INNOWACJE FINANSOWE I ICH ZNACZENIE

WE WSPCZESNYM SYSTEMIE
FINANSOWYM IDENTYFIKACJA
I SYSTEMATYZACJA PROBLEMU
Joanna Bach1
Streszczenie
Prezentowany artyku podejmuje problematyk znaczenia innowacji finansowych we wspczesnym systemie
finansowym z zamierzeniem identyfikacji i systematyzacji gwnych problemw oraz definicji z nimi zwizanych.
W referacie przedstawiono znaczenie systemu finansowego i rynkw finansowych we wspczesnej gospodarce
z uwzgldnieniem funkcji przez nie penionych oraz cech charakteryzujcych ich dziaanie, ze szczeglnym
podkreleniem roli innowacyjnoci. Nastpnie, na podstawie przeprowadzonych studiw teoretycznych
przedstawiono szerok definicj innowacji finansowych zakadajc, i kade nowe rozwizanie w obszarze
ktregokolwiek z elementw systemu finansowego rynkw, instytucji, instrumentw i regulacji finansowych
moe by traktowane jako innowacja finansowa, jeli uytkownik tych rozwiza postrzega je jako nowe
innowacyjne. Kolejny podejmowany problem dotyczy systematyzacji najwaniejszych typw i rodzajw
innowacji finansowych wyszczeglnianych na podstawie rnych kryteriw klasyfikacyjnych, takich jak: rda
innowacji, motywy innowacji, skutki innowacji, funkcje innowacji. Innowacje finansowe nie s jednorodn
grup nowych rozwiza finansowych, std ich konsekwencje dla systemu finansowego mog by rnorodne.
Oznacza to, e ocena ich roli i znaczenia nie moe by uoglniana, ale powinna by przeprowadzana
indywidualnie dla kadego rodzaju innowacyjnych rozwiza. Prezentowane w artykule rozwaania stanowi
wprowadzenie do szerokiej problematyki innowacji finansowych, zachcajc do podjcia dalszych bada w tym
obszarze.
JEL klasyfikacja: G10, O31
Sowa kluczowe: system finansowy, rynek finansowy, innowacje finansowe
Nadesany: 29.04.11

Zaakceptowany: 1.10.2011

Wprowadzenie
Wspczesny system finansowy charakteryzuje si wysokim tempem pojawiania si
innowacyjnych rozwiza finansowych. W zwizku z tym zasadne jest przeprowadzenie
analizy oddziaywania innowacji finansowych na system finansowy. W ostatnim okresie
opublikowano wiele bada poruszajcych problematyk innowacji finansowych, jednak
koncentroway si one gwnie na globalnym kryzysie finansowym lub na poszczeglnych
rodzajach innowacji finansowych. Dodatkowo, w publikowanych badaniach trudno znale
jednolit definicj innowacji finansowych czy jednorodn klasyfikacj ich rodzajw.
Gwnym celem artykuu jest podjcie prby systematyzacji obecnego stanu wiedzy na temat
innowacji finansowych. W artykule przeprowadzono analiz aktualnych publikacji
zwizanych z problematyk innowacji finansowych i ich roli w systemie finansowym. Na
1

Dr Joanna Bach, Katedra Finansw, Wydzia Finansw i Ubezpiecze, Uniwersytet Ekonomiczny

w Katowicach, ul. Bogucicka 14, 40-226 Katowice, Polska, jblach@ue.katowice.pl.
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

14

podstawie przeprowadzonych studiw teoretycznych sformuowano definicj innowacji

finansowych w wskim i szerokim znaczeniu. Nastpnie przeprowadzono analiz
stosowanych klasyfikacji innowacji finansowych i uporzdkowano je wedug
najwaniejszych kryteriw.
Kolejny problem podjty w opracowaniu dotyczy funkcji penionych przez innowacje
finansowe. Poniewa innowacje finansowe charakteryzuj si znacznym zrnicowaniem,
mog peni rnorodne funkcje, ktre rwnie wymagaj uporzdkowania. Opierajc si na
zaoeniu, i gwnym celem innowacji finansowych jest poprawa efektywnoci systemu
finansowego w zakresie wypeniania jego podstawowych funkcji, zaproponowano, aby
funkcje innowacji finansowych pogrupowa zgodnie z funkcjami systemu finansowego.
Nie ulega wtpliwoci, e rne innowacje finansowe mog mie rne skutki dla systemu
finansowego, w zwizku z tym w podsumowaniu zaznaczono, e kade kolejna innowacja
finansowa powinna by analizowana indywidualnie z uwzgldnieniem specyfiki mechanizmu
funkcjonowania oraz potencjalnych konsekwencji dla caej gospodarki. Prezentowane
wnioski w formie uporzdkowanej wiedzy na temat innowacji finansowych mog stanowi
punkt wyjcia do dalszych bada w tym obszarze.

Znaczenie systemu finansowego we wspczesnej gospodarce

Wspczesna gospodarka nie moe funkcjonowa bez efektywnego system finansowego
definiowanego jako zbir rynkw, instytucji, instrumentw i regulacji, za pomoc ktrych
dokonywany jest obrt papierami wartociowymi, ustalane s stopy procentowe i wiadczone
s usugi finansowe (Pietrzak, Polaski i Woniak, 2008, s. 20; Rose i Marquis, 2009, s. 3).
System finansowy uwaany jest za jedno z najwaniejszych osigni wspczesnego
spoeczestwa, a stanowic integraln cz systemu ekonomicznego, staje si istotn czci
systemu spoecznego (Pietrzak, Polaski i Woniak, 2008, s. 15) por. rys. 1.
Rysunek 1: System finansowy jako cz system spoecznego
SYSTEM SPOECZNY
SYSTEM EKONOMICZNY
SYSTEM FINANSOWY
INSTYTUCJE

INSTRUMENTY

RYNKI

REGULACJE

rdo: Opracowanie wasne

System finansowy jako integralna cz wiatowego system ekonomicznego wyznacza koszt
kapitau i wielko funduszy dostpnych w gospodarce wykorzystywanych w codziennych
transakcjach kupna-sprzeday. Ponadto, system finansowy tworzy mechanizmy przepywu
funduszy pomidzy rnymi podmiotami gospodarczymi: gospodarstwami domowymi,
przedsibiorstwami, rzdami pastw czy instytucjami finansowymi.
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

15

W literaturze prezentowane s rne podejcia do klasyfikacji funkcji systemu finansowego.

