Professional Documents
Culture Documents
1 0 3 1 9 Sa - 1187 - La - 1179 - Sakhabalar
1 0 3 1 9 Sa - 1187 - La - 1179 - Sakhabalar
KA1JAM
E E K 86.38
0 25
9 2 5 . D/(IJI6AEB A .
CaHJiaK caxa6ajiap / >Kajiiihi pea. 6acK. B . ,3,ep6icajii, -
3 - 6 a c . - AjiMaTbi, 2007. - 2 8 8 6eT
ISBN 9965-855-02-1
0403000000
00(05) - 07 E E K 86.38
ISBN 9965-855-02-1
AJIFMC03 5
KIPICnE 7
IB0JIIM
CAXABAJIAP HCAHJIbI 5KAJIIIM M 9 J I I M E T
CaxaSa: Mam MeH Marbmacu 12
Caxa6ajiap/ibiH "Mynamip" acaiie "aHcap" /jen aTajiyu 12
"Cy4>4>a" caxaSajiapu 14
CaxaSajiapAbiH Aapexcejiepi 15
CaxaSajiapAMH Hcajinbi caHbi 17
Caxa6ajiap acafibiHfla 5Ka3biJiraH Hemri uibirapMajiap: 18
ItypaH KapiM^e caxaSajiap acaiijibi anrrap 18
CaxaSajiap Hcaiijibi xaaiiCTep 21
Caxa6ajiapflbi« HcJiaM TapHxuiiqaFbi opHbi 22
II BGJIIM
5KBHHATIIEH CYHIHIIIIJIEHrEH OH CAXAEA
AuiapaTy MySauiuiapa 28
TepT xajiH(J>a 30
1. d6y Eairip ac-CbionbiK 33
2. Oiviap aji-OapyK (e.644) 55
3 . O c M a H 3yH-HypaiiH 75
4. BJIH aji-MypTaaa 89
Carfl H6H 3 6 y YaKKac Ill
AS^yppaxMaH H6H A y ^ 119
9 6 y Y6aiina H6H HCappax 125
Tajixa H6H YSaHfl^-HJiaii 131
3Y63HP H6H 3yyaM 138
Caim H6H 144
3
i n B0J1IM
M e i U h Y P CAXABAJIAP
Xaivna H6H B S F L Y - H M Y ™ - ' " 1 1 152
Mycra6 H6H YMafip 161
Mya3 H6H TKaSaji 167
Xajiim h6h YajiHfl 172
Bijiaji Xa6aum 183
Canfl H6H 3MHP 189
B6y 3app SJI - Fml)apn 194
CsjiMaa aji-OapHCH 202
A6ayjuiah H6H CajiaM 208
IV BGJIIM
FAJIBIM CAXABAJIAP
FajibiM caxaSajiap 214
9 6 y hypaftpa 216
A6nyjjjiah H6H A66ac 223
A6flyjuiah H6H OMap 228
A6flyjuiah H6H Mac'ya 233
3 3 H A h6h C » 6 H T 237
3 6 y Myca 3JI-9iii'apii 240
YSaii H6H Ka'6 243
V BGJIIM
C A X A E A AHAJIAP
Caxa6a aHajiap 248
Xa3ipeTi Xaamua 249
Anma d6y EaidpKbHbi 254
OaTHMa - Ajuiah PacyjibiHbiH KU3m 260
YMMy y Mapa 266
Ca^iHHn 86flyjiMyTTajiH6KM3bi 270
CyMaHpa I^aHCKbi3M 274
CYMSHH Xy66aTKM3M 276
YMMy AiiMaH 279
TyHiH 282
naH^ajiaHbuiFaH 3fle6Herrep Ti3iivri: 286
4
Canjiax, caxaOajiap
A j I F b l C03
Yjibi )KapaTymbi a£aM3aiTbi Ka/iipjii KOHarbi eTin acaparan,
accri K;a6aT ajieM-capaftbiHbiH TepiHeH opbiH 6epreH.
5KapaTymbi >Ka66ap He M^HMMCH uieKTejiMen, ap aayip^e
apHaflbi ejimijiepiH aci6epreH. K^iHMeTKe acaiy>iH KajiraH^a,
acannbi aaaM3aTKa aiq>ipFbi ejirni- xa3ipeTi MyxaMMea (c.a.y)
naHraM6ap Kejifli. Ocw COHFH IlaHFaM6ap SKenreH HcjiaM
flimH TapaTyaa acaHHuqarbi ceHiMfli cepiKTepi yjiiceH pen
aTKapraH.
Eugenie, 6i3 HcjiaM ^miiie Tepeu 6oHJian, OHM acaiy>iHHaH
TaHbiFbiMbi3 Kejice, ce3ci3 na0FaM6apbiMbi36eH KaTap
aHHanacbiH^aFbi canjiaK caxaSanapabin m eMip acoiibiH 6inyre
™icni3. >Kajinbi, HcjiaM flmimH Heri3ri MaKcaTbi - KeiciperiHe
HMaH eryMeH KaTap anaM3aiTbi icepiceM Mme3,zuJiiKKe 6ayjiy.
IIaHFaM6apAbiH (c.a.y) Mme3iH acaH acapbi Afima aHaMbo:
«OHbm MiHe3i - KypaH» flen, aen 6acbin aiiTnaH. Eugenie,
KypaH XaK Tarajia yarbn^aFaH KepKeM KacHerrep MeH Mme3,zu
TaHbrrca, a^biprbi Ejmii (c.a.y) COHH ic acysiime Kepccrin,
acyMbip 6acTbi nenaejiepre yjiri-eHere 6ojiFaH. AKHUK caxa-
6ajiap m KypaHflbi Heri3ri Kafmap eTin, Aruiah EjimiciH ic
acy3inzie yjiri eTKeH. COJI ceSeirri caxaGanapflbiH m eMip acojibi
- KeiiiHri ypnaK yrniH KafiTanaHSac eHere.
K^ojiaapbinbi3flarbi KiTan - COJI caxa6anapflwn eMipuien
eHereciH Soaybi KaHbiK KyniH^e 6yKneci3 TaHbiTa 6inreH
6ipfleH-6ip canMaKTbi Tybinnw. IIIbiHTyaHTbiHa KenceK,
caxa6aHWHi spuaHCbicw - acy3fleH acyapiK, MbiHHaH Tynnap
aapa acanziap. KiianTbiH epeiciiiejiiri - cojiap^bm irniHeH aTbi
aHibi3Fa aHHaiiFaH 03biKTapbiH Taiwan, FH6paTTbi ryMbip-
jiapwHaH Mbicaji^ap 6epy apKbiJibi Sapma caxa6ajiapra TSH
Heri3ri y c r a i i b i M «e3renepflin 6aiy.iTbi yniiH e M i p cypy»
6oJiFaHflbiFbiH Hcajman acypTKa KapanaftbiM TinMeH aceTKi3yi.
MscejieH, 3 6 y E a K i p / j i n e M i p i a c a i t i i b i ce3 K O S F a r a i w , OHUH
6acTbi KacHerrepi: iiibiHiiibiimbiK;, KafibipbiMflbuibiK, acoMapT-
Tbiic 6 o j i F a H f l b i F b i H K e p e M i 3 . 3 6 y BaKip^in M y c b i J i M a H 6 o j i r a H
inaKTa acHHaraH KbipbiK MbiH AHpxaMbiH HcnaM acojibma
5
CaH/iaK, caxadajiap
acyMcay yniiH Ajuiah Ejimicme SKejiin 6epyi - Ka3ipri KoraM
M^cbiJiMaHflapbi yinm opHbi TOJiMac eHere. Caxa6a OMap^wn
Aa sflijifliri epeiciiie K^IPBRAAH 6eHHejieHreH. OHMH xajnwjra
6oJitin TypraH inarbiH/ia 6ip caxa6aMeH flayjiacbin, coTKa
6apFaH.ua na3bi (6H) OHM Tepre maKbipajibi. CoH^a OMapAbin:
«Ajmwna KenreH xajiH^a MeH KapanafibiM xanbiKTbin Ke3
KejireH eKijiiH Ten TyrnaHbiHiua, ceH 6yji opbmra jianwic 6oJia
ajiMaHCbiR. Ka3bi a^iji 6ojica xanHfJiaHbin eMec, AnjiahTbiH
6yHpbiFbi MeH yKiMiH opbiH^ay KepeK" aereH ce3,gepi
aflijieTTmiKKe 6eT 6ypraH Raft KoraM ymrn Sepiic ycTaHbiM eMec
ne?!
K|a3ipri Tanna 6i3flin noraM y i n i H FbiJibiM aca MAMW3FLBI
AeceK, FbiJibiMbi acoic xajibiKTbin epKeHHerri eji 6ojiybi
^YASMAJI. Ocipece, HcjiaM ijiiMiH HaiQTbi capanan, FbiJibiMH
3epaeJieMereH KoraM^a ap rypjii Sypbic SaFbrrraFH fliHH
arbiM^ap^biH naftfla 6ojiyw k3,zuk. CoHflbncraH flan Ka3ipri
yaKbirra HcjiaMflarw rajibiM caxa6anap JKafijibi ce3 K03FayzjbiH
Hri acep-biKnajibi MefiniHrne 3op. HcjiaM flimH TepeH; 6ijirici
KEJIREH agaM COJI AM y i n i H AAHSAW Tep TQKKCH, Tiirri ra3H3
xcaHbrn KypSaH eTyaeH TaftcaicraMaFaH caxa6ajiap eMipiMeH
ACETE TaHbicicaHbi aceH.
Tannayjibi caxa6a aHanapbiMbi3flbm eMip ycxaHMMbi -
KHHMeTKe flefiiHri MycbijiMaH sneji 3aTbi yiniH acKaK eHere.
COHFM 6EJIIMFLE OCHHH AEN 6acwn TaHbrra 6ijiyi - KITAN
epeionejiiriHin Tarbi 6ip Kj>ipbi.
KiTan Tijii aceqin 6ojiyMeH KaTap eTe TapTbiMflbi. /JepeicriK
nyHflbuibiFbi acorapw, 3fle6H Kynapbi aniy>iH. OnbiraH caftbiH
OKbipMaH Kbi3biFyuibiJibiFbiH ecejien, biHTbiRTbipbin oTbipaflbi.
Kbicicacbi, enSeicTi ORbin uibiKKaH a^aM ocwraH Ke3 aceTKi3e
OTbipwn, caxa6ajiapflbin acTaM inbiHafibijibiFbi MeH acorapw
ajjaMrepmijiiriH, KapanaftbiMflbijibiFbi MeH KimineHijifliniriH,
ITaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) Karrbi acaKCbi KepyiH, Tanyajibiicra
Tynci3 TepenqiriH anrapbin, ce3ci3 e3iHe yjiri xyrap flereH
cemMfleMi3.
d S c a r r a p Kaacbi ^epSicsjii,
K,a3aK,cmati M^cbiJiMahdapbi dinu
dacK^apMacbiHbin mepasacu, 6ac My4>mu.
6
Canjiax, caxaOajiap
Kipicne
Facwpjiap KOHHaybiH^aFbi aySipjii OKHFanapra icya KapT
TapHXRa Tepen yHuiceic, AAAISMT ^aybiMbiHbin 6arwTbi MCH
6aFAapbma »COJI cbi3FaH, Kyjuii FajiaMflw KYPT 63repicKe
TycipreH MANBI3FLBI JKAFFLAARRAPFLBI KepeMi3. COJI OI^IFAJIAPFLBIH;
en 6acTbicbi - HcjiaM fliHimn Kejiyi acsHe OHUH 3JieMre
Tapanyw.
HcjiaM /UHimn Kejiyi KapcaHbiH^a Apa6 TyGerinaeri
KoraM^biK TbiHbic-TipmijiiK acaH TypiiiirepjiiK e^i. 3yjibiMflHK
aTayjibi eTeK acaHbin, imiMfliic cynafi canbipbumu. Kyiviap
OHbiHflapbiHbin Heine Typi Ken Tapajibin, ace3eicmejiiK
YHpeHiniKTi Kacimce aHHajiflbi. Tannajiap apacbinnarbi KeK neH
KaH flayw racbipjiap 6OHH 6ip TOJiacTaMaft, eciM (naHbi3AMK
eciM) KoraMFa »ca6bicKaH aepT 6oji^bi, iq>icKacbi, MefijiiHiue
pyxaHH a3FbiimaFaH a^aM3aTK;a acahHJiHHHbin (KapaijFbijibiK
jjayipflin) yiciMi acypai.
JX^N OCH TycTaFbi a^aM acaHbra TypmiKTipeTiH C^M/IMK -
OT6acbinna Kti3 6anaHbin ayHHere Kejiyi ap caHanbin, SeincyHa
C36ujiepflin Tipi^eH Tonwpaiyca KeMijiyi. 0KiHiniKe opan, 6yji
Aa apa6 noraMbiH iurreH iphri.
IIIiMipiKnecTeH a^aM KaHbiH arbi3y,nbi aaence aftHajiflbipraH
MefiipiMci3 KOFaM HcjiaMHbiH KejiyiMeH a3 yanbrr irninae
aaaM3aT TapHXbiHfla epKeHHeT neH MafleHHeiriH omartiHa
aHHanflbi. Bip Ke3fleri KaHbine3epjiiKTe an^wHa acaH
cajiMafiTbiH^ap KypT-KyMbipcuaHbi ejiTipin aiiMay yniiH ap6ip
Ka^aMbiH ansan 6acbin, aaicrapbiHa Konupay TaFbin acyperiH
Taicya aapeacere aceni. A^aMH KacHerrep aflKKa TanTajiwn,
a3FbiH^wn meriHe aceTiceH Tyera neH/jeiuijiiicriH nepAeciH
cepnin, Kyjuii rajiaMFa M3/jeHHeT 6acTaybiH yHpeTyiiii
KahapMannap naitaa 6ojmbi. Byji - 3anm»i KySwjibic. Ce6e6i,
KapauFbiJibiK nanacbiHfla xyHmbira 6acTaraH ranaM pyxaHH
acyTTaH KyTKapaTbiH raacan Hypra MyKTa»-^bi. AflaM3arrbi
MeftipiMiMeH acapancaH YJIW )KapaTyuibi neH^eJiepre aeon
KepceTy yniiH Ten2jecci3, acbin xynra, rajiaMHHH paiy>iM Hypw
7
Cannon caxa6ajiap
MyxaMMea MycTac{)aHbi (c.a.y.) Ka^ipni Ejiini eTin aci6ep,ai.
FajiaMHtm paKbiM Hypbi cyiiiKTi Enrni 6y3biJiFaH eji^i aceHre
cajibin, ojiapra eMip^in Tyn MamH, Mascara MeH xhrmctIh
YHperri. OjieM^eri TOJiraH anflan TOJibuccbiraH aceivyuK neH
^KapaTbiJibiCTaFbi Tanraacaiibm KySbiJibicTapflbin, aaaM
KOJibiMeH TypFbi3biJiraH cajiTaHarrbi capafiflaH caH ece Kepiicri
ae Ken ocbmay aneMfli epHeKTereH eHep neci, me6ep
)KapaTynibi 6ap eKeHflirm yKTbipa Sijmi. Xa3ipeTi MyxaMMea
(c.a.y.) TeK Anjiahna HMaH eTin, KyzjipeTme Sac HreH^e raHa
aaaMflapflwn K;apanFbiJibiK nibipMaybiHaH icyTbijibin, 6aaHjjbi
GaKbiTKa KOJI aceTKi3eTiHM aihrbi. OJI ¥JIH TKapaTyuibi eciMiH
Kyjuii ajieMre nam eTTi.
AK; neH KapaHbiH apa aciri aacbipaTbiJiMan, 9flijieTci3fliK
cajiTaHaT Kypbin, ajiaM^ap KyHjibi nacHerrepiHeH aftbipbuibin,
uibmaHbi >KapaTyuibTCbiH yMbiTbin, KOJiflaH acacajiraH caHCbi3
Menipey nyrrapFa xa6biHbin KeTKeH^e Ajuiah Emnici ojiapaw
Kyaiperri AnjiahKa HMaH Kejiripyre, TsyxHfl* HypbiMeH
cycbiHflayra yH^e/ii.
^Kypeicre HMaH HypwHbiH cajiTaHaT Kypbin, HcjiaM .niHmiH
Tepncyji ayHHeHin TepT 6ypbiinbma TapajiybiH^a MyxaMMea
MycTa(J)aflaFbi (c.a.y.) MOHWMac HMaH KyniiHin, naacbiMac
KaHpaTbiHbiH, Te3iMflijiiri MeH ca6bipbiHbm opHbi epeicnie. Ocw
xycTa ¥JIM >KapaTyuibiHbiH SyfipbiKTapbiH acyperiMeH
Ka6biJiflan, xaubiKTbiH HMaHbiH KyTKapy acojibraaa CyHiicri
Ejinii xa3ipeTi MyxaMMeflice (c.a.y.) epin, KamaH^a KacbmaH
Ta6biJiraH ceHiM^i MypaiTacTapbi aicacaji TOJIKHH caxa6ajiap
KepyeHi Tapnx caxHacbma niepy TapTTbi...
HcnaM ami aaaMflapflbin acypernme yjibi renicepic acacaflbi.
A^HKaTKa K63 KeTKi3reH KapanaBbiM aaaMflapabiH apacbraaH
yaKHT OTe Kejie Harbi3 napaeaT-nanbiMbi acorapw, acajmw
azjaM3aTK;a eHere SonapjibiK HcnaM KahapMaHjiapbi aceTinin
uibiKTbi. ByraH caxa6ajiap eMipi aHKbiH flaneji. AjuiahTbiH
KeMeriMeH caxa6ajiap a^aM3aT TapHXbiH.ua Tenneci aeon
TGHKepic acaca^bi. Onap KeniHri ypnaKKa ayninaHbi KyiiiHin,
flocbi cyniHeTiH eHere, MaHrijik pyxaHH Mypa Kajmbipflbi.
9
C A X A E A J I A P XCAHJIM
>KAJinbI M O J I I M E T
IBOJIIM
Canjiax,caxaOajiap
3 Xamp, 9.
13
CatyiaK caxa6anap
aHcapAH, 6ananapbi MeH onapabm ypnaicrapbiH na KopraH
rep!4".
MyhaacHpjiepain Kemyi acaHe aHcapawn onapra acap/jeM
erin, KOJi/iaybiHbiH HaTHacecimje Ajuiah Pacyjibi MaflHHara
KeuiTi. OcbiJiaHina Maflmia HcjiaM TenKepiciHin opHbirybi MeH
TapajiywHbin opTanwrbiHa aHHaji^bi. HcnaM uiyarbiH TapaTy
opTajibiFbi 6ojiraH 6yn nana „Ma/uiHa MyHayyapa" (Hypjibi
Kana) aen aTarmbi5.
«Cyc|)^)a» caxa6ajiapbi
IlaHFaM6apbiMbi3 Ma^HHafla cajiflbipraH MemhriH 6ip
6ypbirabma KypMa aramTapbrnaH KeneniceniK 6acnaHa
acacarrbi. KeJieHKeniKKe apa6rna.ua «cy(f)c|)a» flenimn, on acep^e
TypraH^ap «acxa6bi cy<})(J)a» aTajiflbi.
CytJxJja caxa6anapbi TyraH-Tybic, acaKbrn^apbi MeH ayHHe-
MyniKTepi aeon Keaeft caxaSanap SojiaTbiH. Onap ©MipnepiH
KypaH ynpeHin, IlaHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) TaniM any
aconbma apHaflbi. Onap^biH naacerriniKTepiH IlaHFaM-
6apbiMbi3flbiH e3i acaHe flaynerri caxa6anap naMTaMacbn erri.
ITaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) iniMiMeH cycbrnflaraH 6yn
6aKbiTTbi acaH^ap a3 yanbiTTbm iniiH^e c a x a 6 a n a p apacbiH.ua
KypaH, xa^HC acaHe 6acKa m jjiHH iniM^epai Tepen
MenrepyiMeH acorapbi KypMexKe He Son^bi. Onap KyH^i3 opa3a
ycTan, TyHfle Fn6a^aT eTin, .ayHHemn KyflSen TipminiriHeH
SoHJiapbiH anbic ycTan, auTbiH yaKbirrapwH A^aM3aTTbin
Ap^aKTbicbiHaH (c.a.y.) ecxireHflepm acarran, KemHrinepre
aceTKi3y aconbiH.ua ©TKi3,ni.
naHraM6apbiMH3flbiH 6iniM 6ynaFbraaH cycbm/jaraH 6yn
caxa6anap acaH-acanna MyraniM erin aci6epin,ni. Onap
HcjiaMHbm iHbmaHbi pyxbiH 6acKa pynapra, MeMneKerrepre
KepiceM Typfle yarbn/jay apKbuibi aceTKi3fli. ©MipnepiH
aKHKarrbi nam eTyre apHaraH aKHbiK caxa6anap TeK
yarbi3flayMeH raHa meKTenin K,anraH >KOK, KepeKTi Ke3iH,ne
14
Caxadajiap oKawibi Mcajinu MSJimem
KapyjiapbiH acbiHbin, KacHerri corbiCTapra KaTbicTbi.
Ojiapflbin apacbmaH en Ken xa^HC pnyaaT eTKeH 0 6 y hypaftpa,
coHbiMeH KaTap Eapa H6H ManHK, A6,nyjijiah H6H YHSHC
cbiHjibi rajibiM, TaKya caxa6ajiap ecin iiibiKTbi. KypaH KapiMHin
acaHe xa^HC mapimepain acaTTajibin, MarbiHajiapbiHbin
KeniHrinepre aypwc aceryiHfle 6yKui KHbiH^biKTapFa T63e
SijireH, 6ijiiMre Kyurrap acaHKHHp cy4>4>a acxaGbi TaSaHflbi-
jibiKTapbiHbin opHbi epeKine.
Caxa6ajiap^bm ^apoKCJiepi
A3 yaKbiT 6ojicbiH IIaHFaM6apbiMbi3,m>i K63i Kepin, HMaH
eTKeH a^aM «caxa6a» aen aTajiraHMeH HcjiaM .zummn Ke«
Tapan, KaHaT acaiobi acojibinzia TaHbiTKaH epeH epjiiicrepi MCH
acaHKHapjibiFbi acarwHaH aapeacejiepi ap Typni caxa6ajiap Gap.
,Z],iH acojibiHflarbi 6yKUi corbicTapra HeMece KefiSipeyjiepiHe
KaTbicyjiapw, Aruiah PacyjibiMeH 6ipre MynipiiCTepfleH acana
iuerin, ojiapaaH a3an Kepyjiepi, Maji-MyjiiicrepiH, 6ajia-
niaFanapbi MeH yn-acaHbiH TacTan, 6acKa MeMjieKeTKe Kernyre
Maac6yp 6oJiybi, COJI CHSK™ /uh acojibiHAa mefiiT Sojiybi
ryprbicbiHaH ajiraima, ojiap^bin apacbiHgaFH caxa6anap
aapeacejiepimn ap rypjii Gojiybi TaGnriuibiK. CaxaSanapflbin
apacbinnarbi 6yji ^apeace aiibipMaiiibijibiFbiH xa^nc rajibiMbi
XaKHM aH-HHca6ypH 6bijiaiima KepceTe^i:
1. Xyjia(})a-yp PauiHflHH (Oaijieiri 4 xajiH(J)a: Q6y BaKip,
OMap, OcMaH, OJIH) acaHe coJiapMeH 6ipre ajiraui HMaH
KejiTipreH^ep. Byjiap^bin irniH^e Ke3flepmin TipiciH^e
)KAHHATNEH cyHmmijieHreH OH caxa6a (ajib-aiiiapaT-yji
M y 6 a m m a p a T y ) a c a H e o J i a p a a H KefliHri 6 Kici.
2.fl,ap-yjibApKaM acxa6bi. Bynap - OMap H6H XaTTa6xaH
SypbiH HMaH KejiTipin, MycwjiMaa SojiraHflbiKTapbiH acacbipbiH
ycTan, ApKaM H6H 06yji-ApKaMHbin yfiiime acHHajiranaap.
3. MycbiJiMaH 6ojiFaHflbiKTapbi yrniH MeKKe^e 3opjibiK
Kepin, Jia»ccbi3 34>HomiaFa bnacpeT (Kern) acacaraHflap.
4. «BipiHiui AKa6a cepTme» KaTbicwn, JlaHFaM6apMMbi3flbi
(c.a.y.) KepreH, OraH HMaH KejiTipreH acaHe cepT 6epin, KOJI
ajiHCKaH aHcapflbin ajirauiKbijiapbi.
15
Canaan caxadanap
5. «EiriHiiii Ana6a cepTinae» IIaHFaM6apbiMbi36eH (c.a.y.)
Ke3flecin, eMipudq conaapbiHa flefiiH OHH Kopran-KOJiflayra
ce3 6epreH MycwjiMaH^ap. Ojiapawm Keniniiiiri aHcap e^i.
6. IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Ma^HHara aceTnec 6ypMH
KyGara KejireHiH^e, OraH (c.a.y.) Renin KocbiJiraH ajiraniKbi
Myhaacnpiiep.
7. Ea^IP MAHKACBIHA KARBICKAHFLAP.
8. Eaaip inaHKacbi MeH Xyflan6HHa OKHFajiapbiHbm TycbiH-
m hHacpeT acacaranzjap.
9. PimyaH cepTiHe KaTbicKaH^ap. Xyflaii6HHaaa aramTbiH
acTHH^a IlaHFaM6apbiMbi3Fa am 6epreHflep. fyypaH.ua onap
acaiuibi: "IIIbiHbiHfla Ajuiah araui acTbiH^a caraH cepT 6epreH
MyMHHmepre pa3bi Goji/jbi" jjejiiHce, IIaHFaM6apbiMbi3 "ceH^ep
6yriH acep Seriimeri en KaHbipjibi acaHflapcbingap",- /jereH.
10. Xyflan6HHa KeniciMi MeH MeioceHin ajibiHybi apacbiH-
flarbi yaKbnra hHacpeT eTKeH caxa6anap. Eyjiap^biH apacbiH.ua
XAJIHFL H6H YAMM, AMP H6H AC ACAHE 36y hypanpa CHHKTH
Sejirijii caxa6anap 6ap.
11. MeKKe ajibmraH Kei/je acaHe o^aH Kenm MycbiJiMaH
6ojiraHflap.
12. riaHFaM6apbiMbi3flbi MeKKemH ajibiHybi KesiH/ie acaHe
KOuiTacy KaacbiJibiFbiH/ia KepreH acac Ganajiap6.
Kefi6ip acay acaraaaH ajiraH CUH caFarrapflaFbi T03anHbiH
TyHipmiriHfleH acayanTbi ic KOH ycriHfle 6o3TopraH
acyMbipTKanaraH MaMbipaacan Ke3fleri Tayaafl icTepMeH
cajibiCTbipraHfla Manbi3flbi, api KyHflbi. Eyji aKHKaT acaiuibi
KypaH.ua 6binaH aejiiHeai:
"dputte, cbdepdin apanapbinbuda MeKKenin ajibiuybiHaH
SfpbiH Annan Mconunda MOJi-MynKiu 3KfMcan, cozbicKfm
adaM MeH 6acKfuiapbi men 6oiiMaudbi. Onapdbin dapewceci
odau Keuiu MOJI-MY-'IKIH MC^Mcan cozbicKfludapdan ycmeM.
Condau-aK, Ajmau 6spine ytcai^cbvibiK, yade emmu AJUJOH
C a x a S a j i a p ^ b i n raajinbi caHbi
18
Caxaogjiap Matvibi OKOJinu MsniMem
entKendep. Onapza McapbuiK/ay Men i\bi,\i()ammbi dip bipibiK;
6ap"(3 H<j)aji,74).
Ajuiah TarajiaHbiH ojiapaaH pa3bi 6ojiraHflbiFi>i acaiuibi
MbiHa aflTTap.ua SbiJiaiinia 6aaHflajiaflbi:
"Myhawcup, (iHcapjiapdan amaiuK,bi UMCIH Kenmipzendep
3K3ne dKaK£bUibiKjna cojiapm epzeudepze Ajuidh pcau, onap
da AjuiaHKfl. pa3bi oojidbi. Annan onap yiuin iuiinde Ma^zi
m\pai\maumbin, acmapbiuan oiendep azambm /K<mnammap
daubiudadbi. Mrne, ttazbn yJiKeH 6aKf,im, \nKen .vcemicmiK
OCM" (Tay6e, 100).
Eyji acep^eri Myhaacnpjiep MeH aHcap AnjiahTbi pa3bi
eTepjiiK KaH^aH apeKer acacaraH ejii? Qyejii, Myhaacnpjiep yii-
acan, Gana-mara MeH SyKui MeKKe^eri Gaiuibiicrapbi MeH cay.ua
icTepiH AjinahTbiH aim yuiiH rspK eTin MaflHHara Keimi. An,
aHcapnap ojiapra KymaicrapbiH auibin, 6apbiH cojiapMeH
6ejiicin, jcyrrbi KOHaK erri. Mbicanw, McKKeziea KejireH
ASflyppaxMan H6H Ay(J)neH 6aybipjiacTbipbuiFaH* CaFA H6H
Pa6n 6aybipbiHa ymmH eciriH afiicapa auibin, 6yKiji HspceciH
Ten 6ejiin 6epyre bip3ajibiK; 6ijmip,ai. AjiaK^a MeKKe^e cay/iara
MANIBIKTAHFAH flayjierri caxa6a AS^yppaxMaH H6H Ay(f> oraH
paKMeTiH acayflbipwn, ojiapra Macbiji SojiMay yniiH "6a3ap/ibin
acojibiH KepceT" aen apKaHWH acbmraH icym acyK Tacbin KyH
Kepyre iubiKKaH e^i9.
OcbiJiafima caxa6anap uibiHaHbi 6aybipjiacTbiKTbiH yjiriciH
Kepcerri. ^.aycTeH K e i n i n Kejiin MycbiJiMaH^biKTbi Ka6biJiAaraH,
Ajuiah PacyjibiHbiH xa^HCTepiH K e n i H r i ypnaiyca aceTKi3yfli
MypaT eTKeH 36y hypsfipa KyHfli3 opa3a ycTan, TyHfle HaMa3
oKbin, Tail aTKaHHaH K,ac napaHFamna am acypeTm. ByH/iaft
KyHAepi TinTi acni 6ojiaTbiH.
Bipfle IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) Kejiin 6ipHeme KYHHCH
6epi am KypcaK acypremH aiiTajibi. OCM TycTa 63iHiH en acancbi
KepeTiH nypMa 6arbiH Axuiah acojibiH^a 6aFbimTaraH G6y
Tanxa Renin, yniHAe Gonra KyaT SojiapjibiKTafi aabiK 6ojiMaca
Tu66, 1.
23
CafjJiaK, caxadaiap
Caxa6anapra TSH 6yn eMipaeri en ynw apMaH - AnnahTbm
pH3auibuii.iFWHa He 6ojiy. Onap 63 eMipiH "AanahTWH
pH3aniHJiHFbiHa Kajiamua KOJI »ceTKi3eMi3?" aereH acwn Aa
acKaK MypaTTbm TOHiperiH^e epin epSirri. EyKui ic-
speKerrepi, cyx6aTTapbi, HHenepiHin 6api ocw MaKcarrbiH
TeniperiHAe TOFMCTM. Tiirri 6ip-6ipiHe >KOJibiKKaH Ke3fle "Ken,
OTbipbin 6ipa3 HMaHbiMbi3Abi apTTbipaHbiK"15-AeHTiH.
AAaMHbiH, eKi AYHHefle a e 6aKbiTTbi 6onybiHa MypbiHAHK
Sonyw apKbijibi AnnahTbm pH3auibinbiFbiHa KeHenyre
6onaTbiHAbiFbiH IlaHFaMSapflaH (c.a.y.) ynpeHreH onap 6yKin
OMipiH acaRCbinbiK aconbiHAarw KW3y acapwcneH 8TKi3/ii.
CaxaGa ymiH 6yn AyHHe;ieri 6aKbiT - aKbipeireri SaKHT^a
aceTyfliH; 6acnanAarbi raHa. Onap 6yn AYHHCHIH 6yKin
Kbi3biKUibiJibiFbi MeH eTKiHini n333arrapbiHa em anaaH6aAbi.
HcnaMHbin Ke3 KenreH MaceneciH AYHHemn en, ynKeH
naHflacbma anbipSacTaMafi, Typni Kayin-KaTep MeH
KHbiHUibijibiKTapra KapaMacTaH, HMaH MeH Typa acojiAaH em
aybiTKbiMaraH caxa6aHwn MapTeSeci, apHHe, aca acorapw. Eyn
acannw acaHHaTneH CYHIHININEHREH OH caxa6aHbiH 6ipi CaHA
H6H 3SHA SbinaM Aenai:
"Eip aAaMHbin PacynannahTMn ryMbip KeniKeH Ke3eniHAe
6Mip CYpin, HCHhaAKa Karacybi, ci3AepAiH apanapbiHbi3Aarbi
Sipeyflin HyxTbin (a.c.) eMipiHAefi ryMbip Kemin, con yaRbiT
imiHAe acacaraH i3ri icTepimn 6apiHeH acaKCbi16".
©Mip cypyAiH Kynjii mapTTapw ci3AiH >KOJibHjbi3Abl KeceTiH
GTKen 6epMec OT-Aapna 6on TypraH Ke3iHAe, HcnaM aKHKaTbiHa
MOHbiHcyHbin, KaTepre 6ac Tiry, mbmaHbiJibiK neH T63iMAiniKTi
KaaceT eTeAi. Oni HcnaM AiHimn KenemerimH KaHAaft
6onapbma TonbiK K63 »ceTKi36ecTeH 6yji naTepni aconra 6ac
Tiry aaaM aKbinbiMeH acacanbmaTbiH ic eMec efli. EipaK,
caxa6anap anAapbiHAa "OMHH" (©Te ceHiMAi) Aen 6inreH
IlaHFaMGapAbi (c.a.y.) KepreHAiKTeH, onap 6ynTapTnacTaH,
6ypa TapraacTaH 6yn HCOJIAHH; TayKbiMeTiH apKanayra uibiiiaHbi
K6H;inAepiMeH K6HAi. Mme, caxaSanap 3op K^fbiHinbrnbiKTapra
15 E y x a p n , HMCIH, 1.
16 zn-Hcaba, 1:10.
24
Caxa6ajiap ncawibi Mcajinbi Majiwem
KapaMacTaH, Syiciji TocKaybiJi mch Sereirep^i 6y3bin-acapbin
inbiryra biHTa-nibiHTacbiMeH Kipicin, epuiejieHe Tbipwcbin aura
ijirepijie/ii. Anjiah TaranaHbm 63 .nimn opTa acojifla
KajiflbipMaHTbiHbma 6ap KenijiiMeH ceHreH 6yn acaMaraT
Ta6bicKa acerri.
Caxa6aHbiH Ta6biCKa aceTyimn 6ip cwpbi - Typainbui^biK
neH mbiHafibiJibiKra. Here aeceni3, caxa6a MycbiJiMaHflbiKTbi
Ka6bin^aH canbiewMeH flepey acaMaHflbiicraH >KaKCbiJibiKKa
yMTbiJiAbi, KapaHFUJibiKTaH acapbiKKa TannbiH/ibi, KoraMHbin
6apma iHaeriHeH SoHflbi ayjian; cajmw. HcjiaMHbin acypeicreri
TenKepiciHeH KeiiiH an^aMUibi .ayHHe^eH MeHJiimue icauibiKTan,
aimay-ap6ay ceKiimi Typjii acaMaH^biKTap^biH KapanFbiJibiFbiHa
Kafira opariMa/ibi. Ocw TycTa Sip KbiHacbiJiTaTbiHbi, aKHKaT neH
acanraHFa KaTap acyrmreH K,a3ipri uiaicja KenmijiiicTin MyHbi
aceTe TyciHe SepMeimHfliri.
5KaHKH«p pyxra acbin epnep, canjiaic caxa6anap,
naHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) a,ziaM3aTKa ycwHraH ascrypiH
a c y 3 e r e acbipyflbin 96fleH MyMKiH eiceimiriH a s j i e j i a e n , Harbi3
yjiri-eHere KepceTe 6ijmi. Ojiap naHFaM6apnap^aH KeiiiHri
Ajniah TarajxaFa en acaKbm a^aM^ap, e i m c e m ojiap^bi e n
COHFU xaK IlaHFaMGapflbin (c.a.y.) e3i T3p6nejiejii. PyxbiH
6niKTeTin, acypeKTepiH eMip^in KipSiniHeH 63i Ta3apTTbi.
Ajuiah Tarana ojiap^bin 6apmacbiHa pa3bi GOJICHH!
* * * * * * *
25
5K3HHATIIEH
CYHIHUIIJIEHrEH OH CAXABA
II E0JIIM
Canjiax, caxaOajiap
AmapaTy M y 6 a w i i i a p a
"Mbina OH Kici WDHHAM^A Kipedi: 06y Samp, OMap,
OCMCIH,BJIU, 3y6dup U6H DYYAM, Tanxa U6H ¥6audyjuiah,
Casd U6H 96U Yav^ac, d6y ¥6auda U6H Mappax,
A6dyppaxMaH U6H Aytp mcane Caud U6H 3sud (p.A.) ".
(XaflHc)
TepT xajiH^a
* * * * * * *
1. 8 6 y Eaicip C b W b i K
3- 304 33
Canaan caxa6ajiap
KefleH-KenmiKKe acap^eM eiyzu acaKCbi KeperiH. Cayqa
6apbicbinfla KeirrereH ejifli-MeKeHflepfli KepreH, inrci
M3FLEHHEII acorapbi, Kbiparbi KbipaHflaft 6a0K;aFbmi OJI E3
aayipimn ajiaM/ibiK KymuajibHCTapjiaH acypflaii Sojibin pyxaHH
TbiFbipbiKKa TipejireHiH aHKbiH ce3e Siiifli.
AjiaM3aTTbi 6yji KopKbiHbiuiTbi KapaHFbijibiKTaH acapbiKKa
aiibin oibirap 6ip KyTKapyuibiHbiH KejiyiH 3apbira Kyrri. O p H H e ,
OJI xycTa 9 6 y Baxip CHARTM 3epae K63i anibiK, KOKiperi oay
xa3iperi H6pahHMHeH (a.c.) KaJiraH Tayxn^ ^ m m e ceHreH
xaHH(J)Tep fle 6yji Hypra biHTbi3ap 6ojiaTbiH.
Kenijii TbiHinbiMaii caH-caKKa KeTin i3,zjeHic ycTiH^e acypreH
OGy BaKipaiii MycbijiMaH 6ojiybraa Mbma acaraanjiap ce6enuii
SojiAbi:
1. COJI FLSYIPJUN ATAKTBI inaflbipbi Kyc H6H Can/ia YHEMI
YKa3 ajianbiH^a xyT6a acacan, Xan IlaHFaM6apflbin Kejiyimn
acaiQbiH CKeHfliriH ecKepTeTiH.
2. Cnpaa canapbiH/ja IlaHFaM6apbiMbi3flbm (c.a.y.) non
BaxnpaMeH Ke3flecyme KyajiiK eTyi, WeMeH/ieri non
HacTypaHbm acaKMH^a 6ip TTaiiFaMSapAbiH KejieTiHiH
xa6apjiayw, e3imn KepreH Tyci: TyciH^e MeKKere TOJibiKCbiraH
afiflbin myarbiH Terin, caynecimH yniHe eHreHiH Kepin, TaypaT
neH lHacijifli acaKCbi 6ijieriH fliH aaaMflapwHa acopbrra,a,bi. Ojiap
COHFH IlaiiFaMSapflbiH (c.a.y.) MeiacefleH inbiraTbiHWH acaHe
0 6 y BsKip^in CoraH epeTimH aftTaflbi.
3. A/iaM3aTTbiH acbuibiMeH (c.a.y.) 6ajia Ke3/ieH HOC 6ojibin,
OHM acaKCbi TaHybiHbin aa aftpbiKiiia Manbi3bi 6ap.
