-

(DESCARTES)

- -

' ,

1976
 *

1 -
,
. ,
.
,
. ,
' .
,
,
. ,
,

,

.
,

' ,
.

* '
,

. ,
. (. .).


1. 2
,
,
,
' . '
,
,
, , , ,
.

,

. , ,
.

. ,
,
, , .

2 . ,
3 :
,
4 ,
, .
' , .
, ,
,
, ' '
5
,
6

6 .

3.
, 7 ,
8 ,
, ' , , '
-
,
9 .
, 1 0 ,
, , ,

, ' ,
,
,


, ' ,
,
1 1 , ,
.

4., ,

. , ,

, .
, ' ,
, ' ' '
12
, . ,

, ,
.
 7

5.,
'
,
.
1 3
,
.
, , ,
,
,
,
, ,
1 4 .

6 . 1 ,
' '
,
. '
16
,
,
.
, , ,
,
. ,
, ,
,
1 7 . .
,
, ,
. , -
18
. ,
,
, ,
. ,
8

.
'
,
1 9 .

7., ,
. 2 0

'
" ,
2 1 , '


, ,

' '
2 2 '
,
, ,
'
*
2 3
, '
* 2 4

* ,
25

. ,
, ,
' '
' .

8.
,
 9

,
. ,
.
,
,
,
.
,
'
,
.

,

,

. '
,
'

2 6
.

9. ,
-
.
,
,
, , ,
.

, ,
2 7 .
10

10. ,
,
'
,
, ,
2 8 . , ,
2 9
,
, .
.
,
,
, ,
, , 3 0 .

11. 3 1 , , ,
. ,
,
,
, , ,

, , ,
,
32
, .

12. 3 3 , ,

, '

,
.
,
,
,
.
 11

13., ,
3 4 ,

. ,
. , ,
,

3 5 .
, ,
'
. ,
3 6 , ,

3 7 , ,
,
'
' .

14. ,
,
.

, ,
,
,
, ' ,

,
,
' . ,


' ,
,
12

,
' ,
,
' ' ,
3 8 ,
.
,
.

15.
,
, '
. ,
,
, ' ,
^
,

' -

.

' ,


' . , ,
,
, .


16. 3 9 ,
,
,
' 4 0 ,
,
,
, , '
4 1 ,
4 2 :


. ,
'
, ,
,
.
,

, ,

, , , ,
, ' ,
, ,
, , ,
,

.
43

14

, ,

.
, , ,
-,
'
,
4 4 ,
, -
.
, ,
' .
' ,
,
, '
,
, 4 5 ,
.
,
4 6 ,
-
,

.
, ,

, ,

,


' .

17.
 15

,
.
.
, ,
.
'

, , ,
,
,
, ,
,
,
, , ,
, .
'

,

. , '
, ,
-
.
'
, ,
.
, ,

'
,
,
. ,
' , *
,
16

,
,
, -
.

18. ,
,
,
,
' .
, , ,
' ,
.


. , ,
4 7 ,
. ,
,
. ",
.
,
,
,
,
: , ,
' , ,
,
:
, '
'
,
,
' . ,
 17

,
,
, ,
,
' , ,
' .

19. ,
, ' ,

. ,
4 8 ,

. , ,

, ,
' ,
. , ,
,
, ' ,
49
. ,
' ,
,
,
. , ,
,
'
' ,

.

,
.
18

2 0 . ,
,
,
, .
' '

,

5 0 , '

.

21., ,
,
5 1 5 2
.
, , ,
'
, ,
53
Lulle , ' ,
.
54
, ,
' , , ,

' .
,
,
,
,

. ,
5 5 ,
,
.
 19

' ,
( ),
. ,
,

, , ,
,
' ,

:

22.
, ' '
,
' ,

' ' .

23. ,

.

24. , ,
, ' -,
, 56 ,

.

25., ,
, ,
.

57
26. ,
,
,
20

'
, '
,


, '
5 8 .
' , '
. ,
, '
,
, ,
[ ' ]
,

.

59
, .
, ' ,

' ,
,

,
' ,
6 0 . ,
, ,
,
,
, ,
*
,
. ,
 21

,
, ,
' ,

6 1 .

2 7 .

,
, ,
,
,
,
,
, ,
,
.
' , ,
, ,
, '
, , , ,
,
, , ,
. , ,
'
,
.