Pierwsze, oglne podejcie zakada, e system finansowy peni trzy zestawy funkcji: (1)
monetarn, (2) alokacyjn i (3) kontroln (Pietrzak i in., 2008, s. 18). Funkcja monetarna
zwizana jest z procesem kreacji pienidza w gospodarce i nastpnie przepywu pienidza
pomidzy rnymi podmiotami za pomoc zorganizowanego systemu patniczego. Funkcja
alokacyjna realizowana jest zarwno poprzez rynkowy, jak i publiczny system finansowy.
Rynkowy system finansowy zapewnia przepyw wolnych rodkw pieninych od
podmiotw posiadajcych nadwyki funduszy do najbardziej obiecujcych podmiotw
poszukujcych funduszy i dziki temu sprzyja wzrostowi gospodarczemu. Z kolei publiczny
system finansowy umoliwia gromadzenie funduszy niezbdnych do sfinansowania dbr
publicznych, usug i wiadcze spoecznych, wspierajc w ten sposb wzrost gospodarczy.
Z kolei funkcja kontrolna pozwala na monitorowanie przepywu funduszy w gospodarce pod
ktem efektywnoci ich wykorzystania. Wymienione funkcje s ze sob cile zwizane, a ich
efektywna realizacja determinuje rozwj caej gospodarki.
Kolejne podejcie wyrnia sze gwnych funkcji systemu finansowego. Zgodnie z tym
szerokim podejciem system finansowy umoliwia (Bodie i Merton, 2000, s. 24-32):
1) transfer zasobw ekonomicznych w czasie, ponad granicami i pomidzy rnymi
gaziami gospodarki,
2) zarzdzanie ryzykiem,
3) rozliczanie transakcji handlowych,
4) gromadzenie zasobw (gromadzenie bogactwa i podzia wasnoci wrd
przedsibiorstw),
5) podejmowanie decyzji na podstawie informacji o poziomie cen,
6) rozwizywanie problemw zwizanych z asymetri informacji i konfliktem agencji.
Analizujc wymienione funkcje, mona zauway, i wypeniane s one gwnie poprzez
rynki finansowe, ktre stanowi najwaniejsz cz systemu finansowego. Gwn rol
rynkw finansowych jest przekazywanie wolnych rodkw finansowych od podmiotw
posiadajcych nadwyki finansowe (gospodarstwa domowe i instytucje) do podmiotw
poszukujcych funduszy (gwnie przedsibiorstw i rzdw pastw) w procesie transformacji
oszczdnoci w inwestycje. W zwizku z powyszym rynki finansowe gromadz i alokuj
oszczdnoci ((1) funkcja inwestycyjna i (2) funkcja finansowania), ustalaj stopy procentowe
i ceny aktyww finansowych ((3) funkcja wyceny), umoliwiaj dokonywanie i rozliczanie
transakcji ((4) funkcja patnicza) i wspomagaj proces zarzdzania ryzykiem ((5) funkcja
zarzdzania ryzykiem) (szerzej na temat funkcji rynkw finansowych w: Dbski, 2005, s. 1617; Rose i Marquis, 2009, s. 6; Socha, 2003, s. 22-24). Dla jasnoci dalszych rozwaa mona
przyj, i wymienione funkcje rynkw finansowych mog by traktowane jako gwne
funkcje caego systemu finansowego, bo wanie poprzez ich realizacj system finansowy
wspiera rozwj gospodarczy.
Aby jednak ten cel zosta osignity, rynki finansowe powinny charakteryzowa si
nastpujcymi cechami: (1) wiarygodno, (2) przejrzysto, (3) efektywno, (4) pynno,
(5) integralno oraz (6) innowacyjno (Al-Kaber, 2010, s. 128; Socha, 2003, s. 20-21).
Wiarygodno zwizana jest ze sposobem przekazywania informacji do inwestorw przez
emitentw papierw wartociowych. Przejrzysto dotyczy sposobu rozliczania transakcji
oraz informowania o tym uczestnikw rynku. Z efektywno rynkw finansowych moe by
analizowana w trzech wymiarach: (1) efektywnoci alokacyjnej (kapita jest przekazywany do
sfinansowania najlepszych projektw inwestycyjnych), (2) efektywnoci transakcyjnej
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

16

(transakcje kupna-sprzeday s realizowane przy najniszym poziomie kosztw

transakcyjnych) oraz (3) efektywnoci informacyjnej (wszyscy uczestnicy rynku maj taki
sam dostp do informacji majcych wpyw na wycen instrumentw finansowych) (szerzej na
temat efektywnoci rynku finansowego w: Ehrhardt i Brigham, 2009, s. 290-294; Czekaj,
Wo i arnowski, 2001, s. 30; Damodaran, 2001, s. 143-145; Socha, 2003, s. 20-21).
Pynno rynkw finansowych definiowana jest jako moliwo realizacji transakcji kupnasprzeday w dowolnym momencie po ustalonej cenie, bez dodatkowych kosztw
transakcyjnych, natomiast integralno rynkw finansowych wynika ze cisych powiza
wstpujcych pomidzy instytucjami nadzorujcymi dziaalno rynkw finansowych,
tworzcymi warunki dla ich rozwoju oraz dziaajcymi na tych rynkach. Obecnie szczeglne
znaczenie ma cecha zwizana z innowacyjnoci rynkw finansowych znajdujca
odzwierciedlenie w liczbie nowych rozwiza finansowych stosowanych na tych rynkach.
Podsumowujc, wspln cech wspczesnego systemu finansowego oraz rynkw
finansowych jest wzmoony proces globalizacji oraz dynamiczny rozwj innowacji
finansowych. To drugie zagadnienie wymaga szczeglnej analizy, poniewa to wanie
innowacje finansowe wskazywane s jako gwna przyczyna globalnego kryzysu
finansowego (szerzej na temat konsekwencji innowacji finansowych z perspektywy kryzysu
finansowego w: Gemzik-Salwach, 2009; Henderson i Pearson, 2009; Jenkinson, Penalver
i Vause, 2008; Lumpkin, 2010; Mullineux, 2010).

