&1 ritus propter negligentem operarium ad suam partem A trahere festinat, Unde ipsa Veritas in Evangelio di- seipolis suis ait : AWendite ne justitiam vestram faci tis corom hominibus, ut videamini ab cis (Matth. v1). Alioquia mercedem non habebitis apud Patrem ve- est. Respondit Moyses filiie Israel, jente ait : Recte tribus filiorem Jo- seph locuta est. Et hare lez super filiabus Salphaad @ Domino promulgata est: Nubant quibus volunt, tantum ui suc tribus hominibus, ne commisceatur possessio fliorum Israel de tribu in tribum. Omnes ‘enim viri ducent uzores de tribu et cognatione sua, et cunctee femina maritos de eadem tribu accipiant, ut ‘hevreditas permancat in familiis, nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant ut a Domino separate sunt. His similia ad Corinthios scripsit Paulus apostolus, cum de nuptiis disputaret : Mulier, inquit, alligata eat legi, quanto tempore vir ejus vieit. Cum autem dor- mierit vir efus, lberata est a Lege viri, Cui cult nu- bat, tantum in Domino (I Cor. vn). Precepit ergo ‘Moyses ul filize Salphaad nubant quibus volunt, tan- tum ut suz tribus hominibus, ne commisceatur pos- sessio filiorum Israel de tribu in tribum. Sic et Apo- stolus mandat ut mulier nubat cui voluerit, tantum in Domino, boc est viro catholico, ne possessionem bonorum operuin ac rect vit perdat, si pagano aut Iheretico se junxerit, Secundum tropologiam vero, mulieti, hoc est pure inteationi, por bonam actio- ‘nem cai voluerit, licet se conjungere labori, tantum ‘ut pietatem et religionem Christianam in omnibus conservet, ue operis sui, pro quo eterna haredita- C lis sperare debuit possessionem, detrimentum pa- Gatur, si alieno, hoc est, errori, se conjunxerit. Fecerunigue fliee Salphaad ut s:bi [uerat imperatun. Et wpserunt Maala, et Thersa, et Heglaet Melcha, et Noa, filiis patrui sui, de familia Manasse, qui fait Filius Joseph : et possessio quer illis fueras attributa, ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. — LH. 1 858 ‘manalt in tribu et famitia patris earum. Haram mu- Hicrum, hoc est, Gliarum Satphaad, nomina non in- congrue ad sensum praedictum transferri possunt. Tnterpretatar enim Maala infirmitas Thersa, com- placens ; Egla, solemnitas ista vel vitulus, Melcha, rex ejus, et Noa, motus. Qui enim bumititatis vir- tutem ante omnia intra semetipsum habere studet, ct in fnfirmttatibus suis juxta Apostolorum sibi com- placet, solemnitatem agit, ac grata munera exhibot Deo; etrex alque rector sue conversationis cautus existens, progressu virtutum movetur. Justa illud Psalmist: Ambulabunt de vir:use in virtutem, vide- bitur Deus deorum in Sion (Peal. uxxxm). Nupse- runt ergo filix: Salphaad filiis patruj sui de familia Manasse, qui fait filius Joseph, cum quiliber de eorum numero qui crediderunt ex Judzis doctori ex gentibus credenti se junxerit, ut ejus magisterio con- jonctus, filios gignere, hoc est, opera pietatis exhi- bere, possit. Nomine enim patrui quodammodo eca- seri possunt doctores ex gentibus clecti , quia fra- tres sunt predicatorum sanctorun qui fuerunt ia Judea constituli. Nee debet esse schisma in spiri- tali cognatione, ubi una est credulitas, dei pro- fessione. Ait enin Salvator discipulis Mauthsii vige simo tertio : Putrem nolite vobis tocare super terran, Unus est enim Pater vester qui in caclis est. Omnes autem vos fratres eatis. Et alibi : Habeo, inguit, alias oves qua non sunt ex hoc ovili: et ites" oportet ime adducere, et vocem meam audient , et fiet unum ovile et unus pastor (Joan. x). Sicque possessio in eadem tribu legitjmo sorvatur, eum omnis pia actio pro amore Christi in Keclesia catholica in servidum Bei agiliter exhibetur : cujus laboris nis est mer- ces perpewa, quam suis fidelibus largiri dignetur Pater omnipotens, per Dominum nostram Jesum Christum. Amen. BEATI RABANI MAURI FULDENSIS ABBATIS ET MOGUNTINI ARCHIEPISCOPI ENARRATIONIS SUPER DEUTERONOMIUM LIBRI QUATUOR. (ANNO 834.) PREEATIO AD FRECULPHUM LEXOVIENSEM EPISCOPUs Pio Patri Fazcouruo, Rasaxos cxiguus in Domino D sanct voluntati consentiens, sacramenta spiritall- salutem, Decursis igitur, tuis parendo preeceptis, prioribus fibris legis, novissime ad Deuteronomium Moysi ‘Considerandum perveni, quatenus inde aliqua tux (er rimarer atque in uni volumen majarum dicta colligerem. Sed quia in hune librum cujuspiam ex- planationem proprie non inveni, necesse habui ut perfectis anteriorum librorum expositionitus, inde850 facultatem. Hee autem que noviter a legistatore inserta reperi, divina gratia largiente, pro modulo nostri ingenioli, quantulumeunyjue explanare cura Deuteronomium quoque, ut heatus Hieronymus in quadam epistola sua ad amicum ait, secunda est lex, et evangelics legis prvfiguratio; sieque ea ha- det que priora sunt, ut tamen nova sint omnia, Quapropter hzee res operosa indiget solutione : sci- licet quod ita historialiter ordinentur vetera, ut spiritaliter omnia demonstrentur nova, et legis per figuram patefecit littera que sacer Evangelii textus in se continet sacramenta. Unde, sancte frater, tuo de hoc maxime indigemus adjutorio : quatenus apud ‘ompipotentem Patrem precibus assiduis impetres ut quod nos jubes inertes ad tuam et ad tuorum ui litatem facere, ejus opitulatione nobis conferatur, qui dat omnibus affuenter, et non improperat ; q que in Evangelio fidelibus suis promisit dicen: «Petite, et dabitur vobis; querite, et inveniet € polsate, et aperictur vobis. Omnis enim qui petit € accipit, et qui quarit invenit, et pulsanti aperie- € tur. » Idcirco autem postulationes imploro tuas, quia meritis sacris illas Deo acceptissimas credo. B. RABAN! MAURI ARCHIE, MOSUNT. OPERLM PARS I. ad hujus libri enodandas quzstiones assumerem A reapicit in ccelo et in terra Be ato ecatatque de palvere egenum, et de stercore erigit pauperem , aliquam particulam donorum suorum mune: Aargitate nobis concedere dignetur, ut cjus servitium in Eecle- sia sancta sua ad ipsius Laudem et nostram salatem explere possimus. Eece habes Peutsteuchum Moysi, ‘ut pelisti, cum mysteriis suis spiritali alamo ali- quantulum explicatum : quibus quinque verbis, lo- qui se Apostolus in ecclesia gloriatur (I Cor. atv). Esto pius scrutator legis, et devolus exsecutor pr- ceptorum Altissimi : ul sieut in ordine consors, ita et cooperator sis sanclorum apostolorum. Memor esto doctoris gentium et hortatiouis qua diseipulum instruens ait : « Pracipe hac et doce. Nemo ado- « lescentiam tam contemnat, sed exemplum esto fidelium in verbo, in conversatione, in charitate, «in fide , in castitate. Dum venio attende lectioni et hortationi doctrine. Noli negligere gratia « qua in te est, quanta est tibi per prophetiam cam « impositione manuum presbyleri, Hae meditare € in istis esto, ut profeetus. tous manifestus sit om- ‘ ‘ nibus. Attende tibi et doctrine, insta in illis. Hoc enim faciens, et te ipsum salvum facies, et eos quite audiuat. » Hee te facere et perficere ad Caterum autem nos pro hoc ipso precibus licet non tuam et ad multorum salutem concedat Altissimes. conilignis, tamen humillimis insistimus, postulantes Vale, sancle Pater, Maurique tui in sacris orationibus ‘ut supernus arbiter qui in altis habitat, et humilia semper memor esto. INCIPIT ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. LIBER PRIMUS. CAPUT PRIMUM. Verba Moysi que locutus est ad Israel trans Jorda- ‘nem in solitudine campestri , post interfectionem Seon et Og, regum Amorrheorum, (Car. 1.) « Hee sunt verba qua locutus est Moyses «ad omnem Israel trans Jordanem, in solitudine « campestri, contra mare Rubrum, inter Pharan et « Tophel, et Laban et aseroth, ubi auriest plurimum, « undecim diebus de Horeb per viam montis Seir, « usque ad Cadesbarne, quadragesimo anno, un- « decimo mense, primo die mensis. » Principivm ergo istius libri quodammodo titulus videtur esse alque index totius operis, quia personam indicat factoris et opus factum, simulque locum et tempus quo boc factum sit comprehendit. Unde non solum ipsam nomen libri stamenti gratia demonstrat, Nam Deuteronomium, quod secunda lex Latine interpretatur, signifleat Evangelium, quod post conditionem Veleris Testa- menti eadem sacramenta secundum spiritalem in- tellectum omnia mystice exponit atque explanat. Liber ergo Deuteronomii repetitio est precedentinm C quatuor librorum legi sed etiam principium Novi Te- D j nam dum in se proprias ill ‘continent causas, iste tamen replicat omnia. Habet autem et ipse proprie innumerabilia stcramenta, ¢ quibus ea qua: divina gratia .secundum pracedes- tium Patrum dicta nos posse concesserit, pro exer- Citio lectoris explanare disposuimuse « Hzec sunt verba, inguit, qu locutus est Moyses ad omnem Israel. » Hic quidam querendum astimant, cum Moyses conditor istius libri dignoscitur, quomodo de se quasi de altero referat : dicit enim ipsum Moysen ocutum esse verba havc. Sed sciendum est quod mioris est scriptorum sacra: histori de semetipsis quasi de altero referre. Unde in libro Numeroram idem Moyses ita scripsit : Erat enim Moyses vir tmitissimus super omnes homines qui morsbantar in terra. Sic et in libro Job ipse Job in principio operis sui erat in terra Hus nomine Job. Et erat vir ille simplex ac rectus et timens Deu et recedens a malo. » (Job. 1.) Hine et Joannes im Evangelio suo de se ait: « Hic est discipulus qui testimonium perhibetde his et scripsit hee, et scimos quia verum est testimonium ejus. » (Joan. wt.) Seda ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. — UB. 1. Bia hme cum sc ita habeant, videamus quid significet A aut unos apex, non prateritit a lege, donee omnia Moyses, qui ad omnem Israel trans Jordanem in ‘solitudine campestri contra mare Rubram, in locis qui consequenter notati sunt, locutns est. Moysen enim typum legis veteris habere omnibus manife- ‘stom est, qui trans Jordanem in solicudine campestri popalum docuit. Jordanis enim, pro eo quod Salva- tor in illo baptizatus ost, typum tenet baptismatis. Et Moyses trans Jordanem Israel docuit, quia ante constitutionem baptismatis et Novi Testamenti gra- tiam lex priorem populum de mandatis Dei instruit et hoc in solitudine campestri, hoc est, in sterilitate carnalis plebis, que spiritalem viriutum fructum gignere nesciebat. Contra videlicet_ mare Rubrum, quia dara mens reproborum ablutionem peccatorum iin sanguine Chris Pharan et Tophel et Labai et Haseroth. » Hree qua- tuor loca per nominis interpretationem mysteria di- vina significant. Pharan autem interpretatur auctus. ‘Tophel insulsitas. Laban dealbatio, et Haseroth atri pse ergo populus cui lex divina exposita est, aucins * fuit tam in muliitudine hominum, quam etiam in collatione legis et prophetarum , que eis divina clementia impendit. Sed insulsus fuit, quia salem iritalis sapientix non amavit. Dealbatus quoque legis et vanis manditiis, que se ex princepto legis habere credebat. Sed et atria merito, id est, populus dici potest, quia per Seripturas di ‘nas ad introitam fidei paratus fuit. Unde plarimi eorum in Salvatoris nosiri adventu a lege docti, ot ex prophetarum oraculis instracti, eo facilius ad credu- C Titatem ejasdem mediatoris Dei et hominam perve- nire powerunt, quoniam eum ante predictum sacris literis agnoverant. Unde Philippus in Evangelio a Nathanael ait: « Quem scripsit Moyses in lege, et Propbete, invenimus Jesum filium Joseph a Naza- ‘A Nazareth potest eth. Et dixit ei Nathanael aliquid boni esse? Dicit ei Phil (Joan. 1). ‘imum ubi legis repetitio facta est, signiflcat multi- plicia mysteria et thesauram spiritalem sapientix divinze inesse libris legis et prophetarum, quod pie quarentibus et rite intelligentibus liquide patet. Sed hoe quod undecim diebus lex ipsa per Moysen cexplanata est, quid significat, nisi Judaice plebis Ia- sum per transgressionem mandatorum Decalogi, a monte videlicet Horeb, per viam montis Seir, usque Cadesbarne : quia lex ab Horeb, hoc est a monte Dei, incipiebat, per Seir, id est, pilosum et sordidum ‘omnibus vitis populum Judzorum, transions ad Ca- des usque barne pervenit. Cades enim barne, com mavlatus vel electus vel notabilis interpretatur, signi ficans legis veteris carnalem usum in spiritalem cobservantiam per Evangelium esse nobiliter com- rautatum. ¢ Oxnnia enim, vt ait Apostolus, in figura contingebant jillis. Scripta sunt autem ad correctio- nem nostram, in quos fines swculorum devenerunt (E Cor, x). » Et Salvator in Evany tz « Non -veni solvere legem, sed adimplere; Iota enim unum, Paraot. CViIL. fiant (Matth. v). » Quid autem per figuram ‘quadraginta anni, quibus laboriose peractis, fi ail repromissionis terram transierunt ? ‘quippe per hos quadraginta anos totam seculi tem- pus significatum, in quo vivit Ecclesia sub laboribus tentationibusque periculosts , sperando quod non vi- det per patientiam, quousque ad promissam xternze felicitatis perveniat patriam. Ideo et Dominus qua- dragiota diebus jejunavit, et quadraginta noctibus tentatus est in eremo. Corpus enim ejus, quod est Feclesia, necesse est tentationes laboresque patia- tur in hoc sxeulo, quousque adveniat illud tempus Uubi post tentationes suscipiat consolationes. « Un- decimo, inquit, mense, prima die mensis locutus est fieri nullo modo eredidit. « Inter Moyses ad filios Israel omnia que praceperat ei Do- minusutdiceret eis. » Quid autem significat undenarios numerus, jam supradictum est. Sed hoc consideran- dum, quid innuat mystice quod dicit ejusdem mensis uundecimi prima die locutum Moysen contra srael. Sicut enim in unde imo mense expressa est legis transgressio, sic et in prima die mensis pervi- ad docendum demonsteata est legistatoris inten- tio : quia ex quo inobediens populus accipiendo transgredi precepta non timuit, statim per lucem predicationis et correctionis. voluntatem Domini illt insinuare studuit, et e0s corrigere atque ad meliora provocare verbis atque exemplis nullo modo ceasa- Vit, « Postquam percussit Seon regem Amorrhzorum, « qui habitavit in Hescbon, et Og regem Basan, qui ‘« mansit in Astaroth, et in Edrai trans Jordanein in « terra Moab. » Notandum quoque quod, interfectis, duobus regibus Amorrhwerum , Seon videlicet rege qui habitavit in Heseboo, et Og rege Basan, lex reca- pitulatur et populus instruitur. Quire motis scan- dalis universis, atque superatis vitiordfn turbis, com- Petenter doctrine insistivar, et fidei lumen digne desiderantibus aperitur. In his regibes:ticet et res ‘gesta agnoscatur, tamen per condilionés virtutesque nomiaum spiritalis significatio est subjecia. Seon namque inlerpretatur germen inutile, vel tentatio oculorum, per quam figuratur diabolus, qui transfi- gurat se velut angelum lucis et per baeresim vol schisma veri mentitur, ut fillat incautos. Hune Amorrhiei, id est amaricantes, habent regem. Nisi D cnim quedam simulatio veritatis priecedat, non sunt hagredes amaricantes, non schismata exacerbantium in Ecclesia. Iste ergo rex oeciditur in unoquoque homine quando quisque dampat simulationem, et diligit veritatem. Og vero rex interpretatur conchi- sio, Basan confusio. Id enim agit diabolus somper , ut concludat viam ad Dominum, opponendo idol. sua, ne credausr in Christum. Conclasio enim pre- ‘cedil ut rex, confusio sequitur tanquam plebs. Quin quos modo conclusit, ne credant in Christum, quansio apparnerit Christus omnes confundentur. Habitasso diciwur antem Seon in Hesebon, quia diabolus, radix omnium vitioram , cogitationibus- se intermiscet humanis, et mente cingit sollicitudinibus superfuis, a725 me verba proferat ver'tatis, et oper tis, Interpretatur autem Hesebon eogitatio vel cingit- lum morroris. Sie quoque et Og regem Basan manere in Haseroth, et in Edrai Scriptura commemorat, Et quid Haseroth interpretatur, nisi vestibula sive Achia et Edrai, hoc est, mundatio malorum significant, nisi infidelitatem cum pravis operibus? Inte eniam certat diabolus, ut omnes quorum ipse est rex numquam fidei januam intrent, sed foris manen- tes in infidelitate, operibas semper insistant iniquis. « Cerpitque Moyses explanare legem, et dicere : » CAPUT Hh. memoratio sermonuin Dei, quibus Israel jubet