28. '
, ' ,
, ,
. , ,
-
' , ,
22

,

.

,
6 2 .

,
, , ' ,
.
,
,

,
,
,

,
,
' .


36.
,
' 7 9 .
,
,
' . ,
, , ,
,
, 8 0 .

,
' , ,
,
'
81
. ,
,
.

' ,
,
,
. ,


, , :
,
.
, ,
32

, ,
, . :
, 8 2

,
8 3
.

37., ,
,
, '
. ,
'
, .
, ,
,
. '

, ,
85
. ,
, , , ,
,
'
, , .

38. ' ,
. ,
,
.
' : ,
,
, ,
, ,

 33

,

.86

39. ' , ,


'
' , '

8 7 . 8 8
, , , ,
, ,
, '
, ,
, , , '
, ,
89 .
,
.

, '
9 0
,
. ,

, ,
, ,
91
, . ' ,
,
(
) 9 2 ,
, ' , '
. ,
,
34

, ,
,
, , ,
, , * ,

. ,
, ,
, , ,
,
.

, ' ' .
, ,
' ,
' . ,
, ' , 9 3
. ,
,
'
9 4 .

,
'
'
, , ,
9 5
9 6 ,
,
.

97
40. ' ,
,

, , , , -
 35

, ,


.

,
,
'
9 8 . , ,
, ,
, '
. ,
,
,

, , ,
,
. ,
, ,
" .

41.

,

100

,
.

,
,
101
.

,
36

'
1 0 2 .
,
' . ,
,
.

42., ,
,
, '
, ,
,
, . ,
1 0 3 ,
, , '
' , , ' ,
, , 1 0 4
,
' , , ,
[ ]
,
' . ,

, ;
, ,

, .
, -,
,
,
, ,
' 1 0 5 .
,
, ,
 37

. ,
,
*
, , ,
.

, , '
.
, , ,
,
,
.

43.
' ,

'
. ,
, , , ,
, ,
.
,

, [
]
,
: , , []
, '

. , , , ,
.
,
, . ,
,
38

. ,

, '
. ,
,
,
. ,
, , ,
.
, , ,

[ ]
,
, ,
1 0 6
, .


, ,
,
. ,

, .
,

,
, Et. Gilson, Ch. Adam, L. Liard, Laber-
thonniere, Em. Brihier, G. Milhaud, A. Lalande, L. Brunschwicg,
J. Laporte, P. Deussen, L. Roth. ,
,
' '
. ,
,
,
^,
. ,
,
.

1. Discours
, .
,
, . , .
' Mersenne 1637 (
) : ...
. T r a i t e ()
Discours () d e l a M e t h o d e ( ),
,
' ...
74

2. b o n sens
.
. 1 . b o n sens
raison, sens b o n sens
. , b o n sens
sens. sens (. 2)
, , . B o n sens ,
"
, .
b o n sens .
, ,
,
.,
. . M o n t a i g n e
(1533 - 1592), Essais ( ,
17 : ): ,
, . ,
.
;.
M a t h u r i n Rgnfer ( 1 5 7 3 - 1 6 1 3 ) :

De l vient qu'un chacun, mesmes en son dfaut,

Pense avoir de l'esprit autant qu'il luy en faut;
Aussi, rien n'est party si bien par la nature
Que le sens : car chacun en a sa fourniture
(Satire IX)
, :

, ,
, .

, ' . . .
( ')
 75

, .

3. . (esprit) (raison),
,
^ ,
, . ,
,
,
,
,
' .

4. . (distincte),
'
.
, n e t , :
clair et distinct, c l a i r e m e n t et d i s t i n c t e m e n t ,

,
, . . ,
. claire , ,
' , '
. obscure
. distincte ,
,
,
,
.
distincte , confuse.
, , -
, , ^ . .
, ,
, , ,
. , ., . ,
.
' :
, 2, 22, 38, 42, 43,
d i s t i n c t d i s t i n c t e m e n t clair, c l a i r e m e n t , n e t , n e t
t e m e n t , clair n e t
distinct, . . 26, 28
.
76

5. .

6. accident, forme, n a t u r e , individu, espce,

s u b s t a n c e , essence, ,
, ,
, -
, .
.
, '
,
,
. , -
. .. forme, s u b s t a n c e ,
essence ,
. forme espce
. ,
,
, :
,
. ,


. ,


, '
. , ,
.
,

,
, , ,
, .
A n d r L a l a n d e Vocabulaire T e c h n i q u e et C r i t i q u e de
la Philosophie, . Presses U n i v e r s i t a i r e s de F r a n c e , 1947.
. , E t . Gilson I n d e x Scolastico Car
tsien . F. Alcan, 1913. ,

D e s c a r t e l A d a m et T a n n e r y ,
. ,
 77
. (accidens - a c c i d e n t )
, (sujet),
(sub
stance) . ..
, , , .
, ( s u b s t a n t i a -
s u b s t a n c e ) : (forma - forme)
( m a t e r i a - matire). (species - espce)
.
. '
. -
.
:
.
: , , .,
. , .
,
.

7. . .

8. , . ,
,
, , ,
.
, .
,
.
,
, .

9. .
(universelle) ,
,
, , -
, 3

. ( . Mersenne, 1636).
. Mersenne
,
78

. '
: .
10. . ,
(" , ),
( (( )
. 1637, ,
. > ,

, , ,
. ,
(. . 28 61).
,
.

11.,
, .
.

12. .
(( (. XXXV) ,
, . , '
.

13. prcepte ,
.

14. ,
. .
1628, ' ,
. . Guez de Balzac
(1594 - 1654).

1 5 . . La Flche, 1606 1607,

11 - 12 . 1614 ,
.
1604 1612. ,
,
., ,
. (. .).

16.
: -
 79

.

, b a c -
calaureus a r t i u m . ,
, ' licentia
a r t i u m m a g i s t e r i u m a r t i u m . , ^
a r t i u m , ,
, .. .
10 1616 licenci in u t r o -
que j u r e ,
. d o c t o r a r t i u m
La Flche. , .
, ,
.

docte, .

17. . , ,
La Flche,
,
.
.
.
. (. . 109).

1 8 . .
: , , .,
. (. . 36).

1 9 . D o c t r i n e .
(1644), , s c i e n t i u m .

20. . , ,
, .

21.Discrtion ,
, ,
discerne
ment.

22. . -
: , , , .
80

23., ,
, , .

24.
, ()
, (de A q u i n o ) ,
, (1226 - 1274).
: ) , 2) , 3)
. .
.

2 5 . .
: .

2 6 . -
, , '
. ,
, , (1574 - 1616)
(1606 - 1610). .
' .

27. Boileau ( 1 6 3 6 - 1711) ((

L ' A r t P o t i q u e (1674). .
(( .

2 8 . . ,
, ,
m a t h m a t i q u e universelle.
, (1564 - 1642),
, . (. . 10 61).

29. , .

3 0 . '
, .
-
"

, (84 - 43 ..).
p a t r i c i d e , , -
, .
, ,
,
.
 81
31. . , -
, ,
. ,
, .
.

, .
.

32. . (. . 11).

33. .

3 4 . . .
, , -
.

3 5 . , . , ,
, .
(1648)
, , ,
* , .
(. . 158).

3 6 .
. (. . 14).

37. , .
,
. ,
,

.
}. ,
, , -
, .

3 8 . artifice, ,
, ,
, .
82

3 9 . . 2&4.1619.
', ,
,
1619. , , ,
1619, 1636, . "
, :
, 1648 .

40. q u a r t i e r L i t t r
, .
, .
^ , q u a r t i e r
d'hiver, ,
,
.
. ,
,
.
10 11
1619, .
U l m , N e u b u r g ,
.

41. . , ,
,
. .,
' pole, ,
.
.

42. . .
.
10 11 1619,
, , ,
mirabilis scientiae f u n d a m e n t a .
'
,
 83

. .

(universelle) .
, .,
, , ,
, Biaise
Pascal (1623 - 1662), ' 23 1654,
,
, ' .
, 10 1619,

10 1620, , .,
f u n d a m e n I n v e n t i
mirabilis. G. Milhaud (Descartes Savant),
,
,
.

, .
, ,
.

43. E c h e v i n s ,
.

44. polic, ,
.
police, , , -
, .

4 5 . ,
,
, .
' , , .,
, .
,
-
' -
'
,
.
84

46. .
, .

47. .

. , , . (.
. 110).
4 8 . , -
( D e D i v i n a t i o n e , 1 1 , 58, 119), -

.

4 9 . M o n t a i g n e , Es
sais , . XXX, ,
M o n t a i g n e .

50. .
.