Definicja i pochodzenie innowacji finansowych

Rola innowacji w rozwoju gospodarczym jest niepodwaalna. Oglna definicja wskazuje, e
innowacje pojawiaj si wtedy, gdy nowe pomysy, rozwizania, instrumenty s
wprowadzane w celu zmiany warunkw dziaania podmiotu gospodarczego i poprawy jego
sytuacji. Zastosowanie innowacji zwiksza konkurencyjno podmiotu gospodarczego
i kreuje warto dla jego wacicieli (Dabic, Cvijanovic i Gonzalez-Loureiro, 2011, s. 196;
Grudzewski, Hejduk, Sankowska i Watuchowicz, 2010, s. 116). Zrwnowaony rozwj
wspczesnego podmiotu gospodarczego jest wrcz niemoliwy bez waciwego zarzdzania
innowacjami wczonego w proces zarzdzania wiedz, informacj, reputacj oraz zaufaniem.
Na pocztku pojcie innowacja stosowano do opisania zmian w rozwizaniach
technologicznych tworzcych nowe kombinacje rodkw produkcji, generujcych ponad
przecitne stopy zwrotu i w rezultacie wspierajce dynamiczny rozwj caej gospodarki
(Targalski, 2006, s. 7). Tradycyjne podejcie do innowacji technologicznych wprowadzone
przez J. Schumpetera wyrnia nastpujce grupy innowacji: (1) nowe produkty, (2) nowe
metody produkcji, (3) nowe rynki zbytu, (4) nowe rda surowcw, (5) nowe formy
i struktury organizacyjne oraz (6) nowe metody zarzdzania (Dabic i in., 2011, s. 196). Na
podstawie tej klasyfikacji, OECD opracowao wasn metodologi wyrniajc cztery typy
innowacji: (1) produktowe, (2) procesowe, (3) marketingowe oraz (4) organizacyjne (OECD,
2005, s. 48). Nowe rozwizania w tych czterech kategoriach uznawane s za innowacyjne,
jeli w ten sposb s traktowane przez podmiot stosujcy je (indywidualizacja podejcia do
kategorii innowacji). Oznacza to, e stosowane rozwizania mog by ju znane
i wykorzystane wczeniej w innych podmiotach (Anderloni i Bongini, 2009, s. 41).
Zdefiniowanie terminu innowacje pozwala w dalszej kolejnoci zastanowi si nad
przyczynami powstawania i wprowadzania tych nowych rozwiza. rda innowacji mog
by analizowane z dwch perspektyw determinowanych przez popytow lub podaow teori
innowacji.
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

17

Zgodnie z teori popytow innowacje tworzone s w odpowiedzi na potrzeby zgaszane przez

podmioty gospodarcze poszukujce rde przewagi konkurencyjnej w otoczeniu
biznesowym (ten rodzaj nowych rozwiza okrelany jest terminem innowacji sterowanych
popytem). Jednak zapotrzebowanie na innowacje moe wynika z wewntrznych potrzeb
podmiotu gospodarczego zmierzajcego do poprawy swojej sytuacji lub te z koniecznoci
dostosowania strategii dziaania do zmian zachodzcych w jego otoczeniu.
Druga teoria podkrela znaczenie strony podaowej, poniewa zwykle innowacje tworzone s
przez jedn grup podmiotw (twrcw, dostawcw innowacji), a nastpnie wprowadzane s
do drugiej grupy podmiotw uytkownikw innowacji. Ten rodzaj nowych rozwiza
okrelany jest terminem innowacji sterowanych poda, a powstaje w trakcie procesu
skadajcego si z trzech faz: (1) fazy kreatywnoci, (2) fazy innowacyjnoci oraz (3) fazy
dyfuzji realizowanej w drodze imitacji lub komercjalizacji innowacyjnych rozwiza (szerzej
w: Dabic i in., 2011, s. 196-200).
Prezentowane podejcia do teorii innowacji technologicznych mog mie zastosowanie do
analizy innowacji finansowych, jednak dopiero po uwzgldnieniu ich cech specyficznych
(porwnanie cech innowacji technologicznych i finansowych znajduje si w: Stradomski,
2006, s. 40).
Innowacje finansowe nie s nowym zjawiskiem, poniewa od pocztku byy one zwizane
z innowacjami technologicznymi, rozwijajc si rwnolegle z nimi (Michalopoulos, Leaven
i Levine, 2009, s. 2-5) por. rys. 2. Z jednej strony innowacje finansowe pozwalaj
sfinansowa innowacyjne projekty technologiczne w sytuacji, gdy tradycyjne rda
finansowania s niedostpne ze wzgldu na wysokie ryzyko inwestycyjne. Z drugiej strony,
rozwj technologiczny i gospodarczy skutkujcy rosnc zoonoci procesw
gospodarczych oraz powstawaniem nowych rodzajw ryzyka wymusza na systemie
finansowym oraz na rynkach finansowych konieczno dostosowania si do zmian zgodnie
z wymaganiami podmiotw gospodarczych oraz wyzwaniami wspczesnego wiata.
W zwizku z tym mona stwierdzi, e rozwj technologiczny i gospodarczy byyby
wolniejszy, a poziom zamonoci spoeczestwa niszy bez innowacji finansowych.
Jednoczenie zastosowanie innowacji finansowych byoby ograniczone, gdyby nie popyt na
nie wynikajcy z postpu technicznego.
Rysunek 2: Zwizek innowacji finansowych z innowacjami technologicznymi
INNOWACJE
FINANSOWE

INNOWACJE
TECHNOLOGICZNE

rdo: Opracowanie wasne

Rozwj innowacji finansowych ma dug histori. Mona zaoy, e kady instrument
finansowy (poza akcjami zwykymi i obligacjami o staym oprocentowaniu), kada instytucja
finansowa (poza tradycyjnymi bankami) oraz kady rynek finansowy (poza tradycyjnymi
rynkami akcji i obligacji) w pewnym okresie historii mg by traktowany jako innowacja
finansowa. W XVII i XVIII w. wykorzystano nowe instrumenty finansowe kontrakty dune
notowane na pynnych rynkach finansowych w celu zgromadzenia kapitau potrzebnego do
sfinansowania transoceanicznych ekspedycji handlowych. Nastpnie, w XIX w. powstay
nowe instytucje finansowe banki inwestycyjne stosujce nowe metody rachunkowoci, a ich
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

18

pierwotnym zadaniem byo okrelenie rentownoci przedsibiorstw kolejowych i dostarczenie

