ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΟ 2022

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: RESERVE 1

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 4 ΩΡΕΣ (240 λεπτά)

ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: -

ΟΔΗΓΙΑ:
Πρέπει να απαντήσετε στην υποχρεωτική ερώτηση συνθέτοντας ένα συγκροτημένο
φιλοσοφικό δοκίμιο. Να εκθέσετε την άποψή σας με βάση τη φιλοσοφία που μελετήσατε
καθώς και τις προσωπικές, πολιτισμικές σας εμπειρίες και τις ακαδημαϊκές σας γνώσεις.

Να δημιουργήσετε συνδέσεις ανάμεσα στην υποχρεωτική ερώτηση και το κείμενο, και σε

τουλάχιστον δύο από τα τέσσερα φιλοσοφικά πεδία που μελετήσατε. Μπορείτε επίσης να
χρησιμοποιήσετε ελεύθερα τα άλλα κείμενα και τις κατευθυντήριες ερωτήσεις.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
Ένας συνολικός βαθμός με άριστα το 10 θα δοθεί, με βάση τα ακόλουθα κριτήρια
αξιολόγησης:

 Ο προσδιορισμός του κρίσιμου φιλοσοφικού προβλήματος ή προβλημάτων

 Η κατασκευή και δικαιολόγηση μιας αυτόνομης άποψης
 Η ορθολογική χρήση των ακαδημαϊκών γνώσεων
 Ο βαθμός φιλοσοφικού στοχασμού και ανάλυσης
 Οι συνδέσεις ανάμεσα σε ιδέες και παραδείγματα, εντός δύο τουλάχιστον
φιλοσοφικών πεδίων
 Οι συνδέσεις ανάμεσα στην θεωρητική/ εννοιολογική, και σύγχρονη εμπειρία, τον
πολιτισμό κ.λπ.
 Η κατάλληλη χρήση της φιλοσοφικής ορολογίας

1/3 EL
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΟ 2022
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Υποχρεωτική ερώτηση
Το να κάνει κανείς τους ανθρώπους ευτυχισμένους είναι ένα
επικίνδυνο πολιτικό ιδεώδες;
Υποχρεωτικό κείμενο
Δεν παραβλέπω το γεγονός ότι υπάρχουν ανορθολογιστές που αγαπούν την
ανθρωπότητα, και ότι δε γεννούν όλες οι μορφές ανορθολογισμού εγκληματικότητα.
Ωστόσο υποστηρίζω ότι όποιος διδάσκει ότι δεν θα έπρεπε να κυβερνά η λογική αλλά
η αγάπη ανοίγει τον δρόμο σε αυτούς που κυβερνούν με το μίσος. (Ο Σωκράτης,
πιστεύω, είχε διακρίνει κάτι από αυτό όταν διατύπωσε την άποψη ότι η δυσπιστία ή το
μίσος προς το επιχείρημα σχετίζεται με τη δυσπιστία ή το μίσος προς τον άνθρωπο.)
Αυτοί που δεν βλέπουν αυτό τον συσχετισμό αμέσως, που πιστεύουν σε μια άμεση
κυριαρχία της συγκινησιακής αγάπης, θα έπρεπε να λάβουν υπόψη ότι η αγάπη,
καθαυτή, ασφαλώς δεν προωθεί την αμεροληψία. Και ούτε μπορεί να καταργήσει τις
συγκρούσεις. Αυτό βέβαια δεν είναι το μόνο επιχείρημα εναντίον της ιδέας της
κυριαρχίας της αγάπης. Το να αγαπάς ένα πρόσωπο σημαίνει να επιθυμείς να το
κάνεις ευτυχισμένο. […] Αλλά από όλα τα πολιτικά ιδεώδη, το να θέλει κανείς να κάνει
τον λαό ευτυχισμένο είναι ίσως το πιο επικίνδυνο. Οδηγεί απαρέγκλιτα στην απόπειρα
να επιβάλουμε την κλίμακα των δικών μας «ανώτερων» αξιών πάνω στους άλλους,
προκειμένου να τους κάνουμε να συνειδητοποιήσουν αυτό που φαίνεται σε μας το πιο
σημαντικό για την ευτυχία τους· προκειμένου, ας το πούμε έτσι, να σώσουμε τη ψυχή
τους. Οδηγεί στον Ουτοπισμό και τον Ρομαντισμό. Όλοι νιώθουμε βέβαιοι ότι ο
καθένας θα ήταν ευτυχισμένος στην ωραία, την τέλεια κοινότητα των ονείρων μας. Και
αναμφίβολα, ο παράδεισος θα ερχόταν στη γη, αν μπορούσαμε όλοι να αγαπάμε ο
ένας τον άλλο. Όμως, όπως έχω ήδη πει […] το εγχείρημα να φέρουμε τον παράδεισο
στη γη, παράγει απαρέγκλιτα την κόλαση. Οδηγεί στη μισαλλοδοξία. Οδηγεί σε
θρησκευτικούς πολέμους και στη σωτηρία των ψυχών μέσω της Ιερής Εξέτασης. Και
στηρίζεται, πιστεύω, σε μια απόλυτη παρανόηση των ηθικών μας καθηκόντων. Είναι
καθήκον μας να βοηθάμε αυτούς που χρειάζονται τη βοήθειά μας· αλλά δε μπορεί να
είναι καθήκον μας να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους, καθώς αυτό δεν εξαρτάται
από μας και καθώς αυτό πολύ συχνά θα σήμαινε ότι παραβιάζουμε την ιδιωτικότητα
αυτών προς τους οποίους έχουμε τόσο αγαθές προθέσεις.
Καρλ Πόππερ, Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της (1945) [Νέα έκδοση σε ένα
τόμο, 1994], σελ. 439, 441

2/3
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΟ 2022
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Κατευθυντήριες ερωτήσεις:

Να αναφερθείτε σε φιλοσοφικές θεωρίες που έχετε μελετήσει.

 Έχει η συμπόνοια θέση στην πολιτική;

 Η καλή πολιτική είναι εξ ολοκλήρου ορθολογική;
 Ποιος είναι ο σκοπός του κράτους;
 Μπορεί η ευτυχία να μετρηθεί;
 Είναι η ευτυχία μια ηθική αξία;

Άλλο κείμενο:

Δεν αμφισβήτησα ποτέ, πράγματι, την πεποίθηση ότι η ευτυχία είναι η δοκιμασία όλων
των κανόνων συμπεριφοράς και ο σκοπός της ζωής. Ωστόσο, σκέφτηκα τώρα ότι
αυτός ο σκοπός μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με το να μην στοχεύει κανείς ευθέως
σε αυτόν. Ευτυχισμένοι είναι μόνο αυτοί (σκέφτηκα) που έχουν το μυαλό τους
προσηλωμένο σε κάποιο αντικείμενο άλλο από την ευτυχία τους· στην ευτυχία των
άλλων, στη βελτίωση της ανθρωπότητας, ακόμη και σε κάποια τέχνη ή στόχο, που
επιδιώκεται όχι ως μέσο αλλά ως ιδεώδες καθαυτό. Στοχεύοντας έτσι σε κάτι άλλο,
βρίσκουν την ευτυχία στον δρόμο τους.

Τζον Στιούαρτ Μιλ, Αυτοβιογραφία, 1873, Κεφάλαιο 5

Άλλο κείμενο:

https://rootedleaders.blog/2018/06/29/panem-et-circenses/ - accessed 17/2/2022

Νεοελληνική απόδοση:
Give them bread and circuses and they will never revolt: Δώσε σε αυτούς άρτον και
θεάματα και δεν θα επαναστατήσουν ποτέ.

3/3