51. -
, <

, (4 at. ..). '
. ,
' ,
.
, , ...
. ,
,
.
,
'
' .

52. .
,
: ; ; .
' .

5 3 . Lulio Lullus (1235 - 1315), (Illu-

m i n a t u s ) , ,
((Ars Magna, ' -
 85

.

. .
Ars Magna, D o r d -
r e c h t ' Lullus,
((
., , Lullus,
, ,
.

54. ..

, , " .

5 5 . ., ,
, , ,
, .
F r . Vite (1540 - 1603),
. .
' .

56. ,
.
,
, ,
. ( , , ,
)
.

57. raisons
.
.

5 8 . .
' : .
. '
. ,
, ,

' .

59. . (-
86

, , ) ' (,
, , ). .
, ,
"
.

60.
. ,
.

6 1 . . ,
.
. , Nicolas Oresme,
Lisieux 1382. (
, . ,
). . P i e r r e de
F e r m t , (1601 - 1661), .

6 2 .
' ,
, .
.
.

6 3 . m a x i m e ,
,
, . .
, , ,
. , ,
, .
,
,
, .

.
, .
. , '
, , -
 87

. .
( 1 6 1 8 -
1680), ',
, . -

.

6 4 . D e v e n t e r o R e v i u s
, . : '
. Revius , .
: !
^ . ,
. -

.

65.
.
. ,
,

.
. .
'
, '
,
. (. . 64 109).

66. :
,
' .
,
. , 8:
, ,
.

67. .
, , .
.

68. . .
1620 1628,
88

, , , ,
. , , .
,
. -
, -
1628.

69.(1620 - 1628). . -
- .

70. . ,
M o n t a i g n e , Essais (),
(1533 - 1592).

71. ' ,
,
. ,
' , .

.

72. .
. ,
,
, .
,
.
, :
.

73. .

74. ;. ,
, . : ,
.

75. .

76. . ,
N o v u m O r g a n u m (1620),
- R a m u s P i e r r e de la R a m e ,
(1515 - 1572) ' .

7 7 . J ' a i le coeur assez b o n ,

 89

,
.

78. ,
, P r o v i n c e s - U n i e s
. ',
, 1572 1648, .

79. , .
- ,
,
. 1628 - 29, ,

1641.

80. ,
(. 31).

8 1 . .

,
.. .

82. , , ,
' .
.
(354 - 430), De libero arbitrio ,
, : ,
, .
' , :
, ; 1554,
Gomez P e r e i r a : , . .
. , . . .,
, .
.
, . . . ,
. . (, 79), .
, . ,
. . . , . '
90

: , '
. . .,
, , ,
, . ,
, ,
,
, . ,
, . '
,
. '
, :
, .

83. ,
-
, . ,
,
. (. . 82).

84. . (. . 6).
. .
,
, ,
.

85. .
. '
, ,
, , .

86., . ,

, ,
,
.
, . ' . ,
, , .,
. . ,
,
, ,
. (. . 105).
 91

87.
. ,
,
, . . ,

.

8 8 . . (. . 84).

89. . (( ,
. , ,
, .

90. ,

.

91. .
' ,
.
, , .
, ,
.

92. ,
.

93. ides .

94. :
, .

95. intelligences
, .

96. a u t r e s n a t u r e s -
, .

97. ., ,
, ,
, .

98. .
.
.. .
92

' '
,
.
, , ,
.

99. :
,
.
,
. , .

. , ,
, ( 1 0 3 3 - 1 1 0 9 ) ,
',
.

100.
.

101. . , , ,
, ,
, .

1 0 2 . ,

,
. .

, , .

103.
. . (
IV 205): . . . .
, \
, ,
,
, , ,
. , ,
,
.
 93
104. :

' , ,
. , IV 206, (. . 103), .
, .

1 0 5 . , .
. , .

. ^
. .
,
^ ,
.
. ,
.
.
, .
, ,
.
, ,
: , :
' .
, .

. ,

.
, .
,
, . ,
,
,
. .
, ' , ,
,

. ,
,
. .
94

,
,
.
' ,
,
. ,
, ,
,
,

- , H o b b e s
( ) Gassendi ( ).

106. ,
. .,
, ,
, .

107. .
. , .
,
,
. .
' , videntes.
: ,
. '
.
. , .,
,
. , . ,
. .
,
.

108. .
: . (. . .).

109. . ,
. , -