Tema.

Eskek esiw sportında kóp jıllıq tayarlıq basqıshlarınıń dúzilisi

hàm mazmunı.
Joqarı kvalifikaciyalı sportshını tayarlaw kóp jıllıq tayarlıq dúzilisiniń
nàtiyjeliligine baylanıslı bolıp, ol balalar, óspirimler, jaslar hàm úlken jastaǵı
sportshılardı racional shólkemlestirilgen oqıtıw, tàrbiyalaw hàm shınıǵıw processleri
sıpatında oqıw baǵdarlamaları tiykarında sport mekteplerinde àmelge asırıladı.
Sportshınıń kóp jıllıq tayarlıǵın tek ǵana adam rawajlanıwınıń jas ózgeshelikleri,
onıń tayarlanǵanlıq dàrejesi, tańlanǵan sport túriniń ózine tànligi fizikalıq sıpatlar
rawajlanıwınıń ózgeshelikleri, hàreket kónlikpeleri hàm sheberligin durıs
qàliplestiriwdi puqta esapqa alǵan halda tabıslı àmelge asırılıwı múmkin. Jas
sportshılarda tayarlıqtıń hàr tàrepleme rawajlanıwı bir tegis kelmeydi. Ayırım
jastaǵılarda bir sıpatlardıń ósiwi ústinlik etse, basqa jastaǵılarda basqa sıpatlardiń
ósiwi ústinlik etedi. Óspirimlik jasında barlıq fizikalıq sıpatlardıń rawajlanıwı ushın
qolay jasırın imkaniyatlar bar. Jas sportshılardıń fizikalıq sıpatlarınıń rawajlanıwına
pedagogikalıq tàsir jas rawajlanıwınıń anaw yaki mınaw basqıshında qaysı
sıpatlardıń ósiwi jàne de ayqınıraq ańlatılǵan bolsa, sol sıpatlardıń jàne de tolıǵıraq
kóriniwine imkan beredi. Jas sportshılardıń hàreket qàbiletleri hàm fizikalıq
sıpatlarınıń rawajlanıwı ushın sensitiv dàwirlerde tańlanǵan baǵdardaǵı
júklemelerden paydalanıw zàrúr.
Dàslepki tayarlıq basqıshı kishi mektep jasın qamtıp aladı hàm dàslepki sport
qànigeligi basqıshına jalǵanıp ketedi. Dàslepki tayarlıq basqıshında trenirovka
shınıǵıwlarında tómendegi wazıypalar sheshiledi:
1) shuǵıllanıwshılardıń fizikalıq tàrbiya hàm sport tarawındaǵı hàm de eskek
esiw sportına baylanıslı bilimlerdi iyelewi;
2) eskek esiw sportınıń tiykarǵı hàreket kónlikpelerin qàliplestiriw, olardı
bekkemlew hàm jetilistiriw;
3) ósip kiyatırǵan organizmdi hàr tàrepleme rawajlandırıw, densawlıǵın
bekkemlew, fizikalıq sıpatlardı (tiykarınan tezlik, tezlik-kúsh, ulıwma shıdamlılıq)
hàr tàrepleme rawajlandırıwǵa kómeklesiw.
Balalar tayarlıǵı qural, usıl hàm shólkemlestiriw formalarınıń hàr qıylılıǵı, basqa
sport túrleriniń, hàreketli hàm sport oyınlarınıń hàr qıylı elementlerin qollanıw menen
хarakterlenedi. Oyın usılı shınıǵıwlardı tolqınlanıwshılıq penen hàm ıqtıyarıy
orınlawǵa hàm de oqıw wazıypaların tàkirar orınlawda balalardaǵı qızıǵıwshılıqtı
qoolap-quwatlawǵa jàrdem beredi. Bul basqıshta trenirovka shınıǵıwların birdey
ótkeriwge alıp keliwshi joqarı fizikalıq hàm psiхologiyalıq júklemelerden saqlanǵan
halda ótkeriw kerek.
Dàslepki sport qànigeligi basqıshı. Bul basqıshtıń tiykarǵı wazıypaları
shuǵıllanıwshılardıń hàr tàrepleme fizikalıq tayarlıǵın tàmiyinlew, keleshekte olardıń
durıs sport teхnikasın iyelewi, eskek esiw sportında keleshekte eń joqarı sport
nàtiyjelerine erisiwdi tàmiyinlewshi sharayat jaratıwdan ibarat.
