Imię i nazwisko ………………………………………………...........

……………………… Klasa ………

KARTA PRACY
Ernest Bryll, Lekcja polskiego – Słowacki

…Zbyt wielu szło pod wodę. Tych z pierwszych okrętów,

co skrzydłem zagarniały każdy wiatr, i z łódek
walących rytmy wiosłem, posklejanych w domu,
jak wiejski cieśla zdarzył* – aby tylko tonąć *
tu: potrafił, umiał
umiały i z bulgotem zejść w pobojowisko
między padlinę wraków. Tam co dzień nurkują
nauczyciele – skrobać szkielety – by wszystko,
jak wierzą, o ojczyźnie dobyć za perłę.
A ona
– ojczyzna nasza – także przez cieślę sklecona,
niezdarna w swych granicach jak niezwrotny korab,
kołysząca się nazbyt i jak zawsze chora
czeka tych, co potrafią płynąć, zabić – nie mdlejących
w progu sypialni carskiej.
– Choćby jak Anglicy,
co tyle zabijali, a my zawsze dzicy
naprzeciw nich, bo zwierząt nie kochamy.
Cieśla,
co się jak nasz kołodziej okrutnie napocił,
nim wyrzezał ten korab i do kupy sknocił,
nie ma serca dla zwierząt. To źle. Psa szczekanie
dla obcych uszu bystrzej goni niźli bulgotanie
tonących…
(Sztuka stosowana 1966)
E. Bryll, Dramaty i wiersze, Towerpress, Gdańsk 2000, s. 92.

Zadanie 1.

Określ temat wiersza.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2.
Kto jest podmiotem wiersza? Co możesz o nim powiedzieć – na podstawie słownictwa i formy
gramatycznej?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 3.
Wypisz z wiersza po 2 przykłady odpowiedniego słownictwa, a następnie wyjaśnij, w jaki sposób
zastosowanie tych środków językowych wpłynęło na poetycki obraz świata wykreowany w wierszu.

Słownictwo Przykłady z wiersza Funkcja środka poetyckiego

kolokwializmy

metafory

archaizmy

porównania

epitety

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 4.
Który z zaproponowanych tematów uważasz za najbardziej odpowiedni do skomentowania pierwszej
części wiersza (pierwszych 8 wersów)? Podkreśl odpowiedni punkt i uzasadnij swój wybór.

A. Ofiara złożona na ołtarzu ojczyzny to zawsze perła. C. Historia ojczyzny musi być niczym perła.
B. Tonący okręt to tragiczna alegoria naszej ojczyzny. D. Lepiej utonąć niż żyć w niewoli.

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 5.
Przeczytaj fragment Kazań sejmowych. Do którego toposu odwołuje się Piotr Skarga?
„Ten najmilszy okręt ojczyzny naszej wszytkich nas niesie, wszytko w nim mamy, co mamy. Gdy się z
okrętem źle dzieje, gdy dziur jego nie zatykamy, gdy wody z niego nie wylewamy, gdy się o zatrzymanie
jego nie staramy, gdy dla bezpieczności jego wszytkim, co w domu jest, nie pogardzamy: zatonie, i z nim
my sami poginiemy. W tym okręcie macie syny, dzieci, żony, imienia, skarby, wszytko, w czym się
kochacie”.

Piotr Skarga, Kazania sejmowe, Towerpress, Gdańsk 2000, s. 19.

………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 6.
Przeczytaj fragment Testamentu mojego Juliusza Słowackiego i odpowiedz na zamieszczone poniżej
pytania.
Lecz wy, coście mnie znali, w podaniach przekażcie,
Żem dla ojczyzny sterał moje lata młode;
A póki okręt walczył – siedziałem na maszcie,
A gdy tonął – z okrętem poszedłem pod wodę…
Dzieła wybrane, t. I, Wrocław 1987, s. 44.

a) Jaką wizję patriotyzmu przedstawia w swoim monologu podmiot liryczny Słowackiego?

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

b) Zakreśl w wierszu Brylla fragment, w którym zawarta jest bezpośrednia polemika z przytoczoną
powyżej wizją Słowackiego.

c) W jaki sposób Ernest Bryll podejmuje ten sam topos, co Skarga i Słowacki?

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7.
Do którego romantycznego dramatu nawiązuje Ernest Bryll w swoim utworze? Przytocz odpowiedni
fragment.

Tytuł: …………………………………...………… Autor:..........................................................................

………………………………………………………………………………………….……………………

………………………………………………………………………………………….……………………

………………………………………………………………………………………….……………………

Zadanie 8.
Zaznacz właściwe dokończenie zdania.
Stawiając Anglików za wzór, autor posługuje się:
a) ironią.
b) patosem.
c) alegorią.
d) hiperbolą.

Zadanie 9.
Dlaczego Anglikom udało się zbudować imperium, a Polakom – nie?

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 10.

Oceń, które informacje są prawdziwe, a które – fałszywe. Zaznacz odpowiednie rubryki.

Informacja Prawda Fałsz

a) Utwór Ernesta Brylla jest napisany wierszem sylabicznym.

b) Określenia: nasza, niezdarna, przez cieślę sklecona, kołysząca się, chora

odwołują się do tragicznej historii Polski.

c) Ernest Bryll uważa, że teraz nareszcie w naszej ojczyźnie dobrze się dzieje.

d) Utwór ma charakter krytyczny wobec przeszłości Polski – pojawia się w nim

ironia.

e) Bryll buntuje się przeciwko niebezpiecznej/szkodliwej heroizacji naszej

historii, która nie jest taka idealna, jak chcieliby mówić o niej nauczyciele.

Zadanie 11.

Z jakiego typu schematem próbuje się zmierzyć Bryll w swoim utworze? Z czym polemizuje?

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 12.
Rozwiń myśl zawartą w zakończeniu wiersza.
– Choćby jak Anglicy,
co tyle zabijali, a my zawsze dzicy
naprzeciw nich, bo zwierząt nie kochamy.
[...] To źle. Psa szczekanie
dla obcych uszu bystrzej goni niźli bulgotanie
tonących…

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 13. (dodatkowe)

Wykorzystując treść wiersza, przedstaw po trzy argumenty do dyskusji: Jak powinniśmy być uczeni
historii Polski – czy tak jak robią to nauczyciele dobywający o ojczyźnie perłę, czy tak jak to robi Ernest
Bryll podczas swojej lekcji polskiego?

Nauczyciele dobywający o ojczyźnie perłę Ernest Bryll podczas swojej lekcji polskiego

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl