Shimi tinkutsiq -lla, -ku.

Shimi tinkutsiq -lla. Cortesía. /Solo. No más.

Shimi tinkutsiq -lla. Como cortesía. Kay rimaykunaw.
 Yawaykachillaamay. Malliykachillamay.
 Mishkiykikunata yawaykachillaamay.
 Apaykallaamay.
 Markaman apaykallaamay.
 Shuyaykallaamay.
 Wasiykichaw shuyaykallaamay.
 Manaykallaamay.
 Qullqita manaykallaamay.
 Rantipaykallaamay.
 Vestiduta rantipaykallaamay.
 Qayaykallaamay.
 Chakaychaw qayaykallaamay.
 Kutiykallaamuy.
 Tutallapa kutiykallaamuy.
 Yanapaykallaamay.
 Pichapakuyta yanapaykallaamay.
 Pacha taqshayta yanapaykallaamay.
 Upaallakuy.
 Ñ uqam rimaykaa, upaallakuy.
 Yanapaykullaashayki.
 Aruynikichaw yanapaykullaashayki.
 Makyaykallaamay.
 Tsay qiruta makyaykallaamay, wawa.
 Qaraykallaamay.
 Imalatapis qaraykallaamay mikanashmi puriykaa.
 Muchaykallaamay.
 Ama piñ ashlaq taakuytsu warmi, muchaykallaamay.
 Payllaykallaamay.
 Kananyaq haqaata kaa nimankitsu, payllakallaamay ari.
 Takiparkallaamay.
 Qam allim takinki panillay, takiparkallaamay santuuchaw.
 Upuparkallamay.
 Kayllatam yanukushqaa wawa, upuparkallaamay.
 Shuqarkallaamay.
 Allilla shuqarkallamaptikiqa awnishaykipaqmi.
 Tikraparkallaamay.
 Tsay maharaykaq mutiita tikraparkallaamay.
  Apaparkallaamay.
 Kaynii apaparkallaamay hipash utikashqaanam.
 Ñ uqa rukullanami kalaa apaparkallaamay taqay huk Shikra papata
 Churaparkallamay.
 Hunashman tsay qachi papata churaparkallaamay.
 Qayaparkallaamay.
 Mana watukamaq churiita qayaparkallaamay.

Shimi tinkutsiq -lla. Como: Solo. No más. Kay rimaykunanaw.

 Pukalla.
 Pukallapita llimpinchik.
 Silularlla.
 Silularyuqlla kaa.
 Silularllata charara.
 Taytalla.
 Taytaalla shamush.
 Murulla.
 Murullanta mikukurqa.
 Murulla waaka ñ uñ usapa.
 Chuspilla.
 Chuspilla kanimash.
 Ankalla.
 Ankakunalla hanata paariyan.
 Huk ashnulla.
 Huk ashnullata munaa kay qipiikunata apanampaq.
 Kikillaa.
 Kikilla imaakunatapis rurakuu.
 Ñ uqalla.
 Ñ uqallam llapan aylluupita yachakuu.
 Qamlla.
 ¿Rasunchu qamlla aylluykichaw ullqu kanki?
 Payllapaq.
 Payllapaqmi chay aruyqa.
 Hapallan.
 Hapallanpaqpis pishin.
 Tayqay runa hapallan taaran warminta maqashampita.
 Hampikuqlla.
 Hampikuqlla markapa aywashqa.
 Yachachikuqlla.
 Paypa churinqa yachachikuqlla.
 Kuyakuyllata.
 Alli warmikunaqa kuyakuyllata yachayan.
  Waqayllata
 Chay wamraqa waqayllata yachan.
Shimi tinkutsiq -ku. Hacer. Reflexivo.
Shimi tinkutsiq -ku. Hacer. Kay rimaykunanaw.
 Aruchikuykaa.
 Chakratam aruchikuykaa.
 Pirqakuykanki.
 Chikuykita pirqakuykanki.
 Pishtakuykan.
 Kuchinta pishtakuykan.
 Rantikuykan.
 Matikunata rantikuykan.
 Ripukuykaa.
 Limaman ripukuykaa.
 Puñ ukuykan.
 Kawitunchaw puñ ukuykan.
 Arukuykaa.
 Carruta rantinaapaq arukuykaa.
 Yupakuykaa.
 Qilliyniita yupakuykaa.
 Yantakuykaa.
 Taytaawan alqay wachanan raqrachaw yantakuykaa.
 Ñ añ aawan puka machaychaw taya yantata yantakuykaa.
 Yachakuykaa.
 Ñ uqa UNHEVALCHAWMI hampikuqpaq yachakuykaa.
 Ñ uqa kay wata qichwa rimayta shumaq yachakuykaa
 Yanukuykaa.
 Ñ uqa papawan uchuta yanukuykaa.
 Ñ uqa mishkiq tuqush apita yanukuykaa.
 Kushikuykanki
 Taytayki shamuptin kushikuykanki.
 Qilliyta quptii imatapis rantinki nirkur kushikuykanki.
 Takikuykanki.
 Qam shumaq takikuykanki.
 Leydi qilqashqan rayku wasinchaw takikuykan
Shimi tinkutsiq -ku. Reflexivo. Yarpay.
 Yarpachakuykaa = lo estoy pensando.
 Yarpachakuykay = vaya pensá ndolo.
 Yarpachakuykan = lo está pensando.
 Yarpachakuykanchik = lo estamos pensando.
 Yarpachakuykaayaa = lo estamos pensando.
 Yarpachakuykaayanki = ustedes lo está n pensando.
 Yarpachakuykaayan = ellos lo está n pensando.