im funduszy niezbdnych na rozbudow sieci kolei. Z kolei w XX w. powstay fundusze
private equity zajmujce si analiz i finansowaniem projektw w obszarze wysokich
technologii. Na pocztku XXI w. obserwowany jest rozwj nowych form firm
inwestycyjnych pojawiaj si korporacje farmaceutyczne opracowujce analizy
i dostarczajce funduszy dla sfinansowania innowacyjnych rozwiza biotechnologicznych
(szerzej na temat ewolucji innowacji finansowych w: Michalopoulos, Leaven i Levine, 2009).
To tylko wybrane przykady nowych rozwiza wskazujce na istotno innowacji
finansowych dla rozwoju technologicznego i gospodarczego.
Innowacje finansowe nie s wic nowym zjawiskiem, jednak ich znaczenie systematycznie
wzrasta, gdy od poowy lat 90 XX w. obserwowany jest ich dynamiczny rozwj (Llewellyn,
2009, s. 1). Aby przeprowadzi analiz znaczenia innowacji finansowych dla wspczesnego
systemu finansowego, konieczne jest ich zdefiniowanie. Ze wzgldu na brak jednolitej
definicji innowacji finansowych, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innowacji
technologicznych, wskazane jest uporzdkowanie dotychczasowych rozwaa.
W wikszoci stosowanych definicji innowacje finansowe przedstawiane s w wskim ujciu
jako innowacje produktowe (popularne ujcia definicji innowacji finansowych prezentowane
s w: Al-Kaber, 2010, s. 135-136; Anderloni i Bongini, 2009, s. 41-43; Fabozzi i Modigliani,
2003, s. 27-28; Frame i White, 2009, s. 3). Na podstawie analizy stosowanych definicji
finansowe innowacje produktowe mog by scharakteryzowane jako:
1) cakowicie nowe rozwizania lub tradycyjne instrumenty, w ktrych nowe elementy
konstrukcyjne zostay wprowadzone w celu zwikszenia ich pynnoci oraz zakresu
potencjalnych zastosowa ze wzgldu na lepsze dostosowanie do warunkw
funkcjonowania,
2) substytuty tradycyjnych instrumentw poprawiajce sytuacj podmiotw stosujcych
je,
3) instrumenty, ktre nie mog by jednoznacznie przypisane do jednego segmentu
rynku finansowego,
4) instrumenty, ktre mog by stosowane jako zabezpieczenie przed zwikszon
zmiennoci parametrw rynkowych,
5) instrumenty zoone skadajce si z kilku prostych, tradycyjnych instrumentw
finansowych,
6) instrumenty stosowane w ramach nowych procesw, technik lub strategii finansowych
podmiotw stosujcych je po raz pierwszy.
Przyjmujc zaoenie, e kady instrument finansowy poza akcjami zwykymi i obligacjami
o staym oprocentowaniu moe by uwaany za innowacj finansow, w ramach nowych
rozwiza mona wyrni dwie kategorie: (1) innowacje zwizane z instrumentami
udziaowymi oraz (2) innowacje zwizane z instrumentami dunymi.
Inne podejcie do definicji innowacji finansowych zakada podzia na: (1) innowacje
produktowe, (2) innowacje procesowe oraz (3) innowacje zmieniajce ryzyko (Llewellyn,
2009, s. 4). Pierwsza kategoria innowacje produktowe zawiera nowe finansowe
instrumenty, kontrakty, techniki i rynki. Nastpna grupa innowacje procesowe zwizana
jest z usprawnieniami w procesach dystrybucji papierw wartociowych, rozliczeniach
transakcji czy wyceny aktyww. Z kolei innowacje zmieniajce ryzyko s tworzone poprzez
wyodrbnienie lub poczenie rnych instrumentw w celu otrzymania nowych rozwiza
o zmienionym profilu ryzyka. W tej grupie innowacji finansowych wyrnia si dwie
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

19

kategorie: (1) instrumenty i (2) innowacje post-kontraktowe (Llewellyn, 2009, s. 5).

W pierwszym przypadku nowy instrument jest projektowany i tworzony w taki sposb, aby
posiada z gry okrelon charakterystyk (innowacje ex-ante). W przypadku drugiej grupy
innowacji profil ryzyka ulega zmianie dopiero po zawarciu kontraktu, po wykorzystaniu
pierwotnego instrumentu (innowacje ex-post).
Prezentowane podejcia do definicji innowacji finansowych nale do najczciej
stosowanych, jednak bazujc na definicji systemu finansowego, nowa definicja innowacji
finansowych moe by opracowana. W zwizku z tym innowacje finansowe w szerokim
ujciu mog by definiowane jako nowe rozwizania oraz zmiany w dziaalnoci: (1) rynkw
finansowych, (2) instytucji finansowych, (3) instrumentw finansowych oraz (4) regulacji
okrelajcych ich funkcjonowanie (por. rys. 3). Zwizki zachodzce pomidzy
poszczeglnymi grupami innowacji finansowych s rnorodne i mog by okrelone
terminem spirali innowacji finansowych (por. Gubler, 2010, s. 1-49). Nowe instytucje
finansowe kreuj nowe instrumenty finansowe (produkty i usugi), ktre staj si
przedmiotem obrotu na nowych rynkach finansowych wymagajcych wkrtce nowych
regulacji prawnych. Z kolei zmiany w warunkach rynkowych oraz otoczeniu prawnym
prowadz do powstawania nowych instrumentw finansowych, a nastpnie nowych rynkw
i instytucji finansowych specjalizujcych si w tych nowych rozwizaniach.
Rysunek 3: Innowacje finansowe w wskim i szerokim ujciu
SYSTEM
FINANSOWY