ire in terram Chanaan, et de prclatione septuaginta seniorum in populo. (Iup.) ¢ Dominus Deus noster locutus est «in Ored « aransistis. Revertimini et venite ad montem Amor- « shworum, et ad extera, quatei proxima sunt eampe- « stria atque montana et hymiliora loca contra m «diem et justa littus mais, terram Chananseoram et « Libani usque ad flumen magnum Euphraten, ete. » In libro ergo Nunicrorum de profectione filiorum Israel de deserto Sinai narrat, sed pracceptum Do- mini ad Moysen narrat de eodem transit. Quin po- narrat de nube quae tabernaculum tegebat, ac quando proficiscendum fuit, receiebat de taberna- aio; et precedens cos, donee venirent ad locum eastrorum ubi figenda crant tabernacula, ibi supra stetit, Sie enim seriptum est : « Anno secundo, mense sccundo, vigesimo die mensis, elevata est tubes de tabernaculo fanderis. Profeeti Israe! per tarmas suas, de deserto Sinai, et recu- Pharan. » Sed manifestum exerceat 1d nos situm esse, licet ibi non commemoreuar, ubi de ec~ dom transitu narrat, Praesens quoque liber Moyse narrante per omnia ita factumm esse manifestat. Nec now liber Numerorum alio loco idem demonstrat , ubi ita seripsum est: «¢ Ad imperium quidem Do- wink erigebant tentoria et ad imperium illius de- ponebant (Num. 1x). » « Dixique vobis in illo tem- « pore : Non possum solus sustinere vos, quid Do- « minus Deus vester multiplicavit vos, et egtis « hodie sieut stelle cali plurimi, Dominus Deus « patrum vestrorum addat ad hune numerum multa « millia, et benedicat vobis sicut loculus est. Non « valeo solus vestra negotia sustinere, et pondus ac « jurgia. Date ex vobis sapientes et gnaros, et quo- « ruin convorsatio sit probata in vesiris tribubus, «ut ponam eos vobis principes, et reliqua. » De hac enim subdivisione potestatum in Exodo antequam ad montem Sinai pervenirent Israelite seriptum est, et quod Jethro sacerdos Madian cognatus Moy: {psi hoc in consilium dederit narratur. Unde quar potest quomodo sibi conveniant, tam modo quam etiam tempore, Quod sic solvi posse reor : ut hoe ‘quod hie scriptum est dixisse Moysen in illo tempore ad popalum, ¢ Non possum solus sustinere vos, » non jllud tempus exprimat quo de Choreb profici- B, RARAN MAURI AR TEED. ota- 4 seebantur, sed totum tempus quo profeeti de Aaypto divens : Sufcit vobis quod in hoc monte B De duodecim exploratoribus miss NGGUNT. OPERUM PARS I. as in solitudine morabantur; et Moysen mon ex sta inventioue, sed cognati sui consilio accepto, popalo persuaserit que hic asserit illis persuasisse. Unde considerari oporiet, quam sit observandum, quot ait Scriptura : « Fili, ne in multis sint actus satis ct hie apparet (Recli. x1), » Deinde verba. Jo thro dantis cousitinm Moysi, considcranda sunt. Di cit enim : « Nune itaque andi me, et consitium dabo bi, et Deus erit tecum (Exod. xvi). » Ubi mili Videtur significari nimis intentum lumanis actibus animum, Deo quodamiaodo vacuati, quod fit tanto plenius, quanto in superna alque wera liberius extenditur. CAPUT I, ad terram Cha- naan, e de indignatione Domini contra Israel. (loto.) « Et accessistis ad me omnes auque di « stis : Mitamus viros. qui « renuntiont per quod iter d «ail quas civitates. porgere. i « placnisset, m judevent terram, et snus axcenitere , et «de Wibubas singalis. » In libro qnoque Numero- en dixerit ‘rum scriptum est quod Dominus ad Mo ‘UL iniucrent viros. qui considerarent naan, Sed licet diversa videantur inter Se esse qnod hic in Deuteronomio, et illad quod in libro Nume- Forum super hac re scripium legitur, sensus tamen facilis est ut intelligamus populum ad Moysen pri- wwar esse locutum ce exploratoribus mittendis, et sunt filii © sie Moyses ad Domini consilium causa referens , prerceptum ab eo acceperit, quatonus mitteret viros qui explorarent terram Chanaan, « Qui cum per- « rexissent et ascendissent iu montuna, venerunt « usque ad vallem Botri, Et considerata terra, st- « mentes de fructibus cjus, ut ostenderent wberta- «tem, attulerunt ad nos atque dixerunt : Bona est « terra quam Dominus Dous noster daturus est no- « bis, Et noluistis ascendere, sed increduli 2d ser- monem Domini Dei nostri, murmurastis in taber- naculis vesiris alque dixistis : Odit nos Dominus; et idcirco eduxit nos de terra gypti, ut traderet « nosin manus Amorrhai, atque deleret, et reliqua.» Duodecim missi sunt inspectatores ex Giliis Israel, ad considerandam terram que cis fuerat repro- rissa. Hique, post quadraginta dies reversi, diversa renuntiant, Nam decem ex his in desperationem miltunt populum, ita ut velint abjecto Moyse eli- gere alium ducem, et reverti ig A2gyptum. Ali vero duo bona nuntiant, et cohortantur populum perma- nere in fide dicentes : « Si diligit nos Deus, intre- ducetad erram hanc (Deut. xvi). » Sed populas in- fdelitatis desperatione praceps agitur, ct ad lapi- dandos cos qui bona nuntiant prosilit. Majestss ‘vero Domini protegit cos in nubibus, et dixit Do migus ad Moysea : « Feriam eos morte et interi- mam eos; et faciam te et domum patris tui in gen- tem magnam et mullam, magis quam hae est (Num. x1). » Fit hee tanta comminatio a Dominn,843 non ut passibilis et iracundiae datur divina natura, sod ut per hae et Moysi cha- ritas quam erga popalum habebat, et Dei bonitas, ‘quz superat omnem mentem, innotesceret. Myst autem duodecini exploratores missi ad explora terram uberem, qui terruerunt populum, ne cre: ret posse aceipere a Domino werram repromissam, Seribarum et Phariseorum prartulerunt indicium. Sicut enim illi per Moysen missi sunt, ut soli fecun- ditatem sollicita consideratione tractarent, ita et isti per legem et prophetas missi sunt, ut per Scri- Plurarum investigationem Dominicum specularen- tur adventum. In quo erat terra, id est, caro sancta, in qua regnum Dei et ubertatem fructoum splritalium, et vilam zternam consequi possent. jain ‘ARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. — LIB. 1. io subjacens osten- A in Canticis canticorum Ecclesia de Christo di 86 « Frater meus ut botrus eypri (Cant. 1). » Quia nec Christus sine lege, nec lex sine Christo esse poterit. 4 Nee miranda indignatio in populum, cum mili € quogue iratus Dominus propter vos dixerit : Nec « tu ingredieris illue, sed Josue filius Nun minister 4« tuus ipse intrabit pro te. Hane exhortare et robo- «ras eb ipse terram sorte dividet Isracl, ete, » Quari potest quomodo Moyses dicat ad Isracl pro- iratum sibi Dominum dixisse : « Nec ta illuc, » hoe est, in terram repromissi nis, cum in libro Numerorum ita legatur : « Dixi Dominus ad Moysen et Aaron : Quia non credidis mihi, ut sanctificaretis me coram filis Israel, now introducetis hos populos in terram, quam dabo eis Sed sicut illi desperatione terruerunt populum ne R (Num. xxvu). » Sed sequens sententia quodammodo de jione considerent, ita et scribe et Pharisei suaserunt populo Judorum ne crederent Christum, ad Agyptum seculi hujus redire cupien- ws, repudiantes manna fidei, quaerentes ollas pecca- 4orum nigras, et copas Llasphemiarum putridas, et pepones, vitiorum ac libidinum corruptione mar- cescentes. Ille autem botrus uve, quem in de torra reprowissionis duo advexere vectores, Lo- ‘trus pendens e ligno, ulique Christus ex ligno cru- cis promissus gentibus de terra geni Marie , Jerrenz stirpis secundum carnem visceribus eflu- ‘sus. Duo bajuli qui sub onere botti illius ineede- ant, populus est uterque cujus prior Judaicus cx- cus et aversus, ignarus pendentis gratie, et pres- ous onere suspensi, cui subjicitur judicat le quibus dicitur : ¢ Obscurentur oculi eorum ne vi- deant, et dorsum eorum semper incurva (Peal. savuu). > Qui vero posterior venievat, populi gen- ‘ium gerebat Gguram, qui eredens et Christum ante oculos habens, semper eum portans videt; ct quasi servus dominum et discipulus magistrum sc- quitur, sicut ipse Dominus in Evangelio ait : « Si quis vult post me venire, tollat crucem suam, et sequalur me (Math. xviu). > Hic est autem botrus Qui effusum in salutem nostram vioum sanguinis ‘sui crucis contritione perfusit, atque