ματθαῖο), ποὺ παίρνει τὸν ἀρχιτελώνη καὶ τὸν κάνει
ἅγιο (τὸν Ζακχαῖο), ποῦ παίρνει τὸν διώκτη καὶ ἐγκληματία καὶ τὸν κάνει ἀπόστολο (τὸν
Παῦλο), μία τέτοια πίστις δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι ἡ πίστις στὸν ἀληθινὸ Θεό, ἡ
θαυματουργὸς καὶ μεταμορφωτικὴ πίστις.
• Τὸ ὄνομα τῆς Ραὰβ τῆς πόρνης τὸ συγκαταλέγει ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος στὰ ὀνόματα
τῆς γενεαλογίας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἦταν, δηλαδή, πρoμάμμη τοῦ Χριστοῦ, κατὰ σάρκα!
~ 69 ~
Δὲν ἔχει σημασία ἀπὸ «ποὺ κρατάει ἡ σκούφια» τοῦ ἀνθρώπου. Σημασία ἔχει αὐτὸς ὁ
ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ἢ ἁμαρτωλότητά του ἢ ἡ ἁγιότητά του.
Κακῶς καταδικάζουμε ἄνθρωπο, ἐπειδὴ κάποιος πρόγονός του ἦταν διεφθαρμένος,
διότι ἡ μητέρα τοῦ ἦταν πόρνη, διότι ἡ καταγωγὴ τοῦ εἶναι εὐτελής. «Ἀπὸ ρόδο βγαίνει
ἀγκάθι, κι ἀπ' ἀγκάθι βγαίνει ρόδο», λέει κι ὁ λαός μας. Ἀπ’ τὸ ἀγκάθι τῆς ἁμαρτίας, ποὺ
λέγεται Ραάβ, προῆλθε τὸ ἄνθος, ποῦ λέγεται 'Ἰησοῦς Χριστός!
Μακρυνὴ πρόγονος τοῦ Χριστοῦ ἡ Ραάβ. Κι ἀφοῦ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ἦταν υἱὸς τοῦ
Ἰωσὴφ ἀπ' τὸ γάμο πρὶν τὴ μνηστεία του μὲ τὴν Παρθένο, ἄρα ἢ Ραὰβ ἦταν καὶ δική του
πρoμάμμη.
• Ἰδοὺ τί λέει, γιὰ νὰ δείξη τὴν ἀξία τῶν καλῶν ἔργων: «Ὅμοιως δὲ καὶ Ραὰβ ἢ πόρνη οὐκ
ἐξ ἔργων ἐδικαιώθη ὑποδεξαμένη τοὺς ἀγγέλους καὶ ἑτέρα ὀδῶ ἐκβαλοῦσα;» (στ. 25).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἐκείνη ἡ πόρνη, ἡ Ραάβ, δὲν σώθηκε γιὰ τὰ ἔργα της,
ἐπειδὴ δέχτηκε τοὺς ἄγγελιαφορούς του Ἰσραὴλ καὶ τοὺς φυγάδευσε ἀπὸ ἄλλο δρόμο;»
Η πόρνη Ραὰβ δικαιώθηκε, σώθηκε, γιατί ἔκανε μιὰ καλὴ πρᾶξι. Δέχτηκε τοὺς
ἀπεσταλμένους τῶν Ἰουδαίων μέσα στὸ σπίτι της στὴν Ἱεριχῶ.
Τὴν ἴδια πράξη ἀναφέρει καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὡς ἀπόδειξη τῆς πίστεως. Δέχτηκε ἡ
Ραὰβ τοὺς ἀπεσταλμένους τῶν Ἰουδαίων, τοὺς ἔκρυψε καὶ τοὺς διευκόλυνε στὴν ἀποστολή
τους, γιατί πίστεψε στὸν ἀληθινὸ Θεό, γιατί πίστεψε στὰ θαύματα τοῦ Θεοῦ καὶ γιατί
πίστεψε ὅτι ἔτσι θὰ σωθῆ: «Πίστει Ραὰβ ἢ πόρνη οὐ συναπώλετο τοῖς ἀπειθήσασι,
δεξαμένη τοὺς κατασκόπους μετ' εἰρήνης» (Ἑβρ. 1α' 31).
Τί ἔκανε ἡ Ρααβ;
Ἃς θυμηθοῦμε, τί συγκεκριμένα συνέβη μὲ τὴ Ραάβ. Τὰ στοιχεῖα τὰ ἀντλοῦμε ἀπ' τὸ
δεύτερο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
“Ο λαὸς τοῦ Θεοῦ, οἱ Ἰσραηλῖτες, μὲ ἀρχηγὸ τὸ διάδοχό του Μωυσῆ, τὸν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ,
πορεύονταν πρὸς τὴ γῆ τῆς ἐπαγγελίας. "Ἔφτασαν κοντὰ στὴν Ἱεριχῶ, ποὺ ἦταν καὶ ἡ πρώτη
σπουδαία πόλις στὸ δρόμο γιὰ τὴν Ἱερουσαλήμ. Ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ ἔστειλε δυὸ
ἀπεσταλμένους του, νὰ μποῦν στὴν Πόλι καὶ νὰ κατασκοπεύσουν.
Οἱ δύο νεαροὶ κατάσκοποι μπῆκαν στὴν Ἱεριχῶ, καὶ κατευθύνθηκαν στὸ σπίτι τῆς πόρνης
Ραάβ.
“Αμαρτωλό τὸ σπίτι μέχρι ἐκείνη τὴν ὥρα. "Ἔγινε ὅμως σπίτι φιλοξενίας τῶν
ἀπεσταλμένων τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ραὰβ τοὺς καλοδέχτηκε καὶ πίστεψε στὴν ἀποστολή τους.
Στὸ μεταξὺ οἱ ἄνθρωποι τοῦ ντόπιου βασιλιὰ πληροφορήθηκαν τὸ γεγονὸς καὶ ἔσπευσαν
νὰ τὸν ἐνημερώσουν. Ἀμέσως ὁ βασιλιὰς ἔστειλε ἄντρες ὠπλισμένους στὸ σπίτι τῆς Ραάβ,
νὰ συλλάβουν τοὺς δυὸ κατασκόπους του Θεοῦ.
Ἡ Ραὰβ πρόλαβε καὶ ἔκρυψε τοὺς δύο Ἰσραηλῖτες. Καὶ στοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ βασιλιὰ
ἀπάντησε:
~ 70 ~
-Ναί, ᾖρθαν στὸ σπίτι μου δύο ἄντρες. Μὰ φύγανε. Τρέξτε νὰ τοὺς προλάβετε.
Κυνηγῆστε τους, μήπως καὶ τοὺς συλλάβετε...
Ἔφυγαν τρέχοντας οἱ στρατιῶτες. Καὶ ἡ Ραὰβ εἶπε στοὺς δυὸ κρυμμένους κατασκόπους:
-Γνωρίζω καλά, ὅτι ὁ Θεὸς σὲ σᾶς θὰ παραδώση τὴν πόλι. Εἶναι ὅλοι ἐδῶ φοβισμένοι.
Ἄλλωστε ἔχουμε ἀκούσει γιὰ τὰ τόσα καταπληκτικὰ θαύματα, Ποῦ ὁ Θεὸς ἔκανε σὲ σᾶς.
Ἔχουμε ἀκούσει γιὰ τὴ θαυμαστὴ διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ πόσο σᾶς βοήθησε
νὰ ἐξολοθρεύσετε τοὺς βασιλεῖς, ποῦ ἀντιστάθηκαν στὸ πέρασμά σας. Ἔχουμε πειστῆ ὅτι
ὁ Θεὸς σᾶς εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεός. Εἶναι ὁ Θεὸς τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὅλου του κόσμου.
Τώρα πηγαίνετε, μὲ προσοχὴ κάντε τὸ ἔργο σας καὶ ξαναγυρίστε...
Οἱ δύο κατάσκοποι γύρισαν τρεῖς μέρες στὴν περιοχὴ τῆς Ἱεριχοὺς καὶ ἐπέστρεψαν στὸ
σπίτι τῆς Ραάβ. Τοὺς φιλοξένησε πάλι μὲ ἀγάπη. Κι ὅταν ᾖρθε ἡ ὥρα νὰ φύγουν τοὺς
παρακάλεσε:
-Σὰν γίνετε κύριοι στὴν πόλι μας, διαφυλάξτε τὴν οἰκογένειά μου, τὸν πατέρα μου, τὴ
μητέρα μου, τ' ἀδέλφια μου, καὶ τελευταία λυπηθῆτε κι ἐμένα.
Οἱ δυὸ κατάσκοποί του λαοῦ τοῦ Θεοῦ ὑποσχέθηκαν στὴν Ραάβ, ὅτι θὰ σωθῆ κι αὐτὴ
καὶ τὸ σπίτι τῆς ἀπ' τὴ γενικὴ καταστροφή, ποὺ σὲ λίγο θὰ γινόταν. Ἀλλὰ γιὰ νὰ γνωρίσουν
τὸ σπίτι τῆς οἱ Ἰσραηλῖτες τῆς εἶπαν τὸ ἑξῆς:
-Στὸ παράθυρό σου θάχης κόκκινο σημάδι, κόκκινο σχοινί. Ἀπ' αὐτὸ θὰ σὲ καταλάβουν
καὶ θὰ διασωθῆς ἀπ' τὴν καταστροφή. Μόνο πρόσεξε, νὰ μὴν ἀποκαλύψης τίποτε ἀπὸ ὅσα
συνέβησαν. Τὴν ὥρα ποὺ θὰ μποῦμε στὴν πόλι νὰ μὴ βγῆ κανένας ἀπὸ τοὺς δικούς σου ἔξω
ἀπὸ τὸ σπίτι σου...
Σὰν τέλειωσε ἡ ἀποστολὴ τῶν Ἰσραηλιτῶν, ἡ Ραὰβ βρῆκε τρόπο καὶ τοὺς φυγάδευσε. Μ'
ἕνα σχοινὶ τοὺς κατέβασε μὲ προσοχὴ ἀπὸ ἕνα παράθυρο καὶ ἀκολουθώντας αὐτοὶ ἄλλο
δρόμο ἐπέστρεψαν στὸ στρατόπεδό τους, στὸν ἀρχηγό τους, στὸν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ, καὶ
διηγήθηκαν ὅσα μπόρεσαν νὰ μάθουν γιὰ τὴν Ἱεριχῶ καὶ τὴ διαγωγὴ τῆς Ραάβ.
Θαυμαστὴ καὶ γιὰ τὴ μετάνοιά της
• Ἡ Ραάβ, κατὰ τοὺς Πατέρες, θεωρεῖται ἡ προτύπωσις τῶν ἐθνῶν, ποῦ θὰ ἐπέστρεφαν
καὶ θὰ πίστευαν στὸ Μεσσία καὶ Λυτρωτή, στὸν Ἰησοῦ Χριστό.
• Τὸ κόκκινο σημάδι, τὸ κόκκινο σχοινί, τὴν ἔσωσε ἀπ' τὴ γενικὴ καταστροφή. Τὸ κόκκινο
σημάδι σώσει καὶ τοὺς ἀνθρώπους ἀπ' τὴν καταστροφὴ τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου.
Εἶναι τὸ σημάδι τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι τὸ κατακόκκινο Αἷμα τοῦ Ἐσταυρωμένου.
“Όσοι ἔχουν αὐτὸ τὸ σημάδι, ὅσοι πιστεύουν στὸ Αἷμα τοῦ Λυτρωτῆ Ἰησοῦ, ὅσοι
Κοινωνοῦν τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου, αὐτοὶ θὰ διαφυλαχτοῦν ἀπ' τὴν τελικὴ καταστροφή.
Αὐτοὶ σῴζονται.
• Θαυμαστὴ ἢ Ραὰβ γιὰ τὴν πίστι της.
• Θαυμαστὴ γιὰ τὴν φιλοξενία, ποὺ ἔδειξε στοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ Θεοῦ.
~ 71 ~
• Θαυμαστὴ καὶ γιὰ τὴ μετάνοιά της. Ο Ἰάκωβος λέει, ὅτι τοὺς δυὸ ἀπεσταλμένους τοὺς
φυγάδευσε ἀπ' ἄλλο δρόμο: «Ἑτέρα ὄδω ἐκβαλοῦσα» (στ. 25).
Ἀπὸ ἄλλο δρόμο γύρισαν οἱ δυὸ ἄντρες. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἴδια ἄλλαξε δρόμο. Μέχρι τώρα ἦταν
πόρνη. Τώρα γίνεται σώφρων. Μέχρι τώρα πουλοῦσε τὸ σῶμα της στὴν ἁμαρτία καὶ τὴν
ἀκολασία. Τώρα προσφέρει τὸν ἑαυτό της στὴν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ. Τὸ μεγαλύτερο μέρος
τῆς ζωῆς τῆς τὸ ἀφιερώνει στὴ ζωὴ τῆς σωφροσύνης καὶ τῆς σεμνότητας.
Παρέμεινε ὅμως τὸ ἐπίθετο «πόρνη», γιὰ νὰ φανερώνῃ κι αὐτὴ τὸ μεγάλο θαῦμα καὶ τὴ
δύναμη τοῦ Θεοῦ, ὅτι δηλαδὴ ἀπ' τὸ λάκκο τῆς ἁμαρτίας ἀνεβάσει ἢ χάρις Τοῦ ψυχὲς στὰ
ὕψη τῆς ἁγιότητας.
Καὶ γιὰ ἕναν ἄλλο λόγο. Γιὰ νὰ μὴ περιφρονοῦμε κανένα ἄνθρωπο, ἔστω κι ἂν πρὸς τὸ
παρὸν εἶναι διεφθαρμένος. Εἶναι θύματα τῆς ἁμαρτίας ὅσοι κατρακύλησαν στὴ λάσπη,
ὅσες κοπέλες παρασύρθηκαν στὴν ἀκολασία. Δὲν παύουν ὅμως νὰ εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ,
πεσμένες, λερωμένες, ἄλλοιωμενες, πάντως εἰκόνες τοῦ Θεοῦ.
• Μέσα στὸ βοῦρκο τῆς Ἱεριχοὺς ἦταν κρυμμένο ἕνα διαμάντι, ἡ Ραάβ. Τὸ ἀνακάλυψε ὁ
Θεὸς καὶ τὸ καθάρισε καὶ τὸ ἔκανε ν' ἀκτινοβολῇ. Καὶ τώρα λαμπυρίζει τρεῖς φορὲς μέσα
στὴν Καινὴ Διαθήκη τὸ ὄνομα τῆς Ραάβ.
Ἂν πιστεύαμε πῶς μέσα στὸ βοῦρκο τῆς κοινωνικῆς σαπίλας καὶ βρωμιᾶς εἶναι ριγμένα
διαμάντια!
Ἂν πιστεύαμε πῶς ἢ χάρις τοῦ Θεοῦ κάνει τὴν πόρνη καὶ τὸν ἄσωτο παιδιὰ τῆς βασιλείας
Του!
Ἂν πιστεύαμε στὴ δύναμη τῆς μετανοίας!
Καὶ μεῖς θ' ἀλλάζαμε, κι ἄλλους θὰ προσπαθούσαμε νὰ ὁδηγήσουμε στὴ μεγάλη ἀλλαγή.
Ο ὑπόλοιπος χρόνος μᾶς ἃς εἶναι χρόνος ἀλλαγῆς πορείας. Οἱ τρεῖς μάγοι «δὶ' ἄλλης
ὁδοῦ ἐπορεύθησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν» (Ματθ. β' 12). Νὰ πορευθοῦμε ὄχι ἀπὸ τὸν ἴδιο,
τὸν πεπατημένο δρόμο τῆς ἁμαρτίας. 'Ἀλλ' «ἐν καινότητᾳ Ζωῆς περιπατήσωμεν» (Ρωμ. 6,
4).
Σῶμα καὶ πνεῦμα - Ἔργα καὶ πίστις
Τὴν ἀλλαγὴ τῆς πορείας μας θὰ τὴν φανερώσουν τὰ ἔργα μας. Δὲν θὰ εἶναι θεωρητικὴ
ἀλλαγή. Θὰ εἶναι πρακτική. Ἀρκετὰ τὸν προηγούμενο χρόνο τῆς ζωῆς μᾶς δουλέψαμε στὸ
μαγγανοπήγαδο τῆς ἁμαρτίας (Ἃ' Πέτρ. δ' 2-3).
'Ἀρκετά μας κούρασε ὁ μόχθος τῆς ἁμαρτίας.
'Ἀρκετά μας χτύπησε ἡ ἁμαρτία στὸ πιὸ εὐαίσθητο μέρος τῆς ὑπάρξεώς μας, στὴ
συνείδησι.
Καιρὸς νὰ δουλέψουμε γιὰ τὴν ἀρετή, γιὰ τὴν ἁγιότητα.
• Τὰ ἔργα μας θὰ δείχνουν τὴ ζωντάνια ἢ τὴ νέκρα μας.
~ 72 ~
• Ὁ Ἰάκωβος τελειώνοντας τὸ δεύτερο κεφάλαιο, ποὺ εἶναι, ὅπως εἴπαμε, τὸ κεφάλαιο
τῶν ἔργων, χρησιμοποιεῖ τὴν εἰκόνα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Όπως, λέει, τὸ σῶμα χωρὶς
τὸ πνεῦμα εἶναι νεκρό, ἔτσι κι ἡ πίστις χώρίς τα ἔργα εἶναι νεκρή. «Ὥσπερ γὰρ τὸ σῶμα
χωρὶς πνεύματος νεκρὸν ἔστιν, οὕτω καὶ ἢ πίστις χωρὶς τῶν ἔργων νεκρά ἐστι» (στ. 26).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅπως ἀκριβῶς τὸ ἀνθρώπινο σῶμα χωρὶς τὸ πνεῦμα εἶναι
νεκρό, ἔτσι καὶ ἡ πίστις χωρὶς τὰ ἔργα εἶναι νεκρή».
• Τὸ ἀντίθετο θὰ περιμέναμε ν' ἀκούσουμε: Τὰ ἔργα χωρὶς τὴν πίστι εἶναι νεκρά. Γιατί
περισσότερο ἢ πίστις προσομοιάσει στὸ πνεῦμα, καὶ τὰ ἔργα προσομοιάζουν στὸ σῶμα.
Ἀλλ' ἐδῶ ὁ Ἰάκωβος ἕνα θέλει νὰ τονίση. Τὴν ἀναγκαιότητα τῶν ἔργων, τῶν χριστιανικῶν,
φυσικά, ἔργων.
• Τὰ ἔργα εἶναι ἀπόδειξις πνευματικῆς ζωῆς, ὅπως τὸ πνεῦμα εἶναι ἀπόδειξις φυσικῆς
Ζωῆς.
• Ἡ πνοὴ τῆς πίστεως εἶναι τὰ ἔργα, ἀλλὰ καὶ ἡ πνοὴ τῶν ἔργων εἶναι ἢ πίστις. Φυσικὰ ἢ
πνοὴ καὶ τῶν δυό, καὶ τῆς πίστεως καὶ τῶν ἔργων, εἶναι ἡ πνοὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
• Πίστις, ποῦ δὲν μεταφράζεται σὲ ἔργα ἀγάπης, δὲν εἶναι ἀληθινὴ πίστις. "Ἴσως νάναι
μιὰ κάποια θρησκευτικὴ γνῶσις. Τὸ νὰ πηγαίνουμε στὴν ἐκκλησία, τὸ νὰ ξέρουμε πολλὰ
θρησκευτικὰ πράγματα, τὸ νὰ λεγόμαστε ἁπλῶς ὄρθοδοξοι χριστιανοὶ καὶ νὰ ποῦμε σὰν
εἰδωλολάτρες, Ζωὴ ἀνήθικη καὶ ἄσπλαχνη, Ζωὴ ἀμοραλιστικὴ καὶ φιλόυλη, αὐτὸ
φανερώνει τὴ νέκρα μας. Τὴν οὐσιαστικὴ ἀνυπαρξία μας.
Καιρὸς νὰ ζωντανέψουμε ὡς ἄτομα. Καιρὸς νὰ κάνουμε ἐπένδυση τῆς ζωῆς μας σὲ καλὰ
ἔργα. Καιρὸς ν' ἀσφαλίσουμε τὴ ζωή μας στὴν τράπεζα τῶν καλῶν ἔργων.
Κάθε μέρα νάναι γεμάτη ἀπὸ ἔργα, ἀπὸ ἀγῶνα γιὰ τὴν προσωπική μας βελτίωση καὶ
πνευματικὴ ἀνύψωσι. Γεμάτη ἀγάπη καὶ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸν κόσμο.
Ένας κόσμος παγωμένος ἀπ' τὴν ἁμαρτία καὶ τὴ σκληρότητα ζητάει τὴ δική μας
θερμάστρα ἀγάπης. Σύνθημά μας:
Χριστιανοὶ ζωντανοί! Χριστιανοὶ ὄχι μόνο των λόγων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἔργων! Χριστιανοὶ μὲ
συνέπεια!
1
Μὴ πολλοὶ διδάσκαλοι γίνεσθε, ἀδελφοί μου, εἰδότες ὅτι μεῖζον κρῖμα
ληψόμεθα· 2 πολλὰ γὰρ πταίομεν ἅπαντες. εἴ τις ἐν λόγῳ οὐ πταίει, οὗτος τέλειος ἀνήρ,
δυνατὸς χαλιναγωγῆσαι καὶ ὅλον τὸ σῶμα. 3 ἴδε τῶν ἵππων τοὺς χαλινοὺς εἰς τὰ στόματα
βάλλομεν πρὸς τὸ πείθεσθαι αὐτοὺς ἡμῖν, καὶ ὅλον τὸ σῶμα αὐτῶν μετάγομεν. 4 ἰδοὺ καὶ
τὰ πλοῖα, τηλικαῦτα ὄντα καὶ ὑπὸ σκληρῶν ἀνέμων ἐλαυνόμενα, μετάγεται ὑπὸ ἐλαχίστου
πηδαλίου ὅπου ἂν ἡ ὁρμὴ τοῦ εὐθύνοντος βούληται. 5 οὕτω καὶ ἡ γλῶσσα μικρὸν μέλος ἐστὶ
καὶ μεγαλαυχεῖ. ἰδοὺ ὀλίγον πῦρ ἡλίκην ὕλην ἀνάπτει! 6 καὶ ἡ γλῶσσα πῦρ, ὁ κόσμος τῆς
ἀδικίας. οὕτως ἡ γλῶσσα καθίσταται ἐν τοῖς μέλεσιν ἡμῶν ἡ σπιλοῦσα ὅλον τὸ σῶμα καὶ
~ 73 ~
φλογίζουσα τὸν τροχὸν τῆς γενέσεως καὶ φλογιζομένη ὑπὸ τῆς γεέννης. 7 πᾶσα γὰρ φύσις
θηρίων τε καὶ πετεινῶν ἑρπετῶν τε καὶ ἐναλίων δαμάζεται καὶ δεδάμασται τῇ φύσει τῇ
ἀνθρωπίνῃ, 8 τὴν δὲ γλῶσσαν οὐδεὶς δύναται ἀνθρώπων δαμάσαι· ἀκατάσχετον κακόν,
μεστὴ ἰοῦ θανατηφόρου. 9 ἐν αὐτῇ εὐλογοῦμεν τὸν Θεὸν καὶ πατέρα, καὶ ἐν αὐτῇ
καταρώμεθα τοὺς ἀνθρώπους τοὺς καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ γεγονότας· 10 ἐκ τοῦ αὐτοῦ
στόματος ἐξέρχεται εὐλογία καὶ κατάρα. οὐ χρή, ἀδελφοί μου, ταῦτα οὕτω γίνεσθαι. 11 μήτι
ἡ πηγὴ ἐκ τῆς αὐτῆς ὀπῆς βρύει τὸ γλυκὺ καὶ τὸ πικρόν; 12 μὴ δύναται, ἀδελφοί μου, συκῆ
ἐλαίας ποιῆσαι ἢ ἄμπελος σῦκα; οὕτως οὐδεμία πηγὴ ἁλυκὸν καὶ γλυκὺ ποιῆσαι ὕδωρ.
Κριτὲς καὶ δάσκαλοι (στ. 1-2)

Περίφημος εἶναι ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος γιὰ τὴ χρησιμοποίηση εἰκόνων καὶ
παραδειγμάτων ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ καὶ τὴ φύσι. Μ' αὐτὲς καθιστᾷ κατανοητὲς
σπουδαῖες θεολογικὲς καὶ ἠθικὲς ἀλήθειες. Στὸ τρίτο κεφάλαιο μιλάει γιὰ τὴ γλῶσσα τοῦ
ἀνθρώπου. Τὸ καλὸ ἢ τὸ κακό, ποῦ μπορεῖ νὰ προκαλέση ἡ γλῶσσα, τὸ παρουσιάζει μὲ
πολὺ πετυχημένες εἰκόνες.
Στὴν ἀρχὴ μιλάει γιὰ τὴν τάσι, ποῦ ἔχουν πολλοί, καὶ μάλιστα θρησκευτικοί, νὰ
παριστάνουν τὸ δάσκαλο, νὰ μιλᾶνε γιὰ ὅλα τα θέματα καὶ νὰ κρίνουν ὅλους τους
ἀνθρώπους. Γιὰ θρησκευτικὰ θέματα κάνουν συνήθως ὅλοι το δάσκαλο. Τὴν πιὸ δύσκολη
ὑπόθεση τὴν θεωροῦν εὔκολωτατη.
Ἐνῷ γιὰ ἰατρικά, γιὰ ἠλεκτρολογικά, γιὰ νομικά, γιὰ ἀστρονομικὰ θέματα δὲν
ἀποφαίνονται, ἀλλὰ ρωτᾶνε τοὺς εἰδικούς, γιὰ θεολογικὰ καὶ ἠθικὰ ζητήματα ὅλοι
παριστάνουν τοὺς εἰδήμονες. Διαπιστώνεται μιὰ φλυαρία γύρω ἀπ' τὰ θρησκευτικὰ
ζητήματα. Ἐλάχιστα ξέρουν, πολλὰ λένε.
• Ἄνθρωποι ἀμελέτητοι, ποὺ διακρίνονται γιὰ τὴν ἄγνοια τῆς Γραφῆς, μιλᾶνε αὐθεντικά,
σὰν νὰ τὰ γνωρίζουν ὅλα.
• Ἄνθρωποι ἀγράμματοι καὶ ἀστοιχείωτοι ἔχουν τὸν ἐγωισμὸ νὰ κάνουν τὸν κήρυκα τοῦ
λόγου τοῦ Θεοῦ!
• Γυναικάρια σχιζοφρενὴ ἢ δαιμονισμένα παρουσιάζονται πῶς τάχα συνομιλοῦν μὲ τὴν
Παναγία καὶ μ' ἄλλους ἁγίους, καὶ μαζεύουν κόσμο καὶ κάνουν «Κηρύγματα».
Πρόκειται γιὰ θρησκευτικὴ φλυαρία, γιὰ θρησκευτικὴ διάρροια, ποῦ φανερώνει φοβερὸ
ἐγωισμό. Γι' αὐτὸ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος λέει: «Μὴ πολλοὶ διδάσκαλοι γίνεσθε, ἀδελφοί
μου, εἰδότες ὅτι μείzον κρῖμα ληψόμεθα» (στ. 1). 'Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «'Ἀδελφοί
μου, δὲν χρειάζεται νὰ γίνεστε πολλοὶ δάσκαλοι. Μὴ ξεχνᾶτε, ὅτι οἱ δάσκαλοι τοῦ
εὐαγγελίου θὰ κριθοῦμε πιὸ αὐστηρά».
“Όσοι εἶναι δάσκαλοι τοῦ Εὐαγγελίου, ἔχουν μεγαλύτερη εὐθύνη μπροστὰ στὸ Θεό. Θὰ
κριθοῦν αὐστηρότερα. Δὲν εἶναι, λοιπόν, δόξα, ἀλλ' εὐθύνη τὸ κήρυγμα. Κι ἀλλοίμονο σ'
ἐκεῖνον, ποῦ τὸ περνᾷ γιὰ εὔκολη ὑπόθεση καὶ ἄφοβα κάνει τὸ δάσκαλο!
~ 74 ~
• Ἀλλὰ δὲ μιλάει μόνο γι' αὐτούς, ποῦ φλυαροῦν θρησκευτικῶς καὶ λένε βλακεῖες γύρω
ἀπ' τὴν πιὸ σοβαρὴ ὑπόθεση. Μιλάει καὶ γιὰ κείνους, ποὺ εὔκολα κάνουν κριτική. Κρίνουν
καὶ κατακρίνουν, κουτσομπολεύουν καὶ διαπομπεύουν. Πῶς κρίνετε, τοὺς λέει, τόσο
εὔκολα; Ξεχνᾶτε, πῶς ὅλοι εἴμαστε ἔνοχοι; «Πολλὰ γὰρ πταίομεν ἅπαντες» (στ. 2).
• Δὲν κοιτᾶμε τὰ δικά μας χάλια. Παρατηροῦμε τοὺς ἄλλους καὶ τοὺς κατακρίνουμε.
• Δὲν βλέπουμε τὰ δικά μας πταίσματα. Σχολιάσουμε τὰ πταίσματα τῶν ἄλλων.
Αὐτοκυριαρχία (στ. 2)
Ὅποιος μπορεῖ νὰ συγκρατῇ τὴ γλῶσσα του, αὐτὸς μπορεῖ κι ὅλο τὸν κακὸ ἑαυτό του νὰ
νικήση. Ἀπ' τὴ γλῶσσα ἐξαρτᾶται ὅλος ὁ ἄνθρωπος. «Πολλὰ γὰρ Πταίομεν ἅπαντες. Εἰ τὶς
ἐν λόγῳ οὐ πταίει, οὗτος τέλειος ἄνηρ, δυνατὸς χαλιναγωγῆσαι καὶ ὅλον το σῶμα» (στ. 2).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅλοι φταῖμε σὲ πολλά. Ὅμως ὅποιος δὲν φταίει μὲ τὰ λόγια
του, αὐτὸς εἶναι τέλειος ἄνθρωπος. Μπορεῖ νὰ χαλιναγωγήση ὅλα τα μέλη τοῦ σώματός
του, ὅλη τὴν ὕπαρξί του».
• Ἡ γλῶσσα εἶναι ὁ καθρέφτης τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπ' τὸ λόγο τοῦ καταλαβαίνουμε τὸ
περιεχόμενο τῆς ψυχῆς του.
• Ἡ γλῶσσα εἶναι τὸ ξεχείλισμα τῆς καρδιᾶς. «Ἐκ γὰρ τοῦ περισσεύματος τῆς καρδίας
λαλεῖ τὸ στόμα» (Ματθ. ιβ΄ 34). Όποιος μπορεῖ νὰ χαλιναγωγῇ τὴ γλῶσσα του, αὐτὸς μπορεῖ
νὰ συγκρατήση κι ὅλο τὸν ἑαυτὸ τοῦ ἀπ' τὸν κατήφορο τοῦ κακοῦ. Κι αὐτὸς θεωρεῖται
ἄνθρωπος τέλειος.
Τὴ γλῶσσα σου ἅμα κρατεῖς, εἶσαι μεγάλος νικητής. Εἶσαι αὐτοκράτορας (μὲ δασεῖα).
Δηλαδή, εἶσαι κύριος του ἐαυτοῦ σου.
Ὀκτὼ εἰκόνες
Στὴ συνέχεια ὁ Ἰάκωβος γιὰ νὰ δείξη τὴ δύναμη καὶ τὸ κακό, ποῦ μπορεῖ νὰ κάνῃ ἡ
γλῶσσα, χρησιμοποιεῖ ὀκτὼ εἰκόνες. Όλες σχεδὸν ἔχουν τρία χαρακτηριστικά:
• Μοιάζουν κάπως μὲ τὸ σχῆμα τῆς γλώσσας. Ἔχουν γλωσσοειδὴ σχὴματα.
• Εἶναι ἀντικείμενα μικρὰ σὲ μέγεθος.
• Ἔχουν μεγάλη καὶ καθοριστικὴ ἐπιρροή.
Νὰ μερικὰ ἀπ' τὰ γλωσσοειδὴ ἀντικείμενα, ποὺ χρησιμοποιεῖ στὶς εἰκόνες τοῦ ὁ
ἀδελφόθεος Ἰάκωβος:
Το χαλινάρι, ποὺ βάζουμε στὸ στόμα τῶν ἀλόγων.
Το πηδάλιο, ποὺ κυβερνιέται ἕνα πλοῖο.
Ἡ φωτιά, ποὺ ξεπετιέται σὰν πύρινη γλῶσσα.
Το πινέλο, ποὺ βάφουμε ὁλόκληρη ἐπιφάνεια.
Το σπαθὶ ἢ τὸ μαχαῖρι, ποῦ ἀκονίζεται στὸν τροχό.
~ 75 ~
Το θηρίο, ποῦ δαμάζει ὁ θηριοδαμαστής.
Το κεντρί, ποῦ ἐκσφενδονίζεται ἀπ' τὸ στόμα φιδιοῦ.
Ἡ βρύση, ποὺ τρέχει νερό.
Ἃς δοῦμε στὴ συνέχεια τὶς εἰκόνες τοῦ Ἰακώβου γιὰ τὴ γλῶσσα.
Χαλινάρι καὶ ἄλογα (στ. 3).

Τὸ ἄλογο λέγεται ἄλογο, γιατί δὲν ἔχει λόγο καὶ λογική. Μπορεῖ νὰ τρέχῃ ἀσυγκράτητο,
νὰ πηγαίνῃ πρὸς τὸ γκρεμό, νὰ καταστρέφῃ στὸ πέρασμά του.
Ποιὸς συγκρατεῖ τὸ ἄλογο; Ο ἀναβάτης.
Πῶς τὸ συγκρατεῖ; Μὲ τὸ χαλινάρι. Εἶναι βαλμένο στὸ στόμα τοῦ ἀλόγου, κάθετο στὴ
γλῶσσα τοῦ ἀλόγου, καὶ μ' αὐτὸ ὁ ἀναβάτης τὸ συγκρατεῖ ὅταν τρέχῃ περισσότερο ἀπὸ ὅσο
πρέπει τὸ σταματά, τὸ δαμάσει, τὸ κατευθύνει.
Μὲ τὸ μικρὸ ὄργανο, ποὺ λέγεται χαλινάρι, κάνει πειθήνιο ὄργανο ὁλόκληρο ἄλογο. «Ἴδε
τῶν ἵππων τοὺς χαλινοὺς εἰς τὰ στόματα βάλλομεν πρὸς τὸ πείθεσθαι αὐτοὺς ἠμίν, καὶ ὅλον
το σῶμα αὐτῶν μεταγομεν» (στ. 3). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Γιὰ δὲς τὰ χαλινάρια
τῶν ἀλόγων. Τὰ βάζουμε στὸ στόμα τους, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ τὰ κυβερνᾶμε. Ἔτσι
ὁδηγοῦμε ὅλο τὸν ὄγκο τους».
• Τὸ ἄλογό το ἄγει καὶ τὸ φέρει ἕνα χαλινάρι.
• Τὸν ἄνθρωπο τὸν ἄγει καὶ τὸν φέρει ἕνα μικρὸ ὄργανο, ποὺ λέγεται γλῶσσα.
Τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τὸ ἄλογο, ποὺ τὸ κυβερνάει ὁ ἀναβάτης, ποὺ λέγεται
πνεῦμα. Τότε τὸ πνεῦμα κατευθύνει σωστά, ὅταν κρατάη καλά τα γκέμια καὶ διευθύνῃ
σωστά το χαλινάρι.
“Όποιος χαλιναγωγεῖ τὴ γλῶσσα του, αὐτὸς εἶναι καλὸς ἀναβάτης τοῦ ἐαυτοῦ του.
Τὸ κακὸ εἶναι, ὅτι πολλοὶ ἄνθρωποι ἔχουν ἀχαλίνωτη γλῶσσα, ἀπύλωτο στόμα. Δὲν
μποροῦν νὰ ἐλέγξουν τὰ λόγια τους. Ἡ γλῶσσα προτρέχει τῆς διανοίας. Εἶναι ἀσυγκράτητοι
σὲ φλυαρίες, προσβολὲς καὶ βωμολοχίες. Κι ἔτσι ὁδηγοῦνται στὸ γκρεμό.
Πηδάλιο καὶ πλοῖο (στ. 4)

Τὸ μεγαλύτερο ἀντικείμενο, ποὺ ἔφτιαχνε ἀπ' τὴν παλαιὰ ἐποχὴ ὁ ἄνθρωπος, εἶναι τὸ
πλοῖο. Πελώριο κατασκεύασμα.
Ποιὸς τὸ κατευθύνει; Ο καπετάνιος. Πῶς; Μὲ τὸ πηδάλιο.
Σήμερα βέβαια εἶναι διαφορετικά τα πηδάλια, ἠλεκτρονικά. Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἤσαν
γλωσσοειδὴ ξύλα, ποὺ στρέφονταν, καὶ μὲ τὸν κατάλληλο μηχανισμὸ καθώριζαν τὸ
δρομολόγιο τοῦ πλοίου. Καὶ ὅταν ἀκόμα δυνατοὶ καὶ βίαιοι ἄνεμου χτυποῦσαν τὸ καράβι,
τὸ μικρὸ πηδάλιο μποροῦσε μὲ σωστὴ περιστροφὴ νὰ σώση τὸ καράβι.
~ 76 ~
Μιὰ ἄστοχη κίνηση τοῦ πηδαλίου μπορεῖ νὰ ὁδηγήση τὸ καράβι σὲ ναυάγιο. «Ἰδοὺ καὶ
τὰ πλοῖα, τηλικαύτα ὄντα καὶ ὑπὸ σκληρῶν ἀνέμων ἐλαυνόμενα, μετάγεται ὑπὸ ἐλαχίστου
πηδαλίου ὅπου ἂν ἡ ὁρμὴ τοῦ εὐθύνοντος βούληται» (στ. 4). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Τὰ πλοῖα εἶναι τόσο μεγάλα καὶ σπρώχνονται ἀπὸ δυνατοὺς ἀνέμους. Κι
ὅμως κυβερνῶνται ἀπὸ ἕνα πολὺ μικρὸ ἐργαλεῖο, ποὺ λέγεται πηδάλιο. Τὰ πηγαίνει ὅπου
θέλει ὁ κυβερήτης, ὁ πηδαλιοῦχος».
• Πηδαλιοῦχος εἶναι ὁ ἄνθρωπος, καπετάνιος τοῦ ἐαυτοῦ του. Πότε ὅμως; Όταν μπορεί
νὰ κυβερνάη καλὰ τὴ γλῶσσα του. Ἂν δὲν μπορεί νὰ κατευθύνῃ σωστά το λόγο του, τότε
σίγουρα θὰ ρίξη τὸ σκάφος τῆς ζωῆς του σὲ σκοπέλους καὶ ὑφάλους. Σίγουρα καὶ τὸν ἑαυτό
του καὶ ἄλλους θὰ ὁδηγήση σὲ καταποντισμό.
Μὲ τὶς δυὸ μέχρι τώρα εἰκόνες, τοῦ χαλινοῦ καὶ τοῦ πηδαλίου, ὁ Ἰάκωβος θέλει νὰ τονίση
τὴν ἑξῆς ἀλήθεια: Ἕνα μικρὸ μέλος μπορεῖ νὰ κάνῃ μεγάλο ἔργο, καλὸ ἢ κακό. Γι' αὐτὸ
συμπερασματικὰ λέει: «Οὕτω καὶ ἡ γλῶσσα μικρὸν μέλος ἐστι καὶ μεγαλαυχεϊ» (στ. 5).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἔτσι καὶ ἡ γλῶσσα. Εἶναι μικρὸ μέλος τοῦ σώματος, κι ὅμως
καταφέρνει μεγάλα πράγματα (καλὰ ἢ κακά)».
• Τὸ «μεγαλαυχεῖ» δὲν ἔχει τὴ σημασία, ποὺ μερικοὶ νομίζουν, δηλαδὴ τοῦ
«καυχησιολογεῖ».
• Ἔχει τὴ σημασία τοῦ «μεγαλουργεῖ».
Ένα τόσο μικρὸ μέλος, πόσο μεγάλο ἔργο μπορεῖ νὰ κάνῃ! Πόσο σπουδαῖο ρόλο μπορεῖ
νὰ παίξη στὴ ζωή μας! Τί μεγάλη ζημιά, ἀλλὰ καὶ τὴ μεγάλη ὠφέλεια μπορεῖ νὰ προξενήση!
Σπίθα καὶ πυρκαγιὰ (στ. 5-6)

Μιὰ τεράστια πυρκαγιὰ καίει ἕνα δάσος. Μέσα σὲ λίγη ὥρα καταστρέφεται καὶ κόπος
ἑνὸς αἰῶνα!
Πῶς ξεκίνησε αὐτὴ ἡ τεράστια πυρκαγιά; Ἀπὸ μιὰ μικρὴ σπίθα. Κάποιος ἀπρόσεκτος ἢ
ἀσυνείδητος ἄναψε τὴ σπίθα, ἔγινε μικρὴ γλωσσίτσα, δὲν σβήστηκε ἔγκαιρα, φούντωσε καὶ
λαμπάδιασε ὁ τόπος. Τί κρῖμα! «Ἰδοὺ ὀλίγον πῦρ ἠλίκην ὕλην ἀνάπτει!» (στ. 5). Ἀπόδοσης
στὴν ἁπλοελληνική: «Νά, μιὰ μικρὴ φωτίτσα, κατακαίει τόσο μεγάλο δάσος!».
• Μιὰ λέξις ἄσχημη, προσβλητική, καρφωτή, μιὰ λέξις μπορεῖ ν' ἀνάψη ὁλόκληρη φωτιά.
Οἱ περισσότεροι Π.Χ. καυγάδες στ' ἀντρόγυνα ξεκινᾶνε ἀπὸ μιὰ λέξι. Οἱ περισσότερες
διενέξεις ἀνάμεσα στὰ παιδιὰ ξεκινᾶνε ἀπὸ μιὰ λέξι.
Τὰ περισσότερα ἐπεισόδια σὲ δημόσιες συγκεντρώσεις ξεκινᾶνε ἀπὸ μιὰ λέξι.
Τὰ περισσότερα ἐγκλήματα ἔχουν σὰν ἀρχὴ μιὰ λέξι.
Φωτιές, πυρκαγιές, ποὺ κατακαῖνε τὴν «ὕλη», τὸ δάσος, δηλαδή, τὸ κοινωνικὸ συνόλο,
ξεκίνησαν ἀπὸ μιὰ σπιθούλα, ἀπὸ μιὰ λεξοῦλα. Δὲν πετᾶνε σπίθες μόνο τα μάτια πετᾶνε
σπίθες καὶ οἱ γλῶσσες τῶν ἀνθρώπων.
~ 77 ~
Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος ὀνομάζει τὴ γλῶσσα «κόσμον τῆς ἀδικίας» (στ. 6). Δηλαδή, ἡ γλῶσσα
εἶναι τὸ κόσμημα τῆς ἀδικίας, τὸ στολίδι τῆς διαφθορᾶς, ἢ ἀφρόκρεμα τῆς κακίας!
Κατ' ἄλλους «κόσμος ἀδικίας» σημαίνει: «Πλῆθος κακοῦ, μεγάλη καταστροφή, μεγάλη
συμφορά».
Πινέλο - Τροχὸς (στ. 6)

Μιὰ πεντακάθαρη ἐπιφάνεια ξαφνικὰ παρουσιάζεται λερωμένη, γεμάτη βαψίματα
(«γκράφιτι») καὶ συνθήματα. Πῶς ἔγινε ἔτσι; Μὲ πινέλο ἢ «σπρέϊ».
Καὶ ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μιὰ καθαρὴ ἐπιφάνεια, χαρισμένη ἀπ' τὸ Θεὸ γιὰ νὰ
γραφτοῦν πάνω σ' αὐτὴν τὰ λόγια καὶ οἱ πράξεις τοῦ Θεοῦ. Ὅμως μολύνεται, λερώνεται.
Ποιὸς τὴν ἄσχημανε ἔτσι; Ποιὸς προκάλεσε τὴ ρύπανσι; Ἡ γλῶσσα, ποῦ σὰν πινέλο
πασάλειψε τὴν ὄμορφη ψυχή. Αὐτὸ σημαίνει ὁ λόγος τοῦ Ἰακώβου: «Οὕτως ἢ γλῶσσα
καθίσταται ἐν τοῖς μέλεσιν ἠμῶν ἢ σπιλοῦσα ὅλον το σῶμα καὶ φλογίζουσα τὸν τροχῶν τῆς
γενέσεως καὶ φλογιζομένη ὑπὸ τῆς γεέννης» (στ. 6). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Σὰν
πινέλο ἢ γλῶσσα, ἀπὸ ὅλα τα μέλη μας, εἶναι ἐκείνη ποὺ λερώνει πιὸ πολὺ ὅλο το σῶμα.
Ἀκονίσει καὶ πυρακτώνει τὸ σῶμα γιὰ νὰ ἐνεργή το κακό. Ἀλλὰ κι ἐκείνη φλογίζεται ἀπ' τὰ
κολασμένα πάθη. Ἐξάπτει καὶ ἐξάπτεται».
• Μὲ τὶς βωμολοχίες καὶ τὶς αἰσχρολογίες πιτσιλίζουμε τὴν ψυχή μας, κηλιδώνουμε τὸν
ἑαυτό μας, ἄσχημαινουμε τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ.
• Ὅλοι ξέρουμε ἢ ἔχουμε ἀκούσει γιὰ τοὺς παλαιοὺς τροχούς, ποῦ ἀκόνιζαν σπαθιά,
μαχαίρια, τσεκούρια καὶ ἄλλα ὄργανα κοπῆς. Ποδοκίνητος ἢ χειροκίνητος ὁ τροχός, γύρισε
καὶ πάνω στὴ σκληρὴ πέτρα προστριβόταν τὸ ἀντικείμενο ποὺ θέλαμε νὰ τροχίσουμε.
Μὲ τὴν τριβὴ γινόταν τὸ ἀκόνισμα. Ἔτσι ὁ ἀκονιστικὸς τροχὸς καὶ φλόγισε καὶ
φλογιζόταν. Αὐτὸ ἐννοεῖ ὁ Ἰάκωβος μὲ τὰ λόγια του: «Φλογίσουσα τὸν τροχὸν τῆς γενέσεως
καὶ φλογιζομένη ὑπὸ τῆς γεέννης».
Δηλαδή, ἡ γλῶσσα καὶ ἐξάπτει καὶ ἐξάπτεται. Ὠρισμένα ἐσωτερικὰ πάθη τὴν ἀνάβουν
καὶ τὴν ἔξωθούν σε ἄσχημα λόγια. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἴδια ἀνάβει μερικὰ πάθη, σαρκικὰ καὶ ἄλλα.
Ὀπτικὰ ἡ γλῶσσα τοῦ ἀνθρώπου μοιάζει σὰν ἀκονισμένο σπαθί. "Ἃς ἀκονίζουμε τὴ
γλῶσσα μας, λοιπόν, ὥστε ναναι σπαθί, ρομφαῖα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, νὰ μπορῶ ν' ἀπαντᾷ
«εὐκαίρως ἀκαίρως» (Β΄ Τιμ. δ' 2) καὶ νὰ κατατροπώνῃ (Πράξ. στ' 10) τοὺς ἐχθρούς της
πίστεως.
Ἃς μὴ ξεχνᾶμε, ὅτι ὁ λόγος εἶναι τὸ ἰσχυρότερο ὅπλο στὸν κόσμο. Καὶ τὴν Πεντηκοστή το
Ἅγιο Πνεῦμα ᾖρθε «ἓν πυρήναις γλώσσαις» (Πράξ. β' 3).
Θηρία καὶ θηριοδαμαστὴς (στ. 7)

Ὁ ἄνθρωπος μπόρεσε νὰ δαμάση τὰ στοιχεῖα τῆς φύσεως καὶ νὰ τὰ χρησιμοποιήση γιὰ
τὸ καλό. Μπόρεσε ἀκόμα νὰ δαμάση τὰ θηρία τῆς φύσεως. Εἶναι ἐπιδέξιος θηριοδαμαστής.
Καὶ τὰ λιοντάρια ἀκόμη δαμάσει καὶ τὰ περιορίσει μέσα σὲ κλουβιά.
~ 78 ~
Ένα θηρίο δὲν μπορεῖ εὔκολα ὁ ἄνθρωπος νὰ δαμάση: τὴ γλῶσσα του ἢ τὴ γλῶσσα τῶν
ἄλλων. «Πᾶσα γὰρ φύσις θηρίων τὲ καὶ πετεινῶν ἑρπετῶν τὲ καὶ ἐναλίων δαμάζεται καὶ
δεδάμασται τὴ φύσει τὴ ἀνθρωπίνη. Τὴν δὲ γλῶσσαν οὐδεὶς δύναται ἀνθρώπων δαμᾶσαι»
(στ. 7-8). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ὅλα τα θηρία καὶ τὰ ἄγρια πουλιά, τὰ ἑρπετὰ καὶ
τὰ θαλάσσια κήτη καὶ ἔχουν δαμαστὴ καὶ δαμάζονται ἀπ' τὸν ἄνθρωπο. Τὴ γλῶσσα ὅμως
κανένας ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ τελείως νὰ τὴν δαμασή».
• “Ὅταν ὁ Ἰάκωβος λέῃ «οὐδείς», δὲν λέει ὑπερβολές. Στ' ἀλήθεια, κανένας ἄνθρωπος
δὲν μπορεῖ ἀπόλυτα νὰ δαμάση τὴ γλῶσσα του. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχυριστῆ, ὅτι δὲν
τὸν νίκησε κάποτε τὸ θηρίο τῆς γλώσσας, δὲν ξέφυγε ἀπ' τὸν ἔλεγχό του ἡ γλῶσσα του.
• Ἀλλὰ κι ἂν μπορῇ κάποιος νὰ δαμάκη κάπως τὴ δική του γλῶσσα, ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ
δαμάση τὴ γλῶσσα τῶν ἄλλων.
Ποιὸς μπορεῖ σήμερα νὰ δαμάση τὴ γλῶσσα τῶν νέων ἀνθρώπων, τῶν παιδιῶν καὶ τῶν
νέων, ποῦ συνεχῶς βωμολοχοῦν, ποῦ στὶς δυὸ λέξεις ἢ μιὰ εἶναι αἰσχρή; Ποιὸς μπορεῖ νὰ
δαμάση τὰ ἀνθρωπόμορφα θηρία, ποὺ ἀφρίζουν καὶ βλασφημοῦν χυδαία τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ
καὶ τὴν Ἁγνὴ Μητέρα Του;
• Καὶ ἀπὸ ἄλλη ἄποψι ἡ γλῶσσα εἶναι θηρίο. Κατατρώει. «Μὲ γλωσσόφαγες», λέμε γιὰ
τὸν ἄνθρωπο, ποῦ ἢ γλῶσσα τοῦ «κόκκαλα δὲν ἔχει καὶ κόκκαλα τσακίζει».
Τὸ δηλητήριο (στ. 8)
Ὑπάρχουν φίδια, ποὺ ἐκσφενδονίζουν δηλητήριο καὶ θανατώνουν ζῷα καὶ ἀνθρώπους.
Ἔτσι κι ἡ γλῶσσα. Ἐκσφενδονίζει δηλητήριο. Φίδια κολοβὰ εἶναι πολλοὶ ἄνθρωποι
καμουφλαρισμένα. Δὲν τὰ ὑποψιάζεσαι. Δὲν ξέρεις τί κρύβουν τὰ λὸγια τοὺς. Κι ὅμως
στάzουν δηλητήριο. Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος λέει: «Ἡ γλῶσσα ἀκατάσχετον κακόν, μεστὴ ἰοῦ
θανατηφόρου» (στ. 8). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀσυγκράτητο κακὸ εἶναι ἡ γλῶσσα.
Γεμάτη θανατηφόρο δηλητήριο».
Πηγὴ καὶ δέντρο: Ὑποκριτικὴ γλῶσσα (στ. 9-12)