INSTYTUCJE
FINANSOWE

RYNKI
FINANSOWE

INSTRUMENTY
FINANSOWE

REGULACJE
SYSTEMU
FINANSOWEGO

NOWE FORMY I
TYPY INSTYTUCJI
FINANSOWYCH

NOWE SEGMENTY
RYNKW
FINANSOWYCH

NOWE
INSTRUMENTY
FINANSOWE

NOWE
REGULACJE

WSKIE UJCIE INNOWACJI

FINANSOWYCH

SZEROKIE UJCIE INNOWACJI FINANSOWYCH

rdo: Opracowanie wasne

Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3

www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

20

Podsumowujc powysze rozwaania, pojcie innowacje finansowe moe by stosowane

w dwch znaczeniach (por. rys. 3):
1) w wskim ujciu innowacje finansowe definiowane s jako nowe rozwizania
w instrumentach finansowych (cakowicie nowe instrumenty, kombinacje kilku
tradycyjnych instrumentw, modyfikacje tradycyjnych instrumentw, nowe
zastosowania istniejcych instrumentw itp.),
2) w szerokim ujciu innowacje finansowe obejmuj nowe rozwizania
w ktrymkolwiek z elementw systemu finansowego (w obrbie rynkw, instytucji,
instrumentw i regulacji finansowych),
przy czym sowo nowe oznacza, e innowacje postrzegane s jako nowo przez podmioty
stosujce je, a niekoniecznie przez pozostaych uczestnikw systemu finansowego.
Znajc znaczenie pojcia innowacji finansowych kolejno naley zastanowi si na
czynnikami majcymi wpyw na rozwj nowych rozwiza. Mona wyrni dwie sytuacje
sprzyjajce powstawaniu i wykorzystaniu innowacji finansowych. Po pierwsze innowacje
finansowe s wykorzystywane wtedy, gdy tradycyjne rozwizania s ju duej niedostpne,
po drugie wtedy, gdy koszty zwizane z wprowadzeniem innowacji finansowych s nisze
od kosztw zwizanych z wykorzystaniem starych, tradycyjnych rozwiza (Pantalone
i Welch, 1987, s. 33-35).
Popytowa teoria innowacji finansowych jako gwne rda nowych rozwiza wskazuje
niedoskonaoci rynku finansowego wynikajce gwnie z asymetrii informacji, kosztw
agencji oraz kosztw transakcyjnych (Fabozzi i Modigliani, 2003, s. 28). Te niedoskonaoci
rynkowe kreuj popyt na rozwizania pozwalajce uczestnikom rynku na ograniczenie ich
negatywnych konsekwencji. Przykadem innowacji finansowych odpowiadajcych na
zapotrzebowanie uczestnikw rynku finansowego (innowacji reaktywnych) mog by
instrumenty i systemy patnicze obniajce koszty transakcyjne. Innym przykadem mog by
instrument finansowe zwikszajce dostpno rde finansowania oraz podnoszce
elastyczno przepyww pieninych. Jako kolejn przyczyn tworzenia i wprowadzania
innowacji finansowych mona wskaza niekorzystne rozwizania podatkowe zmuszajce
uczestnikw rynku finansowego do poszukiwania rozwiza umoliwiajcych unikanie
koniecznoci pacenia zbyt wysokich podatkw poprzez zastosowania innowacji obronnych
(np. w postaci wybranych instrumentw strukturyzowanych) moliwe jest obnienie lub
przesunicie w czasie patnoci podatkowych. Rwnie rosnca zmienno parametrw
rynkowych skania uczestnikw systemu finansowego do poszukiwania instrumentw
ograniczajcych poziom ryzyka. Wykorzystanie nowych rozwiza w obszarze zarzdzania
finansami, ksigowoci czy sprawozdawczoci finansowej moe wynika take z nowych
regulacji prawnych zmuszajcych uczestnikw rynku finansowego do ich zastosowania jako
przykad mona wskaza innowacje adaptacyjne w postaci nowych systemw raportowania
finansowego. Podsumowujc, innowacje finansowe powinny by tworzone w odpowiedzi na
potrzeby uczestnikw rynku finansowego w celu jak najlepszego dopasowania do ich
indywidualnych potrzeb i celw (innowacje finansowe sterowane popytem).
Jednoczenie od pocztku lat 80. XX w. obserwowana jest ogromna aktywno instytucji
finansowych w obszarze tworzenia i wprowadzania nowych rozwiza finansowych bdca
przedmiotem analizy podaowej teorii innowacji finansowych. Rozwizania tego typu
tworzone s przez instytucje finansowe w celu zwikszenia ich przewagi konkurencyjnej.
Ogromna liczba innowacji finansowych jest oferowana klientom instytucji finansowych s
to zwykle innowacje agresywne dotyczce rnych obszarw finansw: nowe instrumenty
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

21

i narzdzia inwestowania, oszczdzania, finansowania czy realizacji patnoci (innowacje

finansowe sterowane poda).
Poza tym innowacje finansowe wprowadzane s przez instytucje finansowe w celu poprawy
otrzymywanych wynikw, ochrony pozycji rynkowej czy polepszenia sytuacji finansowej.
Tego typu rozwizania nosz nazw innowacji ochronnych i mog mie zastosowanie
zarwno w decyzjach inwestycyjnych, jak i w obszarze zarzdzania ryzykiem.
Wiele czynnikw ma wpyw na zwikszon aktywno instytucji finansowych w obszarze
kreacji i implementacji innowacji finansowych. Do najwaniejszych z nich mona zaliczy:
globalizacj i dezintermediacj rynkw finansowych, zwikszon zmienno parametrw
rynkowych, deregulacj i liberalizacj przepyww kapitaowych oraz dynamiczny rozwj
technologii komunikacyjnych. Inne istotne czynniki obejmuj: wzmoon konkurencj
pomidzy instytucjami finansowymi, perspektyw krtkookresow w ustalaniu wynikw
finansowych, poszukiwanie nowych rde przychodw (pozaodsetkowych) oraz rosnce
znaczenie procesu zarzdzania ryzykiem (szerzej na temat czynnikw innowacji finansowych
w: Anderloni i Bongini, 2009, s. 42; Fabozzi i Modigliani, 2003, s. 27; Llewellyn, 2009, s. 7;
Socha, 2003, s. 25-30; Tarczyski i Zwolankowski, 1999, s. 53). Czsto podkrela si, e
innowacje finansow s tworzone w zwizku z poszukiwaniem bardziej efektywnych
sposobw redystrybucji ryzyka pomidzy uczestnikami rynku finansowego.
Podsumowujc, niezalenie od rnic wynikajcych z popytowego i podaowego podejcia
do wyjaniania motyww stosowania innowacji finansowych mona wyrni dwie grupy
czynnikw oddziaujcych na proces tworzenia i implementacji innowacji finansowych
w systemie finansowym. Pierwsza grupa obejmuje czynniki wewntrzne wynikajce z potrzeb
i celw oraz decyzji i zmian w stylu zarzdzania uczestnikw system finansowego (zarwno
instytucji finansowych, jak i pozostaych podmiotw). W drugiej grupie znajduj si czynniki
zewntrzne wynikajce z niedoskonaoci rynku finansowego, zmiennoci otoczenia
gospodarczego oraz wyzwa wspczesnej gospodarki (por. rys. 4).
Rysunek 4: Czynniki ksztatujce proces powstawania innowacji finansowych
CZYNNIKI
WEWNTRZNE

INNOWACJE
STEROWANE PODA

INNOWACJE
STEROWANE POPYTEM

CZYNNIKI
ZEWNTRZNE

rdo: Opracowanie wasne

Pomijajc zrnicowanie rde innowacji finansowych, proces kreacji i implementacji jest
taki sam. Ogromna liczba innowacji finansowych obserwowana w systemie finansowym jest
konsekwencj wzgldnie sabej ochrony patentowej w porwnaniu do innowacji
technologicznych. W zwizku z tym dyfuzja innowacji finansowych jest bardzo szybka. Na
pocztku innowacje finansowe s wprowadzane na sabiej regulowany rynek
midzynarodowy, dopiero pniej, po pozytywnej weryfikacji s wprowadzane na bardziej
restrykcyjne rynki krajowe. Innowacje finansowe, ktre nie odniosy sukcesu, s
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