OSy Earap cayzja canapbiMeH HeMenzje acypreHzje, MeKKe
xajiKbi MyxaMMe^Ke (c.a.y.) naiiraM6apjibiKTbiH KejireHfliri
Typajibi xaSapflbi ecTin, TOJiKy ycnn/ie SojiaTbm. 03
KiTanTapbiHaH acana naiiFaM6apflbiH KejieriHiH oigbica p,a,
KenSip ahy^HJiep MeH xpHCTHaHflapflbin e3flepiHe jxe 6yn xa6ap
TOCMH ecTijiin an-Taij 6ojibin acaTca, MympiKTep:
"ImiMi3fleri eniKiMi aeon aceTiMeKKe nanraM6apjibiK Kajian
KejiMeK? IlaHFaMSapjibiK Kejiep 6ojica pybiMbn^bin imiH^eri
6eaejifli 6ipeyre Kejiyi KepeK eMec ne efli?"- zien 6yjiKaH-
TanKaH 6on, ajiaTaitaafi Gyjimefli. Ojiap, acipece,
ITaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) e3ziepi "Taijip" aen Ta6biHFaH
34
MaHHamneu cyuiniuijiemeH OH caxa6a
nprapMHbin em AapMeHci3 eiceHAiriH aimcaHbm KeniimepiHe
KOH^Lipa ajiMaii, oraH HapaibiJibiK TaHbiTbin, KapcbiJibiK;
KepceTyMeH Sojiflbi.
HeMeHAe acypreH 06y Eaicip 6yn conrbi acananbiicraH
Myji^eM 6efixa6ap Kanflbi. Meiocere opanraH Ke3Ae, 0 6 y
SCAHHJI, ¥T6a H6H Myafix CHAICTM KanaHtm 6eTKe ycTapJiapw
OHW opTara anaaw. Ojiap 96y Eaidp MyxaMMe^Tin (c.a.y.) en
acaKbiH aoch eKeHiH acai^cbi 6ijieTiH. 9 6 y Eairip SojiMaraHAa,
ojiap IlaHFaM6apbiMbi3flbin apeKeTUie (c.a.y.) anjieK;amaH
TOCKaybui KOHMaKuibi eai. 06y Eaicip onapra:
- ^KannibinbiK; na? jKanaiibiK 6ap Ma? MeH aeon; Ke3Ae suae
6ip Hspce 6ojiflbi Ma?- Aefli.
- HA, MaH,BI3/IBI acanajibiK, 6ap. EJI immae yjiiceH 6yniic
uibiKTbi. 36y Taninrin aceriMeri aTanapbiMbi3Abm Amine Tin
THri3in, e3me NANRAMGAPJIBIK KENREHIH AIITYAA,-AEN Terie
TicaMbipacTbi.
- ByHbi 63i aHTTbi Ma?
- HA, e3i afiiyAa acaHe 6i3,zun Ta6biHaTbiH nyiTapbiMbi3Fa
yHeMi TLII rarisy/ie.
- Erep SyHbi e3i aim^aH 6ojica, OH^a oHbiici - pac!
B6y Eaicip 6YJI xaSap^bi OHHH 63 AY3BMAH ecTirici Renin,
COJI 6erre ILAHFAM6APBIMBI3ABIH YAME 6eT AN^BI. ONTKEM,
acaKbiHflocbiMyxaMMe/nin (c.a.y.) acanraH cenneMeihiHiH OJI
acaiccbi 6ijieTiH. Ocbi KacneTi yrniH Ae OraH flyfiiM acypT:
"MyxaMMaAyji-aMHH", HFHH "cemMAi MyxaMMeA" AereH acoic
na efli?!
36y EaicipAin acyperi KyaHbimraH airan Tynan,
naHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) KacbmaH 6ip-aK Ta6biJiaAM.
naHFaM6apbiMM3 OHM Hyp TyHraH K83AepiMeH KyjiiM narbin
napcbi ajiaflbi. OHTKCHI, On (c.a.y.) 36y BSKIPFTIH, E3IH
KONAAHTBIHAMFBIHA TOJIMK CEHETIH.
- Ya, 06y K^acbiM, naHFaM6apjibiFbiitAbi acapna eTKemn pac
na?- Aefifli oraH Q6y Estop KenreH Soiima cypaKTbi TeTeciHeH
KOHbm.
- HA, Q6y Eaicip. MeH - caraH acaHe icynni aaaM3aTna
OneMAepA'H PaGSbicbiHbiH aci6epreH EnmiciMiH. Xajibucra Sip
35
Cannon, caxadanap
AnjiahKa raHa HMaH eTyre, nyrrapra TaSbiHy/iaH 6ac Tapxyra
uiaKHpaMHH.
0 6 y BsKip 6yji maKbipyra em KiflipMecTeH:
- MeH KygjiiK eTeMiH, en, MyxaMMefl, ceH AjuiahTbin
Ejimicicin!- flen anram HMaH ETKEHFLEPAIH KaTapbiHa KOC biny
SaKMTbina ne 6OJIAH.
Q6y BaKipaen 6ip KaytiM ejire ce3i eriM/ji Se^ejifli KiciHiw
MycbijiMaHiiibiJibiKTbT Ka6wjiflaybi, xa3ipeTi Afima (p.a.)
aHaMbi3^biH aifrybiHma, riaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) en Karrbi
KyaHTKaH oKuranapAbin 6ipi 6OJIAH.
Byn acannbi ITaHFaM6apbiMbi3 6ip xaanciH/ie:
- HcjiaMFa maKHpraH Ke3iMfle, 0 6 y BsKipaeH SacKacbiHbiH
KEKIPERIH^E 6ip Tanbipnay MEH KYMOH 6OJMW. Bipaic 0 6 y
Badpre HcnaMflbi aHTbin aceTKi3reHiM,ae, KeniniHe Ky^iK
ajiMacTaH, KiflipMecTeH HMaH KenTipjxi, - jien OHMH OCH acaKCbi
KacneTiH aHTKan19.
KENTEH 6epi Hyp^bi ancan, acbira KyTKeH 3 6 y BsKip OHCW3
/la KeMepiHe KejireH Kenijii MeH acypeK capaiibiH HcjiaMFa
aHKapa amwn, HJiahH MefiipiMHin myarbiHa G e n e H i n , e3iH 6acbi
6yTiH ocw aKHKar aconbraa apHan, yHeMi Pacynynnahran
(c.a.y.) KacbiHaH rra6bTJibin, KSKTCH Tycin acaTKaH HJiahH
yahHJiapflbi a c y p e r i H e HaKbiuiTan, a^aMAapra a c e T K i 3 y ^ e ce3i
eTiMfli acapmbira aHHajiflbi. ByKin aaaMAapflbiH 6yn GaKbiT
HypbiHaH MaKpyM KajTMaybi ymiH acypeK acajibiHbi orraH
Jiaynan, 6ip opHbiH^a 6aHbi3 Tannaflbi.
Xa3ipeTi Q6y Barap uibiHaiibinbiFbiMeH Koca aTbiMTan/iaH
acoMapT, Kenijii acancaH, acaH 6oJiaTbiH. MycbiJiMaH 6onraH
Ke3fle OHUH KbipbiK MUH flnpxaMbi 6ap efli. MyHbiH 6apjibiFbiH
fla HcnaM acojibiHfla acyMcay ymiH naHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.)
SKejiin Ta6wc eiri. On 6ip acarbmaH, aKbuibi MeH memeH^iK
Ka6ijTeTiHe cyifemn, HcnaM/iw yHeMi yarbi3/iayMeH Sonca,
eiciHmi acarbmaH, Keaeii MycbuiMaHnapra yHeMi MaTepHan^biK
K6MeK KepceTin OTbip^bi. ©MipiHe Kay in TeHin xypca JXa, acaH-
CupamyH-H36u, EeapyT,1:129.
* AnnahTMH 6ip eKenairiH aiii y.
36
IKAHHAMNEH cyuiiitui/iemen OH caxa6a
TSHiMeH KaSbijiAaraH aiyi^aT £iHiH yaFbi3flayra Kyjmibma
Kipicri. MeKKeHin K e n r e r e H 6eTKe y c T a p a3aMarrapbiHbiH
HcnaMflbi na6birmaybiHa ceSemcep 6oimw. OnapabiH, apacbiH^a
K63aepi TipiciHfle >KaHHaTneH cyHimnijieHreH OH KiciHiH
auTaybi: Xa3ipeTi OcMaH, Tanxa H6H YSaiiflyjiJiaii, Carji H6H
06H YaKKac, Q6y Y6aH.ua H6H >Kappax, 3Y6AHP H6H OyyaM,
ASayppaxMaH H6H Ay<J> (p.a.) 6ap egi. EynapMeH naTap OcMaH
H6H Ma3'YH, 3 6 y CajiaMa ACAHE OpKaM H6H 0 6 y OpKaM (p.a.)
Q6y EaKip/HH ce6enKepjiiriMeH HoiaMflbi Ka6bm,o;aFaH e/ii.
OHMH; ce6enKepjiiriMeH MycbijiMaH 6ojiraHflapflbiH caHbi 38-re
acerri.
OHMH Kym-acirepi MeH KanpaTbiHWH apKacwHaa ManaMHbiH
nianaraT HypbiHa SejieHreHAepflin Kaiapbi KyH caHan ecin
acaiTbi. Ajrafifla MympiKTep RQ KOJI Kycbipbm Kaparr KaJTMa^BI.
HcjiaMflbi EHFLI raHa K;a6biji/ian acaTicaH aflaM^ap/ibi acana
ceHiMHeH 6ac TapTKbisy yuiiH KOJiaapbiHaH KejireH
acaManziwFbiH 6apbiHiiia icTen 6aKTbi. Ce36eH TynpeyjiepiH
TOKTATBIN, KYM KOJIFLAHA 6acTa#M. MYCBIJIMAHFLAPABI
Ke3iKTipreH acepjiepiH^e coKKHFa acbiFbin, 3a6ip Kepcerri.
AiirainKbi Ke3fle MYCBIJIMAHFLAP KYJMIBIJIBIKRAPBIH epniH
opwHflay yuiiH xa3ipeTi OpKaMHbiH yniHe icymiH acHHanaTbiH.
OHMH; yni Kipin-mbiFyra KOJiaiiJibi, Ke3#eH Taca, api cbiprraH
KejireH-KeTKeHaepfli SaKbiJiayra OHTafijibi e^i. Kynziep/iiH
6ipiHfle OCM ynre acHHanraH caxa6anap AjuiahTbiH; 6ipniriH
MympiKTepre anibiK; ryp^e acapna eTy yuiiH IlaHFaM6apbi-
Mbi3flaH (c.a.y.) pyKcaT cypafiflbi. ApajiapbiH^a B 6 y EsKip ,ne
6ap. Ajianfla IlaHFaM6apbiMbi3 OHHH yaigbiTbi sjii KenMereH-
fliriH, OJI ymiH MYCBIJIMAHFLAPFLBIH ani A3 eKeHfliriH aim>m
aJirambiHAa pyiccaT 6epMereH-ai, 6ipaK 3 6 y Eaicipflin
ra6aHflbiJibiK TaHbiTybmaH KefiiH ojiap^bm aHTKaH/iapbiHa
KeHefli. EapJibiFbi acyarrapbiH aca36afi K^arSara Sapa^bi. 0 6 y
Esnip Mympiicrepre Kapan:
- XaK H3M acajiFbi3 AjuiahKa Ma^aK! Mauri 6aKbiT -
AruiahKa HMAH eTy. OHM MOHBIHAAMAN nyiKa Ta6bmy - eTe
acaMaH ra^eT. Marbmacbi acoic acahHJiHa SAerrepiH TacTan,
Amiah EjimiciHin maiy>ipybiHa MOHbiHcyHbiHbn^ap,- jiefli.
37
CaH/iaK, caxadajiap
Myinpiicrep ajiFaiuwH^a TOJiKbica m, Te3 apaaa ecTepiH
aonian, MycMJiMaHflapra Kapcbi Mailman aiiiTbi. 36y BaKipfli
acepre acaTKM3bm ajibin, KOJiflapbiHa TycKeH HspceMeH ypwn-
cora 6ACTAFLBI. KAHBME3EP MympiK ¥T6A H6H PA6H3 TASAHBIHFLA
mereci 6ap aaK KHiMiMeH Tenicijien, OHMH H33iK 6eTiH KAH acoca
Kbijiflbi. COJI apaaa 3 6 y Estop^m TywcTapbi KeMeKKe Kejiin,
OHH ejiiM ay3HHbiH 33ep anbin KaJiAM.
GniMini xaJiflCH eciH acnraH 36y Eaicipflim en ajiraniKbi
cyparbi: "PacyjiajuiahTaH xaSap 6ap Ma?",- 6oji,ubi. ECIHIH
Kipecini-uibiFacbijibi acaTKaHHH eneMen, ITaHFaM6apbiMbi3flbi
(c.a.y.) yaHbiMflan, "OraH He 6ojmbi?",- aen cypan Sepai.
AHacwHbiH: "EajiaM, 6ip Hapce imin-aceiicin 6e?",- aereH
cyparbiHa: "AjuiahTbin Ejimici Kan^a? OHMH; acaraaHbi
HerniK?",- aen Kenim acafi Tanna^w. AHacw 0#aH xa6apw
ACOKTBIFBIH aih'KaH Ke3#e OJI: "AHauibiM, Xaira6Kbi3bi YMMy
DKAMHJIRE 6apwn, PacyjiajuiahTbin ACARFLAHBIHBIH KaHflaH EKEHIH
cypaTbiHbi3uibi",- Aefli. PacyjiaruiahTbiH acaFflaiibiHbm acaiccbi
eKeHfliriH aHTbin KejireH xa6apra aa Kenijii TOJiMaii, OHMH
(c.a.y.) acarflaHMH 63 K63iMeH Keprici Kejiin TaraTbi raycbumbi.
AiiHajia 6ipa3 TbiHbiurrajiFaHHaH Kenm KacbiH^aFbrnap Q6y
EaKipfli KOJITBIKTAN, OpKaMHbm yiiiHe anbin Sapa^bi.
IIaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) 03 K63iMeH KepreH Ke3fle: "OKe-
uienieM cemn acojibntqa KypSaH 6OJICMH, en, Pacyjiajuiah!",-
AEN e6iji-ae6ijii uibira/ibi. ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHH
KYUIAKTAABI. OHMH 6YN xajii IIaHFaM6apbiMM3Fa (c.a.y.) acep
eTin, K63FLEPIHEH MOJiflip acac MOHINAKTAN Teriji^i 20 .
AflaM3aTTbiH Ap^aKTbicbi (c.a.y.) 6ip TyHi ^36penijiMeH
6ipre MeKKefleH AKca MemtiiHe, OJI acep^eH AjuiahTbiH
KyqipeTiMeH GacKa yjiw sjieMflepre KOTepijiin MHrpaacra
HIBIKTBI ACAHE COJI TYHI KAIITA opajiflbi. EPTENIHFLE 6YJI
MyracH3aHbi aHTbin MympiKTepre xa6ap 6epfli. MyinpiKTep
6yraH ceH6efli. OJI OJI Ma, Ken6ip MycbiJiMaHflapflMH; 03iHe JJE
6yji MyracH3aHbi MOHbiHflay aywp COKTM. Ojiap OSy EAKIP^EH:
- Eii acaKMHflocbiHHbmHe aiiTKaHMH SijieciH 6e? Eyji TyHi
OJI AKCA MemhiHe Sapbin COJI acepre HAMA3 OKBIRAHBIH, OJI
20 3ji-Eudan, 3:30
38
)KaHHamneH cyuiHutinemeH OH caxada
acepAe 6ypbiHFbi naHraM6apjiapMeH acy3Aecin K6KKe
KeTepijireHiH acaHe COJI TYM K a m a opajiraHAbiFbra aihyzia,-
aefli.
0 6 y EaKip 6ip Hapcem aHKbiH^an ajiFbicw Kejiin:
- Ci3£ep MyHbi OHbin 63 ay3bmaH ecTiflinis/jep Me?- AeAi-
- HA, 63 AY3BIHAH ECTIFLIK.
Xa3ipeTi 86y Eaicip IIaHFaM6apbiMbi3Abin KeKKe
KeTepijireHme niy6aci3 HJiaHbin:
- OJI aiiTca, 6yji - nibiHAbiK. MeH OraH acaHe Ajuiah
T a r a n a A a H aKejireH SapjibiK H a p c e r e K3MIJI c e H e M i H , - AeAi-
KeiiiH 6yji MHipaac MyFacH3acbiH naiiFaM6apbiMbi3Abin
(c.a.y.) 63 ay3bmaH ecrin 6ijireHAe 3 6 y EaKip:
- Cemn Typa ceHJieremne a m eTeMiH. CeH AjuiahTwn XaK
Ejimicicin. MeH 6yraH Tarbi aa KyajiiK e T e M i H , - ae/ii.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oran ijiranaT 6iji^ipin:
- EH, 0 6 y EaKip, ceH OHCH3 na cbiAAbiKCbin (TypauibiJi,
mbiHafibi),- aefli.
Co^aH 6epi 6yji cnnar KMMeTKe AeniH KypMerri aTay
peTiH^e yneMi 0 6 y EaKip^in aTMMeH KaTap (Q6y EaKip
CbmflbiK) arajia 6acTa^bi21.
0 6 y EaKip Cmaamk ITaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) AereH
aflajiAbiFbi, 6epijireHAiri MeH acaHKeiHTijiirimi* apKacbiHAa
OHMH acaHbma acaKMH Tyrap en acaKCbi KepeTiH a^aMbi 6OJIAM.
Ajuiah Ejiiuici (c.a.y.) HcjiaMAM xajibiKKa KeniHeH HacHxairay
acemHAe acaHe 6 a c K a a a i c T e p m a e OHbiMeH acni aKMjiAacbin
TypaTbiH. Eyji acaKHH KaTbmac ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
KaiiTbic 6 o j i r a H F a ^ e i i m eui y3ijiMeAi. COFHC anaHAapbiHAa,
hHacperre Ae yHeMi 6ipre acypAi. Kbi3bi xasipeTi AninaHbi (p.a.)
naHFaM6apbiMbi3ra (c.a.y.) HeKejiecTipy apKbiJiw acaKbiH^biK
6aftjiaHbicTapbi TybicTWKKa y j i a c w n , Kyuiene TycTi.
KyH o3FaH cafibiH MeKKeae MycbuiMaHAapAMH; KaTapbi
KeGeiiin acaTrw. MympiKTepAiH; ojiapra acana KepceTyjiepi ae
BcyHHeH-KyHre apTa TycTi. OMipjiepi MeH niimepiH caKTan Kajiy
yrniH MycbiJiMaHflapabiH irniHeH S i p Ton 3(J)H0nHaFa hnacpeTKe
naiiFaM6apbiMbi3AaH (c.a.y.) pyscaT an AM. KajiraHAapbi HJiahn
40
XannamneH cyuiHuiviemeH OH caxa6a
SiTefli. AjuiahTbiH, Ejimici Kejiin OHMH Kacbma oTbipflbi.
ApaaKTbi Enini (c.a.y.) K63 uibipbiMbiH anMaKuibi 6ojiwn, OHMR
Ti3eciHe 6acbm Koiibin, Mbi3Fbin K e r r i . K^ac KbiJiraHflafl 0 6 y
BaKipflin Tecijcri 6 i T e r e H aarbi acaHbiH Ke3iHe K e p c e T i n yaan
auiHflbi. Aypy acaHbma 6aTca m IIaHFaM6apbiMbi3,a,biH (c.a.y.)
yHKbicbiH 6y3bm aJiy/iaH KopKbin, opHbmaH Tbipn eme^i.
BipaK, flbisbiJiflaraH aarbi nibmaTnaii, epiKci3 K63iHeH acac
bipuibin K e r r i . Hypjibi acy3iHe TaMraH HCTMK K63 acacbmaH
oflHbin KeTKeH AjuiahTbiH Apaaicrbi Ejiinici (c.a.y.):
- CaraH He 6ojiflbi, en, 3 6 y B a K i p ? - aefli.
- 0Ke-meineM ceHiH acojibiHfla K¥p6aH 6OJICHH, eft,
Pacyjiajuiah! AarbiMaw 6ip Hspce uiaKTbi,- fle^i ziaycbi
KbiHacbiJia uibiFbin 2 2 .
AflaM3aT GajiacwHbiH 6aKbiTbi yrniH aci6epijireH CyftiKTi
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MySspaK TyKipiriH maFbuiraH acepre
aca^KaH Ke3fle Xa3ipeTi 3 6 y BaKip^in aarbiHbm auibiraH acepi
SipjieH TOKTaflti. ^ochhwh, 6yji acaHKemri speKeTme
Te6ipeHreH IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- EH, AnjiahbiM, KHHMCT KyHiH^e 3 6 y BaKipflin aapeaceciH
MeHiMeH 6ip«eH KbiJi!- aefli.
Ajuiah Tarajia OCM ynripae acacbipbraraH eKi My6apaK
xyjiraHbi a c a y a w n KOJibmaH KyTKapy yrniH epMeKHii MeH
Kerepuiinai naiiflaiiaHflbi. AjuiahTbiH SMipiMeH epMeKmi
y u r i p ^ i n a y 3 b m a Top TOKbin, K e r e p m i H y a a c a c a ^ b i .
MympiKTep IlaHFaM6apbiMbi3flbiH OPHWH cnnan Kariflbi.
OHM ( c . a . y . ) T a 6 y yrniH e n MbiRTbi i3Kecymijiepfli acan^an
acojira uibiKTbi.
hKecyuiijiepaiH 6acran acypyiMeH ojiap
IIaHFaM6apbiMbi3flbin TMFbuiraH yHripiHin ay3biHa ^efiin Kejiyi.
Ynrip^in ay3HHflaFbi epMeKmimH aybi MeH KerepmiHHiH
yncbiH Kepin anaaHraH MympiKTep OJI acepre a^aM Kipymin
MyMKm eMecTiriH OHJian Kepi KaiiTTbi. MiHe, Ky^ipeTi n y u m
Ajuiah flyHHe/ie en anci3 epMeKmiHiH Topbi MeH KerepmiHHiH
yacbi APKHJIBI EjimiciH ocbuiaMma nopran KajiAbi.
43
Cannon caxaOajiap
HinapaT ce36eH e3raiH aiiiMiH MeH3ereiriH Tyciirin, KO3 acacbiH TERIRI
6bmaH aefli:
- OKeMi3, aHaMbi3, 6ajia-maraMbi3, AY HHeM i 3 6eH acaHbiMbo
cemn acojibinaa KypGaH GOJICMH, en, AjuiaiiTbiH Ejimici!
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHHH 6yji napacaTbi MEH
ce3iMTajiflbiFbiHa TOJiKbin:
- G6y EsKip, KeHinin 6ocaMacbiH. Erep AjuiahTaH 6acKa 6ip
HOC Tanaap 6ojicaM, TCK ceHi Taimap e«iM. Ajiaitaa apaMbi3,zia
HcnaM 6aybipnacTbiFbi MeH cyHicneHuiijiiri Gap (6yji GapmeH
fle KMM6aT)^ereHHeH KeniH, - 9 6 y EaRip ymiH anibiJiraH
eciKTeH 83re Memhreri 6apjibiK eciKTep acaGbiJicbm,- nejyl24.
Eyji OKHFa/iaH GipHeme KyH 6TKCH COH IlaHFaMGapbi-
Mbi3flbiH (c.a.y.) aeHcayjibiFbi acaMaraT^a HaMa3 OKbiTa
ajiMacTaH flspeaceae Hauiapjian Kerri. IIaHFaM6apbiMbi3,ziaH
HaMa3flbi kImhih OKbiTaTbiHbi cypanraHfla OJI (c.a.y.):
- 3 6 y EaKipre AHTBIHH3FLAP, HAMA3^A HM3M GOJICHH!- aefli.
IlaHFaM6apbiMbi3jibiH OGy EaKipre acaMaranca HaMa3 OKbiTyjibi
Tancbipybi MycbiJiMaH^ap yrniH IIaHFaM6apbiMbi3naH Renin
xajiH(j)a SojiaTbiHbiHa HinapaT e/ii.
EyaaH KeiiiH OJI MYCBIJIMAH/iapFa HMAM Gojibin, OH aceri peT
HaMa3 OKbiTTbi. Timi 6ip Tan HaMa3biima IIaHFaM6apbiMbi3Fa
(c.a.y.) HMaMflbiK eTy SaKbiTbiHa Aa He Gojiflbi.
IIaHFaM6apbiMbi3 >KapaTymbicbiHa acaHbrn TacijiiM eTKeH
Ke3^e, 8 6 y EaKip Gacica acepae GojiaTbiH. XajibiK Kapa
acaMbuibin, a3a Tyrbin acairbi. Q6y EaRip xa6ap aceTe
canbiCbiMeH, euiKiMre Tiji KaraacTaH icycTan yuibin, GipaeH
PacyjiyjuiahTbiH GejiMeciHe Ripfli. EeTumeri aca6biJiraH MaTaHbi
KOTepin, OHHH (c.a.y.) MangaHbiHaH cynai. Co/iaH KeiiiH Hap
TsyeKejire 6eji 6ybin, Tarflbipflbin aca3raHHHa MOHbiHcyHbin
GbiJian aefli:
- Ei3 6apiMi3 AjniahTbiH KyjiAapbiMbi3 acaHe OraH
opanaMbi3. 0Ke-menieM ceHin acojibiima Kyp6aH 6OJICWH. CeH
Tipi Ke3/ie azieMi e^in, acaHbiH KeynenHeH yuibin KeTce ne,
aacapbiH aTKaH Tamiaii apaiuiaHbin Kajia Gepimri. Ajuiah Tarajia
47
Cannon, caxadanap
AjuiahTbiH KOJTAaybi MeH MycbiJiMaHflapflMH acap^eMimH
apKacbiH^a en acaKCbi Typae aTKapflbi. XajiH(})a Gojibin TypraH
Ke3eniHfle KypaH MeH xaancre auibiK Gip aajieji Ta6biJiMaraH
Macejiejiepfli caxa6ajiapMeH icenecin, xejiicin memeTiH".
Xa3ipeTi OGy Baicip 6ipeyre acayamcepmijiiri MOJI icTi
acyKTereH Ke3fle, COJI a^aMHbin KaGijieTme Kapan
jiaiibiKTbiJiapbiH n;anbicbi3 Tamian TaraHbinnaH anaTbiH
KeMenrep Gacuibi efli. Mbicajibi, OHMH Kapacbi icTepiHe
IlaHFaM6apMMbi3abin (c.a.y.) "YM6eirin ccHiM/iici" nen araraH
0 6 y YSaMfla H6H }KappaxTbi, KYKMK icTepiHe AFLIJIERRIH yjirici
- OMap OapyKTbi, aca3y acaHe TipKey icTepiHe yaxn^i aca3bin
anyiubiJiapflaH 3aii,zi H6H C a 6 H T r i TaraHbiHaaybi 6 y r a H afiraK
6ojia ajiaaw.
OJI aiciMflep MeH acxep GacnibiJiapwHa yHeMi aca36ama
Typfle Kenec 6epin rypaTbiH. OcbiHaaii KenecTepimn Gipi
HKpHMara (p.a.) aci6epreH MbiHa xaTbm/ia KepiHic TanicaH:
"IcTefiMiH fleri y a ^ e 6epreH iciimi icTe. Ce3 Gepcen, OHM
opuHfla. EcKepTy a c a c a y a a H KopbiKna. BipaK 6yHM ierereHfle
HeHi aHTbin, HeHi aimiay KepeKTiriH aGafijia. Kmajiire
KiHsciHGH apTbiK aca3a 6epMe. )Ka3ara jiafibiK GojiraH a/jaMHMH
aca3acMH Gepyai KeiniKripMe".
OGy BaKipain KapanaHbiMflbiJibiFM, KimineHijwri MeH
a,niji,iuri xajiHtjia Gojibin TaraHMiinajiFaHHaH KeiiiH ae Gip
MbicKan e3repMe^i. OJI 63 KymH 63i Kepin, OTGacbiHbin
HanaKacbiH 6 3 M a n a a n TepiMeH TaGyflbiH, acoji^apwH oiuian,
coraH yMTbuiflbi, MeMjieKeT Ka3biHacbinaH aKiua any yin
yiibiKTaca TyciHe KipMeifriH. OJI cayqaMeH aiiHajiMCKMCM
Kejigi. CoH^aii KYH/iepAin Gipinae 6a3apra GerrereH OHMH
aji;ibiHaH xa3ipeTi OMap uibirbin, oraH xajiH^a GojiraHflbiFbi
yrniH "Gaihyji-MarmaH" (MeMjieKeT GioaaceTmeH) anjibiK
TaraHMHflajiybiH ycbiHflbi. XajipeTi 0 6 y BaKip: "AjiFan Gyji
aHJiMFbiM^M Kepi eTeii ajiMaHMbiH 6a aen KopKaMbiH",- AereH
e ^ i . BipaK O M a p oraH yaKMTbiHbm TeK MeMjieKeT icTepiHe raHa
acerepm, cay^a acacayra ya^MT Kaji MAHTMH MH aHTbin,
aKbipbiHjja Ka3biHaAaH KyH KepyiHe aceTepjiiK aiiJibiK anyra
KOHflip/ii- BipaK OJI KaiiTbic Gojiap^a ajiraH afljibiFbiHbiH e 3 i m n
48
)KdHHamnen cyuimuuiemeH OH caxa6a
MHpacbmaH eceirrejimin, e3meH KefiiH KejieriH xajiHfJmra
6epijiyiH ecneT eTin aca3bin KeTKeH27.
36y BoKipam (p.a.) xajiHfjm 6ojibin lypraH Ke3in£eri
acacaraH KbnMerrepiHe KMCKama TOKTana KeTKeH aceH.
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Kafhbic 6ojiMacTaH SypbiH .flMaMa,
HeMeH >K3ne 6acKa a a acepjiepae acanraH naiiFaM6apjiap rnwra
SacTaraH eai. Ojiap TaflnanapbiH e3aepimn bipKWHa
6arbiHabipFbicbi Kejiin, IIaHFaM6apbiMbi3abin (c.a.y.) K63
acyMybiH naHaajianbin, apeKeTKe KeniTi. 36y BaKip (p.a.)
onapra acKep aci6epin, acanaaaH 6OH KeTepin Kejie acaTKaH
SyjiiKTi 6acbin Tacraabi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) KanTbic 6oaraHHaH KemH Ken6ip
apa6 Tannajiapbi ainHeH nibira oacTaabi. .ShyaHJiep MeH
xpncTHaHaap aa Kapari acarnaabi. Eyji MycbuiMaHaapawn
acaraaiibiH KHbiHaarrbi. 3 6 y hypsnpaHbin aHTRaHbiHaaii, " e r e p
Q 6 y BaKip SojiMaraHaa, IlaHFaMSapbiMbnabiH (c.a.y.) a y H n e
canywHaH KeiiiH MycbuiMaHaap Kynpeyre ynibipap e a i " . B y n
acanjibi KE3MAE KATANAWRBIMEH TAHBUIRAH OMap H6H X a r r a 6 :
"XJ'HHeH HibirymbuiapFa Kapcbi acacanraH corbiCTa 06y
BAKIPAIN MeHeH a e KaTan acaHe eTe biHTajibi eKeHiH KepaiM. OJI
xanncj)a Gojibin TypraH K e 3 m a e xajibiKTbi HcjiaM aaemepme
KepeMeT 6ayjibiraHbi comnajibiK, MeH 6njiiKTi KOJibiMa ajiraH
Ke3iMae ojiapabi 6acKapyaa em khmhamk KepMeaiM",- aen
6ojiMbiCbmaH acyMCaK Mme3ai 06y BaKipain aKHKaTTbi
Koprayra KejireHae 6ocanabiK TaHbiTnan, yjiKeH
acaynKepmijiiKneH KaparaHAbiFbiH aTan KepceTKeH. 0 6 y BaKip
AjuiahTbin KOMcri MeH 63iHiii 6acmbiJibiK KaSineTimn
apKacbiHaa MycbiJiMaHaapabi 6yn KOpKbiHbimTbi anarraH
KyTKapwn, HcjiaM 6ipJiiriH caKTan Kanabi.
OHMH HcjiaM yniiH aTKapraH e n Manboaw iciHin 6ipi -
KypaHAbi acHHaiybi. ilMaMa coFbicbmaa KenTereH xa<|)bi3-
a a p a b i n meiiiT 6 o j i y w , coHbiMeH 6 i p r e a p l y p j i i M a T e p n a n a a p r a
aca3bijiraH K^ypaH aarrapbrnbiH acorajibin KeTy KayniH Tyrbi3abi.
Xa3ipeTi OMapawn acacaraH ycbiHbicbma 06y BaKip
aJirambiHaa: "IIaHFaM6apbiMbi3abin ( c . a . y . ) K63i Tipi Ke3iHae
27 Xaxmyc-caxa6a, 2:148.
4 - 304 49
Canjiax, caxaOajiap
acacaMaraHbiH MeH Kajiafi acacaiiMbiH?" a e n TapTbiHiuaKraca fla,
Syji icTiH, Manbi3AHJibiFHH ce3iHreHHeH KeiiiH K¥pamu>i
acHHacTbipyflbi SyHbipflbi.
KypaHHbiH acHHacTbipbiJiyw ymiH apHaflbi amKa Kypbijibin,
aceTeKuiijiiriHe KypaH^bi e n acaiccw OKwn-6ijieTiH acac
HSH CoSHT TaraHbiHaajiflbi. ITaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) K63
an^biHAa »ca3bMFaHflbiFbiHa exi Kyarepflin icyajiiK eTyi
niapTWMeH KypaH aarrapbi acHHacTbipbumbi. Bip acbumwn
imiHjie 6ejieK-6ejieK 6ojiraH KypaH napaioapbi 6ip acepre
acHHajx^bi. Q 6 y E a K i p a i n aMipi SoSbiHiiia KypaH e n acaKCbi
SijicriH caxaSajiap^aH KypbiJiran apHafibi anKaHbin ajiflbiH^a
oKMjibin, 6ipaybi3AaH KaSbuiaaiiflbi.
XajiH<J>a G6y BaKip acHHacTbipbiJiraH 6yji KypaHflbi
eMipiHiH coH,bma aeniH 6 3 i m n acaHbiH^a caKTaflbi. On KaiiTbic
6oJiraHHaH KeiiiH 6yji HycKa OMap H6H X a n a S K a , ojiaH KeiiiH
OMapflbin Kbi3bi api naHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.)
acySaHJiapbinaH Xa<J>ca (p.a.) aHaMbi3ra 6epiimi 28 .
Ajuiah PacyjibiHbiH (c.a.y.) xann^acbi OSy BaKip HcnaM^bi
MyKTaac Kenijiaepre aceTKi3y ymiH acKep acacaieraflbi. OJI
AjuiahTbiH KtiJibiiHbi aTaHraH XanHfl HSH YAJMJMN
SaciHHJibiFbiHaaFbi Sip acKep#i MpaKKa acojiaa^bi. Byji acKep
acenicTeH acenicKe acerin, HpaKTbm yjiKeH SejiiriH KOJI acTWHa
Kaparrbi. HpaKTbi ANRAHHAH KeiiiH Xajin,a H6H yanmrri
Cnpnara aTraHflbip^bi, Sipaic; OJI acepain ajibmraHbi acafijibi
cyHiHiui xaGap^bi ecTy neuieHeciHe aca3buiManTbi. XnacpaHbm
OH yniiHiui acbiJibiHfla 9 6 y BaKip ayuHe cajiflbi.
OJI TaKyajibiFbiMeH acaHe AJUIAHKA UIHH 6epijireH
KyjiflbiFbiMeH ae epeKineJieHfli. Bip icyHi caxa6ajiap
riaHFaM6apbiMbi3abiHi (c.a.y.) aiiHanacbiHa acHHajibin OTbipraH
Ke3^e Ajuiah Ejiuiici (c.a.y.) ojiapra:
"ByriH KiM opa3a ycTaflbi, KiM acaHa3ara naTbiCTbi, KiM Sip
naKbipaw TofiflbipAbi, KIM aypyabin KOHIJIIH cypan 6apflbi?",-
A,en aceKe-aceKe KowraH cypaKTapbiHbm Sapme <96y BaKip
"MeH" aen acayan SepreH. COJI Ke3fle Ap^aKTbi Eniiii (c.a.y.)
28 EyxapH, CPadawiyjib-Kypcm:2.
50
JKaHuamneH cyiiiHiumemen OH caxa6a
KyJiiMcipen: "6yn epeKmejiiKTep KiMHin SoiibiHaH Ta6bmca, OJI
5K3HHaTKa Kipeai" aereH eai 29 .
Xa3iperi 0 6 y Baxip KypaHaH MAKAMAAN eTe aaeMi OKHTWH.
OJI K^PAH OKBIRAH KE3AE e3i ae erijiin, 63REHI ae TOJIKBITARAH.
HcjiaMHbin ajirauiKbi acbuiaapuHaa Meraceaeri MynipiierepaiH
anejiaepi, 6anajiapbi ACSHE KYJIAAPBIHBIH e3i ae OHMH; K^YPAH
OKbiraHWH Tbinnay yinm aHHajiacwua acmiaribin KanaTbiH.
Bipaic MympiKTep 6ana-maraMbi3flbi ainiMi3aeH 6e3aipeai aen
KOPKTM, 6yraH Keaepri acacayMeH 6ojiaTbiH.
OJI KypaH^bi Tycmy acsHe cyHHerri 6ijiy acarbmaH Aa
caxa6ajiapawn apacbmaarbi en 6ijiripi. OimceHi, yHeMi
PacyjiaruiahneH 6ipre acypin, SoHbmaarbi Sap KaSiaeTiH
HcjiaMflbi, Kypanabi yiipeHyre SaFbiTTaraH eai. CoHflbiKTaH a a
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Tipi Ke3imn e3mae oraH riaxya 6epyre
pyKcaT eTKeH-ai. Xa3ipeTi 0 6 y BaKip nan aarrbm He yrniH
AOHE KAJIAFI TYCKEHAIRM ETE acaKCbi GIJIETIH.
OJI acoMapTTbiFbi acarbmaH aa aaawHa acaH cajiMaHTbiH.
jKoMapTTbiFbi coHinajibiK, Tinri 6yKi.fi aayJieriH Ajuiah
acojibiHaa acyMcayra aeiiiH 6apaTbiH. Byji acanjibi xa3iperi OMap
SbiJian aenfli:
"HcJiaMHbin Ken Tapajiybi yniiH Pacyjiajuiah 6ipae aopaeM-
aecyiMi3ai Syfibipaw. Byji MeHin SaiiJibiFbiMHbiH en Ken Ke3i.
IiniMHeH "an, OCM 6yriH 3 6 y BsKipaeH O30acaM 6a" aeaiM.
Maji-MyaKiMHin acapTbicbiH Ajuiah EjimiciHe aKenin Ta6bic
erriM. Annan Ejiinici "EH, OMap! OTSacbina He lyuiaHpabm?"-
aeai. "/JyHHe-MynKiMHiH acapTbicbiH KanabipabiM",- aeaiM.
Bipa3aaH KeniH OGy BaKip Kenai. On Majr-MyaKm Teric
ajibin KejireH eKeH. Pacyaaaaah (c.a.y.) oaaH, "en, 0 6 y BaKip,
ceH OT6acbiH;a He KanabipawH?",- aereHae OHWH acayaSbi
Mbmay 6ojiai>i: "Ojiapra Ajuiah neH PacyjibiHbin
cyHicneHiuiairiH icajiatipawM". MyHbi ecTireH MeH "6yaaH
KefiiH acaiccbmbiK acacay aconbiHaarbi acapwcTa MeH oaaH
enncaniaH aa 03a ajiMacnbm" aen TyiiaiM.
29 MycjiHM, 0adawiyc-caxa6a:12.
51
Canaan caxa6aJtap
AjiJiahTbiH CyfiiKTi E j i m i c i (c.a.y.) 3 6 y Earapflin (p.a.)
acoMaprrbirbi MeH >KaHKHHpjibiFbiH yHeMi acorapbi 6arajian
MAI^TAH TYTATBIH. OJI (c.a.y.):
"MaraH #yHHe-MyjiKi MeH cyxSarracyw acaFbmaH
ajiaM/iapzibiH en acoMapTM Q6y BaKip" aece, 6 a c x a 6 i p
xaflHciHfle:
" 3 6 y BaKip^eH GacKa icTereH icTepiHin k¥HMH eTefi
a/iMaraH EUIKIMIM acoi<. Bis/iiii KacbiMbi3^a OHMH acoMapTTbirbi
COHFLAFI, KHHMCT KYHI OHMH KAPBIMBIH TEK Ajuiab KAHA 6 e p e
ajiaji,bi",- a e r e H 3 0 .