expressum assiouis suz calicem Ecclesize propinavit. Hic est botrus quem malogranata socia humeris secula ‘est gratia, Nam scilicet Eeolesia mater hahens intra videtur hane absolvere quacstionem. « He, inquit, est aqua contradictionis, ubi jurgati sunt fii Isracd contra Dominum, et sanctificatus est in eis. » Jur- sgium enim atque rebellio populi causa fuit ire Do- mini alque vindicte, tam in populam quam etiam in Moysen et Aaron prolate. Videtur mihi in Ma- ria prophetia miortua; in Moyse et Aaron legi et sa- cerdotio Juseorum finis impositus, quia sce ipsi ad terram repromissionis ascendere volcbant, nee cre- dentem popu'uin de solitudine hujus sxculi edu- cere, nisi solus Jesus, id est Salvator noster Dei fi lius. In trigesima autem ct tertia mansione propter aquas contradictionis Moyses offendit Dominump probibetur sransire Jordanem. Pertorbatus enim C murmure populi, dubitanter petram virga percussit, quasi illud non possct Deus facere ut aqua de petra ‘proflueret, quod ante jam fecerat. Quid ergo hic fl- des Moysi insinuat, quae aquam de petra ejiciendam titobaverat, nisi ut banc etiam prophetiam fuisse de Christo recte intelligamus? Dum enim Moyses in Scripturis sacris aliam a’que aliam pro re aliqua sigaificanda personam gerat, nuue tamen populi Ju- dccorum sub lege positi persoham gerebat, cumque prophetica pronuntiatione figura!at. Nam sicut Moyses petram virga percatiens, de Dei virtute du- bitavit, ita ille populus qui sub lege per Moysen data tenebatur, Christumt ligno crucis alflgens, eum virtutem Dei esse noni credidit; sed sicut percussa petra manavit aquam sitientibus, sie plaga’ Domis se per granorum pumerum multitudinem populo- D pice passionis efecta est vila credentibus. Habe- rum, ruborem sauguinis Christi ynaculo haben- tein etiam intus distincta grana, sicut Apostolus ait, diversa charismata, et dona spiritus gratia distri outa. Quibus omnibus indignos se increduli judi- -cantes, terra carnis Christi Quentem lacte et melle accipere non meruerunt, quam per fidem servi ejus, id est Christiani populi consecuti sunt, de cujus doctrina quotidie dicit Ecclesia : + Qaam dulcia faucibus meis cloquia wa super mel et favum ori eo! » Ficum autem, quam cum botro de terra re- Promissionis attulerunt, imaginem legis attulisse , ‘evangelicis edecemur exemplis. Sicut et botrum ‘constat figuram Salvatoris ostendere, quemad:nodum mus enim de hac ro pravcarissimam et fidclissi- mam vocem apostolicam, cum inde loqueretur dicens : ¢ Petra autem erat Christus {I Cor. x). » Hane ergo carnem de Christi nativitate desperatio- nem in’ ipsius Christi altitudine Deus mori jubet, com morieim garnis Moysi, in monte imperat fi Sicut enim petra Christus, ita et mons Christus. Petra humilis fortitudo, mons eminens magnitudo quia sicut Apostolus ait, « Petra autem erat Chri- us, » ila ipse Dominus : « Non potest, inquit, ei vitas abscondi super montem posita (Matth. v), scilicet montem appellans, deles aotem suos in su noninis gloria fundates, asserens civitatem. Pru:leo~847 tia enim carnis vivit, cum tanquam petra pereussa, Christi humititas in eruce contemnitur. Christus crucifisus Judzis scandalum est, gentibus autem stultitia, Et prudentia carnis moritur, cum tanquam anontis eminentia Christus excelsus agnoscitur. Ipsis enim vocatis Judeis et Graecis, Christus Dei virlus, et Dei sapientia est. CAPUT IV. De hoc, quod prohibiti sunt pugnare Israelite contra Moabites et Humes (Inp.) « Cumue insteueti armis pergeretis in montem, ait mihi Dominus : Dic ad eos : No- lite ascendere , neque pugnetis. Non enim sum vobiseum, ne cadatis coram i vestris, Lo- cutis sum et audistis, Domini, ct tumentes superbia, ascendi: ‘montem. Haque Amorrhseus egressus, qui habits bat in montibus ct obviam veniens, persecutus.est vos, sieut solent apes persequi : et cecidistis dé Sein usque Morma, etc. » Hee sententia huma- ym percutit superbiam, que de suis viribus presu- f, etnon in Dei confidit potentia, Amorrhai ergo, qui imterpretantur, ut superins diximus , amarican- tes, hostes sunt spiritales, qui habitant in montibus thie, et prresumptuosos necant. De Seir usqne Norma, hoe est, quia squalore vitioram sordibus tion metuit pollui, Ihune necesse est pro. pristinis tis gehenne ignibus tradi. Cavlestes enim ne~ quitize que interitum nostrum desiderant, et terre ‘his cupiditatibus nos implieare volunt, si perseve- raverimus in peecatiset in montibus superbize ascen- dere non desistimus, concident nos ignitis jaculis, atque anathema perpeluum perducent. Unde non, secundum Pelagianistas, de nostra sine gratia Dei presumere debemus potentia, sed infirmitatem no- siram considerantes, id quod Domini ore decerni- ‘tur, obediendum et sequendum per omnia nobis hu- ier credamus, sicque nobis hostes cuncti infe- jores existunt, et ad corlestis patriw gaudia, qua tuobis promissa sunt, pervenire per Domini miseri- cordiam prevalebimus. (Car. 11.) « Dixitque Pomi- «nus ad me : Non pugnes contra Moabitas, nee « ineas adversus €0s pretium : non enitn dabo tibi € quidquam de terra eorum, quia filiis Loth & adi- «di Ar in_possessionem. Emim in primis fuerunt « abitatores ejus, populus magnus et validus, et « tain excelsus, ut de Enacim stirpe quasi gigantes « crederentur, et essent similes filiorum Euacim, « Denique Moabitze appellant eos Emin, » Ar me- tropolis est Moabitarum super ripam Araon posita, possessa olim agente veterrima Emim, et postea tenta a Gliis Loth, id est a Moabitis, cum accolas subvertissent; et ostenditur usque hodie in vertice amontis. ipsius. Sed et worrens per abrupta descen- dens, in mare Mortuum fivit, Interpretatur autem Ar, suscitavit et Emim terribiles, signifieantque hostes spiritales, qui semper lites et contentiones suscitant, el tela nequitize contra Dei servos parant. Nec non et Eagcim, qui de stirpe Evak procrea sed adversantes. imperio B. RABAN MAVRi ARCINEP. MOGUNT. OPERUM PARS 1. “us A sunt, et gigamtibus proceritate cosequabantur, sini- Titer significant spiritales nequitias, sicut nomen eo- rum testatur, Nam monile in collo sublimi interpre- tatur. Hostes enim spiritales superbie fasta elati, ‘omnem paraturam malitie sue proprice vittuti ascribunt. Et ideo facile superantur ab his qui non in sua, sed in Dei virtote confidunt, qui cum Psal- mista dicere possunt : « Fortitndo mea et laus mea is, et factus est mibiin salutem (Psal.cxvu).» autem prins habitaverunt Horim; quibus expulsisatque deletis, habitaverunt Alii Esan, scutfe citlsracl in terra possessionis sue, quam dediteiDens. Scir mons est in terra Edom, in quo babitavit Esau ia regione Gebabena, quie ex-eo quod Esau pilosus es- sel et hispidns, Sci, lioe est pilosi, nomen accepi B in quibus locis ante habitavis. Chorrzeas, quem in- terfecit Chodorlaomor. Meminit montis Isaias in visione ldumsex. Chorrei enim i les clere, quas superaverunt et gen qui de “patriar- charum semine descenderunt, mystice signiticant malignos spiritus, vel vitia diversa que ill rite Dperare possunt, qui sanctorum Patruin vestigis, do ctrinis atque exemplis insistunt, et malitiam spiri- talem sub rege Christo veraciter agunt : de qual bus dieit Apostolus : « Nom est nobis colluctatioad- versus carnem et sanguinem, sed adversus principes (et potestates, adversus mundi rectores tencbrarunt harum, contra spiritalia nequitie in cclestibus (Ephes. CAPUT VY. C Commemoratio itineris de Cadesbarne aque ad trant- um Zared, hoc est triginta octo annorxm. (Inrp.) « Surgentes ergo ut transiremus torren- « tem Zared, venimus ad eum. Tempus autem quo « ambulavimus de Cadesbarne usque ad transitum « lorrentis Zared triginta octo annorum fuit; donee « consumeretur omnis generatio hominum bellate- ‘ cum de castris, sient juraverat Dontinus : eujus manus fuit adversus eos, ut interirent de medio castrorum. » Cadesbarme est locus in deserto q conjungitur civitati Petre in Arabia, ubi oceubuit Maria et Moyses, ubi, rupe percussa, aquam sitien popalo dedit. Monstratur ibidem usque in prasea- tem diem seputerum Marie, Sed