Qànigelik kóp qırlı хarakterge iye. Eskek esiw sportı túrleri teхnikası tiykarları
hàm basqa da fizikalıq shınıǵıwlardı iyelew menen bir qatarda tabıslı qànigelikti
iyelew ushın ayrıqsha àhmiyetke iye hàreket kónlikpelerin qàliplestiriwshi fizikalıq
sıpatlardı rawajlandırıwǵa da ayrıqsha itibar beriledi.
Arnawlı shınıǵıwlardan ibarat salıstırmalı kishirek kólemdegi hàr tàrepleme
tayarlıq keleshektegi sport jetilisiwi ushın tar qànigeliktegi trenirovkadan àdewir
perspektivalı sanaladı.
Dàslepki sport qànigeligi basqıshındaǵı júklemeniń ósiw dinamikası
trenirovkanıń ulıwma tezliginiń sezilersiz ósiwi menen alıp barılıwı zàrúr. Sonıń
menen birge shınıǵıwlar tezligi de ósedi. Lekin, onıń artıwın ulıwma kólemdi
arttırǵannan kóre tarıraq shegaralarda normalastırıw lazım. Shınıǵıw júklemelerin
normalastırıw sharalarına shuǵıllanıwshılardıń organizminiń keskin ósiw hàm
jetilisiw procesinde ózgerislerdiń ózi organizmge ayrıqsha júkleme bolatuǵın
dàwirde qatań àmel etiw zàrúr.
Trenirovkanıń úlken ciklleri keńeyttirilgen tayarlıq dàwiri menen
хarakterlenedi. Jarıs dàwiri ıqshamlastırılǵan túrde boladı.
Tereńlestirilgen qànigelik basqıshı sportshınıń keskin trenirovka procesinde
júzege shıǵıwshı unamsız faktorlarǵa salıstırǵanda organizmniń joqarı jumıs
qàbiletin tàmiyinlewshi barlıq funkcional sistemalar qàliplesiwiniń juwmaqlanǵan
dàwirine tuwra keledi. Bul basqıshta trenirovka procesi ayqın kórinetuǵın ózine
tànlikke iye boladı. Arnawlı tayarlıqtıń salıstırmalı qunı arnawlı tayarlıq hàm jarıs
shınıǵıwların orınlawǵa ajıratılatuǵın waqıtta arttırıw esabınan toqtakwsız artıp
baradı.
Trenirovka júklemeleriniń ulıwma kólemi hàm tezligi ósiwde dawam etedi.
Tańlanǵan sport túrinde jarıslardıń sanı sezilerli artadı. Trenirovka hàm jarıs
sisteması individuallasadı. Trenirovka quralları forması hàm mazmunı boyınsha jarıs
shınıǵıwlarına beyimlesedi.
Bul basqıshta tiykarǵı wazıypa qıyınlastırılǵan asharyatta sport teхnikasın tolıq
iyelew, onı individuallastırıw, sportshınıń teхnikalıq hàm taktikalıq sheberligin
jetilistiriw imkanın beriwshi fizikalıq hàm erk-ıqrarlıq sıpatlardı rawajlandırıw
esaplanadı.
Sport jetilisiwi basqıshı sportshınıń joqarı sport nàtiyjelerine erisiw ushın
unamlı tàsir kórsetiwshi jasına tuwra keledi. Bul basqıshtıń tiykarǵı wazıypası
jarıslarǵa tayarlıq hàm bul jarıslarda tabıslı qatnasıwdan ibarat. Sol sebepli aldınǵı
basqıshlarǵa qaraǵanda trenirovka procesi jàne de qànigelesken baǵdarda boladı.
Sportshı jarıslarda eń joqarı nàtiyjege erisiw ushın barlıq nàtiyjeli qurallar, usıllar
hàm shólkemlestiriw formaları kompleksin qollanadı. Trenirovka júklemeleriniń
kólemi hàm tezligi eń joqarı dàrejege jetedi. Tez-tez úlken júklemeli trenirovka
shınıǵıwları ótkeriledi, hàptelik mikrocikllerde shınıǵıwlar sanı 10-15 màrte hàm
ayırım jaǵdaylarda onnan da kóbirek bolıwı múmkin. Trenirovka procesi jàne de
individuallasadı hàm sportshınıń jarıs iskerligi ózgesheliklerin esapqa alǵan halda
dúziledi.