Ajurah E j i m i c i ( c . a . y . ) x a j i p e T i Q 6 y BsKipaiH HcjiaM a m i
yrniH acacaraH acaKCbiJibiKTapbiH, uibiHaHMJibiFbi MeH
ACAHKHAPJIMFMH apflafibiM MaKTan, OHM SacKaJiapra yjiri-OHere
eTeTiH. naHraM6apbiMbi3flbiH iuiKi acaH ayHHeciH e n acaKCbi
TyciHeriH a e 0 6 y BaKip ( p . a . ) e ^ i . ITaHFaM6apMMM3Fa a e r e H
cyHicneHiuijiiri MeH HcjiaM /jiwiHiH Ken »caHMJiybiH,ua 6yKiji
caxaSaHbin iminfle OHMH opHH epeKiue 6ojiaTbiH. OJI
acaKCbijibiK neH acoMaprrbiK nibiHMHa IHHKTH. OHMH OMipi MeH
KM3METTEPIH TOJIMK KaMTbin a m y - 03 anjibma 6ejieK KITAN
aca3y^M KaaceT ereai. AflaM^M TaHrajiabipbin, TaMcanubipap
ryMbip KeimceH A^AJT cepiK, A63AN T y n r a acaHJibi MYXAMMEA
MycTa<|)aHMH ( c . a . y . ) ce3/iepiHeH 6ipHenie Mbican 6 e p e n i K .
H6H OMap 6biJiaH aeiiai:
- IlaHFaM6apMMM3 ( c . a . y . ) yfiiHeH nibiFbin MeniiTKe Kip^i.
OH ACAFMH^A - 06y BaKip, COJI ACAFBIH^A - OMap Gap efli.
EKeyiHin KOJi/japbiHaH y c T a n Typbin: "KJMMCT KyHiHAe 6i3
ocbuiaiiiHa K a m a TipijiTijieMi3",- Aeju 3 1 .
BacKa Sip xa/wcinzie: "KiM/ie-KiM Ajuiah pH3anbiFbi yiniH
caflaKa 6epce, ^aHHarra "EH, AjuiahTbin cyftiKTi Kyjibi! Mbma
acepre Keji. Byji eciKTe Ken acaKCbiJibiK neH MOJI 6epeKeT 6 a p " , -
jjen uiaKbipbuiaflM. Ken HaMa3 OKbiraH/iap - JKaHHarrbiH HaMa3
eciriHeH, MyacahH/jTep - acHha/i eciriHeH, Ken ca^aKa SepreH-
aep - ca^aKa eciriHeH, opa3a ycTaraH^ap - PaftaH eciriHeH
inaKbipbiJiaAM".
37 ycdyji-ea6a, 4:146.
38 CyioTH, 123.
55
Canjian caxaScuiap
6oHbiHflaFbi 6yji KacHerrepi HMaH Hypbma uioMbin, MyjifleM
GacKama e'irep^i. MycbiJiMaH 6ojiraHHaH KeiiiHri KajiraH eMipi
a^aM3aTTbi TaHraimbipapjibiK flacTaHra aiiHajmbi.
MEKKE KAIIACBIHFLA AYHHERE KEJIREH OMap H6H XarraS
IlaHFaM6apbiMbi3Fa yaxH TycKeH Ke3^e acHbipMa TOFI,I3 acacTa
6ojiaTbiH. yaxn/uH Kene 6acTaraHbiHa ajiTbi acwn 6Tce me, OJI
MympiKTepfliH; KaTapwH^a acypreH ejii. ^FHH, OMipimH; 0Tbi3
6ec acbuibiH acahnnHa KapanrbiJIbiFbiH/ia eTtcisce, KajiFaH 0Tbi3
acbiJibiH MycbiJiMaH Sonwn OTKi3fli.
Onenzji naiiFaMSapjibiK myFbuiacbiHbin 6enereHme ajiTbi
acwn TOJiraH. IIIipK neH TayxHfl apacbiH^arbi Kypec KyH OTKCH
cafibiH KyrneHe TycKeH-ai. MycbiJiMaHflapabiH KaTapbi
KeSefireH cafibiH MympiKTepaiH 3yjibiMflbiKTapbi MeH
cyM^biKTapbi icaTepjii cnnaT ana 6acTaaw. Ojiap Ap^aKTbi
EjimiHi (c.a.y.) ejrripyre merniM Ka6biJiflaflbi. AJI, 6yji yaKbirra
MycbuiMaH^apflbiH, caHbi ani KbipbiKKa fla aceTnereH. Ajuiah
Ejmiici (c.a.y.) ^e MycbijiMaH^ap caHbiHWH KeSeioiH AnnahTaH
cypan ayra eTeTiH. Bip KyHi OJI (c.a.y.) MympiKTepflin
apacbiH^a KyuiTi, xajibiK apacbm^a 6efleji^i KOC OMapflbin
eiceyiHiH 6ipeyi MycbiJiMaH 6ojiybi yrniH:
"AjuiahbiM, HcjiaMflbi OMap H6H XninaM ( 0 6 y JtCawin)
HeMece OMap H6H XarraSneH KyarraHflbip!39" /ien jiyra erri.
TaHFanapjibiK Sip acaiiT, ajiri MyiupiKTepjiiH acHHajibicbiHjia
OMap H6H XnniaM ( 9 6 y 5K3HHJI) Ajuiah EniniciH (c.a.y.)
OJiTipreH aaaMra acy3 Tyiie SepeTimH ManiM^ece, OMap HSH
XarraS 6yji icTi 03 MOHHbiHa ajibin, IIaHFaM6apbiMbi3flbi
(c.a.y.) ejiTipy yrniH aconra uibiraAbi.
OMap uiaiiTaH mariRa TypTin, Ajuiah EjuniciH (c.a.y.)
ejrripyre SeniH 6eKeM Sybin Kene acaTKaHfla aconaii acaKbiHjja
raHa MycbiJiMaH SonraH HyraHMAbi acojibiK'rbipa/ibi. OMap^biH
TyHepin, TyriKKeH TypiHeH Sip 6ajieHi ce3in cecKeHreH OJI:
- Kaiifla Sapa acaTbipcwm, an, OMap?- aen cypaiiflbi.
- 03imH acana amiMeH KypaHbinrrapflbiH irniHe i p i T K i cajibin
acypreH MyxaMMe/rriH K03iH acoiora Sapa acaTbipMbiH, - aen
acayan Karachi OMap.
43 MycjiHM, 0adawiyc-caxa6a, 2.
44 M. IIlaKHp, 168-169.
45 MycjiHM, MMOH, 69.
61
Canjiax, caxaOajiap
KiMfle-KiM OHM armi flece 6acMH ajiaTbiHbiH aHTbin, cenaejireH
Kyn Keurri.
CybiK xa6apflbi ecTin naiiFbmaH ecenripen KanraH
MycbiJiMaHflapflbiH cesiM^epin 36y BaKip Renin,
cybiKKaHflbuiMKneH TI3RIHFLEH 6iimi. OJI: "KiM-ae KIM
MYXAMMEFLKE T a 6 b m c a , 6ijiin KOHCMH, OJI ejifli. AJI KIM/IE-KIM
AjuiahKa KyjiuibiJibiK ETKEH 6 o n c a - OJI 0JiiMci3, Maijri Tipi"
AereHHeH KeiiiH, ce3aepiH ziajiejiaeHaipe iycy ymiH, Yxyr
inaHKacbi Ke3iH^e "MyxaMMea ejiTipiji^i" aereH Kayecer
acaHbiJiraH KE3/IE rycKeH "OJIH HMpaH" cypecimH 144-rni
aaTbiH OKMflbi. C a x a 6 a n a p 6yji a a r r b i 6IJIREHIMEH, /iaji OJI KE3FLE
eniKaHCMHbiH eciHe T y c e KOH MaraH efli. E y j i a a r r b i ecTireHHeH
KeiiiH MycbiJiMaH^ap 6oHJiapbiH acHHaii 6acra,QM. Q 6 y BaKip
6aHcanAMJibiKneH c e 3 ^ e p i H acajiracTbipflbi. " 3 y M a p " c y p e c i m H :
" ( M y x a M M e a ( c . a . y . ) ) 8 j i 6 e T T e , ceH a e ejiecin, o n a p m ejie^i"
ZiereH 30-HIM AATMH OKbiraH KE3^e acaMarar eciH acHflbi.
OMap 6yn acaiijibi KeiiiH 6buiaii aereH efli:
" 0 6 y BaKipain ay3biHaH 6yji a a r r b i ecTireH Ke3fle, aeji-caji
SojiflbiM. Ke3iM KapaybiTbin, SybiH/iapbiM 6 o c a n , acep KyniTbiM.
IlaHFaM6apflMH enreHiHe COJI Ke3fle 6apbin K63iM acerri".
OMap (p.a.) yHeMi IlaHFaM6apMMM3flbin (c.a.y.) T3p6ne-
ciHeH KeHacejien KaJiMayra TbipbicaTbiH. CoHflbiKTaH aa Amiah
PacyjibiHbiH (c.a.y.) ijiiMi MeH pyxaHHHTbmaH en Ken Hap anraH
caxa6ajiapAbiH 6ipi SojiaTMH. OMap H6H Xana6TMH (p.a.) ijiiMi
acaiijibi A6flyjuiah H6H Maciyx 6biJiaH aeii/ii:
"Tapa3biHbia 6ip acarbiHa xa3ipeTi OMap^biH iniMi, eKimni
acaFbma acep acy3iH,n,eri aflaMflapAMH iniMi KOHMjica, OMapflbin
ijiiMi aybip TapTap e,qi. OJI 6i3,ZUH imiMi3fleri ArniahTbi en
acaKCbi TaHbiraH, OHMH KiTa6biH aceTe TycmreH, AIHIMISFLIH
MacenejiepiHin eraceH-TeraceniH aceTiK MeHrepreHflepaiH 6ipi
6ojiaTbiH"46.
riapacarrbi OMap/iMH (J)HKh uiiMmiH KaJibinTacybimia
epeicme opHbi 6ap. CDHKH ijiiMimn Heri3iH KanaraH
KARHFLAJIAPFLBIH KaJibirrracybiH/ia OHMH ajiflbiHaH UIBIKKAH
MACEJIEJIEPAI meniy acojibiH^a ycTaHraH ycTaHbiMflapbiHMH
46 Xaxmyc-caxaGa, 3, 191-192.
62
jKaHHamneu cy uimuuiemeH OH caxaSa
MaijbBM 3op. /^aHajibiK napHHcw OMap/jbin udoKmuhadmapu
(KypaH a o H e xaflHCTepre c y n e H i n ,ZUHH yiciivmep nibiFapyra
TepMHHOJiorHHfla HflacTHhaa flejimefli) HcnaM K¥khfm
TypFbicbmaH eTe MaRbi3flbi.
OMap xa^Hc pnyajiT eTKeH Ke3fle aca can Sojiyra
TbipbicaTbiH. OJI IlaHFaM6apbiMbi3flaH xa^nc pnyaaT eTKeH
KenSip a«aMflapflaH 6yji xaflHcri IlaHFaMSapbiMbnabiH 63
ay3bmaH ecTireHi acaiijibi Kyarep aKejiyiH Tanan eTeTiH.
Xa3iperi OMap^aH 6ec acy3 OTbi3 TOFM3 xa^nc pnyaaT
eTijireH 4 7 .
CoHbiMeH KaTap OMap KjypaH-KapiMHiH TancipiH acaic;cbi
6ijieTiH. IlaHFaMSapbiMbiiflbiH KesiHin TipiciHfle 96y EaKip
c h h k t m n a T y a 6 e p y r e pyKcaT eTijireH Taitqayjibi caxa6anapflbiH
6ipi Sojiflbi.
Ke3iHin TipiciHfle ^KaHHaTneH cyinHmijieHreHiHe acaHe
IIaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) KenTereH MapanarrapbiHa ne
6ejiraHbiHa KapaMacTaH xa3iperi OMap (p.a.), OCH
aMaji^apbiMeH aKbiperre nyTbiJia ajiaTbrn^biFbiHa apKa c y i i e n
KeraeH, "KyjimbuibiKTbi KaacerrijiiriHe c a n eTeii armbiM 6 a ? "
a e n , yHeMi y M t i neH y p e i w H apacbiH^a acypeTM. OHMH " 6 i p
aflaMHbm >K3HHaTK;a, icajiFaHAapbiHbin TosaKKa KeTeTiHiH 6iji-
ceM, acaHHaTTbiK a/iaM MeH 6ojiaMbm 6 a a e n yMirreHeMiH. B i p
anaMHbiH To3aKKa, najiFaHflapbiHbiH Teric acyMaiyca 6apaTbiHbiH
6ijiceM, T03aKTi>iK; OJI a^aM Tarbi MeH 6ojiaMbiH 6a aen
KopKaMbiH" aereH cwpw Tepen, cbiHbi 6mK ce3/iepi
KeninijiiKKe M3JHM.
Ap^aKTH E j i m i m H ( c . a . y . ) cemMfli c e p i r i , aaaji ^ o c b i OMap
O a p y K , OJI ( c . a . y . ) i a m b i c 6ojiraH Ke3«e MYCBIJIMAH^ap/IBIH
6acnibicbi 6ojibin caiijiaHFaH x a 3 i p e r i 0 6 y EaKipflin e n acaig>IH
KeMeKinici 6ojmbi. 0 6 y BsKip CbiaubiKTbiH ^ a y i p i H ^ e OMap-
flbin ycbiHbicw 6oHbiHiua HcjiaM Tapnxbi TypFbicbmaH aca
Manbi3flbi ic - fQypaH KspiM a a i r a p b i H acHHacTbipy acy3ere
acbipbumw. Ejifli eKi acapbiM acbiJi 6acKapraH ajiranncbi xajiH(J)a
06y BaKip ejiiM Tecerinzie acaTK;aH Ke3^e, 63meH COH
47 Cyw™, 123.
63
CaijJiaK, caxadajiap
OMapgbi (p.a.) xajracjjajiMKKa TaraHbiHaaynbi ycbiHflbi. 36y
B a K i p Cbiji^biK O M a p ( p . a . ) acaiiJibi 6biJiaii AereH-fli:
" A j u i a h T a r a j i a H b i n ajiflbma S a p r a H K e s a e " o p H b i n a KiM^i
KajiflbipflbiH,?" a e n c y p a c a , MeH "xajiKbiMflbi ojiapflbin i m i H f l e r i
e n KaiibipjibicbiHa aMaHaT e r r i M " a e n a c a y a n 6 e p e M m " .
36y E a i c i p CbmzibiK; KaiiTbic 6 o j i r a H H a H Kefiin, aflijmiicrin
i3ri yjiriciHflen 6ojiraH xa3ipeTi OMap (p.a.) xajn«j)a 6ojibin
TAFAHBIHFLANFLBI. Onbin 6yn KacHeTi acanjibi A6ayjuiah H6H
A66acTbin ce3i 6ap:
" O M a p ^ b i K e n e c K e ajibinziap. © i m c e m OJI e c n e AJIBMRAHFLA
aflijieirijiiKTin 6 e i i H e c i e j i e c T e n a i " .
XajiH<|)a 6 o j i b i n TaFaHbiHflajiraHHaH K e n i n OMapflbin (p.a.)
e 3 m e acyKTejireH acayanKepniijiiKTeH K a f i f b i c b n ynbiKTaraH Ke3i
6ojiMaflbi. TyH /jcmcm, KyH flCMCH 03min MiH/ieTin ajiaji
a T K a p y r a SoiibiHflaFbi 6 a p Ka6ijie"ri MeH K a c H c r i H acyMcaflbi.
O J I K o r a M / j a AGINET o p H a T y yrniH TbiHbiM c a j i h m r a H H a p c e m
aiTflbiMCH 63iHeH )K3ne acaicbiH TybicTapbiHaH SacTaiiTbiH.
T y b i c T a p b i H acHHan a j i b i n :
"MeH MBIHA/IAH Hapcejiepre TMHMM cajiflbiM. Erep
apanbi3flaH 6ipeyini3flin MyHbi acacaraHbm ecTHTiH 6ojicaM,
S a c K a j i a p b i H a 6 e p e T i H >Ka3anbin e n i e c e c i H 6 e p e M i H " a e n K a T a n
ecKepTeTiH48.
Bip coFMCTaH KeiiiH x a 3 i p e T i O M a p ( p . a . ) lycKeH ojiacaHbi
xanbiKKa TenzieH 6ejiin 6epfli. OpKiMHin ojraacbma 6ip-6ip
acwpTbic MaTa TH/ii. Ajianna 6yji MaTa 6ip Kniw TiKTipyre
KejiMeiiTiH e a i . 0 3 i H i i i y j i b i A 6 a y j u i a h :
- MeH 63iMHin aKbiM^bi ci3re 6epeinH, ci3 63ini3re 6ip
KeiiJieK TiKTipin a n b i H b n , - fle/ii.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) yribiHbin 6yji ycbiHbicbiH Ka6biJi an/ibi.
BipHeuie KyH QTKCH con TirijireH KniMfli ycTiHe KHin,
xajTbiKTbin a j i f l b m a c e 3 c e n n e y r e M m 6 e p r e nibinTbi:
- Y a , MyMHHflep! M e H i Tbmzjan, M a r a H MOHbmcyHbinbi3jiap.
OcbiHbi a i h y b i M y n eKeH, apTKbi c a n r a OTbipraH n a i c w p 6 i p
Kici T y p b i n :
48 Ta6axpm, 3:289.
64
JKaHHamnen cyuiHuiuiemeH OH caxada
- O, MyMHHflepfliii 9Mipniici! MeH caraH 6aFbm6aHMbiH,-
Aefli.
Byji C93^i ecrireH xanH<j)a 6ip^eH ipKinin:
- Here?- ae^i. Ilanbip ce6e6iH TyciHAipfli:
- CoFMCTaH TycKeH onaca/iaH TapaTbijiraH MaTa eiuKaHCbi-
Mbnra KniM TiKTipyre acemefli. Atlanta ceH on MaTa^aH 63ine
Ke6ipeK anbin, khIM Tiicripin ajibincbin,- fle^i.
)Kaya6biH 6epe ajiMafi KanapjibiK Randan ic icTen kohamm
eKeH ^en OHM caH caKKa Kerin Ko6anacbiFaH xa3ipeTi OiviapflbiH
(p.a.) MyHbi ecrireH Ke3^e Keijijii opHbiHa Tycri. BoJiraH acaiiflbi
xanbiKKa TyciH^ipy yrniH acaMaraTTMH imiHfleri yjibra KacbiHa
uiaKbip/jbi. Eanacbi A6flyjuiah 63iniH yjieciH SKeciHe 6epremH,
aneciHin co^aH khIm TiicripreHiH xajibiKKa aHTbin 6ep/ii.
MyHbi ecrireH xajibiK Ta Karrbi KyaHflbi. COJI Ke3^e
6araHarbi Kici xypbin:
- EHfli aHTapbiHflbi airr, MyMHH/iepflin SMipmici. ERZU caraH
SarbmaMbiH,- a e ^ i .
Oflijierriii an; 6epeHi OMap (p.a.):
- AnnahbiM, MeHi acacaraH naTejiepiM^i ecKepTeriH 6ip
yM6eTKe xajiH<J)a enceHiH yuiiH caraH uieKci3 MaaaK airraMbm,-
/ien KOJiflapbiH KOKKC acafibin ayra eTTi49.
Bip KyHi xajiH(})a OMap MeH 6ip caxa6aHHH apacbiH^a
KejiicneyuiijiiK Tybin, OJI eiceyi /lay/ibi a^iji na3MHbin T e p e j i i r m e
acyriHy apKMJibi uieuiyre KenicTi. OJI Kes^e s^iji Ka3bi
caxaGajiapflbin iuiiH^eri Ge^ejifli 330^ H6H CsSHT 6ojiaTMH.
Xa3iperi OMap (p.a.):
- ApaMbi3flarbi MacejieHiH TymmH TapKaTbm 6epciH aen,
caraH Keimiic,- ae^i. Xa3iperi xajiHt^aHbiH acTbma
Kopneiue Tecen, acaHMHa OTbipFM36aKmbi 6ojiFaH.ua OJI:
- Byji 6eperiH yKiMina;e acacaraH anrauiKbi 3flijieTci3fliriii, -
fleai. COCMH:
- Ajiflbina KejireH xajiH<j)a MeH KapanaSbiM xajibiKTbiH Ke3
KejireH OKijiiH Ten TyTnaiiMHiua, ceH 6yji jiaya3MMra jiaiibiK
6ojia ajiMaHCbiH. OfliJi Ka3bi xajra<j)aHMH; eMec, AjuiahTbiH
52 Ycdyji-sa6a, 4:67.
53 Thpmh3H, Manahfbif), 18.
54 KaHfluxjiayH, 2:848.
68
MaHHamneu c yuinuiinemen OH caxa6a
- Erep aswu, Kya™ MOJI TaraMaapMeH KopeKTeHcen,
KbHMeTinzii acaKCbi aTKapy yrniH icym acHHancbm, - aereHae
xajiH(})a OMap ( p . a . ) o j i a p r a :
- OpHHe, ceHflep MeHin acaraanbiMaw oHJiaiicbiHzjap. EipaK,
MeH eKi flocbiMHbiH (Ajuiah P a c y j i w MeH xa3ipeTi 3 6 y BaKip)
OCH acojijjbi TaH^araHAapbiHa Kya SOJIAHM. E r e p ojiapawn
acojiHHaH afibipbiJicaM, cwiapabm acaHaapbma aceTe ajiMaft,
aKbipeTTe 6 i p r e S o n a ajiMan KajiaMbiH, - g e n acayan 6epai.
T a r w g a Sip p e r i icejireHae Sbuiaii a e r e H e a i :
- AjmahKa aHT eTeniH! Bi3 6yjr eMipain Ji333aTTapbiHa K63
cy36eHMi3. Erep Sip K03bi coHbuiwn, oaaH asMai TaraMaapawn
nicipijiyiH, acy3iMHeH cycwHaap aaHbmaanbin aacTapKaHbiMa
3KejiiHyiH 6yflbipcaM, apHHe, Sya Sojiap eai. BipaK Si3 MyHaafi
ji333aTrrapabiH KapwMbiH o ayHHere Kanai>iprbiMbi3 Kejieai.
©HTKeHi Ajuiah "ci3 SapJibiK TaMarna HbirMerrepi ni 3ai ocbi
ayHHeae Taywcbin Smpaini3, ji933aTbm Tarrbinbo"55,- aenai-
MeH AjuiahTbiH SepreH HbirMerrepiH Syji ayHHeae TaywcKbiM
KeaMeiiai.
Cnpjia, Mwcbip, HpaK, ApMeHHH, 3 3 i p 6 a n a c a H , Ilapcbi
mbiraHarw, KppacaH ceKijiai ejiaepai KOJI acTbraa KapaTKaH
KyHaepain 6 3 i H a e ae, xa3ipeTi OMap (p.a.) ayHHemn enciHiiii
ji933aTTapbma K63 cajiMaaw, paKaTKa SejieHin Kyc acacTbiKKa
Sac KOHbin MaMbiK TeceKTe acaraaabi. BaiiJibiK neH ayHHere
KyHbiKnaii, Kapa SacbiHbin KaMbiH KymTeMeft, xaiibiKTbin
HrijiiriH oiinan, e 3 i m n KaaceTTijiirmeH oaapaiKiH acorapbi
KoflraH e a i .
OMap (p.a.) - TaKyajibirw aoHe KyJinibiJiwrbiMeH ae
mbiHHbiH yrnap 6acbiHaarw SipTyap Tyjira. EojiMbicbmaH
amyra Te3 OMap Kacbraaa Sipey Ky^paH OKbica, amybi Te3
TapKaHTbiH. Xa3ipeTi IIaHFaM6aphiMbi3abin: "AKbiperre
acayamca TapTbuiMacTaH 6ypbiH, 63aepini3ai Syji aynneae
acayamca TapTbinbi3aap" a e r e H ecHeriH yHeMi a c a a b m a a y c T a n ,
Kyaanabin KyTTbi KyHi acacTbiKKa Sac KOflpaa: "Eh, OMap,
SyriH A j u i a h yrniH He i c T e a i R ? " a e n cypaiiTbiH.
55 Axw<P, 20.
69
Cannon, caxadajiap
5KayaiiKepinijiiri MOJI, a/iiji xajiH(|>a ejiiMfli spAafibiM ecKe
cajiwn Typybi yrniH e3me 6ip Kbi3MeTiui TaraHbiimaH,nbi.
A n a H f l a caMaiibiHa aK TycKeHiH K e p r e H f l e "eHfli KaaceT 6 o j i a
KoiiMaccbiH," aen OHW Kbi3M6TiHeH 6ocaTnaH e^i.
FanaMHbiH, panbiM Hypbi MyxaMMea MycTacjjaHbin (c.a.y.)
KapanaftbiM, acynbiHbi eMipi OHM nspyaHa Kynre TycipeTiH.
Bip KyHi OMap OAPYK (p.a.) IIAHFAM6APBIMBI3ABIH y i i i H e
Sapaflbi. A j u i a h Ejiuiici (c.a.y.) KaMbicTaH a c a c a n r a H i u h z h h
YCTM/ie acaTbip eKeH. IHH/UH YCTIHE eui Hapce TecejiMenTi. Bac
HcaFbiH^a KypMa acanbipaKTapbmaH acacajibin, TepiMeH
n a n T a j i r a H 6 i p acacTbiK, a a r b i H b i n a c T b i H ^ a HJieHreH KiuiKeHe
Tepi r a H a 6 a p e^i. M y 6 a p a K a e H e c h i e TycKeH K a r r b i uiHflin
i 3 ^ e p i H K e p r e H OMapflbin ( p . a . ) K03flepiHe e p i K c i 3 a c a c K e i m i .
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oflaH:
- EH, OMap, Here acbuiaiicbiH?- flefli. OJI:
- O, AjuiahTbiH Ejimici! MpaH MeH BH3aHTHa HMneparop-
jiapbiHbiH caH-cajiTaHaTTM 6afl OMipjiepi eciMe TycTi. CeH
AjuiahTbiH Ejimici SonraHbiHa KapaMacTaH, ocbiHflaii acynbiHbi
TipniK Kemecin. CoraH TOJIKHMMH, aereH-^e, IIaHFaM6apbiMbi3:
- Byji flyHHe - ojiapjjki, aprw ayHHe - 6i3Aiici 6onFaHbiH
KanaMaiiMbicbiH?- ^en OMapAbi acySaTajjbi56. MiHe, Ajuiah
PacyjibiHbin (c.a.y.) eMip MeKTeSiH KepreH OMap (p.a.) m
FyMbipbiHbiH coHbraa .neiuH flyHHemH; eTKiHiui HbiFMerrepiHe
6 a c HMefli.
KapaHFbijibiK .zpyipiHfle xa3iperi OMap^bin (p.a.) Ke3min
acacayparaHbiH euiKiM KepMereH. Ajian^a MycbiJiMaH
6onraHHaH KeiiiH acyperi acyMcaK, ce3iMTan acaHe KOC acaHapbi
6 o T a n a n TypaTbiH a ^ a M r a aHHarwbi.
AaaM pyxbiHbin a3birbi, aiHHin Tyn Tiperi 6ojibin
Ta6bmaTbiH HaMa3 - xasiperi OMap (p.a.) ymiH AjuiahneH
SaiiJiaHbiCTbipaTbiH 6epiK Konip. TyH acapbiMbiHa fleftiH HaMa3
OKbin, acaH-T3HIMEH jjyra ETETIH OJI OT6acbiHflarbiJiapflbi ^a
TYHRI HAMA3RA "omSacbma HOMO3 onydbi dyubip, o3in de
ca6bipjibuibiKlneH HOMM OKybiH,dbi Mcanzacmbip. Cenen bip-
3MK, cypaMauMbi3, (Kepicimue) Eh ceni bip3biK,maHdbipaMbi3.
56 M.UIaKHp, 189-190.
70
JKmnamneH cyuiHiui/iemeH OH caxa6a
/KuKjL'bi mmuMce maKyajibiK, apKfiuibi nejiedi 57", - aereH
aHTTbl OKbin OHTaTblH.
PyxaHH 9JieMHi« Ka0TajiaH6ac ryjiracbi OMap OapyierbiH
acaMaraTneH HaMa3 oiy>in rypraH/ia acbuiaraH aaycbi COH,FM
KaTapaarbiJiapra fleftiH ecTijieriH. Ke6mece cojibiFbm 6aca
ajiMan aaiTapflbi coHbma aeniH OKyra aapMeHi KajiMaiiTbiH.
T i m i Kefifle ORbiraH KypaH aaTTapbiHbiH MamHe Tepen
SoHJiaraH c a r r e TanbiKCbin I o n i a n TyceTiH.
O J I HaMa3ra T y p r a H Ke3iHfle 6 y n /ryHHeMeH SafljiaHbicbiH
TOJIMK; y3in, 63IH yMHTbin KETETIH. Timi Q6y Jlyjiy ^EREH Kici
OHM HAMA3 OKbin rypraH KE3IHFLE Kejiin nbimaKraranaa, 63fflin
aHTybiHina "ymiHiiii peT nbimaK ypraHraFLENIHOHM HT eiceH"
AEN ofijian najiraH. B y j i - OHMH HaMa3ra KaHinajibiKTbi MSH
6eprenairiHin 6ejirici. IlbiinaKrajiraHHaH KeiiiH ecrneH TaHbin
>KaTKaH xa3ipeTi OMap^bin eciH acHHaTy yrniH KaHflaii inapa
KOJMANCA m 6ojiManTbi. COH^A OHM ACA^CM TAHHTBINAAP
"OHMH eciH HaMa3 r a H a acnrbrn ajia^bi" ^en, acaHMHflaFMJiap:
"o, MycbiJiMaHflapflbiH SMipinici, HaMa3flbin ya^biTbi icipfli"
AereH/ie, xajiH(})a OMap (p.a.) "HaMa3 OKMMaraHHbiH HcjiaMHaH
HOci6i acoic" flen 6 3 - e 3 i H e KejireH eKeH58.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) nbimaicrajiFaHHaH KeiiiH yni KyH eMip
cyp^i. 03me KacxaHAbiK acacaraH a^aM^M i3flen Ta6yflbi
6yHbipflbi. 03IH nbimaKTaraH a^aM KOH TepiciH acaMbmraH
acajiraH MycbiJiMaH, Ty6i HpaHflbiK, Ky<J)a 9KiMi Myrnpa H6H
LLl9F6aHbiH KM3Meraiici eKeHi aHbiKTanflbi. MyHbi ecTireH
OMap (p.a.):
- AjuiahKa uiyKip. AKbiperre AjmahTbin ny3bipbinzia
MaH^aftbi caac^ere mreH 6ipeyMeH ecemecneHMiH,- flen
MycMJiMaHHbiH KOJiMHaH K;a3a T a n n a r a i m M F M H a KyaH^bi. OHMH
KopbiKKaHbi - 6acniMjibiK eTKeH Ke3fle a6aHCbi3.ua xamcbiHa
3/lijieTci3 6ip yiciM 6epin, COJI yrniH Kyp6aH KerriM 6e aereH
OHM efli. COH^MKTaH aa A6flyjmah H6H A66acTbi acaHMHa
inaKbipbin:
57 Taha, 132.
58 Ta6a%am, 3:350; KaH/ihixjigyii, 4 : 1 4 3 9 .
71
CaHJiaK, caxa6ajiap
- M e H acannbi xajiKbiMHMH niKipimn Kanaaii eKeHiH 6 i n i n
Kenyinai c y p a i i M b m , - a e a i .
A6aynnah xanbiKTbin apacbmaa 6ojibin KanTKaH con:
- O, MyMHHflepaiH SMipmici! MycbinMaHaapaaH Kan TonKa
Ke3flecceM, ceH ymiH 6ajiajiapbiHaH afipbinraHaaH KO3 acacbiH
TQKKemH KepfliM,- aen KeniniHaeri KyaiKTi KeTipreH eai.
©MipimH; COHFM aeMme aeiiiH KyHai3 KyrnciaeH, TyHae yHKbiaaH
aiibipbUTbrn, TbiHbiM KepMen xanKbiHbin acaraaiibiH oiuraraH aain
6acnn>i apanapbmaH y3inin Kerin 6 a p a acarKaHaa eni Kajiainna
>KburaMacbiH. ByraH KapaMacran on: " . . .xanKbiM-Hbin KaMbiH oiuian
esiMai Karrbi HiapniaiTbiM. Yii iniiMe icapan anMaabiM. Conna aa
M a p a n a n a n y SbuiaH xypcbra, erep aca3ara xaprbmyaaH aKbiperre
KyTburap SoncaM coraH aa pH3aMbm", - aereH59.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) KaiiTbic 6onap Ke3ae xanH(J)a
TaraiibiHaan KeTKeH acoK- B y n acayanTbi icTi o n rtaHraM6apbi-
Mbi3abin >KaHHaTneH cymHmineHreH caxaGanapw Onn H6H
B 6 y T a n n 6 , OcMaH H6H A(jxJ)aH, A 6 a y p p a x M a H H6H Ay(J), C a r a
H6H 36y YaKKac, 3y6aHp H6H OyyaM acaHe Tanna H6H
¥ 6 a H a y n n a h K a ( p . a . ) acyicren, y m KyHHin iiuiHae apanapbmaH
6 i p e y a i xanH<|)a eTin TaraHbmaaynapbiH Tancwpabi.
Aacan acacTbirbma 6ac Konp anabmaa OMap OapyK (p a.)
ynw A6aynnahTbi Kacbma maKbipwn anwn, KapbnaapbiH
Teneyai ecneT eTKeHHeH Kenm MyMHHaepain aHacw Aiirna
aHaMbnra 63inin IIaHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) 6eH 06y BsKip-
ain (p.a.) acaHbma acepneHyi ymiH pyKcaT cypayra aci6epepae:
- MyMHHaepaiH; aHacbiHa 6apbin, OMap caneM aiiTbin
acaTbip ae. Eipaic, Mem MyMHHaepain aMipmici aen airnia. MeH
6yaaH Syjiaii MyMHHaepain aMipmici eMecniH. OraH: "Xaira6
ynbi OMap aocTapbiHbin Kacbma acepneHy ymiH pyKcaT
cypaiiabi a e " , - a e n Tancbipaabi.
A6aynnah aKcciHin 6yn caneMiH aceTKi3reH Ke3ae, Aiiiua
(p.a.) aHaMbi3 e c i n ep OMap (p.a.) ymiH K63 acacbiH T e r y a e e a i .
CaneM 6epreHHeH KeiiiH aKeciHin eTiHimiH aceTKi3reHae A n u i a
aHaMbi3:
3. OcMaH 3yH-HypaHH
75
CatyiaH caxadajiap
aiiTKaima, 3emH Koiibin Tbmaan, aHTKaHaapbma KbnbiFyuibuibiK
KepceiTi. CoflaH KeiiiH eKeyi Sipre PacyjiajurahKa (c.a.y.) 6apabi.
IIaHFaM6apbiMM3 (c.a.y.) OcMaHra:
- AjuiahTbiH paKbiM^biJibiFbi 6ojiraH )KaHHaTKa yMTbia. M e H
c a r a H acaHe 6 y K i a a a a M a a p a w Typa a c o a r a 6acTayuibi p e T m a e
aci6epiaaiM. AJUIAHTAH GACKA em6ip TAMP >KOK,- aen K^YPAH
OKMflW-
Xa3ipexi OcMaHHbin acaH ayHHecm Hjiaxn ce3aepain cwpjibi
TapTbiMflbiJibiFbi 6aypan aaaw. BipaeH acypepiH ae, TiniH ae
KaaHMara Kea-ripin, MycwaMaH S o a a b i . B y a ce3iMai KeiiiH o a
6biaaHHia aceTKi3reH eai:
- PacyaaaaahTbiH ay3bmaH ecTireH aaramKbi ce3aep
coHiuaabiKTbi acepjii eai, KaaHMa mahaaaT ay3WMHaH epiKci3
Teriae 6epai --
Oa 34 acacwHaa MycwaMaH 6oaaw. )Kac, biKnaaabi
cayaarep 6oaaTbiH. 03miH 6oiiHHa acapacbiMan cajiMaKTbi
MiHe3i 6ap OcMaHHbiH MycwaMaH 6 o a r a H H H ecTireH HeMepe
aracw XaKaM H6H Q6yji A c arnyaaH acbmaaHbin KeTe aca3aaaw.
OHH 6ip AINREKKE 6aiiaan: "Bya aiHai TacTan, aTanapbiHHbiH
aiHiHe KaiiTa opaaMaHbiHina c a r a H xaMaK >KOK",- a e a i - OCMBH
"AaaahKa aHT eTeMiH, 6ya ainHeH 6eT 6ypbin aTaaapbiMHHH
amiHe KaHTnaHMbm" aen aacaaaaH a a KaHMWKnaHTbiHbiH
aiiTTH. ByraH K63aepi aceTKeH TybicTapbi apa Tycin, OHH
KyTKapbin K a a a n 6 3 .
HcaaM KeaMec SypbiH 96y JlaxaS-rin yaw ¥T6a
naHFaM6apbiMbi3awH ( c . a . y . ) KW3bi PyKHara yitneHreH eai.
IIaHFaM6apbiMW3abiH ( c . a . y . ) acana 6 i p AIHAI yaFbraaaraHbiH
ecTireHHeH KeiiiH ¥T6a riaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.): "ceHin
Kbi3binabi aa, yarbnaaraH aininai ae KaaaMaHMbm",- aen
xa3ipeTi PYKHHMEI-R aacbipacwn Kerri. OCM3H (p.a.)
riaHFaM6apbiMH3aaH ( c . a . y . ) PYKHHHH 03iHe HeKeaen K o c y b m
OTiHin, oraH yiiaeHeai.
MyinpiKTepaiH KepceTKeH KopabiKTapbi MeH
syabiMabiKTapbiHaH nyrbiay yrniH 3(|)HonHHFa hnacpeT eTKeH
66 THPMH3H, MmaKu6:19.
67 ycdyji-m6a, 3:378.
78
JKaHHamneH cyuiHiuuiemeH OH caxa6a
coFbicTapflbin SapiHe naTbicnaH xa3ipeTi OcMaH^w
«XyaaH6iiH» KejiiciMi Ke3iHfle IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
KYpaHbiniTapra Ejirni erin aci6ep,ni. Xa3ipeTi OcMaH MeKKere
Kejiin, HHeTmin TeK KaHa YMpa KaacbiJibiFbiH acacay eKeH/jiriH
aHTbin TyciHflipce fle, MympiKTep oraH Kacapbicbin Sbijiaii fle^i:
- CeHi aci6epreH a^aMra 6apbin airr. OJI eniKamaH MeKKere
Kipin, K^arSaHU Tayan ere ajiMafiflbi. Ajian/ia ceH 63in Tayan
eTKiH Kence, 6i3 Kapcbi eMecni3,- aeai. OcMaH ojiapra 6buiaH
Aen acayan KaHTap/ibi:
- Pacyjiajuiaii Tayan eTneinHine, MeH ae K^arSaHbi Tayan
eTneHMiH.
KypaiibiinTap 6yji ce3^i ecrin amyjiaHbin, OHM 6ip niaMa
yaKbiT KaMay/ia ycTaHflbi.
OcMaH 3yH-HypsHHHiH KaMayra anbiHFaHflbiFbi Typajibi
xa6ap MycbiJiMaHflapra "inainT SOJIAM" flen acancan acerri. Byji
MycbiJiMaHflapflMH aniy-bi3acbiH Tyflbipflbi. HjiahH yaxn
IlaHFaM6apMMM3Fa (c.a.y.) cepT 6epy/ji 3Mip erri. EyKiji
MycbiJiMaH/iap PacyjiajuiahKa 6aFbiHbin, Ajuiah acaHe OHMH
PacyjiMHMH acojibiH^a KacbiK KaHflapbi KaJiraHina maHKacyra
cepT 6ep^i. Pacyjiajuiah 6ip KOJIMMCH e3i yrniH, eKiHini
KOJiMMeH OcMaH yrniH cepT Ka6bm.aa.abi. Byji cepT HcjiaM
TapHXMHfla "Pn^yaH cepTi" .zien aTajibiH^bi.