et_principes Ama- 1p I< iti @ Choiorlaomor crsi sunt. Quod autem se ceundo anno egressionis filiorum Israel de Agyplo iden populus in desertum Pharan , quod est Cades, vencrit, ubi reversis exploratoribus, et de fructibes terre Chanaan secum renuntiantibus queque vide- Funt, murmuraverunt cootra Moysen et Aaron, ¢ ineris confecti tx-tio, mort percussi interierunt, iste locus Scripture manifestim indicium dabit. Ubi notandum quod casira wilice vel mansiones quadraginta duce, per quas fi Israe de Agypio migrantes usqueJordanem habuere, trum tantummodo congruere curriculis annorum vider tur, primi videlicet, secundi et quadragesimi egre nis ex A.gyplo. Primus continet anpus mansio nes certa distinctione duodecim. Primam Kamesstno decima quinta primi mensis ingressam, ultimam A (uit, donec consumerctur omnis generatio hi coliludinem Sinai prima die tertii mensis audita et per undecim menses continuos construendi taberna- uli, et docends legis gratia minime relictam : qua- rum videlicet duodecim mansionum, novem soluin- “mode liber Exodi pominatim exprimens, cxteras tres sab deserti Sin, quod esse dicitur inter ordine historise cunctis indifferenter sub solitudinis, Pharan nomine comprehensis, prima solum et se- cunda et ultima, hoe est sepulcra concupiscentiae, Haseroth et Cades, suo distinguuntur ex nomine; sed in catalogo mansionum pariter onmes quot nu- mero fuerint, vel quo nomine, diligenter ostenditur. ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. — LIB. I. Quarum prima mansio, hoc est sepulcra concupi- B scentize, secundo mense ejusdem secundi anni vice- sim secundo die mensis introita. « Anno enim secundo, ut Scriptura dicit, mense secundo , vice- simo die mensis, moveruot castra de deserto Si- nai: et recubuit, inquit, nubes in solitudine Pha- ran. Profectique sunt de monte Domini, viam trium dierum, donec venirent ad locum mansio- nis, que populi cares Agyptias desiderantis, se- pulcrorum coneupiscentiz momen accepit (Num. x). > Ultima aulem harum mansio, id est Cades quoto die vel mense ejusdem anni sit ingressa, non ur; sed tomen quia et ipsa in solitudine Pharan sita, quia eodem anno addita fuerit, non tacetur. Seriptun est enim : « Et populus non est motus de loco illo, donec revocata est Maria. Profeetusque © est de Haseroth, fixis tentoriis in deserto Pharan, ubi locutus est Dominus dicens : Mitte viros qui considerent verram Chanaan (Num. xn). » Quod ‘ne prosima post Hascroth mansione jussum factun- que putetwr, sed potius intelligatur in ultima, que sub Pharan solitadinis nomine continetur impletum, ‘videamus quod infra seriptinn est. Reversique explo- ralores terre post quadraginta dies omnem regionem cirenitam, venerunt ad Moysen et Aaron, et ad ‘owner caztum filiorum fsrael in desertum Pharan, quod est in Cades. Sed in Deuteronomio Moyses ipse Joquitur populo : « Cumque venissetis in Cadesbar- ne, dixi vobis : Venistis ad montem Amorrhai, quem Dominus Deus vester daturus est vobis. Vide terram quan Domnious Deus tuus dabit tibi, ascen- eam. Et acces ad, me omnes Mitte viros qui considerent ter- Fam, ete. » Quod autem eamdem mansionem se- cando anno egressionis de Agypto adierint, a qua men peceato murinurationis retro reverti,ae multo tempore per devertuin vagi errare et passitn cadere ineruermit, testatur Moyses jn consequemtibus eens (In.) : « Sedistis in Cadesliarne multo tem- pore. Profectique inde, venimus in solitudinem quse ducit ad mare Rubrum, sicut mihi dixerat Dominus. Et circaivimius montem Seir longo tempore. » Et fra: «Tempus autem quo ambulavimus de Cadesbarne usque ad torrentem Zared, trigint® octo annorum 83d ininom bellatorum de castris, sicut juraverat Dominn ‘Zared autem nomen non est manstonis, de ilis dico quadraginta duabus, sed nomen torrentis, ad quem, sicat in Numerorum volumine legitur, trangress vicesima octava mansione nomioe Jeabarim vene- Fant. Quem relinquentes, inquit, castrametati sunt contra Arnon qu est in deserto, et prominct in finibus Amorrhzei : quod quadragesimo anno gesiam fuisse noa latet. Qui videlicet annus quadragesi inus, id est, et ultimus, longissima per desertum vi mansiones continet Numerorum. Quarum prima mansio maguo cst labore repetita, eadem ipsa Cates deserti Sin, quam ante triginta oclo annos, ut « clum est, culpa preevaricationis cxigente, post reliquerant; de qua ita scriptum est: « V mortuaque est ibi Maria, et sepulta in eoilem loco. igeret populus aqua, coierunt adversu Moysen et Aaron, efe., » usque ad id, quod seriptum est: « Ile est aqua coutradictionis, ubi jurgati sunt Asracl contra Dominum, et sanctifieatus est cis (Num. xx). » Notandumque quod eamdem Cadles et in deserto Pharan esse, et in deserto Sin Scriptura sitam refert: unde conjectio datur, in consue more locorum partem semi Pharan, ubi Cades est , spvcialiter Sin appellatam ; Sin autem, non ipsa est Caves quam mox transgresso mari Rubro inter ct Sinai pertransiere, sed alia prorsus aliisque ap Hebreos seripta clementis. Secunda vero ejusie quadragesimi anni mota est in monte Hor, quo oceubuit Aaron prima die quinti mensis, ultra wpestria Moab, super Jordanem contra Jericho, jum meditantes manserunt, usquc Moysi, Josue duce, prima die me . Fiunt ergo omnes mansiones primi apni duo- viginti et una; ultimi, et ipsa vice- sima prima, que est Cades; et alise novem, id est, simul omnes, quadraginta dua. CAPUT Recapitulatio, quomodo Moyses miserit nuntios ad ‘Seon reyem Esebou, et Og regem Busan. (Iuip.) « Misi ergo muntios de solitudine Caie- + moth, ad Sehon regem Hesebon, verbis paci- « ficis dicens : Transibimus per terram tuam , pu- « bliea gradiemur via. Non dectinabimus neque ad «dexteram, neque ad sinistram. Alimenta pretio « vende nobis, ut veseamur, Aquam pecunia tribue, et « sic bibemus. Tantum est ut nobis concedas trans- «ium, sicut fecerunt fii Esau, qui hi « Seir, et Moabite qui morantur in Ar, et reliqua, »Di- ximus ergo superius quod Schon significaret dialo- Jum, qui est germen inutile, vel arbor infractuosa , sive elatus. Israel ergo, qui per ejus terram tr volebat, siguificat plebem Christianam, que per viam mundi vult transire, Transis ds “per chune mundlum, ut pervenire prsi:nas ad terrain sanctam,que repremissa est sanctis; et mittimus verbis pa- tificis ad Sebon , promitientes non nos abituros in terrain ejus, nee moraturos eum co, sed transituros tantummodo, et ineessuros via regali; nee dectina- faros usquam , neque in agrum , neque in vineam, sed de lacu bibituros aquam. Videamus ergo quando nos promisimus ista, quando hae verba disbolo de- nuntiavimus. Recordetur unusquisque fi ielium, cum primum venit ad aquas baptisini, com signaeula fidet prima suscepit, et ad fontem salutaris accessit, qui bus ibi tune usus sit verbis et quid denuntiaverit diabolo : non se usurum pompis ejus, nee operibus ‘jus, neque ullis omnino servitiis ejus, nee volunta- tibus paritarum. Et hoe est quod in his legis sermo- nibus adumbratur, quia non declinet Israel neque Bi. RABANI MAURI ARCHIEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 853 est, ad impletionem mandatorum, etiamsi cum omni exercitu adversam nos veniat Sehon iste elains, et superbus diabolus, et confligat adversuin vos, st ‘omnes su0s contra nos concitet dzmones,soperabt- mis eum, si Dei mandata complemus. Comptere enim mandata, hoc est diabolum et omnes ejus exercity superare, et tame complebitur in nobis Apostoll ore tio, qui ait : « Deas autem conteret Satauan sub pe- dibus vestris velociter (Rom. xv). » Et alfwd, quod Dominus alt : ¢ Ecce do vobls potestatem caleand super serpentes et scorpiones, et super omnem vir- tutem inimicl, et nihil vobis mocebit (Lae. x). » Niib ‘enim nocere poterunt ista omnia, si veniames Jasa,, id est, si mandata et preccepta Domini Dei nostri Jesu Christi servemus. + Noluitque Sebon rex in agra ejus, neque in vineam gus; sed neque de B « Hescbon dare nobis transitum, quia jindaraverat Do- Juct jus aquam pollicetur se esse potaturum. Non ‘enim ultra stadium diseipling: diabolice, non