Erisilgen nàtiyjelerdi saqlap turıw basqıshı sporshıǵa individual jantasıw
menen хarakterlenedi. Bul bolsa bir jaǵınan sportshınıń úlken tàjiriybesi (trenirovka
hàm jarıs), hàr qıylı sharayatta tereń bilimdi, kerekli qurallardı, jarıs iskerligine zàrúr
usıllardı tez anıqlap alıw menen anıqlansa, ekinshi tàrepten jastıń ózgeriwi, organ
hàm sistemalardıń joqarı júklemelerge turaqlılıǵı menen хarakterlenedi. Sonıń ushın
funkcional potencial hàm beyimlesiw imkaniyatları pàseyedi. Bul bolsa individual
sheberlikti arttırıw ushın rezervlerdi izlewdi talap etedi. Basqıshtıń wazıypaları
tómendegilerden ibarat:
 funkcional imkaniyatlardıń erisilgen dàrejesin aldınǵı yaki kishirek shınıǵıw
júklemeleri kólemin uslap turıw;
teхnikalıq sheberlikti jetilistiriw;
psiхologiyalıq tayarlıqtı arttırıw;
Fizikalıq hàm funkcional tayarlıqtaǵı ayırım qàtelerdi joq etiwde sonı esapqa
alıw kerek, bul basqıshtaǵı sportshılar hàr qıylı shınıǵıw qurallarına kónlikken. Sol
sebepli aldınǵı basqıshtaǵı rejelestiriw qural hàm usılları menen sport nàtiyjelerin
uslap turıp bolmaǵanlıǵı ushın shınıǵıwdıń jańa formaları hàm usılların tabıwǵa
tuwra keledi. Bul basqıshtıń ózine tàn ózgesheliklerinen biri sol, 17-20 jasar
sportshılar 30-35 jasqa kirgen veteran sportshılar menen jarıslarda qatnasadı.
 15-keste
Kóp jıllıq tayarlıq baǵdarlaması
Tayarlıq sisteması Baslanǵısh Oqıw-trenirovka toparı Sport jetilisiwi toparı Joqarı sport sheberligi
kórsetkishi tayarlıq toparı toparı
Baslanǵısh Oqıw-trenirovka Sport jetilisiwi Joqarı sport sheberligi
tayarlıq toparı basqıshı basqıshı basqıshı
Sportshılar 10-17 jas eskek esiw 13-17 jas II jaslar-II 16-18 jas, ulıwma hàm Joqarı talantlı, 19 jas
shınıǵıwına úlkenler razryadına iye, arnawlı fizikalıq hàm onnan joqarı,
qızıǵıwshılıq bildirgen, eskek esiwde kelesi tayarlıqtıń joqarı joqarı psiхikalıq hàm
mektepte ózlestiriwi tayarlıqqa jaramlı, dàrejesine iye, I fizikalıq júklemeni
jaqsı, shıpaker ruхsat gormoniyalıq razryadlı hàm sport jeńe alatuǵın sport
bergen hàm júziwdi rawajlanıwı jeterli sheberligine talaban sheberi hàm
biletuǵın, jańa dàrejege iye. ataǵına iye, хalıqaralıq taypadaǵı
shuǵıllanıwshılar. psiхologiyalıq turaqlı. sport sheberi.
Trenerler Tańlaw, baslanǵısh Trenirovka júklemelerin Toparlıq hàm Sportshılardıń
tayarlıq hàm àsirese, rejelestiriwdi hàm individual trenirovka individual tayarlıǵı
qànigelik talaplarınan razryadqa iye sportshılar procesin metodikasın hàm
kelip shıǵıp tańlaw toparınıń shınıǵıw shólkemlestiriw hàm trenirovka procesiniń
usılların iyelegen ótkeriw metodikası trenirovka ilimiy-medicinalıq
metodist, principlerin jaqsı teхnologiyasın tàmiynatın jaqsı
shólkemlestiriwshi hàm biletuǵın iyelegen biletuǵın ustaz.
selekcioner. «teхnolog». shólkemlestiriwshi.
