AYDIN 2040

ŞEHİR BÖLGE PLANLAMA

HAZIRLAYAN:
0603200013 NİSANUR LATO
AYDIN-İL NAZIM İMAR PLANI HAKKINDA

Aydın Büyükşehir Belediyesi, 6360 sayılı Yasa ile sınırlarını genişleterek Aydın ili mülki idare
sınırlarını kapsamına almıştır. Bu kapsamda, 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı yapmak amacıyla
başlatılan çalışmada katılımcı bir yöntem benimsenmiş ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve
uzaktan algılama yöntemleri kullanılmıştır. Plan, Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi Çevre
Düzeni Planı'na uygun olarak, genel kullanım biçimleri, nüfus yoğunlukları, yerleşme alanlarının
gelişme yönleri, altyapı tesisleri, ulaşım sistemleri gibi konularda kararlar içermektedir. Plan, alt
ölçekli imar planlarını yönlendirecek ve uygulama kurallarını belirleyecek temel kararları
içermektedir.
KONUM

Aydın ili, Ege Bölgesi'nin batısında, Ege

Denizi'ne kıyısı olan üç il arasında biridir. Aydın
ilinin coğrafi koordinatları 37° 30' ve 38° 30'
kuzey enlemleri ile 27° 00' ve 28° 57' doğu
boylamları arasındadır. Denizden yükseklik il
merkezinde 64 metreden başlayıp, Aydın
Dağları'nda 1800 metreyi aşmaktadır. Kıyı
uzunluğu 247 km, sınırdışı uzunluğu ise 578
km'dir. Aydın ilinin alansal büyüklüğü yaklaşık
8070 km²'dir.
ULAŞIM
Karayolu Ulaşımı
İzmir-Denizli arasında
tamamlanmış olan otoyolun
Aydın'a erişimi sağlayan
bölümü önemli bir karayolu
bağlantısıdır.
Aydın-İzmir arasında İncirliova
ve Germencik ilçeleri üzerinden
geçen karayolu bağlantısı da
önemlidir.
Aydın-Muğla illeri arasında
Efeler ilçesinden başlayan
karayolu bağlantısı
bulunmaktadır.
Demiryolu Ulaşımı
Aydın'da bulunan demiryolu
hattı, ülkenin ilk demiryolu
projesidir.
İzmir-Aydın Demiryolu hattı,
İzmir limanından Uşak'a kadar
uzanmaktadır.
Aydın-Denizli demiryolu
bağlantısı, İzmir ve Aydın'ı
güney illerine bağlamaktadır.
İl sınırları içindeki demiryolu
hatları, yük ve yolcu
taşımacılığında aktif olarak
kullanılmaktadır.
Havayolu Ulaşımı
Aydın ilinde bulunan tek
havaalanı, Çıldır Havaalanı'dır
ve şu anda sivil havacılık amaçlı
kullanılmamaktadır.
Ancak Aydın il sınırları içindeki
yaşayanlar, İzmir Adnan
Menderes Havalimanı, Denizli
Çardak Havalimanı ve Milas-
Bodrum Havaalanı gibi üç farklı
havaalanını kullanabilirler.
Denizyolu Ulaşımı
Aydın ilindeki denizyolu
ulaşımının önemli bir noktası,
Kuşadası Limanı'dır.
Kuşadası Limanı, kurvaziyer
gemi turizmi ve feribotlar
tarafından kullanılmaktadır.
Kuşadası Limanı, ülkedeki en
önemli kurvaziyer limanlarından
biridir.
Kuşadası Limanı ile Güzelçamlı
arasında düzenlenen deniz
otobüsü seferleri ile deniz
ulaşımı sağlanmaktadır.
İKLİM
Aydın'da genel olarak Akdeniz
iklimi hakimdir.
Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık
ve yağışlı geçer.
Büyük Menderes vadisinin
etkisiyle denizin ılıtıcı etkisi iç
kısımlara yayılır.
Kuzey rüzgarları nedeniyle
bölge, Akdeniz'e göre daha
serindir.
Rüzgar
Aydın il genelinde farklı
ilçelerde hakim rüzgar yönleri
değişiklik gösterir.
Efeler ilçesi ve çevresinde Doğu
yönlü rüzgarlar hakimken, diğer
ilçelerde farklı yönlere doğru
değişmektedir.
Sıcaklık
Ortalama sıcaklık değerleri
incelendiğinde, Didim ilçesinin
en yüksek sıcaklığa sahip
olduğu görülmektedir.
Aylık ortalama sıcaklık en
yüksek olan ay Temmuz, en
düşük olan ay ise Ocak'tır.

