Autor: Filip Rzeczkowski, 1o9712

Osoba prowadząca ćwiczenia: Agnieszka K. Nowak

Wpływ wysokich stóp procentowych na ryzyko w

finansach
Wprowadzenie

Stopy procentowe należą do jednych z najbardziej kluczowych czynników wpływających na

cały system finansowy. Ich wysokość wpływa na każdy podmiot działający na rynku i
kształtuje koniunkturę. G. L.S. Shackle określił stopę procentową jako oś systemu
gospodarczego i przyrównał ją do słońca, wokół którego kręcą się planety.1 W niniejszej
pracy zgłębiony zostanie temat stóp procentowych oraz przeanalizowana zostanie istotność
wpływu wysokich stóp procentowych na ryzyko w finansach

Teza tej pracy brzmi następująco: Wysokie stopy procentowe są źródłem znacząco
podwyższonego ryzyka dla wielu gałęzi finansów. Oddziałują one nie tylko na sytuację
kredytów i depozytów w systemie bankowym, ale również na cały rynek oraz aktywność
gospodarczą. W pracy przedstawione i przeanalizowane zostaną argumenty potwierdzające tą
tezę, wraz z przykładami z praktyki.

Definicje

opisując zagadnienie pracy, warto rozpocząć od przybliżenia definicji najważniejszych pojęć,

które będą konieczne do odpowiedniej interpretacji wniosków. Rozpoczynając od tytułowej
stopy procentowej jest to cena kapitału jaka przysługuje jego właścicielowi za udostępnienie
go innemu podmiotowi na określony czas.2 Najważniejszą ze wszystkich rynkowych stóp
procentowych jest stopa referencyjna, jest ona ustalana przez radę polityki pieniężnej i
kształtuje ona wysokości innych stóp na rynku.3 Stopa referencyjna to krótko mówiąc

1
G.L.S. Shackle, The nature and role of interest, surveys of economic theory,1965-1966, s. 150–151
2
Stopa procentowa, https://mfiles.pl/pl/index.php/Stopa_procentowa, (dostęp 8.01.2024).
3
Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (red.). System finansowy w Polsce. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe
PWN, 2012, s. 232
minimalna cena po jakiej sprzedawane są bony pieniężne emitowane przez NBP podczas
operacji otwartego rynku.4

Ryzyko to w najprostszych słowach zagrożenie wystąpienia skutków niezgodnych z

oczekiwaniami osoby wykonującej daną czynność.5 W kontekście gospodarczym ryzyko
wywołane przez wysokie stopy procentowe może wystąpić w formie np.: ryzyka stopy
procentowej, ryzyka kredytowego, ryzyka płynności lub ryzyka w rynku kapitałowym.6

Ryzyko kredytowe

Obszarem, na który mogą wpływać wysokie stopy procentowe jest ryzyko kredytowe. W tym
przypadku oddziaływanie między stopami procentowymi a kredytami jest widoczne już na
pierwszy rzut oka, ponieważ wysokości stóp mają bezpośrednie przełożenie na
oprocentowania kredytów.

Zmiany stóp procentowych należą do jednych z istotniejszych makroekonomicznych

czynników wpływających na poziom ryzyka kredytowego.7 Wysokie stopy procentowe mogą
mieć negatywne konsekwencje zarówno od strony banku, jak i konsumenta. Dla
kredytobiorcy, wyższe stopy oznaczają wzrost rat, a co za tym idzie większe ryzyko opóźnień
lub całkowitego utracenia możliwości spłaty. Dla instytucji udzielającej kredytu wzrosty
mogą zmniejszyć popyt na nowe kredyty, a wzrost niewypłacalności klientów może
doprowadzić do pogorszenia jakości portfela kredytowego.