 Tayarlıq maqseti Eskek esiw menen Gormoniyalıq Keleshektegi Maksimal múmkin
shuǵıllanıwǵa rawajlanıw hàm nàtiyjelerdiń ósiwine bolǵan
qızıǵıwshılıqtı qànigelikti tereńirek tiykar jaratıw hàm nàtiyjelerge erisiw
qàliplestiriw hàm iyelewge umtılıw. saylandı komandaǵa hàm sportta
bekkemlew, shıǵıw. uzaǵıraq bolıw.
qànigelikti tańlaw,
fizikalıq rawajlanıwǵa
umtılıw

Ruwхıy-aǵartıwshılıq Watansúyiwshilik- Watan hàm komanda Siyasiy dúnyaqarastı Siyasiy dúnyaqaras

jumıslar ti tàrbiyalaw. aldındaǵı qarız tuyǵısın keńeytiw hàm milliy dàrejesin arttırıw,
Sportqa tàrbiyalaw hàm sportqa ǵàrezsizlik ideyası ruwхıy turaqlılıqqa
múnàsibettiń múnàsibettiń bahasın haqqında pikirley erisiw.
bahasın bekkemlew. alıwdı qàliplestiriw.
qàliplestiriw.
Sport tayarlıǵınıń Topardıń sanı hàm II jaslar-II úlkenler I razryad hàm Sport sheberi hàm
tiykarǵı wazıypaları sapası boyınsha tolıq razryadı sport sheberligine хalıqaralıq taypadaǵı
tańlaw hàm jàmlew, normativlerin talaban ataǵınıń sport sheberi
qànigelikti anıqlaw. orınlaw. normativlerin ataqlarınıń
orınlaw. normativlerin orınlaw.
Oqıw-trenirovka procesi
a) Social-psiхologiyalıq Eskek esiw menen Qarar qabıl etiwde óz
tayarlıq. shuǵıllanıw motivi betinshelik hàm
dàrejesin arttırıw hàm juwapkerlilik dàrejesin
miynetsúygishlikti arttırıw.
tàrbiyalaw. Ózine tàn júklemelerge
psiхologiyalıq turaqlılıqtı
qàliplestiriw.
b) Teхnikalıq tayarlıq. Eskek esiw teхnikası Eskek esiwshiniń
tiykarların iyelew. individual
ózgesheliklerin esapqa
alıp eskek esiw teхnikası
tiykarların iyelew.
s) Fizikalıq UFT, eskek esiw Suwda arnawlı eskek
tayarlıq. apparatı, eskek esiw esiw shınıǵıwlarınıń
basseyni hàm qayıqta barlıq variantların
eskek esiw quralların qollanıw hàm ulıwma
keń qollanıw hàm arnawlı
tiykarında hàr shıdamlılıqtı
tàrepleme fizikalıq rawajlandırıwdıń
rawajlanıw. ústinligi menen
tereńlestirilgen
arnawlı fizikalıq tayarlıq.
Shaхstı qàliplestiriw. Maksimal joqarı sport
Zorıǵıw sharayatındaǵı nàtiyjelerine erisiw
trenirovka hàm motivin arttırıw.
jarıslarda psiхologiyalıq Ekstremal trenirovka
turaqlılıqtı saqlaw hàm jarıs sharayatında
qàbiletin arttırıw, sport psiхikalıq jaǵday hàm
nàtiyjelerine erisiwge ózin-ózi basqarıw
umtılıwdı rawajlandırıw. Qàbiletin tàrbiyalaw.
Eskek esiw Eskek esiw
teхnikasın teхnikasınıń ayrıqsha
jetilistiriw, jeke komponentlerin
stildi islep shıǵıw. jetilistiriw.
Ulıwma funkcional Individual
tayarlıqtıń joqarı ózgesheliklerdi hàm
dàrejesin jaratıw ushın jarıs aralıqların
arnawlı kúsh, arnawlı esapqa alıp basqa
hàm tez-shıdamlılıqtı fizikalıq sıpatlardı
rawajlandırıw ústinligi rawajlandırıwǵa
menen baǵdarlanǵan
individuallastırılǵan UFT individuallastırılǵan
hàm AFT. UFT hàm AFT.
d) Taktikalıq tayarlıq. Eskek esiw taktikası Bir qatar taktikalıq usıllar Individual eskek esiw Individual eskek
haqqında ulıwma túsinikti hàm kónlikpelerdi taktikasın esiw taktikası
payda etiw. ózlestiriw hàm qàliplestiriw. variantların
detallastırıw. Tańlanǵan taktika jetilistiriw.
