GEOMETRİ TE

Çokgenler

1. Çokgenler
 Düzlemde, herhangi üçü doğrusal olmayan, n tane noktayı, ikişer ikişer
birleştiren doğru parçalarının oluşturduğu kapalı şekillere çokgen denir.

n tane noktanın birleştirilmesi ile oluşan çokgende n tane köşe ve n tane kenar
vardır.

 Çokgenin tüm iç açıları ölçüsü 180°den küçük ise dışbükey (konveks) çokgen,
herhangi bir iç açısı 180°den büyük ise içbükey (konkav) çokgen olarak
adlandırılır.

Örnek:
Aşağıda verilen şekillerin çokgen olup olmadığını belirleyiniz, çokgen
olanları dışbükey (konveks) ve içbükey (konkav) olarak sınıflandırınız.

1 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

Şekilde herhangi üçü doğrusal olmayan 5

tane nokta, ikişer ikişer doğru parçaları ile
birleştirildiğinden ABCDE 5 kenarlı bir
çokgendir.

Bu çokgenin bütün iç açılarının ölçüsü

180°den küçük olduğundan, çokgen
dışbükey (konveks) bir çokgendir.

Şekilde herhangi üçü doğrusal olmayan 8

nokta, ikişer ikişer doğru parçaları ile
birleştirildiğinden ABCDEFGH 8 kenarlı bir
çokgendir.

Bu çokgenin 4 tane iç açısı 180°den

büyüktür. Bundan dolayı çokgen içbükey
(konkav) çokgendir.

Şekilde B ve C noktaları bir doğru parçası

ile değil de bir eğri ile birleştirildiğinden
ABCD bir çokgen değildir.

2. Konveks Çokgen Özellikleri

n kenarlı bir çokgenin;
 Belirlenebilmesi için en az (n – 2) tanesi uzunluk ve geri kalanlar açı olmak
üzere (2n – 3) tane eleman gereklidir.
 Bir köşesinden (n – 3) tane köşegen çizilir.
 Bir köşesinden çizilen köşegenler çokgeni, (n – 2) tane üçgensel bölgeye ayırır.
 İç açıları toplamı (n – 2) · 180°dir.
 Dış açıları toplamı 360°dir.
 Herhangi iki iç açısının toplamı, bu iki iç açıya komşu olmayan dış açıların
toplamına eşittir.

2 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

Örnek:

Şekildeki ABCDE beşgeninde verilenlere göre m(CDE) = x kaç derecedir?

Beşgenin dış açıları toplamı, 360°dir.

Buna göre;

70° + 60° + 70° + y + 80° = 360°

y + 280° = 360°
y = 360° – 280°
y = 80°dir.

x + y = 180° olduğuna göre

x + 80° = 180°

x = 100° olarak bulunur.

3 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

II. Yol

Bir çokgenin herhangi iki iç açısının toplamı, bu iki iç açıya komşu olmayan dış
açılarının toplamına eşittir.

x + 110° = 60° + 70° + 80°

x + 110° = 210°

x = 100° olarak bulunur.

Örnek:
Bir iç açısının ölçüsü, bir dış açısının ölçüsünün 9 katı olan bir dışbükey düzgün
çokgeninin,

I. Kenar sayısı kaçtır?

II. Bir köşesinden çizilen köşegenler çokgeni kaç üçgene ayırır?
Dışbükey düzgün çokgenin bir dış açısının ölçüsü  olursa, bir iç açısının
ölçüsü de 9 olur.
Çokgenin bir iç açısının ölçüsü ile bir dış açısının ölçüsü toplamı 180° olduğuna
göre,
 + 9 = 180°
10 = 180°

 = 18° dir.

I. Çokgenin kenar sayısı n ve bir dış açının ölçüsü 18° ise

360°
n=
18°
= 20 olarak bulunur.

II. Bir dışbükey çokgende, bir köşeden geçen köşegenler çokgeni (n – 2) tane
üçgene ayırır.

4 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

O hâlde bir köşeden geçen köşegenler bu çokgeni 20 – 2 = 18 tane

üçgene ayırır.

Örnek:
Kenar sayısı 12 olan dışbükey (konveks) bir çokgenin iç açıları ölçüleri
toplamı kaç tane dik açı ölçüsüne eşittir?

n kenarlı bir çokgenin iç açıları ölçüleri toplamı (n – 2) · 180°dir.

O hâlde onikigenin iç açıları ölçüleri toplamı,

 n – 2  · 180 = 12 – 2  · 180

= 10 · 180
= 10 · 2 · 90 
= 20 · 90 olur.

Bu durumda bu çokgenin iç açıları ölçüleri toplamı 20 tane dik açının ölçüsüne eşittir.

3. Düzgün Çokgen
Bütün kenar uzunlukları birbirine eşit ve tüm iç açıları eş olan çokgene düzgün
çokgen denir.

Çemberde Açı ve Yay Özellikleri

 Merkez Açı: Köşesi çember merkezinde olan açıya denir.

