De Kleine Johannes

- Schrijver: Frederik van Eeden

Samenvatting
Johannes is een jonge jongen. Hij leeft samen met zijn vader, zijn poes Simon en zijn hond Presto in
een oud huis met een grote tuin. Johannes heeft een grote fantasie en een grote interesse in alles
wat leeft. Hij bidt ook vaak om wonder, en gelooft daardoor dat er ooit een wonder zal gebeuren.

Één van de eerste gebeurtenissen in het boek is dat Johannes en zijn hond Presto samen bij de rivier
zijn. Johannes hoort geritsel en probeert zich te bedenken wat dit geluid zou kunnen zijn. Er komt
een elfje tevoorschijn, zij noemt zich Windekind. Windekind wil bevriend worden met Johannes,
doordat Windekind Johannes kust wordt hij en klein mannetje en komt hij terecht in een wereld van
plantjes en dieren. De dag erna is Presto opzoek naar Johannes en na zoeken vind Presto Johannes in
de duinen met een sleuteltje in zijn hand. Johannes zijn vader vind dat Johannes niet meer weg mag
lopen, dit belooft Johannes alleen niet en hij verstopt samen met Windekind de sleutel zodat vader
hem niet vind.

Na een paar weken komt er een duif voorbij en geeft Johannes een veertje waardoor hij kan vliegen.
Windekind en Johannes gaan samen langs bij de mieren. Daar komt Johannes er achter hoe de
mensen de rust in het bos verstoren daarom besluit hij om bij Windekind te blijven.

Wanneer Windekind vertelt over de kabouters wilt Johannes daar ook graag heen. Hij ontmoet daar
Wistik, de oudste en wijste kabouter. Hij leest de kruisspin oor over kribbelgauw de held van alle
kruisspinnen. Terwijl kribbelgrauw normaal de slechterik is. Johannes wil weten of dit waar is en
volgens Wistik is en nog één onbekend boekje waar dit in staat. Windekind vertelt aan Johannes dat
veel mensen ongelukkig zijn geworden doordat ze opzoek gingen naar het boekje. Dit maakt
Johannes niet uit en hij gaat opzoek naar Wisstik.

Wistik zegt dan het volgende: “Mensen hebben het gouden kistje, elfen hebben de gouden sleutel,
elfenvijand vindt het niet, mensenvriend slechts opent het, lentenacht is de rechte tijd, en
roodborstje weet de weg.”. Johannes gaat weer opzoek naar Windekind maar vind hem niet.
Johannes is verdrietig en loopt doelloos door het bos. In de tussentijd overwintert hij bij een
tuinman. Samen lezen ze een boek waar over god wordt gepraat maar volgens Johannes is dit niet
HET boekje. Richting de lente ontmoet Johannes Robinetta, een blond meisje met een roodborstje.
Samen hebben ze het gezellig en Robinetta vertelt dat ze weet waar HET boekje is.

Robinetta’s vader geeft Johannes de bijbel. Johannes zegt dat dat niet HET boekje is. Wanneer het
boekje erzou zijn moet er nu overal vrede zijn. Johannes zegt dat hij God niet aanbidt. Robinetta’s
vader wordt boos en verbiedt Robinetta om met Johannes om te gaan. Dus gaat Johannes maar
alleen op zoek naar het boek, maar vindt alleen Pluizer. Pluizer zegt dat hij Wistik kent en nog meer
weet dan Wistik. Pluizer zegt dat alleen hij echt is en Johannes kan helpen met het ware boek vinden.
Pluizer neemt Johannes mee naar de stad, waar hij verblijft in een klein kamertje. Daar ontmoet hij
Hein, een vriend van Pluizer. Hierna brengt Pluizer Johannes naar dokter Cijfer, die bezig is met een
konijn. Cijfer wil Johannes helpen om het boekje te vinden, maar alleen als Johannes dat aan kan.
Johannes wordt door pluizer blootgesteld aan alle ellende van de dingen in de stad. Vervolgens gaan
ze samen naar het kerkhof waar ze het graf bekijken van mensen die op het feest waren. Bij Pluizer
bestaat er geen tijd en hij laat ook het graf van Johannes zelf zien, een halve eeuw later. Hierna valt
Johannes flauw.

De volgende ochtend begint Johannes met leren bij dokter Cijfer. Hoe langer hij dit doet, hoe
duisterder het wordt. Van Cijfer mag Pluizer niets bewonderen, want dat is niet doelgericht. Cijfer
laat hem inzien hoe zinloos alles is. Johannes begint Windekind en Robinetta langzaam te vergeten.
Van Pluizer moet Johannes net zo moet worden als dokter Cijfer.

In de lente besluit Johannes terug te gaan naar de duinen. Hij gaat mee met Pluizer en Cijfer om een
ziek te bezoeken. Dan komt hij erachter dat de zieke man zijn vader is. Na de dood van zijn vader wil
Pluizer hem opensnijden om de doodsoorzaak te achterhalen. Johannes komt in opstand en Pluizer
verdwijnt. Bij het sterfbed zit Hein, de Dood, en Johannes wil met hem mee. Hein weigert en zegt dat
Johannes te veel van de mensen houdt om mee te gaan.

Tot slot moet Johannes kiezen tussen Windekind en de mens. Hij ziet dat Windekind en Hein samen
naar het Grote Licht gaan. Hij kan ervoor kiezen om met hen mee te gaan of om mee te gaan met
een onbekende man. Uiteindelijk kiest Johannes ervoor om met de man mee te gaan naar de stad.

Stroming
De Kleine Johannes heeft veel weg van een sprookje. Maar past goed bij de stroming neoromantiek,
in deze stroming was onvrede met het hier en nu één van de belangrijkste kenmerken. Dit komt in
het boek terug in het stuk dat Johannes ziet hoe het er aan toe gaat in het bos en hoe de mensen dit
verpieteren. En in de stad op het feestje en in de stad. Bij allen gebeurtenissen heeft hij onvrede met
het hier en nu.

Thema
Ik denk dat het belangrijkste thema is dat Johannes opgroeit. Hij gaat van een kind naar een
volwassenen. Er worden in het boek symbolen gebruikt om te laten zien hoe het is om op te groeien.
Johannes is voortdurend bezig met verschillende vragen. Hij wil graag weten wat de zin van het leven
is.

Titelverklaring
De titel heeft deze naam omdat het boekje gaat over Johannes. Hij is dan nog een jonge jongen wat
kan refereren naar kleine Johannes of het kleine kan gekoppeld worden aan het feit dat hij kleiner
werd door de kus van Windekind.

Hoofdpersoon
In het boek is Johannes de hoofdpersoon. Hij is een jonge kleine jonge met een grote fantasie. Hij
groeit op van kleine Johannes als kind naar een jong volwassene. In het boek wil hij graag de
waarheid vinden. Hij ontmoet verschillende karakters die verschillende invloeden op hem
uitoefenen.
Mening
Ik vond het een prima boekje om te lezen. Lekker dun dus ik was er zo doorheen. Het was soms was
verwarrend omdat het anders lezen is dan ik gewend ben. Maar ik was blij verrast met hoe ik door
het boek ging. Het verhaal was ook een beetje afwisselend waardoor het niet extreem saai werd.