22

wycofywane, a po jakim czasie wprowadzane s ich modyfikacje. Pozytywnie

zweryfikowane innowacje finansowe mog by atwo imitowane przez konkurencj, zdarza
si wic czsto, e nowe rozwizania finansowe s rwnoczenie wprowadzane na rynek
przez rne podmioty finansowe. Proces tworzenia i wprowadzania innowacji finansowych
jest wic szybszy, mniej skomplikowany i taszy ni podobny proces przeprowadzany
w przypadku innowacji technologicznych. Dodatkowo, proces dyfuzji innowacji finansowych
w globalnym systemie finansowym jest wzmacniany poprzez dynamiczny rozwj nowych
technologii komunikacyjnych i informatycznych.
Nastpnie zagadnienie szeroko komentowane w literaturze dotyczy skutkw zastosowania
innowacji finansowych, ktre mog by bardzo rnorodne. Innowacje zrwnowaone
(pozytywne, waciwe) pomagaj systemowi finansowemu wypenia jego gwne funkcje
przy obnionych kosztach i podwyszanej efektywnoci dziaania, jednak nie wszystkie nowe
rozwizania finansowe maj pozytywny wpyw na system finansowy. Niektre z nich mog
mie nieprzewidziane i niepodane skutki uboczne prowadzce do niestabilnoci systemu
finansowego i zwikszonego poziomu ryzyka finansowego. W zwizku z tym szkodliwe
innowacje (negatywne, niewaciwe) powinny by dokadnie kontrolowane i eliminowane
poprzez odpowiednie dziaania instytucji nadzorczych i regulacyjnych (szerzej w: Anderloni
i Bongini, 2009, s. 43; Lumpkin, 2010, s. 92-94). Skutki innowacji finansowych mog by
rwnie analizowane pod ktem perspektywy czasowej ich oddziaywania. Innowacje
finansowe krtkoterminowe (przejciowe) oferuj swoim uytkownikom okresowe korzyci,
jednoczenie generujc negatywne skutki dla pozostaych uczestnikw systemu finansowego.
Z drugiej strony, innowacje dugoterminowe (trwae) prowadz do poprawy efektywnoci
caego system finansowego.

Klasyfikacja i funkcje innowacji finansowych

Podobnie jak w przypadku definicji innowacji finansowych w literaturze prezentowane s
rne stanowiska zwizane z klasyfikacj innowacji finansowych i ich funkcji.
Na podstawie przeprowadzonej analizy definicji innowacji finansowych oraz mechanizmu ich
tworzenia i wprowadzania mona zauway, e innowacje finansowe nie stanowi jednolitej
grupy nowych rozwiza finansowych, w zwizku z tym wskazana jest systematyzacja ich
rnych uj klasyfikacyjnych. Innowacje finansowe mog by klasyfikowane na podstawie
rnych kryteriw, ktre zostay przedstawione w punkcie 2. Do najwaniejszych z nich
mona zaliczy: (1) rda innowacji, (2) czynniki oddziaujce na proces tworzenia
i wprowadzania innowacji, (3) motywy wykorzystania innowacji, (4) elementy systemu
finansowego, w ktrych pojawiaj si innowacje, (5) typy innowacji, (6) efekty zastosowania
innowacji, (7) moment powstania innowacji (8) instrument bazowy (w przypadku
instrumentw finansowych) por. tabela 1.
Tabela 1: Klasyfikacja innowacji finansowych
Kryterium
Rodzaje innowacji finansowych
Innowacje sterowane poda
rda innowacji
Innowacje sterowane popytem
Innowacje sterowane czynnikami
Czynniki innowacji
zewntrznymi
Innowacje sterowane czynnikami
wewntrznymi
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

23

Innowacje adaptacyjne
Innowacje agresywne
Innowacje defensywne
Innowacje ochronne
Innowacje reaktywne
Nowe rynki finansowe
Elementy systemu
Nowe instytucje finansowe
finansowego
Nowe instrumenty finansowe
Nowe regulacje finansowe
Innowacje produkowe
Typy innowacji
Innowacje procesowe
Innowacje zmieniajce poziom ryzyka
Innowacje zrwnowaone (waciwe)
Efekt innowacji
Innowacje szkodliwe (niewaciwe)
Innowacje ex-ante
Moment powstania
Innowacje ex-post
innowacji
Innowacje zwizane z instrumentami
Aktywa bazowe
dunymi
Innowacje zwizane z instrumentami
udziaowymi
rdo: Opracowanie wasne
Motywy innowacji

Prezentowane kryteria klasyfikacyjne nie s rozczne. Oznacza to, e innowacje finansowe

mog by klasyfikowane do rnych grup na podstawie okrelonych kryteriw.
Kolejny problem wymagajcy uporzdkowania dotyczy klasyfikacji funkcji innowacji
finansowych. Wytyczne opracowane przez Rad Ekonomiczn Kanady uwzgldniaj trzy
kategorie innowacji finansowych wynikajcych z ich funkcji: (1) instrumenty poszerzajce
rynek, (2) instrumenty zarzdzania ryzykiem oraz (3) instrumenty i procesy arbitraowe (AlKaber, 2010, s. 137; Fabozzi i Modigliani, 2003, s. 27). Innowacje finansowe zaliczane do
pierwszej kategorii zwikszaj pynno rynkw finansowych, poprawiaj dostpno
funduszy dla podmiotw poszukujcych rodki finansowe oraz umoliwiaj korzystanie
z nowych moliwoci inwestycyjnych przez podmioty posiadajce nadwyki finansowe.
Z kolei innowacje finansowe zaliczane do drugiej kategorii umoliwiaj transfer ryzyka
finansowego do tych podmiotw, ktre charakteryzuj si mniejsz awersj do ryzyka lub s
lepiej przygotowane do radzenia sobie z nim. Ostatnia kategoria innowacji finansowych
oferuje moliwo osignicia zysku na rnicach w poziomie kosztw i stp zwrotu na
rnych rynkach.
Odmienna klasyfikacja funkcji innowacji finansowych zostaa opracowana przez Bank
Rozrachunkw Midzynarodowych (BIS). Zgodnie z ni innowacje finansowe podzielono na
pi grup: (1) umoliwiajce transfer ryzyka cenowego, (2) umoliwiajce transfer ryzyka
kredytowego, (3) zwikszajce pynno, (4) zwikszajce dostpno kapitau obcego oraz
(5) zwikszajce dostpno kapitau wasnego (Fabozzi i Modigliani, 2003, s. 27). Pierwsza
grupa innowacji finansowych dostarcza uczestnikom rynku bardziej efektywnych rodkw
zarzdzania ryzykiem cenowym czy ryzykiem kursu walutowego, natomiast instrumenty
transferu ryzyka kredytowego pozwalaj na realokacj ryzyka niedotrzymania warunkw
umowy przez partnera transakcji. Kolejna grupa innowacje zwikszajce pynno mog
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

