You are on page 1of 287

Ajiay 3,3,1 J I B A E B

KA1JAM
E E K 86.38
0 25

I^a3aKCTaH MycbuiiviaHnapbi ninH 6acKapiviacbiHbiH


c a p a n T a y KOMHCCHHCM MAKYJMARAII.

9 2 5 . D/(IJI6AEB A .
CaHJiaK caxa6ajiap / >Kajiiihi pea. 6acK. B . ,3,ep6icajii, -
3 - 6 a c . - AjiMaTbi, 2007. - 2 8 8 6eT

ISBN 9965-855-02-1

Eyji eHOeKTe IIaHFaM6apbiMbi3flbiH, (c.a.y.) conwHaH


epreH caHJiaK caxaSajiapwHbin eHereni eMip acojibi, HCJiaM
fliHiH TapaTy,zia ac^McaFaH ^aacbip K;afipaTbi, K63ci3
SaTbipjibiKTapbi MeH epeH eH;6eKTepi TapnxH AepeKxepMeH
KepKeM cypeTTejiefli.
KiTan acajinbi o^wpMaH ^aywMFa apHanraH.

1 - 6acwnbiM 3 0 0 0 AaHa, 2004ac.


2 - 6acbiJibiM 2 0 0 0 ^aHa, 2005ac.

0403000000

00(05) - 07 E E K 86.38

ISBN 9965-855-02-1

© "AJITMH KIANAM" Gacnacbi, 2 0 0 7


MA3M¥HbI

AJIFMC03 5
KIPICnE 7

IB0JIIM
CAXABAJIAP HCAHJIbI 5KAJIIIM M 9 J I I M E T
CaxaSa: Mam MeH Marbmacu 12
Caxa6ajiap/ibiH "Mynamip" acaiie "aHcap" /jen aTajiyu 12
"Cy4>4>a" caxaSajiapu 14
CaxaSajiapAbiH Aapexcejiepi 15
CaxaSajiapAMH Hcajinbi caHbi 17
Caxa6ajiap acafibiHfla 5Ka3biJiraH Hemri uibirapMajiap: 18
ItypaH KapiM^e caxaSajiap acaiijibi anrrap 18
CaxaSajiap Hcaiijibi xaaiiCTep 21
Caxa6ajiapflbi« HcJiaM TapHxuiiqaFbi opHbi 22

II BGJIIM
5KBHHATIIEH CYHIHIIIIJIEHrEH OH CAXAEA
AuiapaTy MySauiuiapa 28
TepT xajiH(J>a 30
1. d6y Eairip ac-CbionbiK 33
2. Oiviap aji-OapyK (e.644) 55
3 . O c M a H 3yH-HypaiiH 75
4. BJIH aji-MypTaaa 89
Carfl H6H 3 6 y YaKKac Ill
AS^yppaxMaH H6H A y ^ 119
9 6 y Y6aiina H6H HCappax 125
Tajixa H6H YSaHfl^-HJiaii 131
3Y63HP H6H 3yyaM 138
Caim H6H 144

3
i n B0J1IM
M e i U h Y P CAXABAJIAP
Xaivna H6H B S F L Y - H M Y ™ - ' " 1 1 152
Mycra6 H6H YMafip 161
Mya3 H6H TKaSaji 167
Xajiim h6h YajiHfl 172
Bijiaji Xa6aum 183
Canfl H6H 3MHP 189
B6y 3app SJI - Fml)apn 194
CsjiMaa aji-OapHCH 202
A6ayjuiah H6H CajiaM 208

IV BGJIIM
FAJIBIM CAXABAJIAP
FajibiM caxaSajiap 214
9 6 y hypaftpa 216
A6nyjjjiah H6H A66ac 223
A6flyjuiah H6H OMap 228
A6flyjuiah H6H Mac'ya 233
3 3 H A h6h C » 6 H T 237
3 6 y Myca 3JI-9iii'apii 240
YSaii H6H Ka'6 243

V BGJIIM
C A X A E A AHAJIAP
Caxa6a aHajiap 248
Xa3ipeTi Xaamua 249
Anma d6y EaidpKbHbi 254
OaTHMa - Ajuiah PacyjibiHbiH KU3m 260
YMMy y Mapa 266
Ca^iHHn 86flyjiMyTTajiH6KM3bi 270
CyMaHpa I^aHCKbi3M 274
CYMSHH Xy66aTKM3M 276
YMMy AiiMaH 279
TyHiH 282
naH^ajiaHbuiFaH 3fle6Herrep Ti3iivri: 286