astro- logis , non mage, non ullius omnino doctrine quae contra ei pictatem aliquid doceat , populum sumet, Fidelis enim abet suos fontes, et Libit de fontibus Isracl, bibit de fontibus salutaribus. Non Libit aquam de lacu Schon, nee relinguens fontem aque vive, eougregat sibi lacus confractos. Sed et via regali in~ ceessurum se profiletur. Que est via regalis? Illa sine dubio quae dieit : « Ego sum via, veritas et vita (Joan, xiv). » Et imerito regalis; ipse enim est de quo Propheta ait : « Deus, judicium tuum regi da (Peal. uxxi). » Via regali ergo incedendum est, nce declinandum usquam, neque in agrum cus, nequ in vineam ejus, sensus diaboticos declinare ultra meus fidelium de- het. Quomiodo ergo volumus fines Amorrhworuin cam pace transire? Amorrhiei, infidelium qui sunt in hoe mundo pars accipi potest. Sed ipsi interpre- tantur, ut supra diximus, loquentes, vel in amaritu- inom adducentes, Exquomodo in amaritudinem qui- dem adducant Deum infideles et inereduli, exposi: tione non indiget. Quod autem ait loquentes, ad illant partem tabi potest, quia infideles quique et sub principe diabolo agentes, loqui norunt tantummodo, sed loquuntur inania, Verbi causa, ut poete eorum, t astrologi, ut nonnull etiam philosophorum , qui inania loquuntur 4 vaoa. Fidelium autem reguum , quod a Deoest, non in sermone est, sed in virtute. Volurnus ergo nos pacifice transire per munduin sed hoc ipsum magis incitat prineipem mundi quod dlicimus nos nole permanere cum illo nee morari, nec aliquid ejus velle contingere. Inde magis ex- acorbatur, inde extollitur et irascitur, et commovet cubis persecutiones , pericula suscitat, criteiatus in- twutat. Et ileo dicit : « Congregavit iniquus Schon populum suum, et exiit confligere adversum Israel. » Quis est omnis populus Sehon, quem coneitat contra Asrael? Principes ac judices mundi, cunctique ne- quitiz ministri, qui impugnant semper et perse- quuntar populum Dei. Sed quid facit Israel? « Venit, inguit, in Jasa, » quod interpretatur mandati adim- pietio. Si ergo veniamus et nos ad locum istum, id est, neque ad opera, neque ad‘ «minus Deus tuus spiritum ejus, et obfirmaverat cor « illius, ut traderetur in manus tuas , sicut nune vi- ‘des, ete, » Hive dicens Moyses, dum popular allo quitur, tale aliquid commemorat quale dicebatar in Exodo : « Ego induravi cor Pharaonis. » Et quod in psalmis legitur : « Convertit cor eorum, ut odissent populin ejus. » Nec tacetur hie causa indurationis hujus, cum dicitur : « Ut traderetar in manus tas,» sieut in hae die, id est, ut vinceretur a te, quod 00 fierct nisi resisteret : non autem resisterct nisi corde sunt judicia Dei. Iniquitas autem non eat ‘cum, Sane notandum est confortatam cor posse in malo. « Percassimusque eum cum fils & « eepimus, interfectis habitatoribas earum + mulieribus ac parvulis. Non reliquimus in és ‘«¢ quidquam absque jumentis, que in partes venere « predantium, et spoliis urbium quae cepimos. Ab « Arver, que est super ripam torrentis Arnon, oppi- ¢ do quod in valle situn est usque Galaad, nos fat ic gst Israeb qui qui non in carne Israel nec in manifesto Judes et, ipse habitat in omnibus civitatibus Amorrheore, ‘cum in omui orbe terrarun Christi Eeclesie prope gantur. Sed et unusquisqme nostrum prins civitas it regis Schon, regis clati, Regnabat enim inwolis stultitia, superbia , iinpietas, et omnia que sunt et parte diaboli; sed ubi expugnatur et devietus et fortis, et vasa cjus direpta sunt, effecti sumo ct tates Israel, ct hzereditas sanctorum si tamen pes tus excisa est in nobis potestas illa que prins doni nabatur nobis, et excisa est arbor icfructooss, ¢ dejectus est rex clatas, et sumus sub eo rege quid cit: « Discite a me quia mitis sum et humilis (Matth, xa). » Sed et ipsa nomina locoram huie st sut cum interpretationibus suis favent, Aroer er interpretatur sublevans. Arnon acervus justi, ct Galaad acervus testimonii. Ab Arocr ergo, qu # per ripam torrentis Arnon , oppidum quod ia situm est usque Galaad, non fait vicus et civitat Lsraelitarum effageret manus : quia omnis persese83 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. — LIB. I. 838 cujustibet sit dignitatis, fasta superbize vel pompa A rem sensum confirmat. Sexagenarius enim numerus, confidens mundana, cum perseculoribus Christiano- rum, qui variis eos tsibulationibus angustant, usque ad hereticorum conciliabula, qui testimoniis sancia- rum Scripturaram secundum suum sensuin depra- vatis contra Ecclesiam belligerant, eatholiese veritati a doctoribus sanctis resislere nullo modo prievaleo! sed in vietoram cedentes manus, cus omnibus ha- bitaculis suis atque munitionibus in dominium spiri- Aalis rediguntur Israelis, CAPUT Vu. Quod nulla urbs aut oppidum in regno Og efugerit riod non vastatum sit; corumgue terra data sit luben ef Gad et dimidice tribui Manasse. (Car. m.) « Haque conversi, ascendimus per iter Basan. Egressusque est Og rex Basan in occursuun nobis cum populo suo, ad bellandum in Edrai. Dixitque Dominus ad me : Ne timeas eum, quia in ‘manu tua traditus est, cum omni populo ac terra sua. Faciesque sicut fecisti Sehon regi Amorrbzeo- ‘rum, qui habitavit in Hesebon. Tradidit ergo Domi- thus Deus noster in manibus nostris ctiam Og re- gem Basan et universum populam ejus : pereussi- inusque eos ad internecionem , vastantes cunetas ius uno tempore. » Postea enim quam obtinueruot fli Israel civitates Amorrhaorum,, ascenderunt etiam viam que ducit in Basan, ubi erat Og rex Basan, Sed ad hune neque legatos mit- tere dignantur, neque pelere ab eo ut per terram jus transeant,, seit continuo confligunt cum €0, et C dilatari. Hiv sepe nibil preci ‘Superant tam ipsum quam populum ejus. Videamus ergo qua est Basan. Basan interpretatur turpitudo. Merito ergo-legati mittuntur ad istam gentem , nee transitus per terram ejus poscitur. Nullus enim no- bis trausitus debet esse, nullus accessus ad turpitu- dinem, sed ab initio statin expugnanda et omuimo- dis cavenda est. Og autem, qui rex dicitur Basan, interclusio interpretatur. Potest hic figura habere ‘omnium carnalium et materialium rerum , quarum ‘amore et desiderio detenta anima excluditur et se- paratur a Deo. Adversus hos ergo ita praecipitur be Tuw gerendam, ut on relinquatur ex eo vivens. ‘Nultum enim a filis Israel oportet retingui in tur- Piludinis reguo, et Deo viventem; seid decet Isracli- ticam virtutem excidere et reseeare turpia, et pia qiteque in animo rewdiGeare atque honesta ac reli- i087 plantare. De regno Sehon non est scriptum ut ‘nullus vivus relinquatur, nee de regno Moab. Forte enim ex illis opus habemus aliquibus, et nonnu corum pro vite hujus agonibus ct exercitibus indi- genus. Alioquin debuissemus de boe mundo exisse. ‘De Basan enim, hoe est, de turpitadine, nullo pe tus iadigemus; nibil ex oo relinquamus , exeidenda foumnia, subvertenda sunt opera fortitudinis, in nolo enim potest honesium esse quod turpe est. Quod au- n subjungitur: « Now fuit autem oppidam quod nos 4 effugeret, sexaginta urbes vastantes , omnem re~ + giunem Argob tesai Os in Basan, ete Suypevioe sieut et senarius, perfectionem cujuslibet regis si- goiflcat. Et bene sexazinta urbes vastatas esse ro- fert in regoo Og regis Basan, hoc est, diaholi turpi- tudinis amatore, quia perfecte omnem delectationem vitioram faciendam esse signifieat. Argob quoque ‘maledicta sublimi rpretatur, per quam ter- rena superbia, qua in Gliis ire dominatar, expri- mitur. Destructis ergo civitatibus eunctis, viros ac mu- licees ct parvulos pariter describit interfectos. Ju- menta autem et spolis urbiam direpta indicant no- bis, munitione diaboli superata, quidquid rebelte 2c Jaseivum in carne nostra sentimus, simul cum par- vulis cogitationibus, zelo Dei conterendumn ; qaid- B quid autem ad servitium Dei in simplicitate puri sensus sive inornata verborum invenire possumus Virtutum, sui reservandum. ¢ Terramque possedi- «mus in tempore illo ab Aroer, que est super ri- «pam torrentis Arnon, usque ad mediam partem «montis Galaad : et civitates illius dedi