MyHbi ecrireH MympiKTep KopKbin, xa3ipeTi OcMaH^bi
6ocaTbin aci6epefli. Bipa3 yaKbirraH con OcMaHHbiH aMaH-eceH
opajiyti MycbiJiMaHflapflbi 3op KyaHbiniKa Sejie^i. OraH
"K^ar6aHbi T a y a n eTKeH nibirapcbiH, cipa" flereH^e, OcMaH
ojiapra:
- AiiJiahKa aHT eTeMiH. Erep Pacyjiajuiah XyflanSHajia
6ojibin, MeH MeKKere 6ip acbui KancaM Aa, OJI (c.a.y.)
^ar6aHM Tayan eTnemmne, K^arSaHbi acajiFbn 63iM Tayan eraec
efliM,- zien acayan Gep/ji68.
OcMaH (p.a.) KeniHri corbicrap/ibiH 69pme XaMSap,
MeKKeHin ajibiHybi acaHe Xaya3HH ypbicbiHa 6acTaH-aaK
KaTbiCTbi. XyHSHH coFbicbiH^a flyan Topi3^i 63 fleHejiepiH
68 Cupa, 3:330.
79
Cannon caxa6anap
xocbin, IlaHFaM6apbiMbi3flH (c.a.y.) aynmaHHaH KH3FbiiuTaH
KopFaiuTaFaHflapflbTH apacbmaa OcMaH AA 6ap EAI.
TaSyK coFbicw - HcnaM TapHXbmaaFbi en Manbnau
OKHFaaapabm 6ipi. Xa3ipeTi 0CM3H OCH coFbic^a acapaeM
peTmae CnpHara aci6epy yiniH aaHbmaaraH yrn acy3 TyiieHi
acyriMeH Koca 6epai, api MMH aHHap aKina acaHe eay aT
6aFbiniTaraH eai. naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHMH 6ya
acoMapTTbiFbma 6aiiaaHbicTbi, "6yaaH KeiiiH icTeirriH KaTeaepi
OcMaHFa 3HHH KeaTipMeiiai" aen cyinHininereH 6oaaTbiH69.
}KoMapT caxa6a OcMaH SaiiabiFbiHbm myKipiH e T e y yrniH
MyKTaac aaaMaapra yHeMi cwii TapaTaTbiH. MaanHaaarbi
auiTbiK Ke3iHae OcMaH (p.a.) CnpnaaaH acy3 TyiieHiH a c y r m a e H
Meamepae acTbiK aabin Keaeai. Eya Snaaiiabi caTbin aay ymiH
caxa6aaap OHMH Kacbma acyripicin Keaeai. BipaK OcMaH 3yH-
HypaiiH oaapra: " c i 3 a e p a e H acaKCbi, ci3aeH Moa aKbi 6epeTiH
aaynibiM 6ap",- aeai. Carbi cbiHbin, yHacbipracbi TycKeH
caxaSanap 6yHbi 36y BaKipre aceTKi3in, OcMaHHbm 6ya
apeKeiiHe peHiuiTepiH 6iaaipai- 96y BaKip (p.a.) xa3ipeii
OcManabi SapineH acaKCbi TaHbiraHabiKTaH, oaapra:
- Oa PacyaaaaaiiTbiH Kyney 6aaacbi 6oay apKbiaw
KypMeTKe ne 6oaabi. DKAHNARRA aa - OHHH acoaaacbi. Ci3aep
OHM KaTe TyciHreH 6oaapCbi3aap. ^Kypinisaep, 6ipre 6apbin
acaraaiiabiH aHbiK-KaHbiFbiH e3iHeH cypafibiK,- a e a i .
XanH(j)a 36y BaKip xa3ipeTi OcMaHFa 6apbin:
- Eii, OcMaH, caxaSanap cemH ce3aepine peHacinTi.
OaapabiH MeceaiH Here KaiiTapaMH?- aereHae, OcMaH (p.a.) :
- Eii, PacyaaaaahTbiR xaaHcjmcbi! OaapaaH acaKcw aaynibiM
6ipre aceii acy3 6epeai. MeH ae 6HaaiiaM 6ipre aceii acy3
Gepyinire carrbiM,- aeai.
OcMaH 3yH-HypaiiH 6ya ce3aepiMeH KepyeHaeri Man-
MyaKiH Aaaah aconbmaa caaaKa KMabin 6epreHairiH aiiTKaH
eai. A3 yaKbnraH con acy3 Tynere apTbiaraH acraKTbi
MaaHHaaarbi naKbip caxa6anapra TeriH TapaTbin aci6epai.
Xa3ipeTi Q6y BaKip 6yraH Karrbi KyaHbin, OcMaHHbm
MaHaaiibiHaH cyiiai.
70 THpMH3H, Mana^bi6:19.
71 A. Kypy^aH, 171-172.
82
JKauHamneH cyuiiiwbiemen OH caxa6a
TapTKaa EJJIM. Keji, MeHeH COJI aKMH,flH aji" AEN, icyjira KOHpaa-
KOHMaH K^jiarbiHaH ycxaxbin, "Karrbi TapT, 6ajiaM. Kbicac* -
6yn ayHMeae. AKBipexre Kwcac aeon",- aeiiai.
36y BsKip CbiaUbiK xaJiH^a 6ojibin xypran KC3iHae
OcMaHHbin (p.a.) KeHCCwe acni Kyjiaic acaTbiH. B6y EaKip ejiiM
Teceriime acaTbin, e3MeH KewiHri xajiH^aHWH KacHenepiH
6aaHflaraH Ke3iHae OcMaH (p.a.) 6yjiapabi aca3bin oTbipaw.
XajiH(})a 0 6 y EaKip e 3 i m H aTarwcbi KejireH a^aMbinbiH aTbrn
aHTa ajiMan 6ip Me3eT Tajibin Kajiaw. OCM3H (p.a.) OHM KaMxbic
6ojiraH exeH aen, xa3ipeTi OMapaMH aTbrn aca3bin aci6epeai.
Bipa3^aH KeiiiH 06y EaKip eciH acnbin, KiMHin aTbrn
aca3FaHbiH cypaaw. OcMaH:
- CeHi acaH TSCJIIM e r r i a e n o i u i a n KanawM. Ajiaybi3AMKXbm
TyybiHaH Kopbi KKaHflbi KxaH OMap H6H Xaxxa6Tbin aTbrn
aca3#biM, en, MyMHHaepain aMipmici! - aeai-
06y EaKip (p.a.) OHMH 6yji CE3IMXAJIAMFMHA Kaxxbi KyaHbin,
pH3anbiFbiH 6i/mipin:
- H c j i a M r a acaHe MycbiJiMaHaapra a c a c a r a H 6 y j i Hrijiirine
A j u i a h aicbipeTTe K e n acaKCbiJibiK 6 e p c i H . E r e p e 3 i n m H aTbiimbi
aca3can Aa, KaTejiecneren Gojiap eain, - aeai72-
Xa3ipeTi OcMaH OMapaMH (p.a.) xajiH(|)ajibiFbi 3aMaHbiHfla
aa oraH maMacbiHMH acexKeHiHine KOJiynibiH 6epai- OMap
OapyK ManrijiiKKe KO3 acyMap ajiaMHaa TaraiibiHaan KCTKCH
MbiHa KicijiepaeH: ASayppaxMaH H6H Ay<J), Cara H6H 36y
Yaiycac, Tanxa, 3y6aiip, OcMaH acaHe OjinjiepaeH KypajiraH
inypa Maacinici (Kenecinijiep Maacijiici) KOC HypatiH neci
O c M a H a w xanH(J)a eTin ineniTi.
OJI xajiH(j)ajibiKKa Sbuian xaraiibiHaajiabi: OMapaw (p.a.)
acepjien 6iTKenHeH KeiiiH a c o r a p b i a a aTajiraH rnypa M y m e j i e p i
eKi KyH 6oiibi Kenecin, 6yji opbiHFa KiMai xafaiibmaay
K e p e K r i r m e i n e n i i M 6 e p e ajiMaaw. Y u i i m n i KyHi A 6 a y p p a x M a H
H6H Ay<j) ajiTbi K a n a n a a x x b i H y m e y i H i n yMixKepjiiriH anybiH,
KanraH y i u e y i H i n S i p e y i H x a a a a y xypajibi ycbiHbicbiH aiixTbi.
84
JKaHHamneH CYUIHWINEMEH OH caxada
86
2KaHHamneH cyuiniutiemen OH caxa6a
T9p6HeciHin 3Jici3 6ojiyw aa, SyjiiKuiijiiKTiH nibirybiHa
KOJiaMJibi a c a r a a i i a c a c a a w 7 3 .
O J I OJI Ma, 6 y r a H nhyjxw Teicri A 6 a y j u i a h H6H C a S a m n a e i c -
a p e K e r r e p i KOCBMRAHAA c e H e Koiobi ICHMH 6yjiiK e p T i a i m a n a H b i
Kayjia/ibi.
XnacpaHbin OTM3 6eciiiiiii acbuibi Ky<J>a, Bacpa, Mbicwp
CHHKTbi aHMaKTapaaH KejireH 6 y j i i K m i j i e p x a 3 i p e T i OcMaHHbin
yiiiH Kopmayra anaabi. OJIH wane ae 6acKa aa Sejirijii
c a x a 6 a n a p K o p m a y a w 6 y 3 a ajiMaHaw.
ByjiiK y j i r a i i b i n , OHM TOKTATY e T e KHBIHRA COKTU. X a 3 i p e T i
OJIH eKi y j i b i - X a c a H MeH X y c e i i H a i xajiH(|iaHbi K o p t a y yrniH
Ky3eTiui KbiJibin NAJIAWPAW. A6ayJiJiah H6H O M a p acaHe 6acKa
aa caxa6anap xajiH<j)aHbi KoprayMeH Gojiaw. Byji Ke3ae
6 y j i i K m i j i e p a i n ariTbiKKaH aeMiH 6acaTbiH acacaic Sap SonaTbiH.
ASayJiJiah H6H 3 y 6 o f i p , 3aiia H6H CSSHT, 3 6 y h y p a f l p a acaHe
Saeica a a caxaSanap AjuiahTbiH aiHiHe KOMeKTecyre aaiibiH
eKeHaiKTepiH, xann^a pyncaT Sepce, SyjiiKinijiepre Kapcbi
c o F b i c a x b m a a p b i H aHTaaw. Bipaic, acyMcaicTbiK, a a e n i i n i K neH
yajimaKTbiKTbiH i3ri y j i r i c i OcMaH MycbiJiMaHaapawH naHbiHbin
T e r i j i y i H n a j i a M a a w . O J I 6 y j i OTiHiuiTepiH K a S b u i a a M a i i :
- MeH emicamaH MycbiJiMaH KaHbiH arbnynibi xajiH(j)a
p e r i H a e e c K e a j i b m y a b i KanaMaHMbiH. B i p aaaMHbin 6 o j i e a a a
KaHbiHbiH a r y w H a H A j u i a h K a cnbraaMbiH. Bipaic MeH o j i a p a w n
a a , o n a p a b i MaraH Kapcbi a n a a n c a n y n i b u i a p a M H a a icTepmiH;
H a r a a c e c i H Aruiahica aMaHarraHMbiH, - a e n , 6 3 i H e ejiiM TOHin
T y p c a a a acyMcaicTbirbmaH T a H M a a w 7 4 .
OaemijiiK, ap-yjrr acaHe acaKCbuibiicTbiH epHeri, ymiHini
xanmjja ineiiiT 6ojiMacTaH 6ip KyH 6ypbiH TyciHae
naiiraM6apbiMbi3ai>i (c.a.y.), 0 6 y BoKip MeH O M a p a w Kepai.
IlaHraMSapbiMbn ( c . a . y . ) oraH, " B i 3 o p a 3 a y c x a a b i K , ceHi ae
aybi3 a r n a p r a K y T e M i 3 " , - a e a i - OjmraHHaH KeiiiH OcMaH ( p . a . )
COJI TyHi opa3a ycTayra HHCT erri. K^yaHbiinw KOHHbma
CbiHMaaw. ©imcem, AjuiahKa acaHe OHMH Pacyjibma
KaybiniyabiR Me3rijii aceTKeH eai. KyH acyMa. KypaH okh
73 A. HaqyH, 1:336-337.
74 THPMH3H, ManaK,u6:l9\ MycjiHM, <t>adauny-c-caxa6a:28.
87
Canaan, caxa&ajiap
SacTaflbi. BYJiiKiuijiepflin S i p H e m e y i T a n OCH c a r r e iiHKe Kipin,
xa3ipeTi OcMaHgw uiemT Ktuiflbi. OcMaHHbin KaHbi OKbin
OTwpraH K^paHra TaM/ibi. OcbiJiaHiua llaHFaM6apbiMbi3flbiH
( c . a . y . ) KeitemeKKe 6aHJiaHHCTbi aimcaH 6 i p MyF>KH3acbiHbiH
Kynnacbi anibiJiabi. QHTKCHI OJI (c.a.y.) OHMH HaKaK KaHbi
T e r i j i i n Hca3biKCbi3 ejiTipijieTiH/iiriH i c y m S ^ p w H afiTKaH e ^ i .
ifieieieieieit
88
HCaHHamneH cyiiimuviemeH OH caxa6a
4. BJIH AJI-MYPTA^A
89
CaijJiaK, caxadajiap
KeHmri ypnaKKa iy>i3biFa Kapan, TaMcaHa Tbinaap Tapnx
Kajiflbipflbi.
"AjuiahTbiR (p.a.) K e n 6 a n a j i b i OT6acbiH/ia
a p w c T a H b i " OJIH
TojiinTm ojiap/ibiH 6apjibiFbiH
a y H H e r e K63iH a r n x b x Q K e c i B 6 y
Sip^eH acwpan-caKTayra acaFflaiibi KejiMereimiKxeH, OJI
ITaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) 6aKbiTKa TOJIH, nyp;ibi
0'r6acbiHAa ecTi.
AaaM3aiTbiH, ap^aKTbicbi ( c . a . y . ) vKaHbiH/iaii acaKCbi K e p r e H
KeKeci OSy TaninKe KOMeKxecy y ™ 1 1 6acKa arafibiH
6aybipnapbiMeH KenecTi. Onap T i j i e K T e p i H KeKecme Siimipin,
6ajiajiapbiHbin KenSipeyjiepiH oi/iepimH Kapaybma Sepyai
YCbiHflbi. 86y Tajiin:
- BajianapbiMHbiH apacbmaH ^ajiaraH/iapbinabi anbingap,
6ipaK AKHJifli ©3iMe K a j x u b i p b n m a p , - j^en, o.nap^biH TijieKxepiH
Ka6bin exri.
OjiHre (p.a.) Tarflbip TaMama cbiiibiH TapTy eTin, OHH
ITaHFaM6apbiMH3 (c.a.y.) 93 Kapaybrna aoubi. OJI Ke3,qe OJIH/HH
ajii 6ec acacap 6ajia Ke3i. Eyji - SanaHbm Haxbi3 TspSnejieHyre
bmraHJibi, KanaH 6arbiT Sepcen conaft acypin, acaKCbiJibiKKa,
i3riniKKe TSH Hspcejiep/ii 6oHbiHa cyqbi icyM/iaii cinipep Ta3a
inarbi. Tan ocbm/iaH Ke3en/ic flaHFaM6apflbiH nypjibi
uiaHbipaf biH^a x a p S n e j i e H y i OHM KapaHFbinbiK ^ a y i p i H i n acaMaH
iHfleTTepiH 6oMbiHa ac^KTbipynaH aMaH ajibin Kajiflbi.
Marbmacbi3 nyxxapra xaSbirfSan, eMipiH xypa acojmaH
acai^biJibicnaH 6TKi3yre ce6emcep 6on^bi. Eyn on ymiH KOKTCH
TinereHi acep^eH xaSbmraH yjiKeH 6aKHT e/u.
TapHXUibinapflbiH SepreH MSJiiMerrepiHe KaparaH/ja,
6ahaflyp OJIH XOFW3 HeMece OH acacbiH^a MycbijTMaH 6ojiraH.
HcjiaM^w Ka6biJiflaybi xeMeiweri OKHrara SaHJiaHbicxbi: Bip
KyHi 3JIH IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) >k3HC Xa/iHuia aHaMM3flbiH,
(p.a.) HaMa3 OKkiraH/iapbiH Kepin, xanbipKafi Kapan, "6yn He
G3i?" flen cypaiiflbi. Ap/iaKXbi Eraui (c.a.y.): "EyjT - AjurahTbiH,
naHFaMSapjiap apKMJibi aciSepxeH jim\. CeHi ein opTarw acoK
Sip AjuiahKa HMaH Kejxripyxe, JIaT neH ¥33a nyxxapbma Sac
HMeyre maKbipaMbiH",- gen, OHW HcjiaMjjbi KaSbixmayra
YHfle^i.
90
JKaHHamneu cvuiHuiinemeH OH caxada
- Byji acaiuibi MeH ani eumapce ecrireH eMecniH, MyHbi
acaKCbi 6IJIMEHMIH. OKCMMCH a K b r n a a c n a H T y p b i n enraapce aen
anMaiiMbiH,- aen, QJIH oiuiaHyra MypcaT cypaKabi. Ajianaa
IlaHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) OJI Ke3ae aiHai anibiK xypae
acapnajiayflbi 6acraMaraHai>iKTaH, MyHbi 6acKajiapawH
ecTireHiH KanaMan:
- E H , OJIH, MycbiJiMaH 6ojiMacan aa MyHbi acacbipbiH ycTa.
EuiKiMre airnia,- aenai-
TyHi 6o0bi Kipnin aHKacTbipMan uibiKKan OHMH acyperi
HcjiaMra acbuibiHbin, epTeei KyHi Tan aTbiebiMeH
riaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) Gapwn:
- Keine M e m Hern K a 6 b i J i a a y r a m a K b i p r a H e a i n i 3 ? - a e n a i
0 J I H TOJIRbm...
riaHFaM6apbiMbi3 ( c . a . y . ) :
- AjuiahTaH 6aceca Tanipain acoK eiceHairiHe, nyjimbuibiKKa
OHMH raHa jrafibiK eiceHairiHe Kyajiiic eT. JIaT neH ¥33a
n y r r a p b i H a H 6 a c T a p T . AjuiahKa eniKaHaafi cephc Kocna! -
aenai 75 - COJI caireH 6 a c T a n OJIH (p.a.) HcjiaMafci Ka6bijiaaaM.
OJI Xaanma aHaMbnaaH KeiiiH HoiaMaM ajiram Ka6biJiaaraH
aaaM GaKMTbiH HeaeHai. Ec Gijiin eTeK acanKajibi
naHFaM6apbiMM3aMH T3p6neciHae ockch OjinaiH (p a.) rraic
KOKiperi e3re ryriji 63iHe nanaacbi acoK nyrrapFa TaSbrayaaH
aMaH Kajiabt.
Bajia Ke3iHeH MycbiJiMaHaMKTbi Ka6buiaaraH acay acypeK
OJIH eMipiHin coHbma a e i i i H HcjiaM acojibmaa Ta6aHaMjibiK
neH fflbiHaHbuibiK, AnjiahKa aereH HMaHbiHMH S e p i K T i r i MeH
PacyjianjiahKa aereH cynicneHmijiiriHiH acKaH yjiriciH
Kepcerri.
ByraH KeniereH OKuraHH aihyra SojiaaM. Ajiaiiaa
OKHFaHbm Manbi3AfeiJibiFbiHa SaiiJiaHbicTbi OHMH hnacpeT eryiH
6aaHaan KeTeiiiK. O J I ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) hnacpeT eTKeH
TyHi, Anjiah EjimiciH ejrripyre 6eji 6yraH Tac acypeK
MympiKTepai acaubnny yrniH 6acbma TOHin TypraH KaTepre
KapaMacTaH, OHMH; (c.a.y.) Tecerine Kipin acaxyaaH
KaiiMbiKnaaM. IlaHraM6apbiMbi3aMH (c.a.y.) xa3ipeTi Ojinai
75 KaHflwxjiayft, 1, 66 .
91
CaHJiaK caxadajiap
Kajuitipy ce6e6i, MeKKe^eri Ken6ip aaaMjiapflbin aMaHarrapbiH
KaiiTapbin 6epy 6ojiaTWH. Byji - riaHraM6apwMW3,awn (c.a.y.)
KanmajibiKTbi ceHiMfli api naftraMSapjibiK iciHfle KaHmaiibiKTbi
nibiHafibi SojiFanabiFbiHbin aHFarw. 5Kayjiapw OHW (c.a.y.)
ejiTipyfliti KaMbin acacan mapK ypca, OJI eMipiHe TeHreH
KaTepre KapaMacTaH aMaHarrw nejiepme Sepyni OHJiafiflbi.
Xa3ipeTi OJIH hHacpeT eTKeH Ke3iHAe 23 acacTa 6ojiaTbiH.
Eyji a^aMHbiH KenemeK eMipiHe acocnapnap Kypbin, 63
FyMbipbiHbiH; Kbi3biKTbi api MaFbinajibi e i y i ymiH KaaaM
acacaiiTbiH 6yjia rnarbi. OMipjuH ocbinziaH Tarri Ke3inge
Mynaaii KaTepjii icKe 6eji 6yy Ke3 KejireHHiii KOJibmaH Kejie
6epMeHfl,i. ApbicTaH acypeK OJIH MyHbi yjiKeH KyaHbimneH
KaSbiJiflan, Ajuiah Pacyjibi ymiH acaHbiH 6epyre apaaftbiM
AaiibiH eKemH Kepceiri.
OJI yrn KyH 6OHW MeKKe^e Kajibin, aMaHaT HejiepiHe
aMaHarrapbiH TapaTbin 6epreHHeH Keiim raHa aHacw OaxHMa,
Ajuiah PacyjibiHbiH KeHace Kbi3bi, K63iHiH Hypbi - OaraMa acaHe
6ipHeme KiciMeH 6ipre MaaHHara Kapaii 6eT armbi. KyH^i3
acacbipbiHbin, TyH^e aeon acypin MaaHHara Taay Manzjarw
IvySara acerri. COJI acep^e Ajuiah PacyjibiMeH KaywiHTw.
naiiraM6apbiMbi3 (c.a.y.) OjiHfli Kacbma maKbipTTbi. ¥3aK acoji
acypyaeH aarw Kaacanbin, acapa 6ojiflbi. AarbiHflarw acapajiapw
epKiH acypyiHe MyMKiH/jiK SepMereHfliKTeH naHFaM6apwMbi3-
flbm (c.a.y.) 63i Ojih/hh KacbiHa Kejmi. AarbiH^aFbi acKbiHFaH
acapanap^bi KepreH^e, MeiiipiMflijiiK IlaHFaM6apbi K63 acacbiHa
He 6ojia anMa^bi. Iilnnajibi ryKipiriH OHWH acapacbiHa acarbin,
ayra erri. OJIKJUH asFbnmaFbi aywp acapanap 6ipaeH nwuiaK
KecTi aca3buibin nibira Keimi.
Xa3iperi OJIHZHH ara aTanraHfla en armwMeH K63
ajiflbiMbi3ra OHbin ajibin Tyjiracw, epacypeK acaybiHrepJik
cnnaTbi Kejiefli. Ta6yK iuaiiKacbiHaH 6acKa HcnaM ymiH
acacajiraH 6yKiji maiiKacTapfla OJI anw3ra aiiHajiapjibiK epjiiK
TaHbirrbi. Ta6yK coFbicbma Ajuiah EjimiciHin apHaiiw
6yHpbiFbi 6oHbmma KaTbicna^bi.
OJIH Tapi3^i Kac 6aTbipra HcjiaM acojiwHfla acacanraH
C0FbiCKa KaTbicnay ETE aywp THAL Irni Ka3aHflaii KaiiHan,
HaMbic Tyjia 6OHWH epTen:
92
jKaHHamneH cyiiimuhiemeH OH caxa6a
- E H , AjuiahTbiH Ejimici, MEHI 6ajia-maFa MeH KaTbin-
KajiaiHTbiH apacbiH^a Kanflbipbin xeTeci3 6e?- flen ce3iMiH
aKTapraH OJIHre IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- XapyHHbiH Mycara SKM/UK eTKeHiHflefi, ceH ae MaraH
eKijifliK eTKin KejiMeii Me? ©KiHiimce opaii, MeHeH KeiiiH
naiiraM6ap KejmeHfli,- ^ercHHeH KeiiiH raHa Kenijii ca6acbina
Tycin, naHraM6apbiMbi3/ibiH (c.a.y.) opHbiHa eKiji 6ojibin,
MsaHHaAa Kajiyra KeHfli76.
HcjiaM Tapnxbi TyprbicbiHaH en ajiraniKbi acaHe aca
MaHbi3flbi maiiKac - Ba^ip uiaiiKacbi. Byji mafinacTa
MycbiJiMaHaap caH acarbiHaH a3 api COFMC T3acipH6eci
TypFbicbmaH m MympiKTep^eH 3Jici3 e/ii. MyHbi MympiKTep
acaiccbi SijireH^iKTeH, MyMKiH/iiKTi ybicTaH mbirapMaii ocw
maHKacTa M y c bi N M aH a a p A H 6eciKTe TyHiiibiKTbipy yrniH
ACAH^APBIH can/ibi. BipaK, AJUIAHTBIH KYUIPERIMEH HMAH TOJIM
acypeKTep MympiicrepfliH MHCHH SacTbi. Byji maHKacTa
a n e M f l e p r e pa^biM eTin a c i S e p i j i r e H IIaiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
AnjiahTaH aT Te6ejiiH,neH r a H a HcjiaM acaMaraTbiH acep 6eTiHeH
acoiiMayjibi, aceHuiicKe ymwpaca, AjuiahTbiH eciMiH aneMi e
acap c a j i a p euiKiMHia KajiMacbiH aHTbiii TineK T i n e a i . A t u i a h Ta
OHMH TineriH K a 6 b m e r i n , 6 y n a 3 r a H a a c a M a r a i r b i aMaH ajibin
Kajiflbi.
EpTe yaKbiirapfla ocKepnep nraiiKacKa KipicnecTeH 6ypbm
eKi acaKTbm Kac GarapjiapbrnbiH aceKne-aceKKe mbiry cajiTbi
KeH TaparaH. Ocw cajiT 6oHbmma, MympiKTep apanapbiHaH
¥T6a, Ul3ii69 acaHe ¥T6aHbm yjibi YOJIHA Topi3fli
acaybmrepjiepiH opTara uibirapflbi. Byjiapra Kapcbi nibiKnaKiiibi
SojiraH aHcap^an ym Kicire ojiap: "6i3 Ma^HHaHbin
MajimbuiapbiMeH iuaHKacnaHMbo, 6i3re e3iMi3re jiaiibiic aaaivi
mbirapbmziap", - zien TSKannapjiaHflbi. OcwraH opaii
naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) AjuiahTbiH, apbicTaHbi XaM3a, xa3iperi
¥6aH#a acaHe 6ahaayp OJIHZUH m w r y b i H Syfibipzibi. 5KayacypeK
OJIH K a p c b i c b m a uibiKKaH a3yjibi aymnan YsjinjiTi an-caire
cijieiiTin, xa3ipeTi XaM3ara KeMeKTecri. ApbicTaHflafi aii6apjibi
XaM3a MeH YSaiifla acapaKarraHbin Kanca A a, icapcbmacTapbiH
77 A. KypyacaH, 236.
94
MaHHamneii cyuiiiiuuiemen OH caxada
cyHumiijiereH 6yn aaaMHtin opHbiima 6ony apKiMHin apMaH-
Tineri FOH. Ojiap ymiH Ajuiah neH Pacyjibi pH3auibiJibiFbma ne
Sony 6yKiji cajrraHaTTbi aaKxapbiHbiH, acTbma >KaHbin
canraHHaH m KbiMGax SojiaxbiH. TanHbin aTbicbiH 6api
nibiflaMCbnxiaHa Kyrri. KeirreH KyTKeH COT Te Kejiin acerri.
Aruiah Pacyjibi Tyflbi ajibin Kenyai 3Mip erri. Ty SKejiiHreH
Ke3fle OJI (c.a.y.) OJIIMIN Kafi^a eKemH cypajjbi. CaxaGanap
OHbin K63iHin aybipwn McaTKanzibiFbrnaH xa6ap Sep^i.
IlaHFaM6apbiMbi3 Ojinzjin KenyiH 9Mip erri. IlaHFaM6apjiap
Mbip3acbi (c.a.y.) QJIHAIH Ke^aepin cnnan ayra eTKeH/ie, Aruiah
iiinna 6epin, K©3flepi aeprreH aiibiKTbi. Ajuiah Ejimici oraH
Tyflbi T a 6 w c T a n :
80 A. Kypy»caH, 234-236.
96
/Kamiamneii cyuiuuiinemeH OH caxa6a
6aHJiaHhicTM 3JIh cbipTKa Ken uiwra ajiMa^bi. KHH 6aca
ajiManTbiHbi coHinajibiKTbi, TeK KaHa a c a M a r a m e H HaMa3 o K y r a
MemiTKe Renin, HaMa3^aH KeiiiH 6 i p ^ e H acaH acapwHbm icaMbiH
acacay yi™ 1 1 Y^'He KexeTiH. Byji acar/iaii <t>aTHMa aHaMbi3
KaiiTbic 6ojiraHFa HCHW ajiTbi aii acajiracTbi. OcbiH^aii
acaF^aMAa a c y p c e Ae, xa3ipeTi 3 6 y Eoicip Keii Ke'iflcpi OHM
Racbma maicbipbin anbin, Keii6ip MOcejiejiep,nin nieiniMiHfle
OHbiMeH KeHecin Typzibi. OJI yaaiibi Q6y EsRipre ICOJWAY
KepceTeriH. Ocipece, fliHHeH KaiiTa/ian 6ac TapncaH
MYPTeflTepfliH, 3eReT 6 e p r i c i RejiMereH^epflin acaHe MsflHHara
iuaSybui acacaFaHflap^bm nibiFapraH GyJiiRTepi Ke3iHAe yHeMi
B6y BaKipfli nojiflan, icacbiHaH Ta6bumbi. Kaiirbic 6ojiap
ajiflbiH^a 0 6 y EAKIP CMAZIMK Ta oraH pH3a ejii.
9 6 y EaKip Cbi/mbiK opHbiHa OMap^bi (p.a.) xajiH<J)a e r i n
TacTarbicbi KejireH KC3,ne, " O M a p ^ a H 6acicacbiH icanaMaiiMbi3!"
a e n , ajirarn KOJiiiaraH OJIH 6ojiaTbiH. OJI a,a,ijieT y j i r i c i OMapra
m yHeMi KOJi^ay KepceTin acaHbiHaH Ta6biJiaTbiH. OHMH
Raflbicbi (6HJHK aihyinbi, Tepeini) 6ojibin TARAIIMHAARMM.
Xa3ipeTi OMap 6 o n c a OHM "XacaHHbin aKeci apaMbryja en
acancbi yKiM 6epymi" aen, OHMH SaiicajiflbijTbiFbi MeH
napacaTTbiJibiFbiH acorapbi 6arajiaiiTMH. OMapaMH 6acTM
KeHecmici 6OJI^M. OMap MaflHHa^AH 6aci?a ACAKKA 6apap/ia
YHEMI OjiHfli YSKIJI e i i n , opHbiHa Kanflbipbin RETETIH. Xa3ipeTi
OJIH Kbi3bi Y M M y r y j i c i M ^ i OMap OapyKKa yHJieH/iipy apKbiJibi
OHMMeH acaicbiH Tybic Gojiflbi. O f l i j i xajra4)a OMap acapanaHbin,
KaiiTbic 6ojiMacTaH SypbiH opHbiHa xajiH(J)a e r i n TaraHbiH/iayflbi
ycbiHFaH ajiTM KiciHiH 6ipi OJIH 6ojiaTMH. Typa ineuiiM
Ka6buiflayflaFbi ycTaMflbiJibiFbi, AjuiahTbiH yKiMflepm opbiH-
Aayaa eimciMHin ce3iHe, eceicrepiHe em KyjiaK acnaybi
TypFbicbmaH OJI x a 3 i p e T i O M a p r a Karrbi yKcaiiTbiH.
OcMaH 3yH-Hyp3iiH xajiH(J)a 6ojibin TaraHbrnziajiFaH/ia, oraH
6IPNEH KOJI 6 e p i n MOHbiHcyH/ibi. OCMAH AA YHEMI OHMMCH
KeneceTiH. X a 3 i p e r i OCM3HHMH yiiiH 6 y j i i K i n i j i e p Kopmayra
anFaH Ke3fle e3win yjiflapbiH xanniJiaHMH Ky3eTiHe Koiibin,
• • 81
K;ayinci3fliriH KaMTaMacbn e T y r e acaHbiH caji/ibi .
81 M. IIIaKHp, 353-354.
7 - 304 97
CaHgian caxa6ajiap
Xaiiflap (p.a.) 6aTbipjibiFbiMeH Koca BiKj.macTi,iJiH-
OJIH
FMMCH AE epeKinejieHeTiH. H e icTece AE A j u i a h T b i n pH3ajibiFbi
ymiH icTeHTiH. neHfleiiiijiiK apajiaci<aH icTeH 6ip^eH 6ac
TapTaraH. OJI TaimaH KaKTbipaTbiH^aH eTe TaKya aaaM
6ojiaTbiH. TaKyanbiKKa 6aiiJiaHbicTbi OJI, "Taicyara ETE a6afi
6ojibiHflap ACAHE OHM a M a r m a p b m b i 3 f l b m Ka6biJi e T i n y i ymiH
A3HeKep eTiimep. TaKyaMeH acacajiraH em6ip aMaji a3 6ojibin
ecenTeJiMeHfli. Ka6biJi 6ojiraH aMajmbm a3^biFbi 6ojia Ma?"
82
AeHTlH .
KyHflepfliH 6 i p KYMH/ie OHHH y j i ^ a p b i X a c a H MeH X y c e i i H
HayKacTaHbin KaJia^bi. Xa3ipeTi OJIH MCH cDaraMa aHaMbi3
yn/iapbi aypyaaH afibiFbin icerce, A j u i a h p r a a j i b i F b i ymiH ym
KyH opa3a ycTaiiTbiHjibiKTapbiHa ce3 Sepe^i. Ajuiah Tarana
mnna 6epin ^eHcayjibiKTapbi Ty3ejireH con ojiap ya^eJiepiH
opbiH^ay ymiH aybi3 6eKiTeai. KyH KeioKHeKKe Saran, aybi3
amap yaKbiT Ta SoJiaflbi. BipaK aybi3 amapra a3 raHa HaHbiH
eciK ay3bma KejireH aceTiMre aceri3e,o;i. ©3flepi cyMeH aybi3
ama^bi. EKiHmi acaHe ymmmi KyH^epi ae flan ocbi acar/iaH
KaiiTajiaHaflbi, eKimui KyHi 6ip naKbip, Kejieci icym 6ip TyTKbiH
yfijiepiHe Kejiefli. >KeHTiH a3biKTapbiH cojiapra ca^aKa eTe^i.
Y m KyH 6oiibi Hap TamaraH ojiap HapecrejiepiH ajiwn,
na0FaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) 6apa/ibi. TypjiepiHin 6o3apbin,
GoiiJiapbiHfla flspMeimepiHin KaJiMaraHbiH KepreH
naiiFaM6apbiMbi3 He 6ojiraHbiH cypa^bi. Ojiap SacrapbmaH
OTKeHfli Sam/jan 6ojiraHHaH KeiiiH icxiH MaH-acaiibiHa
KaHbiKKaH naiiFaM6apbiMbi3Fa }Ka6pemji Kejiin, "HHcaH"
cypeciHjieri 5-10 aarrapbiH yaxn eTefli:
"...OJI AjmanmhiH, Kgndapu Hssipjiepin opuudan, anambi
KOKMCueKmi mezic KflnmaumuH K,wmem HyHinen vppKftdu
TaMdKjnbi Mcanbi Kfljian mypca da, MicKinze, OKemmze DKm
mymKbiHta Mezhedu Ojiap: "utbiH Mauinde oh ceudepdi
AjuianmbiH pmavuvuibubi ytuiu moMa^mandbipaMba.
Cendepden 6ip mojieM de ajizbic ma miieMeuMh. Pacbiuda
6fo yHMCbipzacbi mycirt, moMcupanp KyHi Pa66biMbudan
KppKflMbl3".
83 Ycdyji-ga6a, 5:530-533.
84 TnpMH3H, Mwia^uf) :20.
85 Ta6a*pm, 2:338.
99
Cawiav, caxaOajiap
jicemKae cumacmaH myuetfi3 6ondupap edi: Kgn Pa66biCbwaH
e3ze euiKiMHeH 6ip Hapce dsMemnecin, mex KynanapbiHan
KppbiK,cbiH. EiniMci3 adaM 6ume2eH MBcejienepin cypayea
bitjsaucbisdaitSacbiH. 03ineH duwezen 6ip .wacene cypansaH
Ke3de sajibiM da: "Etj dypucuH Annan 6ijiedi" deyden
mapmbindacbiH. MMOH caqmaydaebi ca6bipdbiy opmi -
6acmbitf deuedezi opuu cunqmbi. Ca6bipu dojiMazaHHbiij
UMaHbi da JtCOK, ".
' h\OpKblHbllUtflblh^ da KjOpKjblHbllUlYlblCbl 6ap. OHbl
vppK,biHbiuimbicu - Hancmifj rucemeziitde Kemy JKBHB eiu
enMeummdeu Kpiibipcbu KgMapmysa 6epine cany. Hancihiif
ytcemezmde Kemy adaMdbi aK,u^ammaH adacmupun,
v^yMapmyuibinbiv^a 6ou andbipy aK,upemmi yMummupadbi.
A6au 6ojibitjbi3dap! JJynue demiH 6ypbin api Kemyde, av,bipem
6onca 3tcaK,biHi)an Kejiedi. Ey.iapdbitf ap6ipin ^anaytubinapdan
dojibitfdap, 6y2iH miptuiniK emy yav^bimu (6yji dynuede) ecen
OKOK,, epmehf 6ojica ecen Kyrii (aK,bipemme) mipwuiiK-Kyu6eij
OKOV, ".
86 A. KypyacaH, 246-247.
101
CaijJiaK, caxadajiap
KejiicTi. K^fpMara KapHbiH TOHflbipbin ajiraH con cajibin-ypbin
Amiah PacyjibiHbin MemiTiHe Sapa/jbi.
Ohbih KOJibiHbiH auibiKTbiFbiH >KaKCbi 6ijieTiHflep ojraa
GejiicKeH^e, " 6 y j i OJiaca^a x a 3 i p e T i OJIH m c h 6 a j i a - m a F a c b i H b m
fla ait;bijiapbi 6 a p . OHMH, e 3 i H e 6 e p e p SojicaK, yjieciH K O J i t m a
•me c a n a S a c K a j i a p r a TapaTbin a c i 6 e p e ^ i . O J I y m i H 6 i 3 caKTan
KOHHHK;", - jjen O j i n r e raecijii ouacaHbi e 3 m e 6epMefi caKTan
KOHflbi. BipHeme KYH eTKeHHeH sceMiH 6yn acaF^aHflbi oraH
aHTbin aceTKi3reH Ke3«e, OJI amyjiaHbin KaH6apra: "MeHin
ymivmi yjiKeH epTice cajiFbin; Keji^i Me? E y j i MycbijiMaH/iapabiH
ojiacacbi. K i M ^ e - n i M OHM KepeKTi a c e p r e a c p i c a M a c a , e K m i u i K e
Yuibipaftflbi"- flen ecicepTKeH.
OJIH (p.a.) aKibiJi-OHbi acaHe napacaTbiMeH epeKuiejienzii.
Kenec acHHajiwcTapwHtm 6eimi MyiuejiepmeH e^i. OMap H6H
XanaG neH OcMaH H6H AcjicfiaHHbiH xajiH^anwicrapw
Ke3eniHfle OHMH; Kenecrepi MeH rari3reH naHAajiapbi opacaH
3op. M i H e , COHFLBIKTAH ^A x a 3 i p e r i O M a p " O J I H 6OJIMARAHFLA
O M a p KYPFLMMFA KeTep e ^ i " flenTi.