Nem Güneşlenme Yağış

Nispi nem değerleri
incelendiğinde, Yenipazar
ilçesinin en yüksek nem oranına
sahip olduğu görülmektedir.
Buharkent, Nazilli ve Söke
ilçeleri ise daha düşük nem
değerlerine sahiptir.
Didim ve Kuşadası ilçelerinde
yıl boyunca günlük ortalama 8
saat güneşlenme süresine
sahiptir.
Efeler ilçesinde en düşük
güneşlenme süresi Aralık
ayında gerçekleşir ve ortalama
3 saat/gün olarak belirlenir.
En yağışlı ay Ocak, en az yağışlı
aylar ise Temmuz, Ağustos ve
Eylül'dür.
Söke ilçesi yıllık ortalama yağış
miktarı ile öne çıkar, Çine,
Yenipazar, Kuyucak ve
Buharkent ise daha az yağış
almaktadır.
JEOLOJİK YAPI
Aydın ilinde 1/25.000 ölçekli İl Nazım İmar Planı kapsamında, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı'nın 28.09.2011 tarihli Genelgesi doğrultusunda
"Aydın İli Arazi Kullanımına Esas Jeolojik Etüt Raporu" hazırlanmış ve
23.03.2018 tarihinde onaylanmıştır. Planlama alanı 1. Derece Deprem
Bölgesi içerisindedir ve depremle ilgili mevzuata uyulması önerilmiştir.
Topografik yapısı, coğrafi konumu, jeolojik birimlerin özellikleri, eğim
durumları, depremselliği, hidrojeolojik ve morfolojik durum gibi
parametrelere bağlı olarak, arazi kullanım potansiyeli 5 ana başlık
altında değerlendirilmiştir.
Derece Deprem Bölgesi içinde yer alan yerleşim yerlerinde,
depremle ilgili yönetmeliklere uyulması önerilmiştir. Topoğrafik
yapının eğimi, morfolojik durum ve jeolojik birimlerin özellikleri
dikkate alınarak yerleşilebilirlik açısından öncelikli alanlar
belirlenmiştir.
Birinci Öncelikli Alanlar: Eğimi %0-20 arasında olan, Paleozoyik,
Mesozoyik ve Senozik yaşlı birimlerin yayıldığı alanlar. Heyelan
veya kaya düşmesi gibi afetler beklenmemektedir.
İkinci Öncelikli Alanlar: Eğimi %20-40 arasında olan, aynı birimlere
sahip alanlar. Kaya blokları parçalı ve kopuk gözlenmekte,
jeoteknik özelliklere dikkat edilmelidir.
Üçüncü Öncelikli Alanlar: Eğimi %0-20 arasında, ancak alüvyon
birimlerinin yayıldığı alanlar. Bu bölgelerde oturma, şişme,
sıvılaşma gibi mühendislik problemleri öngörülmektedir.
Dördüncü Öncelikli Alanlar: Eğimi >%40 olan, kaya birimlerinin
hakim olduğu alanlar. Kaya blokları yarı gömülü ve kopuk
gözlenmekte, deprem durumlarında sorunlar olabileceği
belirtilmektedir.
Beşinci Öncelikli Alanlar: Eğimi %0-20 arasında olan, ancak
bataklık, plaj ve kum gibi yumuşak çökellerin yayıldığı alanlar. Bu
alanlarda oturma, şişme, sıvılaşma gibi problemler
beklenmektedir.
Belirlenen öncelikli alanlarda detaylı jeolojik-jeoteknik etüt
çalışmaları yapılması ve bu bilgilerin imar planlarına uygun olarak
kullanılması önerilmiştir.
JEOMORFOLOJİK YAPI

Aydın ilinin jeomorfolojik yapısı, kuzeyde ve güneyde engebeli dağlardan oluşmaktadır. Bu

dağlar arasında Büyük Menderes Ovası bulunur, bu ova ise iki yandan faylarla sınırlanmış ve
alüvyonlarla örtülmüş genç bir çöküntü alanıdır. Topoğrafyanın ana ünitelerini Büyük
Menderes Nehri'nin iki yamacındaki kristalen masifler oluşturur. Bu masiflerde sert mermerler
dik vadiler ve yalın tepeleri meydana getirir.