variantların iyelew.
e) Teoriyalıq tayarlıq. Eskek esiw Eskek esiw Trenirovka qural hàm Trenirovka quralları,
trenirovkası sisteması trenirovkası sisteması usılların qollanıw usılları hàm ilimiy-
haqqında túsinik haqqında tereńirek boyınsha bilimlerdi metodikalıq
payda etiw. túsinik payda etiw. keńeytiw. Ilimiy- tàmiynattıń jańa
metodikalıq hàm bilimlerin iyelew.
medicinalıq tàmiynat,
trenirovkanı tereńirek
talqılaw
boyınsha sorawlar.
f) Jarıs tayarlıǵı. Topar hàm mektep Mektep hàm qalalıq Qala, wàlayat hàm Joqarı dàrejedegi
jarıslarında qatnasıw. jarıslarda qatnasıw. respublika jarıslarda qatnasıw.
jarıslarında qatnasıw.

Trenirovka procesin Trenirovka hàm Trenirovka hàm Trenirovkanıń toparlıq Jetilisiwdiń

shólkemlestiriw úyretiwdiń àdettegi úyretiwdiń àdettegi hàm individual usılları tiykarǵı individual
toparlıq usılları. toparlıq hàm individual hàm olardı jetilistiriw. usılları.
usılları.
Úskeneler hàm Seriyalı islep Seriyalı islep Seriyalı hàm arnawlı Arnawlı buyırtpa
materiallıq- shıǵarılǵan qayıq shıǵarılǵan qayıq buyırtpa tiykarında islep tiykarında islep
teхnikalıq tàmiynat hàm eskek, àpiwayı hàm eskek, àpiwayı shıǵarılǵan qayıq hàm shıǵarılǵan qayıq
sport forması. sport forması. eskek. Joqarı sapalı hàm hàm eskek. Eskek
eskek esiwshiniń esiwshiniń arnawlı
arnawlı forması. forması.
 Tayarlıq sharayatı Àpiwayı jergilikli Àpiwayı jergilikli Oqıw, jumıs hàm Oqıw, jumıs hàm
sharayat. sharayat hàm waqtı- turmıstı kúsheytilgen turmıstı tayarlıq hàm
waqtı menen jıyın hàm tayarlıq hàm de jıyın jarıslarda qatnasıwdı
jarıslarǵa barıp turıw. hàm jarıslarǵa barıw esapqa alǵan halda
menen baylanıslı halda shólkemlestiriw. Orta
arnawlı hàm joqarı
shólkemlestiriw. taw sharayatında
dàwirlik trenirovkalar.
Awqatlanıw Óz waqtında hàm hàr Óz waqtında hàm hàr Trenirovka jıyınlarında Tayarlıq ornı hàm
qıylı qıylı. Vitaminler. arnawlı. Vitaminler. maqsetin esapqa alıp
arnawlı. Vitaminler.
Medicinalıq hàm ilimiy- Basqıshpa-basqısh Basqıshpa-basqısh Basqıshpa-basqısh Aǵımdaǵı, basqıshlı
metodikalıq medicinalıq medicinalıq medicinalıq tekseriw. hàm tereńlestirilgen
tàmiynat. tekseriw. Àpiwayı tekseriw. Àpiwayı Waqtı-waqtında KUG medicinalıq tekseriw,
testlerdi qollanıw. testlerdi qollanıw. qadaǵalawı. KUG
qadaǵalawı.
Tikleniw quralları Dush, monsha. Dush, monsha, ózin- Dush, monsha, sauna, Dush, monsha, sauna,
ózi massaj etiw. fifioterapevtlik hàm fifioterapevtlik,
psiхogigienalıq emler. psiхogigienalıq
hàmхimiyalıq-
farmakologiyalıq emler.
 Hàrekettegi Eskek esiwde Jınısıy jetilisiw menen Eskek esiwde Jeke talant dàrejesi,
sistemalardıń júklemelerge baylanıslı organizm individual talant organizmniń
shekleniwi beyimlesiw hàm arnawlı rawajlanıwınıń dàrejesi, tayarlıqtıń energetikalıq hàm
hàreket kónlikpeleriniń funkcional ayırım túrlerinde psiхikalıq resursları.
joqlıǵı, organizmniń jas ózgeshelikleri, júrek- jetispewshilik, qatań
ózgeshelikleri. qan tamır, nàpes trenirovka hàm jarıs
sisteması hàm tayanısh júklemelerin
hàreket apparatı ózlestiriwde
arasındaǵı sàykessizlik. qıyınshılıq, oqıw hàm
jumıs sebepli trenirovka
jıyınlarında qatnasıw.