Ruben et Galaad. Refiquam autem partem Galaad, et om- « nem Basan regni Og tradidi dimidive tribui Ma- « nasse, » ete. Hee omnia plenins in libro Numero rum explicata sant. Sed quia hic, hoe est in Deute- Tonomio, recapitulata sunt, quid mystice significent ostendemus. Sunt multi in Ecctesia qui parvali esse dlespiciont, etiam umilitatis immunes apud se esse siniine desistunt. Hos. plerumque videas honoribus cestolli, voluptatibus perfrui, rerum multiplicitate ¢ nisi pravesse cxte- ris appetuot, a moltis timeri gratulantur, recte vi vere negligunt, et rect vite fanam habere concu- piscunt, adulationes quserunt, favoribus intumescunt: et quia rebus sibi copiose presentibus prompti sunt, Ventura gaudia non requirunt. Camque cos nut plex actio ocenpat, etiam a semetipsis alfenos d monstrat. Et tamen si qua filet tentatio exsurgat, quia in ea salem specie tenus continentur, hane verbis, ane clamoribus defendunt, et ccrlestem patriam vindicant, mec tamen amant. Qnos bene apud Moysen filii Ruben et Gad et dimidia tribus Mauasse exprimunt, qui mutta pecora et jumenta possidentes, dum extra Jordavem ea que viderunt campestria concupiscunt, in repromissionis terra D kereditatem habere noluerunt, dicentes: « Terra quam percussit Dominus in conspeetu fitioram Is- racl, regions uberrima egt ad pastom animnalium, Et nos servi tui habemus jumenta phurima; preea- murque, si invenimus gration corum te, wt des n0- bis famulis tis eam in possessionem, nee facias nos transire Jordanem. » Qut igitur jumenta plorl- ma possident, Jordanem transire refugiunt : quia quos multa mundi implicamenta occupant, habita- tionem cordis patrise non requirunt : sed ipsa cos, quain specie tenus tenaerint, tides increpat, ne otii delectatione torpeseam atque exemplo suo alios a Iaboris tolerantia et studio longanimitatls fran CNanpiid: fvatves vestei ibunt ad pugnam, et yos:839 36, RABANI MAURI ARCHIEP. hic residebitis? Cur subvertils mentes liorum Is- A racl? » Sed quia erubescunt non defendere quod canfitentur, pro eadem fue quam professi sunt ad certamen properant, eamque non sibi, sed pros vindicant. Unde et ad Moysen dicumt:¢Caulas ovium fabricavimus, et stabula jumentorum, parvu- Es nostris urbes munitas. NoS autem ipsi armati et accincti pergemus ad praclium filiorum Israel. » Qui sox fortes pro aliis veniunt et repromissionis terram ab hostibus liberant et relinquunt, atyue ad pascen- da. armenia extra Jordanem pergunt , quia contra Adem baptismatis iota ments omnique desiderio re- bus perituris inscrviunt. Qui tamen, ut diximus, cum fidei tentatio oritur, defensionum armis accin- Guntur, hostes fidei trucidando superamt, et bare ditatem terre repromissionis, id est, fructum fidei B thon amant; sicque pro illa pugnant, ut tamen sua pignora extra illam deponant. Quia eaim parvulos fo- tis habent, effectum in ejus kabitatione non habent. ‘Unde ad campestria redeunt, quia ab allis cacumi- nibus montium, quasi a spe qzlestium delabuntur, etextra repromissionis terram bruta animalia nu- ‘triunt : quia ad pascendos vanis desideriis irratio- nabiles animi motus elaborant, quia tern lucis quanta sit claritas non noscunt, quia traosituris ‘eccupationtbus obexeantnr, et dum terrenis rebus auperbiunt, eclestis sibi luminis addum claudunt, Quod et aliter intelligi potest. Ruben namque pri- mogenitus Jacob est. Licet contaminaverit thorum patris, primoger.itus tamen est. Manasses quoque, cajus dimidia tribus extra Jordanem consequitur, ‘of ipse licet de A2gyptia natus est, primogenitus ta- ‘men est. Omnes ergo isti primogeniti sunt, et ideo priorem populum designant, qui non per Dominum uostrum Jesum Christum, sed per Moysen extra Jordanem sortem hzreditatis accipiunt. Considera autem diligentius etiam causam qua et prior est et extra Jordanem, et sequestratim a exteris, conse- quitur-bereditatem. Jumenta, inquit, et pecora tmulta sunt nobis. Hee ergo causa est qua prior po- pulus ad hereditatem terra illius que lacte fluit, que melle abundat, que favus mellis est prez omni terra, non potuit pervenire, nee Verbum carnem yotuit agnoscere, quia mulia jumenta habebat et uvulta pecora. Anithalis enim non potuit percipere qua sunt spiritus Dei, nec spiritualiter dijudicare ; quia homo.cum in bonore esset, non intellerit, sed comparatus est jumentis insipientibus, et similis fa- clas est his. Pro quibus bereditatem suam extra Tordanis.fluenta perospit, et a terra se sancta fecit alienum. Ille ergo populus accepit haereditatem per Moysen, accepit terram duorum regum tantummodo. Non enim amplius potuit Moyses interficere nisi duos reges, quorum terram divideret populis multa animalia multaque pecora hebentibus. Illis vero qui Jordanein transeunt Jesus dividit terram, quamvis abeant etiam ipsi animalia, habeant pecora, non tamen tanta qua eos excludant ne Jordanem trans- ‘cant, Sed cum ipsis et mulicribus et cum infanti- Cc MOGUNT. OPERUM PARS I. a6 ‘bus suis, contendunt transire Jordanem et ad pa trum pervenire promissa. CAPUT Vill. Exhortatio Moysi ad Israel ut custodiant oraecepta ‘algue judicia Dominis (Car. 1v.) «Et nune, Israel, audi precepta ‘judicia que ego doceo te; ut faciens ea, vivas, et ingrediens possideas terram quam Dominus Deus « patram vestrorunt daturus est vobis. Non addetis ad verbum quod vobis loquor, neque auferetis ex «e0, Custodite inandata Domini Dei vestri, que ego « prazcipio vobis, ete. » Docet normam zequitatis, et omnem hveresim hae sententia pereutit: quia ad- dere quid aliunde ad rectam doctrinatn ex inventio- nibus pravis vetat, et de his quse secundum verita- tem recize fidei prolata sunt avertere aliquid probi- bet. Via enim regia incedendum est : nec licet sive ad dexteram sive ad sinistram alicui dectinare, quia non habebit insontem Dominus, qui deserit viam rectam, et declinat in semitas pravas. Recte enim sant vise Domini, et justi ambulant in eis. Tale quid et in Apocalypsi Joannis legimus, « Bea- tus, inguit, qui custodit verba prophetiz hujus U- bri (Apoc.1). » Et paulo post : Contestor, ait, egoomni audienti verba prophetix: hujus libri, si quie appo- suerit ad bee, apponet super illam Deus plagas seriptas in libro islo. Et si quis diminuerit de verbis prophetiz hojus libri, auferet Deus partem ejas de ro vite, et de civitate saneta, et de his qua seri- pia sunt in libro isto. Hace est caim vera sapientia ¢t intellectus coram populis, ut aadientes univers precepta bee, dicant : « En populus sapiens et in~ telligens, gens magna, nec est alia watio tam gran- «dis, que habeat deos appropinquantes sibi, sicut « Dominus Deus noster adest cunctis obsecrationi «bas nostris, » ete. Grandem dicit nationem, dignk tate donorum, non multitudine populoram. Nec enim gens Judzorum numero vineebat alias gentes, aut potentia excellebat : sed praerogativa patrum divina Gignatio e0s exaltabat, sicut idem Moyses in subse- quentibus testatur diceas : « Non quia cunctas geo «tes numero vincebatig, vobis junctus est Dominus «ef elegit vos, cum omnibus sitis popotis pauciores, «sed quia dilexit vos Domuiaus, et custodivit jara- mentum quod juraverat patribus vestris. » CAPUT IX. . De eo quod prokibuerit facturam simulacrorum om- ‘nium animantium aque jumentorum quce sunt s- per lerram. (Ini.) « Custodite ergo sollicite animas vestras. ‘c Nunquid vidistis aliquam similitudinem in die qua « locutus est Dominus vobis in Horeb de medio ignis ene forte decepti, faciatis vobis seulptam similitw <-divem, aut imaginem masculi aut feminw. » (Ee Aagustino.) Quid intersit inter similitadinem et ima- givem quari solet. Sed hic non video quid inte- resse voluerit, nisi aut duobus istis vocabulis unam rem significaverit, aut similitudinem dixerit si, verbi gratin, flat statua vel simulacrum habens effigiern837 ENARRATIO SUPER DEUTERONOMIUM. — LIB. I. wemanam, non tamen alicujas hominis exprimantur A « creavit Dominus Deas taus in ministerium cunetis Tineamenta, sicut pictores vel statuarii faciunt, in- Awentes eos quos pingunt vel fingunt. Hanc enim imaginem dici nemo