Μερικὲς φορὲς δὲν ξέρεις τί στάζει ἡ γλῶσσα τοῦ ἀνθρώπου: μέλι ἢ φαρμάκι; Πρόκειται
γιὰ τὴ γλῶσσα τῆς ὑποκρισίας. Ἡ ἴδια γλῶσσα χρησιμοποιεῖται καὶ γιὰ εὐλογία καὶ γιὰ
κατάρα. Μὲ τὴν ἴδια γλῶσσα εὐλογοῦμε δοξολογώντας τὸ Θεό, μὲ τὴν ἴδια καταριώμαστε
καὶ βρίζουμε τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν γίνει κατὰ τὴ μορφὴ τοῦ Θεοῦ.
Πολλὲς φορὲς συμβαίνει καὶ μὲ χριστιανοὺς αὐτό.
• Μέσα στὴν Ἐκκλησία ψάλλουν.
• Ἔξω σιγοτραγουδᾶνε ἢ καὶ ξεφωνίζουν αἰσχρὰ τραγούδια
Στὸ Θεὸ ἀπευθύνουν προσευχὲς στοὺς ἀνθρώπους ἐκσφενδονίζουν κατάρες. Πῶς
γίνεται αὐτό;
~ 79 ~
• Μπορεῖ μιὰ πηγὴ νὰ βγάζη συγχρόνως καὶ γλυκὸ καὶ πικρὸ νερό; Ἢ τὸ ἕνα θὰ βγάπη ἢ
τὸ ἄλλο.
• Μπορεῖ μιὰ συκιὰ νὰ κάνῃ ἐλιὲς ἢ μιὰ ἀμπελιὰ νὰ κάνῃ σῦκα; «Ἐν αὐτῇ εὔλογουμεν
τὸν Θεὸν καὶ πατέρα, καὶ ἐν αὐτῇ καταρώμεθα τοὺς ἀνθρώπους τοὺς καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ
γεγονότας. Ἐκ τοῦ αὐτοῦ στόματος ἐξέρχεται εὐλογία καὶ κατάρα. Οὗ χρῆ, ἀδελφοί μου,
ταῦτα οὕτω γίνεσθαι. Μήτι ἡ πηγὴ ἐκ τῆς αὐτῆς ὄπης βρύει τὸ γλυκὺ καὶ τὸ πικρόν; Μὴ
δύναται, ἀδελφοί μου, συκῆ ἐλαίας Ποιῆσαι ἢ ἄμπελος σῦκα; οὕτως οὐδεμία πηγὴ ἀλυκὸν
καὶ γλυκὺ ποιῆσαι ὕδωρ» (στ. 9-12). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Μὲ τὴν ἴδια γλῶσσα
δοξολογοῦμε τὸ Θεὸ Πατέρα καὶ μὲ τὴν ἴδια καταριώμαστε τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ
πλάστηκαν καθ' ὁμοίωσι τοῦ Θεοῦ. Ἀπ’ τὸ ἴδιο στόμα βγαίνει καὶ εὐλογία καὶ κατάρα. Ε,
ὄχι, δὲν πρέπει νὰ συμβαίνῃ αὐτό, ἀδελφοί μου. Εἶναι δυνατὸν μιὰ πηγὴ ἀπ' τὴν ἴδια βρύση
νὰ δίνη καὶ γλυκὸ καὶ πικρὸ νερό; Εἶναι δυνατόν, ἀδελφοί μου ἢ συκιὰ νὰ δώση ἐλιὲς καὶ ἡ
ἀμπελιά, σῦκα; Ἔτσι καὶ καμμιὰ πηγὴ δὲν μπορεῖ νὰ δίνη συγχρόνως καὶ ἁλμυρὸ καὶ γλυκὸ
νερό».
Κι ὅμως αὐτὸ γίνεται στὴ δική μας περίπτωση. Ὑμνοῦμε τὸ Θεό, ἀλλὰ καὶ βρίζουμε τοὺς
ἀνθρώπους. Ἀλλ' ὅταν βρίζουμε τοὺς ἀνθρώπους, βρίζουμε τὸ Θεό, διότι οἱ ἄνθρωποι εἶναι
«καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ γεγονότες» (στ. 9).
Ὄχι. Ἡ γλῶσσα εἶναι ὁ καρπὸς τῆς καρδιᾶς. Ὅ,τι ἔχει ἡ καρδιά, αὐτὸ ἐξάγει. Μὲ τὸ στόμα
κάνει ἐξαγωγὴ ἢ καρδιὰ τῶν καρπῶν της.
Προσοχὴ λοιπὸν στὴ γλῶσσα! Ἀγῶνας νὰ μὴν ἁμαρτάνουμε μὲ τὴ γλῶσσα.
13
Τίς σοφὸς καὶ ἐπιστήμων ἐν ὑμῖν; δειξάτω ἐκ τῆς καλῆς ἀναστροφῆς τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐν
πραΰτητι σοφίας. 14 εἰ δὲ ζῆλον πικρὸν ἔχετε καὶ ἐριθείαν ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν, μὴ
κατακαυχᾶσθε καὶ ψεύδεσθε κατὰ τῆς ἀληθείας. 15 οὐκ ἔστιν αὕτη ἡ σοφία ἄνωθεν
κατερχομένη, ἀλλ' ἐπίγειος, ψυχική, δαιμονιώδης. 16 ὅπου γὰρ ζῆλος καὶ ἐριθεία, ἐκεῖ
ἀκαταστασία καὶ πᾶν φαῦλον πρᾶγμα. 17 ἡ δὲ ἄνωθεν σοφία πρῶτον μὲν ἁγνή ἐστιν, ἔπειτα
εἰρηνική, ἐπιεικής, εὐπειθής, μεστὴ ἐλέους καὶ καρπῶν ἀγαθῶν, ἀδιάκριτος καὶ
ἀνυπόκριτος. 18 καρπὸς δὲ τῆς δικαιοσύνης ἐν εἰρήνῃ σπείρεται τοῖς ποιοῦσιν εἰρήνην.
Ἀληθινὸς σοφὸς (στ. 13)

Ποιὸς ἄνθρωπος θεωρεῖται σοφός; Συνήθως ἐκεῖνος, ποὺ ἔχει σπουδάσει σὲ
πανεπιστήμια ἢ ἀνώτερες σχολές, ποὺ ἔχει πτυχία καὶ διδακτορικὰ κι ἔχει γεμίσει τὸ μυαλό
του μὲ γνώσεις. Ἡ σοφία γιὰ τοὺς πολλοὺς συνδέεται μὲ δυὸ πράγματα: μὲ τὴν εὐφυΐα καὶ
τὴ μόρφωση.
Τελείως διαφορετικὴ ἔννοια παίρνουν οἱ λέξεις «σοφία» καὶ «ἐπιστήμη» στὴν “Ἁγία
Γραφή, καὶ μάλιστα στὴν Ἐπιστολὴ τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου. Λέει σχετικὰ ὁ ἅγιος
Ἰάκωβος: «Τὶς σοφὸς καὶ ἐπιστήμων ἐν ὑμίν; Δειξάτω ἐκ τῆς καλῆς ἀναστροφῆς τὰ ἔργα
αὐτοῦ ἓν πραϋτητι σοφίας» (στ. 13). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀνάμεσά σας ποιὸς
~ 80 ~
θεωρεῖται σοφὸς καὶ γνωστικός; Ἃς τὸ δείξη μὲ τὴν καλή του διαγωγή, ποὺ παράγει ἔργα
ταπεινὰ καὶ συνετά».
Μ' αὐτὴ τὴν ἔννοια, ὅσο σοφὸς μπορεῖ νάναι ἕνας ἄγραμματος καὶ μωρός, ἄλλο τόσο
μπορεῖ νάναι κι ἕνας καθηγητὴς πανεπιστημίου. Ἃς δοῦμε ὅμως τί καλεῖται σοφία στὴν Ἁγία
Γραφή. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο ἀνέδειξε «τὰ μωρά του κόσμου σοφώτερα τῶν ἀνθρώπων» (Ἃ'
Κορ. α' 25). Ἡ φωτιὰ τῆς Πεντηκοστῆς ἀνέδειξε πανσόφους τους ἄγραμματους ψαράδες τῆς
Γαλιλαίας.
Κι αὐτὸ εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα σημεῖα τῶν αἰώνων, τὸ πῶς, δηλαδή, οἱ ἰδιῶτες
τοῦ λόγου ἔγιναν σοφοί, οἱ ἀδύνατοι κατέστησαν δυνατοί. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Ἄπειροι, ἄγλωττοι καὶ ἰδιωτικώτερον διακείμενοι, πρὸς γόητας, πρὸς πλάνους, πρὸς
σοφιστῶν, πρὸς ρητόρων, πρὸς φιλοσόφων πλῆθος» (Ε.Π.Ε. 15, 136-138). Μετάφρασις:
Ἄνθρωποι χωρὶς καμμιὰ πεῖρα λόγου, τελείως ἄγραμματοι καὶ ἄσημοι, ἀντιπαρατάχτηκαν
σὲ περίφημους καὶ ἐντυπωσιακούς, σὲ λαοπλάνους, σὲ σοφιστὲς καὶ ρήτορες, σὲ πλῆθος
φιλοσόφων (καὶ νίκησαν).
Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ὅμως δὲν μιλάει γιὰ τὴν ἔκτακτη ἐκείνη σοφία, ὅπου ὁ φωτισμὸς
τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «πανσόφους τους ἁλιεῖς ἀνέδειξε». Μιλάει γιὰ μιὰ ἁπλούστερη, θὰ
λέγαμε, σοφία, πούχει σχέσι ὄχι τόσο μὲ τὰ χαρίσματα, ὅσο μὲ τὴν ἀρετὴ καὶ τὴν ἁγιότητα.
• «Σοφὸς» εἶναι ὁ ἐπιδέξιος, ὁ ταλαντοῦχος, ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὠρισμένες ἱκανότητες.
Ἔτσι ἕνας γεωργὸς καλὸς καὶ ἀποδοτικός, εἶναι σοφὸς ὡς πρὸς τὴ γεωργία. Ένας
καπετάνιος, ποὺ κυβερνάει ἐπιδέξια το πλοῖο, εἶναι σοφὸς καπετάνιος. Ένας πατέρας, ποὺ
διαπαιδαγωγεῖ σωστά τα παιδιά του, εἶναι σοφὸς πατέρας. Μιὰ μητέρα, ποὺ τρέφει καὶ
ἀνατρέφει σωστά τα παιδιά της, εἶναι σοφὴ μητέρα.
Όπως ἐπίσης ἕνας μορφωμένος καὶ σπουδασμένος μπορεῖ κι αὐτὸς νὰ εἶναι σοφός, ὄχι
ὅμως διότι ἔχει σπουδάσει, ἀλλὰ διότι εἶναι ἱκανὸς καὶ σωστὸς στὴ δουλειά του. “Ένας
καλὸς ἰατρός, ὅταν τελῇ σωστὰ τὴ δουλειά του, εἶναι σοφὸς ἰατρός.
• Καὶ «ἔπιστημων» Ποιὸς εἶναι κατὰ τὸν Ἰάκωβο;
"Ἂν σοφὸς λέγεται ἁπλῶς ὁ ταλαντοῦχος, ὁ ἱκανὸς καὶ ἐπιδέξιος, «ἔπιστημων»
ὀνομάζεται ὁ ἄνθρωπος τῶν εἰδικῶν ἢ γενικῶν γνώσεων.
Ο σοφὸς ἐνίοτε ἔχει τὴ σοφία φυσική. Ὁ ἐπιστήμων ἔχει τὴν ἐπιστήμη ἐπίκτητη. Μὲ τὴ
μελέτη, τὴ σπουδή, τὴ μόρφωση, τὴν ἐπιμέλεια γίνεται κάτοχός της ἐπιστήμης. Σήμερα
βέβαια ἔχει προοδεύσει τόσο πολὺ ἡ ἀνθρώπινη γνῶσις, ὥστε ἔχουμε ἐξειδίκευση
ἐπιστήμης. Ἔχουμε εἰδικότητες τῶν εἰδικοτήτων. Κάποτε, στὴν ἀρχαιότητα, οἱ ἐπιστήμονες
κατεῖχαν ὅλους τους κλάδους τοῦ ἐπιστητοῦ.
• Τὸ πρόβλημα εἶναι: Μπορεῖ νὰ ὑπάρχη σοφία καὶ ἐπιστήμη Χωρὶς Θεό;
Δὲν ἔννοουμε, ἂν ὁ σοφὸς κι ὁ ἐπιστήμων πιστεύῃ πῶς ὁ Θεὸς εἶναι ἡ πηγὴ τῆς σοφίας
καὶ τῆς γνώσεως. Κι αὐτὸ φυσικὰ εἶναι βασικό. Ἀλλὰ κυρίως ἐννοοῦμε, ἂν μπορῇ κάποιος
νάναι σοφὸς καὶ ἐπιστήμων, χωρὶς νὰ ζῇ τὴ ζωὴ τοῦ Θεοῦ.
~ 81 ~
Κάτι τέτοιο τὸ ἀποκλείει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Ἄλλωστε καὶ οἱ ἀρχαῖοι κάτι ἀνάλογο
ἔλεγαν: «Πᾶσα ἐπιστήμη, χωριζομένη ἀρετῆς, πανουργία μᾶλλον ἢ σοφία φαίνεται».
Σήμερα ἡ τραγῳδία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι αὐτὴ ἀκριβῶς: Γέμισε τὸ μυαλὸ μὲ γνώσεις κι
ἔμεινε ἄδεια ἡ καρδιά. Κατὰ τρόπο ἀνισόρροπο καὶ ἄδικο γίνεται ἡ καλλιέργεια τοῦ
ἀνθρώπου σήμερα.
• Ἔχουμε ὑπερτροφία διανοητικὴ καὶ ἀτροφία πνευματική. Στὸ μυαλὸ γίνονται οἱ
ἄνθρωποι ἔγκυκλοπαιδικα λεξικά, στὴν καρδιὰ γίνονται τέρατα.
Ἀπὸ ποιὸν κινδυνεύει σήμερα ὁ κόσμος, σωματικὰ καὶ πνευματικά; Ἀπ' τὸν ἄθεο
ἐπιστήμονα.
Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος Ζητάει τὰ διαπιστευτήρια τῆς σοφίας καὶ τῆς ἐπιστήμης.
• Δεῖξε μου τὴ σοφία σου! Πῶς; Μὲ τὰ πτυχία καὶ τὶς ἐπιστημονικές σου γνώσεις; Αὐτὰ
δὲν εἶναι γνωρίσματα ἀληθινοῦ σοφοῦ.
• Δεῖξε μου τὴ σοφία σου ἀπ' τὴν ἀναστροφή σου, δηλαδή, ἀπ' τὴν πολιτεία σου, ἀπὸ τὴ
ζωή σου. «Δειξάτω ἐκ τῆς καλῆς ἀναστροφῆς τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐν πραότητι σοφίας» (στ. 13).
Ἀναστροφὴ εἶναι ἡ καθημερινὴ ζωή. Κάθε μέρα δίνουμε ἐξετάσεις στὴ συνείδησί μας,
στοὺς ἄλλους, στὸ Θεό.
Η ἀναστροφὴ πολλῶν ἀνθρώπων εἶναι κακὴ κι ἐπικίνδυνη. Καὶ γίνεται κακὴ
συναναστροφή. Ἡ ἀναστροφὴ τοῦ χριστιανοῦ μέσ' στὸν κόσμο λάμπει, ὅπως ὁ ἥλιος. Ξέρει
ὁ πιστὸς μὲ θεϊκὴ σοφία, πῶς θὰ συμπεριφέρεται σὲ κάθε περίσταση. Ἰδιαίτερα ἡ σοφία
του καὶ ἡ πνευματικότητά του φαίνονται ἀπ' τὴν πραότητα καὶ τὴν ἀγάπη, ποὺ εἶναι κίνητρα
γιὰ ἔργα καλά.
Τὸ νόημα τοῦ στίχου εἶναι λοιπὸν τὸ ἑξῆς: «Κάποιος εἶναι σοφὸς καὶ ἐπιστήμονας
πραγματικά, ὅταν ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς τοῦ εἶναι ἡ πραότητα καὶ ἡ ἀγάπη. Τὰ ἔργα τὰ καλά,
ποὺ ἔχουν σὰν κίνητρο τὴν ἀγάπη, στοιχειοθετοῦν τὴν καλή του ἀναστροφή».
Πραότητα καὶ φιλονεικία (στ. 14, 16)

Ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ καθρέφτης τῆς σοφίας του. Τί νὰ τὸν κάνῃς τὸν τάχα
μορφωμένο ἄνθρωπο, ἂν εἶναι θυμώδης καὶ ὀργίλος, ἂν εἶναι ἀκατάστατος καὶ ἐπιθετικός,
ἂν εἶναι γκρινιάρης καὶ πικρόχολος, ἂν εἶναι ἐριστικὸς καὶ φιλονεικος; Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος
λέει: «Εἰ δὲ ἄλλον Πικρὸν ἔχετε καὶ ἔριθειαν ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν, μὴ κατακαυχάσθε καὶ
ψεύδεσθε κατὰ τῆς ἀληθείας» (στ. 14). 'Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἂν ὅμως μέσα σας
βράσετε ἀπ' τὸ κακό σας καὶ εἶστε ἕτοιμοι γιὰ καυγάδες, νὰ μὴ κοροϊδεύετε τὴν
πραγματικότητα, ὅτι τάχα εἶστε σοφοί».
• Ἡ λέξις Ζῆλος προέρχεται ἀπ' τὸ ρῆμα «Ζέω», βράζω.
Ζῆλος σημαίνει βρασμὸς τῆς ψυχῆς. Ὑπάρχει καλὸς βρασμὸς καὶ κακὸς βρασμὸς καλὸς
Ζῆλος καὶ κακὸς Ζῆλος, θεϊκὸς Ζῆλος καὶ δαιμονικὸς Ζῆλος.
~ 82 ~
• Ὁ καλὸς ἧλος εἶναι ἡ εὐγενὴς ἅμιλλα, εἶναι ὁ ἱερὸς πόθος, εἶναι ἡ ζωντάνια τῆς ψυχῆς
γιὰ ἐργασία. Ὁ χριστιανὸς εἶναι Ζηλωτής. Δὲν μπορεῖ νὰ μὴ δραστηριοποιῆται. Μέσα του ἢ
πίστις βράσει καὶ κοχλάζει.
Συμβαίνει αὐτὸ ποὺ λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Καρδία πιστεύετε εἰς δικαιοσύνην,
στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν» (Ρωμ. 1-10).
Συμβαίνει αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Εἷς ἄνθρωπος Ζήλω πεπυρωμένος
ὁλόκληρον δύναται διορθώσασθαι δῆμον».
• Ἀλλ' ἐδῶ ὁ Ἰάκωβος δὲν ἐννοεῖ αὐτὸν τὸν Ζῆλος ἐννοεῖ τὸν σατανικὸ Ζῆλο. Γι' αὐτὸ
ἄλλωστε μιλάει γιὰ «Ζῆλον Πικρόν».
Πρόκειται γιὰ τὴ Ζήλεια, γιὰ τὸ φθόνο.
• Φοβερὸ πάθος ὁ φθόνος, ποὺ παραδόξως φυτρώνει περισσότερο στὶς παιδικὲς ψυχὲς
καὶ ριζώνει περισσότερο στὶς ψυχὲς τῶν θρησκευτικῶν ἀνθρώπων.
Φοβερὸ ἀγκάθι, ποῦ ἀγκυλώνει τὴν ψυχή. Ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου φθίνει μὲ τὴ Ζήλεια,
γι' αὐτὸ καὶ λέγεται φθόνος (ἀπὸ τὸ φθίνω). Όλο καὶ μαραίνεται ἡ ψυχή, ποὺ κυριεύτηκε
ἀπ' τὴ ζήλεια.
Ἡ Ζήλεια κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ μυωπάζη καὶ νὰ μὴ βλέπῃ τὸ καλό του ἄλλου. Κάνει τὸν
ἄνθρωπο νὰ μὴν ἀντέχῃ νὰ βλέπῃ τὴν πρόοδο τοῦ ἄλλου, νὰ ἐπιθυμῇ νὰ μειώση τὸν ἄλλον,
νὰ καλύψη τὴ λάμψη του, νὰ καταστρέψη τὸ ἔργο του. Οδηγεί στὴ χαιρεκακία. Πασχίσει νὰ
κάνῃ κακὸ στὸν ἄλλο ἄνθρωπο.
• Ὁ φθόνος συνήθως συντροφεύεται ἀπ' τὴν ἐρίθεια. Πρόκειται γιὰ τὴν ἔριστικη
διάθεση, ποὺ φυσικὰ ἢ Ζήλεια τὴν μεγενθύνει καὶ ποὺ ἐκδηλώνεται μὲ πικρόλογα καὶ ἄλλες
προσβλητικὲς φράσεις.
Ἔτσι κατὰ κάποιο τρόπο συνδέονται αὐτὰ ποὺ ἐδῶ λέει ὁ Ἰάκωβος μ' ἐκεῖνα ποῦ εἶπε
παραπάνω γιὰ τὴ γλῶσσα.
Ένας, λοιπόν, ἄνθρωπος, ποὺ ἔχει τὴ Ζήλεια φωλιασμένη στὴν καρδιά του, ποῦ εἶναι
ἐριστικὸς καὶ γκρινιάρης, ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ εἶναι σοφὸς ἄνθρωπος;
Ἀσφαλῶς ὄχι. Ὅσο καὶ νὰ καυχᾶται γιὰ τὴ σοφία καὶ τὴν ἐπιστήμη του, εἶναι ἕνας μωρὸς
καὶ ἀπνευμάτιστος ἄνθρωπος. Ψεύδεται ὡς πρὸς τὴν ἀλήθεια καὶ μὲ τὰ λόγια του καὶ μὲ τὴ
ζωή του. «Μὴ κατακαυχάσθε καὶ ψεύδεσθε κατὰ τῆς ἀληθείας» (στ. 14).
Δὲν εἶναι δυνατὸν ἐκεῖ ποὺ ἐπικρατεῖ ἢ Ζήλεια νὰ ὑπάρχη τάξις καὶ ἀρετή.
Ἐκεῖ γεννιέται κάθε φαῦλο πρᾶγμα. «Ὅπου γὰρ Ζῆλος καὶ ἔριθεια, ἐκεῖ ἀκαταστασία καὶ
πᾶν φαῦλον πρᾶγμα» (στ. 16). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Εἶναι φανερό, ὅτι ὅπου
ὑπάρχουν ζήλεια καὶ φιλονεικία, ἐκεῖ ὑπάρχει φασαρία καὶ διαπράττεται κάθε φαῦλο
πρᾶγμα»..
• Τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι δυνατὸν ν' ἀναπαυθῆ σὲ ἄνθρωπο εὐέξαπτο καὶ ὀργίλο,
σὲ ἄνθρωπο ποὺ «ξύνει τὰ νύχια του γιὰ καυγά».
~ 83 ~
• Φαυλότητα καὶ αἰσχρότητα θὰ εἶναι οἱ καρποὶ μιᾶς φιλονεικης καταστάσεως.
Δαιμονικὴ σοφία (στ. 15)

Γιὰ νὰ δείξη ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, ὅτι διακρίνει τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ ἀπ' τὴν κοσμικὴ
σοφία, τονίζει στὴ συνέχεια: «Οὐκ ἔστιν αὕτη ἢ σοφία ἄνωθεν κατερΧομένη, ἀλλ' ἐπίγειος,
ψυχική, δαιμονιώδης» (στ. 15). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀποκλείεται νὰ κατεβαίνῃ
ἀπ' τὸν οὐρανὸ μιὰ σοφία, ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο θηρίο. Μιὰ τέτοια σοφία (γνῶσις) εἶναι
τρία πράγματα: ἐπίγεια, ἀνθρώπινη, σατανική».
Κλιμακωτὰ ὁ Ἰάκωβος παρουσιάσει τὰ τρία αὐτά.
• Ἐπίγειος. Ἀναφέρεται στὴ σαρκικὴ καὶ φυσικὴ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου. Ο ἄνθρωπος
ἔχει κάποιες γνώσεις ἐνστικτωδῶς. Όλοι οἱ ἄνθρωποι, πολιτισμένοι καὶ ἀπολίτιστοι, ἔχουν
αὐτὲς τὶς γνώσεις, ὅπως εἶναι ἡ γνῶσις τοῦ φαγητοῦ, ἢ γνῶσις τῆς ἀναπαραγωγῆς, ἢ γνῶσις
του νὰ προφυλάσσεται ἀπὸ κινδύνους (αὐτοσυντήρησις).
Τέτοιες γνώσεις ἔχουν ἀκόμα καὶ τὰ ζῷα. Ἔχουν κι αὐτὰ ἔνστικτα, ἢ μᾶλλον τὰ ζῷα ἔχουν
μόνο ἔνστικτα. Ἡ ἐπίγειος σοφία ἀναφέρεται σ' αὐτὴ τὴν ἔνστικτωδη γνῶσι.
• Ψυχική: Ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι σὰν τὰ Ζῷα, ποὺ ἔχουν μόνο ἔνστικτα. Τὰ Ζῷα εἶναι
μόνο ὕλη. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει καὶ ἄυλη οὐσία. Εἶναι ἡ ψυχή του. Καὶ μὲ τὶς ἱκανότητες, ποῦ
πηγάζουν ἀπ' τὸν ψυχικό του δυναμισμό, ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾷ ὤρισμενες γνώσεις.
Ο ψυχικὸς ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἀπαραίτητα καὶ πνευματικὸς ἄνθρωπος. Ο ἀπόστολος
Παῦλος κάνει διάκριση μεταξὺ ψυχικοῦ ἀνθρώπου καὶ πνευματικοῦ καὶ λέει: «Ψυχικὸς δὲ
ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ μωρία γὰρ αὐτῶ ἐστι, καὶ οὐ δύναται
γνώναι, ὅτι πνευματικῶς ἀνακρίνεται» (Α΄ Κορ. 2,14).
Κι ὁ ἀδελφόθεος Ἰούδας στὴν Ἐπιστολὴ τοῦ λέει: «Οὗτοι εἰσιν οἱ ἀποδιορίζοντες,
ψυχικοί, Πνεῦμα μὴ ἔχοντες» (Ἰούδ. στ' 19).
Όταν ὁ ψυχικὸς ἄνθρωπος μπολιαστὴ μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ "Ἅγιο, τότε γίνεται πνευματικὸς
ἄνθρωπος καὶ ἡ σοφία τοῦ γίνεται ἀληθινὴ σοφία, πνευματική, θεϊκὴ σοφία. “Όταν ὅμως ἡ
ψυχὴ τοῦ δηλητηριαστῆ ἀπ' τὸ Διάβολο, τότε ἡ ψυχικὴ σοφία μεταβάλλεται σὲ
δαιμονιώδη.
• Δαιμονιώδης. Ἔτσι πᾶμε κλιμακωτά: 'Ἐπίγεια σοφία, δηλαδὴ ἔνστικτωδης γνῶσις.
Ψυχικὴ σοφία, δηλαδὴ ἀνθρώπινη γνῶσις.
Δαιμονιώδης σοφία, δηλαδὴ ὑπερφυσικὴ δαιμονικὴ γνῶσις. Τόσο ὁ ἅγιος, ὅσο καὶ ὁ
δαιμονικὸς ἄνθρωπος, ἔχουν κάτι παραπάνω ἀπ' τὸ συνηθισμένο ἄνθρωπο. Κι ὁ ἕνας κι ὁ
ἄλλος ἔχουν κάτι τὸ ὑπερφυσικό.
'Ἀλλ' ὁ μὲν ἅγιος, ποὺ ἔχει τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ, μπαίνει στὴ γνώση τῆς ἀποκαλύψεως τοῦ
Θεοῦ, στὴν ἐπίγνωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, στὴ σοφία τῶν θείων μυστηρίων, ἐνῷ ὁ
δαιμονικὸς ἄνθρωπος ἀποκτᾷ δύναμι καταπληκτικὴ γιὰ νὰ καταστρέψη τὸν ἑαυτό του καὶ
τὸν κόσμο.
~ 84 ~
Σατανικὴ γνῶσι μεταδίδουν σήμερα, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως.
Ἐνῷ οἱ περισσότεροι ἀγνοοῦν στοιχειώδη πράγματα γύρω ἀπ' τὴ γνώση τοῦ ἀληθινοῦ
Θεοῦ, γνωρίζουν πλεῖστα πράγματα γύρω ἀπ' τὴν ἁμαρτία. Ξέρουν μύριους τρόπους γιὰ τὴ
διάπραξη καὶ τὴν ἐξάπλωση τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς ἀκολασίας, γιὰ τὴν ἀτιμία καὶ τὴν
πονηρία.
Ἡ ἄνωθεν σοφία (στ. 17-18)

Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴ δαιμονιώδη σοφία εἶναι ἡ «ἄνωθεν σοφία». Ποιὰ εἶναι;
Η ψυχρὴ θεολογικὴ γνώσης καὶ ἐπιστήμη; Τέτοια γνώση καὶ ἐπιστήμη ἔχει καὶ ὁ Σατανᾶς.
Ἀπὸ πλευρᾶς γνωσιολογικῆς ὁ Διάβολος εἶναι ὁ καλύτερος... θεολόγος! Μπορεῖ κάποιος νὰ
ξέρῃ πολλὰ θρησκευτικὰ πράγματα, κι ὅμως νὰ μὴν ἔχῃ τὴ σοφία τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀδελφόθεος
Ἰάκωβος δίνει στὴ συνέχεια τὰ στοιχεῖα τῆς «ἄνωθεν σοφίας»: «Ἡ δὲ ἄνωθεν σοφία πρώτον
μὲν ἁγνὴ ἐστιν, ἔπειτα εἰρηνική, ἐπιεικής, εὐπειθής, μεστὴ ἐλέους καὶ καρπῶν ἄγαθων,
ἀδιάκριτος καὶ ἀνυπόκριτος» (στ. 17). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἡ σοφία ὅμως,
πούναι δῶρο τ' οὐρανοῦ, εἶναι ἄδολη. Εἶναι εἰρηνική. Εἶναι εὐγενικὴ καὶ χωρὶς πείσματα.
Εἶναι γεμάτη ἀπὸ καλωσύνη καὶ καλὰ ἔργα. Εἶναι ἀμερόληπτη καὶ εἰλικρινής.
• Ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ ἁγιότητα δηλαδή, εἶναι πρῶτα ἁγνή. Δὲν ἀνακατεύεται μὲ ξένα
στοιχεῖα. Εἶναι καθαρή, γιατί προέρχεται ἀπ' τὴν καθαρὴ πηγή, τὸ Θεό. Δὲν ἔχει σχέση μὲ
πικρόχολα λόγια, μὲ φθόνους καὶ ἔριδες.
• Εἶναι εἰρηνική. Προκαλεῖ στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου τὴν εἰρήνη, μιὰ εἰρήνη βέβαια,
ποῦ δὲν προδίδει τὴν ἀλήθεια. Εἰρήνη, δὲν σημαίνει πάντοτε ἤρεμια. Μπορεῖ κάποιος
νάναι ὅμως ἐξωργισμένος καὶ νάχη εἰρήνη. Ἂν ἐξοργίζεται γιὰ θέματα πίστεως καὶ ἠθικῆς,
ἂν ἀγωνίζεται γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῆς ἀλήθειας, μπορεῖ νὰ ἔρχεται σὲ ρῆξι μὲ ἀνθρώπους
καὶ καταστάσεις, καὶ νάχη τὴν εἰρήνη μέσα του. Ἡ εἰρήνη δὲν εἶναι ἀδράνεια. Εἶναι
ἐναρμόνισης μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
• Εἶναι ἀκόμα ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ ἐπιεικής. Ξέρει νὰ ὑποχωρῇ ἐκεῖ ποὺ πρέπει, νὰ δείχνῃ
ἐπιείκεια στὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἀπὸ ἀδυναμία ἔπεσε, νὰ μὴν κρίνῃ μὲ αὐστηρότητα. Ἔχει
διάκριση.
• Εἶναι εὐπειθής. Πείθεται καὶ ὑποτάσσεται στὸν ἄλλον, ὅταν ἔχῃ δίκαιο.
• Εἶναι μεστὴ ἐλέους καὶ καρπῶν ἀγαθῶν. Ἐκδηλώνεται μὲ ἔργα ἀγάπης. Ο σοφὸς
ἄνθρωπος, ὁ ἄνθρωπος δηλαδὴ τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἕνα δέντρο γεμάτο καρπούς, ἔργα
εὔποιϊας, συμπάθεια καὶ συγκατάβασι.
• Εἶναι ἀδιάκριτος καὶ ἀνυπόκριτος. Δὲν μεροληπτεῖ. Όλους, χωρὶς διακρίσεις, τοὺς
ἀγαπᾷ. Χωρὶς ὑποκρισία καὶ ὑστεροβουλία.
Μὲ μιὰ λέξι αὐτὸς ποὺ ἔχει τὴν «ἄνωθεν σοφία», εἶναι τέλειος ἄνθρωπος.
Τέτοιους καρποὺς τελειότητας δὲν μποροῦμε νὰ περιμένουμε ἀπὸ ἀνθρώπους γεμάτους
Ζήλεια, ἐρίθεια καὶ κακότητα. Εἶναι σὰν νὰ ψάχνουμε γιὰ γλυκεῖς καρποὺς ἀπὸ μιὰ
ἀγκαθιά. Καρποὺς δικαιοσύνης, τελειότητας, ἀγάπης ἀληθινῆς θὰ βροῦμε μόνο στοὺς
~ 85 ~
ἀνθρώπους ποὺ ἐργάζονται τὴν εἰρήνη. Γι' αὐτὸ τελειώνει τὸ τρίτο κεφάλαιό του ὁ Ἰάκωβος
μ' αὐτὴ τὴ φράση: «Καρπὸς δὲ τῆς δικαιοσύνης ἐν εἰρήνῃ σπείρεται τοὺς ποιούσιν εἰρήνην»
(στ. 18). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Αὐτοί, ποὺ ἐργάζονται γιὰ τὴν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ,
ἀπολαμβάνουν τὸν καρπὸ τῆς σωτηρίας».
Μόνο εἰρηνικοὶ ἄνθρωποι, «οἱ πoιoύντες εἴρηνην», σπέρνουν «ἓν εἰρήνη», δηλαδὴ
πράττουν τὸ ἀγαθὸ ἐν εἰρήνῃ καὶ ἀποδίδουν γλυκεῖς καρπούς.
Ἀρκετὰ δοκιμάσαμε τοὺς στυφοὺς καὶ πικροὺς καρποὺς τῆς διαστροφῆς καὶ ἀπιστίας.
Καιρὸς νὰ ἐργαστοῦμε μὲ τὴν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ γιὰ ν' ἀπολαύσουμε τοὺς καρποὺς τῆς
ἁγιότητας. Ἔτσι δεόμαστε στὴ θ. Λειτουργία: «Ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης καὶ τῆς σωτηρίας
τῶν ψυχῶν ἠμῶν τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν».
1
Πόθεν πόλεμοι καὶ μάχαι ἐν ὑμῖν; οὐκ ἐντεῦθεν ἐκ τῶν ἡδονῶν ὑμῶν τῶν
στρατευομένων ἐν τοῖς μέλεσιν ὑμῶν; 2 ἐπιθυμεῖτε, καὶ οὐκ ἔχετε· φονεύετε καὶ ζηλοῦτε,
καὶ οὐ δύνασθε ἐπιτυχεῖν· μάχεσθε καὶ πολεμεῖτε, καὶ οὐκ ἔχετε, διὰ τὸ μὴ αἰτεῖσθαι
ὑμᾶς· 3 αἰτεῖτε καὶ οὐ λαμβάνετε, διότι κακῶς αἰτεῖσθε, ἵνα ἐν ταῖς ἡδοναῖς ὑμῶν
δαπανήσητε. 4 μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες! οὐκ οἴδατε ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου ἔχθρα τοῦ Θεοῦ
ἐστιν; ὃς ἂν οὖν βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ καθίσταται. 5 ἢ δοκεῖτε
ὅτι κενῶς ἡ γραφὴ λέγει, πρὸς φθόνον ἐπιποθεῖ τὸ πνεῦμα ὃ κατῴκησεν ἐν ἡμῖν; 6 μείζονα
δὲ δίδωσι χάριν· διὸ λέγει· ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν.
Τὰ αἴτια τῶν πολέμων (στ. 1)

Πολὺς λόγος στὶς μέρες μας γιὰ τὰ αἴτια, ποὺ προκαλοῦν τοὺς πολέμους, καὶ γιὰ τὰ
λεγόμενα εἰρηνιστικὰ κινήματα, ποὺ προσπαθοῦν ν' ἀποτρέψουν τὸν κίνδυνο ἑνὸς νέου
παγκοσμίου πολέμου, ποὺ θὰ σημάνη γενικὴ καταστροφή.
• Πόλεμοι δὲν γίνονται μόνο μεταξύ των ὑπερδυνάμεων. Γίνονται καὶ μεταξὺ κρατῶν καὶ
μεταξὺ λαῶν καὶ μεταξὺ ἐθνῶν καὶ μεταξὺ πόλεων καὶ μεταξὺ ἀτόμων.
• Ἡ Ζωὴ μᾶς κυλάει μέσα στὰ πυρὰ ἑνὸς ἀκήρυκτου πολέμου. “Ο κόσμος εἶναι
χωρισμένος σὲ ἀντιμαχόμενα στρατόπεδα. Καθημερινὰ ἔχουμε συγκρούσεις καὶ
πυροδοτήσεις. Διενέξεις μεταξὺ ἀτόμων, φιλονεικίες μεταξὺ συζύγων, τσακωμοὶ μεταξὺ
συγγενῶν, ἐχθρικὲς ἀντεγκλήσεις μεταξὺ γειτόνων, πολεμικὲς συρράξεις μεταξὺ
λεγομένων χριστιανικῶν λαῶν. Ἀκόμα καὶ στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας ἔχουμε πολέμους
εἶναι δὲ οἱ θρησκευτικοὶ πόλεμοι περισσότερο φανατισμένοι καὶ παθιασμένοι.
• Ζητοῦνται τὰ αἴτια. Τὰ ζητάει καὶ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Μὲ τὸ γνωστὸ ἐρωτηματικό
του τρόπο ἀρχίζει τὸ τέταρτο κεφάλαιο μὲ τὴν ἐρώτηση: «Πόθεν πόλεμοι καὶ μάχαι ἐν ὑμίν;
Οὐκ ἐντεῦθεν, ἐκ τῶν ἡδονῶν ὑμῶν, τῶν στρατευομένων ἐν τοῖς μέλεσιν ὑμῶν;» (στ. 1).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἀπὸ ποῦ προέρχονται οἱ συγκρούσεις κι οἱ φιλονεικίες
ἀνάμεσά σας; Προέρχονται ἀπ' τὶς φιλήδονες (ἅμαρτωλες) ἐπιθυμίες σας, ποὺ ὁδηγοῦν σὲ
σύγκρουση μὲ τὰ μέλη σας».
~ 86 ~
• Συνήθως τὰ αἴτια ἀναζητοῦνται σὲ ἐξωτερικοὺς παράγοντες. Ἀλλὰ κατὰ τὸν
θεόπνευστο Ἰάκωβο τὰ αἴτια τῶν πολέμων καὶ τῶν ταραχῶν δὲν βρίσκονται μακρυᾶ μᾶς
βρίσκονται μέσα μας. Εἶναι ἐσωτερικά.
• Οἱ ἡδονὲς τοῦ βίου! Νὰ τὸ αἴτιο τῶν πολέμων, καὶ τῶν μικρῶν καὶ τῶν μεγάλων καὶ τῶν
τοπικῶν καὶ τῶν παγκοσμίων.
Σὰν ἡδονὲς νοοῦνται οἱ ἀπολαύσεις τοῦ ἀνθρώπου, οἱ κακὲς καὶ ἁμαρτωλές. Ἡ
ἠδονοθηρία εἶναι ἡ πηγὴ τῶν συρράξεων. Δὲν πρόκειται μόνο γιὰ τὸ κυνήγημα τῶν
σαρκικῶν ἡδονῶν. Κι αὐτὲς φυσικὰ συμπεριλαμβάνονται στὴ γενικὴ ἔννοια τῶν ἡδονῶν.
Ἀλλὰ πρόκειται γιὰ κάθε εἴδους κοσμικὴ ἐπιθυμία, γιὰ κάθε ἐγωκεντρικὴ ἐπανάστασι.
Πρόκειται γιὰ τὴ φιλαργυρία, τὴ φιλοδοξία, τὴ φιληδονία, τὴ φιλαυτία. Μέσα μας,
λοιπόν, ἐκκολάπτεται τὸ κακό.
Όπως κάποτε στὸν ἄγγελικο κόσμο τοῦ οὐρανοῦ ἔγινε ἀνταρσία, ἔτσι καὶ μέσα στὸν
κόσμο τοῦ ἀνθρώπου, ποῦ θάπρεπε νάναι ἐπίγειος ἄγγελος, γίνεται συνεχῶς ἀνταρσία. Οἱ
ἐπιθυμίες δὲν εἶναι ἁπλῶς κούφιες ἀπαιτήσεις τῆς ψυχῆς. Εἶναι δυναμικὲς ἀντάρτισσες
κατὰ τῆς ψυχῆς. Εἶναι «κράτος ἐν κράτει». Οἱ ἁμαρτωλὲς ἡδονές, «στρατεύονται ἐν τοῖς
μέλεσιν ἠμῶν».
• Πρόκειται γιὰ ἐκστρατεία τοῦ ἐαυτοῦ μᾶς κατὰ τοῦ ἐαυτοῦ μας! Ἡ σύρραξις πρὶν
ξεσπάση μεταξὺ δυὸ ἀτόμων, ἔχει ἐκραγῆ στὸ ἐσωτερικό του κάθε ἀτόμου. Εἶναι ἡ
ἐπανάστασης, ποὺ κάνει ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος ἐναντίον τοῦ κράτους τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἡ πάλη
τῶν δυὸ κόσμων, ποὺ γίνεται μέσα στὸ «ρὶνγκ» τῆς ψυχῆς μας.
Γι' αὐτὴ τὴν ἀντιστράτευση τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ μέσα μας μιλάει
κι ὁ ἀπόστ. Παῦλος: «Βλέπω ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ
τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντα μὲ ἐν τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἐν τοῖς μέλεσί μου»
(Ρωμ. ι΄ 23).
• Κι ὅπως στὸν πόλεμο χρησιμοποιοῦνται διάφορα ὅπλα, ἔτσι καὶ σ' αὐτὸν τοῦ
ἐσωτερικοῦ μας κόσμου σὰν ὅπλα χρησιμοποιοῦνται τὰ διάφορα μέλη μας.
Ἐπιθυμίες ἐγκληματικὲς (στ. 2)

Οἱ κακές, λοιπόν, ἐπιθυμίες εἶναι τὸ κίνητρο, τὸ ἐλατήριο ὅλων των ταραχῶν καὶ τῶν
ἐχθροπραξιῶν. Πάνω δὲ στὴν προσπάθειά του ὁ ἄνθρωπος νὰ πετύχη τὴν Ἱκανοποίηση
αὐτῶν τῶν ἐπιθυμιῶν μπορεῖ νὰ φτάση σὲ βιαιοπραγίες, ἀκόμα καὶ σὲ φονικὲς πράξεις καὶ
σὲ ἐγκλήματα. Νὰ τί λέει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος: «'Ἐπιθυμεῖτε, καὶ οὐκ ἔχετε φονεύετε καὶ
Ζηλοῦτε, καὶ οὐ δύνασθε ἐπιτυχεῖν μάχεσθε καὶ πολεμεῖτε, καὶ οὐκ ἔχετε, διὰ τὸ μὴ
αἰτείσθαι ὑμᾶς» (στ. 2). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἐπιθυμεῖτε διάφορα πράγματα,
ἀλλὰ δὲν τὰ ἀποκτᾶτε. Φθονεῖτε, Ζηλεύετε. Φτάνετε στὸ σημεῖο νὰ φονεύετε πρόσωπα,
ποὺ γίνονται ἐμπόδιο στὴν ἐκπλήρωση τῶν ἐπιθυμιῶν σας. Καὶ πάλι δὲν μπορεῖτε νὰ
πετύχετε αὐτὸ ποὺ Ζητᾶτε. Μάχεστε καὶ πολεμᾶτε, γιὰ νὰ ἱκανοποιήσετε τὶς ἐπιθυμίες σας.
Τελικὰ δὲν ἀποκτᾶτε ἐκεῖνο ποὺ ἐπιδιώκετε, γιατί δὲν τὸ ζητᾶτε ἀπ' τὸ Θεό».
~ 87 ~
• Τελικὴ ἐπιδίωξις τῶν ἀνθρώπων ἢ εὐτυχία. Ἀντὶ ὅμως νὰ ζητήσουν τὴν εὐτυχία ἀπὸ τὸ
Θεό, τὴν Ζητᾶνε ἀπὸ ἀλλοῦ. Ἀντὶ νὰ ψάξουν νὰ τὴν βροῦν στὴν ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν
τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐπιζητοῦν στὴν ἱκανοποίηση τῶν ἁμαρτωλῶν ἐπιθυμιῶν τους. Ἔτσι μποροῦν,
νὰ φτάσουν μέχρι καὶ τὸ ἔγκλημα.
Ἃς δοῦμε τρία ἀπ' τὰ συνηθέστερα ἐγκλήματα τῆς ἐποχῆς μας.
• Τὸ ἕνα εἶναι τὸ λεγόμενο κοινὸ ἔγκλημα. Καθημερινὰ σκοτώνονται ἄνθρωποι. Ποιὰ τὰ
κυριώτερα ἐλατήρια τῶν φόνων; Τὸ χρῆμα καὶ ἡ ἐκδικητικότητα. Νομίζουν, πῶς θὰ
ἱκανοποιήσουν τὸ πάθος τους γιὰ πλουτισμό, πῶς θὰ κορέσουν τὸ πάθος τους γιὰ
ἐκδίκηση, μὲ τὸ νὰ σκοτώσουν τὸν ἄλλον. Διψοῦν γιὰ αἷμα, διότι διψοῦν γιὰ ἁμαρτωλὲς
ἐπιθυμίες.
• Τὸ δεύτερο ἔγκλημα εἶναι ἀπαισιώτερο. Εἶναι οἱ ἄμβλωσεις ἢ ἐκτρώσεις. Τριακόσιες
χιλιάδες ἑλληνόπουλα σφάζονται ἀνελέητα κάθε χρόνο στὸν τόπο μας.
Ποιὰ τὰ αἴτια τοῦ ἀνάνδρου αὐτοῦ φρικτοῦ ἐγκλήματος; Ἡ ἡδονή. Ἡ καλοπέρασις. Τὰ
ἀντρόγυνα, προκειμένου ν' ἀποφύγουν τὸ σταυρὸ τῆς τεκνογονίας, γιὰ νὰ μποροῦν νὰ ζοῦν
αὐτοὶ μ' ὅλες τὶς ἀνέσεις, σκοτώνουν τ' ἀθῴα βρέφη, ποῦ ἀνθοῦν σὰν λουλούδια τ'
οὐρανοῦ μέσ' στὶς μητρικὲς ὑπάρξεις.
Νὰ πῶς ἡ ἐπιθυμία γίνεται φόνος. Νὰ πῶς τὸ «ἐπιθυμεῖτε» γίνεται «φονεύετε». Καὶ
δυστυχῶς σκοτεινοὶ ἄνθρωποι στὸν τόπο μᾶς νομιμοποίησαν τὴ θανατικὴ Ποινὴ ἐναντίον
τῶν ἀνυπερασπίστων βρεφῶν!
Η νομιμοποίησης τῶν ἐκτρώσεων εἶναι ὁ θρίαμβος τῆς ἡδονῆς εἰς βάρος τῆς ἀρετῆς.
Ποτὲ σὲ πόλεμο δὲν χύθηκε τόσο ἀνθρώπινο αἷμα, ὅσο χύνεται μὲ τὶς ἐκτρώσεις, ποὺ εἶναι
καρπὸς τῆς ἠδονοθηρίας, τῆς κακῆς ἐπιθυμίας.
• Τὸ τρίτο ἔγκλημα εἶναι ἠθικό. Εἶναι ἡ συκοφαντία. Σκοτώνουμε τὸν ἄλλον ἠθικὰ καὶ
πνευματικὰ μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ἱκανοποιήσουμε τὸ πάθος τῆς Ζήλειας, ποὺ σὰν ἀγκάθι
ἔχει φυτρώσει στὴν ψυχή μας. Νὰ πῶς ἐξηγεῖται τὸ «φονεύετε καὶ Ζηλουτε».
Ἡ κακὴ προσευχὴ (στ. 3).