OjiHfliii TayeKejimijiiri ^ e epeKiue. XajiH(j)ajibiFbi ryebiH.ua
mbiK^aH 6yJiiK KeseniHae oran KacTaH^biK acacajibmybi MyMKiH
aen Koprayra KenreH a^aMflapra: "CeH^ep MeHi acepflerijiepaeH
KopraFbiJiapbiH Kejie Me, 9Ji«e KOKTerifleH 6e?",- ;ien cayan
TacTaiiflw. Ojiap "acepflermepaeH", - aen acayan KaTKaH.ua,
"KOKTCH Kapap uibiKnaftbiHiua, acep 6eTiH,ne em H a p c e
SojiMaHflbi. )Ka3Mbiui opwugajiFaHFa AefiiH apKiMju eKi
nepiniTe KopraH/ibi. >Ka3Mbim opbiHflanap c a n e OHM
TarflbipbiMeH aceKe KaJWbipa/ibi. OJIH ^e Ajuiah TapanbmaH
MbiKTbi KaJiKaHMeH K o p r a j i y a a . Aacaji KejireH^e KaJiKaH
a j i b i H a ^ b i . }Ka3MbiuibiHa pH3a SojiMaraH a a a M HMaHHbm ,n3MiH
TaTa ajiMaHflbi" ^en, Ajuiah^a acaHe aca3MbmiKa .nereH HMaH
6epiKTiriHiH cwpbiH ama^M.
XaH^ap-y Kappap OJIH HcjiaM yM6eTimn Sipjiirme aca MBH
SepeTiH. Bip KYM cyHHeT, SH^raT, 6ipjiiK, 6eJiiHymijiiK acaiuibi
cyparaH H6H Kayyara: "CyHHeT - MyxaMMe/jTin (c.a.y.) acojibi.
BnflFaT - OJI c y H H e i r e H a n b i p y m b i H a p c e j i e p . iKaiviaraT - a3
6ojica m, flyptic aaaMflap^bin Sipiryi, 6ejimymijiiK - Ken Te
102
_ MaHHamneH cyuiHuiinemeH OH caxa6a
Sojica, flYpuc 6ojiMaraH a/jaMAapflbiH 6ipiryi", - flen acayan
Sepe^i.
OJI Kapa KbiJi/JBI KaK a c a p a p sflijierrijiiriMeH a e TapHXTa
Tepen i3 Kajiflbipjibi. Bipae xa3ipeTi 3 j m r e Mc<|)axaHHaH ojiaca
Kejiai. Byji ojiacaHbi OJI acerire 6eJiin, yiiiHfle naJiraH 6ip Ta6a
HaHflbi « a COJI aHbipbiJiraH c b i 6 a r a j i a p f l b m y c T m e T e n n e n eTin
Koiibin, KOJiSacuibuiapbiHa T a p a r a n 6 e p a i 8 7 .
Xa3ipeTi Qnnre 6ipi - apa6, eKhmiici - Kyn, eici afien Kejiin
KaaceTTijiiKTepiH aiiTaflbi. OJI eKeyme Gipgeii a3bra-ayjiaK a3biK
neH KbipwK flHpxaMHaH aKina Gepyfli 9Mip eTefli. BipiHini
Ke3eKTe Kyn raecijii cwSaracbiH ajibin K e n i Apa6 aiieji
xa3ipeTi Ojinre:
- EH, MYCBIJIMAH/JAPFLBIN S M i p m i c i ! MeH - apa6nbm, OJI
6ojica Kyn. Here MaraH Typa coraH SepreimeH Mejimepfle raHa
6epflin?- fle^i. OJIH:
- MeH YJIH )KapaTynibiHbin KiTa6bin^a xa3ipeTi
BIcMaiibijiflbiH ypnaKTapbiHbin BIcKaKTbin ypnaicrapbiHaH
acorapw aeremH Ke3flecTipMefliM,- aefli 88 .
OflijifliKTin cajiTaHaT Kypybraa aiipbiKina MSH 6epreH OJIH
3 a n ajiflbinqa MaKaM-MaHca6bi MeH Jiaya3biMbma KapaMacraH,
SspimH Ten 6ojiaTbiHflbiFbiH e3 eMipiH^e KepceTin KeTKeH e,gi.
03i xaJiH(J)a 6ojibin TypraH maFwnaa armeSip ahy^HMeH
e K e y i m n a p a c b m . u a SojiraH y a K H F a r a 6aHJiaHbiCTbi a ^ i j i Ka3bira
6apy^aH TapxbiHGa^bi. OKnraHbiH aceJiici 6bmm 6ojiflbi:
3JIH (p.a.) Cbi(j)(J)MH coFbiCbma arraHbin 6apa acaTKaH
Ke3iHfle KajiKaHbiH acoraJiTbin ajia^bi. YpwcTaH KaiiTbin 6apa
acaTbin ajiaeSip shyflHflin ycTan acypremH Kepin, oraH:
- Eyji - MeHin KAJIKAHBIM. MeH OHH euiKiMre 6epreHiM ^e,
caTKaHMM aa acoK,- fle/y. ftkyjxw.
- E y j i - MeHin KOJIBIM^A, HFHH M e r n K i , - fle/ri.
OJIH Kanaca, eKTeM£iK acacan, KymneH-aK TapTbin ajiybiHa
6ojiap e^i. ©3iHiKi KaHiuajibiKTbi flypbic 6ojica fla, MacejieHin
agiji niemijiyi yiniH T e p e i n i r e acyriHyni ycbiH^bi. EKeyi
Tepemire 6apAw.
89 KaHflbixjisyft, 1:232-233.
104
2KsiiHamnen cyuiHiuviemeH OH caxa6a
KapauFbuibiKTbiH KwpbiK KaTnapbiHa c a y j i e c m r y c i p r e H Hypjibi
)KaH eai. 5KYNAW3AAH AA 6HHC MaKcarrapflw HycKan, K©He
TapnxTW »ceTKi3in, aiiTKaHW aHHMMaH KejieTiH acopaMara
a c a c a n , acaiccbi H a c n x a T 6epeTiH. McjiaMHbiH a / i a M r a T y p a WOJI
HycKaHTbiH KaFHAanapbiH ^aran ycTaHaTbiH. 3yribiM/ibiK
aTayjibiflaH, i n y 6 9 J i i acojiaaH a n w c acypeTiH. HMaH MeH TaKya
H e j i e p i m n e n KaHbipjibicbi e a i . naHFaM6apbiMbi3flbin KOHJieri
MeH manaHbiH KHreHaepaiH, e n Mbip3acbi e a i . K,aacbuibiK, acaHe
ca'n acacaynibmapflbiH; en MapTeSejiici, aaijieT neH TenniKTi
opHaTyaa eTe ce3iMTan eai. naHFaM6apnap MeH xa3iperi
M y x a M M e a ' r e H KeiiiHri a c w n c e 3 a i n 3 e p r e p i e a i .
90 KypyacaH, 255.
105
Canjian, caxadajiap
aaaMflaft GypaTbijiFaHbiH, MynaHbin acbiJiaraHMH KeperiHMiH.
O n 6 e 0 H e S i p GbiJiaii ,a,en TypFaHflafi:
"EH, )KapaTymbi HeMn! - AEN 5KapaTyiHbicbma
»caji6apbiHbin, anflaMinbi / t y H n e T y p a n b i 6 w j i a H flefifli: "MeHi
ajiflan i c y p M e y i n e T y c i p M e K n i c i n ? Ke3«mi M a r a H Tiicrin 6e?
E a p i 6eKepmijiiK. M e H c e H i a r m e K a i u a H y r n TajiaKneH Tajian
eTKeM. C e m H ; eivripin KtiCKa, K a T e p i n ,ne y p e H c i 3 . OrreH-aH,
9 - r r e n ! A 3 M K a 3 , aeojiayimajibiK TWM y 3 a K , aeon 6 o j i c a KapaH,".
M y r a y n a KO3 a c a c b m a HE 6 o j i a ajiMaii, BICTBIK a c a c CAKAJIBIH
acy^bi. KojibiMeH acacbiH cypiTi. AHHajia^a acHHanraH ayniM
acypx Ta K63 acacbma KeMijiin KanraH eai. flnpap ce3fl,epiH
acanracTbipbin:
- M i H e , OJIH ocbiHflaii a c b u i e p E ^ i . A n j i a h o r a H M e m p i M i H
acayabipcbffl! - FLE^I.
Myraywa:
- O H M KAHINAJIMKTBI ACASCBI K e p e c i n ? - FLEREH^E, flHpap:
- K^ymaFbiHjiaFbi acajiFbn Kyjibmmarbi 6ayM3,najiFaH,zia K©3
acacbi TMHHJiMaraH, Kafirbicbi SiTnereH 6ip aHaaan,- ^en
acayan 6epfli91.
5 K y p e r i rnviaH HypMMeH HypjiaHFaH, ajibin x y j i r a OJIHZUH;
(p.a.) xajiH(|)a 6ojibin TaraHbiHAaJiybi HcJiaM TapnxbiHbin en
KypMeyi Ken Kyp^ejii Ke3eniHe cafiKec KeJi^i. Xa3iperi OcMaH
HieniT eTijireHHeH KeniH HcnaM yM6eTi 6aciiiMCM3 KaJibin
KOHAbi. 3KaH-acaKTaH aHTajiaraH 6yjiiKinijiep esaepiHin
binraHMHa 6aFbiHabipbin, bipKbma KOH/iipin 63 MaKcaTrapMH
acy3ere acbipy yniiH Te3 apa^a xajiH(f)aHMn TaraHMHaajiybiH
Tajian eiri. XajiH(J)ajiMKTM Moifflbma anyra euiKiM TayeKen
acacan auMa/ibi.
OCM Ke3fle MsflHHa xajiKbi 6yjiiKTin yjiranbin Keraeyi,
MycbuiMaHflap^bm apacbiHflarbi GipjiiKTin caKTajibin Kanybi
yrniH xajiH(J)ajibiKKa e n j i a n b i K flen x a 3 i p e T i OJIHAI Tan^aflbi.
©HTKeHi, OJI api uiypa MaacijiiciHin Myuieci, api
IIaHFaM6apbiMM3Awn HeMepe imci, HcnaMflbi ajiraui
Ka6buiflaFaH acaHe HcnaM flhriHin acaHbuiybma T e i m e c c i 3 y j i e c
KOCKaH, ypbicTapaa IHM6MH acaHMH asMaii maHKacKannapflbiH
92 M. UlaKHp, 358-360.
107
Cannon, caxadajiap
Sijmipyi 6ojiflbi. Xa3ipeTi OJIH Mynbi icTeyam MyMKiH
eMecTiriH, opTajibiK HcnaM 6HJiiriHin ajii a e SJICB, K e p i c m m e ,
SyjiiKinijiepain biKnajibiHbiH KyniTi 6ojibin TypraHflbirbiH
afiTbin, 6yn icTi yaKbiT 03flbipbin KaHa mernyre GojiaTbiHbiH
Keji^eHen T a p r a n , ojiap^bi S a r b i H y r a iuaKbipraH e^i. Byji apa^a
uibiM-uibiTbipbiKKa TOJibi OKHrajiapflbiH 6aHHflajiybiH Tapnxn
KiTanxapabin emmciHe Kajiflbipbin, eraceH-TeraceniHe TOKjajibin
acaTnaH-aic, caxaSajiap/ibin HcnaM^bi eMipnepme acoji
6acTaymbi eTin ajibin, ryMbipjiapbiH COJI yrniH acyMcan aea3FaH
flacTaHflapbm OKyra TbipbicKaHjibi aceH KepfliK.
OHMH S a c K a p y ^ a F b i Tacijii, xajibiK neH Gacuibi a p a c b i H ^ a r b i
6afijiaHbic, 6 y j i a p a w a c y 3 e r e a c b i p y a a r b i H e r i 3 r i ycTaHbiM^ap
MeH aflijifliK Typajibi TyciHiri ocw KyHri a^aMflap yrniH
MaHbi3biH acoHMaraH x a 3 i p e T i OJIUZUH M b i c b i p r a TaraHbiHAaraH
9KiMi MajiiKKe afiTKaH ecHerrepiHeH KbiCKama y3iHfli 6epe
KeTeniK:
"EH, Mamie! CeHi ©3inHeH 6ypbiH azujmiicTin fle,
3yjibiMflbiKTbin a a GKTeMfliK KypraH acepiHe aci6epaiM, ceH
63iHHeH SypbiHFbi 6acmbmapflbiH icTepiH KajiaH KaflarajiaraH
Sojicaij, xajibiK Ta cemn acaFflaHbiHflbi cojian KaflaFajiafiiibi.
Onap acaitibi ceH He aeceH, xajibin; Ta ceH acanjibi COHM aHTa^bi.
KiMHin acaiccbi api a^iji eKenfliriH Annan KyjmapbiHbin ce3flepi
apKHJibi 6ijiflipefli. CoH#wicraH jia en acaKCbi acaH a3biFbin -
aypwc ACAHE aaiji icTepia GOJICHH. ..
>Kyperinae xajibiKKa ^EREH MenipiM OTHH aean,
cymcneHniijiiK neH acaKCbtibiKTbi e3iae HbirnaH eT. Onapra
KaTbiFe3 6ojiMa. GirnceHi onap Mbma eKi TonraH Typa^w: 6ipi
- flinqec 6aybipbiH, eKiHmici - acapaTbuibic TypFbiCbmaH
cemMeH Tcnziec...
Typa 6 n f l e TyraH aeoKTbiFbiH a c r e y M b i r a a ! Eyjian e T n e c e n ,
3yjibiMflbiK acacaraH 6ojiacbin. AjuiahTbin HbiFMerrepiH >KOK
eTin, a3a6biHbiH KenyiHe ce6en 6ojiraHHbin apacbiH.ua
3yjibiMflbiKTaH acicaH Hapce aeon;. Em my6aci3, Ajuiah -
3yjibrM^biKKa ymbipaTbijiFaH^apflbin acaHanicaHbiH ecTymi api
3ajibiMflap/ibi m K a a a r a j i a n T y p y m b i . . .
KenecminepinHin apacbiH^a aeai<;biH Tyxapbia, anjbi
uibiHflbiKTbi 6yKneci3 airraTbiHAap GOJICMH. IlIbiHuibiJi api
108
jKanuamneH cyuiniutieHeeH OH caxada
AmiahTaH KOPKATBIH a^aMjjap cupjiacbin COJICMH. CaraH KOJI
cofbin KOJinauiTan, a c a c a M a r a H Hapcejiepinzii acaca^w aen
MaKTan, KeHinifUJi Macanpaxybma accui 6epMe. QfixKeHi,
MaKTayflbiH Ke6i aaawmbi epKeKipeKTiKKe aceTejieitni. A6anjia,
a/iaMflap/ibiH acaMaHbi MeH acaiccbicbiH TEN y c T a M a . OWxiceHi,
MyH^aH TenaiR acaKCbuiapflbi i3rijiiKTeH cybiTbin,
acaMaH^apflbin Aa acaMaH nnrbuiAapra KyMapjibirwH
apTTbipaflbi.
MEMJIEKET KM3METKEPJIEPIH XAHAARAH KE3FLE TCK KAHA
TypjiepiHe Kapan, ojiap acaiuibi acancbi aen ofijiay aceTKijiiicxi
eMec. GiiTKeHi, a^aMflap acacaHAbiJibiiyieH K63re acaiccbi KepiHy
yuiiH KM3MeT exin, 6acuibuiap,zn>in ceHiMiHe Kipin anyra
Tbipbicaflbi. Ajiairqa OH^a nibmaiibi HHCT aeon. CoHUbiicxaH aa
ceHeH 6 y p b i H xajibiKTbiH apacbm^a acai^cbi aen xaHbuiraHflapflbi
xanaa.
3 p Typjii acaFjtaiiFa ayrnap 6ojiraH inapacbi3flapaaH, Keaeii-
KenuiiK neH uiaMa-uiapnbi KajiMaraH ajjaMflapra KejireH^e
AjinahTaH KopbiK;! Ojiap^biH apacbiH.ua acaraaiibiH aiixymbijiap
m , aiiTnayuibijiap Sojiaflbi. Eyjiapflbin 6apimH KyKbiFbiH
Kopray - MiH/iexiH. JIaya3biMbiHHbin acorapbi Sojiybi ojiap^bm
caraH MyKxaayjbiKTapbiH 6ijiflipyre Ke^epri GojiybmaH a6aii
6OJI! ¥JIH >KapaxyuibiHbiH Ky3bipbiHa nibiFapbijiraH^a
"uiaMaMHbm aceTKeHinuie acacaflbiM" ^epjiiKTen igu3Mex eT.
MeH Amiah PacyjibiHbiH: "0Jici3flin aKbicbin Kyuixi/ieH
onaii ajibin 6epe ajiMaraH Ke3 KejireH xajibiK enncauiaH Aa
KyniTi 6ona ajiMaHjibi" .aeremH 6ipHeme acep/ie ecxiznM.
Eyrmri icri epxenre KajmwpMa! ©imcem, op KymriH e3me
T3H ici 6ap.
BacuibiHbiH apHaiibi acaiy>iH a^aM^apbi Gojia^bi. Eyjiapflbm
icTepiH^e 3yjibiMflbiK neH biHcancw3flbiK Ke3,uecyi MyMKiH. CeH
onapflbiH 3HHHabirbiH 6 y r a H acoji amaTWH c e S e n x e p i H i n
TaMbipbma 6ajixa ina6y apKbuibi acoii. Aifflajiaimarbijiapra,
acaKMHaapbm MeH TybicTapbiH,a apHaiibi ijiTHnaT acacayuibi
6ojiMa. OjrapflbiH eniKancbicbi ceHi nanaajiaHbin
aHHajiacbiHflarbijxapjibi KHHH acarjjafira KaJi3bipapjibiK;xaH
^apeace^e 6afijibiK acHHayra ayecxeHSeciH. MyHbin caraH
109
Canjian, caxadajiap
e r n S i p n a f i f l a c w acoic, a p i OHHH 6YJI AYHHEFLERI a e , o FLYHHEFLERI
Ae o6ajibi - cemn MOHHbinzia.
Bip icKe yaKMTbiHaH SypbiH Kipicne, yaKbiTbi KejireH^e
acajiKayjiaH6a. AKHKaTbraa K03iH aceraereH icTep^e Ta6aH "ripen
Kacapbicna, anKtmaajifaHfla cajiFbiprrbiK TaHbiTna. Op icri
opHbiMeH acaca...
EOHBINNBI amy-bi3a KEPHEREHFLE KOJIHH MEH ay3biaa HE 6011.
Byjiapflbin 3ajiajibiHaH KopraHy yniiH epKingi acenreHre flenm
amyAbin KepHeyiH Teace93".
OHbin xajiH^ajibiFbi TepT acbiji TOFH3 afira co3biJiflbi. Xnacpa
acbiji caHarbiHbin KbipKbrnuibi acwjiw, PaMa3aH anbiHbin OH
aceTiciH^e, acyMaHbin TanbiH^a, Tan HaMa3biH onyra nibiKjcaH
xa3ipeTi OJIH/U xapnacHT AS^yppaxMaH H6H MyjiacaM yjibi
KbiJibiuibiMeH 6acbmaH acapaKarraflbi. CoHbin cajiflapbraaH,
ajinwc yrn acacbiH.ua OJIH #e erri ayHHeaeH. HcjiaM yM6eTi
apwcTaH acypeKTi, ^aHajibiK aapHacbi Ojinci3 Kanflbi...
C a r 3 H6H 9 6 y Yai^KAC
111
CanJiaK, caxaQaiiap
apKa a c a r b m a nibiFbin, TyKijie xyHacbipan OTbipbin ajiflbi.
AHTKaH ce'iiH^e Typbin, Gipnemc KyH nap TaTnaflbi.
Cara H6H 9 6 y YaKKac (p.a.) aHacbiH Karrbr KypMeiren
cbifinaHTbiH. OHbin ocaji acarbiHaH ycTan, 6ywHCW3 acepre
iibimaK ypraH aHacw yjibiH ocbuiaiiiua HcjiaMHaH Sac
TapTKM3apMbiH Aen yMiTTenni. A j i a n ^ a aHacbiHbiR 6yji y M m
aicrajiMaflbi. BipHeme KyH eTKeHHeH KeiiiH ynbmaH MbiHaH^aH
KeciM/ii acayan ajiflbi:
- YajuiahH, aHauibiM, erep »cy3 wcanbiH Soman, oJiapabi
aceKe-aceKe TacijiiM eTcen j\e, MeHfliHiMHCH6ac TapTnaHMbiH.
Kajiacait m, KAJIAMACAN m OCM.
CarflTbin paHbinaH KaiiTnacbma K03i >KCTKen MyrnpiK OHCJT
aniTbiK acapHHjiaybiH TOKTarrbi 9 4 .
Byji OKHFaaaH COH xyraH aHan 6ojica aa, acpibip S a c r a
neHflere 6aFbiHbin, AjuiahKa Kapcbi KejiMeyre SaitnaHbicrbi
" O H K s S y T " c y p e c i m n 8-rni aarbi TycTi:
Eh ada.ni danacbwa SKe-uieiuecine OKOKfibuibiK, K,binydbi
HycKfldbiK,. Eeep onap cazan 6inMezen napcenepdi aumbin,
Mazau cepiK Kpcyza ntbipbicca, onapza (aKe-iueiuene)
6azbm6a. Tydiude Mazau opanacbindap. Con Keide chdepze
ne icmezendepinhdi mycmdipeMiii.
CaF^TbiH MycbuiMaH SonybiH KanaMaraH aHacw raHa eMec
efli. COJI xycTa MeKice MympiKTepi aT TeSemmieH raHa
MycbuiMaHflapra 3aSip Kepcerin, ap Typni KHbiHflbiKTapra
flyrnap eTeTiH. T i m i epKiH HaMa3 OKyJiapbma ^ a pyKcaT
eTneHTiH. CoHAHKTaH RSL xa3ipeTi CarR, CaHjj HSH 3SHJI,
Xa66a6 HSH Qpar acaHe AMMap H6H ilcnp TepTeyi
KyjiuibiJibiKTapbiH o p b m ^ a y yrniH O S y J l y S cafibma 6ap,zn>i.
^aperrepiH ajibin, HaMa3 OKH S a c T a r a H caTTepiHjje Sip T o n
MympiK ojiapflbi Kepin Kan, acaiwapbiHa acerin Kejie^i.
MyuipiKTep ojiap^bi Ma3aK KHJibin, KyjmibijibiKTapbiHbin
MaFbmacbi3 eKeHiH afiTbin, uiaMflapbma THC SacTaHjy>i. B y r a H
T63e ajiMaraH Carfl HSH G 6 y YaKKac (p.a.) KOJibma lycKeH Sip
TyneHin cyiieriMeH a c a c ^ a n , OJiapaw K y y r a apeKeT acacafiflbi.
TyneHin KOJiaKnaHflaii cyiieri 6ip MyHipiicrin Sacbma KaTa
94 MycjiHM, <Padawiyc-caxa6a:43.
112
jKaHHamneu cyuiHiuinemeii OH caxada
THMefl, 6aTa rain, aca3aTanbiM meKeci acapbiJia/IM. Eacica
c a x a 6 a n a p a a Kapaii KajiMaii M y m p i K T e p r e Kapcbi yMTbiJiaaM,
onap acaH cayranan Kawaabi. OcbiJianina Cara H6H 36y
Y a K K a c A i u i a h acojiMHaa KaH TeKiceH ajiraniKM c a x a 6 a 6 o n a u 9 5 .
Xa3iperi C a r a Aruiah acojibiHaa ajirarn OK aTyuibi 6ojiyMeH
KaTap, acayacypeK 6aTbip aa. Anjiah acojibiHaa Kypecyre
MenniHuie biHTajibi SojiaM. HcjiaM pyxbra acKaKTaTbin, TybiH
acejiSipeTyre YJIKEH yjiec KOCTM. Eaaip maiiKacbiHaa
MyuipiKTepMeH 6ojiraH KecKinecKeH ypbiCTa Ta6aHaMjibiK
TaHbiTTbi. O c i p e c e , Y x y r inaHKacbmaa OHWH acayra Ke3en
aTKaH ap orbiHbiH 3aa KeTnereHiH SaHKaraH Ajuiah Pacyjibi
C a r a H6H 3 6 y YAKKACKA KOJIBMAAIBI a c e 6 e j i e p a i 6 e p i n :
- 3 K e - u i e m e M c a r a H K y p S a H 6OJICMH! M b m a j i a p a w a a aT.
Ajuiah CEHEH pa3bi 6OJICMH, - aen ayra crri. AjuiahTbiH Ejnnici
MyHflaw ce3aepai 6ypbm-conabi euiKiMre airniaraH eai96.
COJI KyHi c y m i c T i IlaHFaM6apbiMbi3 ( c . a . y . ) o r a H :
- AjiJiahMM, OHbiR a p aTKaHbm a e n THri3. / ^ y r a j i a p b i H aa
K a 6 b u i e r a e n a y r a eTKeH 9 7 .
IlaHFaM6apbiMbi3flbin K a c b m a a 6 o j i b i n 6yKiji inaHKacTapra
6acTaH-aaK KaTbiCKaH Cara H6H 06y YaKKac KouiTacy
KaacwjibiFbi* yrniH M e K K e r e Gapflbi. O J I a c e p a e HayKacTaHbin,
TeceK TapTbin acaTbin Kajia/ibi. P a c y j i a j u i a h OHMH x a n i H c y p a y r a
S a p r a n a a , a y b i p x a n y c T i n a e acaTKaH C a r a ( p . a . ) :
- Pacyjiajuiah! Kepin TypraHbmbi3aaH aeHcayjibiFMM
Hamapjian SapaaM. Memn Ken SanjibirbiM Sap. EipaK
Kbi3biMHaH SacKa MyparepiM acoK. EanjibirbiMHbiH SapiH caaaKa
KbiJibin 6aFbiuiTacaM 6ojia Ma?- aen pyKcaT cypaHflbi.
ApaaKTbi Ejimi (c.a.y.) 6yraH pyKcaT eTne/ii. OHMH TeK
yniTeH 6 i p 6ejiiriH r a H a S a F b i u r r a y b i n K y n T a n :
- Y n i T e H 6 i p i a e 6oJiaaw. O J I a a a 3 e M e c . A j u i a h a c o j i b m a a
6epreH Hapcemn SapmiH caya6bm ajiacbin. Eajia-maraHa
SepreHin ae - caaaKa. OneninHiH cemn ayHHe-MyjiKiiiHeH
95 3Ji-Hca6a, 2:290.
96 MycnHM , 0adamyc-caxa6a: 41.
97 MycmadpaK, 3:500.
99 MycjiHM, &adaujiyc-caxa6a:39.
115
CanjiaK, caxaoajiap
Carfl (p.a.) Heri3iHeH ¥ x y r inaHKacbiH/ia riaHFaM6apbi-
MbnflbiH an 6aTacbiH anraHflbiKTaH, .nyrajiapbi Ka6biJi erijireH
ayajibi aybi3 caxa6a e^i. CoHflbiKTaH a a en OHWH KaprbicbiHaH
KopKaTbiH. CeHTce ^e KefiSip 3JIIH 6ijiMeihiH ajieKiniji a^aM^ap
OHbm ycTmeH xanH(j)ara apbi3.ziaH.nbi. "HaMa3 OKyflti acenai
6inMeHfli, scKepjiepai 6acTan corbiCKa iiibiKnaHflbi, Myjiiic
TapaTKaniia Ten Sejiin SepMeH^i acsHe yiOM KecKeH/ie aaiji/uKTi
ycTaH6aHjibi" T.6. acanTbiM acajia, acaicraM KyiieMeH nan acanabi
Kapajian 6aKTbi. Xa3ipeTi OMap Car^Tbin an-aaan eKeHiH
aHTKW36aH-aK 6ijireHiMeH, acajia^opjiapflbiH epeKnireH
KenijiflepiH 6acy yrniH ojiapra K63 KWJibin Teiccepy acypri3fli.
HsTHace^e OHWH acajia eKeHfliri aHbiKTaimbi. Ajian^a 6yji OKMFa
)K3HHaTneH cyinHimjieHreH caHJian caxa6ara eTe aybip mni.
AKbipFbi xieMwe ^eftiH a,ziajmbiK neH TypajTbiKTaH aHHbiMaraH
caxaSaHbiH acaHbma aiibiKnac acapa caji^bi. OJI Koimapbra
KeKKe acanbin Ajuiahna 6bijian aen ayra erri:
- EH, AjuiahBiM! Erep MaraH acajia acamcaH KynwH acajiraH
aHTKaH 6onca, OHWH EMIPIH y3apT, SipaK xaKbip Kbui acsHe
6 a c K a m iqibiHuibiJibHCTapra yuibipaTKaHCbiH.
Ken yaKbiT eraen KapxbicKa yuibiparaH a^aM aaHbiuiTbi
xajire rycTi. Eki K63i KepcoKbip 6ojibin, Sacbma KyH xyubi.
XajibiK Carfl H6H G6y YaKKacTbin KiH9ci3 eiceHiHe K63
aceTKi3fli.
Byji OKHra^aH KeniH MaflHHara opajiraH Carfl (p.a.) M s c e j i e
aHKbiHflajiraH con Ky^ara KaiiTa/iaH aci6epijiy acafijibi
ycbiHbicKa, "HaMa3biMa apbn^aHFaHflapabiH 6acnibijibiFbiH
KaGbiJT eTneHMiH" ^en acayan 6epin, 6yji MiH/ieTxeH 6ac
100
TapTTbl .
BojiraH acaHTKa KanaiiaHxaH.ziap.zibm 6ipi xajra^a OMap
6ojiflbi. OJI Kanxbic 6ojiMacTaH 6ypbm xajiH(j)ajjbiKKa
TaFaHbiH^ajTaTbiHflapflbiH imiHe xa3ipeTi Caxxixbi m KOCbin,
aHHajiacwHflaFbuiapFa:
- Car/i xanH(j)a 6ojibin merainep Sojica, apHHe, 6yji
MIH^ETKE OJI jiafibiK. MEH OHM Ky(J>a AKIMFLIRMEH OHMH
3Jici3fliriHeH HeMece onacbi3flbiFbmaH ajibin TacTaraH
116
JKmHamneH cyuimubiemeH OH caxa6a
acoKjibiH101,- a e n xa3ipeTi CaraTbm KiHaci3 eKeHiH Sijiaipin
KaHa KOHMafl, xaimtjia Sojiyra a a j i a n w K eKeHiH aHTbin KeTKeH.
Xa3ipeTi Cara AjuiahTbiH TarawpwHa KipniiKci3 cemn,
MOHHHCYHFAH, TARABIPABIH 6yiciji >Ka3ranbiHa pH3aiiJbiJibiK
KepceTeTiH TaKya aa TayeKejmiiji eai. AnjiahTbin SyiipbiFw
cwpT K63re acaMaH 6ojibin KepiHreHiMeH, OHWH Haraaceci
Kaiibipjibi 6ojiaTbiHawFbiH aa acaKew 6ineTiH. OMipimn
COHBIHAA OHMH eKi K63i KepcoKbip 6ojibin Kajiaw. OHWH,
acaraaiibiH cypan KeJireHaepain 6ipi:
- CeH ayracw Ka6wji eTijieTin aaaMCWH. ©3in yniiH ayra
eTin K63aepiH ainwjica 6ojiMa0 Ma?- a;ereHme:
- A ¥ F a eTceM Ka6biJi 6 o j i a p b i H MeH a e SijreMiH. A j i a i i a a ,
Aruiah TaranaHbiH MaraH aca3FaHbi, Ke3aepiMHiH KepyiHeH ae
yfcaKCbT. M e r a i K63aepiM ainwjica aa, Ajuiaii Pacynw
6OJIMARAHHAH COR KiMai KepeftiH. OHW KepMereH con
KG3aepiMHiH K e p r e H i H He KMJiaiibiH,- a e n acayan S e p r e n 1 0 2 .
Cara H6H 0 6 y YaKKac 6OHWHA acaKew KacHeirepai yacwHa
6an xacbiraH apaaaii acHHaii 6ijireH caxa6anapabiH 6ipi eai.
IlIarbiM anTbin inaFwcTbipymwjiap MeH inaKna TijiaiJiepai
cyKaHw cyHMeiiTiH. AaaMaapatiR oHaaii neHaemijiiriH COJI
caire TbWTbiH. Bip Ke3aepi acenijiMec KOJi6acmw Xarma neH
eKeymin apacbiHaa 6ip KejiicneymijiiK TYRAH 6ojiaTbiH. OHWH
acaraaiibiH cypan KejireH aaaMHWR 6ipi aaHKTW XajiH/rri
acaMaHaan SacTaraHaa Ma3acw KaniKaH Cara (p.a.):
- OJI acaiuibi uieicreH nibiiyia. OJI eKeyiMi3aeri
KejiicneymijiiK apaMW3ai>i aacwpaTnaiiaw acaHe cemn
u 103
aHTKaHaapwHaw a a KynTaMaHMWH , - aen api MycwjiMaHaap,
api 6acKa a a aaaMaap yrniH yjiri 6oJiapjiwK eHere acacaaw.
Ejiai 6ip-6ipiHe Kapcbi aiiaan canyawH; KoraMawK eMipae
OJTapawH apa-KaTbiHacwH HainapjiaTbin, 6yjiiK neH 6ejiiHyinijiiK
TyFW3aTWH apeKeT eKeHairiH K e p c e r r i .
Ajuiah PacyjibiHbiH Ke3i Tipicmae >KsHHaTneH
cyHimnijieHreH caxa6ajiapawn 6ipi 6ojiraH Cara (p.a.)
* * * * * * *
118
JKSHHAMNEH cyuiHiuinemeH OH caxa6a
)K3HHATNEH c y H i m n i j i e H r e H OH caxaGaHbiH 6 i p e y i -
ASayppaxMaH H6H Ay(J). naiiraM6apbiMbi3ra anram HMaH
eTKeH Kicijiepain ceri3mmici SojiraH OJI xa3ipeTi ©6y EaKipAin
ce6emcepjiiriMeH HcjiaM^bi KaSbiJiAaraH. niji acbuibiHAa
ayHHere KenreH AS^yppaxMaH H6H Ayc[) naiiraM6apbiMbi36eH
TyHfleii Kypaac efli.
MycbiJiMaH 6ojiraHra AeniHri A6flyjiKar6a eciMiH Aiuiah
Enmici A6ayppaxMaH Aen e3reprri. OJI api 3<f>Homia, api
MaAHHara huacpeT ery apKbiJibi eKi Sip Aen flanKKa ne 6ojiraH
caxa6ajiapAbin 6ipi.
MeiaceAeH MaAHHara hHacpeT acacaraH Ke3Ae Ajuiah Enmici
MaAHHanbiK aHcap MeH MeiacejiiK MyhaacnpjiepAi
6aybipjiacTbipAbi. AHcapnap MeKKeniK 6aybipjiapbi y m i H 63
6aybipjiapbiHa Aa KepcemereH acaKCbiJibiKTapbiH yiiin-Terin,
onapAbi yiiiHe, AYHHe-MyjiiKTepme opTaKTacTbipam.
A6AyppaxMaH H6H Ay<|>Ka CarA H6H Pa6n 6aywp Aen
TaHbijiAbi. OHbin acacaraH ycbiHbicbi MaprriKTin Teimecci3
yjirici GOJIAM. OJI ASAyppaxMaH 6aybipbma:
- BaybipbiM, MeH MaAHHaHbin en ayKarrbicbiMbiH. Man-
MynKiMHin acapTbicw ceHiKi 6OJICMH. EKI aiieniM 6ap.
KaiicbicbiH yHaTcan, Aepey aacbipacaSbiH. CeH coraH yiiJieH, -
AEAI- A6AYPPAXMAH H6H Ay<f> TA MEKKEHIN CAYAAMEH
aHHajibicaTbiH 6aii aAaMAapwHbin 6ipi 6 o j i a T b m . O p aAaMHbin
©3iHe raHa h m k KeneTiH marbiH 6ojiMbicbi 6ojiMaK. © M i p A e r i 6 3
opHbiH anaaraH aAaM raHa HMaHbiH 6 e p k y c T a i i ajiaflbi.
© i m c e m OJI 6 3 maMacbiH 6ijireHAiKTeH T a y S a m i j i , T a y e K e n m i j i
KEJIEAI- ASFLYPPAXMAH H6H AycJ) TA coHAaii AAAMAAPABIN 6ipi.
119
CanjiaK, caxuoaiwp
OJI 6 3 6oMbina KyHbin KOMFaH^aH acapacaTbiH Mbma acayanTbi
ACYNTAABI:
- BaybipbiM, Carfl! Ajuiah cemn Maji-MyAicine ae, o i 6acbiHa
Aa 6epeiceT 6epciH. CeH MaraH 6a3apAbiH acojibiH KepceTcen
Soji^bi104, - Aen apnacbma apnaHbiH ijiin, 6ipeyre
aybipTnambijibiK TycipMen, 63 KyiiiH 63i Kepy yiniH cayjiara
Kipicin Kerri.
Cayuara 6emMi 6ap ASayppaxMaH H6H Aycj) IlaHFaMSapbi-
Mbn/ibiH oraH TinereH ayracbiMeH a3 yaKbiri bin iiiiiHzie AsyjieTi
uiajiKbiraH en 6aii MycbuiMaHAapAbiH caHaTbma KOCMJIAM.
BaHbiraHbi coHiuajibiKTbi, aceri acy3 TyneHi acyicrepiMeH Koca
A j u i a h acojibiH/ia 6aFbiiHTaHTbiH A^peacere a c e n i . 0 3 i H AC TaH,-
TaMaina KajTAbipran icmiH SepeKerririH:
- KOJTBIMA Tac ajicaM, OHMH ajiTMH MCH icyMicKe
aHHajiraHbiH Kep^iM, - Aen SijrjiipreH cfli105.
Bsflip MAHKACBIHA KARACKAH A6ayppaxMaH H6H Ay<|) (p.a.)
yjiKeH KahapMaH/ibiK Kepcerri. IIaHFaM6apbiMbi3 maHKacTbiH
acaH 6epin, acaH ajiwcKaH marbiHAa o/iaH K63 aca3bin Kan,
aHHajiacbiHjj,aFbuiapflaH cyparaHfla, caxaSanapAbiH 6ipi:
- Pacyjiajuiah! OHM TayAMH eTeriH^e Kep^iM. Bip Ton
MyuipiK OHM Koprnan ajiraH eiceH. OraH KeMeKTecKiM Keji^i,
6ipaK ci3re acapzieM eTyre acMKTbiM, - fleren. ApAaicrbi Ejiuii:
- OJI ymiH KopbiKiia. IlepiuiTejiep oraH KeMeicrecyAe, -
flefli.
IlaHFaM6apbiMM36eH KMCKa ceHJiecKeH ajiri caxa6a
Ao^YPPAXMAH H6H Ay4>Tbi i3fleHfli. OHMH aceri A^AMABI
ejiTipreHiH icepin:
Byjiap^biH Sapin ceH ejrripAiH 6e?- Aen TanbipKan
-
cypaflbi.Xa3ipeTi A6flyppaxMaH:
- Mbraa eKeyiH 63iM ejrripAiM. Eipaic; KanraH/iapbiH
6enTaHbic 6ipey acep acacTaHAMpAM, - Aen EaAipAeri ypbicKa
nepiuiTenepAin Ae KarbiCKaHAbiFbiH pacTaraH e^i. MyHbi
ecTireH caxa6a:
m
yCdyji-3a6a, 3:314.
108Ta6a%am, 3:93.
122
J/CaHHamnen cyuimuinemeH OH caxa6a
KbuiaHflbi eiceH. KyHaepaifl 6ip K y n m a e a a c T a p s a H 6acbmaa
OTbipwn:
- MeHeH ae Kaiiwpjibi Mycra6 H6H YMaftp iuemT GonraHaa
6ip manaHFa opajiaw. BacbiH acanicaHaa aarw, aarwH acanKanaa
6acbi aiubiJibin Kanaw. MeHeH KaHwpjiw XaM3a A a rneniT
6ojiraHfla ocbijiaft 6ojiaw. OaaH Kenw 6aHjiwrwMbi3 Ke6eiiai.
>KaKCbijibiKTapbiMbi3flbiH aceMicTepiH 6yji aynneae Taybicbin,
aicbipeTKe eui Hapce nan Man Ma aen KopKaMbra,- aen
erininTi 1 0 9 .