Ölçüsü gördüğü yayın ölçüsüne eşittir.

m( AOB ) = m(ACB) =

5 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

 Çevre Açı: Köşesi çember üzerinde olan açıya denir.

Ölçüsü gördüğü yayın ölçüsünün yarısına eşittir.

m( ABC ) =  m(ADC) = 2

 İç Açı: İki kirişin kesişmesiyle çember içinde oluşan açıya denir.

Ölçüsü gördüğü yayların ölçüleri toplamının yarısına eşittir.

+
m( AEC ) = m(DEB ) = ve =
2

 Dış Açı: İki kesenin çemberin dışında kesişmesiyle oluşan açıya denir.

Ölçüsü gördüğü yayların ölçüleri farkının yarısına eşittir.

–
m( AED ) = ve =
2

6 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

 Çemberde eş kirişlerin ayırdığı yayların ölçüleri eşittir.

AB = CD  m(AEB) = m(CFD)

Düzgün Çokgende Çevrel Çember Özellikleri

 …ABCDE… düzgün çokgen olmak üzere;

… = |AB| = |BC| = |CD| = |DE| = … olduğundan

...m(AB) = m(BC) = m(CD) = m(DE)... olur.

 n kenarlı bir düzgün çokgende bir köşeden çizilen köşegenler arasındaki açılar
eştir. Bir dış açı ölçüsü ise oluşan bu açılardan birinin ölçüsünün iki katına
eşittir.

7 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

360°
2 = olduğundan
n
180° dir.
 =
n

Örnek:
Dışbükey düzgün çokgende, kenar sayısı 15 olduğuna göre bu çokgenin,
I. Bir iç açısının ölçüsü kaç derecedir?
II. Çevrel çemberi çizildiğinde kenarlardan bir tanesine ait olan yayın
ölçüsü kaç derecedir?
360
I. Düzgün çokgenin bir dış açısının ölçüsü = 24° olduğundan,
15
bir iç açısının ölçüsü
180° – 24° = 156° olur.

8 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

II.

Düzgün çokgenin kenar uzunlukları birbirine eşittir.

Bu eşit uzunluktaki kenarlar, çevrel çemberin eşit uzunluktaki kirişlerini
oluşturur.
Bir çemberde eşit uzunluktaki kirişlerin gördüğü yay ölçüleri de eşittir.

Eş yaylardan her birinin ölçüsü  olsun.

Merkez açının ölçüsü, gördüğü yayın ölçüsüne eşittir.

O hâlde onbeşgenin çevrel çemberi çizildiğinde bir kenara ait olan yayın
ölçüsü, bir dış açının ölçüsüne eşittir.
360°
 =
15
= 24° olarak bulunur.

Örnek:

ABCDEFGH düzgün sekizgen

B, , G doğrusal

A, , C doğrusal

9 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

Verilenlere göre m(B C ) =  kaç derecedir?

Düzgün sekizgenin çevrel çemberi çizilir.

Düzgün sekizgenin kenar uzunlukları birbirine eşittir.
Bu eşit uzunluktaki kenarlar çevrel çemberin eşit uzunluktaki kirişlerini
oluşturur.
Bir çemberde eşit uzunluktaki kirişlerin gördüğü yay ölçüleri de eşittir.

360°
O hâlde eş yaylardan her birinin ölçüsü = 45°dir.
8
Köşe noktası çemberin içinde olan bir iç açının ölçüsü, gördüğü yayların
ölçüleri toplamının yarısına eşittir.

m(BC) + m( AG)
m( BC ) =
2
45 + 90
=
2
135
=
2
= 67,5° olarak bulunur.

10 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

Örnek:

Şekilde düzgün dışbükey bir çokgenin bazı kenarları verilmiştir.

A, H, K doğrusal ve E, G, K doğrusal olduğuna göre bu çokgen kaç
kenarlıdır?

Düzgün çokgenin çevrel çemberi çizilir.

Düzgün çokgenin kenar uzunlukları birbirine eşittir.
Bu eşit uzunluktaki kenarlar çevrel çemberin eşit uzunluktaki kirişlerini
oluşturur.
Bir çemberde eşit uzunluktaki kirişlerin gördüğü yay ölçüleri de eşittir.

Eş yaylardan her birinin ölçüsü  olsun.

O hâlde m( AB) = m(BC) = m(CD) = m(DE) = m(HG) =  olur.

11 / 12
GEOMETRİ TE
Çokgenler

Köşe noktası çemberin dışında olan bir dış açının ölçüsü, gördüğü yayların
ölçüleri farkının yarısına eşittir.

m( AE) – m(HG)
m(HKG) =
2
4 – 
27 =
2
3
27 =
2
 = 18°

Düzgün çokgenin kenar sayısı n ise

360º
= 18º
n
18 n = 360

n = 20 olarak bulunur.

12 / 12