Καταφύγιο γιὰ τὴν ἀναζήτηση τῆς εὐτυχίας μᾶς ἔπρεπε ναναι ὁ Θεός. Ἐμεῖς ὅμως
καταφεύγουμε στὶς ἡδονὲς τοῦ κόσμου. Ἀκριβῶς ἐκεῖ βρίσκεται ἡ ρίζα τοῦ κακοῦ.
Περιφρονοῦμε τὸ Θεό. Καὶ δὲν καταφεύγουμε σ' Αὐτόν. Δὲν προσευχόμαστε στὸ Θεό. Ἀλλὰ
κι ὅταν προσευχόμαστε, «κακῶς» προσευχόμαστε. Νὰ τί λέει ὁ Ἰάκωβος: «Αἰτεῖτε καὶ οὐ
λαμβάνετε, διότι κακῶς αἰτεῖσθε, ἶνα ἐν ταῖς ἦδοναις ὑμῶν δαπανήσητε» (στ. 3). Ἀπόδοσης
στὴν ἁπλοελληνική: «Ζητᾶτε, ἀλλὰ δὲν παίρνετε ὅ, τί ζητᾶτε. Κι αὐτὸ διότι δὲν τὸ Ζητᾶτε
γιὰ καλὸ σκοπό. Τὸ θέλετε γιὰ ἱκανοποίησι ἁμαρτωλῶν ἐπιθυμιῶν σας».
• Τὸ «κακῶς» δὲν ἀναφέρεται στὸν τρόπο τῆς προσευχῆς, ἀλλὰ στὸ σκοπό, γιὰ τὸν
ὁποῖον προσευχόμαστε.
Ζητᾶμε πολλὰ ἀπ' τὸ Θεὸ στὴν προσευχή μας.
~ 88 ~
Τὸ πρόβλημα εἶναι: Γιὰ ποιὸ σκοπὸ τὰ Ζητᾶμε; Τὰ Ζητᾶμε γιὰ τὴ σωτηρία μας καὶ γιὰ τὴ
δόξα τοῦ Θεοῦ ἢ τὰ Ζητᾶμε γιὰ τὴν ἱκανοποίηση κοσμικῶν ἐπιθυμιῶν μας, γιὰ ἐπίγειες
ἀπολαύσεις, γιὰ καλοπέραση καὶ ἔγκοσμια εὐτυχία;
• Ἡ προσευχὴ εἶναι τὸ σπουδαιότερο δικαίωμα τοῦ ἀνθρώπου. Ένα δικαίωμα, ποῦ δὲν
τὸ κατέκτησε μόνος του, ἀλλὰ τοῦ τὸ παραχώρησε, τοῦ τὸ δώρισε ὁ Θεός. Δικαίωμα
ἀποκλειστικὰ ἀνθρώπινο. Μόνο οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ ὑποβάλλουν αἰτήσεις στὸ Θεό.
Ξέρεις τί εἶναι νὰ ἔχῃς δικαίωμα ὁποιαδήποτε ὥρα θέλεις, νὰ καταφεύγῃς στὸν Ἀνώτατο
Ἄρχοντα, στὸν παντοδύναμο Θεό;
Ὁ Κύριος ἐπιτρέπει νὰ Τοῦ Ζητᾶμε ὅ,τι θέλουμε, καὶ λίγα καὶ πολλά. Νὰ Τοῦ Ζητᾶμε
πράγματα γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους.
Νὰ Τοῦ Ζητᾶμε καὶ ὑλικὰ καὶ πνευματικά. Νὰ τοῦ Ζητᾶμε σωματικὴ καὶ ψυχικὴ ὑγεία.
Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ὑπὲρ τῆς ὑμετέρας ὑγείας τῆς κατὰ ψυχήν, τῆς κατὰ σῶμα
ποιοῦμαι τὴν δέησιν» (Ε.Π.Ε. 23,82).
Ένα δὲν μποροῦμε νὰ τοῦ ζητήσουμε: Νὰ γίνῃ συνεργὸς τῆς ἁμαρτίας. Δὲν μποροῦμε νὰ
Τοῦ Ζητήσουμε Π.Χ. νὰ δώση μιὰ ἀρρώστια σὲ κάποιον, ἔτσι γιὰ νὰ ἱκανοποιηθῆ τὸ πάθος
τῆς ἐκδικητικότητάς μας. Ἢ νὰ Τοῦ Ζητήσουμε ἀπολαύσεις καὶ ἐπίγειες δόξες.
Μποροῦμε νὰ Τοῦ Ζητᾶμε τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴ ζωή μας.
• Πολλὲς φορὲς τὰ αἰτήματα τῆς προσευχῆς μᾶς ἀποβλέπουν στὴν ἱκανοποίησι αὐτοῦ
ποὺ ὁ Ἰάκωβος ὀνομάζει «ἠδονᾶς». «Ἶνα ἐν ταῖς ἦδοναις ὑμῶν δαπανήσητε» (στ. 3).
Θέλουμε νὰ μετατρέψουμε καὶ τὸ Θεὸ σὲ ὑπηρέτη τῶν δικῶν μᾶς ἁμαρτωλῶν ἢ ἀνοήτων
ἐπιθυμιῶν καὶ ἐπιδιώξεων. Νὰ βάλῃ τὴν ὑπογραφὴ Τοῦ κᾶτω ἀπ' τὴ λίστα τῶν ἀπαιτήσεών
μας. Καὶ ὅταν δὲν μᾶς ἱκανοποιῇ ὁ Θεὸς τέτοιου εἴδους αἰτήματα, τὰ βάζουμε μαζί Του!
Μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες (στ. 4)

Ἡ ἀπομάκρυνσις ἀπ' τὸ Θεὸ συνιστᾷ πνευματικὴ μοιχεία. Γι' αὐτὸ καὶ Ἰάκωβος μὲ τὸ
ζωηρὸ καὶ καυστικό του ὕφος, ὀνομάζει μοιχοὺς καὶ μοιχαλίδες ὅσους ἐρωτοτροποῦν μὲ
τὴν ἁμαρτία καὶ ἐγκαταλείπουν τὸ Θεὸ καὶ τὸ ἅγιο θέλημά Του. Νὰ τί λέει: «Μοιχοὶ καὶ
μοιχαλίδες! Οὐκ οἴδατε ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου ἔχθρα τοῦ Θεοῦ ἔστιν; “Ός ἂν οὒν βουληθη
φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρός του Θεοῦ καθίσταται» (στ. 4). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες! Δὲν ξέρετε, ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου εἶναι ἔχθρα τοῦ
Θεοῦ; Όποιος, λοιπόν, θελήση νάναι φίλος του κόσμου, αὐτὸς γίνεται ἐχθρός του Θεοῦ».
Όταν ἔλεγε τὰ αὐστηρὰ αὐτὰ λόγια ὁ Ἰάκωβος, εἶχε ὑπ' ὄψι τοῦ περισσότερό τους
Ἰουδαίους, ποὺ πολλὲς φορὲς στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἐγκατέλειπαν τὸν Κύριο καὶ
κατέφευγαν στὰ εἴδωλα. Ὁ κίνδυνος αὐτὸς ὑπῆρχε κι ὅταν οἱ Ἰουδαῖοι ἀποτελοῦσαν μέλῃ
τῆς πρώτης Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων. Ἔπρεπε νὰ ξέρουν, ὅτι μιὰ ὅποιαδηποτε
ἀπομάκρυνσις ἀπ' τὸν ἀληθινὸ Θεὸ ἀποτελεῖ πνευματικὴ μοιχεία.
~ 89 ~
Τὸ ὅτι ὁ Ἰάκωβος ἐννοεῖ τὴν πνευματικὴ μοιχεία, ἐπιβεβαιώνεται κι ἀπ' τὰ λόγια τοῦ
Κυρίου: «Γενεὰ πονηρὰ καὶ μοιχαλὶς σημεῖον ἐπιΖητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτὴ εἰ
μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνὰ τοῦ προφήτου» (Ματθ. 1β' 39).
• Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας. Σ' Αὐτὸν ἀνήκουμε. Μ' Αὐτὸν ἔχουμε συνδεθῆ.
Δὲν ἔχουμε δικαίωμα νὰ «ἐτεροζυγoύμε» (Β΄ Κορ. στ' 14), ν' ἀλλάζουμε Ζυγό, ἀγάπη,
δεσμό, ἔρωτα.
• Πολλὲς φορὲς πάνω ἀπ' τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ βάζουμε τὴν ἀγάπη τοῦ κόσμου. Όταν
ἐδῶ μιλάη γιὰ κόσμο ὁ Ἰάκωβος, ἐννοεῖ τὸ κοσμικὸ φρόνημα, τὴν προσκόλλησι στὰ ἐπίγεια
καὶ ὑλικά, στὰ ὑλιστικὰ καὶ ἁμαρτωλά.
• Ἡ φιλία τοῦ κόσμου μᾶς κάνει ἐχθροὺς μὲ τὸ Θεό. Δὲν μποροῦμε ν' ἀρέσουμε καὶ στὸν
κόσμο, ν' ἀρέσουμε καὶ στὸ Χριστό. Δὲν μποροῦμε νὰ ἀκολουθοῦμε τὸ Χριστὸ καὶ νὰ
συσχηματισώμαστε (Ρωμ. ιβ' 2. Α΄ Πέτρ. α' 14) μὲ τὸν κόσμο καὶ μὲ τὶς κοσμικὲς ἐπιθυμίες.
Ζηλεύει ὁ Θεός; (στ. 5-6)

Ἂν ξεφύγουμε ἀπ' τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ποὺ μοιάζει σὰν συζυγικὸς δεσμός, σὰν
πνευματικὸς γάμος, Ζηλεύει ὁ Θεός! Κάποιος ποὺ ἀγαπάει πολὺ τὴ γυναῖκα του, τὴν
ἀγαπάει ζηλότυπα. Δηλαδή, δὲν θέλει ἄλλος νὰ κλέψη τὴν καρδιὰ τῆς γυναίκας του. Ἀφοῦ
αὐτὸς τῆς προσφέρει τὰ πάντα, γιατί νὰ τὸν ἀφήση ἡ γυναῖκα του καὶ νὰ προσκολληθῆ σὲ
ἄλλον ἐραστὴς
Μιλώντας ὁ Ἰάκωβος ἀνθρωποπαθῶς παρουσιάζει τὸ Θεὸ νὰ μᾶς ἀγαπάη Ζηλότυπα.
Δηλαδὴ εἶναι τόσο φλογερὴ ἡ ἀγάπη Του, ὥστε θέλει τὴν ψυχὴ μᾶς δική Του νύμφη.
Ὄχι φυσικά, διότι ἔχει ὁ ἴδιος νὰ κερδήση τίποτε, ἀλλὰ διότι τὰ πάντα προσφέρει γιὰ νὰ
κάνῃ εὐτυχισμένη καὶ μακάρια τὴν ψυχή. Ὁ Χριστὸς ἀπ' τὸ δεσμὸ μαζί μας κερδίζει τὴ
σταύρωσί Του. Ἐμεῖς ἀπ' τὸ δεσμὸ μαζί Του κερδίζουμε τὴν ἀνάστασή μας. Κερδίσουμε τὰ
πάντα, ἂν θελήσουμε νὰ προσφέρουμε τὴν ψυχὴ μᾶς νύμφη στὸν οὐράνιο Νυμφίο.
Γι' αὐτὸ λέει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος: «Ἡ δοκεῖτε ὅτι κενῶς ἡ Γραφὴ λέγει, πρὸς φθόνον ἐπιπoθεῖ
τὸ πνεῦμα καὶ κατώκησεν ἐν ἠμίν; Μείζονα δὲ δίδωσι χάριν διὸ λέγει Ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις
ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν» (στ. 5-6). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ὄχι
μάταια ἢ “Ἁγία Γραφὴ λέει, ὅτι τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ποὺ κατοικεῖ μέσα μας, Ζηλεύει. Θέλει
νὰ μᾶς ἔχῃ δικούς Του. Γι' αὐτὸ ἄλλωστε μᾶς δίνει μεγαλύτερη χάρι. Δὲν Ζηλεύει γιὰ νὰ
κερδήση 'Ἐκεῖνος, ἀλλὰ γιὰ νὰ κερδήσουμε ἐμεῖς. Ἂν ὅμως εἴμαστε ὑπερήφανοι καὶ
βάσουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ τὶς κακές μας ἐπιθυμίες πάνω ἀπ' τὸ Θεό, τότε φυσικὰ δὲν θὰ
μᾶς δώση τὴ χάρι Του».
• Ὁ Θεὸς «ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοὺς δὲ δίδωσι χάριν».
Ἡ ὑπερηφάνεια ἀπομακρύνει τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ λόγος αὐτὸς βρίσκεται καὶ στὸ βιβλίο
τῶν Παροιμιῶν (γ΄ 34) καὶ στὴν Α΄ Ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Πέτρου (ἐ' 5).
~ 90 ~
Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ βασικὴ αἰτία ἀπομακρύνσεως ἀπ' τὸ Θεό: ἡ βασικὴ αἰτία τῆς
ἀπιστίας, δηλαδὴ ἡ βασικὴ αἰτία τῆς πνευματικῆς μοιχείας. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Ἀρχὴ ἁμαρτίας ὑπερηφανία, πρώτη ὁρμὴ καὶ κίνησις ἐπὶ τὸ κακὸν» (Ε.Π.Ε. 23, 14).
Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι καὶ ἡ βασικὴ αἰτία τῆς φιλήδονης καταστάσεως, δηλαδὴ τῆς
ἁμαρτίας. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ Ζήση ἐνάρετη Ζωή, χωρὶς τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ.
• Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἑλκύεται ἀπ' τὴν ταπείνωσι. Ἡ ταπείνωσις μᾶς δένει μὲ τὸ Θεό. Καὶ
ὅπως ἀπὸ ἕνα δεσμὸ προέρχεται καρπός, γέννημα, ἔτσι κι ἀπ' τὴν ἕνωσί μας μὲ τὸ Θεὸ
προέρχεται ὁ καρπὸς τῆς χάριτος, οἱ καρποὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἂν σήμερα ἔχουμε κατρακυλήσει σὲ ἀκάθαρτα πάθη, εἶναι διότι δὲν ἀγαπᾶμε πάνω ἀπὸ
ὅλα το Θεό. Κι ἂν ἡ σωματικὴ μοιχεία θριαμβεύῃ, εἶναι διότι ἔχει προηγηθῆ ἢ πνευματικὴ
μοιχεία. Ἃς Τὸν πλησιάσουμε μὲ ταπεινοφροσύνη. Κι Ἐκεῖνος θὰ μᾶς ἐπισκιάση μὲ τὴ χάρι
Του.
7
῾Υποτάγητε οὖν τῷ Θεῷ. ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ, καὶ φεύξεται ἀφ' ὑμῶν· 8 ἐγγίσατε τῷ
Θεῷ, καὶ ἐγγιεῖ ὑμῖν. καθαρίσατε χεῖρας ἁμαρτωλοὶ καὶ ἁγνίσατε καρδίας
δίψυχοι. 9 ταλαιπωρήσατε καὶ πενθήσατε καὶ κλαύσατε· ὁ γέλως ὑμῶν εἰς πένθος
μεταστραφήτω καὶ ἡ χαρὰ εἰς κατήφειαν. 10 ταπεινώθητε ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, καὶ ὑψώσει
ὑμᾶς.
Διαφορετικὴ στάσις (στ. 7)

Πολὺς λόγος γίνεται στὶς μέρες μας γιὰ ἀντίσταση καὶ ἐξάρτησι. Θαυμάzονται οἱ
λεγόμενοι ἀντιστασιακοὶ καὶ κατακρίνεται ἡ ὁποιαδήποτε ἐξάρτησις. “Όπως συμβαίνει στὶς
περισσότερες περιπτώσεις, ὅταν γίνεται πολὺς λόγος γιὰ ἕνα πρᾶγμα, σημαίνει πῶς τὸ
πρᾶγμα αὐτὸ λείπει.
Όταν πολὺ μιλᾶμε γιὰ εἰρήνη, μᾶλλον λείπει ἡ εἰρήνη.
Όταν ὅλοι παριστάνουν τοὺς ἀντιστασιακούς, μᾶλλον πραγματικὴ ἀντίστασις
ἀπουσιάζει.
Όταν μιλᾶνε πολὺ γιὰ ἀνεξαρτησία, μᾶλλον βρισκόμαστε ὑπὸ ἐξάρτησιν.
Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος κάνει λόγο καὶ γιὰ τὰ δυό, καὶ γιὰ τὴν ἀντίσταση καὶ γιὰ τὴν
ἐξάρτηση καὶ ὑποταγή.
• Ἡ ἀντίστασις ἀναφέρεται στὸν χειρότερο τύραννο.
• Ἡ ἐξάρτησης καὶ ἡ ὑποταγὴ ἀναφέρεται στὸν εὐγενέστερο κύριο. Νὰ τὰ λόγια τοῦ
Ἰακώβου: «Ὑποτάγητε τῷ Θεῷ. Ἀντιστητὲ τῷ Διαβόλῳ, καὶ φεύξεται ἀφ' ὑμῶν» (στ. 7).
Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ὑποταχθῆτε, λοιπόν, στὸ Θεό. Ἀντισταθῆτε στὸ Διάβολο,
καὶ θὰ φύγη ἀπό σας»
~ 91 ~
Γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὰ λόγια αὐτά, ἃς θυμηθοῦμε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου στὴν ἐπὶ τοῦ
Ὅρους ὁμιλία γιὰ τοὺς δυὸ κυρίους, γιὰ τὰ δυὸ ἀφεντικά: «Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις
δουλεύειν... Οὐ δύνασθε Θεῶ δουλεύειν καὶ μαμωνα» (Ματθ. στ' 24). Θεὸς καὶ ἀντίθεος,
τὰ δυὸ ἀφεντικά.
• Ὁ ἕνας σκληρὸς καὶ τυραννικός, ὁ Διάβολος.
• Ὁ ἄλλος εὐγενὴς καὶ σπλαχνικὸς κύριος, ὁ Θεός. Δὲν μποροῦμε καὶ στοὺς δυὸ νὰ
δουλεύουμε, τὰ θελήματα καὶ τῶν δυὸ συγχρόνως νὰ ἐκτελοῦμε.
Ο Ἰάκωβος ἐδῶ προτρέπει σὲ ὑποταγὴ στὸ Θεό, σὲ ἀντίσταση στὸ Διάβολο.
• Ὑποταγὴ εἶναι ἡ ἑκούσια κι ἐλεύθερη σύνδεσής μας μὲ τὸ Θεό. Ὅπως μὲ τὸ γάμο ἢ
νύμφη συνδέεται ἐλεύθερα καὶ ἑκούσια μὲ τὸ νυμφίο καὶ ὑποτάσσεται ἀγόγγυστα, γιατί
ξέρει πῶς ὁ νυμφίος τὴν ἀγαπᾷ, δὲν θὰ τῆς Ζητήση κάτι παράλογο ἢ ἀσήκωτο καὶ θάναι
πάντα κοντά της νὰ τὴν βοηθάη, ἔτσι, Κι ἀπείρως περισσότερο, εἶναι ὄμορφη ἢ ὑποταγὴ
τῆς ψυχῆς στὸ Νυμφίο Χριστό.
Εἴμαστε δοῦλοι Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι αἰσθανόμαστε ἐμεῖς. Ἐκεῖνος δὲν μᾶς αἰσθάνεται
ἔτσι. Μᾶς αἰσθάνεται σὰν παιδιά Του. «Οὔκετι εἰ δοῦλος, ἂλλ' υἱὸς εἰ δὲ υἱός, καὶ
κληρονόμος Θεοῦ διὰ Χριστοῦ» (Γαλ. δ' 7).
• Φυσικά δὲν εἶναι τὸ ἴδιο πρᾶγμα νάμαστε δοῦλοι Χριστοῦ καὶ δοῦλοι τοῦ Διαβόλου.
Τὸ ἴδιο εἶναι νὰ εἶσαι σκλάβος σ' ἀφεντικό, ποὺ σὲ κατατυραννεῖ καὶ σὲ καKοποιεῖ, καὶ
τὸ ἴδιο εἶναι νὰ ἐργάζεσαι εὐχάριστα καὶ ἐλεύθερα κοντὰ σ' ἕναν κύριο, ποὺ ὄχι μόνο σὲ
ἀγαπάει καὶ σὲ καλομεταχειρίζεται, ἀλλὰ κι ἔρχεται κοντά σου καὶ σὲ βοηθάει στὴν ἐργασία
σου;
Τὸ ἴδιο εἶναι νὰ ἱδρώνῃς σκάβοντας τὸ λάκκο σου, καὶ τὸ ἴδιο εἶναι νὰ δουλεύῃς
χαρούμενα, καλλιεργώντας τὸν κῆπο ποῦ προορίζεται νὰ γίνῃ δικός σου;
Δουλεύοντας στὸ μαγγανοπήγαδο τῆς ἁμαρτίας κατὰ τὰ προστάγματα τοῦ τυράννου,
τοῦ Διαβόλου, σκάβουμε τὸ λάκκο τῆς αἰώνιας καταστροφῆς καὶ τοῦ αἰωνίου θανάτου μας.
Δουλεύοντας στ' ἀμπέλι τοῦ Θεοῦ, καλλιεργοῦμε τὸν κῆπο τῆς δικῆς μας εὐτυχίας.
• Ἀλλὰ γιὰ νὰ ὑποταγοῦμε στὸν φιλελεύθερο ἀρχηγό, εἶναι ἀνάγκη πρωτίστως ν'
ἀπαλλαγοῦμε ἀπ' τὴν ὑποταγὴ στὸν τύραννό των ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων μας, στὸ
Διάβολο. Κι αὐτὸ γίνεται μόνο μὲ ἠρωϊκὴ ἀντίστασι.
Ἀντιστητὲ τῷ Διαβόλῳ».
Ἡ ὡραιότερη ἀντίστασης εἶναι ἐκείνη ποὺ ἀποβλέπει στὴν ἐλευθερία τῆς ψυχῆς μᾶς
πρόκειται γιὰ τὴν ὑψηλότερη ἐλευθερία.
Ἡ γενναιότερη ἀντίστασης εἶναι ἐκείνη, ποὺ γίνεται ἐνάντια στὸν ἰσχυρότερο τύραννο.
Εὔκολα κάνουμε ἀντίσταση ἐνάντια σ' ἀνθρώπους. Δύσκολα κάνουμε ἀντίστασι ἐνάντια
στὰ πάθη μας, στὴν ἁμαρτία, στὸ Διάβολο. Εἶναι φοβερὸ πρᾶγμα νὰ νικᾶμε σὲ
ἀντιστασιακοὺς ἀγῶνες κατακτητὲς καὶ τυράννους, καὶ νὰ γινὸμαστε εὔκολα δοῦλοι
~ 92 ~
ἐλεεινοί των παθῶν μας καὶ τοῦ Διαβόλου. «Μείζων ἢ τυραννὶς τῶν παθῶν», λέει ὁ ἱερὸς
Χρυσόστομος (Ε.Π.Ε. 23,450).
• Ὁ Διάβολος, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν πιὸ τραγικὴ πραγματικότητα στὴν πορεία τῆς ζωῆς μας,
δὲν φεύγει μὲ γλυκόλογα, μὲ κουβέντες καὶ διαλόγους μαΖί του. Ἃς μὴ ξεχνᾶμε, ὅτι ἡ
ἁμαρτία ξεκίνησε μὲ διάλογο μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ Σατανᾶ.
Ὁ Διάβολος δὲν φεύγει μὲ ψευτοευγένειες, συμβιβασμοὺς καὶ ὑποχωρήσεις. Ἀγκαλιάσει
κανεὶς φαρμακερὸ φίδι; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἔτσι δὲν χωράει συμβιβασμὸς καὶ ἐναγκαλισμὸς μὲ
τὴν ἁμαρτία καὶ τὸ Διάβολο.
• Ὁ Διάβολος ἀπαιτεῖ γενναία καὶ ἀπότομη ἀντίσταση. Θὰ τοῦ κλείσης ἑρμητικὰ τὶς
πόρτες. Ἔτσι καὶ τοῦ ἀνοίξεις λιγάκι, θὰ μπῆ καὶ θὰ κάνῃ κατοχή. Εἶναι ὁ φοβερώτερος
καταληψίας. Κάνει κατάληψη τοῦ ἱερώτερου χώρου, τῆς ψυχῆς μας, καὶ δὲν φεύγει εὔκολα.
Καλὸ εἶναι ἀπ' τὴν ἀρχὴ ν' ἀντισταθοῦμε. Όταν συναντήση ἀντίσταση καὶ ἡρωικὸ
φρόνημα, φεύγει. «Καὶ φεύξεται ἀφ' ὑμῶν».
Αὐτὸ ὅμως ἀπαιτεῖ ἀκλόνητη πίστι. Γι' αὐτὸ λέει ὁ ἀποστολ. Πέτρος: «Ὢ ἀντιστητὲ
στερεοὶ τὴ πίστει» (Α΄ Πέτρ. ε' 9).
• Ἡ ἀντίστασης κατὰ τοῦ Διαβόλου ἀπαιτεῖ γενναῖο φρόνημα. Νὰ κλείνουμε τὶς θυρίδες
τοῦ κακοῦ, τὶς αἰσθήσεις μας, καὶ ἰδιαίτερα τὶς δυὸ σπουδαιότερες πόρτες, ἀπ' τὶς ὁποῖες
μπαίνει ὁ Διάβολος. Κι αὐτὲς εἶναι τὰ μάτια καὶ τ' αὐτιά μας. Πρόκειται γιὰ τὴ φυλακὴ τῶν
αἰσθήσεων, γιὰ τὴν ὁποία μιλάει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.
Σχετικὰ μὲ τὸν ὁπλισμό μας γιὰ τὴν ἀντίσταση κατὰ τοῦ Διαβόλου μιλάει κι ὁ ἀπόστολος
Παῦλος (Ἐφεσ. στ' 10-20).
Νὰ πλησιάσουμε τὸ Θεὸ (στ. 8)

Τὴν ἀντίσταση κατὰ τοῦ Σατανᾶ δὲν θὰ τὴν κάνουμε μόνοι μας. Δὲν μποροῦμε.
Χρειαζόμαστε καὶ σύμμαχο. Καὶ προθυμοποιεῖται νὰ συμμαχήση μαΖί μας ὁ Θεός. Μᾶς
πλησιάζει. Εἶναι ἀνάγκη κι ἐμεῖς νὰ τὸν πλησιάσουμε. Γι' αὐτὸ στὴ συνέχεια λέει ὁ Ἰάκωβος:
«'Ἐγγίσατε τῷ Θεῷ, καὶ ἔγγιει ὑμίν. Καθαρίσατε χεῖρας, ἁμαρτωλοί, καὶ ἀγνίσατε καρδίας,
δίψυχοι» (στ. 8). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Πλησιάστε τὸ Θεό. Τότε κι Ἐκεῖνος θὰ σᾶς
πλησιάση. Νὰ πλύνετε τὰ χέρια σας, ἁμαρτωλοί. Νὰ ἐξαγνιστῆτε, δίβουλοι ἄνθρωποι».
Ἀπὸ μᾶς ἐξαρτᾶται τὸ πᾶν. Μπροστὰ μας ἔχουμε δυὸ ἀρχές, ποὺ μᾶς διεκδικοῦν:
• Ἡ μιὰ εἶναι ὁ δυνατὸς Διάβολος.
• Ἡ ἄλλη εἶναι ὁ παντοδύναμος Θεός. Σὲ ποιὸν συμφέρει νὰ ὑποταχτοῦμε; Σ' ἐκεῖνον,
πούναι ἁπλῶς δυνατὸς ἢ σ’ Ἐκεῖνον πούναι παντοδύναμος;
Σ' ἐκεῖνον, ποῦ τὴ δύναμή του τὴν ἔχει μόνο γιὰ καταστροφή, ἢ σ' Ἐκεῖνον, ποῦ τὴν
παντοδυναμία τοῦ τὴν ἔχει μόνο γιὰ εὐεργεσία;
~ 93 ~
• Μπροστὰ μας ἔχουμε δυὸ μνηστῆρες, ποὺ διεκδικοῦν τὴ νύμφη ψυχή. Ποιὸν
ἐπιλέγουμε; Τὸν τύραννο ἢ τὸν Σωτῆρα;
Θεωρητικὰ εἴμαστε ἕτοιμοι νὰ ποῦμε, πῶς ἐπιλέγουμε τὸ Σωτῆρα Χριστὸ ὡς Νυμφίο καὶ
Κύριό μας. Αὐτὸ ὅμως στὴν πρᾶξι σημαίνει νὰ κάνουμε ἐκεῖνο, ποῦ ὁ Κύριός μας ἔκανε στὴν
πρᾶξι.
Δὲν εἶπε ἁπλῶς: «Σᾶς ἀγαπῶ». Πλησίασε τὸν ἄνθρωπο. Ἦρθε ἀπ' τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ, γιὰ
νὰ ἐπιχειρήση τὴ μεγάλη προσέγγιση. Δυὸ χιλιάδες χρόνια προτοῦ ἡ γῆ προσεγγίση τ’
ἄστρα τ' οὐρανοῦ μὲ τὰ διαστημόπλοια, ὁ Οὐρανὸς προσέγγισε τὴ γῆ μὲ τὸ διαστημόπλοιο
τῆς ἀγάπης.
Ἡ σάρκωσις τοῦ Θεοῦ Λόγου εἶναι ἡ μεγάλη προσέγγισις. «Ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ὑμεῖς οἱ ποτὲ
ὄντες μακρὰν ἐγγὺς ἐγενήθητε ἐν τῷ αἵματι τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφεσ. β' 13).
• Ἐκεῖνος μᾶς προσέγγισε.
• Ἀπομένει νὰ τὸν προσεγγίσουμε κι ἐμεῖς. Θὰ ρωτῆστε:
-Τότε τί σημαίνει μᾶς προσέγγισε, ἀφοῦ, ἂν δὲν Τὸν προσεγγίσουμε ἐμεῖς, ἢ προσέγγισης
δὲν γίνεται;
Απλούστατα: Ὁ Χριστὸς ἄνοιξε τὰ σύνορα, ἀφοῦ μέριασε τὸ μεσοτοιχο τῆς ἔχθρας (Ἐφεσ.
β' 14), γιὰ νὰ γίνεται ἄνετα πλέον ἡ συνάντησης ἀνθρώπου καὶ Θεοῦ. Δὲν ὑπάρχει
πρόβλημα καὶ δυσκολία προσβάσεως. Ἐξαρτᾶται πλέον ἀπ' τὴ διάθεσή μας.
Ἂν κάνουμε ἕνα βῆμα πρὸς τὸ Θεό, Ἐκεῖνος εἶναι ἕτοιμος νὰ κάνῃ δέκα βήματα γιὰ νάρθη
σὲ μᾶς.
Μὲ τὸ ζόρι δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς πλησιάση. Πρέπει νὰ τὸ θέλουμε. Νὰ Τὸν θέλουμε. Νὰ
εὐχαριστούμεθα μὲ τὴ συνάντηση καὶ τὴν ἕνωση μαζί Του.
«Ἐγγίσατε τῷ Θεῷ, καὶ ἔγγιει ὑμίν». Πῶς μποροῦμε νὰ πλησιάσουμε τὸ Θεό;
Πῶς πλησιάσει κανεὶς ἕνα ὄμορφο λουλοῦδι; Μὲ καθαρὰ χέρια. Ἔτσι πλησιάζουμε τὸ
Θεό: μὲ καθαρὰ χέρια. Γι' αὐτὸ λέγει ὁ Ἰάκωβος: «Καθαρίσατε χεῖρας ἁμαρτωλοὶ καὶ
ἀγνίσατε καρδίας δίψυχοι» (στ. 8).
• Μὲ τὸ «καθαρίσατε χεῖρας» ἐννοεῖ ὅλο το σῶμα, τὴν ἐξωτερικὴ κάθαρσι.
• Μὲ τὸ «ἄγνισατε καρδίας» ἐννοεῖ τὴν ἐσωτερικὴ κάθαρσι. Ἐξωτερικὰ καὶ ἐσωτερικὰ
πρέπει νάμαστε καθαροί. Στὶς ἐξωτερικές μας πράξεις, σ' ἐκεῖνες ποὺ κάνουμε μὲ τὸ σῶμα
μας, μὲ τὰ μέλη καὶ τὶς αἰσθήσεις τοῦ σώματος, πρέπει νάμαστε καθαροί. Ἀλλὰ μπορεῖ
κάποιος νὰ κάνῃ ἐξωτερικὰ καλὲς πράξεις, νὰ φαίνεται ἐξωτερικὰ εὐσεβής, ἐσωτερικὰ
ὅμως νὰ εἶναι βρώμικος.
Ο φαρισαῖος τῆς παραβολῆς εἶχε ὅλα τα καλὰ ἐξωτερικὰ στοιχεῖα: νηστεία, ἐλεημοσύνη,
προσευχή, τιμιότητα. Τί μὲ τοῦτο; Κατακρίθηκε διότι τὸ ἐσωτερικό της ψυχῆς τοῦ ἦταν
βρώμικο ἀπ' τὴ χειρότερη βρωμιά, ἀπ' τὴν κενοδοξία καὶ ὑπερηφάνεια. Τὰ καλά του ἔργα
~ 94 ~
ἦταν «ἔργα βιτρίνας». Πίσω ἀπ' τὴ βιτρίνα τῆς ψευτοευσέβειας ὑπῆρχε ἡ βρώμικη ἀποθήκη
τῆς ὑπερηφανείας.
• Ἕνα ἀκόμα μέσο νὰ προσεγγίσουμε τὸ Θεὸ εἶναι ἡ σταθερότητα. Οἱ «δίψυχοι» δὲν
μποροῦν νὰ ἐγγίσουν καὶ νὰ ἑνωθοῦν μὲ τὸ Θεό. Κι ἄλλοτε μίλησε ὁ Ἰάκωβος γιὰ τοὺς
«διψύχους» (ἃ' 8). Εἶναι οἱ ἄνθρωποι, ποῦ ἐπαμφοτερίζουν, ποῦ τραμπαλίζονται, ποὺ
θέλουν νὰ συμβιβάσουν τ' ἀσυμβίβαστα, ποῦ πότε κλίνουν πρὸς τὸ Θεὸ καὶ πότε πρὸς τὸν
κόσμο. Ὄχι δίψυχοι, ἀλλὰ σταθεροὶ καὶ ἀκλόνητοι στὴν πίστη καὶ στὴν ἀγάπη.
Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ ἀποκλειστική μας ἀγάπη. Δὲν δέχεται νὰ μοιράζουμε τὴν ἀγάπη μας
σὲ δυὸ ἐραστές!
Ἡ μετάνοια εἶναι πένθος (στ. 9).

Αὐτὴ τὴν καθαρότητα, τὴν ἐξωτερικὴ καὶ τὴν ἐσωτερική, ποὺ μᾶς προτρέπει ὁ
ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, προκειμένου νὰ προσεγγίσουμε τὸ Θεό, νὰ κοινωνήσουμε τοῦ Θεοῦ,
αὐτὴ τὴν καθαρότητα μόνο σὲ ἀγγέλους μπορεῖ κανεὶς νὰ τὴ συναντήση.
Τότε τί γίνεται μὲ τοὺς ἀνθρώπους, μ' ἐμᾶς, ποῦ λαχταρᾶμε νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸ Θεό, ἀλλ'
εἴμαστε μολυσμένοι;
Γιὰ μᾶς ἕνας τρόπος ὑπάρχει νὰ πετυχαίνουμε τὴ σχετικὴ καθαρότητα καὶ νὰ
προσεγγίζουμε τὸ Θεό: Ἡ μετάνοια. Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος λέει: «Ταλαιπωρήσατε καὶ
πενθήσατε καὶ κλαύσατε. Ο γέλως ὑμῶν εἰς πένθος μεταστροφήτω καὶ ἢ χαρὰ εἷς
κατήφειαν» (στ. 9). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ συντριβῆτε, νὰ πενθῆστε, νὰ κλᾶψτε
γιὰ τὶς ἁμαρτίες σας. Τὸ γέλιο σας νὰ μετατραπῆ σὲ πένθος, κι ἡ χαρὰ σὲ πόνο γιὰ τὸ κακὸ
ποὺ κάνατε».
Πρόκειται γιὰ συμβουλές, ποὺ μᾶς προτρέπουν σὲ μετάνοια.
• Ἡ μετάνοια εἶναι μιὰ ταλαιπωρία, δηλαδή, μιὰ ὀδυνηρὴ προσπάθεια, ἕνας ἀγῶνας τῆς
ψυχῆς. Δὲν εἶναι εὔκολο πρᾶγμα νὰ ξεκολλήση κανεὶς ἀπ' τὰ θέλγητρα τῆς ἁμαρτίας. Εἶναι
ταλαιπωρία, ἀλλὰ ταλαιπωρία εὐλογημένη.
• Ἡ μετάνοια εἶναι πένθος. Τὸ εὐλογημένο καὶ χαροποιὸ πένθος. Λέει ὁ Ἱερὸς
Χρυσόστομος: «Πένθησον τὴν ἁμαρτίαν, ἶνα μὴ πενθήσης τὴν τιμωρίαν» (Ε.Π.Ε. 30,268).
Ἂν οἱ ἄνθρωποι, ποῦ χάνουν ἕνα δικό τους ἄνθρωπο, ἔχουν πένθος, ἐμεῖς Ποῦ
κινδυνεύουμε νὰ χάσουμε τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μας, τὴν αἰώνια ψυχή μας, πόσο περισσότερο
πρέπει νὰ πενθοῦμε;
• Ἡ μετάνοια εἶναι κλάμα. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Τὸ δάκρυον σβέννυσι πυρκαϊᾶν
ἁμαρτημάτων καὶ ἀποπλύνει δυσωδίαν ἁμαρτίας» (Ε.Π.Ε. 30,266).
Ἂν γιὰ μιὰ κοσμικὴ ἀποτυχία θρηνοῦμε καὶ κλαῖμε, πόσο μᾶλλον πρέπει νὰ κλαῖμε καὶ
νὰ θρηνοῦμε γιὰ τὸ μεγαλύτερο ἀτύχημα τῆς ζωῆς, ποῦ λέγεται ἁμαρτία;
Ἂν ἕνα παιδάκι κλαίῃ γιατί κάποιος τὸ χτύπησε, πόσο μᾶλλον πρέπει νὰ κλαῖμε ἐμεῖς,
ποὺ συνεχῶς ἀφήνουμε τὴ συνείδηση καὶ μᾶς χτυπάει ἀλύπητα;
~ 95 ~
• Τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας προκαλοῦν τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ὅπως τὸ φάρμακο
κατασκευάζεται ἀπ' τὴν ἕνωση μερικῶν στοιχείων, ἔτσι καὶ τὸ φάρμακο τῆς σωτηρίας εἶναι
ἡ ἕνωσις, ἢ μῖξις, δυὸ πραγμάτων: τῶν δακρύων τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ
Ἀναμαρτήτου.
Τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας δίνουν τὴ δυνατότητα στὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ νὰ ξεπλύνη τὶς
ἁμαρτίες μας. Τὰ δάκρυα αὐτά σε τελευταία ἀνάλυση γίνονται πηγὴ χαρᾶς. «Οἱ σπείροντες
ἐν δάκρυσιν, ἐν ἀγαλλιάσει θεριούσι» (Ψάλμ. 125, 5).
• Ἀντίθετα μὲ τὰ δάκρυα καὶ τὸ πένθος τῆς μετανοίας, ποὺ προκαλοῦν τὴν οὐράνια χαρὰ
καὶ ἀγαλλίασι, εἶναι τὰ γέλια κι οἱ χαρὲς τῶν κοσμικῶν ἀνθρώπων, ποὺ προκαλοῦν τὸν πόνο
καὶ τὴ δυστυχία. Γι' αὐτὸ συνεχίζοντας λέει ὁ Ἰάκωβος: «Ὁ γέλως ὑμῶν εἰς πένθος
μεταστροφήτω καὶ ἢ χαρὰ εἷς κατήφειαν» (στ. 9).
Ἔχουμε, δηλαδή, δυὸ λῦπες. Ἡ μιὰ εἶναι ἡ κατὰ Θεὸν λύπη, ἢ ἄλλη ἡ κατὰ ἄνθρωπον.
• Ἡ κατὰ Θεὸν λύπη, ἢ λύπη ἀπ' τὶς δοκιμασίες, καὶ πρὸ παντὸς ἀπ' τὴ μετάνοια, ὁδηγεῖ
στὴ χαρὰ καὶ στὴν αἰώνια ζωὴ (Β΄ Κορ. Ζ' 10). Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ἤμαρτες;
Πένθησον, καὶ λύεις τὴν ἁμαρτίαν. Ποιὸς κάματος οὗτος; Οὐδὲν σὲ πλέον ἀπαιτῶ ἢ τὸ
πενθῆσαι τὴν ἁμαρτίαν» (Ε.Π.Ε. 30,120).
• Ἔχουμε καὶ δυὸ εἰδῶν χαρές, τὴν κοσμικὴ καὶ τὴ χριστιανική.
Η χαρὰ τοῦ κόσμου προκαλεῖται ἀπὸ τὶς ἀπολαύσεις τῆς ζωῆς. Τὰ γέλια τοῦ κόσμου
προκαλοῦνται ἀπ' τοὺς ἐρεθισμοὺς τῆς ἁμαρτίας. Ἀλλὰ τὰ γέλια αὐτὰ σύντομα
μετατρέπονται σὲ δάκρυα. Πόσα γλέντια καὶ κοσμικὲς διασκεδάσεις, μὲ γέλια καὶ
ξεφαντώματα, δὲν κατέληξαν στὸ τέλος σὲ ἀτυχήματα καὶ θρήνους! Ἀλλὰ κι ἂν ὁ κοσμικὸς
ἄνθρωπος σ' ὅλη του τὴ ζωὴ κατορθώση νὰ γελάη -πρᾶγμα ἀπίθανο-, στὴν αἰώνια ζωὴ θὰ
zῇ τὴν «κατήφειαν» τῆς φοβερῆς κολάσεως. Ὁ λαὸς λέει συνήθως: «Νὰ δοῦμε ποιὸς θὰ
γελάση τελευταῖος»! Ἔχει μεγάλη σημασία:
• Ποιὸς θὰ εἶναι ὁ τελευταῖος κερδισμένος;
• Ποιὸς θὰ χαρῆ τελευταῖος; Στὴν περίπτωση δὲ αὐτή, ὅποιος χαρῆ τελευταῖος, θὰ
χαίρεται αἰώνια.
Ο μακαρισμὸς τοῦ Κυρίου εἶναι γι' αὐτούς, ποὺ ἐδῶ στὴ γῆ πενθοῦν. Αὐτοὶ θὰ
παρακληθοῦν, θὰ παρηγορηθοῦν, θὰ χαροῦν αἰώνια (Ματθ. ἐ' 4). Κι ἔχουμε τόσες ἀφορμὲς
γιὰ εὐλογημένο πένθος καὶ γιὰ δάκρυα.
Εἶναι τόσο πολλὰ τ' ἁμαρτήματά μας! Ὁ Ψαλμῳδὸς Δαβίδ, μὲ τὴν ἀνάμνησι τῶν δυὸ
μεγάλων του ἁμαρτημάτων, μούσκευε σ' ὅλη του τὴ ζωὴ τὸ μαξιλάρι του μὲ τὰ δάκρυα τῆς
μετανοίας. Ἐμεῖς ἔχουμε ὄχι δυό, ἀλλὰ πλῆθος ἁμαρτημάτων, κι ὅμως δάκρυα δὲν ἔχουμε.
Ἃς ἀνησυχήσουμε.
~ 96 ~
Ἡ ὑψοποιὸς ταπείνωσις (στ. 10)
Γιατί δὲν ἔχουμε μετάνοια; Διότι δὲν ἔχουμε ταπείνωσι. Ὁ ταπεινὸς ἄνθρωπος ἀποκτᾷ
τὸ μικροσκόπιο ἐκεῖνο, ποὺ διακρίνει ὅλα τα μικρόβια τοῦ ἔσωτερικού του κόσμου.
• Ἡ ταπείνωσις εἶναι ἕνας αὐτοεξευτελισμός, μιὰ αὐτομεμψία. Αἰσθάνεται ὁ ἄνθρωπος
ὅτι πέφτει χαμηλά, μὲ τὴν ταπείνωσι. Κι ὅμως τελικὰ ἀνεβαίνει πολὺ ψηλά. Ὁ Κύριός μας
εἶπε: «Πᾶς ὁ ὑψῶν ἐαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἐαυτὸν ὑψωθήσεται» (Λουκ. 1η'
14).
Καὶ τὸ λόγο αὐτὸ ἐπαναλαμβάνει, κάπως παραλλαγμένα, καὶ ὁ Ἰάκωβος: «Ταπεινώθητε
ἐνώπιόν του Κυρίου, καὶ ὑψώσει ὑμᾶς» (στ. 10).
• Ἡ ταπείνωσις εἶναι ἡ σκάλα, ποὺ κατέβασε τὸ Θεὸ στὴ γῆ.
• Ἡ ταπείνωσις εἶναι ἡ σκαλά, ποὺ ἀνεβάζει τὸν ἄνθρωπο στὸν οὐρανό.
11
Μὴ καταλαλεῖτε ἀλλήλων, ἀδελφοί. ὁ καταλαλῶν ἀδελφοῦ καὶ κρίνων τὸν ἀδελφὸν
αὐτοῦ καταλαλεῖ νόμου καὶ κρίνει νόμον· εἰ δὲ νόμον κρίνεις, οὐκ εἶ ποιητὴς νόμου, ἀλλὰ
κριτής. 12 εἷς ἐστιν ὁ νομοθέτης καὶ κριτής, ὁ δυνάμενος σῶσαι καὶ ἀπολέσαι· σὺ δὲ τίς εἶ ὃς
κρίνεις τὸν ἕτερον;
Πόλεμος καὶ δικαστήριο (στ. 11).