XnacpaHwn ajrrwHinw acwjiwHaa Ajuiah Pacyjiw (c.a.y.)
Ts6yK KanacbiHbiH ManbiHaarbi CTpaTerH^jibiK MaH,w3bi Sap
^yMaTyji-ataHasji aereH acepai ajiy yuiiH acacaiq-ajiraH
acKepain 6acbiHa A6ayppaxMaH H6H Ay(})TW TaraiiwHaan,
aTTaHflbipap KE3IHAE naHFaM6apbiMW3 93 KOJIMMCH 6acbiHa
canaeciH opan, Tyaw Ta6bic eTKeHHeH iceSm:
- Ajuia TaranaHbiH aTbiMeH Ajuiah aconwHa airaH.
AiijiahTbiH 3MipiHeH acna. 3yjibiMawK erne. Eanajiapaw
ejiTipMe. Kaji6 TaiinacwH HcjiaMra ma^wp. K^aGbui eTce,
6acmbiJiapbiHhiH Kbi3biHa ynjieH,- aereH 6ojiaTbiH.
ASayppaxMaH H6H Aycj)Tbin acypic-TypbicbiMeH-an
HcnaMflbiK KYHABIJTBIKTAPFLBIN KACHERIH 03 OHW MEH 6OHWHAH
KepceTyi apicacbiHfla, xpHCTHaHaapawn KeGici HcjiaMaw
KaSbiiiflan, KaSbinaaMaraHaap aa a«H3Ha* canwrwH Teneyre
KeHfli. A6ayppaxMaH H6H Aycj) IIaHraM6apwMbi3abm
afiTybiMeH H c n a M a w Ka6buiaaraH Kari6 pywHbin Gacmwcw
H c 6 a r H6H A M p a i n Kbi3biHa ynjieHai.
Aruiah Ejimicmin K©3i Tipicinae nary a 6epreH
caxa6anapabiH canaxwHaa 6ojiraH xa3ipeTi A6ayppaxMan
TaSyK coFbicwHaa naHFaM6apwMbi3 a a apacwHaa 6ojiraH
WAMARATKA HAMA3 OKWTTW. IIaHFaM6apwMbi3 6ip ME3ET
acaMaraTTaH aHbipwjiaw. T a n naMasbiHbin iubiraTWH yaKWTbi aa
raan KajiraH con, caxa6ajiap A6ayppaxMaH H6H Ay4>™
HMaMawKKa eTKi3in, HaMa3ra xypaw. naHFaM6apwMbi3 ocw
123
CaHJiaK, caxadajiap
H a M a 3 r a K o c b i j i b i n , A6,ziyppaxMaHHbin apTbiH/ia HaMa3 OKbmbi.
HaMa3flbi 6hipreH con IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.): "acaiccbi
ORbiTTbiH, flYpbic icTeaia" aen ijiTHnaraH 6ijmip.iri110.
OcbiJiafima OJI xa3ipeTi Q6y Eaidp (p.a.) cnaiCTbi
IlaHFaM6apbiMbi3Fa HaMa3 OKbiTKaH caxa6ajiapflbin 6ipi 6ojiy
KYpMeTiHe He 6ojiflbi.
A6^yppaxMaH H6H Aycj) (p.a.) E[aHFaM6apbiMbi3flbiH
ManrijiiKKe canapbiHaH KeiiiHri Tapnxn oKHFanapabm 6eji
opTacbiH^a acypai. B6y Eaicip CbumbiKTbin xajiH(J)ajibiFbi
TycbiH^a Kenec Myrneci 6ojiraH OJI xann(j)a OMap^biH flayipiH^e
;ie 6yji MiimeiiH acanracTbipflbi. 9 6 y Eaidp MCH OMap^bm en
acaKWH KOMeKinici api Kenecmici ezii.
Xa3ipeTi OMap KanTbic 6ojiap KeiiHfle e3iHeH KefliH
xajiH(J)ajibiK J i a y a 3 b i M r a jiaiibiK a e n TamcaH a a a M / i a p A b i n 6ipi
ocw A6flyppaxMaH H6H Ay<J) efli. XajiH(j>aHbm TaraHbiH-
aajiybiiwa aceTeicmi peji armbi. OJI yui KyH KaTapbrnaH api
xajibiKTbin, api caxa6ajiap/itin KeiKapacrapbiH TaHbin
6ijireHHeH K e n m x a 3 i p e T i OcManzjbi xajiH(j)a e r i n TaraHbiHflay
KepeKTiriH aHTbin, xajiHcjmra a j i r a i n a m 6 e p f l i . EapjibiFbi OHUH
niKipiH t o y m a n , O c M a H ( p . a . ) x a n n ^ a 6 o j i b i n TaraiibiHaaji/ibL
© M i p i AACTAHFA TOJIM A 6 f l y p p a x M a n H6H Aycj) XHACPAHBM
MCHbipMa 6ipiHiui acwjiwima KaHTbic 6ojiflbi. OHWH »caHa3a
HaMa3WH xajiH(|)a OcMaH OKbiraH. )KaHa3acbiH ajibin 6apa
>KaTKanaa C a r a H6H 3 6 y YaKKac: "EH, ajiwn Tay!" Aen,
xa3ipeTi ASflyppaxMaHHbm (p.a.) flapeacecmiH; 6HiKTirme
cyficiHe/ii.
* * * * * * *
3 6 y YGaiifla H6H 2 K s p p a x
127
CatjJiaK, caxaoajiap
caHJiap efliM. ©HTKem, Ajuiah OHM Here TANZIARAHBIM/ibi cypap
6ojica, Ajuiah Pacyjibi OJI acaiuibi "yMSexTiH ceniMflici" aeremH
ecTireHiMfli amap egiM..." ziereH 6ojiaTbiH117.
3 6 y Eaidp CbiazibiicTbiH xajiH^ajibirw KE3IH^E OJI CnpnaHbi
ajiy yiuiH acacaKrajiraH acKepre K0Ji6acuibi 6ojiwn
TaraHbiHflajiflbi. XyMyc, Cnpna acaHe AffraKHflFa /leniHri
acepjiep Q6y YSaM/ia 6acTaraH HcnaM acKepjiepiMeH ajibmjjbi.
OFLAH KENIH HepycanHMfli Kopuiayra ajiraH 0 6 y YGan^a H6H
}Kappax HepycajiHMfliKTepfli 6en6iT 6mMre KOHflipai. Eipaic
nepycajiHMfliKTep 6eH6iTmijiiic KejiiciMiH TeK OMap OapyKneH
/KacaHTbiHflbiKTapbiH aiiTTbi. 9 6 y Y6aiifla Ma^HHara aci6ep,zu.
Xa3ipeTi OMap OjiHfli (p.a.) opHbma KanAbipbin, y3ai<
acojiaymbiJibiKjaH tcenm HepycajiHMre aMaH-eceH aceTin, OJI
acepflin KijiTiH KOJibraa ajizibi.
OMAP^BIR xajiHc[)ajibiFbi xycbiH/ia MycbiJiMaHjiap/ibiH
apacbra^a amxbiK 6ojiflbi. Xa3ipeTi OMap aiciMflep/IEH acapaeM
cypaaw. OraH anrarn acap^eM ETKEH JXQ 0 6 y YGANAA 6ojiflbi.
CNPNAHBIH aiciMi 6ojiraH OJI T e p T MWH acyic APTKAH KEPYEH^I
MA^HHARA E3I 6acTan 6apwn, xajibiKKa 6ejiin 6ep^i.
KanaxaxneH-aK KapbiH TOHFbi3bin, acynbiHbi TipjiiK KeuiTi.
Xa3ipexi OMap oraH YNIHE maigapybiH oTiHreH. OH^arbi OHM -
03imH TaraHbiHflaraH aKiMiniH xypMbicbiH 63 K03iMeH Kepy e^i.
Ojiap aaemjien Q6y YGan^aHbiH yfiiHe Gapa^bi.
Ta6aji/ibipbiKxaH axraxaH/ia MyMHHAepaiH aMipmici KbiJibiiu,
KajiKaH acaHe 6ipHeme yii acaparbiHaH 6acna Myjiiic Kepe
ajiMa^bi. Xa3ipeTi OMap:
- EYFLAN 6acKa em napcen acoic; n a ? - AEFIFLI.
- Bynap Memn naaceTiMe aceTefli. - OHMR 6yji acy^ey
TypMbicbiHa xojTKbixaH xanH(J)a OMap:
- EH, G 6 y Y6aiifla! /JYHHE 6apiH 63repTTi, 6ipaic ceHi
118
63repTe ajiManra-ay aefli.
Xa3ipeTi Q 6 y YGAN^a KOJIBMA TycKemH MyKraac Kicinepre
TapaTbin 6epeTiH aca acoMapT acaH e^i. Eipae xa3ipeTi OMap
oraH mamobiHuibicbi apKbiJibi TepT acy3 / i n p x a M 6epin aciSepe^i.
i 304 129
CaijJiaK, caxadajiap
YMSerrin cemMflici 9 6 y YSsii/ia CHpnara 6HJiiK KypraH
TycTa TapHXTa "aMyac o6acbi" ^ereH ameH 6ejirijii 6ojiraH 06a
iHfleTi KAMBICICA rareH eprreH jian eTe KPJIOLI- OJI enip^e
o6aHbm iiibiKKaHbiH ecTireH xa3ipeTi OMap oraH Ma^HHara
KaiiTybiH eTimn xaT acoimaiigbi. Q6y YSsn^a
"SaybipjiapbiMHaH aflbipbijia ajiMaHMbm" aen COJI acep^e Kajiwn
Koazjbi. AjcMpwH^a o6ara majiflbiFbin, HieniT 6ojiaflw. Eyji
o6aaaH 6acK;a aa KenTereH caxa6ajiap 6ayflan Tycefli- Q6y
Y6anfla ESIHIN opHbma Mya3 H6H )Ka6ajT,zii KOHflbipbin, MbiHa
ecHerri awrajxa:
"HaMa3flapbiHHbi OKbin, opa3ajiapbitmbi ycian,
caaaKajiapbiHaw 6epin, KaacbijibiKTapbingbi eTennep. Eip-
6ipjiepiHi3re KaMKop 6ojibin, 6acnibiJiapbinbi3Fa 6aFMHbin,
ojiapra a^an km3MCT eTinaep. ^ y H H e ci3re onwK aceri36eciH.
AflaM MHH; acwji eMip cypce m , KepeTiH Haraaceci MbiHay:
Ajuiah aaaMflapflbin nemeHecme ejiiM^i aca3raH, coHflbiKTaH
6api ae ejie^i. A«aMaapflbiH en aKbumbicw - AnnahKa
6aFHHbin, aKbipeT ymm en6eic eTKeH a^aM. Eapini3re
AjijiahTUH ecenniri MeH MenipiMW, KemipiMi MeH 6epeiceTiH
TijieHMiH..."120
CHPHHHBM SKiMi 6ojibin TypraH Ke3fle COJI acepflin xajiKbi
Tyren 0 6 y Y6aHAaHbiH afliji 6acuibi eiceHiHe 6ipaybi3^aH
KyajiiK eTKeH. OJI xnacpaHbiH, OH ceri3mmi acbuibmaa AyHHe/ieH
erri. OHWH My6apaK cyneri Ka3ipri HOPAAHHHHBIN ESHCHH
aHMarbiH^aFbi e3imij aTbiMeH aTajiaTHH eji^i-MeKeHfle acarap.
Ajuiah oraH pa3bi 6OJICWH!
1991, 1:78.
130
JKaHHamnen cy uuiiuuiemeH OH caxa6a
T a j i x a H6H VSaii/IYJUIAH
133
Canjian, caxadajiap
Y x y r inaHKacbiHAa Tanxa (p.a.) Ken acepiHeH acapa^aT
ajiaflbi. Xa3ipeTi TanxaHbiH acamcHapnbiFbi MCH epniicrepiHe
cynciHreH IIaHFaM6apbiMbi3 oraH "TajixaTyji-xanp" (K^anbipjibi
Tajixa) aereH Jiaican 6epai. MyHbiMeH Koca:
- Tajixara >KaHHaT yaacin 6OJW>I. Tanxa >KaHHaTKa KipepjiiK
123 u. . .
ic acacaflbi , - aen OHMH cyHiHmiciH nam e m .
Xa3ipeTi Tanxa e3iH maabiMaH-uiaTTbiKKa 6ejiereH 6ip
OKHFaHbi 6biJiaHHia SaaHflaraH e^i:
"Caxa6ajiapflbiH 6ipeyi KyH,aep,zun 6ip KyHiH^e Ajinah
EnmicraeH: "Myj»undepdin iuiiude coudaiuiapu 6ap... ojiap
AruiahKft depzen cmdepinde mypdbi. Ojiapdbin Keu6ipeyjiepi
OKaudapuH nuda emmi, KeMipeynepi de 6yji adbipoiidbi
(uieiiim Sojiydbi) Kymyde" aereH aarraFbi "uteuim dojiybin
KymKeudepd'm " KiM^ep eKemH cypaflbi.
Anaii.ua IIaHFaM6apbiMbi3 acayan SepMe^i. COJI Ke3/ie ycriMe
acacbiimaH KHiM Knin mch Memmce KipfliM. Pacyjiajuiah (c.a.y.)
Mem Kepin: "^Canarbi cayaji cyparaH naHfla?",- aefli. Caxa6a:
"MyHflaMbiH, Pacyjiajuiah",- /lereH^e, Mem HycKan: "Mme,
MbiHay memr 6onyflbi KyrymijiepfliH 6ipi", - flereH e^i124.
Xa3ipeTi Tajixa IlaHFaM6apbiMbi3AMH asyipiHfle Ea/np/ieH
e3re 6yKiji mafiKacTapra KaTMCTbi.
Tanxa H6H ¥6an/iyjijiah 6aTbipjibiFbiMeH Koca flayneTri fle
6ojiaTbiH. MEKKE^E CAYGAMEH AFIHAJIMCKAH OJI, MA^HHARA
KeniKeHHeH Kenm flHKaHiubiJTbiKTbi icacin eTe^i. /layneTi
aceTKeHMeH, Harbi3 TaKyaHbiH acynbiHbi TipjiiriH KaHaraT Tyrrbi.
KbijibimbiMeH KaJian corbicca, Man-MyjiKiMeH ^e cojian
maHKacTapra KaTbicTbi. Ta6yK corbicbma flaftbrnflajiFaH acKepni
acacaicrayra SacKa caxa6anap CHAICTM OJI A a KYAHA-KYAHA
KaTMcxbi. EaHJibiFbiHbiH ayKMMAbi yjieciH acHxa^Ka
AaHbiH^ajTraH acKepre 6epy ymiH IlaHFaM6apbiMbi3Fa Renin:
- Byn TanxaHbiH KiuiKeHe raHa CMHH,- aen aKenrennepiH
Sepai. ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHWH 6yn acoMaprrbiFbiHa
cyHcimn:
- Ya, Tanxa! CeH eTe acoMap-rcbin, - /le^i.
135
CaHJiaK, caxaOaJiap
- Ha.
- OJI Kici Sip acbui apTbiK rn6ajiaT acacaraH acoK na?
- Ha.
na0FaM6apbiMbi3 6acK;a m aMarmapbi acafijibi cypan,
caxa6ajiapaaH "na" aereH acayan ajiraHHaH KeftiH 6biJiaft aefli:
- Ojiaii 6ojica, eiceyiHiH apacbiH/ia acep MCH KeKTefi
aiibipMainbijibiK 6ap125.
Xa3ipeTi Tajixa acy3i acbuiw, Tyci nri aKKeHiji acaH e^i.
AflaM^ap 6ip Hapce cypaca MyMKiHfliriHme ojiap^biH KOJIMH
6oc KaiiTapMaHTbiH. ©3iHe acacajiraH KaHflaii aa 6ip
>KaKCbiJibiKTbi a3Cbm6aH, YHEMI ajiFbicbiH acayflbipaTbm. OHWH
ocbiH/iaH acbui KacHerrepiH 6ijireH KepKeM MiHe3fli acaHe
apaaKTbi anejwepfliHi 6ipi YMMY OSAH arrbi aiieji 6aci<;a na
caxaGanapflbin Keniji 6iji^ipreHiHe KapaMacTan, OJI xa3ipeTi
TanxaHbi TamiaHflbi.
)KyperiHiH acyMcaicrbiFbi coHjjaH, IIaHFaM6apbiMbi3 ayHHe
canraHfla Keii6ip caxaGanap xajiH(})aHbTH KiM 6ojiaTbiHbiH
TajiKbiJiaii 6acTaraH Ke3^e, OJI 6ip 6ypbmiKa TbiFbiJibin an,
Kenijii ajiaH-^yjien 6ojibin, HypbiH uiauiKaH inyaKTbi KyH ceHin,
cybin cajia 6epreH aneMHeH eren Kyn Kernin, KHMacTbngieH
Ajuiah PacyjibiH (c.a.y.) acoicran acbmay yenn^e Sojiflbi-
OJI xa3ipeTi 3 6 y BaKip^in xajiH(j)ajibiFbiH KaGbiJT eTin, OHWH
KE3EH,IHAE ANBUIAACTAP ANKACBIHBIH KYPAMBIH^A Gojiflbi.
MycbuiMaH^ap 6ac KaTbipaTbiH Macejie^e OHMH KenecTepiHe
KyjiaK TypeTiH. MeMJieKerri eKi acbui SacKapraH OSy BaKip
Cbi&nbiK aJi ycTiH^e acaran, 63iHeH Ream KiMfli xajiH^a eTin
TaraHbiHflay KepeKTiri acaiuibi caxa6anapabiH K93KapacTapbiH
cypaflbi. Tajixa H6H YSaH/tyruiahTaH OHWH cyparaH/ia OJI, 6yji
opbiHra TaraHbiHaajiyra Kapa-KtiJiflti nan acapraH afliji^OMapflbi
jiaiibiK KepeTiHiH aihrbi. /
Xa3ipeTi OMapflbin xajin^ajibiFbi TycbiHjia / na yHeMi
aKbiJiflacTap ajucacbiH/ia 6ojiwn, KHMH MacejiejiepM onTafijibi
uiemijiyiHe yjiecm KOCTW. \
KaiiTbic 6ojiMacTaH SypbiH OMapjjbiH (p.a.) e3meH Ke&iH
xajiw(})a 6ojiCbiH ziereH aflaMflap^biH KaTapbiH^a xa3ipeTi Tajixa
*******
3Y63HP H6H O y y a M
* * * * * * *
137
MycHad, IV; 367.
138!
TUPMU3U, MAUA%bi6: 22.
143
Canjian, caxadajiap
C a H A H6H 39iia
(CaHfl H6H
M e K K e r e KanTa opajiflbi.
3SHJI MympiKTepflin acaSaiibi, acaT ajierrepiHeH 6OHHH
ayjiaK ycTa/jbi. IniKiniK imnefli, Kbi3 Sajiajiajiap^bi Tipi/jew
KeMyre Kapcbi Typ/jbi. 03 6yji,zripmiH/iepiH miMipiKnecTeH
TonbipaKKa K6M6eKini SojiraHflapAbi Kepce, ojiapflbin
Kbi3^apbiH aMaH ajiwn Kajibin, TacTaHflbuiapAbi ecipin
148
JfCaHiiamnen cyuinutuiemeH OH caxa6a
- Ajinah araMeH c e 3 6 e p i n TypraHflapwH yrniH aftTanbiH.
ToFW3biHiui>icbi - MeHMiH, - flew^i:
MiHe, )KaHHaTneH cyinmnijieHreH caxa6ajiap acaiiJiw
aHTbuiraH xaflHCxi p n y a a T eTKeH aaaMflapawn 6ipi - ocw Cana,
H6H 39HA (p.a.).
Xa3ipeTi Caup, (p.a.) 6epeKejii FyMbipbiHbiH COHFW
acbiJiaapbiH MaflHHaHbiH A'KHK aereH aceprnjie OTKi3in,
HiapyauibuibiKneH aHHanwcTbi. KYH/IEP/IIH 6ip KyrnHfle OHMH
MeHmiriHfleri acepi MeH e3imH acepi uieKTecin acaTaTbiH Oypa
6HHT Yyaftc arrbi 6ip aiieji MA^HHAHBIH 3KiMi MapyaH H6H
XaKaMra 6apbm, xa3ipeTi CaHflriR (p.a.) ycriHeH
UIARBIMFLAHAABI. OJI Cans H6H 3AH/TriH (p.a.) MeHinirme KOJI
cyKKaHbiH aHTbin, acepmin KaiiTapwjiybiH Tanan eTeai.
OKIM MscejieHi aK-KapacbiH inerny yrniH xa3ipeTi CaH^Ke
(p.a.) 6ipHeme a^aM aci6epe.ru. KejireH Ton flayjibi icri oraH
>KeTKi3reHfle, OJI 9flijieTci3fliKKe ynibiparaHbiH TyciHin, onapra
6buiaii aeai:
- Amiah EjiiniciHeH ecrireH 6ip co3fli cennepre aiiTaHbiH:
"KiM 93iHiKi 6oJiMaraH 6ip acepai HeM^eHce, acepaii* aceriHini
Ka6aTbiH.ua GoJica 3a, OJI acep KHSMerre OHWH MOHHbma
opaTbijiaaw. KiM 63 MyjiKiH Kopray acojiHH,zia ejice, OJI -
ineiiiT".
B y a a H KeiiiH x a 3 i p e r i Can^ (p.a.) 03 a c e p i m n m e r m e n KMA
6acnaraHflWFWHa aHT e T i n :
- AjuiahbiM, 6 y j i siieji erep eripiK aiiTKaH Sojica, aacajiw
KejiMeiiOHWH K03iH coKwp KbiJi. K y f l b i r b i H Aa o r a H Ma3ap eT, -
Aenzii. )KaHbiH K y i i f l i p r e H acajia OHW Kaprwc aihyra
MsacSypjiefli.
Ajuiah 3yjibiMflWKKa aymap 6ojiraH KiHaci3 acaHHbm
AyracwH Ka6wji erri. >Kajia acanKaH aMejiflin K63i Ken y3aMafi
Kep 6oJiwn, 6aKmacbiHflarw KyAbiKKa Tycin ejw 1 4 8 . Byji
OKHFa^aH KeiiiH Ma/iHHajibiKTap 6ipeyre amyjiaHca, "Ajuiah
ceHi Oypa CHHKTW Kep KbuicwH" aen Kaprwc acacafiTWH 6onFaH
149
EKEH .
III B 0 J I I M
CatjJiaK, caxadtuiap
(Xa^Hc)
158
Maiuhyp caxaoajiap
KopicaMMH", - aen eTimm acacaaw. MycbiJiMaH 6ojiwn, HMaH
uiep6eTiH TaTy SaKbiTbiHa ne 6ojiraH Yaxninre 6yji aywp race
ae, IlaHFaM6apbiMbi3 aynne cajiFamna Ke3iHe Tycneyre
TbipwcTbi. Ajianaa YHeMi PacyjiajuiahTbi (c.a.y.) anayMeH
6oiiflbi. "E H ai K63iMe KepiHe ajiacwn" aen aiiTbin Kajia Ma
aereH yMrri y3ijiMeai- Ajiaiiaa capraa KynceH yMixi
opwHaanMaabi. Ajijiah Ejiraiei (c.a.y.) OJI ce3ai airrnacTaH 6y
ayHHeMeH KOUI aHTbiCTbi. Byji cywK xa6ap YaxinnaiH acyperme
HHeaen Kaaanabi157.
Bahaayp XaM3aHbi (p.a.) ejiTipin, aywp KYHARA 6ATK;AH
Yaxinn T9y6ara Kejice ae, 6api6ip acaHw acaii Tannaii, INIKEHI
ipin, acereHi acejiiM 6ojiaaw. "KairrceM, 6yji KYHSMAI acywn-
inaaMbiH" aeyMeH acyprenae MycwjiMaHaap acanraH naiiraMSap
MYC3HJIAMATYJI-K93396TBIH K63IH acoio yniiH 5LMAMARA
maiiKacKa ATTAHAAW. AJUIAHTBIH AAAWNAA 63IH aicran aayawn
MYMKIHAIRI ae Tyaw, oji-HcjiaMHwn en MWK;TW AYCUNAHWH
ejiTipy. KeicreH I3AEREH MYMKIHAIKTI acepaeH Taywn 6epreH
AJUIAHKA MMH aa Sip PAKMETIH acayawpraH Kyfii xa3ipeTi
XaM3aHbi ineniT KBIJIRAH Haii3acwH ajiwn, Yaxinn HcjiaM
ACKEPIMEH 6ipre ARTAHAW. Yaxinn MANAAH AAJIACWHAA
KanbicbiH Taywn MycanjiaMaHw Haii3acbiMeH acaHinbin
ejiTipai158. ApTWHina csacaere acwrwjiwn:
"MycbiJiMaH 6ojiMan Typwn MycwjiMaHaapawH en
KaiibipjiwcwH uieftiT KWJiawM. MycbiJiMaH SojiraHHaH KeiiiH
Kanipjiepain en a3yjiwcwH ejiTipaiM. EHai ceHin Ke3ine KepiHe
anaM 6a?" 159 - aenai naHraM6apra KapaTa TapaM-TapaM acac
acyraH 6eTiH cypTyre niaMacw KejiMeii.
KamnaMa xac caxaSaHbiH eMipiH KHraH YxyT maiiKacw
ocwjiaii aflKTajiabi. /lymnaHUbin KaTapw ceTiHen, 6ipTiHaen
ineriHe 6acTaaw. naHFaM6apbiMbi3 XaM3aHwn (p.a.)
ejrripijiremH ecTin, cyneriH corwc 6ojiraH anaHHaH i3aen
Tannaaw. IHaiiicac aaKrajiraHHaH KeiiiH OHWH aenecimH acaH
M y c r a f i H6H Y M a i i p
163
CaHiian caxa6ajiap
Mycra6 H6H YMSHP MAAHHAJIBIKTAPRA HcjiaM Heri3aepiH 6ap
biKbiJiacbiH cajibin ynpeTeai. "MaaeHHerrijiepre aKHKaTbi
Ka6bijiflaTy KynmeH eMec, caHacbiH oaTbin, K63aepm acerccisy
apKbiJibi raHa mymkIh" aeifriH KaFiwHbi 6epiK ycTaHabi. TeK
Kynrrimii raHa aaypeHi acypin, OHMH CTpaTernanbiK Manbnra
He SojiraH KeseniHae yarbnaay iciH 63 aenreiiiHae ajibin acype
ajiraH ep eai. Anabma KejireHaepai Man^a TiniMeH, KepKeM
MiHe3iMeH HcjiaMflbi yarbnaan, HMaH KejmpTyre ce6enKep
6onaTbiH. K^binbimbiH 6ijien, KahapbiH Terin KemxHaepaiH
acyperi HMaH Hypbraa inoMbuibin KaHTaTbiH. K^aSarbraaH nap
acaytm KenreHaepain OHbiMeH cyx6arracicaH COH My3 Sojibin
KaTKaH KOHiJwepi enacipen uibira KejieTiH.
Cara H6H Mya3 Mycra6 H6H YMaiipaiH HcjiaMaw yarbnaan
acypreHiH ecTin "MaaHHaaa euiKiMHin Syjiiic uibirapybiHa
MYMKIH^IK 6epMeHMm" aen OCAA H6H 3YPAP3HIN YNIHE canbin-
ypbin aceTin 6apaw. Byji Keiae Mycra6 aHHajiacbmaaFbinapra
aaerreriaeH acyMcait; TiniMeH aKMKaTTbi yarbnaan acaTaaw.
Cara oraH aenaHSarraHbin, aepeicijiiK KepceTeai. Xa3ipeTi
Mycra6: "BaybipbiM, aaawMeH Memn He aeHTmiMai Tbitma.
Erep yHaca, KaSbur eTepcin, yHaMaca, MIHE - MOHHMM, ma6aM
aecen 63in 6iji. MeH einnaHaaii KapcbiJibiK KepceTneHMiH",-
aeai. Cara amybiH aKMjira acenaipin, OHMH aHTKaHaapbiHa
KyjiaK Typeai. Mycra6 H6H YMaiipaiH acbiMnraH KyjiKici,
acyMcan ce3i MeH asJiejiaepimH a^wara KOHbiMaMJibiFbi meMeH
6ojibin KaTKaH acyperiH aci6tieai. Ceirrin Cara H6H Mya3 HMAH
ETKEHAEPAIII WAPBMA KOCMJTAM.
MAAHHAAARBI TAHBIMAA aaaMaapaMH Kenmijiiri Mycra6 H6H
YMafipain yarbi3aaybiMeH HcaaMaw Ka6biJiaaabi. OaapaMH
apacbiHaa Ycaiia H6H Xyaanp, Cara H6H YSaaa, Cara H6H
Mya3 CHHKTM ATAKTBI caxa6aaap 6ap eai.
3CAA H6H 3YPAP3HIH YIN K^YPAH HAPIHE KAHBIN, HcjiaM
aKHKarrapbiHbiH Ken acafibiJiybiHa ceSenKep SonraH opTa/iMKKa
aHHajiaw.
CaHaapbi KyH caHan ecKeH MycbiJiMaHaap MsaHHaaa acyMa
HaMa3biH OKMFbicbi KeaeTiHiH IIaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.)
aiiTbin, pyKcaT anabi. AHcapaapaaH Cara H6H XAHCSMSHIN
164
_ Mauihyp caxa6anap
YHIHJJE acmiajibin acaMarar peTmae Mycra6 H6H YMaiipaiH
HMaMflbiFbiMeH aJTrauiKbi acyMa HaMa3AapwH ORHabi.
KeHiHipeK xa3ipeTi Mycra6 IIaHFaM6apbiMbi3ra (c.a.y.)
Renin, MaaHHaaarw 6ojiwn acaTRaH RyaHbiniTbi xa6apjiapabi
aceTKi3fli. EanacbiHbiH; MeRRere KejireHiH ecTin RonraH aHacbi
6yjiRaH-TanRaH amyjiaHbin: "MeRRere KenreH eReHcin, ajiabi-
MeH MaraH cajieM 6epMeii 6acRa 6ipeyre 6apyra Rananma asrin
Sapflbi" aen xa6ap cajiaaw. Mycra6 H6H YMSHP 6ojica
aHacbma:
"MeH PacyjiajuiahTaH 6ypbiH eniRiMre 6apa ajiMaiiMbiH", -
aen acayan 6epeai-
BipaR IlaHFaM6apbiMbi3aaH pyRcaT cypan, aHacbiHbm;
Racbma 6apabi. AHacw:
- Qui acajiraH-acaiicaR cemMai ycTaHbin acypMiciii? - aen
acaRTbipMaii Rapcw anaabi. Mycra6 H6H YMaiip:
- AHauibiM, MeH MyxaMMeaTiH FLIMH ycTaHaMbiH. OJI -
Ajuiah TaranaHbin xaR aim. Memn 63aepini3re aereH
cyiiicneHmijiiriMai acaRCbi 6ijieci3. MeH ceHreH AjuiahRa acaHe
OHbm EjimiciHe cisain ae ceHyini3ai Ranap eaiM, - aeai
aHacbma acaHbi ambin.
AHacw: "MycbiJiMaH GojiraHbiMaw en Since, Ma3aR eTeai", -
aen yjibiHbm ycbiHbicbm RaSbiJiaaMaii TacTaiiabi. OHMH
ycbiHbicbiH RaSbiJiaaMaca aa, SajiacbiHbin HaHbiM-ceHiMiHe
apanacnaiiTbiH 6ojiwn Keniceai-
©Herejii ryMbip KemKeH xa3ipeTi MycraSTMH aRbipence
Kemyi ae coHaaii KepKeM 6ojia*>i. Yxyr maiiRacbiHaa
riaiiraM6apbiMbi3 HcnaM TybiH Mycra6Ra ycTaTaabi. YpbicTbin
memymi caTiiiae, MycbiJiMaHaapatin meriHreHaepiH Kepin
MbIHa aflTTbl oRHabi:
"MyxaMMed — on namtmdap. Odau 6ypuu da namaM6ap-
nap Kejizeu edi. Endi on once ueMece onmipince, ceudep
cosbicmbi macman Kfluiacbmdap Ma?" ("Anu HMpan", 144).
YpbicTa Typbic acoR. MycraSRa Rbiprnaaii TeHreH H6H
KsHMa aereH MympiR OHMH; Ty ycTaraH KOJIMH maybin
Tycipeai- Tyabi eKiHmi ROJibma aybicTbipbin yjiripreH Mycra6
OJI ROJibiH aa caRTan Rana ajiMaabi. EKI ROJIM aa RbipRbiJibin
TycReH Mycra6 Tyabi ay3biMeH Rarbin ajibin, KeyaeciHae ycTan
165
CaHJian, caxadajiap
Typyra TbipbicTbi. BacKa 6ip caxa6a aceTin Kejiin Tyaw ajiaflbi.
Byji - nepiniTe e^i. MycraGTbiH SenHecme Kipiu inaiiKacTbi
acajiracTbipflbi. OHM KepreH IlaHFaM6apbiMbi3 "MycraS!" aen
flaywcTaraHfla on "MeH Mycra6 eMecniH, en, Pacyjiajuiah!" 164
aen acayan Sepai. Mycra6 H6H YManpain meati 6ojiraHbiH COJI
Ke3ae anrapraH Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) kg3 acacwH Tbia ajiMaii,
MbiHa aaTTbi OKHUM:
"MyM undepdiH, apacbinda (PacynaJuiahneH 6ipze
6ojiambiHdbiK,mapbiHa) AiuiaHK/a 6epzen co3depiude lubinaubi
doman K^amuaMacbi 6ap. Ojiapdbin xeMipeynepi 6epzen
yadejiepinde mojibiK, mypbin lueiiim doiidbi. Keudipeynepi de
ocbiudau McaKfibuiMKfnbi Kymyde. Ojiap ysdejiepinen
mauMadbi" ("Axwd", 23).
/JaHKTbi caxa6a Mycra6 KbipbiK acacbinga ineniT 6ojiflbi. Bip
Ke3^epi Y-11^6 mch SyJiflere opaHbin aayjieTTi ryMbip KeniKeH
caxa6a MycraGsa aiy>ipeTKe KeniKeH Ke3fle YCTme »ca6aTbiH
KiniKeHe 6ip K¥Phm MaTaaaH Sacica Ke6iH Ta6biJiMaHflbi...
Bacbma TapTca, aarbma aceTneii, aarbma TapTca, 6acbma
aceraeH KeSiH^eyre KejiMereH-,zu165. Ajuiah yiiiiH 6ykLii acbuibiH
nn^a eTKeH Mycra6 Ta6bicyra epeKiiie WHTHK iKapaTynibicbina
ocbiJianina KaHaT KaKTbi.
* * * * * * *
169
CaijJiaK, caxadajiap
Aen cypaabi. MeH: "AjuiahTbiH KiTa6bma cyHeHin, Y k ' m
KeceMm", - aen acayan SepaiM. "l3flereH acayaGbiimbi
AjuiahTbiH KiTa6biHaH Ta6a ajiMacaH, Here cyneHin y R i M
acacancbiH?",- aefli. "Aruiah PacyjibiHbm; yKiMi 6oHbmma" -
ae/HM. "OflaH aa Ta6a anMacan me?",- aereHfle, "©3
aKbiJibiMMeH oiiJiaHbin inemeMiH",- aen acayan SepAiM. Byn
acayanTbi eciireH ITaHFaM6apbiMbi3: "Pa3bi 6ojiraH
MacejieciHfle Ha6nm TaSbiCKa aceTici3reH AjuiahKa MaaaK;!", -
aen, HeMeHfliKTepre: "Ci3Aepre acxaSwMHbiH imiH/jeri iniMfli
acaHe AiHAi eR aca^cw 6ijieTiH Kaflbipjibi aaaMAbi aci6epaiM", -
Aen yni6y xaT aca3bin aci6epAi174.
Mya3 H6H >Ka6a/ire Mbma ecHerri aiiTTbi:
"3H, Mya3! O w m KHTan (KiTan wejiepi: anyAHJiep MeH
xpncTHaHAap) KoraMra 6apa acaTbipcbiR. «>KaHHaTTbiH KijiTi
He?» - aen cypaca, "JIA HJiaha njuiajijiah" - Ae. EH, Mya3,
YHEMI Kimineiiiji 6OJI. 5KYMCAK, A^BIJIRA KOHMMAM YSIM 6ep.
Ajuiah Tarajia cemR 6oHbiRHaH nibmaHbiJibiK; Kepce, caraH
acapAeM 6epin, acericTiKKe aceTKi3eAi. Erep 6ip MaceneHin
inemiMiHe AKMJIBIH acemece, OJI MacejiemR aHWK-KAHBIRBMA
aceTKeme AeiiiH Kyre 6iji HeMece MaraH xa6ap aci6ep.
HanciRmR a3Fbipybma epMe. HanciHuin a3rwpyw cem
acahaHHaMra 6acTa0Abi. XajibiKKa KaiibipbiMAbi api MeiiipiMAi
6OJI. OH, Mya3 onapAH AuiahTaH SacKa TampAm acoK
eKeHAiriHe acaHe MemR Amiah Ejimici eKeHiMe Kyajiiic eTyre
rnaKbip. Erep myhm Ka6biJi eTce, AjuiahTbiH 6ip Kyime 6ec
yaKbiT HaMa3Abi napw3 eTKeHiH airr. MyHbi Aa KaSbiJiaaca,
6aiijiapAaH ajibiHbin, KeAeii-KenmiKKe 6epijieTiH 3eKeTTin
ojiapra Aa napbi3 eTijireHiH airr175".
Aruiah EjimiciHin (c.a.y.) Mya3 H6H >Ka6ajire AIHXAH Mbma
KarHflajiapbiH aKHKanbiH acapmbinapbi MycbiJiMaHAapAtm
ycTaHaraH eMipjiiK HbicaHacbma aimajiAbipy Kepeic.
riaHFaM6apbiMbi3:
- XajTbiKTbi HcjiaMra Y H FL EREH A E OHM KHbiHAaTnan,
acenijiAeTiHAep. YpeitneHAipin ypKiTnen, cyHiHrnijieHAep. Eac-
176Mycnad, 5:235.
177 Tadamm, 3:584.
178 M, Oca/i, HCJIOM mapuxu, ay/i. A.JI.Ka3aroKM-O.Ka3aH)KM, HcTaH6yji,
1983, 833.
171
CaHiian caxa6ajiap
X a j i H f l H6H Y a j i M j i
179
CannaK, caxadajiap
6eji cybiTbin acaTKaH Me3rijiain 6ipmae Xaana H6H YaaHariH
acRepn T9acipH6eciHe Tanrajibin OHMMCH ceftjiecKici Keimi.
BH3aHTHajibin KOJiSaciiibi TeoprHH XajimneH:
- Ya, XajiH/i, nibiHflbiKTbi airr. A3aT aaaM acaaraH
ceitneMeHfli...
- CepMeremnai KaKbipaTa KaycaTaTbmaan ceHaeri
KbiJitiniTbi Amiah nanraMSapra KeicreH TYcipreHi Me? Xajina:
- JKOK.
- Onan Sojica, Here "AjuiahTbiH KM-HHIUM" aen aTajiawn?
- Amiah 6i3re nafiraM6ap aci6epai. Ken6ipey OHM
MOHbmaaca, KenSipey Oa afiTnaH aKHKarrapafci eTipiKciHai.
MeH ae coa eTipiRcmreHaepaeH 6ojiaTbiHMbiH. CoHbmaa
AaaaR acypeRTepiMi3ai HcaaMra 6ypbin, 6i3ai Eamici apKwabi
Typa acoara lycipai. Bi3 ae oraH MonbiHcyHAbiK.
IlaHFaM6apMMM3 MaraH ayra eTin: "CeH - AjuiahTbiH
KbTjibiuiTapbiHan 6ip KbiabimcbiH",- aeai- OcbiaaH KeiiiH MeH
"Amiah KbiJibinibi" aen aTaHAMM.
BH3aHTH»jibiK KOJiSaciiibi:
- CeHaep xaiibiKTbi Here yHaeiicinaep?- aeai- Xanna:
- Bip AjuiahKa acaHe HcnaMra.
