Imię i nazwisko …………………………………………………………………….

Klasa ………

KARTA PRACY

Stanisław Barańczak, Widokówka z tego świata

Szkoda, że Cię tu nie ma. Zamieszkałem w punkcie,

z którego mam za darmo rozległe widoki:
gdziekolwiek stanąć na wystygłym gruncie
tej przypłaszczonej kropki, zawsze ponad głową
ta sama mroźna próżnia
milczy swą nałogową
odpowiedź. Klimat znośny, chociaż bywa różnie.
Powietrze lepsze pewnie niż gdzie indziej.
Są urozmaicenia: klucz żurawi, cienie
palm i wieżowców, grzmot, bufiasty obłok.
Ale dosyć już o mnie. Powiedz, co u Ciebie
słychać, co można widzieć,
gdy się jest Tobą.

Szkoda, że Cię tu nie ma. Zawarłem się w chwili

dumnej, że się rozrasta w nowotwór epoki;
choć jak ją nazwą, co będą mówili
o niej ci, co przewyższą nas o grubą warstwę
geologiczną, stojąc
na naszym próchnie, łgarstwie,
niezniszczalnym plastiku, doskonaląc swoją
własną mieszankę śmiecia i rozpaczy –
nie wiem. Jak zgniatacz złomu, sekunda ubija
kolejny stopień, rosnący pod stopą.
Ale dosyć już o mnie. Mów, jak Tobie mija
czas – i czy czas coś znaczy,
gdy jest się Tobą.

Szkoda, że Cię tu nie ma. Zagłębiam się w ciele,

w którym zaszyfrowane są tajne wyroki
śmierci lub dożywocia – co niewiele
różni się jedno z drugim w grząskim gruncie rzeczy,
a jednak ta lektura
wciąga mnie, niedorzeczny
kryminał krwi i grozy, powieść-rzeka, która
swój mętny finał poznać mi pozwoli
dopiero, gdy i tak nie będę w stanie unieść
zamkniętych ciepłą dłonią zimnych powiek.
Ale dosyć już o mnie. Mów, jak Ty się czujesz
z moim bólem – jak boli
Ciebie Twój człowiek.
S. Barańczak, Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986–1988, Paryż 1988.
1. Jakie sensy wynikają z tytułu wiersza? Objaśnij je w odniesieniu do słowa „widokówka” oraz
sformułowania „z tego świata”. (0–2 pkt)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
……..…………………………………………………………………………………………………..
……..…………………………………………………………………………………………………..

2. Do jakiego typu liryki należy utwór? Uzasadnij odpowiedź. (0–2 pkt)

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………..……………………………………………..

3. Czy widokówka przesłana przez podmiot liryczny jest typową pocztówką z pozdrowieniami?
Odpowiedź uzasadnij. (0–2 pkt)
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..

4. Udowodnij w dwóch punktach, że podmiot liryczny podejmuje w utworze tematykę

filozoficzną. (0–2 pkt)
1………………………………………………………………………………………………………
………………..………………………………………………………………………………………
………………..………………………………………………………………………………………
2……………………………………………………………………………………………………
………………..………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

5. Odpowiedz, dlaczego podmiot liryczny nie mówi wprost, do kogo kieruje swoją wypowiedź.
Określ, jaka jest konsekwencja nienazwania adresata. (0–2 pkt)
………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
6. Czy według ciebie nadawca jest rozumiany przez odbiorcę? Co ich dzieli? Co łączy? Odpo-
wiedź uzasadnij. (0–2 pkt)

………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

7. Uzupełnij tabelkę. (0–2 pkt)

Nazwa środka stylistycznego Przykład z tekstu

„Szkoda, że Cię tu nie ma”

epitet

„Zawarłem się w chwili dumnej”

porównanie

„Ta sama mroźna próżnia milczy”

8. Wyjaśnij, dlaczego – twoim zdaniem – podmiot liryczny określa mianem nowotwora epoki
czas, w którym żyje. (0–2 pkt)
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..…
…………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
9. Utwór Stanisława Barańczaka jest pełen ironii. Wskaż wybrany przez siebie fragment,
w którym jest ona bardzo wyraźna. Napisz, czemu służy w utworze ten środek stylistyczny.
(0–2 pkt)
…………………..…………………….……..……………………………….…..………………….
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………..

10. Odpowiedz, dlaczego czas zostaje nazwany „zgniataczem złomu”. (0–1 pkt)
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

11. Podmiot liryczny „wysyła” widokówkę jako znak swojej bytności i wędrówki przez świat,
wędrówki jaką jest życie. Topos życia-wędrówki najczęściej łączy się z motywem homo viator,
czyli człowieka wędrującego. Podaj nazwisko autora i tytuł dzieła literackiego realizującego
wymienione toposy. (0–3 pkt)

Epoka Autor Tytuł

antyk

średniowiecze

romantyzm