Μἰλάει γιὰ μάχες καὶ πολέμους ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Ἐννοεῖ φυσικὰ καὶ τοὺς
μεγάλους πολέμους, ποὺ γίνονται ἀνάμεσά σε κράτη ἢ σὲ πολυπληθεῖς ὁμάδες ἀνθρώπων.
Ἐννοεῖ ὅμως καὶ τὶς φιλονεικίες ἀνάμεσά σε ἄτομα. Βασικὴ αἰτία αὐτῶν τῶν διαπληκτισμῶν
εἶναι ἡ φιλαυτία καὶ ἡ φιληδονία. Συνέχεια τῶν λεγομένων μικρῶν πολέμων εἶναι συχνὰ οἱ
μεγάλοι πόλεμοι.
Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μᾶς παρουσιάσει τὴν ἀρχή, ἀπὸ ποῦ ξεκινάει μιὰ φιλονεικία, μιὰ
σύγκρουσις.
Προτοῦ ὁ ἄνθρωπος προβῇ σὲ ἐνέργειες ἐναντίον ἄλλου, ἔχει κάνει κάτι ἄλλο. “Όπως ἡ
σάπια πληγὴ εἶναι καρπὸς μιᾶς φλεγμονῆς, ἔτσι κι ἡ φιλονεικία εἶναι καρπὸς τῆς
φλεγμονῆς, ποὺ λέγεται «καταλαλιὰ» ἢ «κατάκρισις».
Προτοῦ τὸν ἄλλον τὸν σκοτώσουμε μὲ τὸ περίστροφο ἢ τὴν καραμπίνα, τὸν ἔχουμε
ἐξοντώσει πνευματικὰ μὲ τὸ ὁπλοπολυβόλο τῆς γλώσσας μας. Τὸν ἔχουμε γλωσσοφάει. Κι
ἐνῷ ἐκεῖνοι, ποὺ τελικὰ προβαίνουν σὲ βίαιες ἐνέργειες, εἶναι λίγοι, κι ἐκεῖνοι ποὺ
σκοτώνουν σωματικὰ ἄλλους εἶναι ἀκόμα πιὸ λίγοι, αὐτοὶ ποὺ σκοτώνουν μὲ τὴ γλῶσσα
τοὺς εἶναι πολλοί, οἱ περισσότεροι. Εἴμαστε σχεδὸν ὅλοι.
Στήνουμε τὸν ἄλλον στὰ ἕξι μέτρα καὶ τὸν ἐκτελοῦμε.
~ 97 ~
Ἡ γλῶσσα μᾶς ρίχνει ἐναντίον τοῦ ἄλλου ἀλλεπάλληλες ριπές. Μὲ τὴν κατάκρισι
γινόμαστε ἀδελφοκτόνοι. Σκοτώνουμε ὑπολήψεις, ἐξουθενώνουμε ὑπάρξεις, εἴμαστε
δολοφόνοι.
• Ἡ εἰκόνα τοῦ πολέμου καὶ τοῦ πυροβολισμοῦ μὲ τὸ πολυβόλο τῆς γλώσσας ἔχει σχέση
μὲ ὅσα στὴν ἀρχὴ τοῦ 4ου κεφαλαίου ἀνέφερε ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Σὰν συμπέρασμα
γιὰ τὴν ἄρσι κάθε πολεμικῆς πράξεως, κάθε ἐχθροπραξίας λέει: «Μὴ καταλαλεῖτε ἀλλήλων,
ἀδελφοί. Ὁ καταλαλῶν ἀδελφοῦ καὶ κρίνων τὸν ἄδελφον αὐτοῦ καταλαλεῖ νόμου καὶ κρίνει
νόμον εἰ δὲ νόμον κρίνεις, οὐκ εἰ ποιητὴς νόμου, ἀλλὰ κριτὴς» (στ. 11). 'Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Νὰ μὴ κακολογῆτε, ἀδελφοί, ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. “Όποιος κακολογεῖ καὶ
κατακρίνει τὸν ἀδελφό του, αὐτὸς κατηγορεῖ καὶ παραβαίνει τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ (ποὺ
ἀπαγορεύει τὴν κατάκρισι). Κι ἂν παραβαίνῃς τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, δὲν εἶσαι τηρητὴς τοῦ
νόμου. Εἶσαι κριτὴς τοῦ νόμου (ἔμμεσα καὶ κριτὴς τοῦ Θεοῦ!)».
• Χρησιμοποιεῖ ὁ Ἰάκωβος καὶ τὴν εἰκόνα τοῦ δικαστηρίου. Ὑπάρχει δικαστήριο, ποῦ
δικάσει ἄνθρωπο, χωρὶς νὰ τὸν ἀκούση, χωρὶς νὰ τοῦ δώση τὴ δυνατότητα ν' ἀπολογηθῆ;
Κανεὶς δὲν κρίνεται ἀναπολόγητος.
Μὲ τὴν καταλαλιὰ καὶ τὴν κατάκρισι κρίνουμε, δικάζουμε καὶ καταδικάζουμε τοὺς
ἄλλους ἀναπολόγητους.
Ο Ἰάκωβος χρησιμοποιεῖ δυὸ ρήματα: τὸ «καταλαλεῖν» καὶ τὸ «κρίνειν».
• Καταλαλῶ σημαίνει κατηγορῶ.
• Κρίνω σημαίνει κατακρίνω, καταδικάσω.
Μὲ τὴν καταλαλιὰ διατυπώνω τὸ κατηγορητήριο ἐναντίον τοῦ ἄλλου. Μὲ τὴν κρίσι
(κατάκρισι) βγάζω τὴν καταδικαστικὴ ἀπόφαση. Πρόκειται, δηλαδή, γιὰ μιὰ καθαρὰ
ὑποκειμενικὴ δίκη, ποὺ τὴν κάνουμε μόνοι μας ἢ μπροστά σε ἄλλους, ἀλλ' ἐρήμην των
κατηγορουμένων. Μπροστά τους δὲν λέμε τίποτε. Ὑποκριτικὰ συμπεριφερόμαστε καὶ τοὺς
ἐπαινοῦμε. Πίσω τους στήνουμε δικαστήριο καὶ βγάζουμε σκληρὴ καὶ ἀνελέητη
καταδικαστικὴ ἀπόφαση.
Αὐτὸ γίνεται καὶ ἀπὸ ἄντρες καὶ ἀπὸ γυναῖκες.
• Ἐπειδὴ ὅμως οἱ γυναῖκες ἔχουν μεγαλύτερη ροπὴ στὴ γλῶσσα καὶ τὶς περισσότερες
φορὲς περισσότερο ἐλεύθερο χρόνο, περιπίπτουν συχνότερα ἀπ' τοὺς ἄντρες στὸ
ἁμάρτημα τῆς κατακρίσεως. Μὲ τὸ λεγόμενο «κουτσομπολιό» τους δὲν μποροῦν νὰ
ξεφύγουν ἀπ' τὴν καταλαλιὰ καὶ τὴν κατάκρισι, μερικὲς φορὲς κι ἀπ' τὴ συκοφαντία.
• Ἡ κατάκρισις δὲν εἶναι μιὰ ἁπλὴ ὑπόθεσις. Εἶναι πολύπλοκη διαδικασία τῆς ψυχῆς,
πάντοτε φυσικὰ πρὸς τὸ κακὸ καὶ τὸ χειρότερο.
Ὁ καθηγητὴς Πανεπιστημίου κ. Στέργιος Σάκκος στὸ βιβλίο τοῦ «Ἑρμηνεία εἰς τὴν
Ἐπιστολὴν τοῦ Ἰακώβου» (σέλ. 126) λέει σχετικά: «Ἡ κατάκρισις εἶναι μία πολύπλοκος
λειτουργία τῆς πτώσεως τοῦ κατακρίνοντος, πολὺ βασικωτέρα ὡς παράπτωμα ἢ ὅσον
φαίνεται. Διότι πρώτον μὲν προϋποθέτει παντελῆ ἔλλειψιν ἀγάπης. Ἔπειτα εἶναι λαθραία
~ 98 ~
αὐτοπροβολὴ καὶ αὐτοέπαινος διότι ὁ ἀποδεικνύων τὴν ἀθλιότητα τοῦ ἄλλου λάθρα
ἀνακηρύσσει τὴν λαμπρότητα ἐαυτοῦ, καθ' ὅτι ἐν τῇ κατακρίσει ὑπολανθάνει μία
σύγκρισις. Καὶ ἐὰν δὲν πείθῃ τοὺς ἀκροατᾶς, πείθει ἐαυτόν. Τρίτον δὲ καὶ χειρότερον, ἡ
κατάκρισις θέτει εἰς ἀναστολὴν τὴν ἰσχὺν τοῦ θείου νόμου καὶ σχεδὸν ἀνατρέπει τὴν
ἡγεμονίαν τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ στήση, δίκην ἐπαναστατικοῦ νόμου, τὸ προσωπικὸν δίκαιόν
του κατακρίνοντος».
Τρία λοιπὸν πράγματα κρύβει ἢ κατάκρισις:
• Πρώτον. Ἔλλειψη ἀγάπης. Ἂν ἀγαπούσαμε τὸν ἄλλον, ποῦ εἶναι ἀδελφός μας, ποτὲ δὲν
θὰ τὸν ξευτελίσαμε. Όπως δὲν θέλουμε νὰ ξευτελίζουν ἐμᾶς, ἔτσι θὰ ἐνεργούσαμε καὶ γιὰ
τοὺς ἄλλους, κατὰ τὸ λόγο τοῦ Κυρίου: «Καθὼς θέλετε νὰ πoιῶσιν ὑμὶν οἱ ἄνθρωποι καὶ
ὕμεις ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως» (Λουκ. στ' 31).
• Δεύτερον: Σύγκρισι φαρισαϊκή. Γιὰ νὰ κατακρίνουμε τὸν ἄλλον, σημαίνει πῶς τὸν
συγκρίναμε μὲ τὸν ἑαυτό μας καὶ τὸν βρήκαμε πολὺ χειρότερο. Κάνουμε ὅ,τι ἔκανε ὁ
φαρισαῖος τῆς παραβολῆς. Αὐτοπροβλήθηκε ξευτελίζοντας τοὺς ἄλλους, καὶ μάλιστα τὸν
τελώνη.
-Ἐγώ; Ε, ὄχι, δὲν εἶμαι δὰ σὰν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, τοὺς κλέφτες, τοὺς ἀπατεῶνες,
τοὺς ἄτιμους. Καὶ φυσικὰ δὲν μπορεῖ νὰ μὲ νομίζετε σὰν κι αὐτὸν ἐδῶ, τὸν ἐλεεινὸ τελώνη!
• Τρίτον: Ἀντιποίησι δικαστικῆς ἐξουσίας. Ἐνῷ ἡ κρίσις τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἀπόλυτο καὶ
ἀποκλειστικὸ δικαίωμα τοῦ δικαιοκρίτου Κυρίου, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐμεῖς κάνουμε
ἀντιποίησι δικαστικῆς ἀρχῆς.
Κρίνουμε πρὶν ἀπ' τὴν κρίσι τοῦ Θεοῦ καὶ καταδικάζουμε πρὶν ἀπὸ τὴν αἰώνια καταδίκη.
Ἐνῷ ὁ Θεὸς ἔχει ὁρίσει τακτικὴ δικάσιμη γιὰ ὅλους τους ἀνθρώπους τὴν ἡμέρα τῆς
Δευτέρας Τοῦ Παρουσίας, ἐμεῖς στήνουμε λαϊκὰ δικαστήρια καὶ μὲ μιὰ συνοπτικὴ καὶ
αὐθαίρετη διαδικασία βγάζουμε τὴν καταδικαστικὴ ἀπόφαση γιὰ τὸν ἄλλον.
Κάτι τέτοιο ὅμως μεγιστοποιεῖ τὴν εὐθύνη μας. Τὸ κατηγορητήριο εἰς βάρος μᾶς γίνεται
ἀβάσταχτο. Καὶ θ' ἀντιμετωπίσουμε ἀδυσώπητη τὴ θεία κρίσι καὶ τὴ δίκαιη τιμωρία. Λέει ὁ
Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Φοβερά ἐστι καὶ ἀδυσώπητος ἢ δικαιοκρισία» (Ε.Π.Ε. 30,268).
Ἀρνούμαστε τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ (στ. 11)

Ἰδιαίτερη σημασία δίνει ὁ Ἰάκωβος στὸ τρίτο. Ὑπάρχει νόμος, ποὺ ὁρίζει καὶ καθορίζει
τὴν κρίση τῶν ἀνθρώπων;
Ναί. Εἶναι ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ, ἡ Παλαιὰ Διαθήκη τὴν ἀρχαία ἐποχή, ἡ Καινὴ Διαθήκη
σήμερα.
Πῶς λοιπὸν περιφρονοῦμε τὸ Νόμο καὶ γινόμαστε ἀνώτεροι ἀπ' τὸ Νόμο καὶ δὲν
ὑπολογίζουμε τὸ νομοθέτη Θεό; «Ὁ καταλαλῶν ἀδελφοῦ καὶ κρίνων τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ
καταλαλεῖ νόμου καὶ κρίνει νόμον. Εἰ δὲ νόμον κρίνεις, οὐκ εἰ ποιητής νόμου, ἀλλὰ κριτὴς»
(στ. 11).
~ 99 ~
• Ὅποιος κρίνει καὶ κατακρίνει τὸν ἄλλον, αὐτὸς εἶναι αὐτοχειροτόνητους δικαστής, ποῦ
δικάσει μὲ δικούς του νόμους.
Δηλαδή, πρῶτα κατακρίνει τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀπαγορεύει τὴν κατάκρισι, κι ὕστερα,
ἀφοῦ μέριασε τὸ Νόμο, αὐθαιρετεῖ καὶ κατακρίνει τοὺς ἀνθρώπους.
Πρῶτα κατακρίνει τὸ Νομοθέτη Θεό, ποὺ ὁρίζει μὲ Νόμο πῶς κρίνονται οἱ ἄνθρωποι, καὶ
ὕστερα κατακρίνει τοὺς ἀνθρώπους.
• Ὁ Θεὸς ἀνέχεται τοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ τοὺς δέχεται ὅταν μετανοοῦν. Ὁ «καταλαλῶν»
δὲν ἀνέχεται σφάλματα ἀπ' τοὺς ἄλλους. Δὲν τοὺς δέχεται οὔτε ὅταν μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια
Ζητοῦν συγγνώμη γιὰ τὰ λάθη τους.
Ἐνῷ, δηλαδή, κατηγοροῦμε τοὺς ἄλλους σὰν παραβάτες τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ, πρῶτοι
παραβάτες τοῦ Νόμου, καὶ μάλιστα κατ' ἐξακολούθησιν, εἴμαστε ἐμεῖς. Καὶ ὄχι μόνο
παραβαίνουμε τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ τὸν περνᾶμε κι Αὐτὸν ἀπ' τὴν κρισάρα τῆς κριτικῆς
μας!
• Κρίνουμε τελικά το Εὐαγγέλιο καὶ τὸν ἴδιο το Θεό. Ὄχι μόνο διότι δὲν ἀκοῦμε τὸ νόμο
ποὺ ἀπαγορεύει τὴν κατάκρισι. Ὄχι μόνο διότι γινόμαστε κριτὲς ἀνώτεροι ἀπ' τὸν Κριτὴ
Θεό. Ἀλλὰ καὶ διότι κατηγοροῦμε τὸ Θεό, διότι... ἀνέχεται τέτοιους ἄδικους καὶ
ἁμαρτωλοὺς ἀνθρώπους, σὰν αὐτοὺς ποὺ ἐμεῖς κρίνουμε ἐνόχους!
-Ποῦ εἶσαι, Θεέ; Δὲν τὸν βλέπεις ποῦ κλέβει; Γιατί δὲν ρίχνεις κεραυνὸ νὰ τὸν κάψης;
• Θέτουμε ὑπὸ τὴν κρίσι μᾶς τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν Ἐκκλησία. Κι ἔτσι ἀποδεικνύουμε,
ὅτι δὲν εἴμαστε πιστοὶ χριστιανοί. Διότι οἱ πιστοὶ χριστιανοὶ δέχονται τὴν αὐθεντία τῆς Ἁγίας
Γραφῆς καὶ τῆς Ἐκκλησίας.
Όσοι δὲν εἶναι χριστιανοί, μποροῦν νὰ κρίνουν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ νὰ τὸ συγκρίνουν μὲ
ἄλλες διδασκαλίες.
Ὅσοι ὅμως ἔχουν δεχτῆ ἑκούσια νάναι χριστιανοί, ὑποτίθεται ὅτι ἔχουν δεχτῆ τὸ
Εὐαγγέλιο.
Γι' αὐτὸ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος λέει: «Εἰ δὲ νόμον κρίνεις, οὐκ εἰ ποιητὴς νόμου, ἀλλὰ
κριτὴς» (στ. 11).
Ἐδῶ χρειάζεται μιὰ δευκρίνισις. “Όταν λέῃ ὁ Ἰάκωβος κρίσι, ἐννοεῖ τὴν κατάκρισι.
• Ἡ ὀρθὴ κρίσις ἐπὶ παντὸς πράγματος δὲν ἀποτελεῖ ἁμαρτία. Πρόκειται γιὰ
ἐνεργοποίηση τῆς κριτικῆς ἱκανότητας, ποὺ μόνο ὁ ἄνθρωπος σὰν λογικὸ ὃν ἔχει.
Η κατάκρισις εἶναι ἁμαρτία. Καὶ εἶναι ἁμαρτία, ὅταν κρίνουμε πρόσωπα γιὰ ἀτομικά τους
ἁμαρτήματα, ποὺ μποροῦμε μὲ μιὰ προσωπικὴ ἐπαφὴ καὶ μὲ ἀγαπητικὴ διάθεση νὰ
συμβουλεύσουμε ν' ἀποφεύγουν.
• Ἡ κρίσης εἶναι κατάκρισις κι ἑπομένως ἁμαρτία, ὅταν ἀναφέρεται σὲ ἰδιωτικὰ
παραπτώματα τοῦ ἄλλου, ὅταν κίνητρο τῆς κριτικῆς δὲν εἶναι ἡ ἀγάπη, ἀλλ' ἢ διαπόμπευσις
καὶ ἐξουθένωσις τοῦ ἄλλου, ὅταν γίνεται μπροστά σε ἄλλους, τρίτους, ἀποντος τοῦ
~ 100 ~
κρινομένου, ὅταν γίνεται μὲ τρόπο προσβλητικό. Στὴν περίπτωση αὐτὴ ἰσχύει ἀπόλυτα ὁ
λόγος τοῦ Κυρίου: «Μὴ κρίνετε, ἶνα μὴ κριθῆτε ἐνῷ γὰρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, καὶ
ἐνῷ μέτρω μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμὶν» (Ματθ. 2' 1-2).
• Ἡ κρίσης γιὰ δημόσιες ἐνέργειες, γιὰ δημόσια σκάνδαλα καὶ δημόσιες ἀσέβειες, ὄχι
μόνο δὲν εἶναι ἁμαρτία, ἀλλὰ καὶ ἐπιβάλλεται.
Ο Κύριος δὲν κατέκρινε τοὺς ἁμαρτωλούς, ποὺ ἔρχονταν μὲ μετάνοια καὶ συντριβὴ
μπροστά Του. Κατέκρινε ὅμως δημόσια, κατὰ πρόσωπον, τοὺς φαρισαίους γιὰ τὴ δημόσια
διαγωγή τους, γιὰ τὴν ὑποκρισία τους, γιὰ τὴν ἀλλοίωσι τοῦ Νόμου, γιὰ τὴν τυποποίηση
καὶ τυπολατρεία, γιὰ τὴν ἐπιδεικτικὴ θρησκευτικότητα, γιὰ τὴν ἐμπορευματοποίηση τῆς
θρησκείας.
• Ἄλλο κρίσις κι ἄλλο ἔλεγχος.
• Ἄλλο κατάκρισις κι ἄλλο ἐλεύθερη ἄποψις γιὰ δημόσια πράγματα.
• Τὸ νὰ μὴ κρίνουμε δημόσια σκάνδαλα καὶ δημόσιες ἀσέβειες εἶναι προδοσία. Ὁ ἴδιος
ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ποῦ λέει «Ποιὸς εἶσαι ποῦ κρίνεις τὸν ἄλλον;» (Ρωμ. Ἰδ' 4), ὁ ἴδιος
προτρέπει τὸν Τιμόθεο σὲ δημόσιο ἔλεγχο ἐκείνων, ποὺ προκλητικὰ ἁμαρτάνουν μπροστά
σε ὅλους: «Τοὺς ἀμαρτάνοντας ἐνώπιον πάντων, ἔλεγχε, ἶνα καὶ οἱ λοιποὶ φόβον ἔχωσι»
(Α΄ Τιμ. ε' 20).
Ποιὸς εἶσαι σύ; (στ. 12)

Ποιὸς εἶσαι σύ, ποῦ κρίνεις τὸν ἄλλον; Εἶσαι Νομοθέτης;
Εἶσαι ἀναμάρτητος;
Οὔτε τὸ ἕνα οὔτε τὸ ἄλλο. Ένας εἶναι ὁ ἀπόλυτα δικαιούμενος νὰ κρίνῃ τὸν ἄνθρωπο:
Ἐκεῖνος, ποὺ ἔδωσε τὸ Νόμο: Ἐκεῖνος, ποὺ ἀγαπᾷ εἰλικρινὰ τὸν ἄνθρωπο: Ἐκεῖνος, ποὺ
προσφέρει δωρεὰν τὴ σωτηρία στὸν ἄνθρωπο. Κι αὐτὸς εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Κύριός μας.
«Εἷς ἔστιν ὁ νομοθέτης καὶ κριτής, ὁ δυνάμενος σώσαι καὶ ἀπολέσαι. Σὺ τὶς εἰ ὃς κρίνεις τὸν
ἕτερον;» (12). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἕνας εἶναι ὁ νομοθέτης καὶ κριτής, ὁ Θεός.
Αὐτὸς μόνο μπορεῖ νὰ μᾶς σώση ἢ νὰ μᾶς καταδικάση. Σὺ ποιὸς εἶσαι, ποῦ κατακρίνεις τὸν
ἄλλον καὶ τὸν ἐξουθενώνεις;».
• Ἕνας εἶναι ὁ Θεός. «Οὐδεὶς Θεὸς ἕτερος εἰ μὴ εἰς» (Ἃ' Κορ. ἡ' 4).
• Συγκεκριμένα ὁ Κριτὴς ἕνας εἶναι, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἔτσι Τὸν εἶδε προφητικὰ ὁ
Πρόδρομος. Τὸν εἶδε νὰ κρατάη τὸ «πτύoν», τὸ φτυάρι τῆς θείας δικαιοσύνης καὶ νὰ
διαχωρίζῃ τὸ ἄχυρο ἀπ' τὸ σιτάρι.
Ἔτσι ὁ Ἴδιος προανήγγειλε τὸ ἔργο τοῦ κατὰ τὴν ἐπιφανῆ ἡμέρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας
του στὴν περικοπὴ τῆς μελλούσης κρίσεως, ποὺ ἀκοῦμε τὴν Κυριακή των Ἀποκρέων.
Ἔτσι Τὸν ὁμολογοῦμε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως: «Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρίναι
ζωντας καὶ νεκρούς».
~ 101 ~
• Ὁ Χριστὸς μπορεῖ νὰ κρίνῃ, διότι εἶναι «ὁ δυνάμενος σώσαι καὶ ἀπολέσαι» (στ. 12).
Μόνο Αὖτος σῴζει στὴν παροῦσα Ζωή, μὲ τὶς μύριες εὐκαιρίες σωτηρίας ποὺ μᾶς
προσφέρει.
Μόνο Αὐτὸς καταδικάζει στὴν ἄλλη Ζωὴ ὅσους δὲν θὰ θελήσουν σὲ τούτη νὰ
πειθαρχήσουν στὸ θέλημά Του. Ἃς μὴ φοβόμαστε τὴν κρίσι τῶν ἀνθρώπων. Τὴν κρίσι τοῦ
Θεοῦ ἃς λογαριάζουμε.
• Ἐνῷ λοιπὸν 'Ἐκεῖνος ἔχει δικαίωμα νὰ κρίνῃ, διότι εἶναι Θεός, ἐμεῖς δὲν ἔχουμε
δικαίωμα νὰ κρίνουμε καὶ νὰ κατακρίνουμε τοὺς ἀδελφούς μας. Διότι Ποιοὶ εἴμαστε γιὰ νὰ
κρίνουμε; «Σὺ δὲ τὶς εἰ ὃς κρίνεις ἕτερον;» (στ. 12)
«Τὶς εἰ;». Ποιὸς εἶσαι; Τὸ ἐρώτημα αὐτὸ ἀπηύθυναν κάποτε οἱ Ἰουδαῖοι στὸ Χριστό: «Σὺ
τὶς εἰς» (Ἰωάν. Ἰδ' 25). Ἡ ἀπάντησις φυσικὰ εἶναι μιά: Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ 'Ἀναμάρτητος Θεός,
ὁ Ἀκατάκριτος. Γι' αὐτὸ καὶ μπορεῖ νὰ κρίνῃ.
Ἡ ἀπάντησις ὅμως εἶναι διαφορετική, ὅταν τὸ ἐρώτημα «τὶς εἰ;» ἀπευθύνεται σὲ μᾶς.
• Ἐμεῖς εἴμαστε κατακριτοι, ἄνθρωποι ἁμαρτωλοί, συναμαρτωλοί. «Ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι
ἐσμεν» (Λουκ. κγ' 40).
• Εἴμαστε συγκατηγορούμενοι. Κι ἑπομένως πῶς μποροῦμε νὰ καταδικάζουμε τοὺς
ἄλλους γιὰ παραπτώματα, ποῦ παρόμοια ἢ καὶ χειρότερα ἔχουμε διαπράξει ἐμεῖς; «Σὺ τὶς
εἰ ὁ κρίνων ἀλλότριον οἴκετην; Τὸ ἰδίω Κυρίω στήκει ἢ πίπτει»
(Ρωμ. Ἰδ' 4). Ως ἁμαρτωλοὶ ἔχουμε ἀνάγκη τῆς ἐπιεικείας καὶ τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ.
Ἐπιείκεια καὶ ἔλεος ὀφείλουμε κι ἐμεῖς στοὺς ἄλλους, ποὺ ἁπλῶς εἶναι συναμαρτωλοί. Ὡς
συνδοῦλοι τῶν ἄλλων ὀφείλουμε νάμαστε συμπαθεῖς (Ματθ. ἰη' 28-33).
Νηστεία κατακρίσεως
Ἡ νηστεία εἶναι ἄσκησης. Εἶναι ὅπλο ἰσχυρὸ στὰ χέρια τῶν χριστιανῶν. Κρατᾶμε «ἀντὶ
μαχαίρας τὴν νηστείαν, ἥτις ἐκτέμνει ἀπὸ καρδίας πᾶσαν κακίαν».
Τότε ὅμως ἡ νηστεία μᾶς εἶναι ἀληθινὴ καὶ ἀρέσει στὸ Θεό, ὅταν δὲν περιορίζεται στὸν
«τέντζερη» καὶ στὴν «κατσαρόλα», ἀλλ' ἐπεκτείνεται καὶ στὰ πάθη μας. Τί τὸ ὄφελος νὰ μὴ
τρῶμε κρέας τὴ Μεγάλη Σαρακοστή, καὶ νὰ γλωσσοτρῶμε τοὺς ἄλλους καὶ νὰ τοὺς
ξευτελίζουμε; Τρῶμε σάρκες ἀδελφῶν μὲ τὴν κατάκρισι καὶ τὸ κουτσομπολιό, κι
ἀποφεύγουμε νὰ τρῶμε κρέατα Ζῴων!
• Καὶ τὴ νηστεία βέβαιά των φαγητῶν θὰ προσέξουμε.
• Ἀλλὰ πρὸ παντὸς τὴ νηστεία τῶν παθῶν θὰ ἐπιδιώξουμε. Εἰδικότερα νὰ νηστέψουμε
ἀπ' τὴν καταλαλιὰ καὶ τὴν κατάκρισι. Σ' ἕνα ὡραῖο τροπάριο, ποὺ ψάλλεται σὲ νηστήσιμη
περίοδο, τὴν Καθαρὰ Δευτέρα, λέμε:
«Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. 'Ἀληθὴς νηστεία ἢ τῶν κακῶν
ἀλλοτρίωσις: 'Ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς,
~ 102 ~
ψεύδους καὶ ἐπιορκίας. Η τούτων ἔνδεια νηστεία ἐστὶν ἀληθὴς καὶ εὐπρόσδεκτος»
(ἀπόστιχο ἑσπερινοῦ Καθαρᾶς Δευτέρας)
• Ἀποχὴ ἀπ' τὴν καταλαλιά.
Νὰ ὡραῖος ἀγῶνας. Ἀπὸ σήμερα νὰ πάρουμε ἀπόφασι: Ποτὲ δὲν θὰ μιλήσω σὲ ἄλλους
γιὰ κάποιον ἄλλον, ποὺ μάλιστα εἶναι ἀπῶν. Ἀλλὰ καὶ μέσα στὸ λογισμό μου δὲν θὰ
σχολιάσω τὶς πράξεις τῶν ἄλλων.
Ἂν παρατηρῶ στὸν ἄλλον κάτι στραβό, μπορῶ νὰ πάω μὲ πολλὴ ἀγάπη καὶ εὐγένεια νὰ
τοῦ ὑποδείξω τὸ λάθος του. Θέλει τέχνη ἢ ὑπόδειξις πρὸς θεραπεία, τὴν τέχνη τῆς ἀγάπης.
Λέει σχετικὰ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Προσελθε ἐκεῖνο τὸ συνοικούντι τὴ παρθένω, καὶ εἶπε
μικρὸν ἐγκώμιον, ἀπὸ τῶν ἄλλων ὧν ἔχει πλεονεκτημάτων. Ταλάνισον καὶ σαυτόν,
κατηγόρησον τοῦ κοινοῦ των ἀνθρώπων γένους, δείξουν ὅτι πάντες ἐν ἁμαρτήμασι,
αἴτησον συγγνώμην. Ἡ ἀγάπη πάντα πείθει τολμᾶν. Εἴτα συμβουλεύων, μὴ ἐπιτακτικῶς,
ἀλλ' ἀδελφικῶς τοῦτο ποίει» (Ε.Π.Ε. 18α,762). Μετάφρασις: Πλησίασε αὐτὸν ποὺ συzὴ
παράνομα καὶ ἔγκωμιασε τὸν γιὰ ἕνα ἀπ' τὰ πλεονεκτήματα ποὺ ἔχει. Κατηγόρησε καὶ τὸν
ἑαυτό σου, μίλησε γιὰ τὴν ἀδυναμία ὅλου του ἀνθρωπίνου γένους, δεῖξε του ὅτι ὅλοι
βρίσκονται σὲ ἁμαρτήματα, Ζήτησέ του καὶ συγγνώμη γιὰ τὴν ὑπόδειξη ποὺ θὰ τοῦ κάνῃς.
Ἡ ἀγάπη ὅλα τα καταφέρνει. Στὴ συνέχεια νὰ τοῦ ἐπισημάνης τὸ λάθος, ὄχι ὅμως
ἐπιτακτικά, ἀλλὰ συμβουλευτικὰ καὶ ἀδελφικά.
• Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ἀπ’ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἃς δείχνουμε ἔλεος, γιὰ νὰ βροῦμε ἔλεος.
13
Αγε νῦν οἱ λέγοντες· σήμερον καὶ αὔριον πορευσόμεθα εἰς τήνδε τὴν πόλιν καὶ
ποιήσομεν ἐκεῖ ἐνιαυτὸν ἕνα καὶ ἐμπορευσόμεθα καὶ κερδήσομεν· 14 οἵτινες οὐκ ἐπίστασθε
τὸ τῆς αὔριον· ποία γὰρ ἡ ζωὴ ὑμῶν; ἀτμὶς γὰρ ἔσται ἡ πρὸς ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δὲ
καὶ ἀφανιζομένη· 15 ἀντὶ τοῦ λέγειν ὑμᾶς, ἐὰν ὁ Κύριος θελήσῃ, καὶ ζήσομεν καὶ ποιήσομεν
τοῦτο ἢ ἐκεῖνο. 16 νῦν δὲ καυχᾶσθε ἐν ταῖς ἀλαζονείαις ὑμῶν· πᾶσα καύχησις τοιαύτη
πονηρά ἐστιν. 17 εἰδότι οὖν καλὸν ποιεῖν καὶ μὴ ποιοῦντι, ἁμαρτία αὐτῷ ἐστιν.
Λογαριασμὸς χωρὶς τὸν ξενοδόχο (στ. 13)

Πιστεύουμε στὸ Θεό; Μὴ βιάζεστε ν' ἀπαντῆστε. Θεωροῦμε αὐτονόητη τὴν ἀπάντηση
«Καὶ βέβαια πιστεύουμε». Ὅμως δὲν ξέρω ἂν εἶναι αὐτονόητες καὶ οἱ συνέπειες μιᾶς
τέτοιας ἀπαντήσεως. Πίστις στὸ Θεὸ σημαίνει ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό. Σημαίνει
ἐξάρτησης ἀπ' τὸ Θεό. Σημαίνει ἀφοσίωσις στὸ Θεό.
Μπορεῖ νὰ λέμε, ὅτι πιστεύουμε στὸ Θεό, κι ὅμως ἡ ζωή μας νὰ φανερώνῃ, ὅτι
πιστεύουμε στὸν ἄνθρωπο, καὶ μάλιστα στὸν ἑαυτό μας.
Αὐτὸ εὔκολά το διαπιστώνει κανεὶς ἀπ' τὰ σχέδια, ποὺ κάνουμε στὴ ζωή μας. “Όλοι
σχεδιάζουμε, ἄλλο ὅτι τὰ σχέδια μερικῶν εἶναι μικρὰ καὶ ἄλλων μεγάλα. Γι' αὐτούς, ποὺ
σχεδιάζουν τὸ μέλλον τους, τὸ ἐγγὺς καὶ τὸ μακράν, ἀπουσία τοῦ Θεοῦ, μιλάει ὁ
~ 103 ~
ἀδελφόθεος Ἰάκωβος στὴ συνέχεια τῆς Ἐπιστολῆς του: «Ἄγε νῦν οἱ λέγοντες: Σήμερον καὶ
αὔριον πορευσόμεθα εἰς τῆνδε τὴν πόλιν καὶ ποιήσομεν ἐκεῖ ἐνιαυτὸν ἕνα καὶ
ἐμπορευσόμεθα καὶ κερδήσομεν» (στ. 13). 'Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Ἐλᾶτε δῶ ὅλοι
σεῖς, ποὺ λέτε, ὅτι σήμερα καὶ αὔριο θὰ πᾶμε σ' αὐτὴ τὴν πόλι, θὰ μείνουμε ἐκεῖ ἕνα χρόνο,
θὰ κάνουμε ἔμποριο, θὰ κερδήσουμε πολλά...».
Τέτοιους ἀνθρώπους, ποῦ προγραμματίζουν τὴ ζωή τους, ἐν ἀγνοῖᾳ τοῦ Θεοῦ,
συναντᾶμε καθημερινά.
Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τέτοιοι εἴμαστε. Κάνουμε, ὅπως λέει ὁ λαός, «λογαριασμὸ χωρὶς τὸν
ξενοδόχο». Ἡ ἐποχὴ μᾶς ἔχει αὐξήσει τὴν ὑπερήφανη τάσι, νὰ σχεδιάΖουμε πράγματα τοῦ
μέλλοντος, χωρὶς νὰ ὑπολογίζουμε καθόλου τὸ Θεό.
Ἔχει γίνει ἐπιστήμη καὶ προγραμματισμός. Ἀπ' τὰ πιὸ ἁπλά, μέχρι τὰ πιὸ σπουδαῖα καὶ
σοβαρὰ πράγματα, ὅλα προγραμματίζονται. Προγραμματίζουμε τὴν ἡμέρα μας:
- Θὰ κάνω, μόλις σηκωθῶ, ἐκεῖνο κι ἐκεῖνο. Θὰ πάω ἐκεῖ κι ἐκεῖ. Θὰ συναντήσω ἐκεῖνον
κι ἐκεῖνον...
• Προγραμματίζουμε τὶς ἐπαγγελματικές μας ἐνασχολήσεις καὶ ἐπιχειρήσεις:
- Θὰ κατασκευάσω ἐκεῖνο τὸ ἔργο, θὰ κάνω ἐκείνη τὴν προέκτασι, θὰ προβῶ σ' ἐκείνη
τὴν ἐπένδυση, θὰ ἐπεκτείνω τὸ ἔργο πρὸς ἐκεῖνες τὶς κατευθύνσεις...
• Προγραμματίζουμε τὰ γηρατειά μας:
- Θὰ μαζέψω τόσα λεφτὰ γιὰ τὰ γηρατειά. Θὰ ἀποσυρθῶ στὸ τάδε μέρος μόλις πάρω
σύνταξι...
• Προγραμματίζουν πολλοὶ ἀκόμα καὶ τὸ θέμα τῆς τεκνογονίας. Ἐδῶ ἀπὸ πλευρᾶς
κοσμικῆς ἔχουμε τὸν λεγόμενο «οἰκογενειακὸ προγραμματισμό»:
- Θὰ κάνω τόσα παιδιά, γιατί τὰ λεφτὰ ποὺ ἔχουμε σὰν εἰσόδημα τὸ μῆνα ἐπαρκοῦν μόνο
γιὰ τόσα παιδιά...
• Ὁ προγραμματισμὸς μᾶς ἀγνοεῖ τόσους ποικίλους παράγοντες, μὲ τοὺς ὁποίους εἶναι
συνυφασμένη ἢ Ζωή. Ἀγνοεῖ τοὺς ἄλλους, γιὰ τοὺς ὁποίους ὄχι μόνο ὁ δικός μας
προγραμματισμὸς μπορεῖ νὰ μὴ συμπίπτῃ μὲ τὸν δικό τους, ἀλλὰ καὶ ποῦ ἢ ἐφαρμογὴ τοῦ
ἐξαρτᾶται ἐν πολλοῖς καὶ ἀπ' αὐτούς.
'Ἀγνοεῖ τὶς ἀπρόβλεπτες συνθῆκες τῆς ζωῆς, ποὺ ἀνατρέπουν τὶς περισσότερες φορὲς τὰ
σχέδια καὶ προσγειώνουν ἀνώμαλα τὸν ἄνθρωπο στὴν πραγματικότητα.
'Ἀγνοεῖ τὴν ἀποκτηθεῖσα πεῖρα, ποὺ μᾶς βεβαιώνει γιὰ τὸ μάταιο κάθε ἄνθρωπινου
προγραμματισμοῦ.
'Ἀγνοεῖ πρὸ παντός το Θεό.
Κλασικὸ παράδειγμα τύπου, ποῦ προγραμματίζει μόνος τὴ ζωή του, εἶναι ὁ ἄφρων
πλούσιος της γνωστῆς παραβολῆς τοῦ Κυρίου (Λουκ. ιβ΄ 16-21). Ένας πέρα γιὰ πέρα
~ 104 ~
ἐμπορικός, ἐπιχειρηματικὸς καὶ ἀτομικὸς προγραμματισμός: «Τοῦτο ποιήσω Καθελῶ μου
τὰς ἀποθήκας καὶ μείζονας οἰκοδομήσω, καὶ συνάξω ἐκεῖ πάντα τα γενήματά μου καὶ τὰ
ἀγαθά μου, καὶ ἔρω τὴ ψυχή μου: Ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά.
Ἀναπαύου, φᾶγε, πίε, εὐφραίνου» (Λουκ. 1β' 18-19).
Ὅλα τα λογάριασε. “Έναν δὲν λογάριαζε: τὸν Θεό. Καὶ αὐτὸν ποῦ δὲν λογάριασε, Τὸν
ἄκουσε ἐκείνη τὴ νύχτα. «Εἶπε δὲ αὐτῶ ὁ Θεός...».
Τί εἶναι ἡ ζωή μας; (στ. 14)

Ἕνας προγραμματισμός, σὰν κι αὐτοὺς ποὺ ἀναφέραμε, δὲν εἶναι μόνο ἄθεος. Εἶναι καὶ
ἀνεδαφικός.
Φανερώνει ἄγνοια τοῦ φαινομένου τῆς ἀνθρωπίνης Ζωῆς. Κι αὐτὸ τονίζει ὁ Ἰάκωβος
στὸν ἑπόμενο στίχο: «Οἵτινες οὐκ ἐπίστασθε τὸ τῆς αὔριον. Ποία γὰρ ἢ Ζωὴ ὕμων; 'Ἀτμὶς
γὰρ ἔσται ἢ πρὸς ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δὲ ἀφανιζομένη» (στ. 14). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Προγραμματίσετε τὸ αὔριο καὶ τὸ μεθαύριο σεῖς ποὺ δὲν ξέρετε τί θὰ
συμβῇ αὔριο. Ἄλλωστε τί εἶναι ἡ ζωή σας στὴ γῆ; Σὰν τὸν ἀτμὸ εἶναι, ποῦ γιὰ λίγο φαίνεται
κι ὕστερα ἐξαφανίζεται».
• Δὲν ξέρουμε, μᾶλλον δὲν θέλουμε νὰ ξέρουμε, τί εἶναι ἡ ζωή μας.
• Ζοῦμε σὰν νάμαστε αἰώνιοι κάτω στὴ γῆ. Ἀπομακρύνουμε ἀπ' τὸ μυαλὸ μᾶς τὴν
περίπτωση τοῦ θανάτου, ποῦ δὲν εἶναι μιὰ πιθανότητα, ἀλλὰ μιὰ πραγματικότητα, ἡ μόνη
σίγουρη πραγματικότητα.
Ἔτσι, χωρὶς τὴ σκέψη τοῦ θανάτου, δὲν ὑπάρχει φρένο στὸ κακό. Λέει ὁ Ἱερὸς
Χρυσόστομος: «Πολλοὺς καὶ τοῦ θανάτου φόβος κατέχει νῦν, καὶ ὃ τῆς Ζωῆς ἔρως. Εἰ δὲ
ἤδει ἕκαστος, ὅτι αὔριον πάντως τεθνήξεται, οὐδὲν ἂν παρητήσατο τολμῆσαι πρὸ τῆς
ἡμέρας ἐκείνης, ἀλλὰ καὶ ἔσφαξεν οὖς ἂν ἤθελησε, καὶ ἀνεκτήσατο ἐαυτόν, τοὺς ἐχθροὺς
ἀμύνων, καὶ μυρία ἂν εἰργάσατο δεινά. "Ἄνθρωπος γὰρ μιαρός, τῆς ἐνθάδε Ζωῆς
ἀπεγνωκῶς, οὐδὲ αὐτοῦ λόγον ἔχει τοῦ τὴν ἄλoυργιδα περικειμένου» (Ε.Π.Ε. 22,526).
Μετάφρασις: Πολλοὶ συγκρατοῦνται ἀπὸ τὸ φόβο τοῦ θανάτου καὶ ἀπ' τὸν πόθο τῆς Ζωῆς.
Ἂν ὅμως καθένας γνώρισε, πῶς αὔριο θὰ πεθάνη ὁπωσδήποτε, τίποτε δὲν θὰ τὸν
σταματοῦσε τὴν προηγούμενη μέρα νὰ διαπράξη ὁποιοδήποτε κακό, ἀκόμα καὶ νὰ σφάξη
αὐτούς, ποὺ θὰ νόμιζε ὅτι θὰ καρπωθοῦν τὰ δικά του, πολεμώντας ἔτσι τοὺς ἐχθρούς του.
Θὰ ἔκανε, δηλαδή, ἄπειρα κακά. Διότι ἄνθρωπος μιαρός, ποῦ εἶναι ἀπελπισμένος στὴ ζωὴ
αὐτή, δὲν λογαριάζει οὔτε αὐτόν, ποὺ φοράει τὴ βασιλικὴ πορφύρα.
• Τί εἶναι ἡ ζωή μας; Λίγη, μικρή, προσωρινὴ καὶ ἄγνωστη.
Στὸ πρῶτο κεφάλαιο τῆς Ἐπιστολῆς τοῦ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μᾶς εἶχε πεῖ, ὅτι ἡ ζωὴ
μᾶς εἶναι σὰν ἕνα λουλοῦδι ποῦ μαραίνεται. Ἡ ἄνοιξις τῆς ζωῆς φεύγει, πλησιάζει ὁ
χειμῶνας. Τὸ δρεπάνι τοῦ θανάτου θερίσει ὅλες ἀνεξαιρέτως τὶς ἀνθρώπινες ζωές. «Ὡς
ἄνθος χόρτου παρελεύσεται. Ἀνέτειλε γὰρ ὁ ἥλιος σὺν τῷ καύσωνᾳ καὶ ἐξήρανε τὸν χόρτον,
καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ ἐξέπεσε» (Ἰακ. ἃ' 10-11).
~ 105 ~
Τὴν ἴδια εἰκόνα τοῦ λουλουδιοῦ χρησιμοποιεῖ κι ὁ ἀπόστολος Πέτρος στὴν Α΄ Καθολικὴ
Ἐπιστολή του: «Πᾶσα σὰρξ ὡς χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα ἀνθρώπου ὡς ἄνθος χόρτου.
Ἐξηράνθη ὁ χόρτος, καὶ τὸ ἄνθος αὐτοῦ ἐξέπεσε» (Ἃ' Πέτρ. ἃ' 24).
Ἐδῶ ὁ Ἰάκωβος θυμίζει μιὰ ἄλλη εἰκόνα, γιὰ νὰ δείξη τὸ παροδικό της ἀνθρώπινης ζωῆς:
τὴν εἰκόνα τοῦ ἀτμοῦ. Τί εἶναι ἡ ζωή μας; «'Ἀτμὶς ἢ πρὸς ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δὲ
ἀφανιζομένη». Μιὰ τουλοῦπα ἀτμοῦ, ποὺ βγάζει τὸ νερὸ βράζοντας. Φαίνεται γιὰ λίγο
στὸν ἀέρα, ἂλλ' ἀμέσως ἐξαφανίζεται. Χάνονται τελείως τὰ ἴχνη της.
• Πολλὲς φορὲς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τονίζει τὴ ματαιότητα τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων.
Λέει σχετικὰ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ματαιότης ματαιοτήτων, καὶ πάντα ματαιότης”.
Ταύτην τὴν ρῆσιν καὶ ἐν τοίχους καὶ ἐν ἰματίοις καὶ ἓν ἄγορα καὶ ἓν οἴκια καὶ ἐν ὄδοις καὶ
ἓν θύραις καὶ ἓν εἰσόδοις καὶ πρὸ πάντων ἐν τῷ ἑκάστου συνειδότη» (Ε.Π.Ε. 33,88).
Μετάφρασις: Θυμίζω τὸ χωρίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης: «Ματαιότητα ματαιοτήτων, ὅλα
εἶναι ματαιότητα». Αὐτὸ τὸ ἀπόφθεγμα θάθελα νὰ γραφτῆ καὶ στοὺς τοίχους καὶ στὰ ροῦχα
καὶ στὴν ἄγορα καὶ στὸ σπίτι καὶ στοὺς δρόμους καὶ στὶς πόρτες καὶ στὶς εἰσόδους, καὶ πρὸς
παντὸς μέσα στὴ συνείδηση τοῦ καθενός.
• Πολλὲς φορὲς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μὲ διάφορες εἰκόνες παρουσιάσει τὴν ὄλιγοτητά των
ἡμερῶν μας, τὴν παροδικότητα τῆς ζωῆς, τὴ λησμονιὰ ποὺ ἀκολουθεῖ τὴ ζωὴ μᾶς ἐδῶ στὴ
γῆ. O Ψαλμῳδὸς λέει: «Ἐκλείποντες ὡσεὶ καπνὸς ἐξέλιπον» (Ψάλμ. 36,20).
Οἱ Παροιμίες ἀναφέρουν: «Μὴ καυχῶ τὰ εἰς αὔριον οὐ γὰρ γινώσκεις τί τέξεται ἡ
ἐπιοῦσα» (Παροιμ. 27,1).
Στὸν 102ο Ψαλμὸ τονίζεται: «Ἄνθρωπος ὡσεὶ χόρτος αἳ ἡμέραι αὐτοῦ, ὡσεὶ ἄνθος τοῦ
ἀγροῦ οὕτως ἑξανθήσει» (στ. 15).
Στὴν ἐξόδιο ἀκολουθία ἀκοῦμε: «Ὡς ἄνθος μαραίνεται καὶ ὡς ὄναρ παρέρχεται καὶ
διαλύεται πᾶς ἄνθρωπος».
Ὑπάρχει κανείς, ποῦ ἀγνοεῖ τὴν πραγματικότητα αὐτή; Κλείνουμε τὰ μάτια νὰ μὴ τὴν
βλέπουμε, διότι δὲν θέλουμε νὰ σκεπτόμαστε τὸ θάνατο. Κι αὐτὸ διότι στερούμαστε
πνευματικότητας.
Ἔχουμε ὑλιστικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴ ζωή. Δὲν ἔχουμε τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά μας πρὸς τὴν
αἰώνια ζωή, πρὸς τὴν οὐράνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Κλείνουμε τὰ μάτια νὰ μὴ βλέπουμε τὸν ἐπερχόμενο θάνατο μέσα μας ὅμως εἴμαστε
πεπεισμένοι ὅτι θὰ πεθάνουμε. Ἄλλωστε μιὰ ἐπίσκεψις σ' ἕνα κοιμητήριο θὰ μᾶς
ὑπενθυμίση πολλὰ πράγματα. Όλοι αὐτοί, ποὺ βρίσκονται θαμμένοι στὰ μνήματα, ἔκαναν,
σὰν ἐμᾶς, σχεδιασμοὺς καὶ προγραμματισμούς. Ποῦ εἶναι ὅλοι αὐτοὶ οἱ σχεδιασμοὶ καὶ
προγραμματισμοὶ τώρα;
• Τὰ νεκροταφεῖα περικλείουν τοὺς ὡραιότερους προγραμματισμούς. Οἱ πλάκες τῶν
τάφων σφραγίζουν τὰ ὡραιότερα ὄνειρα. Τὰ σκουλήκια τῆς γῆς κατατρῶνε τὰ πιὸ
~ 106 ~
μεγαλεπήβολα σχέδια. Ἕνα ἀπέραντιο ἀρχεῖο προγραμμάτων εἶναι οἱ τάφοι καὶ τὰ
ὀστεοφυλάκια. Κι οἱ δικοί μας προγραμματισμοὶ ἐκεῖ πιθανὸν νὰ καταλήξουν.
Ἂν θέλῃ ὁ Θεός! (στ. 15)

- Δηλαδή, θὰ πῆτε, δὲν χρειάζεται νὰ προγραμματίζουμε τὴ ζωή μας; Πρέπει νὰ
βαδίσουμε στὰ κουτουροῦ, κι ὅπου μας βγάλει ἡ ἄκρη;
Φυσικὰ ὄχι. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν μᾶς ἀποκλείει προγραμματισμοὺς καὶ σχεδιασμούς.
Ἐπιτρέπει καὶ ἐπιβάλλει νάχουμε πρόγραμμα στὴ ζωή μας. Μόνο, ποὺ σὲ κάθε πρόγραμμα
νὰ βάζουμε κάτι μπροστὰ καὶ κάτι πίσω.
• Μπροστὰ νὰ βάζουμε: «Πρῶτα ὁ Θεός».
• Πίσω: «Γενηθήτω τὸ θέλημά Σου».
Γιατί ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος καυτηριάζει στοὺς προηγούμενους στίχους τοὺς
προγραμματισμούς; Διότι γίνονται ἐρήμην του Θεοῦ. Οἱ ἄνθρωποι λένε: «Θὰ κάνω ἐκεῖνο
κι ἐκεῖνο», «ἀντὶ τοῦ λέγειν ὑμᾶς, ἐὰν ὁ Κύριος θελήση, καὶ ζήσομεν καὶ ποιήσομεν τοῦτο
ἢ ἐκεῖνο» (στ. 15). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Προγραματίζουμε μόνοι μας, ἐν ἀγνοῖᾳ
τοῦ Θεοῦ, ἀντὶ νὰ λέμε, ἂν ὁ Κύριος θελήση κι ἂν Ζήσουμε, θὰ κάνουμε αὐτὸ κι αὐτό».
Συνήθως οἱ ἄνθρωποι κι οἱ διάφοροι ὀργανισμοὶ κάνουν προϋπολογισμοὺς καὶ
ἀπολογισμούς. Κι ὁ χριστιανὸς κάνει προϋπολογισμὸ καὶ ἀπολογισμό. Τὸν προϋπολογισμὸ
τοῦ τὸν σφραγίζει μὲ τὴ σφραγῖδα, ποὺ λέει:
-Ἂν θέλῃ ὁ Θεός! Τὸν ἀπολογισμό του μὲ τὴ σφραγῖδα: -Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
Ὅ,τι θὰ κάνουμε, θὰ τὸ κάνουμε ἂν τὸ θέλῃ ὁ Θεὸς καὶ διότι τὸ θέλει ὁ Θεός. Κι ὅ,τι
κάναμε καλό, τὸ κάναμε μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
«Καὶ Ζήσομεν καὶ ποιήσομεν».
Ζωὴ καὶ δρᾶσις! Δυὸ στοιχεῖα, ποῦ δὲν τὰ ἀρνεῖται ὁ χριστιανός. Δὲν σταυρώνει τὰ χέρια,
ἐπειδὴ ὁπωσδήποτε θὰ πεθάνη. Δὲν εἶναι πεσιμιστὴς καὶ ἀδρανής. Ὁ χριστιανὸς θέλει νὰ
ζήση, καὶ θὰ ζήση. Θέλει νὰ δράση, καὶ θὰ δράση.
Πάντοτε ὅμως σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ δὲ τὸ «Ἂν θέλῃ ὁ Θεός», δὲν εἶναι
ἕνας κενὸς ἢ Κοινὸς λόγος, μιὰ συμβατικότητα.
• Εἶναι μιὰ βαθειὰ πίστης καὶ μιὰ ἀπόφασης, ὅτι ὅποιονδηποτε προγραματισμὸ τῆς ζωῆς
μου εἶμαι ἕτοιμος νὰ τὸν ἀλλάξω, ἐφ' ὅσον δὲν θὰ εἶναι σύμφωνος μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
• Ἔτσι ὁ ὁποιοσδήποτε μετασχηματισμὸς στὴ ζωὴ δὲν θὰ μὲ πειράξη, δὲν θὰ μὲ
ἀπελπίση. Πολλὲς φορὲς λέμε μὲ τὸ στόμα «Ἂν θέλῃ ὁ Θεός», ἀλλὰ στὴν καρδιὰ ἔχουμε
τόσο προσκολληθῆ σ' ἐκεῖνο πούχουμε προγραμματίσει, ὥστε ὅποιαδηποτε ἀποτυχία ἢ
παρέκκλισις ἀπ' τὸ σχέδιό μας, μᾶς ἀπελπίζει.
«Ἂν θέλῃ ὁ Θεός»! Καὶ στὰ χείλη καὶ στὴν καρδιά.
~ 107 ~
Αὐτοδύναμοι ἢ ἐξαρτώμενοι; (στ. 16)
Ο χωρὶς Θεὸ προγραμματισμὸς φανερώνει ἐγωισμὸ καὶ ἀλαζονεία. Αὐτὸ τονίζει ὁ ἅγιος
Ἰάκωβος στὸν ἑπόμενο στίχο: «Νῦν δὲ καυχάσθε ἐν ταῖς ἄλαζονειαις ὑμῶν. Πᾶσα καύχησις
τοιαύτη πονηρὰ ἐστιν» (στ. 16). Ἀπόδοσης στὴν ἀποελληνική: «Τώρα ὅμως σεῖς στηρίζεστε
στὴν ἀλαζονεία σας. Μιὰ τέτοια καύχησις εἶναι κακὴ (καὶ ἐπικίνδυνη)».
Ο ὑπερήφανος, ποὺ ἀγνοεῖ τὸ Θεό, ἔχει αὐτοπεποίθησι. Στηρίζεται στὸν ἑαυτό του. Τὸ
Θεὸ τὸν σπρώχνει στὸ περιθώριο.
• Ἡ οἴησις αὐτὴ τὸν ὁδηγεῖ στὴν αὐτοδυναμία.
• Ἡ αὐτοδυναμία τὸν ὁδηγεῖ στὸν αὐτονομισμό.
• Ὁ αὐτονομισμὸς τὸν ὁδηγεῖ στὴ θεοποίηση τοῦ «ἐγώ».
• Ἡ θεοποίησης τοῦ «ἐγὼ» ὁδηγεῖ στὴν καύχησι καὶ στὸν κομπασμό. Τὸ μεγάλο
πρόβλημα γιὰ ἕναν ἄνθρωπο εἶναι:
Ποῦ στηρίζεται, γιὰ νὰ οἰκοδομήση τὸ μέλλον του καὶ τὴ ζωή του; Στὸ Θεὸ ἢ στὸν ἑαυτό
του;
• Ἂν στηρίζεται στὸν ἑαυτό του, εἶναι ἀνόητος. Διότι θεμελιώνει τὴ ζωὴ τοῦ πάνω στὴν
ἄμμο, πάνω στὴν ἀσημαντότητα τοῦ «ἐγώ». Μοιάζει μὲ κουτσό, ποὺ θέλει νὰ στηριχτῆ
πάνω σε σπασμένο καλάμι!
• Ἂν στηρίζεται στὸ Θεό, τότε θὰ κάνῃ ὅλα ὅσα λέει καὶ θέλει ὁ Θεός. Θ' ἀδιαφορήση δὲ
γιὰ τὰ «Πῶς;». Ὁ παντοδύναμος Θεός, αὐτὸς εἶναι ποὺ πραγματοποιεῖ τὰ πάντα. Ἐμεῖς
ἁπλῶς ὑποτασσόμαστε στὸ θέλημά Του καὶ μὲ τὴν πίστι μᾶς ἀνάβουμε τὸ πράσινο φανάρι,
γιὰ νὰ περάση ἢ παντοδυναμία, τὸ θαῦμα τοῦ Θεοῦ, στὴ ζωή μας.
Κάθε καύχησις, ποὺ στηρίζεται στὴν ἀλαζονεία, στὴ θεοποίηση τοῦ ἐαυτοῦ μας, εἶναι
«Πονηρά», λέει ὁ Ἰάκωβος. Εἶναι εἰδωλολατρία. Εἶναι δὲ καὶ ἀνonσία νὰ νομίζουμε, ὅτι ἀπὸ
μᾶς ἐξαρτῶνται τὰ πάντα, λέγοντας:
-Ἐγὼ νᾶμαι καλά.
-Ὑγεία νάχουμε κι ὅλα γίνονται.
-Τὰ λεφτά μου κάνουν τὰ πάντα!
Εἶναι λόγια, ποὺ πολλὲς φορὲς τ' ἀκοῦμε στὴ ζωή. Πρόκειται γιὰ ἀνοnσίες.
• Πόσο μικρὴ φαίνεται ἡ δύναμις τ' ἀνθρώπου!
• Πόσο λίγα ἀποδεικνύονται τὰ λεφτά του!
• Πόσο εὐτελὴς προβάλλει ἡ ὑγεία του! Εἶναι ἀνοησία ν' αὐτονομηται ὁ ἄνθρωπος ἀπ'
τὸ Θεό.
Μοιάζει σὰν ν' ἀποκόπτεται τὸ σύρμα ἀπ' τὸ ἠλεκτρικὸ ρεῦμα. Γίνεται βέβαια
ἀνεξάρτητο, ἀλλὰ νεκρό, χωρὶς καμμιὰ ἰσχύ.
~ 108 ~
Ο ἄνθρωπος εἶναι ἐξαρτώμενος ἀπ' τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατέρα.
• Κρεμάστηκε Ἐκεῖνος, ὁ Χριστὸς τῆς ἀγάπης, γιὰ νὰ μᾶς ἀπεξαρτήση ἀπ' τὴν
ἑξαρτηματικὴ «ἐλευθερία», δηλαδή, ἀπ' τὸ ἀδύνατο «ἐγώ».
• Κρεμάστηκε Ἐκεῖνος στὸ Σταυρό, γιὰ νὰ κρεμᾶμε ἐμεῖς πάνω στὸ Σταυρὸ Τοῦ τὸ θέλημά
μας, τὸ «ἐγώ» μας, τὸν «ἔτσιθελισμό» μας,
• Στὴ θεία Λειτουργία λέμε: «Σοὶ παρακατιθέμεθα τὴν ζωὴν ἠμῶν ἅπασαν καὶ τὴν
ἐλπίδα, Δέσποτα Φιλάνθρωπε». Σὲ σένα ἐμπιστευόμαστε τὴ ζωή μας. Σὲ Σένα κάθε ἐλπίδα
μᾶς ἀκουμπάει!
Ὁ Κύριος μας ξέρει καὶ μᾶς θέλει. Ἀκόμα καὶ οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς μᾶς εἶναι μετρημένες
(Ματθ. ι' 30). Ἀκόμα καὶ οἱ ἀναπνοὲς μᾶς εἶναι προϋπολογισμένες.
Ἃς τοῦ παραδοθοῦμε «ἄνευ ὅρων». «Πᾶσαν τὴν ζωὴν ἠμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ
παραθώμεθα».
Ξέρεις νὰ κάνῃς τὸ καλό; (στ. 17)

Στὸν τελευταῖο στίχο ὁ Ἰάκωβος συνιστᾷ ἕναν ὡραῖο προγραμματισμὸ γιὰ τὴ Ζωή μας.
Εἶναι ὁ προγραμματισμὸς τῆς ἀγάπης καὶ τῆς καλωσύνης. «Εἴδοτι οὒν καλὸν ποιεῖν καὶ
μὴ Ποιoύντι, ἁμαρτία αὐτῶ ἔστιν» (στ. 17). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Αὐτός, ποὺ
ξέρει νὰ κάνῃ τὸ καλὸ καὶ δὲν τὸ κάνει, αὐτὸς διαπράττει μεγάλη ἁμαρτία (κι ἃς νομίζn πῶς
δὲν ἔκανε κανένα κακό».
• Γιὰ τὸν ἑαυτό μας νὰ προγραμματίζουμε τὸν ἀγῶνα νὰ ἐφαρμόζουμε τὸ θέλημα τοῦ
Θεοῦ.
• Γιὰ τοὺς ἄλλους νὰ προγραμματίζουμε τὴν ἀγάπη.
• Ἁμαρτία δὲν εἶναι μόνο νὰ κάνῃς τὸ κακό, νὰ κλέβῃς, ν' ἀδικῇς, νὰ σκοτώνῃς, ν'
ἀτιμάζῃς.
• Ἁμαρτία εἶναι καὶ τὸ νὰ μὴν κάνῃς τὸ καλό.
Πολλοὶ πηγαίνουν στὴν ἐξομολόγηση, χωρὶς νὰ κατηγοροῦν τὸν ἑαυτό τους. Σὰν νὰ
θέλουν μάλιστα νὰ τοῦ δώσουν πιστοποιητικὸ ἁγιότητας:
- Καὶ τί ἔκανα; Δὲν ἔχω ἁμαρτίες. Οὔτε ἔκλεψα, οὔτε ἀτίμασα, οὔτε σκότωσα.
Κρίνουν, δηλαδή, τὸν ἑαυτό τους, μὲ τὴν ἀρνητικὴ ἠθική, μολονότι καὶ ἀπ' αὐτὴ τὴν
ἄποψι εἴμαστε πάρα πολὺ ἔνοχοι. Καθημερινὰ κάνουμε πράγματα, ποῦ δὲν πρέπει νὰ τὰ
κάνουμε.
Φανταστῆτε, πόσα ἁμαρτήματα θ' ἀνακαλύψουμε στὸν ἑαυτό μας, ἂν τὸν ἐξετάσουμε
μὲ τὴ θετικὴ ἠθική. Ὄχι μὲ τὸ τί κακὸ κάναμε, ἀλλὰ μὲ τὸ τί καλὸ δὲν κάναμε.
• Κλέφτης δὲν εἶναι μόνο ἐκεῖνος, ποὺ παίρνει ξένα πράγματα, ἀλλὰ κι ἐκεῖνος ποῦ δὲν
δίνει τὰ δικά του, ὅταν ὁ ἄλλος ἔχῃ ἀνάγκη.
~ 109 ~
• Ἄδικος δὲν εἶναι μόνο ἐκεῖνος, ποὺ συκοφάντησε ἢ ἀδίκησε φανερὰ τὸν ἄλλον, ἀλλὰ
κι ἐκεῖνος ποὺ δὲν ὑποστήριξε τὸν ἀδικούμενο.
• Δὲν ἀρκεῖ λοιπὸν νὰ μὴν κάνουμε τὸ κακό, ἀλλ' ὀφείλουμε καὶ νὰ ἐνεργοῦμε τὸ ἀγαθό.
Εἰδικότερα, μιλώντας γιὰ τοὺς πλουσίους ὁ Ἰάκωβος, λέει, ὅτι ἄδικοι πλούσιοι δὲν εἶναι
μόνο ἐκεῖνοι, ποῦ μὲ ἄτιμα μέσα ἀπέκτησαν τὸν πλοῦτο, ἀλλὰ κι ἐκεῖνοι ποῦ τὸν
φαινομενικὰ τίμιο πλοῦτο τους δὲν τὸν χρησιμοποιοῦν γιὰ ἄγαθοεργιες.
Όλοι ξέρουμε ποιὸ εἶναι τὸ καλό. Ένα ἀπομένει: Νὰ ἐργαζόμαστε «τὸ ἄγαθον πρὸς
πάντας, μάλιστα δὲ πρὸς τοὺς οἰκείους της πίστεως» (Γαλ. στ' 10).
1
Ἄγε νῦν οἱ πλούσιοι, κλαύσατε ὀλολύζοντες ἐπὶ ταῖς ταλαιπωρίαις ὑμῶν ταῖς
ἐπερχομέναις· 2 ὁ πλοῦτος ὑμῶν σέσηπε καὶ τὰ ἱμάτια ὑμῶν σητόβρωτα γέγονεν, 3 ὁ χρυσὸς
ὑμῶν καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται, καὶ ὁ ἰὸς αὐτῶν εἰς μαρτύριον ὑμῖν ἔσται καὶ φάγεται τὰς
σάρκας ὑμῶν. ὡς πῦρ ἐθησαυρίσατε ἐν ἐσχάταις ἡμέραις. 4 ἰδοὺ ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν τῶν
ἀμησάντων τὰς χώρας ὑμῶν ὁ ἀπεστερημένος ἀφ' ὑμῶν κράζει, καὶ αἱ βοαὶ τῶν θερισάντων
εἰς τὰ ὦτα Κυρίου Σαβαὼθ εἰσεληλύθασιν. 5 ἐτρυφήσατε ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐσπαταλήσατε,
ἐθρέψατε τὰς καρδίας ὑμῶν ὡς ἐν ἡμέρᾳ σφαγῆς. 6 κατεδικάσατε, ἐφονεύσατε τὸν δίκαιον·
οὐκ ἀντιτάσσεται ὑμῖν.
Ἀξιοθρήνητοι οἱ πλούσιοι (στ. 1 καὶ 5)

Τὴ χαρὰ Ζητοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. "Ἂν δὲν τὴν βρίσκουν, αὐτὸ κυρίως ὀφείλεται στὸ ὅτι
Ζητοῦν τὴ χαρὰ ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπάρχει. Συνήθως οἱ περισσὸτεροι ἄνθρωποι ζητοῦν τὴ χαρὰ
στὴν τρυφή, στὶς ἀπολαύσεις καὶ διασκεδάσεις. Οἱ ἀπολαύσεις ὅμως τῆς κοσμικῆς Ζωῆς
ἀπαιτοῦν λεφτά. Τὴ χαρά, λοιπόν, τὴν Ζητοῦν στὰ λεφτά.
Πιστεύουν, πῶς θὰ γίνουν εὐτυχισμένοι ἂν ἀποκτήσουν πολλὰ χρήματα. Θεωροῦν τοὺς
πλουσίους σὰν πολὺ εὐτυχισμένους. Γι' αὐτὸ ἄλλωστε τοὺς Ζηλεύουν καὶ κυνηγοῦν νὰ
γίνουν κι αὐτοὶ κάποια μέρα πλούσιοι.
Ἕνα ἀδιάκοπο κυνῆγι γιὰ τὴν ἀπόκτηση ὑλικῶν θησαυρῶν ἔχει καταντήσει ἡ Ζωὴ τῶν
περισσοτέρων ἀνθρώπων.
• Ὑπάρχει λοιπὸν ἡ χαρὰ στὰ πλούτη; Ἂν ὑπῆρχε, δὲν θάσαν ἀπογοητευμένοι οἱ
πλούσιοι. Ἂν οἱ πλούσιοι ἤσαν ἀξιοζήλευτοι, δὲν θὰ τοὺς θεωροῦσε ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος
ἀξιοθρήνητους. Σὲ θρῆνο καὶ σὲ κλάμα τοὺς καλεῖ: «Ἄγε νῦν οἱ πλούσιοι, κλαύσατε
ὁλολύζοντες ἐπὶ τὰς ταλαιπωρίαις ὑμῶν ταϊς ἐπερχομέναις... Ἐτρυφήσατε ἐπὶ τῆς γῆς
ἔσπαταλησατε, ἔθρεψατε τὰς καρδίας ὕμων ὡς ἐν ἡμέρᾳ σφαγῆς» (στ. 1 καὶ 5). Ἀπόδοσης
στὴν ἁπλοελληνική: «Ἐλᾶτε ἐδῶ, σεῖς οἱ πλούσιοι, ποὺ ὁ κόσμος σᾶς θεωρεῖ μακάριους καὶ
χαρούμενους! Ἐλᾶτε νὰ κλᾶψτε γοερά. Σᾶς περιμένουν δεινὰ φοβερά. Εἶστε
ἄξιοδακρυτοι... Τὴ Ζωὴ σᾶς τὴν περάσατε μέσ' στὶς τρυφὲς καὶ τὶς ἀνέσεις. Ζήσατε Ζωὴ
γεμάτη σπατάλη καὶ ἀσωτία. Ξέρετε τί κάνατε; Γίνατε θρεφτάρια, ἕτοιμα γιὰ τὴ σφαγή».
~ 110 ~
Σήμερα ἔχετε ἀνέσεις καὶ πλούτη. Σκέπτεστε ὅμως τί σᾶς περιμένει; Ἡ Ζωὴ δὲν εἶναι
στάσιμη. Κυλάει. Εἶναι ρόδα ἡ Ζωή, ποῦ γυρίσει. Καὶ ἐπιφυλάσσει πολλὲς ἐκπλήξεις. Ἡ
πεῖρα ἔχει διδάξει, ὅτι πολλοὶ πλούσιοι κατάντησαν ζητιάνοι καὶ πολλοὶ ἄρχοντες
κατάντησαν ἔκπτωτοι σὲ φυλακές.
Τὰ πιὸ ἀβέβαια καὶ ἀσταθῆ πράγματα εἶναι ἡ ἐξουσία καὶ ὁ πλοῦτος. Γιὰ τρεῖς λόγους
δὲν πρέπει νὰ ὑπερηφανεύωνται οἱ πλούσιοι:
• Πρώτον: Τὰ πλούτη δὲν θάναι πάντοτε στὰ χέρια τους. Εἶναι ἄπιστος δοῦλος τὸ χρῆμα.
Προδίδει τ' ἀφεντικό του. Γλιστράει ἀπὸ χέρι σὲ χέρι.
Γι' αὐτὸ καὶ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει, νὰ μὴν ἐλπίζουν οἱ πλούσιοι στὰ πλούτη τους.
«Τοὺς πλουσίοις ἐν τῷ νῦν αἰώνι παράγγελλε μὴ ὑψηλοφρονεῖν, μηδὲ ἤλπικεναι ἐπὶ
πλούτου ἄδηλοτητι, ἀλλ' ἐν τῷ Θεῷ τῷ Ζωντι, τῷ παρέχονται ἠμὶν πάντα πλουσίως εἰς
ἀπόλαυσιν» (Α΄ Τιμ. στ΄ 17).
• Δεύτερον. Τὰ πλούτη δὲν ἐξασφαλίζουν τὴν εὐτυχία.
Ἡ χαρὰ δὲν ἀγοράζεται. Κατακτᾶται καὶ δωρίζεται.
Τὰ περισσότερα φαινόμενα μελαγχολίας καὶ αὐτοκτονίας τὰ συναντᾶμε σήμερα
ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους, ποὺ διαθέτουν πολλὲς ἀνέσεις, ποὺ ἔχουν πολλὰ κινητὰ καὶ
ἀκίνητα. «Κολυμπᾶνε» κυριολεκτικὰ στὰ πλούτη, ἀλλὰ πνίγονται στὸ ἄγχος καὶ στὴν
ἀγωνία.
• Τρίτον: Τὰ λίγα χρόνια, ποῦ zoύν οἱ ἄνθρωποι μὲ τὰ πλούτη καὶ τὶς ἀνέσεις, μὲ τίποτε
δὲν μποροῦν νὰ συγκριθοῦν μὲ τὰ ἀτελεύτητα χρόνια, μὲ τὴν αἰωνιότητα, ὅπου θὰ
βασανίζεται ὁ ἄσπλαχνος καὶ ἄδικος πλούσιος. Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ὁ πλοῦτος πρὸς
οὐδὲν χρήσιμος, ἀλλ' ἢ πρὸς τὸ καύσαι τὴν κάμινον» (Ε.Π.Ε. 23,56).
Ποιὸ τὸ κέρδος ἀπ' τὰ πλούτη καὶ τὶς τρυφές; Τὸ ἴδιο κέρδος, ποὺ ἔχει ἕνας Χοῖρος, ποῦ
τὸν τρέφουν πολύ, γιὰ νάναι καλὸ θρεφτάρι τὴ μέρα τῆς σφαγῆς. «Ἐθρέψατε τὰς καρδίας
ὑμῶν ὡς ἐν ἡμέρᾳ σφαγῆς» (στ. 5).
Θρεφτάρια στὴν ἀγορὰ τῆς ἁμαρτίας, στὴ διάθεση τοῦ μεγάλου σφαγέα, τοῦ Διαβόλου,
γιὰ κατανάλωση τῆς φωτιᾶς τῆς αἰωνίου κολάσεως. Αὐτὸ τελικὰ εἶναι τὸ κέρδος τῶν ὑλικῶν
ἀπολαύσεων.
Ἡ τύχη τοῦ πλούτου (στ. 2-3).

Ἡ ζωὴ θέλει καὶ λίγο σκέψι, καὶ κάποια φιλοσοφία. Μὴ κοιτᾶμε τὸ σήμερα. Νὰ
σκεπτόμαστε καὶ τὸ αὔριο. Νὰ σκεπτόμαστε τὶς «ἐπερχόμενες ταλαιπωρίες»,
Ἡ μιὰ δοκιμασία ὕστερα ἀπ' τὴν ἄλλη μᾶς περιμένουν. Κι ἀλλοίμονο, ἂν δὲν εἴμαστε
ἕτοιμοι ν' ἀντιμετωπίσουμε κάθε ἐνδεχόμενο τῆς Ζωῆς!
Όσον ἀφορὰ στὴν τύχη τοῦ πλούτου καὶ τῶν ὑλικῶν πραγμάτων, αὐτὰ εἶναι ἀπολύτως
σίγουρο πῶς εἶναι καταδικασμένα σὲ ἀφανισμό.
~ 111 ~
Νὰ τί λέει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος γιὰ τὸ φθαρτὸ καὶ μάταιό των ὑλικῶν
πραγμάτων καὶ γιὰ ὅσους δείχνουν πόσο ἀνόητοι εἶναι κυνηγώντας τὰ πλούτη: «Ὁ πλοῦτος
ὑμῶν σεσηπε καὶ τὰ μάτια ὕμων σητόβρωτα γέγονεν, ὁ χρυσὸς ὕμων καὶ ὁ ἄργυρος
κατίωται, καὶ ὁ ἰὸς αὐτῶν εἰς μαρτύριον ὑμὶν ἔσται καὶ φάγεται τὰς σάρκας ὑμῶν ὡς πῦρ.
Ἐθησαυρίσατε ἐν ἐσχάταις ἡμέραις» (στ. 2-3). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Καυχᾶστε
γιὰ τὰ πλούτη σας; Μιὰ μέρα θὰ σαπίσουν. Καυχᾶστε γιὰ τὰ πολυτελῆ ροῦχα σας; Μιὰ μέρα
θὰ γίνουν σκοροφαγωμένα. Καυχᾶστε γιὰ τὰ χρυσάφια καὶ τ' ἀσήμια σας; Μιὰ μέρα θὰ τὰ
φάη ἢ σκουριά, θὰ ἐξαφανιστοῦν, κι ἢ σκουρά τους θαναι μιὰ μαρτυρία ἐναντίον σας.
Ξέρετε τί ἔχετε θησαυρίσει μόνιμα πάνω σας, ἂν δὲν ἀλλάξετε; Φωτιά, ποὺ θὰ κάψη τὰ
κεφάλια σας! Μαζέψατε πλοῦτο γιὰ τὶς ἔσχατες μέρες (μεγάλη ἢ τιμωρία σας)».
• Ποῦ εἶναι αὐτοί, ποὺ κατηγοροῦν τὸ Χριστιανισμό, ὅτι τάχα ὑποστηρίζει τοὺς
πλουσίους καὶ τὴν κεφαλαιοκρατία; Ἃς ἀκούσουν τὸν ἀδελφόθεο Ἰάκωβο σ' αὐτὸ τὸ
κοινωνικό του κήρυγμα.
Τὸ Εὐαγγέλιο εἶναι κοινωνικό. Ἀφοῦ μᾶς ὁδηγεῖ στὴν κοινωνία μὲ τὸ Θεό, μᾶς φέρνει καὶ
στὴν κοινωνία μὲ τοὺς ἀνθρώπους.
Τὸ Εὐαγγέλιο λύνει ὅλα τα κοινωνικὰ προβλήματα. Εἶναι ὁ φοβερώτερος
θερμοκαυστῆρας τῶν πλουσίων, καὶ μάλιστα τῶν ἀδίκων καὶ ἐκμεταλλευτῶν.
Τὸ Εὐαγγέλιο δὲν κολακεύει τοὺς πλουσίους καὶ τοὺς ἰσχυρούς της γῆς. Τοὺς λέει ὠμὰ
τὴν ἀλήθεια.
Κι ἐδῶ ὁ Ἰάκωβος, προτοῦ νὰ πῇ στοὺς πλούσιους τὴν ὠμὴ ἀλήθεια γιὰ τὴν ἀδικία καὶ
τὴν ἐκμετάλλευση, μὲ τὴν ὁποίαν ἀπέκτησαν τὰ πλούτη, τοὺς λέει ὠμὰ τὴν ἀλήθεια γιὰ τὴν
ἀνοησία, ποὺ ἔχουν συγκεντρώνοντας περιττά, μάταια καὶ φθαρτὰ πράγματα.
• Ὁ κινητὸς πλοῦτος κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰακώβου ἦταν κυρίως τὰ πολυτελῆ ροῦχα καὶ
τὰ πολύτιμα μέταλλα, ὁ χρυσὸς καὶ ὁ ἄργυρος. Ἡ πολυτελὴς ἀμφίεσις καὶ τὰ χρυσαφικὰ
ἦταν, ὅπως δυστυχῶς καὶ σήμερα, σύμβολο δυνᾶμεως, ὄργανο ἀλαζονείας καὶ
ὑπερηφανείας καὶ βάσις τῆς κεφαλαιοκρατικῆς νοοτροπίας.
Ὑπάρχουν κυρίες τῆς λεγόμενης ἀριστοκρατίας-πλουτοκρατίας, ποῦ ξοδεύουν ἀμύθητα
ποσὰ γιὰ πολυτελῆ φορέματα καὶ γοῦνες καὶ γιὰ τὴν ἀπόκτηση χρυσῶν κοσμημάτων. Ἡ
ματαιοδοξία ἀκριβοπληρώνεται, ἀλλὰ τὶς περισσότερες φορὲς εἰς βάρος τῶν φτωχῶν καὶ
προκαλώντας τοὺς φτωχούς.
Οἱ πλούσιοι καὶ οἱ πλούσιες πληρώνουν φόρο βλακείας, γιὰ νὰ ἱκανοποιήσουν τὶς
ἀνόητες κοσμικὲς ἐπιθυμίες τους.
• Δυστυχῶς αὐτὴ τὴ βλακώδη ματαιοδοξία συναντᾶμε καὶ μέσ' στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς
Ἐκκλησίας. Ἐν ὀνόματι τοῦ ἀκτήμονος Ἰησοῦ ἐμφανίζονται μὲ βαρύτιμες ἱερατικὲς καὶ
ἀρχιερατικὲς στολὲς κληρικοί, ποῦ δὲν ἔχουν κατανοήσει καθόλου τί σημαῖνον ἁπλότητα,
ταπεινοφροσύνη καὶ ἐλεημοσύνη.
~ 112 ~
• Ἐν ὀνόματι τοῦ ἀνυπόδητου Ἰησοῦ ὑψώνονται πολυτελέστατα ἐκκλησιαστικὰ
οἰκήματα, ποὺ συναγωνίζοντα σὲ χλιδὴ κοσμικὰ παλάτια.
• Ἐν ὀνόματι τῆς μοναχικῆς ἀκτημοσύνης μερικὰ μοναστήρια διεκδικοῦν τεράστιες
δασικές, παραλίμνιες καὶ παραθαλάσσιες ἐκτάσεις, κάνοντας λόγο γιά... «ἐκκλησιαστικὴ
περιουσία».
Ἀλλὰ τόσο ὁ Κύριος, ὅσο καὶ οἱ Ἀπόστολοι, καὶ ἐν προκειμένῳ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος,
καταδικάζουν ἀπόλυτα τὴν κτήση καὶ τὴν φίλαυτη χρήση τοῦ πλούτου.
Θὰ ρωτῆστε: -Δηλαδή, δὲν πρέπει νὰ ἔχουμε ὑλικὰ ἀγαθά; Δὲν λέει κάτι τέτοιο ὁ
Ἰάκωβος, ὅπως καὶ γενικὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
• Τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ εἶναι καὶ αὐτὰ δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ γιὰ ὅλους τους ἀνθρώπους. Εἶναι
δοσμένα γιὰ ἀγαθοεργὸ χρῆσι, ὄχι γιὰ ἀποκλειστικὴ Κτῆσι. Γιὰ νὰ τὰ χρησιμοποιοῦμε, ὄχι
γιὰ νὰ ὑποδουλωνόμαστε σ' αὐτά. Ὁ χριστιανὸς ἀρκεῖται στὸ ἀναγκαία ἀγαθά. Δέχεται
αὐτὸ ποὺ λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Ἔχοντες διατροφῆς καὶ σκεπάσματα τούτοις
ἀρκεσθησόμεθα» (Α΄ Τιμ. στ΄ 8).
Τὰ περιττὰ ὀφείλουμε νὰ τὰ δίνουμε. Δὲν εἶναι δικά μας. Δὲν μᾶς ἀνήκουν. Εἶναι τῶν
φτωχῶν.
• Ἂν μόνοι μας δὲν τὰ δίνουμε, θὰ ἔρθουν οἱ κλέπτες καὶ θὰ μᾶς τ' ἁρπάξουν. Γι' αὐτὸ ὁ
Κύριος παραγγέλλει: «Μὴ θησαυρίζετε ὑμὶν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σῆς καὶ βρῶσις
ἀφανίσει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι» (Ματθ. στ' 19).
Κι ὁ Ἰάκωβος ἀναφέρει αὐτούς, ποὺ μᾶς ἄφανιζούν τους ὑλικοὺς θησαυρούς, ἂν μόνοι
μας δὲν τοὺς δώσουμε. Συμβολικὰ παρουσιάζει τοὺς ἀφανιστὲς τοῦ πλούτου σὰν σῆψι, σὰν
σκόρους. Σαπίζουν τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, ἀφοῦ τελικὰ σαπίζει καὶ τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου.
«Σητόβρωτα» γίνονται τὰ πολυτελῆ ροῦχα. Σκουριάζουν τὰ χρυσαφικὰ καὶ τὰ κοσμήματα!
«Ὁ χρυσὸς ὕμων καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται».
Iσως νὰ σημειώση κανείς: -Τὸ χρυσάφι καὶ τ' ἀσῆμι δὲν σκουριάζουν. Εἶναι ἀνοξείδωτα.
• Εἶναι ἀνοξείδωτα ἀπ' τὴ φυσικὴ σκουριά. Δὲν εἶναι ὅμως ἀνοξείδωτα ἀπὸ τὴ σκουριὰ
τῆς ματαιότητας, τῆς προσωρινότητας, τοῦ χρόνου.
• Ἕνα ἀγαθό, ἕνα διαμάντι εἶναι ἀληθινὰ ἀνοξείδωτο: Ἡ ἀρετή.
Στὶς μέρες μᾶς παρατηρεῖται τὸ φαινόμενο ὄχι μόνο της ἀδικίας, ἀλλὰ καὶ τῆς
σκληρότητας. Ἀπ' τὴ μιὰ μεριὰ ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποῦ ὑπερχορταίνουν, κι ἀπ' τὴν ἄλλη
ἄλλοι, ποὺ ὑποσιτίζονται καὶ πεθαίνουν. Καὶ τὸ χειρότερο, ἀπ' τὴ μιὰ μεριὰ ὁ ἕνας πετάει
τοῦ κόσμου τὰ πράγματα σὰν ἄχρηστα, καὶ ἀπ' τὴν ἄλλη ὁ ἄλλος στερεῖται καὶ τῶν
στοιχειωδεστέρων ἀκόμα πραγμάτων.
Σαπίζουν στὶς ἀποθῆκες τῶν πλουσίων ἀτόμων ἢ κρατῶν, τρόφιμα καὶ ἄλλα ἀγαθά, ἐνῷ
ὑπάρχουν ἄτομα καὶ λαοί, ποὺ ἀργοπεθαίνουν ἀπ' τὴν πεῖνα.
~ 113 ~
• Σὲ ὁποιαδήποτε ἀποθήκη κι ἂν ἀποθηκεύσουμε τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ ποῦ μᾶς περισσεύουν,
θὰ σαπίσουν. Μόνο σὲ μιὰ ἀποθήκη ἂν τ' ἀποθηκεύσουμε, δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ
σαπίσουν. Εἶναι τὰ στομάχια τῶν φτωχῶν.
Σ’ ὁποιαδήποτε τράπεζα κι ἂν καταθέσουμε τὰ πλεονάσματά μας, κάποια μέρα θὰ
χάσουν τὴν ἀξία τοὺς ὁπωσδήποτε. Μόνο σὲ μιὰ τράπεζα ἂν τὰ καταθέσουμε, ὄχι μόνο δὲν
θὰ χάσουν τὴν ἀξία τους, ἀλλὰ καὶ θὰ τὰ πάρουμε μὲ τόκο 100%. Εἶναι ἡ τράπεζα τῆς
ἐλεημοσύνης.
• Ἡ ματαιότητα τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, ποὺ τόσο χειροπιαστὰ τὴν βλέπουμε καθημερινὰ
μπροστά μας, εἶναι «εἷς μαρτύριον»,
Μαρτυρία καὶ μαρτύριο.
• Μαρτυρία, διότι καταθέτει τὴ γνώμη τῆς ἀδιάψευστη, κι ὅμως δὲν τὴν δεχόμαστε.
• Καὶ μαρτύριο, διότι «φάγεται τὰς σάρκας ἠμῶν ὡς πῦρ». Ἐκεῖνο, δηλαδή, ποὺ τελικὰ
πετυχαίνει ὁ ἄνθρωπος μὲ τὰ πλούτη, εἶναι νὰ ἐξασφαλίση τὸ θησαυρὸ τῆς φωτιᾶς.
Καίγεται κυριολεκτικά. Καίγεται κι ἐδῶ, σὲ τούτη τὴ Ζωή, ἀπ' τὰ ἀναμμένα κάρβουνα τῆς
συνειδήσεως. Καίγεται κι ἐκεῖ, στὴν αἰωνιότητα, ἀπ' τὴ φωτιὰ τῆς κολάσεως.
«Ἐθησαυρίσατε ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις». Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Ἂν τὲ εἴπῃς, ἂν τὲ
μὴ εἴπῃς, ἀναβράσεται τὸ πῦρ» (Ε.Π.Ε. 23,36).
Μαζεύουν πολοὶ χρήματα γιὰ τὰ «ἔσχατα». Καὶ ἔσχατα νοοῦν τὰ γερατειά τους. - Γιὰ τὰ
γηρατειά μου, λένε. Γιὰ τὰ τέλη τῆς ζωῆς μου!
Ἀλλ' ἰδοὺ γιὰ τὶς τελευταῖες μέρες τῆς ζωῆς μᾶς τί πετυχαίνουμε. Ἐξασφαλίζουμε τὴν
αἰώνια τιμωρία καὶ τὴν ἀσήκωτη ταλαιπωρία.
Τὰ δικαιώματα τῶν ἐργαζομένων (στ. 4)

Καίγεται καὶ πλούσιος, γιατί τὰ πλούτη τοῦ οὐσιαστικὰ εἶναι κλεμμένα.
Τ' ἀπέκτησε μὲ ἐκμετάλλευση τῶν ἐργαζομένων στὶς ἐπιχειρήσεις του ἢ στὰ κτήματά του.
Ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν, ποὺ ὁ ἐργοδότης ἢ ἐπιχειρηματίας τὸν στερεῖ ἢ τὸν δίνει μειωμένο,
αὐτὸς ὁ μισθὸς αὐξάνει τὰ πλούτη τοῦ πλουσίου. Καὶ γι' αὐτὸ πρόκειται γιὰ πλούτη ἄδικα.
Ἡ ἀδικία εἶναι ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ πράγματα στὸν κόσμο, ποὺ φτάνουν κατ' εὐθεῖαν στ' αὐτιὰ
τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι λέει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος: «Ἰδοὺ ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν τῶν ἀμησάντων
τὰς χώρας ὑμῶν ὁ ἀπεστερημένος ἀφ' ὑμῶν κράΖει, καὶ αἳ βοαὶ τῶν θερισάντων εἰς τὰ ὦτα
Κυρίου Σαβαὼθ εἰσεληλύθασιν» (στ. 4). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Μπροστά σας, σεῖς
οἱ πλούσιοι, βλέπετε τὴ μεγάλη ἀδικία σας. Θέρισαν τὰ χωράφια σᾶς οἱ ἐργάτες καὶ σεῖς
τοὺς στερήσατε τὸ μισθό. Κι αὐτὴ ἡ στέρησης τοῦ μισθοῦ κράζει, φωνάζει δυνατά. Οἱ
κραυγαλέες διαμαρτυρίες τῶν ἀδικημένων ἐργατῶν ἔχουν φτάσει στ' αὐτιὰ τοῦ Κυρίου
Σαβαώθ».
Στὰ λόγια αὐτὰ κρύβονται δυὸ μεγάλες ἀλήθειες.
~ 114 ~
• Ἡ μιὰ κοινωνική: Τὸ Εὐαγγέλιο εἶναι ὑπὲρ τῆς δικαίας ἀμοιβῆς τῶν ἐργαζομένων. Οἱ δὲ
ἐργαζόμενοι ἔχουν ὅλο το δικαίωμα νὰ διεκδικοῦν τὰ νόμιμα δικαιώματά τους, νὰ κράζουν,
ἐφ' ὅσον βέβαια εἶναι συνεπεῖς στὴν ἐργασία τους. Διότι ὑπάρχει καὶ περίπτωσις νὰ
ὑποκινοῦνται οἱ ἐργαζόμενοι γιὰ ἀπαιτήσεις περισσότερες ἀπὸ τὴν ἐργασία ποὺ
προσφέρουν.
• Ἡ ἄλλη ἀλήθεια εἶναι θεολογική: Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ Κύριος Σαβαώθ, ὁ Κύριος των
Δυνάμεων. Καὶ δέχεται ὅλες τὶς κραυγὲς τῶν ἀδικουμένων.
Εἶναι ὁ προστάτης τῶν ἀδικουμένων. Καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν ἰκανοποιήση τὰ
αἰτήματα τῶν ἀνθρώπων, ποὺ μὲ ἐμπιστοσύνη ἀπευθύνονται στὴν ἀγαθότητα καὶ
παντοδυναμία Του.
«Εἷς τα ὦτα Κυρίου Σαβαὼθ εἴσεληλυθασιν».
• Οἱ κραυγὲς τῶν ἀδικουμένων, τῶν ποικίλων ἀδικουμένων, δὲν φτάνουν μόνο μέχρι τ'
αὐτιὰ τοῦ Θεοῦ. Φτάνουν καὶ μέχρι τ' αὐτιὰ τῶν χριστιανῶν. Δὲν μποροῦμε νὰ κλείνουμε τ'
αὐτιὰ καὶ τὰ μάτια μας, νὰ κάνουμε πῶς δὲν ἀκοῦμε καὶ δὲν βλέπουμε τὶς ἀδικίες ποὺ
γίνονται στὸν κόσμο.
Δὲν ἔχουμε δικαίωμα νὰ στεκόμαστε ἀπαθεῖς μπροστὰ στὶς φοβερὲς ἄδικιες. Ἡ δική μας
ἀδιαφορία καὶ ἀπάθεια εἶναι ἡ χαριστικὴ βολή, ποὺ ἀποτελειώνει τοὺς πληγωμένους ἀπ'
τὶς κοινωνικὲς ἀδικίες ἀδελφούς μας.
Ὁ δίκαιος φονεύεται (στ. 6)

Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ἐλέγχει τοὺς πλουσίους σταδιακά. Στὴν ἀρχὴ τοὺς καλεῖ σὲ
θρῆνο, μήπως καὶ συγκινηθοῦν. Στὴ συνέχεια τοὺς παρουσιάΖει ὡς ἀνόητους, ἀφοῦ
στηρίζονται σὲ πράγματα φθαρτὰ καὶ μάταια. Υστερα τοὺς παρουσιάζει ὡς ἀδίκους καὶ
ἐκμεταλλευτές, διότι ρουφοῦν τὸ αἷμα τῶν ἐργαζομένων. Καὶ τέλος τοὺς ἀποκαλεῖ
φονιάδες: «Κατεδικάσατε, ἐφονεύσατε τὸν δίκαιον οὐκ ἀντιτάσσεται ὑμὶν» (στ. 6).
Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Μὲ τὴν ἀδικία σας, σεῖς οἱ πλούσιοι, καταδικάσατε σὲ
ἐξαθλίωσι τοὺς φτωχούς. Κι ὄχι μόνο, ἀλλὰ καὶ τοὺς φονεύσατε. Καὶ τώρα εἶστε... ἥσυχοι.
Δὲν ἔχει πιὰ τὴ δύναμι ὁ φτωχὸς ν' ἀντισταθῆ! Μπράβο σας!».
• Ὁ πρῶτος Δίκαιος, ποὺ ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας Τὸν καταδίκασε καὶ Τὸν φόνευσε, εἶναι ὁ
Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Καὶ δέχτηκε νὰ φονευθῆ ὁ Χριστὸς χωρὶς νὰ φέρῃ καμμιὰ
ἀντίσταση. «Οὐκ ἀντιτάσσεται ὑμίν».
Εἶναι τὸ ἄκακο 'Ἀρνίο τοῦ προφήτη Ἠσαΐα, ποῦ ὁδηγήθηκε στὴ σφαγή. «Οὗτος οὐκ
ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ» (Ἡσ. 53 7). Θὰ μποροῦσε ν' ἀντισταθῆ. Δὲν ἀντιστάθηκε. Ὁ
θάνατός του ἦταν ἑκούσιος.
• Ὁ δίκαιος μὲ ὑπομονὴ δέχεται τὶς θλίψεις καὶ τὶς ἀδικίες. Διεκδικεῖ μέχρις ἑνὸς σημείου
τὰ δικαιώματά του, ἀλλὰ γνωρίζει πῶς μὲ τὴν ὑπομονὴ τοῦ κερδίΖει πολὺ περισσότερα. Ἡ
στάσις ὅμως τοῦ δικαίου δὲν ἀμνηστεύει τὴν πράξη τοῦ ἀδίκου. Εἶναι φονιὰς ὁ ἄδικος. Ἡ
~ 115 ~
ἠρεμία τοῦ νεκροταφείου δὲν σημαίνει ἥσυχια καὶ στὴ συνείδηση τοῦ φονιά, πούθαψε
τόσους ἀνθρώπους!
• Καὶ φόνος δὲν εἶναι μόνο ν' ἀφαιρέσης τὴ βιολογικὴ ζωὴ τοῦ ἄλλου. Φόνος εἶναι καὶ
νὰ τοῦ ἀφαιρέσης τὴν τιμή, νὰ τὸν ἐξουθενώσης ὑλικά, ἠθικά, ἐπαγγελματικά,
οἰκογενειακά. Φόνος εἶναι νὰ τὸν πεθάνης μὲ τὶς ἀδικίες σου, ρουφώντας τοῦ τὸ αἷμα.
Ο Ἰάκωβος θέλει μιὰ κοινωνία δικαιοσύνης, ἰσότητας καὶ ἀγάπης. Μὲ τίποτε δὲν
δικαιολογεῖ τὰ πλούτη καὶ τὶς ἀδικίες.
7
Μακροθυμήσατε οὖν, ἀδελφοί, ἕως τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου. ἰδοὺ ὁ γεωργὸς
ἐκδέχεται τὸν τίμιον καρπὸν τῆς γῆς, μακροθυμῶν ἐπ' αὐτῷ ἕως λάβῃ ὑετὸν πρώϊμον καὶ
ὄψιμον. 8 μακροθυμήσατε καὶ ὑμεῖς, στηρίξατε τὰς καρδίας ὑμῶν, ὅτι ἡ παρουσία τοῦ
Κυρίου ἤγγικε. 9 μὴ στενάζετε κατ' ἀλλήλων, ἀδελφοί, ἵνα μὴ κριθῆτε· ἰδοὺ ὁ κριτὴς πρὸ τῶν
θυρῶν ἕστηκεν. 10 ὑπόδειγμα λάβετε, ἀδελφοί μου, τῆς κακοπαθείας καὶ τῆς μακροθυμίας
τοὺς προφήτας, οἳ ἐλάλησαν τῷ ὀνόματι Κυρίου. 11 ἰδοὺ μακαρίζομεν τοὺς ὑπομένοντας·
τὴν ὑπομονὴν ᾿Ιὼβ ἠκούσατε, καὶ τὸ τέλος Κυρίου εἴδετε, ὅτι πολύσπλαγχνός ἐστιν ὁ Κύριος
καὶ οἰκτίρμων.
Μακροθυμία (στ. 7)
Μίλησε γιὰ ἀδικίες ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Καὶ γίνονται πολλὲς ἀδικίες στὴ Ζωή. Ὁ
δίκαιος πιέζεται, θλίβεται, πονάει. Δοκιμάζει περιπέτειες περισσότερες ἀπὸ τὸν ἀσεβῆ. Καὶ
χωρὶς νὰ τὸ θέλῃ διερωτᾶται: - Μέχρι πότε, Κύριε, θὰ ὑποφέρω; Μέχρι πότε θὰ ἀδικοῦμαι;
Μέχρι πότε θὰ βρίσκομαι σὲ κατάσταση πόνου καὶ στενοχώριας;
Τὴν ἀπάντηση δίνει ὁ ἅγιος Ἰάκωβος στὴ συνέχεια. Ἀφήνει τοὺς πλουσίους, ν'
ἀναπαύωνται στὴ σκληρότητά τους καὶ νὰ προγυμνάζονται γιὰ τὴν κόλασι, καὶ στρέφει σὲ
μιὰ νέα διδαχὴ τοῦ τὸ λόγο στοὺς πιστοὺς σ' ἐκείνους, ποὺ ὑποφέρουν, ποῦ ἄδικουνται,
ἀλλὰ καὶ ποὺ ἀγωνίζονται στὸ δρόμο τῆς τιμιότητας καὶ τῆς ἁγιότητας. Μιὰ Ζωὴ θὰ χτυπᾶμε
μόνο τους πλουσίους καὶ τὸ ἐπιπολάzον κακό;
Ἃς ρίξουμε τὸ βάρος καὶ στὴν ἐνίσχυση τῶν παιδιῶν τοῦ Θεοῦ. Μᾶς κοιτάΖουν μὲ
ἐμπιστοσύνη. Θέλουν ἀπάντηση. Ζητοῦν ἐνίσχυση, καὶ ὑλικὴ καὶ πνευματική.
Λοιπόν, μέχρι πότε θὰ ὑποφέρουν οἱ πιστοί; Μέχρι πότε θὰ περιμένουν νὰ ἐπικρατήση
τὸ δίκαιο καὶ ἡ ἀγάπη; Μέχρι τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου. «Ἕως τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου»
(στ. 7).
• Ἦταν βαθειὰ ἢ πίστις τῶν πρώτων χριστιανῶν στὴ δευτέρα παρουσία τοῦ Κυρίου.
Πίστευαν, ὅτι ἡ τακτοποίησης τῶν πραγμάτων θὰ γίνῃ πλήρως μόνο τότε, κατὰ τὴ δευτέρα
παρουσία. Ἡ ἀποκατάστασης τοῦ δικαίου, ποὺ τόσο πολὺ καταπατεῖται σὲ τούτη τὴ Ζωή,
θὰ γίνῃ ἀπόλυτα καὶ τέλεια τότε. Ὄχι μόνο θὰ πάψουν οἱ ἀδικίες κατὰ τῶν ἀνθρώπων τοῦ
~ 116 ~
Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ θὰ ἐπέλθη ἡ πλήρης δικαίωσις καὶ σωτηρία τους. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Ἡ παρουσία αὐτοῦ τοῖς μὲν φῶς ἔσται, τοῖς δὲ τιμωρία» (Ε.Π.Ε. 23, 46).
• Καὶ μέχρι νὰ γίνῃ ἢ δευτέρα παρουσία τί θὰ κάνουν οἱ πιστοί; Ὡς πρὸς τὶς θλίψεις καὶ
δοκιμασίες, ποὺ εἶναι ἀναπόφευκτες στὴ ζωή, ἕνα το ἰσχυρὸ φάρμακο: ἢ μακροθυμία.
Κάνει πολὺ λόγο γιὰ τὴ μακροθυμία ὁ Ἰάκωβος: «Μακροθυμήσατε οὔν, ἀδελφοί, ἕως τῆς
παρουσίας τοῦ Κυρίου. Ἰδοὺ ὁ γεωργὸς ἐκδέχεται τὸν τίμιον καρπὸν τῆς γῆς, μακροθυμῶν,
ἐπ' αὐτῶ ἕως λάβη ὑετὸν πρώϊμον καὶ ὄψιμον» (στ. 7). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική:
«Κάντε, ἀδελφοί μου ὑπομονὴ μεγάλη μέχρι τὴν παρουσία τοῦ Κυρίου. Κοιτάξτε τὸ γεωργό.
Περιμένει τὸν πολύτιμο καρπὸ τῆς γῆς καρτερώντας μὲ ὑπομονή, μέχρις ὅτου πέση Κι ἡ
πρώιμη βροχὴ (φθινοπωρινὴ) κι ἢ ὄψιμη βροχὴ (ἀνοιξιάτικη)».
• Τί εἶναι ἡ μακροθυμία;
• Ἡ γενναιότητα τῆς ψυχῆς, μὲ τὴν ὁποία μετριέται ἡ ἀντοχή της.
Ὑπάρχουν ψυχὲς τόσο μαλακὲς καὶ ἀσθενικές, ὥστε μοιάζουν μὲ κερί, ποῦ λειώνει μὲ τὴν
παραμικρὴ φλογίτσα. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ψυχές, ποὺ εἶναι τόσο δυνατὲς μὲ τὴ χάρη τοῦ
Θεοῦ, ὥστε ἀντέχουν στὴ φωτιὰ καὶ τῆς πιὸ πυρακτωμένης θλίψεως. Γρανιτένιες,
Χρυσαφένιες ψυχές.
• Οἱ πρῶτοι λέγονται λιπόψυχοι.
• Οἱ δεύτεροι λέγονται γενναιόψυχοι, γενναιόκαρδοι, μακρόθυμοι, λεοντόψυχοι.
• Μακροθυμία εἶναι ἡ δύναμις τῆς ὑπομονῆς, ποὺ δείχνει ὁ ἄνθρωπος στὶς θλίψεις καὶ
τὶς δοκιμασίες τῆς ζωῆς.
Αὐτὴ ἡ ὑπομονὴ δὲν εἶναι μιὰ στείρα κατάστασις.
Εἶναι ἡ ἐπῴασης τῆς χαρᾶς. Ἡ ὑπομονὴ στηρίζεται στὴν ἐλπίδα. Όποιος ἐλπίζει στὴ
βασιλεία τῶν οὐρανῶν, στὰ ἀπερίγραπτα ἀγαθά της ἐπουράνιας βασιλείας, αὐτὸς ἐλπίζει
καὶ χαίρεται, ἔστω κι ἂν βρίσκεται σὲ θλῖψι μεγάλη.
Γι' αὐτὸ καὶ ἀπόστολος Παῦλος λέει: «Τὴ ἐλπίδι χαίροντες, τὴ θλίψει ὑπομένοντες, τὴ
προσευχὴ προσκαρτεροῦντες» (Ρωμ. 1β' 12).
Όπως συνηθίζει ὁ Ἰάκωβος, φέρνει καὶ γιὰ τὸ θέμα τῆς μακροθυμίας καὶ τῆς ὑπομονῆς
ἕνα παράδειγμα. Εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ γεωργοῦ.
Ὁ γεωργὸς σπέρνει τὸν Ὀκτώβριο. Δὲν θερίσει ἀμέσως καρπούς. Περιμένει καὶ ἐλπίζει.
Μακροθυμεῖ. Δὲν ἄγανακτει γιὰ τὸ ὅτι περνάει ὁ καιρὸς χωρὶς νὰ βλέπῃ καρπούς. Πιστεύει,
πῶς ὁ καρπὸς θὰ ἔρθη, ἀλλὰ στὸν καιρό του. Θὰ ἔρθη ἢ βροχή, καὶ ἡ πρώτη, τὰ
πρωτοβρόχια, καὶ ἡ τελευταία καὶ ἡ πρώιμη καὶ ἡ ὄψιμη. «Ἰδοὺ ὁ γεωργὸς ἐκδέχεται τὸν
τίμιον καρπὸν τῆς γῆς, μακροθυμῶν, ἐπ' αὐτῶ ἕως λάβη ὑετὸν πρώϊμον καὶ ὄψιμον» (στ.
7).
• Καρπὸς τίμιος εἶναι καὶ πολύτιμος.
~ 117 ~
Εἶναι πολύτιμ οι οἱ καρποὶ τῆς γῆς, πολυτιμότεροι κι ἀπὸ χρυσάφι. Ἂν δὲν βρέξη καὶ δὲν
ἀποδώση ἢ γῆ τοὺς καρπούς της, τὸ σιτάρι κι ὅλους τους ἄλλους εὐλογημένους καρπούς
της, τί νὰ τὸ κάνῃ τὸ χρυσάφι ὁ ἄνθρωπος; Μήπως μπορεῖ νὰ φάη χρυσάφι γιὰ νὰ χορτάση;
Κι ἂν οἱ καρποὶ τῆς γῆς εἶναι τόσο πολύτιμοι, «τίμιοι», φανταστῆτε πόσο «τίμιος»,
πολύτιμος, εἶναι ὁ καρπὸς τοῦ οὐρανοῦ!
Λέει γιὰ τὴ μακροθυμία ὁ Μέγας Βασίλειος: «Δεῖ μακροθυμεϊν, πᾶν ὄ,τι ουν πάσχοντα,
καὶ ἐλέγχειν εὐκαίρως τὸν ἄδικουντα, οὐ μὴν ἐν πάθει τῆς αὐτοῦ ἐκδικήσεως, ἀλλ' ἐν
ἐπιθυμίᾳ τῆς τοῦ ἀδελφοῦ διορθώσεως, κατὰ τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου» (Ε.Π.Ε. 3, 462).
Μετάφρασις: Πρέπει ὁ πιστὸς νὰ μακροθυμὴ ὄ,τιδηποτε κι ἂν πάσχῃ. Ἔτσι ἐλέγχει μὲ
ἐπιτυχία αὐτὸν ποῦ ἀδικεῖ, ὄχι μὲ ἐκδικητικὸ πάθος, ἀλλ' ἐπιθυμώντας νὰ διορθώση τὸν
ἄδικο ἀδελφό του, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου.
• Σὲ τούτη τὴ ζωὴ σπέρνουμε.
• Σπέρνουμε μὲ τὴν πίστι.
• Σπέρνουμε μὲ τὸν ἀγῶνα γιὰ ἐνάρετη Ζωή.
• Σπέρνουμε μὲ τὴν ὑπομονὴ στὶς θλίψεις.
• Σπέρνουμε ὡς γεωργοὶ καὶ περιμένουμε μακροθυμοῦμε. Ο καρπὸς θὰ ἔρθη. Ποιὸς
εἶναι ὁ καρπός; “Η δικαίωσής μας, ἡ σωτηρία μας, ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
• Ἡ σπορὰ τῆς ζωῆς μας θὰ καρποφορήση, γιατί ποτίζεται μὲ δυὸ βροχές. Η μιὰ εἶναι
«πρώιμος». Εἶναι ἡ πρώτη παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Ἔγινε. “Η ἄλλη εἶναι «ὄψιμος». Εἶναι ἢ
δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Θὰ γίνῃ.
• Ὅποιος πιστεύει στὴν πρώτη παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ποῦ ἦταν ἡ δυσκολοτερη, αὐτὸς
πιστεύει καὶ στὴ δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ποῦ εἶναι εὐκολότερη.
Η δευτέρα εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς πρώτης. Ἦρθε καὶ ἔσπειρε. Πρέπει νὰ ἔρθη γιὰ νὰ
θερίση.
• Ἐκεῖνος θὰ θερίση δικαιοσύνη. Ἐμεῖς θὰ θερίσουμε δικαίωσι.
• Μὲ τὴν πρώτη παρουσία τοῦ Χριστοῦ φύτρωσε καὶ βλάστησε ὁ σπόρος τῆς σωτηρίας
μας. Μὲ τὴ δευτέρα παρουσία Του θὰ καρποφορήση. Καὶ θὰ εἶναι πλούσιος ὁ καρπός. Ο
πιστός, ποῦ δέχτηκε τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν καλλιέργησε μὲ τὴ χάρι καὶ παρουσίασε καλὰ
ἔργα, αὐτὸς «ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ Ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει» (Ματθ. 16' 29).
Ἐγγὺς ἢ δευτέρα παρουσία; (στ. 8).