24

mie rne konsekwencje: podnosz pynno rynku, pozwalaj podmiotom deficytowym na

poszukiwanie dodatkowych rde funduszy oraz umoliwiaj uczestnikom rynku omijanie
niekorzystnych regulacji prawnych. Innowacje finansowe mog rwnie zwiksza
dostpno rde kapitau dunego oraz kapitau wasnego. Metodologia Banku
Rozrachunkw Midzynarodowych staa si podstaw dla bardziej rozbudowanego podejcia
wyrniajcego nastpujce rodzaje innowacji finansowych (Llewellyn, 2009, s. 5-7):
1) innowacje transferu ryzyka instrumenty i techniki redukcji ryzyka lub ochrony
przed wszystkimi typami ryzyka rynkowego: ryzykiem cenowym, ryzykiem kursu
walutowego, ryzykiem stop procentowych, ryzykiem kredytowym (np. instrumenty
pochodne, sekurytyzacja, kolateralizacja),
2) innowacje wyceny ryzyka wybrany rodzaj ryzyka wynikajcy z danego instrumentu
finansowego moe by oddzielony, wyceniony oraz sprzedany niezalenie od innych
rodzajw ryzyka zawartych w tym instrumencie (np. poprzez rynek wtry transakcji
na instrumenty typu CDO czy ABS),
3) innowacje wspomagajce pynno zwikszajce pynno aktyww lub
instrumentw finansowych (np. poprzez proces sekurytyzacji umowy kredytowe mog
by przedmiotem obrotu na rynku wtrnym, przez co struktura aktyww instytucji
kredytowej ulega poprawie),
4) innowacje zwikszajce dostpno finansowania dunego poprzez uatwiony
dostp do rynkw dunych lub poprzez rosnc pojemno zadueniow zarwno
kredytodawcw, jak i kredytobiorcw (np. poprzez wykorzystanie instrumentw typu
CDO lub CDS),
5) innowacje zwikszajce dostpno finansowania udziaowego poprzez uatwiony
dostp do finansowania wasnego oraz wysz elastyczno struktury kapitau (np.
poprzez zastosowanie swapw dugu na kapita wasny czy instrumentw
zamiennych),
6) innowacje ubezpieczeniowe zwikszajce moliwo ubezpieczenia ryzyka
w zamian za patno okrelonej skadki ubezpieczeniowej (np. ryzyko kredytowe
moe by ubezpieczone poprzez emisj instrumentw typu CDS),
7) innowacje w zarzdzaniu aktywami i pasywami zwikszajce zakres moliwoci
zarzdzania aktywami i pasywami podmiotw gospodarczych (np. poprzez
sekurytyzacj, instrumenty typu CD czy CDO),
8) innowacje w finansowaniu instytucji finansowych zwikszajce dostp rde
finansowania dla instytucji finansowych (np. sekurytyzacja pozwala na
dywersyfikacj rde finansowania dziaalnoci instytucji finansowych).
Prezentowana klasyfikacja jest stosunkowo rozbudowana, co moe prowadzi do
powstawania utrudnie w jej praktycznym zastosowaniu. W zwizku z tym, aby unikn
problemw tego typu, a jednoczenie uwzgldni pierwotne zaoenie goszce, i gwnym
celem innowacji finansowych jest podnoszenie efektywnoci systemu finansowego
w realizacji jego funkcji, mona przyj, e funkcje innowacji powinny odpowiada funkcjom
system finansowego. Zgodnie z t propozycj funkcje innowacji finansowych mogyby
obejmowa: (1) funkcj patnicz (innowacje podnoszce pynno system finansowego), (2)
funkcj inwestycyjn (innowacje zwikszajce gam dostpnych moliwoci inwestycyjnych
lepiej dopasowanych do profilu zysk-ryzyko inwestora), (3) funkcj finansowania (innowacje
zwikszajce dostpno rde finansowania zarwno dunego, jak i wasnego, na duszy
lub krtszy okres), (4) funkcj wyceny (innowacje poprawiajce proces wyceny aktyww
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

25

i szacowania ryzyka), (5) funkcj zarzdzania ryzykiem (innowacje zwikszajce moliwoci

transferu ryzyka pomidzy uczestnikami system finansowego) por. rys. 5.
Rysunek 5: Funkcje innowacji finansowych
FUNKCJA
PATNICZA
FUNKCJA
INWESTYCYJNA

SYSTEM
FINANSOWY

FUNKCJA
FINANSOWANIA

INNOWACJE
FINANSOWE

FUNKCJA
WYCENY
FUNKCJA
ZARZDZANIA
RYZYKIEM

rdo: Opracowanie wasne

Pomijajc rnice w klasyfikowaniu funkcji innowacji finansowych, dwa gwne problemy
powinny by szczegowo analizowane wpyw innowacji finansowych na poziom
efektywnoci i stabilno systemu finansowego (Llewellyn, 2009, s. 23). Innowacje
zrwnowaone (waciwe) powinny eliminowa niekorzystne cechy systemu finansowego:
ogranicza poziom ryzyka, zmniejsza luk informacyjn, obnia koszty transakcyjne oraz
minimalizowa patnoci podatkowe. Jednoczenie powinny wzmacnia jego pozytywne
cechy: utrzymywa stabilno, podnosi efektywno realizacji gwnych funkcji, dostarcza
usug i instrumentw lepiej dopasowanych do potrzeb i celw uczestnikw systemu
finansowego. Z kolei innowacje szkodliwe (niewaciwe) wywieraj negatywny wpyw na
system finansowy i caa gospodark, w zwizku z tym powinno si ich unika.

Konkluzje
Wspczesny system finansowy charakteryzuje si wysokim tempem powstawania innowacji,
ktre mog pojawia si we wszystkich jego elementach: rynkach, instytucjach,
instrumentach oraz regulacjach finansowych. Innowacje finansowe obserwowane w systemie
finansowym mog by klasyfikowane na podstawie rnych kryteriw, co wskazuje na ich
znaczn rnorodno. Niezalenie od rnic w klasyfikowaniu innowacji finansowych
rozwaania teoretyczne kad nacisk przede wszystkim na konsekwencje innowacji
finansowych dla systemu finansowego.
Ze wzgldu na ich pozytywne oddziaywanie wskazane s innowacje finansowe
zrwnowaone (waciwe) zwikszajce efektywno system finansowego i dziki temu
przyczyniajce si do wzrostu gospodarczego i zwikszania zamonoci spoeczestwa.
Jednak niektre innowacje finansowe mog mie negatywne skutki uboczne dla systemu
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

26

finansowego, przynoszc korzyci dla pojedynczych uczestnikw i jednoczenie szkodzc

pozostaym, w zwizku z tym efektywne zastosowanie poszczeglnych rodzajw innowacji
finansowych wymaga rozlegej wiedzy na temat ich funkcjonowania oraz szczegowej
analizy ich potencjalnych konsekwencji.
Prezentowane rozwaania wskazuj na to, e problem innowacji finansowych i ich znaczenia
w systemie finansowym jest bardzo zoony i moe by wanym i interesujcym
przedmiotem dalszych bada zarwno o charakterze teoretycznym, jak i empirycznym.