Yükselti kuşakları analizine göre, kıyıda bulunan alanlarda sıfır kotundan başlayarak ilk 100
metreye kadar olan alanlar Büyük Menderes Ovası, Çine ve Karpuzlu ilçelerinin ovalarını içerir.
Analiz, Aydın il topraklarının %34.32'sinin 300-800 metre arasında yer aldığını ve 0-100 metre
yükseltisindeki alanların ise %27.06'sını oluşturduğunu göstermektedir.
Eğim durumu analizine göre, il toprakları %39.43 ile eğimi %30'un üzerinde olan geniş dağlık
kesimleri içermektedir. Bu alanlar yerleşim açısından sorunlu olarak değerlendirilmektedir.
İkinci sırada, %27.24 ile eğimi 0-5 arasında olan alanlar gelmektedir.
Bakı yönleri analizine göre, il sınırları içindeki alanların %32.26'sı güney, güneydoğu ve
güneybatı yönlerine bakmaktadır, while kuzey, kuzeydoğu ve kuzeybatı yönlerine bakı veren
alanların oranı ise %28.04'tür.
ORMANLIK ALAN
Aydın ilindeki orman alanlarına yönelik analiz
çalışmalarında, Orman Genel Müdürlüğü'nün 2017
verilerine göre Aydın il sınırları içinde toplam
315,132.0 hektar orman bulunduğu belirtilmiştir.

Aydın ilinde baskın tür olarak kızılçam öne

çıkmaktadır, bunun yanı sıra maki, karaçam, meşe ve
fıstık çamı gibi bitki türleri de bulunmaktadır. Orman
ve Su İşleri Bakanlığı tarafından iletilen biyolojik
çeşitlilik envanterine göre, tarımsal amaçlı olmayan
ağaçlık alanlarının toplam büyüklüğü 378,486
hektardır. Ancak, Nazım İmar Planı çalışması
kapsamında yapılan güncel arazi kullanım
çalışmasında, tarımsal amaçlı olmayan ağaçlık ve
makilik alanların toplam büyüklüğü 356,184 hektar
olarak belirlenmiştir.
COMPETİTİVE ANALYSİS
Tarım Sektörü
Aydın ilinde tarım ve hayvancılık sektörü,
geniş düzlükler, makineli tarımın yaygınlığı,
kolay ulaşım, yaygın sulama ve büyük
Menderes Nehri'nin etkisiyle zengin bir
potansiyele sahiptir. İl, ürün çeşitliliği
bakımından incir, zeytin, pamuk, kestane,
çilek, enginar, yerfıstığı, mısır, turunçgil ve
sebzeler gibi birçok ürünü yetiştirmektedir.
Toplam alanın %45,3'ü tarımsal arazidir ve
ilde tarımsal işletmelerde kullanılan alanın
%32'si 50 da'ın altındaki arazilerden
oluşmaktadır.
Madencilik
Aydın, madenciliğin yoğun olarak yapıldığı
illerden biridir. Özellikle feldspat, altın, bakır,
kurşun, çinko, civa ve demir gibi metalik
madenler bulunmaktadır. Türkiye'nin feldspat
rezervlerinin %95'i Aydın'da Çine ve Söke'den
sağlanmaktadır.
Sanayi Sektörü
Aydın'ın sanayisi, tarımsal üretim işleme, gıda
imalatı, tekstil, makine ve ekipman imalatı,
madencilik, otomotiv yan sanayi, beyaz eşya
üretimi ve kimyevi madde üretimini
içermektedir. İl sınırları içinde altı Organize
Sanayi Bölgesi faaliyet gösterirken, küçük
sanayi kullanımları için 24 alanda hizmet
verilmektedir. Gıda ürünleri imalatı %43 ile
sektörel dağılımda lider konumdadır.
Enerji
Aydın, enerji üretiminde jeotermal, güneş,
rüzgar, hidroelektrik ve biyogaz gibi
yenilenebilir enerji kaynaklarına sahiptir.
Jeotermal enerji, bölgedeki önemli bir
potansiyele sahiptir ve Aydın'da 28 jeotermal
enerji santrali bulunmaktadır. Ayrıca güneş
enerjisi, rüzgar enerjisi ve hidroelektrik enerji
üretimine yönelik tesisler de mevcuttur.
Aydın, Türkiye genelinde enerji üretimine
katkıda bulunan illerden biridir.
Hizmetler Sektörü
Aydın, tarım ve turizm kenti olarak
bilinmektedir. Tarım, sanayi ve ticaret
sektörlerinde etkili olan ekonomik yapısı ile
turizmin de önemli bir parçasıdır. Aydın'da
üretilen ürünler iç piyasada tüketilirken, bir
kısmı da ihraç edilmektedir. Turizm, özellikle
Kuşadası ve Didim ilçelerinde önemli bir gelir
kaynağıdır.
Biyogaz Enerjisi
Aydın, Türk-Alman Biyogaz Projesi
kapsamında hayvansal atıklardan ve tarımsal
atıklardan enerji üretimi konusunda
potansiyele sahiptir. İl sınırları içinde
hayvansal atıklardan elde edilebilecek
biyogaz potansiyeli oldukça yüksektir ve
bölgenin bu konuda lideri konumundadır.
İncirliova-Sınırteke köyünde özel sektörce
2,40 MW gücünde biyogaz çevrim santrali
çalışmaktadır, ayrıca Söke'de 12 MW gücünde
bir biyogaz çevrim santrali bulunmaktadır.
Aydın il sınırları içindeki kentsel yerleşmeler ve kırsal alanlardaki yapılaşma, ilçe merkezleri ile
entegre olmuş ve kentsel nitelik kazanmıştır. 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı'nda kentsel
yerleşmelere yönelik belirlenen arazi kullanım kararları genellikle konut, çalışma alanları, kamu
hizmet alanları, sosyal ve teknik altyapı tesisleriyle ilgilidir.