Ἡ ὑπόθεσης τῆς δευτέρας παρουσίας γιὰ πολλοὺς ἀνθρώπους εἶναι μακρινή. Ο λαὸς λέει
σὲ μιὰ παροιμία του:
-Ζῆσε Μάη μου, νὰ φᾶς τριφύλλι!
Ἄντε, περίμενε, πότε θὰ γίνῃ ἡ δευτέρα παρουσία, γιὰ ν' ἀποκατασταθῆ τὸ δίκαιο καὶ νὰ
δοῦμε καλύτερη ζωή!
~ 118 ~
Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι εἶναι ἀνυπόμονοι, κοντόφθαλμοι. Θέλουν «ἐδῶ καὶ τώρα»,
νὰ δοῦν τὰ ἐλπιζόμενα ἀγαθά. Καὶ γι' αὐτὸ κλονίζονται εὔκολα. Δὲν μποροῦν νὰ περιμένουν
τὸ μέλλον. Τοὺς φαίνεται μακρινό.
“Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ἐπιθυμεῖ νὰ στηρίξη τὶς ψυχές, ποῦ εὔκολα κλονίΖονται ἀπ' τὶς
ἀντιξοότητες τῆς Ζωῆς: «Μακροθυμήσατε καὶ ὑμεῖς, στηρίξατε τὰς καρδίας ὕμων, ὅτι ἡ
παρουσία τοῦ Κυρίου ἤγγικε» (στ. 8). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Κουράγιο! Μὴν
ἀποκάμνετε. Μὴν ἀποθαρρύνεστε. Μὴ λιποψυχεῖτε. Στηριχτῆτε γερὰ νὰ μὴ πέσετε!
Ἄλλωστε ἔφτασε ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου».
• Ὅσοι εἶναι πιστοί, αὐτοὶ ἔχουν στήριγμα γερὸ καὶ ἀσφαλές.
Τὸ ἴδιο εἶναι ἕνα καράβι ποῦ θαλασσοδέρνεται, νάναι δεμένο μ' ἕνα ἀδύνατο σκοινί, καὶ
τὸ ἴδιο εἶναι νάχη ρίξει βαθειὰ τὴν ἄγκυρα καὶ νάχη γατζωθῆ γερά; Καράβι πλεούμενο ἢ
Ζωή μας. Θαλασσοδέρνεται. Ἀδύνατα σκοινιά, κλωστές, οἱ ψεύτικες χαρές. Ἄγκυρα,
«ἀσφαλὴς τὲ καὶ βεβαῖα» (Ἑβρ. στ' 19) ἡ χαρὰ τοῦ Θεοῦ.
Τὸ ἴδιο εἶναι νὰ στηρίζεται κάποιος σὲ ἀδύνατο καλάμι, καὶ τὸ ἴδιο νὰ στηρίζεται σὲ
δυνατὴ βακτηρία;
Καλάμι σπασμένο εἶναι οἱ ὑποσχέσεις, ποῦ μᾶς δίνουν οἱ ἄνθρωποι γιὰ καλυτέρευση τῆς
ζωῆς μας. Βακτηρία γερὴ καὶ ἀκλόνητη εἶναι οἱ «ἐπαγγελίες», οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ γιὰ
αἰώνια δόξα καὶ εὐτυχία. Όσα ὑπόσχεται ὁ Θεὸς πραγματοποιοῦνται 100%. «Ἀδύνατον γὰρ
ψεύσασθαι Θεὸν» (Ἑβρ. στ' 18).
• Στηρίζονται οἱ ψυχὲς μὲ τὴ βεβαιότητα, ὅτι ἔφτασε ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου. «Στηρίξατε
τὰς καρδίας ὑμῶν, ὅτι ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου ἤγγικε» (στ. 8). Οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ δὲν
πίστευαν ἁπλῶς στὴ δευτέρα παρουσία, ἀλλὰ πίστευαν κι ὅτι πλησιάζει ἡ ὥρα τῆς
παρουσίας τοῦ Κυρίου. «Ὁ Κύριος ἐγγὺς» (Φιλιπ. δ' 5). Ἀποτέλεσμα δὲ αὐτῆς τῆς πίστεως
καὶ τῆς προσμονῆς ἦταν ἡ χαρά. Χαίρονταν, γιατί ὅπου νάναι θὰ ἔβλεπαν τὸν Κύριο...
Σήμερα οἱ χριστιανοὶ καὶ δὲν πιστεύουν στὴ δευτέρα παρουσία, ἀλλὰ καὶ πιστεύοντας
τὴν ἀπωθοῦν στὸ ἀπώτατο μέλλον. Καὶ τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἀπιστίας στὴ δευτέρα παρουσία;
Δὲν ὑπάρχει στὴν καρδιά τους ἡ χαρὰ ὑπάρχει ὁ φόβος.
• Πολλοί, ἀκούγοντας «ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου ἤγγικε», ὅτι πλησιάζει δηλαδὴ ἡ δευτέρα
παρουσία, καὶ βλέποντας ὅτι δὲν ἔφτασε ἀκόμα, ἂν καὶ πέρασαν τόσοι αἰῶνες, λένε:
-Πέρασαν δυὸ χιλιάδες χρόνια ὁ Κύριος δὲν ᾖρθε. Μήπως οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ Ζοῦσαν
μ' αὐταπάτες; Μήπως ἄδικα περίμεναν; Μήπως τοὺς ἀπάτησε κάποιο ἐσχατολογικὸ
κήρυγμα;
• Ἀποκλείεται φυσικὰ ἢ ἀπάτη κάποιου ἐσχατολογικοῦ κηρύγματος, γιατί τὰ περὶ
ἐγγύτητας τῆς ἡμέρας τοῦ Κυρίου βρίσκονται μέσα στὴ θεόπνευστο Καινὴ Διαθήκη. Ἃς μὴ
ξεχνᾶμε, ὅτι ἀπὸ τὶς πρῶτες μέρες τῆς Ἐκκλησίας βρέθηκαν πολλοί, ποῦ ἔλεγαν παρόμοια
λόγια: «Ποῦ εἶναι ὁ Κύριος;». Λέει ὁ ἀπόστολος Πέτρος: «'Ἐλεύσονται... ἔμπαικται λέγοντες:
Ποῦ ἔστιν ἢ ἐπαγγελία τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου;» (Β ? Πέτρ. γ' 3-4).
~ 119 ~
Γιὰ νὰ καταλάβουμε, πῶς οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ καλὰ ἔκαναν ποὺ περίμεναν τὴ δευτέρα
παρουσία, πρέπει νὰ λάβουμε ὑπ' ὄψι μᾶς δυὸ μεγάλες ἀλήθειες:
• Ἡ πρώτη: Ὁ Κύριος ποτὲ δὲν ἀποκάλυψε τὸ χρόνο τῆς δευτέρας παρουσίας Του. Μᾶς
βεβαίωσε ὅτι θὰ γίνῃ δὲν μᾶς εἶπε πότε θὰ γίνῃ. Ὅσοι προσδιορίζουν ἀκριβῆ χρονολογία
τῆς συντέλειας τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Κυρίου, αὐτοὶ εἶναι ἢ ἀφελεῖς ἢ
ἀπατεῶνες. Ἀπατεῶνες εἶναι οἱ Χιλιαστές.
Ἄγνωστη ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου. Τὴν παρομοιάζει ὁ Χριστὸς ὡς κλέπτῃ, γιὰ τὸν ὁποῖον εἶναι
ἄγνωστο πότε θὰ ἔρθη τὴ νύκτα νὰ κλέψη.
Ἀφοῦ εἶναι ἄγνωστη ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου, ἄρα ὅσοι βρίσκονται σὲ ἐγρήγορσι καὶ διαρκῇ
προετοιμασία γιὰ τὸ ἐνδεχόμενο τοῦ ἐρχομοῦ της, εἶναι ὁπωσδήποτε πιὸ ἔξυπνοι ἀπ'
ἐκείνους ποὺ ἀδιαφοροῦν καὶ κοιμοῦνται.
“Ο σκοπὸς στὰ σύνορα παραμένει ἄγρυπνος. Μπορεῖ ὁ ἐχθρὸς νὰ μὴν ἐπιτίθεται. Αὐτὸ
ὅμως τοῦ δίνει τὸ δικαίωμα ν' ἀδιαφορήση καὶ νὰ τὸ ρίξη στὸν ὕπνο; Καὶ ἂν ἔρθη ὁ ἐχθρὸς
τὴν ὥρα ποῦ κοιμᾶται;
Ποιὸς σκοπὸς εἶναι σωστός: ὁ ξύπνιος ἢ ὁ κοιμισμένος; Φυσικὰ ὁ πρῶτος. "Ἔτσι κι ὁ
χριστιανός. Μένει ἄγρυπνος στὶς ἐπάλξεις τῆς ψυχῆς του. Δὲν ᾖρθε ἡ ὥρα τῆς ἑφόδου. "Ἂν
ὅμως ἔρθη; Τὸ ἐνδεχόμενο τῆς ἑφόδου τῆς δευτέρας παρουσίας κρατάει ἄγρυπνό το
χριστιανό. Καὶ αὐτὴ ἡ ἐγρήγορσις τὸν πρῶτο ποῦ ὠφελεῖ εἶναι ὁ χριστιανός.
• Ἡ δεύτερη: Ἡ παρουσία τοῦ Κυρίου εἶναι πολὺ κοντά μας. Εἶναι ἡ μέρα τοῦ θανάτου
μας.
Μπορεῖ ν' ἀργήση ἀκόμα ἀρκετὰ ἡ ἡμέρα τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Κυρίου.
Ὅμως ἡ μέρα τοῦ θανάτου μᾶς εἶναι πιθανὸν νάναι κι ἡ σημερινή. Κι ὁ θάνατος εἶναι μιὰ
παρουσία.
Ἡ δευτέρα παρουσία θὰ φέρῃ τὸν Κύριο κοντὰ στοὺς ἀνθρώπους.
Ὁ θάνατος φέρνει τὸν ἄνθρωπο μπροστὰ στὸ Θεό.
Προηγεῖται ἡ προσωπική μας παρουσία μπροστὰ στὸ φοβερὸ βῆμα τοῦ δικαίου Κριτοῦ,
καὶ ἕπεται ἡ γενικὴ παρουσία καὶ ἡ καθολικὴ κρίσις.
• Καὶ κάτι ἄλλο. Μὲ τὸ θάνατό μας ἐκμηδενίζεται ὁ χρόνος, ποὺ μᾶς χωρίζει ἀπ’ τὴ
δευτέρα παρουσία.
"Ἄρα ἡ δευτέρα παρουσία ἀπέχε ἀπ' τὸν καθένα μᾶς ὅσα χρόνια ζωῆς μᾶς ὑπολείπονται.
Ἂν Π.Χ. ἔχουμε ἀκόμα 30 χρόνια ζωῆς, ἡ δευτέρα παρουσία γιὰ μᾶς ἀπέχει 30 χρόνια. "Ἂν
πρόκειται νὰ πεθάνουμε αὔριο, ἢ δευτέρα παρουσία ἀπέχει γιὰ μᾶς μιὰ μόνο μέρα. "Ἄρα
ἀληθινὰ ἡ Ἁγία Γραφὴ λέει: «Ὁ Κύριος ἐγγύς».
Ἀλλὰ καὶ δυὸ χιλιάδες χρόνια, ποὺ πέρασαν ἀπ' τὴν πρώτη παρουσία τοῦ Χριστοῦ, δὲν
εἶναι τίποτε σὲ σύγκριση μὲ τὴν ἄπειρη αἰωνιότητα.
~ 120 ~
Γιὰ κάθε πιστό το πρόβλημα δὲν εἶναι πότε θὰ γίνῃ ἢ δευτέρα παρουσία τοῦ Κυρίου,
ἀλλὰ πὼς ὁ ἴδιος θὰ παρουσιαστῇ κατὰ τὴν ἀναφορὰ τοῦ μπροστὰ στὸν Κύριο.
Θὰ λυθοῦν ὅλα τα προβλήματα (στ. 9).

Ἐπειδὴ δυστυχῶς δὲν Ζοῦμε μὲ τὴ βέβαιη ἐλπίδα τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου, γι' αὐτὸ
προσπαθοῦμε νὰ λύσουμε τὰ προβλήματά μας μόνοι μας καὶ τὶς διαφορές μας μὲ τοὺς
ἄλλους μόνοι μας.
Γιὰ ἕνα πιστὸ ἢ ἀναμονὴ τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου δὲν εἶναι μόνο ἐλπίδα καὶ παρηγοριὰ
εἶναι καὶ καταστολὴ τῶν παθῶν του καὶ λύσις ὅλων των προβλημάτων του. Γι' αὐτὸ ὁ
ἀδελφόθεος Ἰάκωβος λέει: «Μὴ στενάζετε κατ' ἀλλήλων, ἀδελφοί, ἶνα μὴ κριθῆτε: ἰδοὺ ὁ
κριτὴς πρὸ τῶν θυρῶν ἔστηκεν» (στ. 9). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «'Ἀδελφοί μου, νὰ
μὴ γογγύσετε ὁ ἕνας ἐναντίον τοῦ ἄλλου, γιὰ νὰ μὴ καταδικαστῆτε. Όπου νάναι ὁ Κριτὴς
ἔφτασε. Στέκει στὴν πόρτα».
Στενάζουμε, δηλαδή, γογγύσουμε.
• Ὁ γογγυσμὸς εἶναι ἀπὸ τὶς συνηθισμένες ἐκδηλώσεις μας. Γογγύζουμε ὄχι μόνο μὲ τοὺς
ἄλλους ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ Θεό. Τὰ βάζουμε μαζί Του, γιὰ τὴν ὁποιαδήποτε
δυσκολία ποὺ συναντοῦμε.
• Ὁ γογγυσμὸς φανερώνει ἀπουσία μακροθυμίας καὶ ὑπομονῆς καὶ παρουσία ἐγωϊσμοὺ
καὶ ὑπερηφανείας. Γογγύζουμε ἐναντίον ἀνθρώπων, ποὺ κατὰ τὴν ἄποψί μας μᾶς ἔχουν
ἀδικήσει καὶ προσπαθοῦμε μόνοι μας νὰ βροῦμε τὸ δίκαιο.
Καὶ ὅμως ὁ Κύριος ὑπάρχει. Ὁ Κύριος μας βλέπει. Ὁ Κύριος ἐπιτρέπει δοκιμασίες, διότι
μᾶς ἑτοιμάσει στεφάνι. Ὁ Κύριος εἶναι δίκαιος Κριτὴς καὶ θ' ἀποδώση στὸν ἄδικο τὴν
ἀδικία, στὸν πιστὸ τὴν πίστη του. «Ἰδοὺ ὁ κριτὴς πρὸ τῶν θυρῶν ἔστηκεν».
Ο Χριστὸς χτυπᾷ δυὸ φορὲς τὴν πόρτα τῆς καρδιᾶς μας.
• Τὴν πρώτη φορὰ δὲν παραβιάζει τὴν πόρτα. Χτυπᾷ μὲ εὐγένεια καὶ ζητεῖ νὰ Τοῦ
ἀνοίξουμε, νὰ Τὸν δεχτοῦμε σὰν λυτρωτὴ καὶ εὐεργέτη μας.
• Τὴ δεύτερη φορὰ θὰ μπῆ μόνος του, εἴτε θέλουμε εἴτε δὲν θέλουμε. “Όποιος Τοῦ ἔχει
ἀνοίξει σὲ τούτη τὴ ζωὴ καὶ Τὸν ἔχει δεχτῆ σὰν Κύριό του καὶ Θεό, αὐτὸς δὲν φοβᾶται τὸ
ἄλλο χτύπημα, ποὺ θὰ κάνῃ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου μας.
Πόσο θὰ μᾶς συγκρατοῦσε ἀπ' τὴν ἁμαρτία καὶ τὴν ἀδικία ἡ μνήμη τοῦ θανάτου, ἡ
σκέψις, ὅτι «ὁ κριτὴς πρὸ τῶν θυρῶν»! Καὶ πόση ὑπομονὴ στοὺς πειρασμοὺς καὶ τὶς θλίψεις
θὰ δείχναμε, ἂν πιστεύαμε, ὅτι «ἐγγίσει ἢ ἀπολύτρωσις ἠμῶν» (Λουκ. κὰ' 28)!
Ὑπόδειγμα οἱ ἅγιοι (στ. 10-11)

Δὲν εἴμαστε οἱ μόνοι, ποὺ περνᾶμε θλίψεις καὶ δοκιμασίες. Πρὶν ἀπὸ μᾶς δοκιμάστηκαν
σὰν χρυσάφι μέσ' στὸ καμίνι τῶν θλίψεων καὶ τῶν πειρασμῶν ὅλοι οἱ ἅγιοι, τόσο τῆς
Παλαιᾶς ὅσο καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος προβάλλει τοὺς ἁγίους σὰν
διδασκαλία καὶ ἐνίσχυσι! «Ὑπόδειγμα λάβετε, ἀδελφοί μου, τῆς κακοπαθείας καὶ τῆς
~ 121 ~
μακροθυμίας τοὺς προφήτας, οἳ ἐλάλησαν τῷ ὀνόματι Κυρίου» (στ. 10). Ἀπόδοσης στὴν
ἁπλοελληνική: «Ὡς ὑπόδειγμα, ἄδελφοί μου, κακοπαθείας, ἀλλὰ καὶ μεγάλης ὑπομονῆς,
νάχετε τοὺς προφῆτες, ποὺ μίλησαν ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὡς ἀπσταλμένοι Του».
• Δὲν εἶναι λόγια κενὰ ἢ μακροθυμία καὶ ὑπομονή. Εἶναι πραγματικότητες. Τὸ
διαπιστώνουμε στὴ ζωὴ τῶν ἁγίων.
Πόσα ὑπέστησαν! Πόσες κακοπάθειες τοὺς βρῆκαν! Καὶ ὅμως ἄντεξαν. Ὑπέμειναν.
Μακροθύμησαν.
Ὁ Ἰάκωβος τοὺς μακαρίζει. Εἶναι εὐτυχισμένοι, ἔστω κι ἂν πέρασαν τὰ πάνδεινα, ὅπως ὁ
Ἰώβ. Γιατί; Διότι ἔσπειραν θλίψεις, θέρισαν δόξα. Ἔσπειραν δάκρυα, θέρισαν χαρὰ καὶ
ἀγαλλίασι. Ἐκεῖνο ποὺ ἔχει σημασία εἶναι τὸ τέλος. «Τὸ τέλος Κυρίου εἴδετε» (στ. 11).
«Μηδένα πρὸ τοῦ τέλους μακάριζε». Σημασία ἔχει ποιὸς θὰ γελάση τελευταῖος, ποιὸς
θὰ χαρῆ στὸ τέλος. Ἡ ζωὴ τοῦ χριστιανοῦ περνάει ἀπ' τὸ μονοπάτι τοῦ πόνου, ἀλλὰ
καταλήγει στὸ τέρμα τῆς αἰώνιας δόξας καὶ χαρᾶς.
Πρὸ Χριστοῦ, μετὰ Χριστὸν

Ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος στὸ στίχο 12 τοῦ πέμπτου κεφαλαίου κάνει λόγο γιὰ τὸν ὅρκο.
Πρόκειται γιὰ μιὰ ξεχωριστὴ διδαχὴ τοῦ Ἰακώβου, ποῦ ἔχει ἄμεση σχέση μὲ τὸ ψέμα, τὸ πιὸ
διαδεδομένο καὶ καθημερινὸ ἁμάρτημα τοῦ ἀνθρώπου.
Ἀπόδειξις, ὅτι λέμε ψέματα κι ἔχει κλονιστῆ ἡ ἐμπιστοσύνη μεταξύ των ἀνθρώπων, εἶναι
ὁ ὅρκος. Καταφεύγουν στὸν ὅρκο, γιὰ νὰ βεβαιώσουν τὸν ἄλλον ὅτι δὲν ψεύδονται.
Ἐπειδὴ ὅμως τὸ ψέμα εἶναι ριζωμένο μέσα τους, γι' αὐτὸ κι ὁ ὅρκος τοὺς εἶναι ψεύτικος.
Καὶ τὸ φοβερότερο εἶναι, πῶς στὸ μεγάλο ψέμα τοῦ ὅρκου καλοῦμε μάρτυρα τὸν ἴδιο το
Θεὸ ἢ πράγματα καὶ πρόσωπα ἱερά.
Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος ἀπαγορεύει τελείως τὸν ὅρκο, λέγοντας: «Πρὸ πάντων δέ, ἀδελφοί
μου, μὴ ὀμνύετε μήτε τὸν οὐρανὸν μήτε τὴν γῆν μήτε ἄλλον τινὰ ὅρκον: ἤτω δὲ ὑμῶν τὸ
ναὶ ναί, καὶ τὸ οὗ οὗ, ἶνα μὴ εἰς ὑπόκρισιν πέσητε» (στ. 12). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική:
«Πρὸ πάντων δέ, ἀδελφοί μου, νὰ μὴν ὅρκιζεστε οὔτε ἐπικαλούμενοι πράγματα οὐράνια,
οὔτε ἐπικαλούμενοι πράγματα ἐπίγεια. Οὔτε νὰ παίρνετε κάποιον ἄλλον ὅρκο. Γιὰ σᾶς τὸ
Ναὶ θὰ εἶναι Ναί, καὶ τὸ "Ὄχι θὰ εἶναι "Ὄχι (θὰ λέτε πάντα τὴν ἀλήθεια). Δὲν θὰ ὁρκίζεστε,
γιὰ νὰ μὴ καταδικαστῆτε».
• Οὐσιαστικά τα λόγια αὐτὰ τοῦ Ἰακώβου εἶναι ἐπανάληψις καὶ ὑπενθύμισις τῶν λόγων
τοῦ Χριστοῦ στὴν ἐπὶ τοῦ Ὅρους ὁμιλία:
«Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμὶν μὴ ὁμόσαι ὅλως μήτε ἐν τῷ οὐρανῷ, ὅτι θρόνος ἐστὶ τοῦ Θεοῦ μήτε
ἐν τῇ γῇ, ὅτι ὑποπόδιόν ἐστι τῶν ποδῶν αὐτοῦ μήτε εἰς Ἱεροσόλυμα, ὅτι πόλις ἐστὶ τοῦ
μεγάλου βασιλέως μήτε ἐν τῇ κεφαλῇ σου ὀμόσης, ὅτι οὐ δύνασαι μίαν τρίχα λευκὴν ἢ
~ 122 ~
μέλαιναν ποιῆσαι. "Ἔστω δὲ ὁ λόγος ὕμων ναὶ ναί, οὗ οὗ: τὸ δὲ περισσὸν τούτων ἐκ τοῦ
πονηροῦ ἐστι» (Ματθ. ε' 34-37).
• Τὸ νέο πρᾶγμα, ποὺ εἰσάγει ὁ εὐαγγελικὸς νόμος στὸ θέμα αὐτό, εἶναι ἡ κατάργησις
τελείως τοῦ ὅρκου. «Όταν πρέπῃ νὰ λέτε ναί, νὰ λέτε ναί, κι ὅταν πρέπῃ νὰ λέτε ὄχι, νὰ λέτε
ὄχι».
Νὰ μὴ λένε οἱ χριστιανοὶ τὰ ἀντίθετα, δηλαδὴ νὰ μὴ ψεύδωνται. Ὁπότε δὲν ὑπάρχει
ἀνάγκη τοῦ ὅρκου.
• Ὁ ὅρκος ὑπάρχει ἐκεῖ ὅπου ἡ ἐμπιστοσύνη εἶναι κλονισμένη. Καὶ εἶναι ἡ ἐμπιστοσύνη
κλονισμένη, ἐκεῖ ὅπου συνηθίζεται τὸ ψέμα.
Μιὰ ἀπορία:
• Γιατί στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ὁ ὅρκος σὲ περίπτωσι εἰλικρινοῦς βεβαιώσεως ἐπιτρέπεται,
μερικὲς μάλιστα φορὲς καὶ συνιστᾶται, ἐνῷ στὴν Καινὴ Διαθήκη ἀπαγορεύεται τελείως;
Ο Θεὸς στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἐπέτρεψε κατὰ καιροὺς τὸν ὅρκο, ὅπως καὶ τόσα ἄλλα
ἀνεπίτρεπτα γιὰ τὴν Καινὴ Διαθήκη. Οἱ ἄνθρωποι στὴν Παλαιὰ ἦταν σὲ νηπιακὴ
πνευματικῶς κατάσταση.
Τὰ μικρὰ βρέφη ἐπιτρέπεται νὰ θηλάζουν καὶ ἐπιβάλλεται γι' αὐτὰ ὁ θηλασμός. Γιὰ ἕνα
μεγάλο ὅμως ἄτομο ἀποτελεῖ ντροπὴ ὁ θηλασμός. «Ἐπεῖ καὶ τὸ θηλάζειν τοϊς μὲν παιδίοις
ἁρμόζει, τοῖς δὲ ἀνδρᾶσιν αἰσχύνη» (Θεοδώρητος).
Ψευδορκία
Μεγάλο καὶ σοβαρό το θέμα τοῦ ὅρκου. Τὰ διάφορα σκαλοπάτια στὸ θέμα τοῦ ὅρκου:
• Τὸ πρῶτο καὶ χειρότερο καὶ σατανικότερο εἶναι ἡ ψευδορκία. Τὸ νὰ ὁρκίζεσαι ψεύτικα.
Ξέρεις σὲ μιὰ ὑπόθεση ποιὰ εἶναι ἡ ἀλήθεια, καὶ σὺ καταθέτεις ψέματα. Καὶ παίρνεις
ψεύτικους ὅρκους. Παλαμίσεις τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο μὲ τὸ χέρι σου καὶ ὁρκίζεσαι ψέματα.
Δυστυχῶς εἶναι πολλοὶ οἱ ψευδομάρτυρες στὶς μέρες μας. Οἱ Ἰουδαῖοι, προκειμένου νὰ
καταδικάσουν τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ἀναzήτησαν ψευδομάρτυρες. «Τὸ συνέδριον ὅλον
ἔzητουν ψευδομαρτυρίαν κατὰ τοῦ Ἰησοῦ ὅπως θανατώσωσιν αὐτὸν καὶ οὒχ εὗρον. Καὶ
πολλῶν ψευδομαρτύρων προσελθόντων, οὒχ εὗρον» (Ματθ. κστ' 59).
Καὶ σὲ κάθε ὑπόθεση καταδίκης της ἀλήθειας καὶ ἀθῴων ἀνθρώπων, ἀναZnτοῦνται
ψευδομάρτυρες. Ἢ μᾶλλον, οὔτε κὰν ψάχνουν γιὰ ψευδομάρτυρες. Προσέρχονται πλῆθος
ψευδομαρτύρων. Δικηγορικὰ γραφεῖα καὶ προθάλαμοι τῶν δικαστηρίων γίνονται πολλὲς
φορὲς ἐργαστήρια, ὅπου χαλκεύονται ψευδομαρτυρίες.
“Η ψευδορκία βρίσκεται σὲ αἰχμή, σὲ μεγάλη δρᾶσι. Ὁ Μωσαϊκὸς νόμος στὸ Δεκάλογο
καταδικάζει τὴν ψευδορκία: «Οὐ ψευδομαρτυρήσεις κατὰ τοῦ πλησίον σου μαρτυρίαν
ψευδῆ» (Ἔξοδ. κ' 16).
~ 123 ~
“Όσοι ὁρκίζονται ψεύτικα, αὐτοὶ ὄχι ἁπλῶς ζοῦν πρὸ Χριστοῦ, ἀλλὰ ζοῦν χειρότερα ἀπ'
τοὺς ἀνθρώπους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Ἐπιορκία
• Δεύτερο σκαλοπάτι σχετικὰ μὲ τὸν ὅρκο εἶναι ἡ ἐπιορκία. Τὸ νὰ δίνης, δηλαδή, μιὰ
ὑπόσχεσι καὶ νὰ μὴ τὴν τηρῇς, νὰ τὴν ἀθετῇς. Ἐπιτρεπόταν στὴν Παλαιὰ Διαθήκη νὰ δίνουν
οἱ ἄνθρωποι ὅρκο. Ἀλλ' ἔπρεπε ὁ ὅρκος νὰ μὴν εἶναι ψευδορκία ἢ ἐπιορκία.
Βασικὰ ὁ ὅρκος εἶναι δυὸ πράγματα:
• Βεβαίωσις.
• Ὑπόσχεσις.
Μὲ τὸν ὅρκο ὁ ἄνθρωπος ἢ θέλει νὰ δώση μαρτυρία καὶ νὰ βεβαιώση τὴν ἀλήθεια γιὰ
μιὰ ὑπόθεση, ἢ θέλει νὰ ὑποσχεθῆ κάτι.
• Στὴν πρώτη περίπτωση ὁ ὅρκος λέγεται μαρτυρία.
• Στὴ δεύτερη περίπτωσι λέγεται ἐπαγγελία, ὑπόσχεσις.
• Σήμερα αὐτὴ ἡ ἐπαγγελία ἢ ὑπόσχεσις ὀνομάζεται καὶ τάμα. Ἀλλὰ διαφέρει ἡ
ἐπαγγελία ἀπ' τὸ τάμα, ὅσο διαφέρει ἡ γῆ ἀπ' τὸν οὐρανό.
Ἡ ἐπαγγελία δίδεται ἀπ' τὸ Θεό. Τὸ τάμα γίνεται ἀπ' τὸν ἄνθρωπο.
Ἡ ἐπαγγελία εἶναι δεῖγμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Τὸ τάμα εἶναι ὑπόσχεσις κάτω ἀπὸ πίεσι.
Ἡ ἐπαγγελία ἀναφέρεται σὲ σωτηριώδη καὶ οὐσιαστικὰ θέματα. Τὸ τάμα ἔχει σχέση μὲ
τὴν τυπολατρεία καὶ τὴν ψευδαίσθησι.
Τὴν ἐπαγγελία τοῦ Θεοῦ τὴν ἔχει ἀνάγκη ὁ ἄνθρωπος. Τὸ τάμα τοῦ ἀνθρώπου δὲν τόχει
ἀνάγκη ὁ Θεός.
• Ὅσοι, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη παρέβαιναν τὸν πρῶτο ὅρκο, τὸν βεβαιωτικό, διέπρατταν
τὸ ἁμάρτημα τῆς ψευδορκίας. Όσοι παρέβαιναν τὸν δεύτερο ὅρκο, τὸν ὑποσχετικό, καὶ
ἀθετοῦσαν τὴν ὑπόσχεσή τους, αὐτοὶ διέπρατταν τὸ ἁμάρτημα τῆς ἐπιορκίας.
Πολυορκία
• Τὸ τρίτο σκαλοπάτι εἶναι ἡ πολυορκία. Τὸ νὰ δίνονται ἀκατάσχετα πολλοὶ ὅρκοι.
Υπήρχε ἐποχή, ποὺ στὸν τόπο μας δὲν ὑπῆρχε ὁ ὅρκος.
Δὲν χρειαζόταν ὁ ὅρκος. Ὁ λόγος ἦταν συμβόλαιο. Ὑπῆρχε μεγάλη ἐμπιστοσύνη ἀνάμεσα
στοὺς χριστιανούς.. Ὅταν τὸ κράτος μᾶς ἔγινε ἐλεύθερο, τότε ἐπηρεασμένη ἡ νέα
νομοθεσία ἀπ' τὶς ξένες νομοθεσίες, καθιέρωσε καὶ τὸν ὅρκο.
Οἱ Βαυαροί, ποῦ ᾖρθαν τότε καὶ θέλησαν, ξένοι αὐτοὶ καὶ ἑτερόδοξοι, νὰ ρυθμίσουν τὰ
πράγματα τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων, ἐπέβαλαν καὶ τὴν ὑποχρεωτικὴ ὁρκωμοσία.
• Γιὰ ὅλα τα θέματα δυστυχῶς χρειάζονται ὅρκοι.
~ 124 ~
• Σ' ὅλα τα δικαστήρια, ἀπὸ τὸ κατώτατο, ὅπως εἶναι τὸ εἰρηνοδικεῖο, μέχρι τὸ ἀνώτατο,
ὅπως εἶναι ὁ "Ἄρειος Πάγος, ἀπαιτεῖται ὅρκος.
• Γιὰ «ψύλλου πήδημα» καλοῦνται οἱ ἄνθρωποι νὰ παλαμίσουν τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο.
• Ὑπολογίζεται, ὅτι στὴν Ἑλλάδα δίνονται καθημερινὰ 10.000 ἐπίσημοι ὅρκοι στὰ
δικαστήρια. Μέσα σ' ἕνα χρόνο δίνονται 3.650.000 ὅρκοι!
Κι ἂν λάβουμε ὑπ' ὄψι, ὅτι κάθε ὅρκος, κι ὁ πιὸ ἀληθινός, εἶναι ἁμαρτία, κάθε δὲ
ψεύτικος ὅρκος εἶναι πυρκαγιά, φαντάζεστε πόσες σατανικὲς φλόγες μᾶς ἔχουν περισώσει;
Εὔορκια
• Τὸ τέταρτο σκαλοπάτι εἶναι ἡ εὐορκία. Τὸ νὰ δίνη κανεὶς ἀληθινὸ ὅρκο. Τὸ νὰ τηρῇ τὶς
ὑποσχέσεις, ποὺ ἔχει δώσει μὲ ὅρκο. Τὸ νὰ ἐκτελῇ τὰ καθήκοντά του ἐνόρκως. Φυσικὰ ἡ
εὐορκία δὲν συγκρίνεται μὲ τὴν ψευδορκία καὶ τὴν ἐπιορκία. Καλὰ εἶναι ὅμως νὰ μὴ
δίνουμε ὅρκο καὶ ὑποσχέσεις. Ἀλλ' ὅμως ἀπ' τὴ στιγμὴ ποὺ δὲν προσέξαμε καὶ δώσαμε
ὅρκο ἢ ὑποσχέσεις, ὀφείλουμε νὰ τὶς τηροῦμε, ἐφ' ὅσον φυσικὰ οἱ ὑποσχέσεις εἶναι
σύμφωνες μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Ἃς θυμηθοῦμε δυὸ παραδείγματα ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή.
• Στὸ πρῶτο δόθηκε ὑπόσχεσις, ποῦ ἀθετήθηκε καὶ εὐτυχῶς ποῦ ἀθετήΘηκε.
• Στὸ δεύτερο δόθηκε ὑπόσχεσις κι ἐπειδὴ δὲν ἀθετήθηκε, στοίχισε τὸ θάνατο τοῦ
ἁγιωτέρου ἀνθρώπου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
• Τὸ πρῶτο ἀναφέρεται στὴν ὑπόσχεση τῶν μάγων. Ἔδωσαν ὑπόσχεσι στὸ βασιλιὰ
Ἡρῴδη, πῶς θὰ ἐπιστρέψουν νὰ τοῦ ποῦν ποὺ βρίσκεται ὁ γεννηθεῖς Ἰησοῦς Χριστὸς (Ματθ.
β' 8-9). Όταν ἄκουσαν τὸν Ἡρῴδη καὶ σὰν νὰ συμφώνησαν μαζί του πῶς θὰ τὸν ἐνημέρωναν
σχετικά, ἤσαν ἀνυποψίαστοί του σατανικοῦ καὶ ἐγκληματικοῦ σχεδίου του.
Ἄγγελος ὅμως τοῦ οὐρανοῦ ἔγκαιρά τους εἰδοποίησε. Ἄγγελος ἔφερε τὴν ἀγγελία καὶ τὴν
ἐπαγγελία τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου. Ἄγγελος ἐμφανίστηκε νὰ σβήση τὴν ἐπαγγελία
τῶν μάγων στὸν Ἡρῴδη.
Καὶ ἐκεῖνοι ἀθέτησαν τὴν ὑπόσχεσι. «Δὶ' ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν»
(Ματθ. β' 12). Καὶ φυσικὰ ἔπραξαν ἅγια.
Ναί, ὅ,τι κι ἄν σου λένε οἱ ἄνθρωποι, ἀκόμα καί της... Ἐκκλησίας, πῶς πρέπει τάχα νὰ
τηρήσης τὸ τάμα σου, ἐσὺ θὰ θεωρήσης ἀγγελικὴ προσταγὴ ν' ἀλλάξης. Αὐτὸ ποὺ
ὑποσχέθηκες δὲν τὸ θέλει ὁ Θεός!
• Τὸ δεύτερο παράδειγμα ἀναφέρεται στὸν ὅρκο καὶ τὴν ὑπόσχεσι, ποῦ ἔδωσε ὁ ἄλλος
Ἡρῴδης στὴ θυγατέρα τῆς Ἡρῳδιάδας, πῶς θὰ τῆς ἔδινε μέχρι καὶ τὸ μισὸ βασίλειό του.
Όταν τὸ ἁμαρτωλὸ κοράσιο Ζήτησε, ἀντὶ ἄλλου δώρου, τὴν κεφαλὴ τοῦ Προδρόμου, τί
ἔπρεπε νὰ κάνῃ ὁ Ἡρῴδης;
Ἔπρεπε ν' ἀθετήση τὴν ὑπόσχεσι καὶ τὸν ὅρκο.
~ 125 ~
Τί ἔκανε; Σκέφτηκε τὴν ὑπόσχεσι σὲ ἕνα τρελοκόριτσο κι ὄχι τὴ φωνὴ τῆς συνειδήσεώς
του, ποὺ συνηγοροῦσε ὑπὲρ τοῦ Ἰωάννου! «Διὰ τοὺς ὅρκους καὶ τοὺς συνανακειμένους οὐκ
ἤθελησεν αὐτὴν ἀθετῆσαι» (Μάρκ. στ ? 26).
Προτίμησε ν' ἀποκεφαλίση τὸν ἅγιωτερο ἄνδρα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τὸν Πρόδρομο
καὶ Βαπτιστὴ τοῦ Κυρίου, παρὰ νὰ παραβῇ τὸν ὅρκο του. Ἔπνιξε τὴ φωνὴ τοῦ δικαίου, γιὰ
νὰ μὴ χαλάση τὸ χατήρι τῶν αἰσχρῶν του φίλων.
Ἀορκία
• Ὑπάρχει καὶ πέμπτο σκαλοπάτι. Αὐτὸ πλησιάζει στὴν κορυφή. Εἶναι ἡ τελειότητα στὸ
θέμα τοῦ ὅρκου. Τὸ νὰ μὴν ὁρκίζεται κανένας καθόλου. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, ποὺ δὲν ἔχουν
ὁρκιστῆ σὲ δικαστήριο, διότι ποτὲ τοὺς δὲν ἐκλήθησαν ὡς μάρτυρες νὰ καταθέσουν γιὰ
κάποια ὑπόθεση. Ἂν ὅμως τοὺς καλέσουν, εἶναι ἀποφασισμένοι νὰ ὁρκιστοῦν. Ἑπομένως ἡ
εὐορκία τοὺς εἶναι συμπτωματική.
Ὑπάρχουν ὅμως ἄλλοι, ποῦ δὲν ἔχουν ὁρκιστῆ σὲ δικαστήριο, ἀλλὰ πολλὲς φορὲς ἔχουν
ὁρκιστῆ ἀνεπίσημα. Γιὰ νὰ γίνουν πιστευτοί, καταφεύγουν σὲ ὅρκους:
-Σοῦ ὁρκίζομαι! -Σ' ὅ,τι ἔχω ἱερό! - Μὰ τὸ Θεό! - Μὰ τὴν Παναγία! - Σοῦ ὁρκίζομαι στὰ
παιδιά μου! Εἶναι σὰν νὰ ὁρκίστηκαν σὲ δικαστήριο, ἴσως καὶ κάτι χειρότερο.
Διότι στὸ δικαστήριο ἢ στὴν ἀνάκρισι, ἃς ποῦμε ὅτι ὑπάρχει κάποιος ἐξαναγκασμός,
κάποια πίεσις ἀπ' τὸ νόμο, κάποια ἀπειλῇ, πῶς θὰ τιμωρηθῆς, ἂν δὲν ὁρκιστῆς. Στὶς ἄλλες
περιπτώσεις ποῦ ὁρκίζεσαι, ποιὸς σὲ ἀναγκάζει; Ποιὸς σὲ πιέζει; Ποιὸς σὲ ἀπειλεῖ; Κανένας.
Ἡ κακή σου συνήθεια σὲ σπρώχνει στὸν ὅρκο.
Ἀορκία, λοιπόν, δὲν ἔχει ἐκεῖνος, ποῦ δὲν ὁρκίζεται ἐπίσημα σὲ δικαστήρια, ἀλλ'
ὁρκίζεται ἀνεπίσημα στὶς καθημερινὲς συναλλαγές του, οὔτε ἐκεῖνος ποὺ δὲν ὤρκιστηκε
μὲν μέχρι τώρα, ἀλλ' εἶναι ἕτοιμος αὔριο νὰ ὁρκιστῆ, σὰν κληθῆ μάρτυρας.
Ἀορκία δείχνουν ἐκεῖνοι, ποὺ ποτέ τους καὶ σὲ καμμιὰ περίπτωση δὲν ὅρκιζονται. Διότι
ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ, ποὺ ἐπαναλαμβάνεται ἀπ' τὸν ἀδελφόθεο Ἰάκωβο, εἶναι σαφὴς καὶ
κατηγορηματικός: «Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμὶν μὴ ὁμόσαι ὅλως».
Γιατί ἀπαγορεύεται ὁ ὅρκος;

Ὁ ὅρκος εἶναι ἁμαρτία, ἔστω κι ἂν εἶναι ἀληθινός. Ο Κύριος δὲν ἀπαγόρευσε τὸν ὅρκο
χωρὶς λόγο. Νὰ δυὸ ἀπ' τοὺς λόγους, ποὺ ἀπαγορεύεται:
• Ὁ πρῶτος: «Οὐ λήψη τὸ ὄνομα Κυρίου ἐπὶ ματαίω» (Δεύτ. ἐ' 11). Μὲ τὸν ὅρκο πιάνουμε
καὶ χρησιμοποιοῦμε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ γιὰ μικροπράγματα, γιὰ μάταια πράγματα. Κι εἶναι
τοῦτο ἁμαρτία.
Ἂν εἶχες ἕνα διαμάντι πολύτιμο, ἕνα πετράδι πανάκριβο, ποῦ ἀξίζει ὅσο μιὰ χώρα
ὁλόκληρη, θὰ ἔπαιζες μαζί του;
Θὰ τὸ χρησιμοποιοῦσες γιὰ ὁποιαδήποτε δουλειά σου; Θὰ τὸ ἐξέθετες μπροστά σε
ἄλλους; Ὄχι. Θὰ τὸ ἔκρυβες καὶ θὰ τὸ πρόσεχες. Θὰ σεβόσουν τὴν ἀξία του.
~ 126 ~
'Ἀλλὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπείρως πολυτιμότερο ἀπὸ διαμάντια καὶ πετράδια.
Γιατί παίζεις μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ; Γιατί καλαμπουρίσεις μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ; Γιατί
χρησιμοποιεῖς ματαιολογώντας τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ;
Οἱ Ἰσραηλῖτες δὲν πρόφεραν τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ σεβασμό. Σπανίως
χρησιμοποιοῦσαν τὸ ὄνομα Γιαχβὲ ἢ Ἰεχωβά. Ἐμεῖς σήμερα παίζουμε μὲ τὸ ὑπερύμνητο
ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι «τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» (Φιλιπ. β' 9).
Τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ εἶναι γιὰ νὰ τὸ ὁμολογοῦμε, ὄχι γιὰ νὰ τὸ βλασφημοῦμε. Γιὰ νὰ τὸ
ὕμνουμε, ὄχι γιὰ νὰ τὸ κοροϊδεύουμε. Γιὰ νὰ τὸ σεβόμαστε, ὄχι γιὰ νὰ ὁρκιζόμαστε σ' αὐτό.
• Ὁ δεύτερος: Κάνουμε τὸ Θεὸ συνένοχό της δικῆς μας ἀπάτης! Μὲ τὸν ὅρκο ὄχι μόνο
χρησιμοποιοῦμε «ἐπὶ ματαίω» τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ βάζουμε τὸ Θεὸ συμμέτοχο καὶ
συνέταιρο στὶς δικές μας ἀπάτες καὶ ἀτιμῖες.
-Ὁρκίζομαι στὸ Θεὸ καὶ στὸ Εὐαγγέλιο, ὅτι αὐτὰ ποὺ λέω εἶναι ἀληθινά!
Τὸ λέμε αὐτό, ἐνῷ ξέρουμε ὅτι ἡ ὅλη ὑπόθεσης εἶναι ψέματα. Ἐπικαλούμαστε τὸ Θεὸ τῆς
Ἀλήθειας νὰ βάλῃ τὴ σφραγῖδα του στὸ δικό μας ψέμα! Καθιστοῦμε τὸ Θεὸ συνένοχό των
πράξεών μας.
Ο ὅρκος ἀποτελεῖ βεβήλωση τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ. «Καὶ οὐκ ὀμεῖσθε τῷ ὀνόματί μου
ἐπ' ἀδίκω καὶ οὐ βεβηλώσετε τὸ ὄνομα τὸ ἅγιόν του Θεοῦ ὑμῶν» (Λευϊτ. 10' 12).
Ο ὅρκος εἶναι βεβήλωσις, χειρότερη ἀπὸ τὴ βλασφημία. Τὴ βλασφημία τὴν ἐκστομίζουν
οἱ ἀσεβεῖς πάνω στὰ νεῦρα τους. Τὸν ὅρκο τὸν δίδουν οἱ «χριστιανοὶ» ἐν ψυχρῷ, σὰν νὰ μὴ
συμβαίνῃ τίποτε.
Ἴσως νὰ πᾶτε: - Ἐγὼ δὲν ὁρκίζομαι στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Ὁρκίζομαι σὲ ἄλλα ἱερὰ
πρόσωπα.
Πρόκειται γιὰ ὑποκρισία.
Ὁ Ἰάκωβος, ἀποκλείοντας κάθε ὅρκο, λέει: «Πρὸ πάντων δέ, ἀδελφοί μου, μὴ ὀμνύετε
μήτε τὸν οὐρανὸν μήτε τὴν γῆν μήτε ἄλλον τινὰ ὅρκον» (στ. 12).
'Ἀποκλείεται, δηλαδή, ὁ ὁποιοσδήποτε καὶ στὸ ὁποιοδήποτε ὄνομα ἢ πρᾶγμα ὅρκος.
Γιατί εἶναι ὅρκος, ποῦ ἔμμεσα ἢ ἄμεσα ἔχει τὴν ἀναφορά του στὸ Θεό.
Ὁ ὅρκος, ὅπως καὶ τὸ ψέμα, εἶναι ὑποκρισίες.
Ἀπόλυτη ἀνάγκη νὰ πάρουμε μιὰ ἠρωϊκὴ ἀπόφαση. Ποτὲ νὰ μὴν ξαναορκιστοῦμε. Κι ἂν
σὲ δικαστήριο σὲ καλέσουν μάρτυρα, νὰ δηλώσης μὲ θάρρος:
- Εἶμαι χριστιανὸς καὶ ἀρνοῦμαι νὰ ὁρκιστῶ!
Ὑπάρχει καὶ νόμος, ποὺ καλύπτει τὴν ἀορκία γιὰ λόγους θρησκευτικῆς συνειδήσεως.
Ἔχει δὲ ὡριμάσει τὸ πρᾶγμα καὶ πολὺ σύντομα πρέπει νὰ καταργηθῆ ἢ ὑποχρεωτικὴ
ὁρκωμοσία.
~ 127 ~
Ἃς γίνουμε ἀληθινοὶ στὶς σχέσεις μας. Νὰ λέμε τὸ ναὶ ναί, καὶ τὸ ὄχι ὄχι. Τὰ παραπάνω
εἶναι τοῦ Διαβόλου. Ὁ Θεὸς εἶναι ἀληθινός. Μᾶς θέλει καὶ μᾶς ἀληθινούς. Τὴν ἀλήθεια
πάντα, ὅ,τι κι ἂν μᾶς στοιχίση.
13
Κακοπαθεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσευχέσθω· εὐθυμεῖ τις; ψαλλέτω. 14 ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν;
προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ' αὐτὸν
ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου· 15 καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν
κάμνοντα, καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος· κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ.
Κακοπάθεια - Ευθυμια (στ. 13)