Literatura
Al-Kaber, M. (2010). Rynki finansowe, Biaystok: Wydawnictwo Wyszej Szkoy
Ekonomicznej w Biaymstoku.
Anderloni, L., Bongini, P. (2009). Is Financial Innovation Still a Relevant Issue? In: L.
Anderloni, D. T. Llewellyn, R. H. Schmidt (ed.), Financial Innovation in Retail and
Corporate Banking, Cheltenham: Edward Elgar.
Bodie, Z., Merton, R. C. (2000). Finance. Upper Saddle River: Prentice Hall.
Czekaj, J., Wo, M., arnowski, J. (2001). Efektywno giedowego rynku akcji w Polsce.
Z perspektywy dziesiciolecia. Warszawa: PWN.
Dabic, M., Cvijanovic, V., Gonzalez-Loureiro, M. (2011). Keynesian, Post-Keynesian Versus
Schumpeterian, Neo-Schumpeterian. An Integrated Approach to the Innovation Theory.
Management Decision, 49(2), 195-207.
Damodaran, A. (2001). Corporate Finance. Theory and Practice. Hoboken: John Wiley &
Sons.
Dbski, W. (2005). Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki.
Warszawa: PWN.
Ehrhardt, M. C., Brigham, E. F. (2009). Corporate Finance. A Focused Approach. Mason:
South-Western, CENGAGE Learning.
Fabozzi, F. J., Modigliani, F. (2003). Capital Markets. Institutions and Instruments. Upper
Saddle River: Pearson Education International.
Frame, W. S., White, L. J. (2009). Technological Change, Financial Innovation, and
Diffusion in Banking (Working Paper 2009-10). Atlanta: Federal Reserve Bank of Atlanta.
Gemzik-Salwach, A. (2009). Innowacje finansowe jako przyczyna kryzysu na rynkach
finansowych. e-Finanse 5(3), 1-11. Obtained from http://www.efinanse.com/artykuly/121.pdf on 15.01.2011.
Gubler, Z. J. (2010). Instruments, Institutions and the Modern Process of Financial
Innovation. Obtained from http://ssrn.com/abstract= 1608409.
Grudzewski, W. M., Hejduk, I. K., Sankowska, A., Watuchowicz, M. (2010). Sustainability
w biznesie czyli przedsibiorstwo przyszoci. Zmiany paradygmatw i koncepcji
zarzdzania. Warszawa: Poltext.
Henderson, B. J., Pearson, N. D. (2009). The Dark Side of Financial Innovation. Obtained
from http://ssrn.com/abstract= 1342654.
Jenkinson, N., Penalver, A., Vause, N. (2008). Financial Innovation: What Have We Learnt?
Bank of England, Quarterly Bulletin, Nr 3, p. 330-338.
Llewellyn, D. T. (2009). Financial Innovation and the Economics of Banking and the
Financial System. In: L. Anderloni, D. T. Llewellyn, R. H. Schmidt, Financial Innovation
in Retail and Corporate Banking. Cheltenham: Edward Elgar.
Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3
www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

27

Lumpkin, S. A. (2010). Regulatory Issues Related to Financial Innovation. OECD Journal:

Financial Market Trends, 2009(2), 91-121.
Michalopoulos, S., Leaven, L., Levine, R. (2009). Financial Innovation and Endogenous
Growth. National Bureau of Economic Research, Working Paper 15356, Cambridge,
September, p. 1-33.
Mullineux, A. W. (2010). Financial Innovation and Social Welfare. Journal of Financial
Regulation and Compliance, 18(3), 243-256.
OECD. (2005). Oslo Manual. Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data. 3rd
ed., Eurostat.
Pantalone, C. C., Welch, J. B. (1987). Innovative Financing. How New Financial Strategies
Have Reshaped American Business. Financial Executive, Nr 4, 33-35.
Pietrzak, B., Polaski, Z., Woniak, B. (2008). System finansowy w Polsce. Vol 1., Warszawa:
PWN.
Rose, P. S., Marquis, M. H. (2009). Money Market and Capital Market, Financial Institutions
and Instruments in a Global Marketplace. New York: McGraw Hill.
Socha, J. (2003). Rynek papierw wartociowych w Polsce. Warszawa: OLYMPUS.
Stradomski, M. (2006). Innowacje finansowe w kreowaniu wartoci przedsibiorstwa.
Pozna: AE w Poznaniu, Grafika.
Tarczyski, W., Zwolankowski, M. (1999). Inynieria finansowa. Warszawa: Placet.
Targalski, J. (2006). Innowacyjno przyczyna i skutek przedsibiorczoci. Zeszyty
Naukowe nr 730/2006, 1-5.
Abstract
Financial Innovations and Their Role in the Modern Financial System Identification and
Systematization of the Problem
This paper discusses the role that financial innovations play in the modern financial system, aiming at
identifying and systematizing the core problems and definitions related to this issue.
The paper first describes the importance of the financial system and financial markets in the economy,
explaining their functions and presenting their particular characteristics, focusing on their innovativeness. Then,
based on the theoretical studies, the broad definition of the financial innovations is developed, stating that any
new developments in any elements of the financial system, including: markets, institutions, instruments and
regulations, can be regarded as financial innovations if they are perceived as new by the end-user of innovation.
Next, the systematization of the most important types of financial innovations is presented regarding different
classification criteria, such as: sources of innovations, motives for innovations, their effects or functions. As
financial innovations are not a homogenous group of financial developments, their implications for the financial
system can be ambiguous, thus the final assessment of their role can not be generalized and should be made on a
case-by-case basis. The information presented in this paper can be regarded as an introduction, encouraging to
do further research, as the complexity of the financial innovations makes them an interesting and important
subject for this.
JEL classification: G10, O31
Keywords: financial system, financial market, financial innovations

Finansowy Kwartalnik Internetowy e-Finanse 2011, vol. 7, nr 3

www.e-finanse.com
Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie
Ul. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszw
NUMER DOFINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

28