EYPΩΠAΪKO AΠOΛYTHPIO 2016

ΦIΛOΣOΦIA
5

HMEPOMHNIA: 03/06/2016 (πρωί)

10

ΔIAPKEIA EΞETAΣHΣ: 3 ΩPEΣ (180 λεπτά)

15

EΠITPEΠOMENOΣ EΞOΠΛIΣMOΣ: --------------

20

EIΔIKEΣ ΠAPATHPHΣEIΣ:

Θα επιλέξετε ένα από τα ακόλουθα τρία θέματα

25
Αξιολόγηση:
Θα δοθεί ένας συνολικός βαθμός με άριστα το δέκα
Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι:
- η κατανόηση: το βάθος και ο πλούτος της ανάλυσης
30 - ο βαθμός γνώσεων
- ο βαθμός διαφοροποίησης της επιχειρηματολογίας
- η πρωτοτυπία και ο πλούτος της προσωπικής σκέψης
- η σαφήνεια και η ακρίβεια της γλώσσας

35

1/4
 EYPΩΠAΪKO AΠOΛYTHPIO 2016
ΦIΛOΣOΦIA
5
ΘΕΜΑ 1 – Κείμενο συνοδευόμενο από ερωτήσεις

Η απάντησή σας θα έχει τη μορφή ενός συγκροτημένου δοκιμίου, το οποίο θα λαμβάνει

υπόψη τις προτεινόμενες ερωτήσεις. Να εκθέσετε την προσωπική σας άποψη
40 αναφερόμενοι/ες σε συγγραφείς που έχετε μελετήσει. Να αναδείξετε την ικανότητα
σκέψης σας και προσωπικής ανάλυσης.

ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ 3 - Κοινωνία και Κράτος, Δίκαιο και Πολιτική

“Η ελευθερία, η οποία αναφέρεται τόσο συχνά και με τόση τιμή στα βιβλία ιστορίας και
45 φιλοσοφίας των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, και στα γραπτά και τα λόγια εκείνων
που έχουν δεχθεί από αυτούς όλα όσα έχουν μάθει από τους πολιτικούς συγγραφείς,
δεν είναι η ελευθερία των ιδιωτών, αλλά η ελευθερία της Δημοκρατίας, η οποία είναι η
ίδια μ' αυτήν που θα είχε ο καθένας, εάν δεν υπήρχαν καθόλου αστικοί νόμοι και
Δημοκρατία. Και οι επιπτώσεις θα ήταν επίσης οι ίδιες. Διότι, όπως ανάμεσα στους
50 ανθρώπους χωρίς αφέντη, υπάρχει ένας συνεχής πόλεμος κάθε ανθρώπου εναντίον
του γείτονά του, καμία κληρονομιά να μεταβιβαστεί στο γιο ή να περιμένει κανείς από
τον πατέρα, καμία ιδιοκτησία των αγαθών ή των γαιών, καμία ασφάλεια, αλλά [μόνο] μία
πλήρης και απόλυτη ελευθερία σε κάθε ιδιώτη, έτσι, στα Κράτη και τις Δημοκρατίες που
δεν εξαρτώνται το ένα από το άλλο, κάθε Δημοκρατία, όχι κάθε άνθρωπος, έχει μια
55 απόλυτη ελευθερία να κάνει αυτό που θα κρίνει, δηλαδή αυτό που αυτός ο άνθρωπος ή
αυτή η συνέλευση που την αντιπροσωπεύει θα κρίνει ότι συμβάλλει προς όφελός της.
Όμως, συγχρόνως, οι Δημοκρατίες ζουν σε μία κατάσταση συνεχούς πολέμου, [πάντα]
στο όριο να πολεμήσουν μεταξύ τους, με τα σύνορά τους εξοπλισμένα, και τα κανόνια
στραμμένα προς την κατεύθυνση των γειτόνων. Οι Αθηναίοι και οι Ρωμαίοι ήταν
60 ελεύθεροι, δηλαδή οι Δημοκρατίες τους ήταν ελεύθερες· όχι ότι ιδιώτες είχαν την
ελευθερία να αντισταθούν στον ίδιο τους τον αντιπρόσωπο, αλλά ότι ο αντιπρόσωπός
τους είχε την ελευθερία να αντισταθεί σε άλλους λαούς, ή να τους κυριεύσει. Στις μέρες
μας, η λέξη LIBERTAS είναι γραμμένη με μεγάλους χαρακτήρες στους πυργίσκους της
πόλης του Λυκ, και ωστόσο κανείς δε μπορεί να συμπεράνει ότι εκεί ένας ιδιώτης είναι
65 περισσότερο ελεύθερος ή ότι είναι περισσότερο απαλλαγμένος από το να υπηρετεί την
Δημοκρατία από ό,τι στην Κωνσταντινούπολη. Είτε μία Δημοκρατία είναι μοναρχική είτε
είναι λαϊκή, η ελευθερία παραμένει η ίδια.
Όμως οι άνθρωποι απατώνται εύκολα από την φαινομενική κατονομασία της
ελευθερίας, και, από έλλειψη κρίσης για να κάνουν διακρίσεις, παίρνουν λανθασμένα
70 για ιδιωτική τους κληρονομιά και για δικαίωμα εκ γενετής αυτό που είναι δικαίωμα μόνο
της δημοκρατίας. Και όταν το ίδιο σφάλμα επιβεβαιώνεται από το κύρος ανθρώπων
φημισμένων για τα γραπτά τους πάνω στο θέμα, δεν είναι αξιοπερίεργο να προκαλεί
την εξέγερση και την ανατροπή της κυβέρνησης.”