Bu kararların geliştirilmesinde, yerleşik alanlarda mevcut kullanım niteliği ve alt ölçekli planlarda
belirlenen kararlar dikkate alınarak düzenleme yapılmıştır. Kentsel yerleşimlerin çevresinde, mevcut
kullanımın olmadığı kentsel boş alanlar ve tarımsal amaçlı kullanımların olduğu bölgelerde, alt ölçekli
planlarda geliştirilen kullanım kararları temel belirleyici olarak kabul edilmiştir.

Kentsel yerleşmeler için geliştirilen kullanım kararlarının verilmesi ve sınırlarının belirlenmesinde,

1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kararları ve Sentez verileri dikkate alınmıştır. Bu kararlar, üst
ölçekte bağlayıcı olup şematik düzeyde gösterilmiştir.

1/100.000 ölçekli plan kararları ile alt ölçekli plan kararları arasında çelişki olduğu durumlarda,
sınırların kesinleştirilmesi amacıyla, Fiziksel Yapı Sentezi, kurum görüşleri ve Yerleşilebilirlik Sentezi
verileri kullanılarak düzenleme yapılmıştır. Kentsel yerleşimlere yönelik alternatif alanların ortaya
çıktığı bölgelerde, Yerleşilebilirlik Sentezi verileri temel alınarak düzenleme yapılmıştır.
 ATÇA MAHALLESİ
“Köklerinden yeniden doğan Atça, Türkiye Cumhuriyeti’nin örnek bir kentidir”
ATÇA

Atça’nın 5 Eylül 1922 yılında, Yunan işgal kuvvetleri

tarafından yakılarak terk edildiğini söyleyen Mustafa
Çınar, “Dönemin Belediye Başkanı Hafız Nuri Efendi,
Nazilli Belediyesi’nde görevli şehir planlayıcısı Abdi
Hıfzı Bey’i, Atça’ya davet ederek harap olmuş şehri
modern bir kent haline getirecek imar planını
tasarlamasını istemiş. Kolları sıvayan mühendis Abdi
Hıfzı Bey, Fen memuru Halil Efendi’yle aylarca bunun
için uğraşmışlar. 1926 yılında tamamlanıp uygulamaya
konan imar planına, halk büyük bir tepki göstererek
karşı çıkmış. Yakılan evlerinin, yıkılmasına sinirlenen
halk, Belediye Başkanı Hafız Nuri Bey’den davacı bile
olmuşlar.” ifadelerine yer verirken, halkın
yaşananlardan dolayı alınan kararı sindiremediğine
dikkat çekiyor.
ATÇA
Dava edilen Hafız Nuri Bey’in tarihe geçen o savunmasını
aktaran Çınar, “Vizyonist ve ileri görüşlü olan Hafız Nuri
Bey şu ifadelerle kendisini savunmuş: ‘Ben, bugün bu
uygulamayı yaptırmakla, belki köylümün yuvasını
yıkmaktayım. Ama şurası bir gerçektir ki, plân bugün
uygulanamazsa, yarın yeni binaları yıkmak daha zor
olmayacak mı? Ben, bugünü değil, yarını düşünüyorum.
Efendiler! Biz kurulmuş düzenleri yıkmıyoruz, yeni bir
düzen kurmaya çalışıyoruz.’ diyor. Köklerinden yeniden
doğan Atça, Türkiye Cumhuriyeti’nin örnek bir kentidir.”
sözleriyle, kısıtlı imkanlara rağmen eşsiz bir şehir
tasarımının gerçekleştirildiğini belirtiyor. Çınar, “Şehrin
imar planına aykırı olan herhangi bir yapılaşmanın
olmaması gerekiyor. Bizlere miras kalan bu plana
müdahale edilmemesi ve 1926 Yılında gerçekleştirilmiş
olan imar planının korunarak gelecek nesillere aktarımının
doğru şekilde yapılması lazımdır.” sözleriyle, hassasiyetle
korunması gereken bir değerin sürekliliğine dikkat
çekiyor.