W pracy doktorskiej pt. Wpływ stopy procentowej na strategię finansowania przedsiębiorstw

w Polsce, dr Katarzyna Łach analizuje wpływ wysokości stop procentowych na wysokość
kredytów udzielanych przez banki w latach 1997-2011. Z jej badań wynika, że występuje
negatywna korelacja między wysokością stóp procentowych a wartościami kredytów. W
przypadku wysokiego poziomu stóp procentowych kredytobiorcy są skłonni do zaciągania
znacząco mniejszych kredytów. Dotyczy to w szczególności produktów długo- i
średniookresowych.8

4
Stopa referencyjna – czym jest i od czego zależy?, https://www.bgk.pl/moj-biznes-wpis/stopa-referencyjna-
czym-jest-i-od-czego-zalezy/, (dostęp 8.01.2024).
5
Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Edukacja, Wrocław, 2004 s. 163
6
Jajuga K., Zarządzanie ryzykiem, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007 s. 21-25
7
Kuchciński A., Ryzyko kredytowe w działalności banku, KNUV 2016; 2(48), s 41
8
Łach K., Wpływ stopy procentowej na strategię finansowania przedsiębiorstw w Polsce, Kraków, 2012, s.152-
155
Ryzyko zatrudnienia

A. Szymczak w tekście pt. WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA ZATRUDNIENIE W

GOSPODARCE POLSKIEJ, zgłębiła temat zależności między zmianami w wysokości stóp
procentowych, a poziomem zatrudnienia. Według teorii ekonomicznej, w przypadku
gospodarstw domowych. wzrost stóp procentowych zwiększa podaż pracy, gdyż dochody z
pracy otrzymane w teraźniejszości są warte więcej niż te otrzymane w przyszłości. Z kolei od
strony przedsiębiorstw, wysokie stopy tworzą presję na obniżenie kosztów pracy, co może
mieć wpływ na redukcje kadry w przedsiębiorstwach.9

Jednocześnie w tekście opisane jest, że według teorii oddziaływanie stop procentowych nie
jest w 100% jednoznaczne i występuje z różną silą w zależności od innych czynników
ekonomicznych.

Jednakże patrząc na analizę relacji wysokości stóp procentowych oraz stopy zatrudnienia
można zauważyć, że wzrost pierwszej ze zmiennych negatywnie oddziaływał na poziom osób
zatrudnionych w Polsce. Po przeprowadzeniu analizy innych czynników mogących wpływać
na wartość zatrudnienia, ustalono, że wpływ wysokości stopy procentowej jest istotny
statystycznie.10

Źródło: Szymczak A., Wpływ stopy procentowej na zatrudnienie w gospodarce polskiej, Prace naukowe
Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 113, 2010

Podsumowując wysoki poziom stopy procentowej ma znaczący wpływ na ryzyko spadku

poziomu zatrudnienia i wzrostu bezrobocia w gospodarce. Możemy zauważyć taką zależność

9
Szymczak A., Wpływ stopy procentowej na zatrudnienie w gospodarce polskiej, prace naukowe Uniwersytetu
Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 113, 2010, s. 953-955.
10
Ibidem., s. 959-961.
na przykładzie polskiej gospodarki w latach 2003-2009 gdzie podwyżki stop procentowej
skutkowały obniżeniem poziomu zatrudnienia.

Podsumowanie

Na podstawie dwóch powyższych przykładów możemy zauważyć, że wysokie stopy

procentowe mają negatywne przełożenie na poziom ryzyka w finansach. W pracy zostały
dokładniej zgłębione dwa istotne zagadnienia ekonomiczne. Na ich podstawie możemy
wywnioskować, że wysokie stopy procentowe mogą wpłynąć negatywnie na ryzyko
pogorszenia się ogólnej aktywności ekonomicznej w całej gospodarce (np.: zwiększony
poziom bezrobocia może wpłynąć negatywnie na konsumpcję oraz ogólne nastroje społeczne,
a obniżona aktywność kredytowa może doprowadzić do spowolnienia inwestycji).

Bibliografia

1. G.L.S. Shackle, The nature and role of interest, surveys of economic theory,1965-
1966.
2. Stopa procentowa, www.mfiles.pl/
3. Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (red.). System finansowy w Polsce. Warszawa,
Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
4. Stopa referencyjna – czym jest i od czego zależy?, www.bgk.pl.
5. Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Edukacja, Wrocław,
2004.
6. Jajuga K., Zarządzanie ryzykiem, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2007.
7. Kuchciński A., Ryzyko kredytowe w działalności banku, KNUV 2016; 2(48).
8. Łach K., Wpływ stopy procentowej na strategię finansowania przedsiębiorstw w
Polsce, Kraków, 2012.
9. Szymczak A., Wpływ stopy procentowej na zatrudnienie w gospodarce polskiej, Prace
naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 113, 2010.