Mạch chỉnh lưu tia hình tia 3 pha không điều khiển là gì?

Sơ đồ mạch điện và nguyên lý

hoạt động của mạch chỉnh lưu tia 3 pha trong ba trường hợp tải thuần trở, tải có tính cảm và
mạch có thêm tụ lọc để làm phẳng.
1. Mạch chỉnh lưu hình tia 3 pha không điều khiển là gì?
Giả sử ta có một nguồn điện 3 pha lý tưởng, đối xứng điện áp. Điện áp mỗi pha V1, V2,
V3 sẽ lệch pha nhau 120 độ điện, dạng sóng điện áp được mô tả như hình bên dưới.
V1 = 220√2Sin(100пt)
2π
V2 = 220√2Sin(100пt –
3
)
4π
V3 = 220√2Sin(100пt – )
3

Dạng sóng điện áp 3 pha

Mạch chỉnh lưu 3 pha hình tia là mạch biến đổi điện áp xoay chiều 3 pha thành
điện một chiều sử dụng 3 diode mắc ứng với mỗi pha của nguồn. Cực âm của mỗi diode
nối với nhau và nối với tải ngõ ra tạo hình một hình tia. Tại mỗi thời điểm chỉ có một diode
dẫn điện không thể có hai hoặc ba diode đồng dẫn.

Sơ đồ mạch chỉnh lưu tia 3 pha không điều khiển

 >>> Xem thêm: 10 mạch chỉnh lưu không điều khiển dùng diode
2. Sơ đồ và nguyên lý mạch tia 3 pha không điều khiển
Bằng phương pháp chứng minh bằng biện chứng người ta đã chứng minh được: tại một
thời điểm chỉ có một diode dẫn điện. Và diode dẫn điện là diode mắc vào nguồn điện áp
xoay chiều với giá trị tức thời lớn nhất trong các pha tại thời điểm đang xét.
2.1 Mạch chỉnh lưu tia tải thuần trở
Sơ đồ mạch tia với tải thuần và dạng sóng của dòng điện và điện áp tải được vẽ như hình
bên dưới:

Mạch chỉnh lưu tia 3 pha tải thuần trở

- Nguyên lý mạch điện như sau:
+ Từ góc 0 - 30 độ thì điện áp pha V3 là lớn nhất, diode D3 sẽ dẫn điện trong khoảng
này vì điện áp đặt trên cực dương D3 lớn hơn các diode D2 và D3. Do đó khi D3 dẫn trong
khoảng thời gian này diode D2 và D3 bị phân cực ngược. Dòng điện qua D3, qua tải và về
trung tính.
+ Từ góc 30 - 150 độ thì điện áp V1 là lớn nhất, D1 bắt đầu dẫn điện và D2, D3 bị phân
cực ngược nên không dẫn.
+ Tương tự 120 độ sau đó D2 dẫn và D1, D3 ngưng dẫn. Chu kỳ tiếp tục lặp lại mỗi
diode dẫn điện trong khoảng thời gian T/3.
+ Dòng điện trên tải là dòng điện của mỗi diode khi đang dẫn, dòng điện trong trường
hợp này là dòng liên tục.
- Nhận xét:
+ Điện áp chỉnh lưu có 3 xung, chu kỳ áp chỉnh lưu T P = T/3 với T là chu kỳ điện áp
nguồn. Khi dòng tải liên tục thì điện áp trên tải chỉ phụ thuộc vào áp nguồn và có độ lớn trị
trung bình Ud:
π 2π
+
X 0+ XP 6 3
1 1 3 √6
Ud=
T
∫ UmSinX . dX=
2π
∫ 220 √ 2 SinX . dX=
2π
x 220=257 V
X0 π
3 6

+ Giá trị dòng trung bình xác lập: Id = U/R = 25,7A

+ Mỗi diode dẫn trong 1/3 chu kỳ nên trị trung bình trên mỗi diode là : I TAV = Id/3 =
8.56A
2.2 Mạch chỉnh lưu tia với tải có tính cảm
Trường hợp tải có tính cảm L = 0.1 H. Dạng sóng ngõ ra của tải như hình bên dưới.
 Mạch chỉnh lưu tia với tải có tính cảm
- Nhận xét:
+ Dạng sóng điện áp ngõ ra không thay đổi, mỗi diode vẫn dẫn điện trong khoảng 1/3
chu kỳ.
+ Dạng sóng dòng điện ngõ ra ít gọn sóng mấp mô hơn trường hợp tải thuần trở. Do với
tải RL nên dòng điện trễ pha so với điện áp nên có xu hướng tăng sau mỗi lần diode chuyển
mạch, cho đến khi đạt xác lập.
- Làm phẳng điện áp bằng tụ lọc
Để làm phẳng điện áp ngõ ra người ta sử dụng tụ lọc có giá trị đủ lớn mắc song song
với tải. Điện áp trên tải sẽ bằng điện áp trên tụ, khi điện áp giảm thì tụ điện sẽ xả điện. Nếu
tụ có giá trị điện dung đủ lớn thì khi xác lập dòng điện và điện áp ngõ ra sẽ dạng là một
đường thẳng.

Dạng sóng điện áp và dòng điện ngõ ra khi sử dụng tụ lọc

Tham khảo video mạch tia 3 pha:
https://www.youtube.com/watch?v=4Xq6IrJ-bMg
>>> Xem thêm:
10 mạch chỉnh lưu có điều khiển dùng thyristor
8 mạch chỉnh lưu với tải đầy đủ RLE