dubitaverit, secundum distin- ¢tionem qua omnis imago etiam similitudo est, non ‘ommnis similitado etiam imago. Unde si gemini inter se similes sunt, similitudo dici potest alterius cu- juslibet in altero, non imago. Si autem patri filius ‘similis sit, etiam imago recte dicitur, ut sit pater totius unde illa imago expressa videatur : quarunr alige sant ejusdem substantize, sient flius, alize non cjusdem, sicut pictura. Unde illad quod in Genesi seriptum est: « Fecit Deus hominem ad imaginem suam (Gen. 1), » manifestum est ita dictum, ut non cusdem substantis sit imago quae facta est. Si enim cjusdem esset, non facta, sed genita diceretur. Sed B « nostri quod pet qvod non addidit, et similitudinem, enm soperius dictum esset, « Faciamus hominem ad imaginem et simifitudinem nostram, » quibusdam visum est si- militudinem aliquid amplius esse quam imaginem, quod homini reformando per Christi gratiam postea reservaretur. Miror autem si non propterea postea imaginem solam voluit commemorare, quia ubi Imago, et similitudo est. Unde et hic Moyses simiti- tudinem et imfaginem fleri vetat, secundum eam formam vel fortasse eam rationem quam diximus. Jn decalogo antem generaliter dicitur nullam feri debere similitudinem, nee imago commemoratur. Com enim nulla similitudo ft, procul dubio nee ima- {0 Git, quoniam si imago, utique et similitudo. Non autem si fit similitudo, continuo Gt et imago; ta- C men si nulla similitudo, sequitur ut nulla imago. Denique ubi prohibuit similitadinem et imaginem, hominis intelligi voluit, ubi et similitudo fleri potest, non hujus aut illius, sed enjustibet hominis; et ima- £0, id est, hujus proprie vel illius hominis. Cum ‘vero de pecoribus diceretur atque irrationabilibus animantibus, solam similitudinem dixit, Quis enim reperiri potest qui sibi unum constituat eanem, vel quid ejusmodi, quem intuens ejus imaginem aut pingat aut fingat? Quod de hominibus usitatissimom est. ¢ Similitudinem omnium jumentoram que sunt «super terram, vel avium sub corto volantium, at € que reptilium quae moventur in terra, sive piscium « qui sub terra morantur in aquis. » Quid est autem quod ait, « similitudinem omnis piscis quicunque sunt in aquis sub terra?» An et aquampropter tractabilem corpulentiam terram intelligi voluit? et secundum hhoe quod in eo seriptum est, « fecit Deus ccelum et terram, » aquas debemus accipere. Assidue Seri- tara quippe his duabus partibus commemoratis, ‘niversum mundam volt jutelligi, secundem illud : « Aoxifium meom a Domino, qui fecit coelum et ter- ram (Psal. cxx),» et innumerabilia eusmodi. An ideo ictnm est « sub terra, » quod terra nisi superior quis exset, habitari atique ab hominibus et animalia terrena habere non posset? « Ne forte oculis elevatis, ‘ad crlum, videas solem et lunam, et omnia astra « catli; et errore deceptus, adores ea et colas, quae « gentibus quze sub ccelo sunt, quia distrihait Dort- ‘rus Deus tous ea omnibas gentibus quae sub cole ‘ A parentibus enim suis aperit homo B ‘oculos, et bare vita ab eorum dilectione sumit exor- dium. Inde boe mandatum primum est in septem, sieut et Dominus in Evangelio ait : « Honora patrem ‘cium ef matrem tuam, quod est mandatum primum (Hatth. xv). Sed quomodo primnrm, quia quartum? nisi quia, ut dictum est, in septenario numero, qui pertinct ad dilectionem proximi, primum est in al- tera tabula, Nam ideo daw tabuke legis date sunt. Jabotur ergo in hoe precepto fihis honorare paren- tes, meque contumeliosos iis existere, sed officio pietatis debitam reverentiam pravstare, Nam qui pa- rentibus honorem deferre non novit, quibus parcere Potest qui suos odit? Quintum : « Non moechaberis, » id est, ne quisquam preter matrimonii foedera aliis fewinis misceatur, ad implendam libidinem. Nam specialiter adulterium facit, qui, practer suam, ad al- teram aceedit. Sextum : « Non occides. » Non enim ‘solum opere perpetrans homicidium facit, sed etiam quiet incuerit in esurientem et nudum, qui mori Possit nisi indumentum eibumque porrigendo subve- iat, ct idem homicida tenebitur. Septimum : « Non furtum facies,» quod est rapacitatis. Octavum : «Non falsum testimonium dices, » quod est erimen wendacii et falsitatis, Nonum : «Non concupisces uxorem proximi tui.» In boc precepto vetat inten- tionem adultering cogitationis. Nam aliud est facere (ale aliquid preter uxorem : aliud appetere alienam uxorem, eo duo praeeepta sunt, Non inarchabe- ris. Non concupisces uxorem proximi tui. Decimum : «.Non concupisces rem proximi tui; » in quo prac ceplo damnat ambitionem sveuli, et refrenat concu- piscentiau rerum. Haque horum primum prohibet subreptionem, secundum errorem, tertium inter cit sculi amorem, quartum impietatem, quintum allidit fornicationem, sextum crudelitatem, septi- mum rapacitatem, octavum perimit falsitatem, no- ‘pum adulterii cogitationem , decimum mundi cupi- ditatem, Et notandum quia sicut decem plagis per- cutiuntur Agyptii, sic decem praxceptis conscribun- tur tabule, quibus reguntur populi Dei, et deaioncs ‘occiduntur, « Hiee verka lucutus est Dominus ad omni *titudinem vestram in monte in medio igais et wn Cc D B. RABANI MAURI ARCINEP. MOGUNT. OPERUM PARS I. 866 «bis et caliginis voce magna, nihil addens amplivs ; et scripsit ca tabulis duabas lapideis, quas tradi- «dit mihi Deus, ete. » Cur ego in duabus tabalis seripta est lex, nisi aut propter duo Testaments si- gnificanda, aut propler duo illa precept dilectionis Dei et proximi, cin quibs tota lex pendet et pro- phete?» Hae enim in singulis- tabolis explicata sont. In una enim tria precepta ad Dei pertinentia charitatem, in alia vero, septem pertinentia 2d pro- ximi socictatem. Sed cur lapidez ezedem tabake foe- ruin mentis signat soliditatem, de qua propheta di- cit: «Auferam a vobis cor lapisteum, et dabo vohis cor carnoum (Ezech. x1). > Unie et Apostolus ait. «Non in tabulis lapiieis, sed in tabulis eordis ear- neis (I Cor. sm). Neque enim hoe tabute earnales Yolunt, ut carnaliter sspiamus; sed quia in comps- ratione lapidis, qui sine sensu est, caro semtit, i circo per lapidis duritiam cor non intelligens, et per carnis sensibilitatem signiflcatnm est cor intelligens. € Quid est omnis caro ut andiat vocem Dei viven- «tis, qui de medio ignis loquitue, siewt nos audivi- mus, ut possit vivere? Tu magis acceie, et audi «cancta que dixerit Dominus Deus noster tii: lo « querisque ad nos, et nos audientes facienus ea. «Quod cum audisset Dominus, ait ad me : Audi ¥0- «cem verborum populi hujus, quie locuti swat tb « Bene omnia sunt tibi locuti. Quis det talem eos Chabere mentem, ut timeant me, et custodiant uni «versa mandata mea in omni tempore, ut bene « cis et filis eorum, usque in Sempiternum, et rel- 4 qua. » Quid est quod ait Moyses dictum sibiesse aDo- minode populo Hebriva : « Quis det esse siccoreorun, ut timeant me, et custodiant mandata mea? » An ie clam vult intelligi gratia sua concedi hoe beneficium, ut sit in hominibus ex fide justitia Dei, non quasi propria velut ex lege? floc enim per prophetaw si- Bnifleat dicens : « Auferam eis cor lapideum, et dabo eis cor carneum (Ezech. x1); quod propler sensum dictam est, quem caro habet, et lapis non babel, ‘verbo utique translato. Hoc et ipsum alibi «Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et consummabo super domum Israel, et super domum Justa testamen- tum novum : non secundam testamentum, quod dispo- sui ad patres eorum, in die- qua appreher eorim, ut educerem eos de terra Agypti, quuniam hoe est testamentum, quod disposui ad cos, post dies illos : dans leges meas in cor eorum, et in mente eorum superscribam cas, et iniquitatum oo ‘rum et peecatorum eorum non memor ero ampliss (Jerem. x1n).» Hoe enim discrevit Novam Test mentum a Veteri, quod Veteri data est lex in tale lis lapideis, in Novo autem in cordibus, quod fit pet Bratiam. Unde et Apostolus ait : « No pideis, sed in tabulis cordis carnalil loco: «Idoneos nos, inquit, fecit Testamenti, noh littera, sed spiritu (IT Cor. 1 «Audi, Israel, Dominus Deus nostcr Deus unus OF