- EyriH HcnaMabi KaSbiJiaaraH aaaMra ci3aepre
6epiareHaeH cayan neH CMH 6epiae Me?- aen cypaaM. Xa3iperi
Xaana 6yKi.ii acaH a y H H e c i M e H :
- Ha. EaaKiM, oa 6i3aeH ae acorapbi 6ojiybi MyMKiH.
- CeHaep 6ya ainre 6ypbm xipcenaep, 6yii Kajiaii
6ojiaaM?- aeai TaHbipKaii.
- Ei3 PacynajmahneH 6ipre OMip cypaiR- OHMH
MyracH3anapMHa Rya 6ojiawK- Bi3aiH KepreHiMi3ai Kepin,
ecTiremMi3ai ecrireHaepaiH MycbiaMaH 6oaMaybi aKwara
K0HMMCM3.
- CeHaep 6onca OHM K e p i n , TBINAARAH acoKCbmaap. Tarbi
aa ceHaep rafibinKa (K63re Kepm6ereH Hapcenep) ceHreH
6ojiacMHaap. Erep UIMH HHeT api biKbuiacneH HcaaMabi
Ka6buiaacaHaap, cayamrapbin MOJI 6oaaaM.
Bn3aHTHaabiK Koa6acuibi aTbiMeH Xaanarin KacbiHa TaKan
Renin:
180
Mauih yp caxaoajiap
- Ya, XajiHfl, MaraH HcjiaMflbi yfipeT,- Aeai. OJI Xasmp
apubiJiM acyperi ajiwn-ymwn, HcjiaMflbi KaSbiJiaaau. Era 6ac
HaMa3 OKbiraHHaH KeiiiH e3imij SypbiHFbi acaKTacTapbma Kapcbi
coFbicbin rneiiiT 6ojiFaH eai187.
^KenijiMec KOJi6acnibi xa3ipeTi Q6y Esrap MeH OMapabia
xajiH(J)ajibiFbi Ke3iHfle ae KOJi6acuibuibiK Kbi3MeTiH aTKapabi.
HcnaM aymnaHAapbiHbiH acyperiHe ypefl cajiflbi. OiiTKeHi, KOJI
6acTaFaH 6yKiji maiiKacTapbiHaa acenicreH acenicKe acerin
OTbipflbl.
/],oc Ta, aymnaH aa OHMH Kbijibiuibi KOKTeH rycKeHaeii
KepeTiH. OcKepjiepi OHH aaaM KeiiniHae rycipijireH 6ip
nepinrreaeii Ka6biJiaaabi. )KeaicTep 6ipmeH KeiiiH 6ipi Kejiin,
ara anbora aimajia SacTaabi. T i m i KeiiSipey: "Erep Xarrna
6acKapca uibiraMbn, 6ojiMaca acoK" aeimHaeii aapeacere
aceTKeH. Byji OMapabi Ma3anaii 6acraabi. OiiTKeHi, xanbiK
AjuiahTbiH Ky^ipeTi MeH acspaeMm yMbiTbin, 6apjibiK
aceTicTiicri XajiaaTin 6oiibiHaH Kepe SacTaabi. CoHAbiKTaH aa
xa3ipeTi OMap: "XanbiK aceHierepai ceHia aceKe SacbiaHaH
Kepyae"- aen, OHW KOJi6aciHbiJibiKTaH ajibin Tacraabi. MapanaT
eciyaia opHbma MiimeTTeH 6ocaTbiJiFaHbiH ecTireH Ke3ae, 6yji
aMipre yH-TyHci3 6acbm neai. MeHMeHciHin, KerapeK KaKnaabi.
XajiH(j)aHbiH aiiTKaHjiapbiH Kyn ajiaw. Eejiai, aaHKTbi
KOJi6acnibi 6ojia iypa, Ke3mae e3min KOJI acTbmaa 6ojiraH
KaTapaaFbi 6ip acaybmrepaia 6acKapybiaaa maiiKac acojibiH
188
acajiracTbipflbi .
¥JIM MaKcaTKa acery acojibmaa Xarma ymiH KapanaiibiM
acKep 6ojiy HeMece KAJIWY KOJI 6acKapy apacbiHaa em
afibipMauibiJibiK acoK eai. OJI acaii acKep Sojica pa, KOJi6aembi
6ojica pa, 6oiibiHaaFbi 6yKiji KyaraH 93i ceHreH AnjiahKa, cepT
6epreHw EjimiciHe
189 (c.a.y.) acaHe am TybiHbin aceji6ipeyi ymiH
acyMcaHTbiH .
AjuiahTbiH KOJiaaybiMeH era 6ipaeii HMnepaTopjibiKTbi
acepMeH-aceKceH eTKeH Xarma ayaae cajiranaa, apTbmaa ijiin
181
CaijJiaK, caxadajiap
anap ayHHe-MyjiiK KajiMaxaH eai. Byn -AYHHC aomaMay KepeK
aeren ce3 eMec, Keniam OTiciHiiii ayHHere SaiijiaMaii, 6ya
ayHHeHiH Heri3ri neciHe 6arbiuiTay aereH ce3. Oa eareH Ke3ae,
apraHaa TeK acayrepniijiiicre MrnreH aTbi MeH KbiJibinibiH
KajTabipabi.
Xa3ipeTi Xanna H6H YAJIHA Kafirac 6ojiap KE3AE:
"ATbiMaw, KbiabiuibiMaw 9Keainaepmi, oaapaw CORFH peT 6ip
KepeiiiH",- aen eMipiH cypanbin maiiKacTapaa 6TKi3reHairiH
ecKe ana KeKiperi Kapc aiipbuiabi. ByKin ryMbipbm cypanbui
maiiKac ycTiHae nieiiiT Soayabi apMaHaan 6TKi3reH Hap
Tyjirajibi, ajibin 6aTbip Xajinaice TeceK TapTbin acaTbin ejiy
aywp raai. Byn ce3iMm:
"KaHuiaMa mafiKacKa KaTbiCTbiM. ^eHeMae KbiJiwrn
cijiTeHin, Hafea KaaajiMaraH, on THMereH cay TaMTbiK acep acoK.
Anaiiaa Man ceKinai Tbipaiibm TeceriMae acaH TsciaiM eTin
6apaM. KoptcaKTap aynneae MacaiipaMacbiH",- aen Kerri
eaepiHae.
AnaahTbiH Kbiabinibi ayHneaeH 03raH ice3ae xaaH<f>a OMap:
"AHa aTayabi Xaana cnaicrbi epaepai ayHHere eiiairapi aicejie
aaMac",- aen eriae acbiaaabi. Anaiiaa OJI TCK XannaTbi
acorajiTnaHbi ymiH eMec, OJIIMHIH OMapawR KOJibiHaarbi
MyMKiHaiKTeH K;aKKaHbi ymiH acbiJiaabi. ©imcem, Xaana
ejiMereHae xanbiKTbin acanbiabic ce3iMi GacbuiraH con OHH
KaiixaaaH Koa6acnibi eTin TaraiibiHaaFbicbi KejireH eai190.
190
P. sji-Bsma, 1, 507.
182
Mauih yp caxaoajiap
Eijiaji X a 6 a u i H
183
CaijJiaK; caxaoanap
Bijiajifliu biCTbiK KyMaa apKacbi oirafi acaHbin, Keyaeci
amamca mbiacFbipbiabin, aeMi TapbiJica aa, "Ajuiahy axaa!
Ajuiahy Axaa!" (Ajuiah 6ip) aeyMeH Gojiflbi.
MympiKTep Heme KyH 6OHM COJI aca3aHbi KOJiaaHAbi. KyHais
uiaKbipaiiraH KyHre Ka^Taca, K e u i K y p b i M MOHHbma acin 6 a i i j i a n ,
Gajia-marara HT CHHKTM aceTeKTeTin, MeKKenin Kerne-Kerne,
Te6e-Te6eciH apaaaTiq>i3aTMH. A3anTbin Kbui apicaHbiH
Eijiajiflin KbiJi6bipaybiHa cajiraH canMH, OHUH HMSHM m apTa
TycTi. K^aHuiaMa KopKbiTbin, aceKipin, ypbin-coKKaHaapbina
KapaMacTaH, 6api6ip "Axaa! Axaa!" aeyMeH Sojiflbi. AsanraH
aywpJiwFbiHa acypeKTepi uibmaMaraH MympiKTep Tanipjiepm
6ip aybi3 ce36en-aK MaKTan 6epce, OHM a3aT eiyre KOHai- Onap
ymiH 6ip ce'iain e3i TaRipjiepmin yabiKTbiFbiH K,oprayra
aceTepjiiK eai. K^ypaftuiTap nyjiaapbiHbin Ta6aH Tipen
KacapbicybiH TOKiaTa ajiMaii Macicapa 6ojiraHaapbiH
MoiibiHaaFbijiapbi KejiMeai. Aaaiiaa Eijiaji nibm acypeicri 6ip
acypeK aen 6ijireHaiRTeH, api HMaHbiH, api acaHbm caicran Kajiy
ymiH 6ya 6ip aybi3 ce3ai aiiTa c a a y b i H a 6oaap eai, 6ipaic OHMH
G3iH aimiaH HMam>iH Syrm nopran, caKTan KaJiAbi191.
"AxaaTbi" aihyaaH 6ac TapTnaati.
TyH KapaHfbiJibiFbiH acaMbiabin KeareH MympiKTep:
"EpTen TanipjiepiMi3 acaiijibi acaKCbi ce3aep a0T. Pa66biM
JIaT neH Y33a aecen cem 6ocaTaMbi3. CeHi KHHayaaH
mapmaawK. Ei3 ceHi eMec, ceH 6i3ai 3ape3an KMJIAWH",- aen
KGHfliprici Keaai. Biaaa aiiTKaHbrnaH KaihnaaH.
K^amna KbiCTaca aa Biaajiain KOHCTIH Typi a<OK. K^oacanbrnbi
YMana aa KyHaeaiicri a3anTaywH TOKTaTnaaw. OcwHaaii
KyHaepain 6ipiHae coa MaHHaH eTin 6apa acancaH xa3ipeTi 36y
BaKip YManara:
- "Pa66biM - Aaaah" aerem ymiH raHa Safiryc aaaMaw
enTipecinaep Me?- aeai. CoaaH con 06y BaKip:
- KyHbmaH aa apTbiic aKina TOJieiiiH, OHM 6ocaT,- aeai-
Bya YCBIHBICTBI ecrireH YM3HH KYAHBIN Kerri. 6iiTKeHi,
OHMR paiibmaH KaiiTnacbiHa aSaeH Ke3i aceTin mapmaraH-abi.
Aiyna aereHae KYAKBIHBI ToiiMac cayaarep OHM eaTipin
-k-k'k'k'k'k'k
C a H A H6H O m h p
190
Maiuh yp caxa6ajiap
ByKapaMeH acyjflecKeHHeH KeiiiH xajiH<j)a OMap ©MHpfli
KacbiHa maKbipTbin ajibin 6yji marbiMflapflbin ce6e6hi aceKe-
aceKe cypaflbi. Opi IRNIHEH "AjuiahbiM, Cana H6H O M H P acaiinbi
MeHin acaKcw ofibiMflbi acarcraHra mbirapa KepMe", - aen flyra
eTin OTbipflbi.
AHTbiJiraH HiarbiMflapflbi TbiHflan 6ojiraH con Omhp 6aii-
cajiflbi KajinbiHfla:
- OMap, Heri3i Synapflbi airryra 3ayKHM acoK. Anaiifla
HiarbiM Sojibin xycKemuKTeH MeH ae aMajicw3 aiiTaMbiH.
MiH^eTiMe KemipeK 6apybiMHbin ce6e6i, yiifle Kbi3MeTmiM
acoK- OiiejiiM HayKac, yii acyMbicTapwHbin Ke6iH e3iM icreiiMiH.
Tan aracbiMeH epTe Typwn KaMbip auibiTbin, HaH nicipeMiH.
BajiajiapbiMHbin Tanrw acbiH iniKi3in 6ojiraH con, flapeTiMfli
anbin, xajibiKTbin ajiflbma uibiraMbiH.
TyHfle euiKiMfli KaSbumaMaiiMbiH. OiiTKeHi, KyHflisiMfli xa-
jibiKKa, ryHflepiMfli KyflipeTi meKci3 AjuiahKa apHaiiMbiH.
AKfla 6ip peT nibiKnaybiMHbin ce6e6i: Kbi3MeTuiiM 6OJI-
MaraHflbiKTaH KHiM/iepiMfli e3iM acyaMbiH. AybiCTbiparaH 6acKa
KniMiM fle acoK. KmMflepiM KenKeHine, xajibiKTbin apacbma
uibira anMaiiMbiH.
Keii Ke3flep/ie ec-Tycci3 Tanbin KanybiMHbiH ce6e6iHe
KejiceK: MeKKeniKTep XY69H6ti flapra acKaH Ke3fle, MeH con
acepfle efliM. MympiKTep OHH flap aranibma 6aiijian: ©3inHin
KyTKapbuibin, opHbina MyxaMMeflTin acbinraHbiH Kanap Ma
eflin?- flen ycbiHbic acacaflbi. Xy6aM6 6acbraa TOHreH KaTepre
KapaMacTaH: "AjuiaiiTbin araMeH a m eTeiiiH, MeH 03 6ana-
maFaMHbin KacbiHfla OTbipraHbiM GbiJiaii TypcbiH,
MyxaMMeflTin aarbma TiKeHHin KaflanraHbiHa fla Ken6eiiMiH", -
flereHHeH KeiiiH, " Y a , MyxaMMefl!" flereH flaycbiMeH acnaHflbi
acanrbipiTbi. MympiKTep OHM nieiiiT KbiJiflbi. MeH MyHbi Kepin
Typbin KOJI yuibiH 6epe ajiMaflbiM. ©KiHiniKe opaii, OJI Ke3fle 3Jii
MympiKTepflin KaTapbiHfla efliM. Ajuiah Tarajia ocbi KYHSM
ymiH MeHi eniKainaH fla KemipMec flen Karrbi KaiirbipraHbiM
coHinajibiK, coHflan Ke3fle ec-TyciMfli 6ijiMeii Tanbin KanaMbiH,-
flen inarbiMflapflbin 6apine acayan 6epfli.
OkIM fle e3i, TaKya fla 93i CanflTin acaya6bm ecTireH OMap
Tyjia 6oiibi nibiMbipnan:
191
CaijJiaK, caxadajiap
"AjiJiahtiM, aypbic neiiijiiMfle Mem acaHburmaabiH, MHH aa
6ip uiyKip", - aeai- )KHHajiraH acypT Ta CANA H6H OMHPAIN
acaHKemTijiiriHe TaHKajibin, K63 acacTapbma epiK 6epai197.
/iyHHemH eTKiHmi cajiTaHaTbma ajiaaH6aii, xajibiKTbiR
Hrijiiri yiuin ryMbip KemKeH caxa6ajiapabiH 6ipi ocw xa3ipeTi
CaHfl e^i. OJI SKIM 6ojibin TypraH Ke3ae xajm<j)a OMap aji-Oa-
pyK XyMyc xanKbiHbiH immaeri KeaeH-KeM6arajiaapabiH
Ti3iMiH acacayabi aaaMaapbma Tancbipabi. TlaKbipjiapabiH Ti3iMi
aca3buiraH napan xa3ipeTi OMapra aKeaimn Ta6bic eTinai.
Ti3iMHin em 6acbmaa CSMJX H6H OMHP eciMiH KepreH OMap aH-
TaH 6ojiflbi. BsjiKiM, arrac mbirap aereH OHMCH:
- Byji icaii Cana H6H OMHP?- aen cypaabi.
- Ya, MyMHHflepaiH aMipmici, 6yji 6i3ain afciMiMis,- aereH
acayanTbi ecrireHae xajincjm TanaaHbin:
- CeHaepaiH aMipjiepin Keaen Me? - aeai.
- Ha, OJI Keaen. Kojibma He rycee 6apm Keaen-KemniKKe
TapaTbin 6epe caaaabi, - aeai aaaMaap.
MyHbi ecTireH xajiH(J)a KO3 acacbma ne 6ojia ajiMaaw.
Xa3ipeTi OMap aKiMmin TypMbicwH Ty3eTyai oitnan, 6ip ejmii
apKbiJibi oraH MHH aHHap aci6epTKi3eai. Oa emnire:
- MeHeH oraH ayraii-ayraH cajieM airr. Byji aicmaHbi
MyMHHaepain aMipmici 63 K;aaceTiH,e acyMcay ymiH aci6epai ae,
- aen Tanewpabi.
Ejirni XyMycKa 6apbin aMaHarrbi SKiMre Ta6bic erri. Cana
H6H AMHP MyHmaMa Ken aiynaHbi Kepe cajia mombmraHaaii
"HHH3 JIHJIJIAHH ya HHHS HJISKIIH paacnyytf' (LLIbmabirbmaa 6i3
6apiMi3 AjuiahKa T3h6I3 acaHe oraH KaiiTa opajiaMbn) aereH
ayraHbi OKbiabi. CanaTbiH 6yji xaaiH KepreH aiiejii Kiacbma
Kejiin:
- He 6on ^ajiaw, Koacanbrn? XajiH(J>a OMapra 6ip Hapce
Sojiabi Ma? - aen cypaabi.
- >KOK, oaaH aa S e T e p . flyHHe MeHin 6acbiMa mynjiiryae,
manbiparbiMa a3rbipymbi SyjiiK Kejiai, - a e n a n e j i m e acaraaiiabi
aniTbi. OJI aa 6yji aiynaHbi KajiaraH a c e p m e acyMcayra
6ojiaxbiHbiH aiiTKaHHaH K e i i i H , xa3ipeTi Cana 6yji n a p a c b i a a H
* * * * * * *
0 6 y 3 a p p 3Ji - FH^apn
194
Maiuhyp caxadajiap
"MeKKere 6apflbiM, AHTKAH AAAMTIHMEH KE3FLECTIM. OJI
xajibiKTbi TeK HcaKCbiJibiKKa maKbipbin, acaMaHflbiKTaH ayjiaK
6 o j i y r a yHfleiifli, aflaMrepmijiiKTi yarbrcflaHflbi.
XaibiK OHM "maiibip, cayerefi, CHKMPIHM" aen aTan 6epefli
eKeH. KepinKejiflin TajiafibiH TbinflaflMK KOH, OHWH AIITKAHM
cayerefijiiKKe TimeH yKcaMaiiflM. IUaiiMp fleam fleceM, oraH
aa KejiMefifli, afiTKaHflapw 6i3 6ijieTiH ejienHeH Myjifle 6acKa.
CnKbipmbi fley fle rimi KHCbiHCbi3.
KbicKacw, xa3ipeTi MyxaMMeflTin (c.a.y.) TypanbirbiHa
K63iM aceiri. OraH najieH-TyreH flen KiH3 TaKKaHflapflbin e3flepi
eTipiKiui".
Mbin ecTireHHeH 6ip KepreH apTbiK. OSy 3appfli YHaMcTin
aiiTKaHflapw KaHaraTTaHflbipMaii, OHM 63 K63iMeH TaHbin
SijiMeinmiie Kenijii epeKnin, aKbipbi ayecKoiiJiMFM acenin, e3i
Sapbin Kepyre 6eji 6aHJiaflbi.
Baybipbi a6aH Gonybin, EIITKEHI, NAHRAM6APMMM3FLBIN
SKejireH acapbiK HypbiH ceHflipyre TbipbicKaH MympiKTep
MycbiJiMaHflbiKTbi Ka6biJiflaraHflapflbi a3anTan, KepiHreH acepfle
coKKbira acbirbin canaTMH acarbiMCbo aflerri KOJiflaH
acKMHflbipbin oTbipraHMH ecKeprri.
3 6 y 3app Heme KyH KeHe3eciH KenripreH anTanTH mejifli
acypin eTin, MeKKere acerri. KaJiara KenreH Germ/ie TiKeneii
Kar6ara TapTaflbi. AiiHajiacMHflarM aflaMflapra anTapbuia
Kapan, anaKTan, apflaKTbi nanraMSapbiMbOflbi (c.a.y.) i3fleyMeH
Sojiflbi, 6ipaK TaHbiMbiraHflbiKTaH Ta6a artMaflbi. ^KyprraH
cypayra fla 6aTMJibi aceraefli. OiiTKeHi, 6aybipbi aiiTKaHflaH,
MeKKefle MycbiJiMaHflap MeH MympiKTep apacbiHflarbi 6tiicnec
Kypec cbipTTaH KaparaHfla-aK GaHKanaTbiH.
OcbiJiaiima OH 6ec KYH erri. ITaHraM6apflM Ke3flecTipe
ajiMaflbi. 0 6 y 3appflin a3birbi fla Taycbuibin, TeK KaHa 33M33M
imin KyHejiTTi. 06ipacin, THTMKTaii 6acTaflbi. KyHflepflin 6ip
KYHIHFLE K,ar6aHbin KacbmaH ©TIN 6apa acaTbin Xa3ipeTi OJIH
OHM K03i majibin Kanaflbi:
- MbiHa 6anryc y3aK aconflaH KeJireH Mycanip-ay, cipa - flen
Ky6ipjiefli.
MyHbi ecTireH 0 6 y 3opp 6acbiH KOTepin:
195
CaHJiaK, caxaoajiap
- Ha, acojiayiiibiMbiH, ajibic acojiaaH KejireH acaiibiM 6ap,-
aeai. Xa3iperi GJIH:
- OHFLA acyp yiiiivmre, KOHARBIMBI3 6OJI,- AEN 9 6 Y 3appai
yftiHe epTin anapbin, Kyreai- BipaK, eKeyi AE 6ip-6ipiHe CAKTBIK
acacan, OJI TYHI ACAN amnaabi.
Tan ATKAH COH Q 6 y 3app xa3iperi MYXAMMEATI (c.a.y.)
i3aey ymiH Tarbi aa Kar6ara 6apaati. KeareH-KeTKeHre Kapan,
apjii-6epjii acypyivieH KeniTi 6aTbipaabi. BipaK ein6ip aepeK
>KOK.
Cajibi cyra KETIN OTbipraH OHMH acaHbma Tarbi aa Xa3ipeTi
BAN Keaeai.
- Qjii Kafiaa KeTepinai 6ijiMeii oTbipcbin 6a? - aen cypaftau.
- Ha, aan cojian, - aeai 3 6 y 3app.
- OHaa 6i3re acyp, MeiiMaHbiMbi3 6oa, - aen, Xa3ipeTi OJIH
Tarbi aa KOJiKa caaaaw. >Koaaa Kejie acarbin KOHaFbmaH
KanaaH, He MaiccameH KearemH cypaiiabi.
3 6 y 3app:
- Erep eniKiMre Tic acapwn aihrcaHTbiHabirbiHa ce3 6epcen,
aHTaiibiH,- aeai-
Xa3ipeTi Qjinain yaaeciH aaraH con 3 6 y 3app oraH
canaptiHbiH MaKcaTbiH TyciHaipe 6acTaaw:
- MeH Fnijiap pybmaHMWH. Ocw MeKKeaeH aKbip3aMaHHbin
nanFaM6apbi nibiKrw aen ecTiaiM. Coa aaaMFa acoabiFaiibiH aen
Keain eaiM.
0 6 y 3appaiH MAKCATBIH YKKAH acac caxaSa OJIH Ke3aepi
KyjiiMaen:
- CeH Typa acojiaw Tarrrbin, KyaHbiuiTbiMbiH. MeH Ka3ip
PacynajuiahKa 6apa acaTbipMbm. CeH ae i3iMHeH acypin OTbip.
MeH KipreH eciicreH ceH ae Kip. HbicaHanm acepre aceTKeHiiie
ocbuiafi 6enTaHbic Kiciaepine acypin 6apaMbi3. Erep ajiaa-
acajiaa acojiaii caraH 3HHHbi THeTmaeii 6ipey Ke3aece KaJica,
eHKeiiin, Ke6iciMai Ty3eTKeH 6ojiwn 6 e a r i 6epeMiH. A a , ceH
MaraH KapanjiaMaii, Tin-riKe KacbiMHaH eTe nibiK,— aeai-
Ceirrin eKeyi yiiaeH uibiKTbi. Xa3ipeTi Ojinain i3iMeH
acypin OTbipbin, 0 6 y 3app aMaH-eceH MyxaMMearin (c.a.y.)
KysbipbiHaH 6ip-aK mbiraaw.
0 6 y 3app KipreH 6eTTe:
196
Mauih yp caxa6ajiap
- AccajiaMy ajiaiftcyM (AjuiahTbiH paxMeri caraH acaycbm),
ya, AjuiahTbiH Pacyjibi! - aeai.
CYHIKTI OaHFaMSapbiMbis:
- Y a anaHKyMyc-cajiaM (AjuiahTbiH paxMeri caraH aa
acaycbm), - aefli
HcjiaM TapnxbiHfla Gyjiaiima caraeM 6epreH TyHrbim aaaM -
ocw xa3iperi OSy 3spp. Co/iaH Sacran ocbijianma cajieM
6epin, acayan any aaeTKe aHHajiflw199.
AnaMiarrbiH apnaKTbicbi - MyxaMMeji (c.a.y.) AjuiahTbiH
COHFW ami, HMAHHHH mapTTapbi acafibrnfla eraceii-TeraceHJii
6aaHaan 6epreH con Q 6 y 3app COJI acep^e K9JiHMara TiniH
Kejrripin, MycwjiMaH aTaHaflbi.
HMaH KejiTipin, MycbiJiMaHflbiKTbi Ka6buinaraH 9 6 y 3appre
apaaiibiM caKTbiKTbi ycTaHaTbra MyxaMMeji (c.a.y.) Mbma^aH
ycbiHbic aHTTbi:
- EH, 8 6 y 3app! CeH 93ipre 6yji ic Typanw ACAH Sajiacbma
T i c a c a p y m w 6 o j i M a . Ejiine icaiiT, acaKCbuibiKTbi acapmi e T y r e
acbiKna. ^iHiMi3fli auibiK TapaTyra JKapaTicaHHaH acapiibiK
anraHbiMflbi ecTireH KyHi jcejiepcin.
TojiKbin, acyperi KyaHbmrraH jiynijmereH 3 6 y 3app:
- Ya, Pacyjiajuiah! CeHi xaK naiiFaM6ap peTmae aci6epreH
Ajuiah TaranaHbiH aTbiMeH a m eTeMiH. MeH 6yn acaihrbi
MympiKTep apacbiRzia auibiK Typae acapnajiaMaii KOHMaiiMbiH,-
neni pg. yiijieH mbiFbin, ^ar6ara Kapafi 6eT aji^bi. COJI acep^eH
SyKiji Mympiicrepre ecTipTe:
- Ya, KypanbimTap!
MeH AiuiahTaH 6acica TaHipimn acoic eKeHflirme,
MyxaMMeji (e.a.y.) OHMH Enmici eKemuriHe KyaMm! - aen
aaybicTaflbi.
O p H H e , MyHbi ecTireH MympiKTep Kapan KariMa/ibi. Tapna
6ac cajibin, 3 6 y 3app/ii KaH-acoca KbiJiwn, coKKbira acbiKTbi.
Erep COJI c a i r e (ajii MycbuiMaHflbiKTbi Ka6bnmaMaraH) xa3ipeTi
A 6 6 a c Kepin, OHHH FHtjjap pybmaH eKeHiH, rn^apjiapflbm
IIIaMFa 6apap cayjia acojibiHbm neci eKeHiH ecKepTnereH^e,
MympiKTep 3 6 y 3appai ejrripyneH TaHbm6aHTbiH.
199
P. sji-Bsma, 1, 116.
197
Canjian, caxadajiap
Ajiaitqa HMaHHaH KyaT ajiraH xa3ipeTi 0 6 y 3appai COHHJI
a a, COKKH fla TOKTaTa ajiMaaw. EciH acna cajibin epTenme Tarbi
aa Kar6aaa AjuiahTbiH; 6apjibirbi MeH 6ipjiiriH, ITaHFaM6apflbiH
xaKTbirbiH aiiTbin, acap cajiabi. MympiKTep cay-TaMTWFbiH
KajiatipMaii aypenece ae, OJI aiiTKaHbiHaH KaHTna^bi. Byji acojibi
aa xasipeTi A66ac apajiacbin:
- HeTKeH acaybrscbmaap! FwcJjap pybiHbiH aaaMbrn ejiTipin,
OCH KyHflepiHui e3jiepine Ken Kepin OTbipcbmaap Ma?
FH([)apjiap cay^a acojibiH acaywn TacTaca, He icTenciimep?! -
FLEMEREH^E Mynrpi KTepain KOJIBMAH MepT 6ojiyw MYMKIH eai200.
OCM OKHFA^AH KeiiiH 0 6 y 3app MaaHHara ACAKBIH
opHanacKaH Fn(j)apra KaiiTa oparmbi. EjiiHe opajia cajiwcbiMeH
xaic ainai TapaTyra biHTa-nibiHTacbiMeH Kipicin Kerri. OHWH
ce6enKepjiiriMeH aHacbi, 6aywpw acaHe pyjiacTapbiHbm
acapTbicbi HcjiaMAbi Ka6b[Jiaaabi 20 '.
XnacpaHWH ajiTbmnibi acbuibma aeniH coHfla Sojibin, Eaaip,
Yxya, XanaeK uiaHKacTapbma KaTbica ajiMaflbi. OaaH KeiiiH
MAAHHARA KOHMC ayaapabi. AaaM3arrbiH apaaKTbicbi, cyftiKTi
Ejiinimn (c.a.y.) KacbmaH 6ip ejii aacbipaMa/ibi. TyHHin 6ip
yaKbiTbiHa aeiiiH Om>m KacbiH^a Kajibin cyxGarrapbma
KaTbicaTbiH. OJI Ajuiah Ejimicimn KacbiH^a Sojibin, OraH
Kbi3MeT eTyfli aynneae SapjibiK HapceaeH apTWK KepeTiH.
Aruiah Ejiinici EJIIM TECERIH^E ACAXKAH KE3IHAE YHEMI acaHbmaH
KeTnereH caxaSajiapawn apacbmaa 0 6 y 3app a a 6ap
6ojiaTbiH202.
Ajuiah EjimiciH (c.a.y.) napyana^aH cyiiai. Eyn ce3iMiH
IlaHFaM6apbiMbi3Fa: ">Kai<cbi KepremHe aereH a a a M acyperimH
cyiiicneHmijiiKKe MymnaMa TOJIW 6ojiaTbiHbiHa TaHbipnaiiMbiH.
MemH, acyperiM a e Annah neH OHMH EjnniciHe aereH
Maxa66aTKa T O J I H " , - aen Te6ipeHe aceTKi3eai. CyincneH-
inijiiriMeH noca OraH MoiibiHcyHybi aa nieKci3 eai.
Eip peTmae Ajuiah EjiuiiciHeH (c.a.y.) e3me MeMJieKerriK
Kbi3MeT 6epyai eTiHai.
198
Mauihyp caxaOajiap
OpiciMHiH; SoHHHflaFW KaSuierrepiHe uiaKTan ic Sepy^e
cyHFbiJianbiK TaHbiTaTHH ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oraH 6yji
Kbi3MeTTin acyri aybip eKeHfliriH, aTKapa ajiMaca aKbiperre
eceSi KaTan 6ojiaTbiHbiH ecKepni. 0 6 y 3app pa Ajuiah
Ejiinicimn KeyeciHe 6ac nin, eTminiiHeH Sac TapTTbi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oraH Sip^e:
"Cemn Kbi3MeTin sKiMflepain Kbi3MeTmeH KeM eMec.
Ojiapflbin KbiJibim apKbiJibi acacaiiTbiHbiH ceH aKbiJibiHMeH
aTKapacbin"203 AEN, apiciMHin KoraM/iaFbi OPHMHMH; ap Typjii
6ojiaTbiHbiH, ap6ip aaaMHbiH 63 Ka6ijieTiHe can ic 6mpy
KepeicririH aTan KeTKeH efli.
0 6 y 3app biHTbira rauibiK Sojibin, HIMH KENIJIMEH
KaGbijiflaraH xaK flrnre Kyjiaii SepijireH acaHKeurri 6ojiaTbiH.
OHMH; 6yji KacneTiH naHraivi6apMMM3 pa acaiccbi 6ijieTiH.
M H K;AHHATAP aca3 KyHflepimn 6ipi... MycbiJiMaH acKepjiepi
TaSyK acopbiFbiHa a3ipjiiic ycTiHfle. 3 6 y 3app ae acopbiKTbiH
KaMbiH acacaflbi-
Tyneci icapi SojiraHflbiKTaH acacaKrajiraH acKep^eH apira
Kanbin KOHflbi. He KbiJica pa TyiieciH acbiJigaM acypri3e ajiMaflbi.
Apa KauibiKTbiK ay^eM acep y3an Kerri. Eyji TycTa KeflGip
aaaMflap aprypjii cburrayjiap a i m m , acepbiicraH Kajibin KOHraH
eai.
Ta6yKKe acaKbiHflaraHfla MycbiJiMaH acKepjiepi 6eji cybiTy
ymiH Sip acepre aiuipanpbi. K^ajibin KoflraH apaupap acaiiJibi ap
Typjii anriivie nibira 6acTaflbi. KejiMereHjjepfliH apacbiHaa 0 6 y
3app ae 6ap eai. OHMH KejiMeii KAJIRAHBIH NAHFAM6APBIMM3FA
AIITKAH KESFLE "OHM NO3FAMAIMAP. Erep 6ip acaKCbuibiFM Sojica,
Aruiah 6i3re aceTKi3e,zii",- aefli.
Tyc aneTiHjie y3aKTbi 6apjian TypraH Kapaybiji "AHa acaicra
acajiFM3 apau. 6i3re Kapafi Kejie acaTbip" aen xa6apjiaflbi. Ajuiab
Enmici: "EajiKiM, 6yji 0 6 y 3app uibirap, 6HMH; COJI 6ojiybm
KajiaiiMMH",- aefli. Caxa6ajiap Kyin cana Kapan KiM eKeHiH
Kepyre acbiKTbi. A K M P M acajiFbi3-acaay pa Kejiin acerri. OJI 0 6 y
3app eai.
ieieieieieieie
CajiMaH sji-OapncH
203
CaffjiaK, caxaoajiap
"EanaM, aaji Ka3ip caraH HacnxaT eTeTiH 6i3 CHHKTM eiuiciM
KajiMa^bi. BipaK, MSpahHMHiH ami 6oHbmma aciSepijieriH
coufbi naHFaMSapgbiH KejieriH 3aMaHbi 6Te Taay. OJI - apa6
acepmeH mbiraflbi. COCHH eKi acarw TacTaKTbi KypMa ©CKeH
acepre Kemefli. OHWH 6ofibiHfla naiiFaM6ap eKeHiHe KyaraiK
eTeTiH aHbiK /laneji^ep 6ap. MeH 6ijieTiH ym aflKbiH aanejii
MbiHay: OJI - ca/iaKa ajiMafljibi, 6ipaK CbiH^bi KaSbiJi ETEFLI, EKI
HbiFbiHbm opTacbiH.ua naHraM6apjibiFbiHfl3JieJijieHTiHMepi 6ap.
IIIaMan Kejice, COJI acepre aceT"209. Ocw Tycra 6yji MOHaxTaH
SacKa aa A/jaM3aiTbiH KyTKapyuibicbiH biHTbira KyTKeH
a^aMflap Sap 6ojiaTbiH*.
OnriMeHiH; acajiracbm CajiMaH 9ji-OapHCHain 63 ay3biHaH
TbinnaHbiK: "MoHaxTbiH; afiTKaH acepme 6apy yniiH KepyeH
i33efliM. AicbipbiHfla COJI acepre 6apaTbiH KepyeH TanTbiM aa,
OJiapMeH acoji aKbicbiH eTeyre Kejiicin, MeHi COJI acepre
anapyjiapbiH OTitmiM. Ka6biJi eiyiH Ka6biJi erri-ay, 6ipaK
YaflHJi-K^para KejireH Ke3/je onactn^biK acacan, MeHi KyJi aen
6ip HhyflHre caTbin aci6ep/u. BapraH acepiMHiij KypMa TOJIM
6ay-6aKiuacbiH KepreHfle, 6aJiKiM, MOHaxTbm MaFaH aiiTKaHbi
OCH acep Sojiap aen conaa KaJiflWM. Bip KyHi BSHH ^yparoa
ahyflwiepiHeH 6ipey MeHi caTbin anbin, Ms/jHHara anap^w. OJI
acepflin ae KypMa ecKeH KepeMer 6ay-6aKniacbi 6ap eKeH, MeH
COJI acepre acyMbic icTen acypaiM. Ajuiah EjimiciHeH euiKannafi
xa6ap ana ajiMaflbiM. Bip KyHi araniKa rnwrbin K¥P Ma »MHan
acaTKaHMbiH. f l h y m KoacaMbiHbiM arauiTbiH KejienKeciH caajian
OTbipraH. KyrnereH acepmeH OHMH; Tybic aracbiHbin HhyflH
6anacbi uibira Keimi. Amyjibi Typae: "K^flaftflbin KahapbiHa
ymbiparbip. ByKiji xajibiK KySara Kerin acaTbip. MeKKe^eH
KejireH 6ip a^aM naHraM6apjibiFbiH acapna eTiirri. Ojiap a a OHM
naHFaM6ap eKeH /ien ceHin KajibinTbi!",-flefli. COJI carre
TOJiKbin KeTKeHiM coHiuajibiK - KOJi-aarbiM flipijmen KajiTbipaft
6acTaflbi. CAN 6ojiMaca Taji^aH TOMCH Kapafi TiKe
KoacaiibiHbiMHbm ycTiHe KyJian i y c e aca3jjaflbiM. Te3 arauiTaH
jibin erin TycTiM ae, anri a^aMFa: " H e aeHcin? He fleflin? Byji
A 6 ; i y j u i a h H 6 H C a j i a M
208
Mauihyp caxadajiap
KH3MeT Hacin
ITaHFaM6apMMH36eH a c o j i b i r b i n ,
e r y f l i e r r i .
M y c b i J i M a H 6biJiaii
S o j i y b i a c a i u i b i
fleiifli: 6 3 i
c o n r b i flereHfle, a n K e M e :
n a i i r a M 6 a p M a ? -
211
CaffjiaK, caxaoajiap
- 3h, flhymuiep! AnjiahTaH KopKwmiap. MyxaMMe/rriH
ceH^epre aicejireHiH KaSbiJi eriimep. CeHdep OHHH Tayparra
axbi MeH cHnaTTapw aca3biJiraH nanraMSap eiceHiH /ie
Sijiecinaep,- flcreH e^i. Ajianaa naHraM6apjibiKTbiH 03
apanapbiHaH uibiKnafaHbiH Kepe ajiMaraH epKOKipeK ahyjimrep
aKHKaTTbi K a 6 b u m a F b i c b i K e j i M e a i .
A6/iyJiJiah H6H CAJIAMHBIH aapeaceci KaHiuajibiKjbi acorapbi
6ojiraHbma KypaHflarbi Mbraa a«T Kysjiiic eTefli:
"Kepd'mhdep Me? Ezep fypan Ajuiahmau mycin, ceHdep
ozau Kftpcbi 6ojicatidap, condau-aH3paun ppna^mapbinaH
ocbi cuHK,mbi K,¥pauda dtidipinzeH ai^u^ammapza Kyajiin
emce de, ceHdep maKunnapiibiK, Mcacan, MeHMeucin iman
emneceH,dep, apune, Annan 3ajibiM endi mypa Mcoma
cwmaudbi" - de" ("AxKa<})", 10.)
A6^yjuiah H6H CajiaM caxaGajiapflbin apacbiH^a
SijiiM^ijiiriMeH KaTap TaKyanbiFbiMeH K63re Tycin "ASaflHJiayc-
ca6'a" (aceri AGflymiah) /jereH araeH TaHbiMan rajibiM
caxa6ajiapflbin 6ipi e ^ i . O J I acanjibi Mya3 H6H ) K 3 6 3 J I Kanrac
6ojiap Ke3fle e3meH ecneT cyparaHflapra:
"IjiiM MeH HMaHra i3/iereH a^aM aceTefli. IJiiM^i Mbma TepT
Kici^eH ajibimiap: Q6y .Hap^a, CajiMaH Oapncn, A6,ayjijiah H6H
Mocyfl aoHe AG^yjinah H6H CajiaM. OHTfcem AjuiahTbin
Ejmiici "A6flyjuiah H6H CajiaM - >KaHHaTneH CYHMMIJIEHREH
OH a^aMHbiH, OH 6ipiHiuici" FLEREH 6ojiaTbm" /ieri ECHERIH
aiiTbin Kerri215.