 Yarpachakushqaa
 Yarpachakushqayki
 Yarpachakushqan
 Yarpachakushqanchik
 Yarpachakushqaayaa
 Yarpachakushqaayanki
 Yarpachakushqaayan

 Yarpachakushaq
 Yarpachakunki
 Yarpachakunqa
 Yarpachakushun
 Yarpachakuyaashaq
 Yarpachakuyanki
 Yarpachakuyanqa

 Yarpachakuykaa tushunaapaq.
 Yarpachakuykay tushunaykipaq.
 Yarpachakuykan tushunanpaq.
 Yarpachakuykanchik tushunanchikpaq.
 Yarpachakuykaayaa tushuyaanaapaq.
 Yarpachakuykaayanki tushuyaanaykipaq.
 Yarpachakuykaayan tushuyaananpaq

 Yarpachakuykaa yanunaapaq.
 Yarpachakuykay yanunaykipaq.
 Yarpachakuykan yanunanpaq.
 Yarpachakuykanchik yanunanchikpaq.
 Yarpachakuykaayaa yanuyaanaapaq.
 Yarpachakuykaayanki yanuyaanaykipaq.
 Yarpachakuykaayan yanuyaananpaq

 Yarpachakuykaa yanukunaapaq.
 Yarpachakuykay yanukunaykipaq.
 Yarpachakuykan yanukunanpaq.
 Yarpachakuykanchik yanukunanchikpaq.
 Yarpachakuykaayaa yanukuyaanaapaq.
 Yarpachakuykaayanki yanukuyaanaykipaq.
 Yarpachakuykaayan yanukuyaananpaq

 Yarpachakuykaa mikunaapaq.
 Yarpachakuykay mikunaykipaq.
 Yarpachakuykan mikunanpaq
 Yarpachakuykanchik mikunanchikpaq.
 Yarpachakuykaayaa mikuyaanaapaq.
 Yarpachakuykaayanki mikuyaanaykipaq.
 Yarpachakuykaayan mikuyaananpaq.

 Yarpachakuykaa yachakunaapaq
 Yarpachakuykay yachakunaykipaq
 Yarpachakuykan yachakunanpaq
 Yarpachakuykanchik yachakunanchikpaq
 Yarpachakuykaayaa yachakuyaanaapaq
 Yarpachakuykaayanki yachakuyaanaykipaq
 Yarpachakuykaayan yachakuyaanampaq

 Yarpachakuykaa mahachakunaapaq
 Yarpachakuykay mahachakunaykipaq
 Yarpachakuykan mahachakunanpaq
 Yarpachakuykanchik mahachakunanchikpaq
 Yarpachakuykaayaa mahachakuyaanaapaq
 Yarpachakuykaayanki mahachakuyaanaykipaq
 Yarpachakuykaayan mahachakuyaanampaq

Rimaykuna.
 Yarpachakuykanki.
Qam mana shumaq tapuynikita rurarkur yarpachakuykanki.
Mamaykipa misanta ruranaykipaq yapachakuynaki.
 Yarpachakuykanchik.
Tamyalla kaptin yarpachakuychik, shapinshikunapish mana tsakiptin
Hapanlla yarpachakuykanchik Covid-19 qishyawan.
 Yarpachakuykaayaa
Yarpachakuykaaya maykachaw puriyahsqaata
 Yarpachakuykuna.
 Yarpachakuykuna kaykan ñ uqachaw waray shacha hawiychaw takinaapaq
 Piñ atsinakushun
Mana kuchi pishtayta yachaptiykiq piñ atsinakushunmi.
Mana alli pukllaptiki piñ atsinakushun.
 Allyaachinakushun.
Chay qishyapita allyaachinakushun.
 Kutipaanakushun.
Hapala kashqanchiyaq kutipaanakushun.
 Shuntanakushun.
Wayraq hirkallapa shuntanakushun pukllananchikpaq
 Yanapanakushun
Aswa ruraychaw llapanchik yanapanakushun