Μὲ δυὸ θέματα ἀρκετὰ παρεξηγημένα δίνει λύσι θεόπνευστη ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος
στὴν περικοπή, ποὺ ἐδῶ ἀναλύουμε. Τὸ ἕνα εἶναι τὸ θέμα τῆς χαρᾶς. Τὸ ἄλλο εἶναι τὸ θέμα
τοῦ Εὐχελαίου.
• Ὁ πόνος εἶναι μιὰ πραγματικότητα, ἀναπόφευκτη, στὴ ζωή μας. Πονᾶμε καὶ θὰ πονᾶμε
σωματικὰ καὶ πνευματικά.
•Ο σωματικὸς πόνος προκαλεῖται ἀπ' τὴν ἀρρώστια.
•Ο ψυχικὸς πόνος ἀπ' τὶς ποικίλες θλίψεις, ἀπ' τοὺς ποικίλους πειρασμούς.
Γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ πόνου τῆς ἀρρώστιας ὁ Ἰάκωβος συνιστᾷ τὸ Εὐχέλαιον.
Γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν ψυχικῶν πόνων συνιστᾷ τὴν προσευχή.
• Καὶ γιὰ τὴν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν, ποὺ πιθανὸν προκαλοῦν τόσο τὸ σωματικό, ὅσο καὶ
τὸν ψυχικὸ πόνο, συνιστᾷ τὴ μετάνοια καὶ τὴν ἐξομολόγησι.
Λέει στὸν ἑπόμενο στίχο: «Κακοπάθει τὶς ἐν ὑμίν; Προσευχέσθω. Εὔθυμει τὶς; Ψαλλέτω»
(στ. 13). Ἀπόδοσης στὴν ἀπλεολληνική: «Ὑποφέρει κάποιος ἀπό σας; Νὰ προσεύχεται.
Βρίσκεται σὲ χαρούμενη κατάστασι; Νὰ ψάλλῃ».
• Σὰν κακοπάθεια ἐδῶ ἐννοεῖ ὅλα τα κακά, ποὺ μποροῦν νὰ χτυπήσουν τὸν ἄνθρωπο,
ἐκτὸς ἀπ' τὴ σωματικὴ ἀρρώστια, γιὰ τὴν ὁποίαν κάνει ἰδιαίτερο λόγο παρακάτω, στὸ στίχο
14. Νὰ μερικὲς κακοπάθειες: Οἱ διωγμοὶ γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ τὸ Εὐαγγέλιό του. Οἱ καταπιέσεις
καὶ οἱ κατατρεγμοί. Ἡ φτώχια καὶ ἡ πεῖνα. Οἱ κίνδυνοι ἀπὸ θεομηνίες. Οἰκογενειακὰ καὶ
ἀτομικὰ προβλήματα. Οἰκονομικὲς δυσπραγίες καὶ χρέη.
Οἰκογενειακὰ δράματα καὶ ἐγκαταλείψεις. Ἡ Δουλεία καὶ αἰχμαλωσία.
Φυλακίσεις, συκοφαντίες καὶ ἀδικίες.
Ἔλλειψις κατανοήσεως ἀπ' τὸ περιβάλλον κ.α. Γιὰ ὅλα αὐτὰ δυὸ δρόμοι ἀνοίγονται.
• Ὁ ἕνας σκοτεινός. Τὸν προτείνει ὁ Σατανᾶς. Εἶναι ἡ ἀπελπισία, ἢ ἀπογοήτευσις.
~ 128 ~
• Ὁ ἄλλος φωτεινός. Τὸν προτείνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ: Εἶναι ἡ προσευXή, ποὺ γεννάει τὴ
χαρά.
• Τί εἶναι ἡ προσευχή; Μυστικὴ ἐπαφὴ τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεό. Τοῦ ἀδυνάτου μὲ τὸν
Δυνατό. Τοῦ μικροῦ μὲ τὸν Μεγάλο καὶ Ἰσχυρό.
Η προσευχὴ εἶναι τὸ καταφύγιο. Βάλλουν οἱ πειρασμοὶ καὶ οἱ θλίψεις. Δὲν θὰ μπορέσουν
ὅμως νὰ πλήξουν τὴν ψυχή μας, ἂν ἔχουμε καταφύγει στὸ ἀσφαλὲς καταφύγιο τῆς θεϊκῆς
προστασίας μὲ τὴν προσευχή.
Ένα συρματάκι εἶναι πολὺ ἀδύνατο τόσο, ποῦ κι ἕνα μικρὸ παιδάκι μπορεῖ νὰ τὸ σπάση.
Ἂν ὅμως τὸ λεπτὸ αὐτὸ συρματάκι ἔρθη σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ ρεῦμα, τότε ἀποκτᾷ δύναμι
τρομακτική, ποὺ καὶ γίγαντα ἀκόμα τὸν σωριάσει κατὰ γῆς νεκρό, ἂν τολμήση νὰ τὸ ἄγγιξη
ἠλεκτροφόρο ὅπως εἶναι.
Μὲ λεπτό, ἀδύνατο συρματάκι μοιάζει ἡ ζωή μας, ἡ ψυχή μας. Μόνοι μας, στὶς δικές μας
δυνάμεις ἂν ἀρκεστοῦμε, καὶ ἡ παραμικρὴ θλῖψις μᾶς καταβάλλει. Ἂν ὅμως τὸ συρματάκι
τῆς ὑπάρξεώς μας ἔρθη σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ ρεῦμα τοῦ Οὐρανοῦ, τότε γίνεται τόσο δυνατό,
ὥστε καὶ τὸν χειρότερο Σατανᾶ τὸν κατατροπώνει καὶ τὴ μεγαλύτερη θλῖψι τὴν ἀποδιώκει.
Καὶ ἡ ἐπαφὴ γίνεται μὲ τὴν προσευχή.
• Γι' αὐτὸ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος συνιστᾷ: «Κακοπάθει τὶς ἐν ὑμίν; Προσευχέσθω» (στ.
13).
• Τί κρῖμα! Νάχουμε μιὰ τόσο μεγάλη εὐκαιρία, ὅπως εἶναι ἡ προσευχή, καὶ νὰ μὴ τὴν
ἐκμεταλλευόμαστε!
• Νὰ ὑπάρχη 'Ἐκεῖνος, ποὺ εἶναι ἕτοιμος νὰ σηκώση τὸ βάρος τῶν θλίψεών μας, κι ἐμεῖς
νὰ τὸν ἐμποδίσουμε, νὰ Τὸν λησμονοῦμε, νὰ μὴ θέλουμε νὰ καταφύγουμε σ' Αὐτόν! Καὶ νὰ
προτιμᾶμε νὰ καταφεύγουμε στὴ σκοτεινὴ λύση τῆς μελαγχολίας!
• Τί κρῖμα νὰ μὴν ἔχουμε «ἐκμεταλλευτῆ» τὴν ἐπικοινωνία καὶ τὴν κοινωνία μας μὲ τὸν
ὕψιστον Θεό, καὶ μάλιστα ὅταν ἡ προσευχὴ γίνεται ἐκτενὴς ἀπὸ ὅλη τὴν ἐκκλησία. Ἄραγε
ἐκτιμήσαμε τί μεγάλη εὐκαιρία μᾶς χαρίσει ὁ Θεὸς στὴ θεία Λειτουργία; Δυστυχῶς οἱ
περισσότεροι λεγόμενοι χριστιανοὶ δὲν θεωροῦν προτεραιότητα τῆς ζωῆς τους καὶ λύσι τῶν
ἀναγκῶν τοὺς τὴ σύναξι τῆς Λειτουργίας. Ἀπουσιάζουν ἀκόμα κι ἀπ' τὴν Κυριακάτικη
σύναξι.
Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Οἱ μὲν ἐν ταῖς προσευχαις, οἱ δὲ ἐν ταῖς θείαις συνάξεσιν οὐ
συνεχῶς παραγίνεσθε. Ταῦτα πρὸς τοὺς ἀπολιμπανομένους τῶν θείων συνάξεων εἴρηται,
καὶ πρὸς τοὺς ἐν τῇ τῆς φοβερᾶς καὶ μυστικῆς τραπέζης ὥρα εἰς συντυχίας καὶ ματαιολογίας
ἀσχολουμένους... Ἑκατὸν ἑξήκοντα ὀκτὼ ὥρας ἐχούσης τῆς ἑβδομάδος, μίαν καὶ μόνην
ὥραν ἄφωρισεν ἐαυτῶ ὁ Θεός. Καὶ ταύτην εἰς πράγματα βιωτικὰ καὶ εἰς γελοία καὶ εἰς
συντυχίας ἀναλίσκεις;» (Ε.Π.Ε. 30,314). Μετάφρασις: Μερικοὶ δὲν προσεύχονται, κι ἄλλοι
δὲν σπεύδουν συνεχῶς στὶς ἱερὲς συνάξεις. Τὰ λέω αὐτὰ γιὰ ὅσους ἀπουσιάζουν ἀπ' τὶς
λειτουργικές μας συνάξεις καὶ τὴν ὥρα τῆς φοβερῆς τραπέζης αὐτοὶ ἀσχολοῦνται μ' ἄλλες
συναντήσεις καὶ μὲ ἀνόητα πράγματα... Ο Θεὸς μᾶς ἔδωσε κάθε βδομάδα ἑκατὸν ἑξήντα
~ 129 ~
ὀκτὼ ὧρες καὶ ζητάει γιὰ τὸν ἑαυτὸ Τοῦ μιὰ μονάχα ὥρα. Κι αὐτὴν δὲν Τοῦ τὴν
προσφέρουμε, ἀλλὰ τὴν σπαταλᾶμε σὲ ἀνόητα καὶ γελοία πράγματα.
• Ἡ προσευχὴ λύνει τὰ προβλήματά μας. Η θλῖψις μᾶς μετατρέπεται σὲ χαρά.
Ὑπάρχουν καὶ τὰ διαστήματα τῆς χαρᾶς στὴ ζωή μας. Όλη φυσικὰ ἡ ζωὴ μᾶς πρέπει νάναι
μιὰ ἀτέλειωτη χαρά. Ἀλλ' εἰδικότερα μερικὰ γεγονότα εἶναι εὐχάριστα. Ὑπάρχουν
διαστήματα ἡλιοφάνειας μέσα στὴ συννεφιασμένη ἀπ' τὶς θλίψεις Ζωή μας. Καὶ τότε; Πῶς
θὰ ἐκδηλώνουμε τὴ χαρά μας; Μᾶς τὸ λέει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος: «Εὔθυμει τὶς; Ψαλλέτω»
(στ. 13).
• Οἱ κοσμικοὶ ἄνθρωποι ἐκδηλώνουν τὶς χαρές τους μὲ κοσμικὰ καὶ ἄσεμνα τραγούδια,
μὲ γλέντια καὶ ξεφαντώματα ἁμαρτωλά, μὲ συμπόσια προκλητικὰ καὶ σπατάλες μεγάλες,
μὲ γέλια καὶ καγκασμούς, μὲ χοροὺς καὶ ἐξαλλοσύνες. Τελικά, δηλαδή, οἱ ἐκδηλώσεις αὐτὲς
τῆς ψεύτικης χαρᾶς, ὁδηγοῦν πάλι τὴν ψυχὴ στὴν κουφότητα, στὴν κενότητα, στὴν
μελαγχολία, στὴ λύπη.
• Ὁ χριστιανὸς χαίρεται γιὰ ἀληθινὲς χαρὲς καὶ πραγματικὲς ἐπιτυχίες τῆς Ζωῆς του γιὰ
εὐτυχῆ γεγονότα.
Η χαρὰ ἀπ' τὴν καρδιὰ τοῦ ἔρχεται στὰ χείλη, ξεχειλίζει. Γίνεται ψάλσιμο καὶ τραγοῦδι.
Ὅταν λέῃ ὁ Ἰάκωβος «Ψαλλέτω», δὲν ἐννοεῖ μόνο τους ψαλμοὺς τοῦ Δαβὶδ ἢ μόνο τους
ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας ἐννοεῖ κάθε Χριστιανικὸ ᾆσμα καὶ τραγοῦδι. Τὰ τραγούδια βέβαιά
της Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας εἶναι ἀπαράμιλλα. Μᾶς φέρνουν σὲ
μιὰ θεία εὐφροσύνη.
Ἰδίως οἱ ὕμνοι τοῦ ὄρθρου κάθε Κυριακῆς (καὶ τῶν ὀκτῶ ἤχων) ἔχουν χαρμόσυνο τόνο.
Εἶναι ὁ μουσικὸς ἀντίλαλος τῆς χαρᾶς τῆς Ἀναστάσεως. Καὶ τί ἄλλο πιὸ χαρούμενο ἀπ' τὸ
μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως, ποὺ καταργεῖ τὸ θάνατο, ποῦ παύει τὴ λύπη, ποὺ διώχνει τὸ
σκοτάδι καὶ φέρνει στὴ ζωὴ μᾶς τὸν ἀνέσπερο ἥλιο τῆς ἀληθινῆς, τῆς αἰώνιας Ζωῆς; “Όλα
καὶ ὅλοι μέσ' στὴν Ἐκκλησία Ζοῦν τὴν ἐμπειρία τῆς Ἀναστάσεως. Καὶ καλοῦνται σὲ
χαρούμενο ψάλσιμο, σὰν αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ἱερὸς ὑμνογράφος στὸν αἶνο τοῦ γ ? ἤχου:
«Χαρᾶς τὰ πάντα πεπλήρωται τῆς Ἀναστάσεως τὴν πεῖραν εἰληφότα».
• Ἡ χριστιανικὴ ψυχὴ μὲ πολλοὺς τρόπους ἐκφράσει τὴν ἐσωτερική της χαρά. Τὸ
«Ψαλλέτω» δὲν ἀναφέρεται μόνο στὰ ψάλσιμο μέσα στὴ λατρευτικὴ σύναξι, μέσα στὴν
ἐκκλησία. Ἀναφέρεται καὶ στὸ χριστιανικὸ τραγοῦδι καὶ ψάλσιμο, ποῦ γίνεται παντοῦ καὶ
πάντοτε.
Γέμισε δυστυχῶς ὁ κόσμος ἀπὸ βρώμικα τραγούδια. Όλα τὰ ἠλεκτρόφωνα μεταδίδουν
καὶ μεταφέρουν ἢ τραγούδια κοσμικά, ποὺ ἀναδύουν τὴ βρωμιὰ καὶ λάσπη σαρκικότητας
ἢ τὴ μελαγχολία καὶ τὸν πεσιμισμό.
Εἶναι καιρὸς οἱ χριστιανοὶ ν' ἀντιδράσουμε σωστά.
Νὰ ἐκφράσουμε ἐλεύθερα καὶ δημόσια τα ἱερά μας συναισθήματα καὶ τὴ χαρά μας γιὰ
τὴ λύτρωσί μας ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.
~ 130 ~
Ν' ἀκοῦμε κασέτες καὶ εἰ μὲ χριστιανικὰ τραγούδια καὶ ἐκκλησιαστικοὺς ὕμνους.
Νὰ τραγουδᾶμε παντοῦ.
• Ἡ ἔλλειψις χριστιανικοῦ ᾄσματος δείχνει ἔλλειψι χαρᾶς. Ἀλλὰ καὶ τὸ ψάλσιμο μέσ' στὴν
ἐκκλησία πρέπει νάναι ὁ καθρέτης τῆς χαρᾶς τῶν πιστῶν. Ὄχι μουρμουρίσματα καὶ
μοιρολόγια, ἀλλὰ πανηγυρικοὶ καὶ συγκλονιστικοὶ πρέπει νὰ εἶναι οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας
μας.
Ἰδίως τὴν Κυριακὴ νὰ δεσπόζῃ ὁ Ἀναστάσιμος αἶνος. Νὰ γιατί, σὺν τοῖς ἄλλοις, ἡ
Ἐκκλησία δὲν ἐπιτρέπει τὴν Κυριακὴ νὰ τελοῦνται στοὺς ναοὺς μνημόσυνα. Ἔξω κάθε
πένθιμος τόνος ἀπ' τὸ ἀναστάσιμο πανηγύρι!
Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος, ποῦ εἶναι ὁ διδάχος τῆς ἀληθινῆς χριστιανικῆς Ζωῆς, μᾶς
συνιστᾷ πρακτικά το ψάλσιμο καὶ τὸ τραγοῦδι σὰν ἔκφραση χαρᾶς, ὅπως ἀκριβῶς κι ὁ
ἀπόστολος Παῦλος: «Πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, λαλοῦντες ἐαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ
ὠδαῖς πνευματικαῖς, ἄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ» (Ἐφεσ. ἐ' 18-19).
Εὐχέλαιον (στ. 14)

Ἡ θλῖψις ἔρχεται, ἔστω κι ἂν πλαστήκαμε γιὰ τὴ χαρά, ἔστω κι ἂν ὁ θρίμαβος τῆς
Ἀναστάσεως σπρώνχει τὸ μοτίβο τοῦ θανάτου.
Μέχρις ὅτου ὁ χριστιανὸς ἀπαλλαγῆ τοῦ σώματος καὶ Ζήση τὸ πλήρωμα τῆς χαρᾶς «ἓν
τὴ ἀνεσπέρω ἡμέρα τῆς βασιλείας» Του, θὰ δοκιμαστῆ μᾶλλον, θὰ δοκιμάζεται.
• Ὁ σταυρὸς τὸν ἑτοιμάσει γιὰ τὴν ἀνάσταση. Κι εἶναι κι ἡ σωματικὴ ἀρρώστια ἕνας
σταυρός.
Πάντοτε βασανιζόταν ὁ ἄνθρωπος σωματικά. Σήμερα δὲ ἐκείνη ἡ ἀρρώστια, ποὺ
κατατρώει σὰν γυπαετὸς τὰ σπλάχνα τοῦ Προμηθέα ἀνθρώπου, εἶναι ὁ καρκίνος.
Δὲν ὑπάρχει σπίτι, ποὺ κάποιος συγγενής του δὲν πάσχει ἀπὸ καρκίνο. Δὲν ὑπάρχει
οἰκογένεια, ποὺ δὲν ἔχει καὶ κάποιον ἄρρωστο. Τὰ νοσοκομεῖα καὶ οἱ κλινικὲς εἶναι
ἀσφυκτικὰ γεμάτα ἀπὸ ἀρρώστους.
Ὑπάρχει πόνος καὶ βόγγος μεγάλος στὴ γῆ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι περνοῦν ἀπ' τὸ καμίνι
κάποιας σωματικῆς, μερικὲς φορὲς δὲ πολλῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν.
• Τί θὰ γίνῃ μὲ τὴν ἀρρώστια; Μοιρολατρικὰ θὰ τὴν ἀντιμετωπίζουμε; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ὁ
Θεὸς ἔδωσε φάρμακα, καὶ ὑλικὰ καὶ πνευματικά.
Ο χριστιανὸς σέβεται τὶς διαγνώσεις καὶ τὴν θεραπευτικὴ ἀγωγὴ τῆς Ἰατρικῆς Ἐπιστήμης,
διότι ὁ Θεὸς ἔδωσε καὶ τὶς ἐπιστῆμες. Ἀλλὰ δὲν ἀρκεῖται μόνο στοὺς σωματικοὺς γιατρούς.
Καταφεύγει καὶ στοὺς πνευματικούς. Καὶ πνευματικοὶ γιατροὶ εἶναι οἱ πρεσβύτεροί της
Ἐκκλησίας, οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἐπίσκοποι. Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος συνιστᾷ: «'Ἀσθενεῖ τὶς ἐν ὑμίν;
Προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ' αὐτὸν
ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίω ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου» (στ. 14). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική:
~ 131 ~
«'Ἀσθενεῖς κάποιος ἀπό σας; Ἃς προσκαλέση τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας κι ἃς
προσευχηθοῦν γι' αὐτόν, κι ἃς τὸν ἀλείψουν μὲ λάδι στὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου».
• Πῶς καλεῖς τὸ γιατρὸ στὸ σπίτι σου, ὅταν ὑποφέρῃς σοβαρά; Ἔτσι θὰ καλέσης καὶ τὸν
ἱερέα. Κι ὅπως ὁ γιατρός σου δίνει τὸ κατάλληλο φάρμακο, ἔτσι καὶ ὁ ἱερεὺς μεταδίδει
φάρμακο εὐλογημένο. Εἶναι ἡ ἐπάλειψις μὲ τὸ ἁγιασμένο ἔλαιο. «Προσευξάσθωσαν ἐπ'
αὐτὸν ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίω» (στ. 14).
• Τὸ ἔλαιον, τὸ λάδι, τὸ χρησιμοποιοῦσαν στὴν ἀρχαία ἐποχὴ σὰν φάρμακο, ὅπως καὶ τὸ
κρασί. Τὸ κρασὶ ἦταν ἀντισηπτικό, τὸ λάδι μαλακτικό.
Ἔτσι βλέπουμε καὶ στὴν παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου (Λουκ. 1' 34). Καὶ ὁ
εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος μᾶς πληροφορεῖ, ὅτι οἱ Ἀπόστολοι «ἐν τῷ ὀνόματί του Ἰησοῦ
Χριστοῦ» πήγαιναν παντοῦ, «ἐκήρυσσoν ἶνα μετανοήσωσι, καὶ δαιμόνια πολλὰ ἐξέβαλλον,
καὶ ἤλειφον ἐλαίω πολλοὺς ἀρρώστους καὶ ἐθεράπευον» (Μάρκ. στ' 12-13).
• Στὰ λόγια τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου θεωρεῖ ἡ Ἐκκλησία ὅτι βρίσκεται ἢ ἀρχὴ τοῦ
μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου.
Πολὺς λόγος γίνεται γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου σήμερα. Καὶ ἀρκετὰ εἶναι στὸ λαὸ
μᾶς διαδεδομένη ἡ συνήθεια νὰ τελοῦν στὸ σπίτι τοὺς εὐχέλαια.
Εἶναι ἀνάγκη νὰ δοῦμε τὰ τρία βασικὰ στοιχεῖα τοῦ ἱεροῦ Εὐχελαίου, τὶς τρεῖς βασικὲς
προϋποθέσεις, ποὺ χωρὶς αὐτὲς δὲν τελεῖται τὸ Μυστήριο. Υπάρχει ὁ μεγάλος κίνδυνος, ἂν
τὸ Εὐχέλαιον τελεῖται «οἴκῃ καὶ ὡς ἔτυχε», νὰ δημιουργῇ τὴν ψευδαίσθηση στοὺς
ἀνθρώπους, ὅτι εἶναι ἐν τάξει.
Ἀσθένεια. Εὐχὴ τῆς Πίστεως. Ἐξομολόγησις (στ. 15)

• Ἡ πρώτη προϋπόθεσης εἶναι ἡ σωματικὴ ἀσθένεια. Τὸ Εὐχέλαιον γίνεται μόνο γιὰ
περιπτώσεις σωματικῆς ἀσθένειας. Δὲν γίνεται γιὰ νὰ ἑτοιμαστοῦν νὰ κοινωνήσουν οἱ
ἔνοικοι τοῦ σπιτιοῦ κι οἱ γείτονες! Δὲν ἔχει καμμιὰ σχέσι τὸ Εὐχέλαιο μὲ τὴ θεία Κοινωνία.
Μὲ τὴ θεία Κοινωνία σχέση ἄμεση ἔχει τὸ μυστήριο τῆς μετανοῇς καὶ Ἐξομολογήσεως. Τὸ
Εὐχέλαιο εἶναι ἔκτακτη λειτουργικὴ πρᾶξις, ποὺ ἀφορᾷ σὲ σωματικὲς ἀρρώστιες.
Γιὰ τὶς ἄλλες θλίψεις, κακοπάθειες μίλησε ὁ Ἰάκωβος προηγουμένως. Ἐδῶ σαφῶς μιλάει
γιὰ σωματικὴ ἀσθένεια. Δὲν συγχωρεῖ πνευματικὲς ἀσθένειες τὸ Εὐχέλαιον. Αὐτὲς
συγχωροῦνται μόνο μὲ τὴν ἐξαγόρευση τῶν ἁμαρτιῶν.
• Ἀλλὰ καὶ ἡ σωματικὴ ἀσθένεια πρέπει νὰ εἶναι σοβαρή. Δηλαδή, νὰ εἶναι κατάκοιτος
ὁ ἄρρωστος, νὰ μὴ μπορῶ νὰ μεταβῆ αὐτὸς στοὺς πρεσβυτέρυς, ἀλλὰ νὰ «προσκαλοῦνται
οἱ πρεσβύτεροι» στὸ σπίτι του.
Θὰ ρωτῆστε: - Ὁποιαδήποτε ἀρρώστια θεραπεύεται μὲ τὸ Εὐχέλαιο; Ἀπάντησις:
Δὲν ὑπογράφει ὁ Θεὸς συμβόλαιο, πῶς, ἂν προσευχόμαστε, θ' ἀπαλλαγοῦμε
ὁπωσδήποτε ἀπ' τὸ σωματικὸ πόνο. Ὄχι. Μπορεῖ ὁ πόνος νάναι συνοδίτης τοῦ ἀνθρώπου
~ 132 ~
μέχρι τὴν τελευταία του ἀναπνοή. Τὸ μαρτύριο τοῦ πόνου δὲν ἔξαλειφεται μὲ τὸ μυστήριο
τοῦ εὐχελαίου.
Η πίστις τοῦ ἀσθενοῦς καὶ τῶν συγγενῶν, ποὺ προσεύχονται καὶ τελοῦν καὶ τὸ Εὐχέλαιο,
εἶναι προϋπόθεσις γιὰ θεραπευτικὸ θαῦμα, ὁπωσδήποτε ὅμως ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία. Κι
αὐτὸ εἶναι τὸ μεῖζον.
Εἴτε ὅμως σωματικὴ θεραπεία, εἴτε, τὸ καὶ σπουδαιότερο, ψυχικὴ σωτηρία, ἐπέρχεται
καὶ διὰ τοῦ Εὐχελαίου, ἐφ' ὅσον ὑπάρχουν οἱ ἄλλες δύο βασικὲς προυποθέσεις.
• Δεύτερη λοιπὸν προϋπόθεσις: Ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως. Λέει ὁ Ἰάκωβος: «Καὶ ἡ εὐχὴ τῆς
πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα, καὶ ἔγερει αὐτὸν ὁ Κύριος. Κὰν ἁμαρτίας ἢ πεποιηκῶς,
ἀφεθήσεται αὐτῶ» (στ. 15). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Καὶ ἡ προσευχὴ μὲ δυνατὴ
πίστι στὸ Χριστό, αὐτὴ θὰ σώση τὸν ἀσθενῆ καὶ θὰ τὸν σηκώση ἀπ' τὸ κρεββάτι ὁ Κύριος.
Ἔστω καὶ ἂν ἔχῃ πράξει ἁμαρτίες, θὰ γίνῃ σ' αὐτὸν θεραπεία».
Ποιὰ εἶναι «ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως»;
• Ἡ προσευχὴ ποῦ γίνεται μὲ πίστι;
• Ἡ προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ, πούναι ἡ πίστις. Προσωποποιεῖται ἡ πίστις.
• Γίνεται τὸ θαῦμα, ὅταν ὑπάρχη ἀκράδαντη πίστις. Τὸ ἐρώτημα τοῦ Χριστοῦ εἶναι
συγκλονιστικό: «Πιστεύεις, ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι;» (Ματθ. θ' 28).
-Δὲν σὲ ρωτάω, ἂν πιστεύῃς ὅτι ὑπάρχει κάποια ἀνώτερη Δύναμις, πέρα ἀπ' τοὺς
γιατροὺς καὶ τὰ φάρμακα Σὲ ρωτάω, ἂν πιστεύῃς, ὅτι ἐγὼ προσωπικὰ μπορῶ αὐτὸ νὰ τὸ
κάνω. Δηλαδή, ἔχεις ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη σὲ μένα;
• Ὑπάρχει κι ἡ ἐξήγησις, ὅτι «εὐχὴ τῆς πίστεως», εἶναι ἡ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας.
Όλα τὰ μυστήρια τελοῦνται ἀπ' τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διὰ τῆς δεήσεως τῆς
Ἐκκλησίας, τῶν λειτουργῶν καὶ τῶν πιστῶν. Δὲν εἶναι βέβαιο ὅμως, ὅτι ἐν προκειμένῳ ὁ
Ἰάκωβος ἀντιδιαστέλλει τὴ προσευχὴ γιὰ τὸ Εὐχέλαιο ἀπ' τὴν προσευχή, ποὺ ὡς ἄτομα
κάνουμε.
Τὸ μυστήριο εἶναι ἡ δέησις τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας ὑπὲρ «παντός του λαοῦ», ἀλλὰ καὶ
ὑπὲρ ἑνὸς συγκεκριμένου προσώπου. Εἶναι ἀπείρως μεγαλύτερη ἢ χάρις τοῦ Θεοῦ στὴν
προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ γίνεται τὴν ὥρα τῆς τελέσεως τοῦ μυστηρίου.
Όπως τελεῖται τὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, καὶ μεταβάλονται πραγματικά το
κρασὶ καὶ τὸ ψωμὶ σὲ Αἷμα καὶ Σῶμα Χριστοῦ, ἔτσι καὶ στὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ
Εὐχελαίου ἀληθινά το ἔλαιον ἀποκτᾷ θεραπευτικὴ δύναμι. Ἀρκεῖ νὰ ὑπάρχη καὶ ἡ πίστις
ἐκείνου, ποῦ ἀλείφεται.
• Ὁπωσδήποτε δὲ νὰ ὑπάρχη καὶ ἡ τρίτη βασικὴ προϋπόθεσις: Ἡ ἐξομολόγησις.
Ο Ἰάκωβος κάνει σαφῶς λόγο καὶ γιὰ ἄφεση ἁμαρτιῶν. Δηλαδή, μὲ τὸ Εὐχέλαιο καὶ
σωματικὰ θεραπεύεται ὁ ἄρρωστος καὶ ψυχικά. Καὶ «εἷς ἴασιν σώματος» καὶ «εἷς ἴασιν
~ 133 ~
ψυχῆς» τελεῖται τὸ Εὐχέλαιον. Γι' αὐτὸ λέει: «Κὰν ἁμαρτίας ἢ πεποιηκῶς, ἀφεθήσεται
αὐτῶ» (στ. 15).
Ἄφεσις βέβαιά των ἁμαρτιῶν δὲν γίνεται χωρὶς μετάνοια.
Ποτὲ γιατρὸς δὲν δίνει φάρμακο, ἂν δὲν ἀκούση ἀπ' τὸ στόμα τοῦ ἀρρώστου τί ἔχει καὶ
ποῦ πονάει; Καὶ πῶς ὁ Θεὸς θὰ παράσχῃ τὴν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν, ἂν ὁ ἄνθρωπος
ταπεινωμένος δὲν δείξη τὶς ψυχικές του πληγές;
Μερικοὶ νομίζουν, ὅτι μὲ βάση τὸν παραπάνω λόγο τοῦ Ἰακώβου, συγχωρεῖται μὲ τὸ
Εὐχέλαιον ἡ ἁμαρτία, ποὺ προκάλεσε τὴν ἀσθένεια.
Αὐτὸ δὲν εὐσταθεῖ.
• Καὶ διότι ὑπάρχουν ἀσθένειες, ποὺ δὲν εἶναι ἀποτελέσματα ἁμαρτιῶν.
• Καὶ διότι ὑπάρχουν βρωμερὲς ἀρρώστιες ἀποτελέσματα βρωμερῶν πράξεων. Π.χ.
μπορεῖ μὲ ἕνα Εὐχέλαιο νὰ θεραπευτῆ ἕνα ἀφροδίσιο νόσημα καὶ νὰ συγΧωρεθῆ ἢ πορνεία
ποῦ προκάλεσε αὐτὸ τὸ νόσημα; Ἀσφαλῶς ὄχι.
Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν μετανοήση καὶ δὲν συντριβὴ καὶ δὲν ὁμολογήση τὸ ἁμάρτημά του,
εἶναι ἀδύνατον νὰ συγχωρεθῆ, ὅσα Εὐχέλαια κι ἂν κάνῃ.
• Ἀλλὰ καὶ δὲν ἔχει τὸ δικαίωμα ὁ ὁποιοσδήποτε ἀσθενὴς ἢ συγγενεῖς του νὰ κάνουν
Εὐχέλαιο, ἂν δὲν ἔχῃ προηγηθῆ μετάνοια καὶ ἐξομολόγησις.
Οἱ πρεσβύτεροί της Ἐκκλησίας δὲν παίζουν τὸ ρόλο τοῦ γιατροῦ τῶν σωμάτων.
Προσεύχονται καὶ γιὰ ἀσθένειες καὶ παρηγοροῦν τοὺς ἀσθενεῖς. Ἀλλ' ὁ θεϊκός τους ρόλος
εἶναι σπουδαιότερος. Ἔχουν ἐξουσία ἐκεῖ, ποὺ κανένας γιατρὸς καὶ καμμιὰ ἐπιστήμη δὲν
ἔχει. Ἔχουν τὴ χάρι τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, διὰ τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως. Λέει
ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Οἱ ἱερεῖς οὐ λέπρας σώματος, ἀλλ' ἀκαθαρσίαν ψυχῆς οὐκ
ἁπαλλαγείσαν δοκιμάζειν, ἀλλ' ἁπαλλάττειν παντελῶς ἔλαβον ἐξουσίαν. "Ὥστε οἱ τούτων
ὑπερορῶντες πολλῶν καὶ τῶν περὶ Δαθᾶν εἶεν ἐναγέστεροι καὶ μείζονος ἄξιοι τιμωρίας»
(Ε.Π.Ε. 28,126-128). Μετάφρασις: Οἱ δικοί μας ἱερεῖς ἔλαβαν ἐξουσία ὄχι ἁπλῶς νὰ
διαπιστώνουν τὴν ἐξάλειψη τῆς λέπρας τοῦ σώματος, ἀλλὰ νὰ θεραπεύουν τελείως τὴν
ἀκαθαρσία τῆς ψυχῆς. Ὥστε ὅσοι τοὺς περιφρονοῦν εἶναι μιαρώτεροι ἀπ' τὴ συντροφιὰ
τοῦ Δαθᾶν καὶ ἄξιοι μεγαλύτερης τιμωρίας.
• Τὸ μυστήριον τοῦ Εὐχελαίου δὲν εἶναι μιὰ μαγικὴ πρᾶξις, ποὺ εἴτε ἔτσι εἴτε ἀλλιῶς
ἐπενεργεῖ.
Καμμιὰ ἁγιαστικὴ πρᾶξις τῆς Ἐκκλησίας δὲν τελεῖται μαγικά, χωρὶς δηλαδὴ τὴ συνειδητὴ
συμμετοχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Τὸ Εὐχέλαιον δὲν εἶναι, ὅπως νομίζουν μερικοί, μιὰ ἄκοπη
τακτοποίησης μὲ τὸ Θεό!
Εἶναι καὶ μυστήριο, ποῦ προϋποθέτει ἐξομολόγηση.
Τὸ ἐπὶ πλέον στοιχεῖο, ποὺ ὑπάρχει στὸ Εὐχέλαιον, εἶναι ἡ ἀναφορὰ στὴ σωματικὴ
ἀρρώστια καὶ ἡ χρῖσις μὲ τὸ ἁγιασμένο Ἔλαιο.
~ 134 ~
Ἃς προσέχουμε!
• Νὰ μὴ καταφεύγουμε στὴν εὔκολη θρησκευτικότητα, ὅπως εἶναι ἡ ἁπλὴ τέλεσης ἑνὸς
Εὐχελαίου.
• Νὰ μὴ σπεύδουν οἱ πρεσβύτεροί της Ἐκκλησίας στὰ σπίτια νὰ τελοῦν, ὅπως τὰ τελοῦν(!)
εὐχέλαια, «γιὰ τὸ καλό του χρόνου». Ἂν καὶ γιὰ τὴν τέλεση ἑνὸς ἁπλοῦ Ἁγιασμοῦ,
προηγεῖται μετάνοια καὶ ἐξομολόγησις, πολὺ περισσότερο γιὰ τὴν τέλεση τῶν ἱερῶν
Μυστήριων. Ἡ ἀπάντησις τοῦ πρεσβυτέρου σὲ κλῆσι γιὰ εὐχέλαιο:
-Ὑπάρχει βαρειὰ ἄρρωστος; Ἔχετε στὸ σπίτι ὅλοι ἐξομολογηθῆ; “Ο ἄρρωστος ἔχει
ἐξομολογηθῆ;
• Ὅταν δὲν ὑπάρχουν οἱ τρεῖς βασικὲς προϋποθέσεις, ποῦ ὁ ἅγιος Ἰάκωβος καὶ οἱ
Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀναφέρουν, δηλαδή, ἡ σωματικὴ ἀσθένεια, ἡ βαθειὰ πίστης καὶ ἡ
εἰλικρινὴς ἐξομολόγησις, τότε ἡ τέλεσης τοῦ Εὐχελαίου ἀποτελεῖ κωμῳδία, γιὰ τὴν ὁποία
εὐθύνη ἔχουμε ὅλοι.
Μεγάλο μέσο το Εὐχέλαιον, ὅταν ὅμως τελεῖται τότε ποὺ πρέπει καὶ ὅπως πρέπει.
16
ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τὰ παραπτώματα, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἀλλήλων, ὅπως ἰαθῆτε·
πολὺ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη. 17 ᾿Ηλίας ἄνθρωπος ἦν ὁμοιοπαθὴς ἡμῖν, καὶ
προσευχῇ προσηύξατο τοῦ μὴ βρέξαι, καὶ οὐκ ἔβρεξεν ἐπὶ τῆς γῆς ἐνιαυτοὺς τρεῖς καὶ μῆνας
ἕξ· 18 καὶ πάλιν προσηύξατο, καὶ ὁ οὐρανὸς ὑετὸν ἔδωκε καὶ ἡ γῆ ἐβλάστησε τὸν καρπὸν
αὐτῆς.
Δέησις καὶ ἐξομολόγησις (στ. 16)

Μίλησε γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος. Εἶναι ἕνα ἀπ' τὰ
μυστήρια, ποὺ τελοῦν οἱ πρεσβύτεροί της Ἐκκλησίας, οἱ ἰεΤΙ ρεῖς. Ὁ Θεὸς ἔτσι οἰκονόμησε
τὰ πράγματα, ὥστε διὰ μέσου ἀνθρώπων νὰ μεταδίδεται ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. “Όταν
ἐμφανίσθηκε στοὺς Μαθητὲς μετὰ τὴν "Ἀνάστασι, «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν», μετὰ τὴν
εἰρήνευση («Εἰρήνη ὑμίν»), τοὺς ἔδωσε τὴν ἐξουσία τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν.
«Ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς: Λάβετε Πνεῦμα "Ἅγιον. Ἂν τινῶν ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας,
ἀφίενται αὐτούς, ἂν τινῶν κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰωάν. κ ? 22-23).
• Ἡ δύναμις τῆς ἱερωσύνης σώσει τοὺς πιστούς, ἀφοῦ τοὺς μεταδίδει τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ.
• Ὁ ἴδιος ὅμως ὁ ἱερεὺς δὲν μπορεῖ νὰ σωθῆ, μόνο καὶ μόνο γιατί ἔχει τὸ χάρισμα τῆς
ἱερωσύνης, ἂν ὁ ἴδιος δὲν ἀγωνίζεται νάναι ἄξιος χριστιανὸς καὶ ἄξιος κληρικός. Ὁ ἱερεὺς
δανείζει τὴ γλῶσσα του καὶ τὰ χέρια του στὸ Θεό, ποῦ Ἐκεῖνος τελεῖ τὰ μυστήρια καὶ σώσει
τοὺς πιστεύοντας.
Γιὰ νὰ βεβαιωθοῦμε, ὅτι σὲ ἀνθρώπους θὰ ἐξομολογούμεθα καὶ οἱ ἄνθρωποι
προσεύχονται καὶ ὑπὲρ ἠμῶν, ὁ Ἰάκωβος λέγει: «'Ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τὰ
~ 135 ~
παραπτώματα, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἀλλήλων, ὅπως ιαθῆτε. Πολὺ ἰσχύει δέησις δικαίου
ἐνεργουμένη» (στ. 16). Ἀπόδοσης στὴν ἁπλοελληνική: «Νὰ ἐξομολογῆστε τὶς ἁμαρτίες σᾶς
ὁ ἕνας στὸν ἄλλον. Νὰ προσεύχεστε ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλον, γιὰ νὰ γιατρευτῆτε. Ἡ προσευχὴ
τοῦ ἐνάρετου χριστιανοῦ ἔχει μεγάλη δύναμι. Δὲν εἶναι τυπικὴ προσευχή. Ἔχει ἐνέργεια
σπουδαία».
• Ἡ Ἐξομολόγησις εἶναι ἀπαραίτητο γνώρισμα καὶ βασικὴ προϋπόθεσις ὅλων των
ἁγιαστικῶν τελετουργικῶν πράξεων, ἑπομένως καὶ τοῦ μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου.
• Ἡ Ἐξομολόγησης γίνεται σὲ ἀνθρώπους. Γι' αὐτὸ λέει: «'Ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις». Στὴν
ἀρχαία Ἐκκλησία ὑπῆρχε τόση ταπείνωσις, ὥστε γινόταν δημοσία ἢ ἐξομολόγησις. Εἶχαν
τόση ἀγάπη καὶ κατανόησι οἱ χριστιανοί, ὥστε ὄχι μόνο δὲν παρεξηγοῦσαν τοὺς ἄλλους,
ποὺ ὤμολογουσαν μπροστὰ σ' ὅλη τὴν ἐκκλησία τὶς ἁμαρτίες τους, ἀλλὰ καὶ τοὺς
συμπαθοῦσαν περισσότερο καὶ προσεύχονταν πολὺ θερμὰ γιὰ τὴ θεραπεία τους, γιὰ τὴν
ἄφεσι τῶν παραπτωμάτων, ὅπως συμπαθοῦμε τὸν ἄρρωστο, ποὺ δημόσια λέει τὸν πόνο
του καὶ δὲν κρύβει τὴν ἀρρώστια του.
• Σὺν τῷ χρόνῳ χάθηκε ἐκείνη ἡ ἁπλότητα καὶ ἡ καλωσύνη. Μπῆκε καὶ στοὺς χριστιανοὺς
ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἡ καχυποψία. Καὶ καλῶς καθιέρωσε ἡ Ἐκκλησία τὴν ὁμολογία τῶν
ἁμαρτημάτων πάλι σὲ ἀνθρώπους, ἀλλὰ κατ' ἰδίαν.
• Ἔτσι οἱ λαϊκοὶ ἐξομολογοῦνται στοὺς πρεσβυτέρους, τοὺς κληρικούς. Καὶ οἱ κληρικοὶ
ἐξομολογοῦνται μεταξύ τους.
• Οἱ κληρικοὶ ἔχουν τὸ χάρισμα ἀπ' τὸ Θεὸ νὰ συγχωροῦν ἁμαρτίες καὶ νὰ προσεύχονται
γιὰ τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ πάσχει πνευματικὰ καὶ σωματικά.
• Γιατί εἶναι ἀναγκαία ἡ Ἐξομολόγησις;
Δὲν ἀρκεῖ μόνο ἡ ἐσωτερικὴ μετάνοια καὶ συντριβὴ γιὰ ἁμαρτήματα ποῦ ἔχουμε
διαπράξει; Χρειάζεται καὶ ἡ ἐξωτερίκευσης τῆς μετανοίας, ἡ ἐξαγόρευσις τῶν ἁμαρτημάτων
μας;
Ναί! Ὁ Μέγ. Βασίλειος λέει σχετικῶς μὲ τὴ συντριβὴ τοῦ μετανοοῦντος ἁμαρτωλοῦ:
«Βούλεται σὲ ἐλεῆσαι, καὶ τῶν ἑαυτῶν οἰκτιρμῶν μεταδοῦναι ὁ κριτὴς ἀλλ' ἐὰν εὔρη σὲ
μετὰ τὴν ἁμαρτίαν ταπεινόν, συντετριμμένον, πολλὰ μετακλαύσαντα ἐπὶ τοῖς πονηροῖς
ἔργοις, τὰ γενόμενα κρύφη ἀνεπαισχύντως δημοσιεύσαντα, δεηθέντα ἀδελφῶν συγκαμεϊν
σοὶ πρὸς τὴν ἴασιν, ὅλως ἔλεινόν σε γενόμενον ἐὰν ἴδῃ, ἄφθoνον σοὶ τὴν ἐαυτοῦ
ἐλεημοσύνην ἐπιχορηγεῖ» (Ε.Π.Ε. 5,172). Μετάφρασις: Ὁ Θεὸς θέλει νὰ σὲ ἐλεήση. Ὁ Κριτὴς
θέλει νὰ σοῦ προσφέρῃ τοὺς οἰκτιρμούς, τὸ ἔλεός Του. Πότε θὰ τὸ κάνῃ; “Όταν σὲ βρῇ
ταπεινωμένο ἀπ' τὴν ἁμαρτία, συντετριμμένο, νὰ κλαὶς πολὺ γιὰ τὰ κακά σου ἔργα, νὰ
ἐξομολογῆσαι δημόσια, χωρὶς ντροπὴ αὐτὰ ποὺ κρυφὰ ἔκανες, νὰ παρακαλῇς τοὺς
ἀδελφούς σου νὰ προσεύχονται γιὰ τὴ θεραπεία σου. Τότε, ὅταν ὁ Θεὸς τοῦ ἐλέους σὲ δὴ
τόσο νὰ εὐτελίσης τὸν ἑαυτό σου, θὰ σοῦ χορηγήση τὸ ἔλεός Του.
• Καὶ στὶς σωματικὲς ἀσθένειες τὸ ἴδιο συμβαίνει.
~ 136 ~
Πηγαίνοντας στὸ γιατρὸ νὰ θεραπευτῆς, δὲν στέκεις ἀμίλητος. Εἶσαι ὑποχρεωμένος νὰ
μιλήσῃς, νὰ πῇς τὸν πόνο σου, νὰ δείξης τὶς πληγές σου, νὰ φανερώσης τὰ συμπτώματα τῆς
ἀρρώστιας σου, νὰ ὑποστῇς λεπτομερῆ ἐξέταση ἀπ' τὸ γιατρό, ν' ἀκούσης τὶς συμβουλές
του, νὰ δεχτῆς τὴ συνταγή του, νὰ ἐκτελέσης τὴ συνταγή του, νὰ λάβης τὰ φάρμακα πού
σου συνιστᾷ.
Ἔτσι ὁλοκληρώνεται ἡ ὅλη διαδικασία γιὰ θεραπεία σου.
Δὲν πρέπει λοιπὸν κάτι τέτοιο νὰ γίνῃ προκειμένου καὶ γιὰ τὴ θεραπεία τῆς ψυχῆς; Ἐδῶ
μάλιστα εἶναι πολὺ περισσότερο ἀναγκαία ἡ ἐξαγόρευσις. Γιατί;
• Μὲ τὴν ἐξομολόγησι δείχνουμε τὸν πόθο τῆς σωτηρίας μας, ἐκδηλώνουμε τὸν πόνο
μας γιὰ τὸ δυστύχημα ποὺ πάθαμε, γιὰ τὴν ἁμαρτία, ταπεινώνουμε τὸν ἑαυτό μας.
Ἡ ταπείνωσις εἶναι τὸ βασικότερο δεῖγμα τῆς ἀληθινῆς μετανοίας. Η ἐξαγόρευσις τῶν
ἁμαρτιῶν στοὺς χειροτονημένους ἀπ' τὴν Ἐκκλησία πρεσβυτέρους εἶναι δεῖγμα ὑπακοῆς
στὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ πραγματικῆς διαθέσεως γιὰ μετάνοια καὶ ἀλλαγή.
• Τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἐξομολογήσεως καὶ τῆς προσευχῆς, ὅπως παρουσιάζεται καὶ στὸ
μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου, εἶναι ἡ ἴασις. «Ὅπως ιαθητε».
Ἡ ἴασις εἶναι διπλή, ἀφοῦ κι ὁ ἄνθρωπος εἶναι διπλούς, σῶμα καὶ ψυχή. Ὁ Χριστὸς εἶναι
«ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἠμῶν».
Κι ἐμεῖς μὲ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μᾶς Ζητᾶμε τὴν ἴασι «ψυχῆς τὲ καὶ σώματος», τὴ
θεραπεία ἀπ' τὴ σωματικὴ ἀρρώστια, ἀλλὰ καὶ ἀπ' τὴν ἁμαρτία, ποῦ εἶναι ἡ πιὸ βρώμικη
ἀρρώστια, ὁ καρκίνος τῆς ψυχῆς.
Προσευχὴ δημοσία, προσευχὴ ἀτομικὴ (στ. 16)