*******
IV B0JIIM
CannaK, caxaoajiap
F a j i b i M c a x a 6 a j i a p
215
CaffjiaK, caxaoajiap
3 6 y h y p a f i p a
A 6 f l y j u i a h H6H A 6 6 a c
A 6 ; i y j i j i a h H 6 H O M a p
* * * * * * *
239
CannaK, caxaoajiap
9 6 y M ^ c a a j i - O n i ' a p n
* * * * * * *
Y 6 3 H H 6 H K a ' 6
* * * * * * *
V B0JIIM
CaffjiaK, caxaoajiap
C a x a 6 a a H a j i a p
248
Caxada aHajiap
Xa3ipeTi Xanmiia
"Ajuian Xaduiuadau ^auupnu jtcap cuunadu. EJI Meni
Moubindcwau KynipJiiKmitf Kyqcizeit Kpv,cuzbiH cagnapun
DKypzende, on UMCIH Kenmipdi. )Kypm myzen Mem
emipiKcimende, on pacman, qondadbi. En MeHeH He napcecin de
atm limine JtcezimeHde, on daynemine opmav, emmi. Annah
Tasana men codan zana MOSOH nep3enmmep nacin emmi" .
(XaflHc)
271 H 6 H H c x a n , ac-Cupa, 5 9 .
272 Tada^am, 8:9.
250
Caxaoa auajiap
OT6acbiHbin nipi caHaiiTbiH. MaTepHajTabiK api pyxaHH
acapaeMiH acaH acapwHaH em aaraH eMec. IIaHFaM6apbiMbi3 aa
aayjibi acapbra "Xaamna Ky6pa", yjibi Xaanrna aen
epKejieTeriH.
YJIH Xaanma aaaM3aTTbiH MaicTaHbimbi OneMaepain
CyjiTaHbiH (c.a.y.) naiiFaM6apjibiKTaH 6ypbiH aa cbiiuiacTbiFbi
MeH cynicneHminiriMeH 6aicbiTTbi eTKeHiHae, naftraMSapjibiK
KE3EHI SacTanraHaa aa OHW icojiaan, EN ajiraniKbi MYCBIJIMAH
aTarwHa He 6ojiai>i.
Xnpa YWripiHae ajiraui yahH Kejie 6acTaraH c a n e
IlaHFaM6apbiMbi3 Karrbi KopKaau. BacbraaH OTKCH acaraanaM
6a«Haan, KORijimaeri KopKbiHbiniTbi cenijiTep aereH OHMCH
03m apicamaH KOJiaaraH Xaanina aHaMbi3Fa Sapaaw.
A a a M 3 a T T b i H acbuibi (c.a.y.) y^ine 6apap-6apMac, "ycTiMai
aca6binaap" aeyre raHa inaMacbi Kenai. Xaanma aHaMbn
IlaHraM6apbiMbi3ai>i acaTKM3bin, ycTm acanTbi.
IIIaMajibi 6ojica aa TbiHbirbin auraH naiiraM6apbiMbi3
(c.a.y.) oraH 6acbmaH KemKeH acaihrbi 6a»Haan 6ojiraH COR:
" Y a , Xaanma, K63iMe 6ip cayjiejiep KepiHeai. K,bi3biK aaywcTap
ecraMiH. nyrTapabi acaHe icepimcejiaepai acaHbiM cyHMeiniHiH
Sijiecifi- Ajianaa MaraH acbmaap Kene Me aen KopKaMbiH", -
aereHae, napacarrbi Xaanma: "Ojiaii aeMe. K^opKbin,
YpeHJieHepniK emTene aeon;. YaBbiMaaMa, AjuiahKa aHT eTeniH,
O J I ceH CHJUCTM KyjibiH ysTKa ^ajiawpa KOHMac. ©imcem, ceH
apKamaH mbmawicrbi airracbiH. AMaHaTKa KjMHaT
acacaMaiicbiH. TyraH-TybiCTapbiRMeH cajieMin Ty3y, Ka6arbm
amwK. Kepminepine MeinpiMaicin. KeM6aranaap MeH
Keaeftjiepre KOJI ynibm 6epin, Mycanipnepai Y^inHiH TepiHe
mbirapbin, onapaw KYTTM KOHaKTan KyTecin. XajiKHH
KHbmawKKa ayniap 6ojrraHaa acapaeMinai aaMancbin. YajuiahH,
cem 6yji YM6erriH naiiFaM6apbi 6ojiap aen YMhreHeMffl" 273 , -
aen, OHM (c.a.y.) acy6aTbin, KenuiiHaeri KopKbiHbini ce3iMm
6acyra TbipwcTbi.
EH acaKHH cbipjiacw, Kenijiimn acySaHbinibi, acaH cepiriH
TeK acyGarbin KaHa KOHMaau. >KapaTyuibiaaH KenreH
273
MycJiHM, UMOH:252.
251
Cannon, caxa6anap
GyfipbiKTap/iw xajibiKKa aceTKi3y M i i w r i H ajiraH Ajuiah
PacyjiMHa 6yji khmh acojiaa: "CeHin nanraMGap eKeH^iriHe
ceHeMiH", - aen KOJiaay KepceTin, en ajiFam MycbiJiMaH 6ojiy
KypMexiHe 6ejieH,zu274. MyHflaii CWH caraira acojmacbiHbiH; ui9K
KejiTipMecTeH HMaH eTyi, OJI yinm yjiKeH 6aKbix 6ojibin,
acirepiH acaHbWbi.
XaiipeTi Xa^Hina HcjiaM myarbiH acaio >KOJibiHflarbi HcjiaM
TaF^bipbiHbiHi nbiniait; yciinzieri ajiFauiKbi acbiJiaapbinga 6ap
MyjiniH Ajuiah PacyjibiHbm acojibiH^a acyMcayaaH a»H6a,abi.
KHBIH-KBICTAY KYH^EPFLE ohh HIHH HHETIMEH KOJIJIAN, KENIJIIHE
Me^ey 6ojiraH, 6ap 6aiiJiHFbiH HcjiaM acojibiima acyMcan,
MycbijTMaHflapra jieMey SepreH ocbi acbui acap - Xa^Hiua
Ky6pa efli. Bap SaftjibiFbiH Ajuiah acojibiHa capn eTKeH
MyMHHflep^in aHacbi XaflHiua Ky6pa (p.a.) icaiiTbic 6ojiap
Ke3j;e apranna Tirepre Tyaic KajiMa/ibi. OcbiH^an acaHKeimijiiri
ymiH ae OJI AjinahTbiH cajieMwe, riaHFaM6apHMbi3/ibm
Ma^aruHa He 6OJIAH. Bip KyHi 5Ka6peHi.ii nepiniTe Kejiin,
IlaHFaM6apbiMbi3Fa 6buiaft ae^i: "Ajuiah XaflHuiara cajieM
acojmaHAH. ^KaHHarra iHacyaeH acacajiraH cajiTaHarrbi
capaH^biH COJI ymiH a3ipJieHreHui aiiTbin, cyHiHiuijie. OJI
acepae Kyii6eH; TipiuijiiK aeon, acaH paxara 6ap".
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Xaanuia aHaMH3ra AjuiahTbin
cajieMiH aceTKi3reHfle, OJI AjuiahTbm cajieMiH ymeH
KyaHbiiuneH KaSbiJi ajibin, 6 3 I M N jie CAJIEMIH ACOJMAITZIH275.
MyMHHflep^in aHacbi Xa^Hina Ky6pa IlaHFaM6apbiMbi3
MeKKeaeH MaflHHara KemepaeH yrn acbui 6ypbm 65 acacbinaa
aymie cajiflbi. OJI KaiiTbic 6ojiMacTaH a3 raHa yaKbiT 6ypbiH
NAHFAM6APBIMBI3^biH ce3m ceftjien, MYRAPIKTEPFLIN A3A6UHAH
KopramTan KejireH aracbi 9 6 y Tajiin Te ko3 acyMFaH e^i. EKi
Sipaefi KOJiflayiiibiCbiHaH anbipbuiFaH IlaHFaM6apbiMbi3Fa 6yn
aybip coKKbi Sojibin Timi. CoH/ibiKTaH fla 6yji acbui "napajibi
acbui" aen aTaji^bi.
KHJIM SAMAH^A 03iHe api KOJIAAYMBI, api KOMeKiui, api
KeHecmi 6ojiraH ajiraimy>i acoji cepiri Xaanrna aHaMbrjflbin
274
MycuHM, UMCIH:252.
275 H6H XmiiaM, ac-Cupa, 1:257.
252
Caxa6a angjiap
opHbi IlaHFaM6apMMbi3 yuiiH MyjiaeM 6ejieK. Xa3ipeTi Xa^Hma
aHaMbi3 K©3 acyMca aa, IIaiiraM6apbiMbi3aMH oraH aereH
Maxa66aTbi 6ip Mbicnaji aa KeMiMereH. Xaanma aHaMbnabin
TybicTapbmaH KOJiaaH KejireH KeivieriH aaMaiiTbiH. O H M H
KepceTKeH acaHKnapjibiKTapbiH OjieMaepain CyjiTaHbi (c.a.y.)
opKauiaH ay3bmaH TacraMaiiTbiH. Aaaji acapbi xa3ipeTi Xaanma
(p.a.) acaiiribi acni aHTaTbiHbi comnajibiicTbi, Anma aHaMbi3
Ajuiah PacyjibiH oaaH KbisraHaTbiH.
KyHaepaiH Sip KyHiHae naiiraM6apbiMbi3 Xaanma
aHaMbi3awH ^KaKCbiJibiKjapbiH Tarw eciHe ajiaaw. Anma
aHaMbi3 mbiaaii ajiMaii: "YHeMi XaanmaHbi aiiTacbi3. Aruiah
Tarana ci3re oaaH a a acac api aacMi anejiaep 6epai eMec ne?",-
aenai. To3anaaH acaKCbuibncTbi yMbiTnawTbiH naiiraM6ap
(c.a.y.): "Aruiah X a a n m a a a n Kaiibipjibi acap cbiiuiaaw. EJI Mem
MOHbiHaaMan KynipjiiKTin KyHciren KOKCbirbiH aKjapbin
acypreHae, OJI HMaH KejiTipai. 5KypT Tyreji MeHi eTipiKciHreHae,
OJI pacTan, KOJiaaaw. XajibiK MeHeH He Hapcecm Sojica a a aan
HTiHe aceri3reHae, OJI aayJieTiHe opTan erri. Aruiah Tarajia TeK
raHa coaaH MaraH nep3eHrrep Hacin erri",- aeai- X a a n m a
aHaMbi3 acafijibi 6yn ce3aepai ecTireH Anrna aHaMbi3
aiiTKaHbiHa yajibin: " Y a , Pacyjiajuiah! CeHi nanraM6ap eTin
aci6epreH AjuiahKa aHT eTeniH, 6yaaH KeiiiH X a a n m a acaiuibi
ecTejiiKTepinai aiiTa acypyinai eTiHeMm", - aen nanraM6apbi-
MbnauH KenijiiH ayjiaraH eai276.
naiiraM6apbiMhi3 xaaHcmae: "XpncTnaH aiiejiaepain
imiHae en naiibipjibicbi - UMpaHHbiH KM3bi MapnaM,
MycbiJiMaH aiiejiaepain imiHae en Kaiibipjibicbi - XyaiuinaTin
KW3bi Xaanma" aen MaaaKTaca, 6acKa xaaHcinae: "Ocw
aynneae ae, aKbiperre ae KypMeTKe ne 6ojiraH repT aiieji 6ap:
HMpaHHbm Kbi3bi MapnaM, nepraybiHHbm; acapbi Ocna,
XyanjinaTin KM3bi Xaanma, MyxaMMearin Kbi3bi OaraMa", -
aereH 6ojiaTbiH277.
* * * * * * *
276
MycjiHM, rfiadaujiyc-caxada: 74; Ycdyji-Ba6a, 5:438.
277 H6H HcxaK, ac-Cupa, 228; Xaanma AHAMBN a c a i i j i H KenipeK MSJiiiueT any
yniiH ,3,. 9Mip3aKKM3biHbin Adamammbut acun maoKi Ktia6biHa Kapanbi3.
253
CaffjiaK, caxaoajiap
A i i r n a 9 6 y E d K i p K b U b i
17 3(14 257
CaijjiaK, caxadartap
KejireH aaaMHbin 6ijie 6epMeihiH, OTSacbma naTbic™
Mscejiejiep^i en acaKCbi 6ijireH ^e Aiima aHaMbi3 e^i. )Kac
6ojiybi api ajirbipjibiFbi a3 yaKMTTbm imiHfle
naHFaM6apbiMbi3flaH Tajian Hapce yiipeHyiHe oraH Ken
KeMeKTecTi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) KaiiTbic 6ojiraHHaH KefiiH Tajiac
Ty^bipraH Ken6ip ^ayjibi Macenenepae caxaSanap Xa3ipeTi
AnmaHbm Tepejiirme acyriHeTm. Xa^nc, (JIHKH acaHe fliHH
Macenejiepae MycbiJiMaH^ap^biH KOHFaH cypaKTapbma aajiejifli
flypbic acayan 6epyiMeH epeKiuejiemu.
FajibiM caxa6anapflbin 6ipi 3 6 y Myca sji-diii'apH OHHH
xa^HC ijiiMiHfleri ^apeaceci acaiiJibi: "Bi3, naHFaM6ap,m>m
caxa6anapbi 6ip xajxncTin cbipbiH yra anMaraH^a xa3ipeTi
AiiinaflaH cypaHTbm6bi3. Xa3iperi AfimaHbin MmaeTTi Typ^e
on xaflHC acanjibi MajiiMeri 6ap Sojiarbm", - aen aran
KepceTKeH286.
Aiima aHaMbi3 2210 xa^nc pnyaaT eiy apKbuiw en Ken
xaflHC pnyaaT eTKeH caxaSajiap^bm apacbmaH oiibin Typbin
opbm armbi. YnKeH, 6ijirip caxa6ajiapflbin e3i
naiiFaM6apbiMbi3flbTH aceKe 6acbiHa KaTbicTbi MajiiMerrepfli
oaaH cypan, ynpeHeTiH. CaxaSajiapMeH ,ZUHH Macejiejiep^e
niKip TajiacTbipbin, KejiTipreH aHKbm asjiejiflepiMeH ojiapra
e3iHin niKipiH MOHbrn^aTa GijieTiH287.
HMaM 3yhpn OJI acaiiJibi: "Erep e3 aayipimn 6yKin
FajibiM^apbi MeH ITaHFaM6apbiMbi3flbin 6acKa acy6aiuiapbiHbiH
ijiiM^epiH 6ip acepre Tonraca, xa3iperi AnmaHbm iJiiMi acbin
Tycep e^i",- jjen ijiiMmin aapeaceciH KepceTKeH-fli.
Bijirip ,ne ^aHa xa3iperi Aiima xajjHC acaHe (fiHKh cajiacbiH^a
KemereH MAXIPT T3p6neJien mbirapflbi. O H M H IJIIMIHEH HAP
anbin arrapbi Msrnhyp 6ojiraH Aiima 6HHT Tanxa, 9Mpa 6HH
AS^yppaxMaH ACAHE Xacjjca 6HHT C H P H H CHHKTM aMejiflep 6ap.
•kit "kit-kick
259
CannaK, caxadanap
O a T H M a - A j u i a h P a c y j i b W b i q K b O b i
261
CaffjiaK, caxaoajiap
Xa3iperi OaTHMaHbi caxa6ajiap m. acaKCbi Kepin, K¥P M e T
KepceTeTiH. OiceciHe ayMafi TapTKan OHM " Y M M Y 9 6 n h a "
(OiceciHin aHacbi) aen araiiTbiH e^i. Eyji acaiiJibi Aiima aHaMbi3
GbiJiaii aeH^i:
"OaTHMa yiire KipreH^e Pacyjiaiuiah opHbmaH Typbin,
KbnbiHbiH MangaHbiHaH cynin 03 opHbiHa OTbiprbi3aTbiH.
riaHFaMSap OHbin Kacbma 6apraH KE3/IE OJI aa opHbmaH Typbin,
3KeciH cynin 63 opHbiH 6epeTiH. )Kypic-Typbicbi, MiHes-KyjiKbi
HcarbiHaH flSJi OaraMaflaH Ajuiah PacyjibmaH ayiviaiiTbiH a^aM
KepreH eMecniH292."
Caxa6ajiapabin apacbiHflarbi xa3ipeTi 3 6 y Eoidp MeH OMap
cwHflbi yjibi Tynrajiap IlaHFaM6apbiMbi36eH (c.a.y.) TywcTacy
ymiH O H M H cyiiiKTi KBI3BMA Kyaa TycTi. RIAHFAM6APBIMBI3
ojiapra: "Kbi3biM <t>aTHMa ymiH AjuiahTbm sMipiH KyryaeMiH",
- aen, ycbiHwcTapbiH Ka6bui eraefli.
OaTHMa^a xa3ipeTi Ojin^in pe Keuijii 6ap e^i. Ajiaitqa
IIAHFAM6APBIMBI3FLBM Q6y Eaicip MeH OMap CHHKTM acaH
KHbicnac AOCTapbiiibm ycbiHbicTapbiH Ka6biJi eTneremH Sijiin,
OjiHflin Kyua lycyre SaTbuibi GapMa^bi.
CeiiTce fle OJIH (p.a.) Tayeicejire 6eji 6aiiJian, Keijijiiimeri
KepiKTi oiibiH IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) 5KeTici36eK 6ojiflbi.
Ajiaii^a aceMe-aceMre KCJireH/ie yanraHHaH T M icypMejiin
ceHJieii ajiMaii Kajiaflbi. OHMH cbinaiibiH aHTKbi36aii SaHKaran
IIaHFaM6apbiMbi3: "CeH OaTHMaHbi KaJTbimibiKKa cypayra
KEJIREIMEHCIN roii", - aereHfle OJIHAIH " H S " aeyre raiia
maMacbi Kejifli. IIaHFaM6apbiMbi3 oaan M9XHp* peTiime He 6epe
ajiaTbiHbiH cyparaH^a, OJI e3imn eurreneci >KOK ejcemH aiiTTbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbm Ojinre 6epreH 6ip caybiTbi 6ap 6ojiaTbiH.
C O H M caTbin, MAXNPIH eTeyre Kejiicri293.
262
Caxa6a anajiap
"AjuiahbiM! EKEYIMN HEKECIH KACHERRI ET. OjiapaaH
ep6HTiH ypnaicrapAbi aa My6apaK eT! AjuiahbiM, OJiapabi
iuaHTaHHWR a3FbipybmaH caKTa", - aen TUieic Tijien, "blKbmac"
cypeci MeH "MyayH33aT3iiH" cypejiepiH OKtiabi294.
nanraMSapbiMbBabiH (c.a.y.) ayracbiHbm 6epeKeTiMeH 6ip
acbuiaaH KeiiiH xa3ipeTi XacaH, oaaH KeiiiH XycaiiH aynnere
Kejifli. IlaiiFaM6apbiMbi3 'yjyHneae nicKen cyiireH KOC
paiixaHbiM" aen eKi HeMepeciH eKi Ti3eeiHe OTbiprbi3bin epeKnie
epKejieTeTiH. IIaiiraM6apbiMbi3abm MySspaK ypnaKTapbi ocbi
eKi HeMepeciHeH Tapaaw.
Eipae IIaiiFaM6apbiMbi3 ycTiHaeri uianaHHMeH xa3ipeTi
OJIH, C>aTHMa, XacaH MeH XycsiiHHin ycriH acaybin Typbin:
"AjuiahbiM, MiHe MbiHanap OhJin EsimM*. CeH ojiapaw 63inHin
pH3amwjibiFbiH 6ojiMaraH icTepaeH KanibiK eT"296, - aereH
6ojiaTbiH. Ocbi oTSacbiHaH KeiiiH HcjiaM yM6eTi yrniH yjiKeH
Kbi3MeT cinipreH KenTereH rajibiM, ayjine Kicijiep ayHnere
Kejiai. IlaiiFaM6apbiMbi3abiH shjrn SaiiTKe aereH
cyiiicneHmijiiri - TeK 63 KiHairiHeH TapaybmaH eMec, onapauH
HcnaM yM6eTi yrniH Kbi3MeTTepimn MaRbi3abiJibirbiHaH
TybmaaraHaaii.
Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) ipre TacbiH e3i KaJiaraH 6yn
uianbipaKneH TepeH 6aiijiaHbicTa 6ojiabi. 63 KOJIHHAA ecKeH
aKHJiaw aa napacaTTbi Ojmai acaHbmaaii acaKCbi KepreH
IlaiiraM6apbiMbi3 inaHbipaKTbiH maiiKajiMaybi ymiH KOJTbTHaH
KenreHiH aaMaaw. Bip KyHi xa3ipeTi 9JIH MeH acy6aiibi
OaTHMaHbin (p.a.) apacbiHaa 6ip KejiicneymijiiK Tybin Kajiaaw.
MyHbi ecra cana ITaiiraM6apbiMbi3 OJiapawn yiiiHe aceTKeHine
acbiraabi. Ke3imn KapambiFbmaaii eKi cyiiiKTiciHiH;
apacbiHaarw KeneHci3 acaiiTKa MynaiiFaH IlaiiFaM6apbiMbi3
HeKe unraH Ke3aepiH ecTepiHe cajibin, eKeyiH eKi acarbma
OTbipFbi3bin TaTyjiacTbipabi. YnaeH HibiKKaH Ke3ae IIaiiraM6a-
pbiMbnabiH maT acy3iH KepreHaep: " Y a , Pacyjiajuiah! Yiire
263
Caijjian caxaoajiap
Kipepae MyHflw eflini3, an, Ka3ip KyaHbin Typcbis. MyHbm
ce6e6i HE eKeH?", - flereH^e, OJI: "OHTKem, en aca^cbi KepeTiH
eKi a^aMbiMflbi TaiyjiacTbipflbiM"297, - aen JcyaHbinibm acapHara
acap cajia^bi.
PacyjiaruiaiiTbin (c.a.y.) ayHHefleri en cyiiiKTi eKi a/iaMbi
IlaHFaM6apbiMbi3flbm e3i CHHKTW KapanaiibiM eMip cyp^i.
Ajuiah Ejimici ojiapflbi cojiaii TapGnejiereH efli.
IlaHFaM6apbiMbi3Fa KaTTbi yKcaiiTbiH OaraMa aHaMM3 aKeci
CHHKTW 63 TipjiiriH 63i icTeimH. Ajiaiifla mejieKneH cy Tacbin,
Tac flwipMCHMeH yH TapTa-TapTa eKi ajia^aHbi Myim/ieHin
KeTKeH >Ky6aiibiHbiH acar^aHbma QjiH^iH KaSbipracbi Kaiibicbin,
acaHbi aiuHTbiH.
Bip iuaiiKacTa MycbijiMaHflapflbin KOJibma TyTKbiH^ap MeH
onaca Tycejji. Ojiap Ma^HHara aceTKi3ijireH^e Ajuiah EjmiiciHe
(c.a.y.) apKiM Kejiin 63 6yHbiMTaHbiH 6umipfli. Xa3ipeTi
OjiH^in KeneciMeH OaTHMa aHaMbi3 m SKecme 6yHbiMTaHbiH
airman 6ojiaabi. IlaHFaM6apbiMbi3Abi yiiiHeH Ta6a ajiMaraH
xa3ipeTi OaTHMa OHHH; acy6aHJiapbma KejireH^eri mapyacbm
aiiTbin Kerefli.
Q3i acoicra c y i i i K T i Kbi3biHbiH Kejiin-KeTKeHiH, y i i i H e
K6MeKini peTiHae 6ip Kbi3MeTmi cyparaHbiH ecTireH
naiiraM6apbiMbi3 COJI carre xa3ipeTi OaTHMamKme TapTa^bi.
OaTHMa aHaMbi3 TeceriHfle acaTKaH efli. OKecm Kepin, opHbiHa
xypMaK SojiraH^a IlaHFaM6apbiMbi3 OHW TypFbi36aH, KacbiHa
OTbipajibi. OJI aKecimn Ti3ecimn cybiKTbiFbiH 6yHperiMeH ce3fli.
MeiiipiM IlaHFaM6apbi (c.a.y.): "Kbi3biM, Cycj)<j)a acxa6biHWH
KaaceTTijiiriH OTeMecTeH caraH ein Hapce 6epe ajiMaiiMbiH.
EipaK, caraH 6yji KH3MeTiiiifleH ae Kaiibipjibi 6ip Hapce
yHpeTeiiiH. VfiKbira acaTap Ke3inzie 33 per Cy6xaHajuiah, 33
peT OjixsMflyjiHJiJiah, 33 peT Ajuiahy 3k6op aen acaTcan, ceHin
cyparaH HspcenHeH COJI apTbiK", - .ziereH e^i298. Xa3iperi
OaTHMara SKeciHin pH3ambijibiFbmaH apTbiK em ropce ^e
KaaceT GojiMaraHflbiKTbiH, OJI riaHFaM6apbiMbi3flbiH
aiiTKiaHflapbiH Kyn ajiflbi.
264
Caxa6a angjiap
naHFaM6apjiap naflHinacbi xa3ipeTi MyxaMMefl (c.a.y.)
6OHWH cbipKaT Menflen acaTKaHfla acaH flereHfle acanrbn Kbi3bi
OaTHMaHbi Kacbma biMflan uiaKbipbin Kyjiarbma cbi6bipjiaHflbi.
Xa3ipeTi OamMaHbiH 6acbma acaM rycKeHflen ecenripen, eni
Kambin, enipen acbuian aciSepfli. IlaiiraMSapbiMbn eKiHrni
nyjiarbma Cbi6bipnaraHfla acy3i KyjiiMflen cana 6epfli.
Byji acarflanflbi Kepin, TaHflaHraH Aiima aHaMbi3
OaTHMaflaH MyHbin cwpbiH cypaiiflbi. OJI: "Eyn Ajuiah
PacyjibiHbin aceKe cwpbi" flen aiiTnaii KOHAW. IIaiiraM6apbiMbi3
flyHHe canraH con Aiima aHaMM3 MyHbin ce6e6iH KaiiTapa
cyparaHfla, "AnflbiMeH 9KeM e3imn 6yji flyHHeMeH acaKWH
apafla Kom aiiTbicaTbiHbm aiiTTbi. COJI ymiH acbinaflbiM.
EKiHmiciHfle aprbi flyHHefle 0T6acwHbin apacbmaH esme
6ipmmi 6ojibin Memn KaybimaTbiHbiMflbi aiiTTbi...
KyaHybiMHbin ce6e6i COJI", - flen acayan SepreH efli 299 .
OKeci flyHHe canraHfla xa3ipeTi OaTHMa ymiH eMipflin Mam
KamTbi. KyHfli3-TyHi Ke3 acacbiH Terin, acyperi KaH acbuiaflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbin acoKTMFbma 6ap-acorbi anTbi aii raHa
mbiflaii ajiflbi. AJITW aiiflaH KeiiiH IIaiiFaM6apbiMbi3flbin
aiiTKaHbi aiiflaii Renin, cyiiiKTi aKecuie TybiCTapbiHbin
apacbiHaH en anram KaywmKaH xa3ipeTi OaTHMa 6ojiflbi 300 .
Xa3ipeTi OaTHMa xnacpaHbin OH 6ipimni acbuibiHbin
PaMa3aH aiibiHfla aKTbiK canapra aTTaHflbi. )KaHa3acbiH Kyflaii
KOCKaH Kocarbi xa3ipeTi OjiHflin e3i nibirapflbi.
Y M M y Y i v i a p a
266
Caxada anajiap
KyHiHfle onbiMa aa, coabiMa aa KaparaHbiMaa YMMy
YMMapaHbiR ejiicneH-Sepicneii uiaBicacbin acaTKaHMH KepaiM"
aen OHWH epairiH aspinTereH.
Ocbi maHKacTa 6ajiaebi acapanaHaw. OJI 6ajiacbiHbin KOJIMH
aepey Tanwn, oraH: "EajianaHbiM, K9He, Ajuiah PacynbiHbin
(c.a.y.) ajiawHaa maiiKacbm, OHM a ¥ m n a H H a H Kopra", - a e n 63
6ajiacbiH Ajuiah PacyjibiHbin (c.a.y.) acojibmaa uiaHKacyra
acyMcaaw. Heci6emH 63i ae 6yji maHKacTa KaTTbi acapaKaT
anraH eai. Ypwc Ke3iHae a3yjiw Mynipiic H 6 H KAMHA
RTAHFAM6APBIMBI3AWN acy3ui acapaKarran, eKi TiciH cbiHabipaw.
naHFaM6apbiMbi3ai>m KaH acaywn KeTKeH acy3iH KepreHae
acaybi3 MyuipiKTiH acaHHH acataHHaMra aceHejrryre acbiKKaH
YMMy YMapa oraH KbiJibiuibiH cepMenai. Ajiaiiaa eKi Ka6aT
caybiT KHin aaraH aymnaHbma 6yji nibi6biH rnaKKaH Kypjibi aa
6ojiManai>i. H6H Karvraa ypbiCTa TypwcTbi SijiMeirriH Heci6eHiH
HbiFbiH ceMcepiMeH coiibin Tyceai. EacKa caxa6anap epacypeK
anejire acapaeMre yjirepin, acaHbiH aMaH anwn Kajiaaw. O H H H
acapaKaT anraHbiH KepreH Aajiah Pacyjibi A6ayJiJiahKa:
"AHanHbin acapaKaTbiH Tan", - aeai. IlIbi6biH acaH bin
my6epeKKe Tynin inaiiKacKaH 6yn orGacbma "Ajuiah ceHaepain
OTSacbiJiapbina M e i i i p i M - m a n a r a T b i H a c a y a b i p c b m ! " aen a y r a
erri.
MyHbi ecTireH YMMy YMapa maSbirraHa Tycin: " Y a ,
Pacyjiajuiah! AjuiahTaH }K3HHaiTa 6i3ai e3iHMeH Kepini exciH
aen TijieK Tijie",- aeiiai. Byji 6aKbirrbi, acayacypeK aiiejiaiH
KenijiiH KAJIAWPMAII, ajiaKaHbiH KOKKC KapaTbin, OJI (c.a.y.):
"AjuiahbiM, Syjiapabi acanHarra Mai aH KOHCH api acojiaac eT", -
aeiiai. riaHFaM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) 6yji ayracwH ecTireH
YMMy YMapaHbiR TeSeci KOKKe aceTin: "EyaaH KeiiiH 6acbiMa
KaHaaii KHbmabiK Kence a e KeTepin aayra MeH 33ipMm" - aen
Ajuiah Eaniicme (c.a.y.) aereH cyincneHimjiiriH aceTKi3ai.
OCM KecKijiecKeH inaiiKacTa KAHAPMAH YMMy YMapa OH yni
acepmeH acapaKaT anaw. HbirbmaH anraH acapaKara acbui 6oiibi
acaHbiH KHHan speH aca3buiraH eai.
YMMy YMapa IIaHraM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) Tycbmaa YxyT
corbicbiHaH 6acKa XaH6ap acaHe XynsHH ypbicTapwHa aa
KaTbiCTbi.
267
CaipiaK, caxadajiap
Xa3iperi YMMY YMapa acayacypeicririMeH RaTap acaiccbi acap,
aayjiw aHa pa e^I. OJI 6apw MeH 6a3apbiH HcjiaM acojiMHfla
acyMcan, 6ajianapi>iH pa cojiaii TapGnejien ecip^i.
OHWH yjibi Xa6n6 AMMayangaH MajiHHara RaiiTap acojwa
63iH naiiFaM6ap flen acapniiJian acypreH acajiraHHibi
Myc3HJi9Mara Kesirefli. MycsnjiaMa Xa6n6TeH: "CeH
MyxaMMeflTin naiiFaM6ap eKeHfliriH pacTancbin 6a?",-
aereH/ie, OJI Manyjiflan on acayan RaTa/ibi. MycaiiJiaMa: " M e m n
Ajuiah Pacyjibi eiceHiMe Kyaniic eTecin 6e?",- aerenae,
Xa6n6 TiKciHin: "EniKaiiiaH pa MyHbi aimiacnbiH",- fleiifli.
©3iHe acannaraH 6yji acayanraH MycaiiJiaMa OHHH 6ip KOJIMH
niaybin Tycipe/u. CyparbiH RaiiTajian ROHraHfla, RahapMaH
aiiejifliH yjibi XaSnS "acoic" AereH acaya6braaH TaHbiH6aHflbi.
MycsHJiaMa OHMH; eiciHiHi ROJIMH pa iuaybin Tycipfli.
KbiJibinibiH TOH^ipin RHbiH^brK Kepcerce ae, HMaHbi 6epiK
Xa6n6 ajiaaic MycsHJiaMaHbi MOHbiH/iaMaflbi. Ainyra 6yjibiRRaH
MycaHJiaMa Xa6n6Ti ejiTip^i.
KaHFtiJibi xaSap^bi ecTireH aHacbi SanacbiHbiH mefiiT
6ojiraHbiH ce3in, 63iH acy6aiy apRbijibi ca6bip inaKwpflbi.
AjiaSfla OHbi KyH3ejrrin acaHbiH aceriaeii acereH 6ip Mscejie 6ap
efli. OJI acajiraHHibi MycsHJiaMaHbm Tipi acypyi 6ojiaTbiH.
>Kayacypeic YMMy YMapa: " E r e p MycbiJiMaHflap 6yji 3ajibiMFa
Kapcbi KOJI acHHan arraHap 6ojica, RbiJibmibiMflbi acbiHbin MeH
pe cojiapMeH 6ipre mwrapMbiH", - aen 6yji Tijierimn opbiHfla-
jiybm, yjibiHbiH; KeriH Kaiirapyflbi ca6bipcbi3^aHa K y n i .
AnbipMHfla K enTeH KyTKeH KyH ae Renin acerri. XajiH<j)a
Q 6 y BsRip 6yjiiKuiiji, acajiraHHibi MycaitfiaMara Kapcbi acicep
acacaRTaAM. Byji scicepre 63iniH eKiHini yjibi A6flyjinaiineH
6ipre YMMy YMapa pa RocbiJiflbi.
HaMaMa^a RaHKyHJibi uiaiiRac 6ojibin, Heci6e xaHbiM 6yn
ypwcTa pa yjiKeH epniK KepceTin, 6ipHeme acepmeH acapaicar
ajiflbi. ARbipbiHfla MycbuiMaHflap aceijin, MycaiuiaMaHbin acaHbi
acanaHHaMFa Kerri.
OHMH ejiremH ecTireH YMMy YMapa RyaHbiurraH caamere
acbiFbiJibin, AjuiahRa myKipmijiiK erri.
MycbiJiMaH acRepi MaAHHara aceijicneH opajiraHHaH KeiiiH
9 6 y BaRip RahapMaH anejifliR acar^aHbiH cypay ymiH apHaiibi
268
Caxada auanap
yfiiHe 6apflbi. On xajincjja 6ojibin xypraH Ke3iHae 6yn flame™
snejire apaafibiM KypMeT KepceTin erri.
Ajijiab EjiiuiciH acaHbmaH m acaKCbi Kepin, OJI ymiH nibi6biH
acaHbiH aaMaraH, 5K3HHaTKa 6apaTbiHflbiFbiMeH cyiiiHiiiijieHreH
YMMy YMapaHbin KainaH acaHe Kail acepae KaiiTbic SojirannbiFbi
acafijibi HaKTbi MSJiiMeT acoK301-
* * * * * * *
Ca^JHHH 0 6 f l y j i M y T T a j i H 6 i < b i 3 M
* * * * * * *
C y M d H p a Kaiici<bi3bi
275
Cannon; caxa6ajiap
Cy\i3HH X y 6 6 a T K W 3 b i
(Xanac)
277
Cannon, caxadajiap
- CeH caji^aKbi MyxaMMe/nin aacapbma FarnbiK
6ojiFaHflbiKTaH oraH HMaH KejiTipain, - aen caHAbipaKTaflbi.
8 6 y >K3hHJifliH Kep KapaHFbiJibiFbiHa, KaHbine3epjririHe
HIBIAAN AJIMARAH x a 3 i p e T i C Y M 3 H H 3 3 P E A E H KAHMBIKNAN, OHMH
anbinTapwH 6eTme 6acaaw. KyHi Kerne raHa e3imH; 6acbi6aHJibi
Kyui 6ojiraH 6yji aneimeH Kaftcap acayan KyrnereH KaHimep
9 6 y )K3hHJi HMaHbi 6epiK CyMOHHHbi HairaacbiMeH maHHibin
ejiTipefli. OcbiJianma HMaHbiHaH acanbuiMaraH CyMana -
HcnaM ymiH meiiiT SonraH ajirauiKbi aiien306.
PiMaHHbiH ybi3 HspiH TaTKaH a^aMra Ajuiab aconbiH/ia
acaHbiH mma eTe 6ijiyaeH acKaH 6aKMT acoK.
Y M M y AHMSH
(Y MMy AHMaH)
* * * * * * *
TyHin
286
19. H6H Kacnp U M A A Y A H H H OSyji-OH^A. an-Budcm yaH-Huxan,
EeiipyT, 1978.
20. H6H Maaca 0 6 y A6flHJiJiah MyxaMMs^ H6H Ha3Hfl. ac-
CyHdH, EeHpyT, HxayT-Typacnji apa6n.
21. H6H XnmaM DKaMajiyazuiH, ^c-Cupamyu-nadayuuH, EeflpyT
22. H6H Cara. Ta6ayamyji-Ky6pa, EeHpyT, 1978.
2 3 . HbiJiflbo B . Xudauem ubuidbi3Jiapbi, H3Mnp, 2 0 0 2 .
24. KaHflbixjiayM M. K)cy<j). Xanmyc-caxada, Eefipyx, 1972.
2 5 . ^aHflbixjiayH M., Xaducnepjie xaspemu neuzcmGep ee
acxaObiHUH Riuadbizu MycjiyMciujibiK, HcTaHSyji, 1980.
26. KecKHoray O. (Pbi^bin mapuxu ee MCJIOM nyKyuy, Amcapa,
1999.
27. 9Ji-haiHHMHH A. 9H-Huca'yH-Ha6u, EeHpyT, 1990.
2 8 . KeKcan M. A C M M . MyxyMMed ee HcjiaMuuem, HcTaH6yji,
1981.
29. KypyacaH A .JKeHHemne MyoKdejieuen OH caxa6u,
HcTaHSyji, 2001.
30. MycjiHM 0 6 y j i XacaH H6H Xaacacaac. ac-Caxnx, EeHpyT,
T.MC.
31. Ha/iyH A . EytoK MCJIOM mapuxu acpy caadam
IIeu2aM6epuMU3 ee acxa6bi, AYA:TEH>KEJIH A . , H C T A H 6 Y J I ,
1985.
32. 0Mip3aKKbi3bi /I. AdaM3ammbiff acbui maotci MyxaMMed
(c.a.y.) nausaMfjapdbiH, o.uipi, MeKKe Ke3eifi, AnMaTbi, 2 0 0 3 .
33. XaKHM Maepu(pamy yjiyMiuib-xaduc,
34. ac-CaJiHX C., xaduc unuMJiepu ee ucmwiaxiiapbi, ayA. 51.
KaH^eMHp, 322.
35. Cyiora ASayppaxMaH >Kanajiy,imHH. Tapuxyjib-xyjiatpa,
EeiipyT, 1986.
36. OaTxyjuiah M., au-Hypyjib Xajiud Myxajvmad
Macpxapamyji-UHcauuxmu, EeHpyT, 1999.
37. XaitnaMa3 P. ffujuiepdem MyoKde, H3MHp, 2 0 0 3 .
38. XAJIA6H AJIH H6H EYPXHYTMNH. Hncauyjib 'yiou ac-
cupamyjib-xajia6un, EeiipyT, 1980
39. IIIaKHp M. ffepm xauwfie, ayA. <T>.AnflbiH, HcraH6yji, 1994.
4 0 . UJaHHayn A. Huca'yc-caxa6a, aya. T. Y3yH, Caxaoe
xanmbindaH ma6jiojiap, Amcapa, 1991.
287