75 Τόμας Χομπς, Λεβιάθαν, 1651, κεφάλαιο 21, μτφ. Ph. Folliot, 2003, σελ. 3-4

Ερωτήσεις
- Ποια αντίληψη σχετικά με την ελευθερία παρουσιάζει ο Χομπς σ' αυτό το κείμενο;
- Συμφωνείτε με την ιδέα της ατομικής ελευθερίας η οποία υποστηρίζεται από τον
80 Χομπς; Να αναφερθείτε σε άλλες απόψεις φιλοσόφων πάνω σ' αυτό το θέμα.
- Θεωρείτε ότι η αντίληψη του Χομπς περί ελευθερίας είναι εφαρμόσιμη στην
σύγχρονη κοινωνία; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

2/4
 EYPΩΠAΪKO AΠOΛYTHPIO 2016
ΦIΛOΣOΦIA

85 ΘΕΜΑ 2 – Παράθεμα που συνοδεύεται από ερωτήσεις

Η απάντησή σας θα έχει τη μορφή ενός συγκροτημένου δοκιμίου, το οποίο θα λαμβάνει

υπόψη τις προτεινόμενες ερωτήσεις. Να εκθέσετε την προσωπική σας άποψη
αναφερόμενοι/ες σε συγγραφείς που έχετε μελετήσει. Να αναδείξετε την ικανότητα
90 σκέψης σας και προσωπικής ανάλυσης.

ΠEPIOXH ΣTOXAΣMOY 1 - Αντίληψη, Γνώση και Αλήθεια

“Αν ένας άνθρωπος αρχίσει με βεβαιότητες, θα καταλήξει με αμφιβολίες· όμως, αν
αρκεστεί να ξεκινήσει με αμφιβολίες, θα καταλήξει με βεβαιότητες.”
95
Φράνσις Μπέικον, Για την πρόοδο και την προώθηση των γνώσεων, 1605, Βιβλίο Ι,
Gallimard, 1991, σελ. 9

100 Ερωτήσεις

- Τι σημαίνει το να πει κάποιος “γνωρίζω”;

- Ποια είναι τα όρια της γνώσης μας; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας
αναφερόμενοι/ες σε άλλες ιδέες φιλοσόφων πάνω σ' αυτό το θέμα.
105 - Να εξηγήσετε πώς, ακόμη και αρχίζοντας με αμφιβολίες, θα μπορούσαμε να
καταλήξουμε σε βέβαιη γνώση.

10 3/4
 EYPΩΠAΪKO AΠOΛYTHPIO 2016
ΦIΛOΣOΦIA

110 ΘΕΜΑ 3 – Κύρια ερώτηση που συνοδεύεται από υποερωτήματα

Η απάντησή σας θα έχει τη μορφή ενός συγκροτημένου δοκιμίου, το οποίο θα λαμβάνει
υπόψη τις προτεινόμενες ερωτήσεις. Να εκθέσετε την προσωπική σας άποψη
αναφερόμενοι/ες σε συγγραφείς που έχετε μελετήσει. Να αναδείξετε την ικανότητα
σκέψης σας και προσωπικής ανάλυσης.
115
ΠEPIOXH ΣTOXAΣMOY 2 - Το ανθρώπινο ον, ο άλλος, οι αξίες

Το Δημοκρατικό Κράτος πρέπει να υπερισχύει έναντι της ατομικής ηθικής συνείδησης;

120 Υποερωτήματα

- Ποια είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στον “πολιτικό νόμο” και τον “ηθικό
νόμο”;
- Πώς θα μπορούσε να προκύψει μία σύγκρουση ανάμεσα σ' αυτούς τους δύο
125 τύπους νόμων; Πώς θα μπορούσε να επιλυθεί;
- Θα μπορούσε να είναι νόμιμο να επαναστατήσει κανείς εναντίον του Δημοκρατικού
Κράτους; Να δικαιολογήσετε την άποψη σας, αναφερόμενοι/ες σε άλλες
φιλοσοφικές ιδέες πάνω σ' αυτό το θέμα.

130

4/4