Ὁ ἕνας ζητάει τὴ βοήθεια τοῦ ἄλλου. Κι ὅταν λέμε τ' ἁμαρτηματά μας καὶ τὸ ἀκοῦνε κι
ἄλλοι δὲν τὰ λέμε γιὰ νὰ τ' ἀκούσουν ἁπλῶς καὶ πιθανὸν νὰ ἱκανοποιηθῆ νοσηρὴ
περιέργειά τους ἢ καὶ ὤρισμενοι νὰ προβοῦν σὲ πικρόχολα σχόλια εἰς βάρος μας.
Τὶς πληγὲς μᾶς δείχνουμε. Τὶς προσευχὲς τοὺς Ζητᾶμε. Τὶς ἁμαρτίες μᾶς ὁμολογοῦμε. Τὴ
βοήθεια τοὺς θέλουμε.
Ο ἀπόστολος Παῦλος Ζητάει τὶς προσευχὲς τῶν ἁπλῶν χριστιανῶν, καὶ ὡς σύνολο καὶ
προσωπικὰ (Α΄ Θεσ. ε' 25). Καὶ σημειώνει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Βαβαί, πόση
ταπεινοφροσύνη. 'Ἀλλ' ἐκεῖνος μὲν ταπεινοφροσύνης ἕνεκεν τοῦτο ἔλεγεν, ἠμεῖς δὲ οὐ
ταπεινοφροσύνης ἕνεκεν, ἀλλ' ὠφελείας πολλῆς, καὶ μέγα τί παρ' ἤμων κερδάναι
βουλόμενοι, λέγομεν, προσεύχεσθε καὶ περὶ ἠμῶν» (Ε.Π.Ε. 22,574). Μετάφρασις: Πῶ, πῶ,
πόση μεγάλη εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη τοῦ Παύλου! Ἀλλ' ἐκεῖνος ἀπὸ ταπεινοφροσύνη
Ζητοῦσε τὶς προσευχὲς τῶν ἀδελφῶν, ἐνῷ ἐμεῖς ὄχι ἀπὸ ταπεινοφροσύνη, ἀλλὰ γιὰ
ὠφέλεια μεγάλη καὶ ἐπειδὴ θέλουμε νὰ κερδίσουμε κάτι μεγάλο, σᾶς ζητᾶμε νὰ
προσεύχεστε γιὰ μᾶς.
~ 137 ~
Ἡ προσευχὴ εἶναι ἕνα δῶρο, ποὺ ὅλοι μποροῦμε νὰ προσφέρουμε στοὺς ἄλλους.
Δυστυχῶς δὲν ἀγαπᾶμε τὴν προσευχή. Στὴν καθημερινὴ πρᾶξι δείχνουμε σὰν νὰ θεωροῦμε
χαμένο τὸν καιρὸ τῆς προσευχῆς. Όλο ἀναβάλλουμε, ὅλο κάποια δικαιολογία βρίσκουμε,
καὶ ἐγκαταλείπουμε τὸ ἔργο τῆς προσευχῆς, ποὺ εἶναι ἔργο τῶν ἔργων.
Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος θυμίζει τὴ δύναμι, ποὺ ἔχει ἡ προσευχή, ὅταν μάλιστα γίνεται
ἀπὸ δίκαιο ἄνθρωπο, ἀπὸ πιστό, δηλαδή, καὶ εὐσεβῆ χριστιανό, «Πολὺ ἰσχύει δέησις
δικαίου ἐνεργουμένη».
• Ἔχουμε δυὸ δεήσεις.
Η μία εἶναι ἡ δέησις τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὴν κοινὴ λατρεία. Εἰσακούεται πάντοτε. Ὅταν
τελῆται τὸ βάπτισμα Π.Χ. μὲ τὶς προσευχὲς ποὺ λέει ὁ ἱερεὺς καὶ ὑποτίθεται ὅτι τὶς λένε
ὅλοι οἱ πιστοί, τελεῖται ὁπωσδήποτε τὸ Βάπτισμα. Δὲν ὑπάρχει οὔτε ἡ παραμικρὴ
ἀμφιβολία, ὅτι τὸ Ἅγιον Πνεῦμα κάνει τὸ θαῦμα, ἁγιάσει τὸ νερό, ἀπαλλάσσει τὸν
βαπτιζόμενο ἀπ' τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα, τὸν καθιστὰ μέλος τῆς Ἐκκλησίας.
Τελοῦνται τὰ Μυστήρια. Ὁπωσδήποτε ἐνεργεῖ αὐτὴ ἡ προσευχή, ἔστω κι ἂν ὁ ἱερεὺς
εἶναι ἀνάξιος, ἔστω κι ἂν ὁ νοῦς τοῦ ἦταν ἄλλου ὅταν ἔλεγε τὶς εὐχές, ἔστω κι ἂν οἱ
ἐκκλησιαζόμενοι δὲν συμμετεῖχαν ζωντανά.
Ἡ ἄλλη εἶναι ἡ δέησις τοῦ δικαίου. Αὐτὴ δὲν εἰσακούεται πάντοτε. Στὴν προσωπικὴ
προσευχή, ποὺ κάνουμε, δὲν θὰ περιμένουμε ὁπωσδήποτε τὸ θαῦμα ἀμέσως. Γιὰ νάχη
μεγάλη ἰσχὴ ἢ προσευχὴ ἑνὸς ἀνθρώπου (ἢ ἀτομικὴ προσευχὴ) χρειάζονται δυὸ
προϋποθέσεις.
• Νὰ εἶναι δίκαιος ὁ ἴδιος. Νὰ εἶναι ἄνθρωπος θεοφιλής, ἐνάρετος, Πνευματικός.
• Νὰ εἶναι ἐνεργῆς. Πρόθυμος καὶ δραστήριος σὲ ὅλα, καὶ στὴν ἔντονη προσευχὴ καὶ στὴ
θερμὴ ἀγάπη καὶ στὸν διαρκῆ ἀγῶνα τηρήσεως τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.
Πολὺ δυνατὴ εἶναι ἡ προσευχὴ ἑνὸς ἁγίου. Ἔχει ἰσχύ, ἐφ' ὅσον ὅμως κι ἐμεῖς δὲν
παραμένουμε ἀδρανεῖς, ἀλλ' εἴμαστε δραστήριοι. Όταν ἐνεργοῦμε στὸ ἔργο τῶν ἀρετῶν,
στὴν πνευματικὴ ζωή, τότε συνεργοῦμε στὶς προσευχὲς τῶν ἁγίων. Συνεργοῦμε στὴ
σωτηρία μας, ποὺ κατ' ἐξοχὴν εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ. Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Καλὸν
εὐχῆς ἀπολαύειν τῆς τῶν ἁγίων, ἀλλ' ὅταν καὶ αὐτοὶ ἐνεργοὶ ὦμεν» (Ε. Π.Ε. 22,366).
Μεγάλη ἢ δύναμις τῆς προσευχῆς (στ. 17)

Ἀπόδειξις, ὅτι μποροῦν δυὸ δίκαιοι νὰ προσεύχονται δυνατὰ καὶ πιστά, καὶ τοῦ ἑνὸς ἢ
προσευχὴ νὰ γίνῃ δεκτὴ καὶ νὰ ἱκανοποιηθῆ τὸ αἴτημά του, τοῦ ἄλλου ὄχι, εἶναι ὁ Ἠλίας καὶ
ὁ Παῦλος.
Καὶ οἱ δύο ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ.
Καὶ οἱ δύο Ζηλωται. Καὶ τῶν δύο ἡ καρδιὰ φλεγόταν ἀπὸ πίστι καὶ ἀγάπη στὸ Θεό.
Καὶ οἱ δύο ὑπέβαλαν στὸ Θεὸ ἕνα αἴτημα.
~ 138 ~
• Ὁ Ἠλίας Ζήτησε νὰ κλείσουν οἱ οὐρανοὶ καὶ νὰ μὴ βρέξη, γιὰ νὰ συνετιστοῦν οἱ ἀσεβεῖς
κι οἱ ἀποστάτες. Κι ὕστερα ἀπὸ τριάμισι χρόνια ζήτησε ν' ἀνοίξουν οἱ οὐρανοὶ καὶ νὰ βρέξη.
Καὶ τὰ δυὸ αἰτήματά του ἔγιναν δεκτὰ ἀπ' τὸ Θεό.
"Ἔκανε τὸ θαῦμα τοῦ ὁ Θεός.
• Εἶχε καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἕνα αἴτημα. Ζήτησε ἀπ' τὸ Θεὸ νὰ τὸν ἀπαλλάξη ἀπ' τὸ
σκόλοπα, ποὺ τὸν ταλαιπωροῦσε. Τρεῖς φορὲς θερμὰ παρακάλεσε τὸν Κύριο. Ὁ Κύριος δὲν
θέλησε νὰ εἰσακούση τὸ αἴτημά του. Ἡ ἀγάπη Του καὶ ἢ πανσοφία Τοῦ ἔκριναν, ὅτι ἦταν
ὠφελιμώτερο γιὰ τὸν Παῦλο νὰ παραμείνη μὲ τὸν σκόλοπα. Καὶ πῆρε τὴν ἀπάντηση ἀπὸ τὸ
Θεό: «Ἀρκεῖ σοῖ ἢ χάρις μου» (Β΄ Κορ. ιβ' 7-9).
Μεγάλο δίδαγμα γιὰ μᾶς. Ὀφείλουμε νὰ προσευχόμαστε. Ὄχι μόνο διότι χοῦμε ἀνάγκη
τὸ δυνατὸ καὶ καλὸ Θεό. Ἀλλὰ καὶ διότι ἡ προσευχὴ εἶναι ψυχῆς ἀγαλλίαμα. Λέει ὁ Ἱερὸς
Χρυσόστομος: «Γλυκὺς ὁ ὕπνος. Ἀλλ' οὐδὲν γλυκύτερον προσευχὴς» (Ε.Π.Ε. 36,604).
• Προσευχόμαστε. "Ἂν ὁ Θεὸς δὲν ἱκανοποιῇ ἕνα αἴτημά μας, αὐτὸ δὲν σημαίνει
ἀδυναμία τοῦ Θεοῦ. Σημαίνει τὶς περισσότερες φορὲς ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἀγάπη ποὺ ἐμεῖς
δὲν μποροῦμε κάποτε νὰ τὴν διακρίνουμε.
Ο Θεὸς βλέπει πολὺ μακρυά. Ἐμεῖς βλέπουμε πολὺ κοντά. Ἐμεῖς ὀφείλουμε ν'
ἀποθέτουμε τὰ ζητήματά μας σ' Ἐκεῖνον. Καὶ ν' ἀφήνουμε τὸν ἑαυτό μας μὲ ἀπόλυτη
ἠρεμία, νὰ δεχτῆ τὴν ὁποιαδήποτε ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ, εἴτε αὐτὴ εἶναι τὸ «ἔγκρινεται»,
εἴτε εἶναι τὸ «ἀπορρίπτεται».
• Ὁ Ἠλίας ὁ προφήτης προβάλλεται ὡς ὑπόδειγμα πίστεως καὶ δυνάμεως. Καὶ ὅμως ἦταν
κι αὐτὸς ἄνθρωπος. Γι' αὐτὸ ὁ Ἰάκωβος τὸν ὀνομάζει «ὅμοιοπαθη». «Ἠλίας ἄνθρωπος ἣν
ὁμοιοπαθὴς ἠμίν, καὶ προσευχὴ προσηύξατό του μὴ βρέξαι, καὶ οὐκ ἔβρεξεν ἐπὶ τῆς γῆς
ἐνιαυτοὺς τρεῖς καὶ μῆνας ἕξ. Καὶ πάλιν προσηύξατο, καὶ ὁ οὐρανὸς ὑετὸν ἔδωκε καὶ ἡ γῆ
ἔβλαστησε τὸν καρπὸν αὐτῆς» (στ. 17-18). Ἀπόδοσις στὴν ἁπλοελληνική: «Ὁ Ἠλίας ἦταν
ἄνθρωπος τῆς ἴδιας φύσεως μέ μας. Προσευχήθηκε θερμὰ καὶ δυνατὰ νὰ μὴ βρέξη, καὶ δὲν
ἔβρεξε στὴ γῆς τριάμισι χρόνια. Καὶ πάλι προσευχήθηκε, κι ὁ οὐρανὸς ἔδωσε βροχὴ κι ἡ γῆ
παρήγαγε τοὺς καρπούς της».
Η σχετικὴ διήγησης στὴν Παλαιὰ Διαθήκη βρίσκεται στόβιβλιο Γ' Βασιλειῶν, 17 καὶ 18
κεφάλαια.
Οἱ ἅγιοι δὲν εἶναι ἔξωγηινα ὄντα. Εἶναι ἄνθρωποι σὰν κι ἐμᾶς. Ὅσα ἐκεῖνοι κατώρθωσαν,
κι ἐμεῖς μποροῦμε νὰ κατορθώσουμε. Ἔκλεισε ὁ Ἠλίας τοὺς οὐρανοὺς καὶ τοὺς ἄνοιξε.
Κι ἐμεῖς μὲ τὴν προσευχὴ μᾶς χτυπᾶμε τὴν πόρτα τοῦ οὐρανοῦ. Ἀνοίγουμε τὴν πόρτα
τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ.
Μὲ τὴν ἀποστασία μᾶς κάποτε κλείνει. Ἂν προσευχηθοῦμε μὲ πίστη καὶ ἐπιμονή, θ'
ἀνοίξη. Ὁ Κύριος μας εἶπε: «Κρούετε, καὶ ἀνοιγήσεται ὑμὶν» (Ματθ. ἰ ? 7).
~ 139 ~
Χτύπα μὲ πίστη τὴν πόρτα τοῦ Θεοῦ. Χτύπα πολλὲς φορές. Κάποτε θ' ἀνοίξη. Καὶ θὰ
πάρης τὴν ἀπάντησι. Κι ἂν ἡ ἀπάντησης τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀρνητική, ἃς ὑποτασσόμαστε:
«Κύριε, γενηθήτω τὸ θέλημά σου» (Ματθ. κστ΄ 42).
19
᾿Αδελφοί, ἐάν τις ἐν ὑμῖν πλανηθῇ ἀπὸ τῆς ἀληθείας, καὶ ἐπιστρέψῃ τις
αὐτόν, 20 γινωσκέτω ὅτι ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ
θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν.
Πλανεμένοι καὶ παραστρατημένοι (στ. 19)

Ὁ Χριστὸς ᾖλθε στὸν κόσμο «Ζητῆσαι καὶ σώσαι τὸ ἀπολωλὸς» (Λουκ. 16 Π 10). Εἶναι ὁ
«καλὸς Ποιμήν», ποὺ πρόβατά Του εἶναι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Κάποτε ὁ ἄνθρωπος βρίσκονταν
στὴ μάνδρα τοῦ Θεοῦ, στὸν παράδεισο. Ἀλλὰ ξεστράτησε. «Ἀπηλλοτριώθη τῆς ζωῆς τοῦ
Θεοῦ» (Ἐφεσ. δ΄ 18). Ἀπομακρύνθηκε. Τσακίστηκε στὰ κακοτράχαλά της πλάνης καὶ τῆς
ἁμαρτίας. Ἡ ἀγάπη ὅμως τοῦ Θεοῦ δὲν λησμόνησε τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Θεὸς ἔστειλε τὸν
Μονογενῆ του Υἱό, βρῆκε τὸν ἄνθρωπο, τὸν «πλανώμενον», τὸν φορτώθηκε στὸν ὦμο του,
θυσιάστηκε γι' αὐτὸν καὶ τὸν ξανάφερε στὴ μάνδρα του, στὴν ἀρχαία πατρίδα του.
'Ἀλλ' ἡ πλάνη ὑπάρχει ἀκόμα.
Ο Διάβολος, «ὁ πλανῶν τὴν οἰκουμένην ὅλην» (ΑΠΟΚ. ιβ΄ 9), ἀγωνίζεται καὶ πετυχαίνει
στὶς περισσότερες περιπτώσεις ν' ἀπομακρύνῃ τὸν ἄνθρωπο ἀπ' τὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ
τὸν παραπλανήση πνευματικὰ καὶ ἠθικά.
Ἄνθρωποι, ποῦ μέχρι χτὲς ἤσαν μέλῃ τῆς Ἐκκλησίας, τώρα βρίσκονται στὴν πλάνη.
Κάποια σατανικὴ παγίδα, καλοστημένη στὴν πορεία τῆς Ζωῆς, τοὺς ξεγέλασε. Κι
ἀπομακρύνθηκαν. Ἔγιναν ἢ αἱρετικοὶ ἢ κοσμικοὶ καὶ ἀδιάφοροι ἢ ἀνήθικοι καὶ
διεστραμμένοι.
Νέοι, ποὺ μέχρι πρὶν ἀπὸ λίγο, στὴν παιδικὴ καὶ ἐφηβική τους ἡλικία, διακρίνονταν γιὰ
τὴν πίστι καὶ τὴν ἁγνότητα, σήμερα εἶναι πλανεμένοι σὲ δρόμους τραχεῖς της χωρὶς Θεὸ
Ζωῆς ἢ σὲ ἀτραποὺς αἱρετικῶν ἢ ἀθέων ἰδεολογημάτων.
• Τί θὰ γίνῃ μὲ τόσες ψυχές, ποὺ πλανήθηκαν καὶ ξέφυγαν ἀπ' τὴν ἀλήθεια;
Θ' ἀδιαφοροῦμε; Ο ἀδελφόθεος Ἰάκωβος τελειώνει τὴν θεόπνευστη Ἐπιστολή του μὲ
ἀναφορὰ στὰ πρόσωπα αὐτά. Όπως ἐπανειλημμένα ἔχει λεχθῆ, ἡ Ἐπιστολὴ τοῦ ἀποτελεῖται
ἀπὸ πολλὲς μικρὲς διδαχές. Εἶναι συρραφὴ μικρῶν κηρυγμάτων, ποὺ ἀπηύθυνε σὰν
Ποιμένας τῆς πρώτης Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων ὁ Ἰάκωβος.
Ἡ τελευταία του διδαχὴ εἶναι ἀφιερωμένη στοὺς ἀπομακρυσμένους ἀπὸ τὴν πίστι καὶ
πλανεμένους. Τονίζει τὸ ἐνδιαφέρον, ποὺ ὀφείλουμε νὰ ἔχουμε γι' αὐτούς. Λέει:
«'Ἀδελφοί, ἐὰν τὶς ἐν ὑμὶν πλανηθῆ ἀπὸ τῆς ἀληθείας, καὶ ἐπιστρέψη τὶς αὐτόν, γινωσκέτω
ὅτι καὶ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ
καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (στ. 19-20). 'Ἀπόδοσις στὴν ἀπλεολληνκή: «Ἀδελφοί! Ἂν
~ 140 ~
κάποιος ἀπὸ σᾶς πλανηθῆ ἀπ' τὴν ἀλήθεια καὶ κάποιος τὸν ἐπιστρέψη, ἃς ξέρῃ (κι ὁ ἕνας
κι ὁ ἄλλος), ὅτι ὅποιος ἐπαναφέρει ἕνα ἁμαρτωλὸ ἀπ' τὸν πλανεμένο δρόμο, αὐτὸς θὰ
σώση ψυχὴ ἀπ' τὸν αἰώνιο θάνατο καὶ θὰ κλύψη πλῆθος δικῶν τοῦ ἁμαρτιῶν.
Στὸ λεξιλόγιο τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν πρώτων Χριστιανῶν οἱ λέξεις «ὁδός», «ἀλήθεια»,
«Ζωὴ» (αἰώνιος), «πίστις», «χάρις», «βασιλεία τοῦ Θεοῦ», «ἐκκλησία», «Χριστός», πολλὲς
φορὲς εἶναι ταυτόσημες. Ἀνάλογα μὲ τὴν περίσταση ἐναλλάσσονται καὶ χρησιμοποιοῦνται
σὰν ἐπισήμανσης τοῦ ἰδίου πράγματος: Τῆς νέας ἐν Χριστῷ Ζωῆς, τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ.
• Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς διακήρυξε: «Ἐγὼ εἴμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ Ζωὴ» (Ἰωάν. Ἰδ' 6).
Η ἀλήθεια εἶναι μιὰ ὁδός, ὁ Χριστὸς εἶναι μιὰ ὁδὸς εἶναι ἡ ὁδός. Ἡ σωστὴ ὁδὸς εἶναι ὁ
Χριστός, ἡ ἀλήθειά του εἶναι ἡ ὁδός, ποὺ ἄνοιξε ὁ Θεάνθρωπος, τὴν βάδισε ὁ ἴδιος καὶ
καλεῖ ὅλους τους ἀνθρώπους νὰ τὸν ἀκολουθήσουν. Εἶναι ἡ ὁδός, ποὺ ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία,
στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, στὸν παράδεισο. Στὴν πορεία τοῦ ὁ χριστιανὸς πάνω σ' αὐτὴ
τὴν ὁδὸ ἀντιμετωπίζει δυσκολίες καὶ πειρασμούς.
Τὰ θέλγητρα καὶ τὰ φόβητρα τοῦ Διαβόλου προσπαθοῦν νὰ τὸν κάνουν νὰ ἐκκλίνη ἀπὸ
«τῆς ὁδοῦ», νὰ ἐκτραπῆ, νὰ πλανηθῆ. Ἃς μὴ ξεχνᾶμε, ὅτι, ὅπως λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος,
ὁ Διάβολος διαθέτει πολλὰ στελέχη, ποῦ εἶναι στρατευμένα ἀκριβῶς πάνω σ' αὐτὸ τὸ ἔργο,
νὰ πλανήσουν τοὺς πιστούς. «Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες, προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον,
πλανῶντες καὶ πλανώμενοι» (Β΄ Τιμ. γ' 13).
• Ποιοὶ εἶναι οἱ πλανεμένοι; Όσοι ἔχουν ἀποσκιρτήσει ἀπ' τὴν ἀληθεῖα τῆς Ὀρθοδόξου
Πίστεως. Εἶναι οἱ αἱρετικοί, οἱ ἰδεολογικὰ τοποθετημένοι σὲ ἀντιχριστιανικὲς θεωρίες, οἱ
ὀρθολογιστές, οἱ ὑλιστές.
Όλοι αὐτοὶ π.Χ., ποῦ σήμερα στὴν Ἑλλάδα εἶναι χιλιαστὲς (ψευδομάρτυρες τοῦ Ἰεχωβά),
κάποτε ἤσαν ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Κάποιος ἢ κάποιοι τοὺς πλάνεψαν, τοὺς σαγήνεψαν, ἢ
ἐκμεταλλεύτηκαν τὴν ἄγνοιά τους.
Όλοι αὐτοί, ποὺ ἀνήκουν σὲ ἀθεϊστικὰ συστήματα καὶ ὄχι μόνο περιφρονοῦν τὴν πίστι,
ἀλλὰ καὶ τὴν πολεμοῦν, κάποτε ἤσαν ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Βαφτίστηκαν στὴν κολυμβήθρα
τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Κάποιος ἢ κάποιοι τοὺς παρέσυραν.
• Σήμερα ἔχουμε συνεχῶς λιποταξίες ἀπ' τὶς τάξεις τῶν πιστῶν. Πολλοὶ ἄνθρωποι, καὶ
μάλιστα νέοι, καθημερινὰ μετατίθενται ἀπ' τὸ στρατόπεδο τῆς πίστεως στὸ στρατόπεδο τῆς
ἀπιστίας.
• Πλανεμένοι εἶναι καὶ ὅσοι ἔχουν ἀπομακρυνθῆ ἀπ' τὴν ἀλήθεια τῆς ἠθικῆς Ζωῆς. Οἱ
σειρῆνες τῆς ἁμαρτίας, σαγηνευτικές, γοητευτικές, ἑλκύουν καθημερινὰ νέα θύματα. Ὁ
δρόμος τῆς διαφθορᾶς εἶναι γεμάτος. Κι εἶναι δρόμος, ποὺ ὁδηγεῖ στὰ ἀδιέξοδά της
ἀπιστίας, τῆς μελαγχολίας, τῆς ἀπογοητεύσεως, τῆς ἀπελπισίας. Δρόμος, ποὺ ὑπόσχεται
χαρές, καὶ χαρίζει πίκρες. Δρόμος ἀνθόσπαρτος στὴν ἀρχή, γεμάτος ἀγκάθια κι ἁλυσίδες
στὴ συνέχεια.
~ 141 ~
Ἐνδιαφέρον γι' αὐτοὺς (στ. 20)
Ποιὸς λοιπὸν θὰ ἐνδιαφερθῆ γι' αὐτούς; Ἐμεῖς. Ὀφείλουμε νὰ ἐνδιαφερθοῦμε γιὰ
πολλοὺς λόγους.
• Πρώτον. Εἶναι ἀδελφοί μας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀδελφοί μας. Κι οἱ ἀδελφοί μας
κινδυνεύουν τὸν ἔσχατο κίνδυνο, νὰ πεθάνουν στὴν πλάνη καὶ τὴν ἀμετανοησία, καὶ νὰ
πορευθοῦν στὴν αἰώνια κόλασι.
• Δεύτερον: Γιὰ τὸ παραστράτημά τους ἔχουμε κι ἐμεῖς μερίδιο εὐθύνης.
'Ἀδιαφορήσαμε, κοιτάξαμε μόνο τὸν ἑαυτό μας καὶ δὲν ἀσχοληθήκαμε μὲ ἀγάπη καὶ μὲ
τοὺς ἄλλους.
• Τρίτον: Καθένας ἀπ' τοὺς πλανεμένους ἀξίζει ὅσο δὲν ἀξίζει ὁλόκληρος ὁ κόσμος.
• Τέταρτον. "Ἔχουμε... συμφέρον ν' ἀσχοληθοῦμε μὲ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν
«πεπλανημένων». Σώζοντας σῳζόμαστε. Ἢ μᾶλλον, δὲν θὰ σωθοῦμε ἂν δὲν φροντίσουμε
γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἄλλων.
Γι' αὐτὸ ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος θέτει μεγάλα κίνητρα γιὰ νὰ μᾶς κινήση στὴν
ἱεραποστολικὴ ἀγάπη, στὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τοὺς ἄλλους. Τὰ κίνητρά του: «Ἀδελφοί, ἐὰν τὶς
ἐν ὑμὶν πλανηθῆ ἀπὸ τῆς ἀληθείας, καὶ ἐπιστρέψη τὶς αὐτόν, γινωσκέτω ὅτι καὶ ἐπιστρέψας
ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος
ἁμαρτιῶν» (στ. 19-20).
Τὸ πρῶτο ποὺ ὀφείλουμε εἶναι τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τοὺς ἄλλους. Αὐτὸ γιὰ νὰ γίνῃ, πρέπει
ν' ἀποσπάσουμε ἕνα μέρος τοῦ ἐνδιαφέροντός μας γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ τὸ διαθέσουμε
γιὰ τοὺς ἄλλους.
Η φιλαυτία δὲν εἶναι μόνο στὰ ὑλικά. Εἶναι καὶ στὰ πνευματικά. Τὸ νὰ ἐνδιαφερόμαστε
μόνο γιὰ τὴν ὠφέλεια τῆς δικῆς μας ψυχῆς, εἶναι σὰν νὰ θέλουμε οἱ ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου νὰ
φωτίζουν μόνο τὴ δική μας ὕπαρξι.
Ὁ ἥλιος εἶναι γιὰ ὅλους καὶ ἀρκεῖ γιὰ ὅλους. Γιατί, λοιπόν, νὰ μὴν τὸν ἀπολαύσουν καὶ
κεῖνοι ποῦ ζοῦν στὰ σκοτεινὰ ὑπόγεια; Πρέπει ὅμως κάποιος νὰ τοὺς ἀνασύρῃ ἀπὸ κεῖ καὶ
νὰ τοὺς ὁδηγήση στὸ πλούσιο φῶς. Νὰ τοὺς περιγράψη μὲ ἐνάργεια τὴν εὐεργετικὴ
ἐπίδραση τοῦ ἥλιου.
• Σ' ἐκείνους, ποῦ φίλαυτα ἐνδιαφέρονται καὶ ἐπιδιώκουν μόνο τὴ δική τους σωτηρία
καὶ κλείνονται σ' ἕναν ἀντιευαγγελικὸ ἀπομονωτισμό, ἀπαντᾷ ὁ Μέγας 'Ἀθανάσιος σὲ μιά
του ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Δρακόντιο: «Ὢ Δρακόντιε, ὅταν οἱ προσδοκῶντες λιμώττωσι, σὲ δὲ
σαυτὸν μόνον τρέφῃς, καὶ ἔλθη ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἠμεῖς τὲ αὐτὸ παραστῶμεν,
ποίαν σXοίης ἀπολογίαν, ὀρῶντες αὐτοῦ τα ἴδια πρόβατα λιμώττοντα;». Μετάφρασις: Τὰ
πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, Δρακόντιε, πεθαίνουν ἀπ' τὴν πεῖνα καὶ σὺ τρέφεις μονάχα τὸν
ἑαυτό σου. Τί θὰ ποῦμε στὸν Κύριό μας τὴν ἡμέρα τῆς μελλούσης κρίσεως; Τί θ'
ἀπολογηθοῦμε;
~ 142 ~
• Ἀλλοίμονο στὸ χριστιανό, ποῦ σιωπᾷ, ὅταν οἱ ἄλλοι τόσο πολὺ μιλᾶνε γιὰ τὸ ψέμα καὶ
τὴν ἀπάτη!
• Τα παιδιὰ τοῦ σκότους ἔχουν ἁπλώσει τὰ δίχτυά τους, γιὰ νὰ ψαρέψουν ψυχὲς καὶ νὰ
τὶς ὁδηγήσουν στὴν ἀπώλεια. Ἐμεῖς θὰ σταθοῦμε ἀπαθεῖς;
Οἱ χιλιαστὲς στέκουν σὲ κεντρικὰ μέρη, σὲ πολυσύχναστα στέκια, σὲ φανάρια καὶ σὲ
μέσα συγκοινωνίας καὶ προπαγανδίζουν τὰ ἔντυπά τους καὶ πλανοῦν ψυχές. Ἐμεῖς θὰ
μείνουμε ἀδιάφοροι;
Ἡ στάσις τῶν αἱρετικῶν καὶ τῶν ἀθέων καὶ τῶν διεφθαρμένων ἀποτελεῖ γιὰ μᾶς
πρόκληση καὶ πρόσκληση γιὰ δράση καὶ ἀντίδρασι.
• Ἀλλοίμονο σ' ὅποιον σιωπᾷ! 'Ἀλλοίμονο σ' ὅποιον κρύβει τὸ τάλαντο τῆς πίστεως!
Ὅλοι ἔχουμε δυνατότητα καὶ τρόπο νὰ πλησιάσουμε ψυχὲς καὶ νὰ τοὺς μιλήσουμε γιὰ
τὴ σωτηρία.
Ἂν βλέπαμε κάποιον στὸ χεῖλος τοῦ γκρεμοῦ, θ' ἀδιαφορούσαμε ἢ θ' ἁπλώναμε τὸ χέρι
νὰ τὸν σώσουμε;
Ἂν εἴχαμε δικό μας ἄφθονο ψωμὶ κι ὁ διπλανός μας πέθαινε ἀπ' τὴν πεῖνα, δὲν θὰ τοῦ
δίναμε ἕνα κομμάτι;
Ἂν εἴχαμε στέρνα γεμάτη νερὸ κι ὁ διπλανός μας πέθαινε ἀπ' τὴ δίψα, δὲν θὰ τοῦ δίναμε
ἕνα ποτῆρι;
Ἂν εἴχαμε στὴ διάθεσή μας φάρμακο, ποῦ γιατρεύει σοβαρὴ ἀρρώστια κι ὁ διπλανός μας
ψυχορραγοῦσε, δὲν θὰ τοῦ δίναμε λίγο φάρμακο;
Οἱ διπλανοί μας, πολλοί, πάρα πολλοὶ κοντινοί μας ἄνθρωποι λιμοκτονοῦν πνευματικά,
διψοῦν πνευματικά, ψυχορραγοῦν δαγκωμένοι ἀπ' τὴν ἁμαρτία ἢ δηλητηριασμένοι ἀπ' τὴν
πλάνη, ἢ βρίσκονται στὸ χεῖλος τοῦ γκρεμοῦ.
Ἔχουμε δικαίωμα ν' ἀδιαφορήσουμε; Ὄχι, ὄχι!
'Ἀμέσως ὀφείλουμε νὰ ἐνδιαφερθοῦμε. Νὰ θέσουμε τὸν ἑαυτό μας στὴ διάθεσι τῆς
Ἐκκλησίας, γιὰ τὴν ἐπιχείρηση τῆς σωτηρίας τῶν ἄλλων ἀνθρώπων.
• Ἡ ἱεραποστολὴ εἶναι ὕψιστο ἔργο ἀγάπης.
•'Ἀγάπη δὲν ἔχεις ὅταν κάνῃς διακρίσεις. Θαύμασαν κάποτε οἱ μαθητὲς τὸν Κύριο, γιατί
μιλοῦσε μὲ ἄτομο, ποῦ δυὸ τείχη τὰ χώρισαν, ἐκεῖνο τῆς φυλῆς καὶ ἐκεῖνο τοῦ φύλου (Ἰωάν.
δ' 27). Ἡ ἀγάπη δὲν ἔχει σύνορα.
• Ἀγάπη φυσικὰ δὲν εἶναι ν' ἀφήνῃς τὸν ἄλλον νὰ πίνῃ ὅ,τι νερὸ νάναι ἢ νὰ τρὼn ὅ,τι
τροφὴ νάναι, ἀκόμα καὶ μολυσμένη. Ἀγάπη εἶναι νὰ τοῦ δίνης τῆς καλύτερης ποιότητας τὸ
νερὸ καὶ θρεφτικώτερο ψωμί. Κι αὐτὸ εἶναι ὁ Χριστὸς (Ἰωάν. δ' 14).
~ 143 ~
• Ἀγάπη δὲν εἶναι ν' ἀφήνῃς τὸν ἄλλον στὴν ἐξάρτησι, καὶ νὰ λὲς μάλιστα: «Ἐλεύθερος
εἶναι, ἃς κάνῃ ὅ,τι θέλει...»! Οὔτε ἀγάπη σημαίνει νὰ βλέπῃς τὸν ἄλλον στὴ βρωμιὰ καὶ νὰ
λὲς «τί μὲ νοιάζει»!
Ἀγάπης ἐπίθεσης εἶναι νὰ τὸν ἀνασύρῃς ἀπ' τὴ βρωμιά. Καὶ γιὰ νὰ τὸν ἀνασύρῃς,
ὀφείλεις νὰ τοῦ ἐπισημάνης τὸν κίνδυνο.
• Ἀγάπη δὲν εἶναι νὰ σέβεσαι τάχα τὰ προσωπικὰ δεδομένα τοῦ ἄλλου καὶ νὰ τὸν
παρατᾶς στὴν τύχη του. Κρύβει ὁ ἄλλος τὰ προσωπικά του δεδομένα, γίνεται
κουκουλοφόρος καὶ τὰ καταστρέφει ὅλα. Αὐτὸ εἶναι ἀγάπη; Πνίγεται ὁ ἄλλος. Προσωπικό
του δεδομένο εἶναι ὁ πνιγμός; Θὰ τὸ σεβαστῆς; Βέβαια, γιὰ νὰ ἐπέμβη ὁ χριστιανὸς
ἀγαπητικά, χρειάζεται τρόπος.
• Ἡ ἀγάπη ἀπαιτεῖ τέχνη.
Λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος: «Προσελθε ἐκεῖνο τὸ συνοικούντι τὴ παρθένω, καὶ εἶπε
μικρὸν ἐγκώμιον τοῦ ἀδελφοῦ, ἀπὸ τῶν ἄλλων ὧν ἔχει πλεονεκτημάτων. Ταλάνισον καὶ
σαυτόν, κατηγόρησον τοῦ κοινοῦ των ἀνθρώπων γένους, δείξουν ὅτι πάντες ἐν
ἁμαρτήμασι, αἴτησον συγγνώμην. Ἡ ἀγάπη πάντα πείθει τολμᾶν. Εἴτα συμβουλεύων, μὴ
ἐπιτακτικῶς, ἂλλ' ἀδελφικῶς τοῦτο ποίει» (Ε.Π.Ε. 181,762). Μετάφρασις: Δεῖξε ἀγάπη καὶ
σ' αὐτὸν ποὺ συζὴ παράνομα. Πλησίασε τὸν. Στὴν ἀρχὴ πὲς στὸν ἀδελφὸ κάποιο μικρὸ
ἐγκώμιο. Πές του, ὅτι ὅλο το ἀνθρώπινο γένος ρέπει στὸ κακό. Δεῖξε του, ὅτι ὅλοι
βρισκόμαστε σὲ ἁμαρτίες. Ζήτησέ του καὶ συγγνώμη γιὰ ὅσα θὰ τὸν συμβουλεύσης. Ἡ
ἀγάπη πείθει νὰ τολμᾶμε τὰ πάντα. Ὕστερα νὰ τὸν συμβουλεύῃς, ἀλλὰ καὶ πάλι ὄχι
αὐστηρὰ καὶ ἐπιτακτικά. Νὰ τὸ κάτνς ἀδελφικά.
• Ἡ ἀγάπη δὲν ἐλέγχει μόνο, ἀλλὰ καὶ ἐγκωμιάσει. Χρησιμοποιώντας τὸ ἐγκώμιο,
πηγαίνεις εὔκολωτερα στὴν παρατήρηση καὶ στὸν ἔλεγχο. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Ἀναμιξον πάλιν ἐγκώμιον τοὺς ἐλέγχους» (Ε.Π.Ε. 18α,762). Μετάφρασις: Νὰ συσχετίσης
τὸ ἐγκώμιο μὲ τοὺς ἐλέγχους.
• Τὴν ἀγάπη δὲν τὴν ὀφείλουν μόνο ὅσοι εἶναι μορφωμένοι ἢ ὅσοι κατέχουν ὑπεύθυνες
θέσεις στὴν Ἐκκλησία. Ἡ ἀγάπη εἶναι χρέος ὅλων, διότι ὅλοι διαθέτουν καρδιά.
Δὲν ἔχεις μόρφωσι θεολογική; Καρδιὰ ὅμως ἔχεις. Ἂν ἡ καρδιά σου συγκινηθῆ ἀπ' τὸ
δρᾶμα τοῦ χαμοῦ τόσων ἀθανάτων ψυχῶν, τότε θὰ βρῇς τρόπο νὰ βοηθήσης.
Δὲν ἔχεις θεολογικὴ γλῶσσα; Ἔχεις ὅμως χέρια, νὰ μοιράσης ὀρθόδοξα χριστιανικὰ
ἔντυπα.
Ἔχεις πόδια, νὰ ἐπισκεφτῆς ἀνθρώπους ποὺ βρίσκονται σὲ ἀνάγκη καὶ ἡ ἀνάγκη μπορεῖ
νὰ τοὺς ὁδηγήση στὴν πλάνη ἢ στὴν ἁμαρτία.
Ἔχεις στόμα, νὰ πῇς δυὸ θερμὰ λόγια πίστεως καὶ ἀγάπης.
Ἔχεις μάτια, νὰ διαβάσης καὶ νὰ μορφώνεσαι πνευματικὰ καὶ νὰ μπορῇς ν'
ἀντιμετωπίσης ποικίλες περιπτώσεις.
~ 144 ~
Ἔχεις αὐτιά, ν' ἀκοῦς κηρύγματα ὀρθόδοξα καὶ νὰ τροφοδοτῆσαι καὶ νὰ μπορῇς μὲ τὴ
σειρά σου νὰ τροφοδοτῇς καὶ σὺ τοὺς ἄλλους.
• Ἔπειτα ἐκεῖνο ποὺ ἔχει σημασία, δὲν εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα, ἂλλ' ἢ προσπάθεια. Ἡ
διάθεσής μας γιὰ ἱεραποστολικὴ ἀγάπη, αὐτὴ ἀμείβεται ἀπὸ τὸ Θεὸ τῆς ἀγάπης, ποὺ
ἀπέστειλε τὸν «Υἱὸν αὐτοῦ εἷς τὸν κόσμον» (Ἰωάν. 1' 36).
• Δὲν μποροῦμε νάμαστε χριστιανοί, ὅταν δὲν πασχίζουμε νὰ βοηθήσουμε καὶ ἄλλους.
Δὲν ἀγαπᾶμε, ὅταν τ' ἀδέλφια μᾶς τὸ ἀφήνουμε στὴν ἀπώλεια. Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος:
«Οὐδὲν ψυχρότερον Χριστιανοῦ, ἑτέρους μὴ σώσοντος» (Ε.Π.Ε. 15,590-594).
• Δὲν μποροῦμε ν' ἀνήκουμε ἐμεῖς στὸ φῶς, καὶ νὰ μὴ συγκλονιζόμαστε μὲ τὴ σκέψι, ὅτι
γύρω μας τόσοι ἄλλοι περπατοῦν στὸ σκοτάδι. Ἃς ἀκούσουμε καὶ πάλι τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸ
Χρυσόστομο: «Ἂν εἴπῃς, ὅτι ὁ Χριστιανὸς οὐ δύναται ὠφελεῖν, ὕβρισας τὸν Θεόν. Εὔκολον
γὰρ τὸν ἥλιον μὴ θερμαίνειν, μηδὲ φαίνειν, ἢ τὸν Χριστιανὸν μὴ φωτίζειν» (Ε.Π.Ε. 15,594).
Μετάφρασις: Ἂν πῇς, ὅτι ὁ χριστιανὸς δὲν μπορεῖ νὰ ὠφελῇ, πρόσβαλες τὸν ἴδιο το Θεό.
Διότι εὐκολότερο εἶναι νὰ μὴ θερμαίνῃ ὁ ἥλιος, παρὰ νὰ μὴ φωτίζῃ ὁ χριστιανός.
Ποιὸς σῴζεται, ἐκεῖνος ἢ ἐσύ; (στ. 20)

Στὰ λόγια τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, «Γινωσκέτω ὅτι ὁ ἐπιστρέψας ἁμαρτωλὸν ἐκ πλάνης ὁδοῦ
αὐτοῦ σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν», ὑπάρχουν δυὸ θαυμαστὰ
ἀποτελέσματα τῆς ἱεραποστολικῆς ἀγάπης καὶ προσπάθειας.
• Τὸ ἕνα: “Ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης «σώσει ψυχὴν ἐκ θανάτου».
Όποιος κατορθώση νὰ τραβήξη ἕνα πλανεμένο ἀπ' τὴν πλάνη του, θὰ σώση «ψυχὴν ἐκ
θανάτου».
Τίνος τὴν ψυχὴ θὰ σώση; Τοῦ πλανεμένου ἢ τὴ δική του; Ἐδῶ ἐννοεῖ τὴν ψυχὴ τοῦ
πλανεμένου.
Ο ἄνθρωπος μακριὰ ἀπ' τὸ Θεὸ ζη «πεθαμένη» ζωή. Νεκρὸς γιὰ τὸ Θεό. Καὶ ὁδηγεῖται
στὸν αἰώνιο θάνατο. Όποιος, λοιπόν, παίρνει μιὰ ψυχὴ ἀπ' τὴν πλάνη καὶ τὴν ὁδηγεῖ στὴν
ἀληθινὴ πίστι ἢ ἀνασύρει ἀπ' τὴ διαφθορὰ καὶ τὴν ὁδηγεῖ στὴ μετάνοια, αὐτὸς σώσει μιὰ
ψυχὴ ἀπ' τὸν πνευματικὸ καὶ τὸν αἰώνιο θάνατο.
Αρπάζει ἕνα πρόβατο ἀπ' τὸ στόμα τοῦ λύκου.
• Τὸ ἄλλο ἀποτέλεσμα τῆς ἱεραποστολικῆς ἀγάπης: «Καὶ καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν».
«Καλύπτω ἁμαρτίες», στὴν Ἁγία Γραφή, σημαίνει «ἀφανίσω ἁμαρτίες». Ὁ ἀπόστολος
Πέτρος λέει: «H ἀγάπη καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Α΄ Πέτρ. δ' 8).
Οἱ ἁμαρτίες γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ πιστεύει, ποῦ μετανοεῖ καὶ ἀγωνίζεται γιὰ τὴν
ἐξάπλωση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, δὲν σκεπάζονται μὲ τὴν ἔννοια ὅτι ἄργοτερα θὰ
ξαναεμφανιστοῦν, ἀλλ' ἐξαφανίζονται.
~ 145 ~
Ο κόσμος σκεπάζει, κουκουλώνει τὶς ἀκαθαρσίες. Ὁ Χριστὸς ἐξαλείφει, ἐξαφανίζει
ἀκαθαρσίες. «Μακάριοι, ὧν ἀφέθησαν αἳ ἀνομίαι καὶ ὧν ἐπεκαλύφθησαν αἳ ἁμαρτίαι»
(Ψάλμ. λὰ' 1).
• Τίνος λοιπὸν συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες μὲ τὴν ἱεραποστολικὴ ἀγάπη; Τοῦ πλανεμένου
ἢ τοῦ σῴζοντος; Ἂν λέγαμε ὅτι καλύπτονται, συγχωροῦνται, οἱ ἁμαρτίες καὶ τῶν δυό, δὲν
θὰ πέφταμε ἔξω. Διότι ὅποιος ἀπ' τὴν πλάνη ὁδηγεῖται στὴν ἀλήθεια καὶ σῴζεται, φυσικὰ
καὶ οἱ ἁμαρτίες τοῦ συγχωροῦνται, ἐφ' ὅσον μετανοεῖ καὶ ἀλλάζει. Ἀφοῦ σῴζεται ἀπ' τὸ
θάνατο καὶ ὁδηγεῖται στὴν αἰώνια ζωή, ἐννοεῖται, ὅτι ἐξαφανίζονται καὶ οἱ ἁμαρτίες του.
Τὶς ξεπλένει ἡ χάρις τοῦ Χριστοῦ. 'Ἀλλὰ καὶ τοῦ ἄλλου, τοῦ ἀνθρώπου ποὺ κουράστηκε
γιὰ τὴ σωτηρία ψυχῶν, οἱ ἁμαρτίες συγχωροῦνται. Πρόκειται, δηλαδή, γιὰ τὴν ἀμοιβὴ τῶν
ἀνθρώπων τοῦ Θεοῦ, ποῦ νύχτα καὶ μέρα ἀγωνίζονται γιὰ τὴ σωτηρία ἄλλων. Ὁ Θεὸς θὰ
γίνῃ ἴλεως καὶ θὰ ἐλεήση τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἔδειξε πολλὴ ἱεραποστολικὴ ἀγάπη.
• Φυσικὰ δὲν θέλει νὰ πῇ ἐδῶ ὁ Ἰάκωβος, ὅτι συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες χωρὶς μετάνοια
καὶ ἐξομολόγηση. Μᾶλλον τὸ ἀντίθετο θέλει νὰ τονίση, ὅτι δὲν συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες
μας, ἂν ἢ μετάνοιά μας δὲν συνοδεύεται ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τοὺς ἄλλους.
Ἡ ἀδιαφορία μᾶς εἶναι δεῖγμα σκληροκαρδίας. Καὶ ἀφοῦ ἔχουμε ἀδιαφορία καὶ
σκληροκαρδία (Ρωμ.β' 5), εἶναι δυνατὸν ὁ Θεὸς νὰ μᾶς συγχωρήση;
Μὲ τὸ κεφάλαιο αὐτὸ τελειώνει ἡ ὡραιότατη Ἐπιστολὴ τοῦ ἀδελφοθέου Ἰακώβου, ποὺ
μᾶς τροφοδότησε καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ μᾶς τροφοδοτῇ πνευματικά. Η Ἐπιστολὴ περιέχει
πέντε κεφάλαια καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ δώδεκα σύντομα κηρύγματα τοῦ ἁγίου Ἰακώβου.
Πολλὰ πρακτικὰ συνθήματα μᾶς πρόσφερε. Θὰ εἴμαστε μακάριοι ἂν τὰ ἐφαρμόζουμε στὴ
ζωή, ὥστε νὰ γίνουμε ἀληθινοὶ καὶ συνειδητοὶ χριστιανοί.
Ἐκεῖνο, ποὺ ὀφείλουμε νὰ λάβουμε σὰν ἀπόφαση εἶναι τοῦτο: Ἀγωνία καὶ ἀγῶνας γιὰ
τὶς ψυχὲς ποὺ χάνονται!
-Χριστέ, φώτισέ μας, τὸ πᾶν νὰ κάνουμε, γιὰ νὰ σωθοῦν καὶ οἱ ἄλλοι. Ἔτσι θὰ ἐλπίζουμε,
ὅτι κι ἐμεῖς θὰ σωθοῦμε!
~ 146 ~

20. Ιακώβου (Δανιήλ Αεράκη)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

20. Ιακώβου (Δανιήλ Αεράκη)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ (γιὰ τὴν Ἐπιστολὴ τοῦ Ἰακώβου) ......................................................................6

Πάνω ἀπὸ ὅλα τα βιβλία

Εἶναι βιβλίο Ζωῆς καὶ σωτηρίας.

Ὀνομασίες τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ

Προσωπικὴ γνωριμία μὲ τὴν Ἁγία Γραφὴ

Ὁ Χριστὸς Θεὸς Κύριος (στ. 1)

Χαρὰ καὶ πειρασμοὶ (στ. 2)

Τί ζητᾶμε ἀπ' τὸ Θεό; (στ. 5).

Πῶς τὸ Ζητᾶμε; (στ. 6-7)

Ἐσωτερικοὶ πειρασμοὶ (στ. 13)

Θέλγητρα τῆς ἁμαρτίας (στ. 14)

Ὁ τοκετὸς (ἔκτρωμα) τῆς ἁμαρτίας (στ. 15)

Ὁ τοκετὸς τῆς νέας Ζωῆς (στ. 18)

Ὁ πνευματικὸς ἄνθρωπος (στ. 19-20)

Πετάξτε τὰ πάθη, ντυθῆτε τὸ λόγο! (στ. 21-22)

Ἀκροατές, ἀλλὰ καὶ ποιητὲς (στ. 23-25)

Ἡ ἀληθινὴ λατρεία (στ. 26-27)

Τί ἰσχύει στὴν Πίστι; (στ. 1)

Ὄχι διακρίσεις στὴν ἐκκλησιαστικὴ σύναξι (στ. 2-4)

Φτωχὸς ἐκλεκτός του Θεοῦ (στ. 5)

Πλούσιοι καὶ Ἐκκλησία (στ. 6)

Τὸ «καλὸν ὄνομα» (στ. 7)

Ἀγάπη ναί, διάκρισις ὄχι (στ. 8-9)

Ἐπιλογὴ ἐντολῶν (στ. 10-11)

Νόμος ἐλευθερίας (στ. 12)

Δὸς ἔλεος γιὰ νὰ λάβης ἔλεος (στ. 13)

Πίστις στὰ λόγια μόνο; (στ. 14)

Μεγάλα λόγια χωρὶς πρᾶξι ἀγάπης (στ. 15-16)

Πίστις νεκρὰ (στ. 17-18 καὶ 20)

Ἀβραὰμ ὑπόδειγμα πίστεως καὶ ἔργων (στ. 21)

Συνδυασμός, ὄχι ἀντίθεσις (στ. 22)

Φίλος Θεοῦ (στ. 23-24)

Τὸ ἔργο τῆς πίστεως (στ. 25)

Κριτὲς καὶ δάσκαλοι (στ. 1-2)

Χαλινάρι καὶ ἄλογα (στ. 3).

Πηδάλιο καὶ πλοῖο (στ. 4)

Σπίθα καὶ πυρκαγιὰ (στ. 5-6)

Πινέλο - Τροχὸς (στ. 6)

Θηρία καὶ θηριοδαμαστὴς (στ. 7)

Πηγὴ καὶ δέντρο: Ὑποκριτικὴ γλῶσσα (στ. 9-12)

Ἀληθινὸς σοφὸς (στ. 13)

Πραότητα καὶ φιλονεικία (στ. 14, 16)

Δαιμονικὴ σοφία (στ. 15)

Ἡ ἄνωθεν σοφία (στ. 17-18)

Τὰ αἴτια τῶν πολέμων (στ. 1)

Ἐπιθυμίες ἐγκληματικὲς (στ. 2)

Ἡ κακὴ προσευχὴ (στ. 3).

Μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες (στ. 4)

Ζηλεύει ὁ Θεός; (στ. 5-6)

Διαφορετικὴ στάσις (στ. 7)

Νὰ πλησιάσουμε τὸ Θεὸ (στ. 8)

Ἡ μετάνοια εἶναι πένθος (στ. 9).

Πόλεμος καὶ δικαστήριο (στ. 11).

Ἀρνούμαστε τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ (στ. 11)

Ποιὸς εἶσαι σύ; (στ. 12)

Λογαριασμὸς χωρὶς τὸν ξενοδόχο (στ. 13)

Τί εἶναι ἡ ζωή μας; (στ. 14)

Ἂν θέλῃ ὁ Θεός! (στ. 15)

Ξέρεις νὰ κάνῃς τὸ καλό; (στ. 17)

Ἀξιοθρήνητοι οἱ πλούσιοι (στ. 1 καὶ 5)

Ἡ τύχη τοῦ πλούτου (στ. 2-3).

Τὰ δικαιώματα τῶν ἐργαζομένων (στ. 4)

Ὁ δίκαιος φονεύεται (στ. 6)