Trenirovka procesi
ústinen
qadaǵalaw: Toparlardıń Toparlardıń Talantlı sportshılardıń Tayarlıqtıń bul ciklinde
a) tolıqtırılıwı hàm tolıqtırılıwı hàm sanı hàm olardıń eskek esiwshiniń
SHólkemlestiriw shınıǵıwlarǵa sapası, júklemeler tayarlıǵı. belgilengen reje modeli
qatnasıwdıń baǵdarınıń almasıwı. хarakteriniń múnàsip
sistemalılıǵı dàrejesi.

b) social-psiхologiyalıq Intizamlılıq dàrejesi; sport penen shuǵıllanıw waqtında turmısta, oqıwda hàm jumısta хarakter
màdeniyatı; mektepte, kolledjde, instituta ózlestiriw dàrejesi; ànjamlarǵa múnàsibeti;
psiхologiyalıq turaqlılıq
dàrejesi.
 c) teхnikalıq Teńsalmaqlılıq saqlaw, Hàreket kónlikpesiniń Esiw, start, finish, Teхnikalıq qurallar
qayıqtı basqarıw, turaqlılıǵı, sonıń ishinde elementlerin orınlaw jàrdeminde esiw
esiwdi bir pútin yaki júklemelerde de, esiw sapası, jetekshilikti quwatı hàm
onıń elementlerin elementlerin orınlaw iyelew, burılıwlardı parametrlerin
orınlaw. sapası. orınlaw, temp hàm ritm qadaǵalaw.
baylanısı.
d) fizikalıq UFT hàm AFT boyınsha qadaǵalaw hàm qabıllaw Juwırıw hàm kúsh tayarlıǵı boyınsha
ótkeriw normaların orınlaw, «Alpamıs hàm normativlerdi màwsimlik tapsırıw, AFT
Barshınay» normaları boyınsha boljanǵan nàtiyjelerdi orınlaw.
e) taktikalıq Eskek esiw taktikası Jarıslarda taktikalıq Taktikalıq usıllardı Sportshı tàrepinen
boyınsha sàwbetlesiw. variantlardı àmelge kórsetiw hàm olardı taktikalıq usıllardı islep
asırıw dàrejesi. jarısta àmelge shıǵıw, olardı kórsetiw
asırıw dàrejesi. hàm àmelge asırıw.
f) teoriyalıq Bul topar ushın shamalanǵan baǵdarlama kóleminde teoriyalıq sorawlar boyınsha qadaǵalaw.
j) jarıs Trenirovka túrleri (UFT, AFT) boyınsha qadaǵalaw, belgilengen modelde jarıs aralıqların basıp
ótiwdi àmelge asırıw proporcionallıǵın qadaǵalaw.
Kútilip atırǵan Eskek esiw túrin tańlaw. UFT hàm AFT Qala, wàlayat saylandı Maksimal jeke
nàtiyje Oqıw toparın jàmlew. dàrejesin arttırıw, komandası quramına nàtiyjeler.
Hàr tàrepleme rawajlanıw, kesent etiwshi biriktiriw, respublika Màmleket saylandı
eskek esiw teхnikası faktorlar sharayatında saylandı komandası komandasına
tiykarların iyelew. eskek esiw teхnikasın aǵzalıǵına shıǵıw. biriktiriw.
Ótiw hàm qadaǵalaw iyelew. Saylandı komanda
normaların orınlaw. Sport tayarlıǵı talaplarına say UFT
Úyretiwdiń 2-jılınan boyınsha talaplardı hàm AFT dàrejesin
keyin orınlaw. arttırıw. UFT hàm
shuǵıllanıwshılardıń Shuǵıllanıwshılardıń AFT boyınsha
ulıwma sanınıń 50% ulıwma sanınıń 50% in baǵdarlama talapların
in keyingi toparǵa ótkeriw. keyingi toparǵa ótkeriw. orınlaw.