4
Canjiax, caxaOajiap

A j I F b l C03
Yjibi )KapaTymbi a£aM3aiTbi Ka/iipjii KOHarbi eTin acaparan,
accri K;a6aT ajieM-capaftbiHbiH TepiHeH opbiH 6epreH.
5KapaTymbi >Ka66ap He M^HMMCH uieKTejiMen, ap aayip^e
apHaflbi ejimijiepiH aci6epreH. K^iHMeTKe acaiy>iH KajiraH^a,
acannbi aaaM3aTKa aiq>ipFbi ejirni- xa3ipeTi MyxaMMea (c.a.y)
naHraM6ap Kejifli. Ocw COHFH IlaHFaM6ap SKenreH HcjiaM
flimH TapaTyaa acaHHuqarbi ceHiMfli cepiKTepi yjiiceH pen
aTKapraH.
Eugenie, 6i3 HcjiaM ^miiie Tepeu 6oHJian, OHM acaiy>iHHaH
TaHbiFbiMbi3 Kejice, ce3ci3 na0FaM6apbiMbi36eH KaTap
aHHanacbiH^aFbi canjiaK caxaSanapabin m eMip acoiibiH 6inyre
™icni3. >Kajinbi, HcjiaM flmimH Heri3ri MaKcaTbi - KeiciperiHe
HMaH eryMeH KaTap anaM3aiTbi icepiceM Mme3,zuJiiKKe 6ayjiy.
IIaHFaM6apAbiH (c.a.y) Mme3iH acaH acapbi Afima aHaMbo:
«OHbm MiHe3i - KypaH» flen, aen 6acbin aiiTnaH. Eugenie,
KypaH XaK Tarajia yarbn^aFaH KepKeM KacHerrep MeH Mme3,zu
TaHbrrca, a^biprbi Ejmii (c.a.y) COHH ic acysiime Kepccrin,
acyMbip 6acTbi nenaejiepre yjiri-eHere 6ojiFaH. AKHUK caxa-
6ajiap m KypaHflbi Heri3ri Kafmap eTin, Aruiah EjimiciH ic
acy3inzie yjiri eTKeH. COJI ceSeirri caxaGanapflbiH m eMip acojibi
- KeiiiHri ypnaK yrniH KafiTanaHSac eHere.
K^ojiaapbinbi3flarbi KiTan - COJI caxa6anapflwn eMipuien
eHereciH Soaybi KaHbiK KyniH^e 6yKneci3 TaHbiTa 6inreH
6ipfleH-6ip canMaKTbi Tybinnw. IIIbiHTyaHTbiHa KenceK,
caxa6aHWHi spuaHCbicw - acy3fleH acyapiK, MbiHHaH Tynnap
aapa acanziap. KiianTbiH epeiciiiejiiri - cojiap^bm irniHeH aTbi
aHibi3Fa aHHaiiFaH 03biKTapbiH Taiwan, FH6paTTbi ryMbip-
jiapwHaH Mbicaji^ap 6epy apKbiJibi Sapma caxa6ajiapra TSH
Heri3ri y c r a i i b i M «e3renepflin 6aiy.iTbi yniiH e M i p cypy»
6oJiFaHflbiFbiH Hcajman acypTKa KapanaftbiM TinMeH aceTKi3yi.
MscejieH, 3 6 y E a K i p / j i n e M i p i a c a i t i i b i ce3 K O S F a r a i w , OHUH
6acTbi KacHerrepi: iiibiHiiibiimbiK;, KafibipbiMflbuibiK, acoMapT-
Tbiic 6 o j i F a H f l b i F b i H K e p e M i 3 . 3 6 y BaKip^in M y c b i J i M a H 6 o j i r a H
inaKTa acHHaraH KbipbiK MbiH AHpxaMbiH HcnaM acojibma

5
CaH/iaK, caxadajiap
acyMcay yniiH Ajuiah Ejimicme SKejiin 6epyi - Ka3ipri KoraM
M^cbiJiMaHflapbi yinm opHbi TOJiMac eHere. Caxa6a OMap^wn
Aa sflijifliri epeiciiie K^IPBRAAH 6eHHejieHreH. OHMH xajnwjra
6oJitin TypraH inarbiH/ia 6ip caxa6aMeH flayjiacbin, coTKa
6apFaH.ua na3bi (6H) OHM Tepre maKbipajibi. CoH^a OMapAbin:
«Ajmwna KenreH xajiH^a MeH KapanafibiM xanbiKTbin Ke3
KejireH eKijiiH Ten TyrnaHbiHiua, ceH 6yji opbmra jianwic 6oJia
ajiMaHCbiR. Ka3bi a^iji 6ojica xanHfJiaHbin eMec, AnjiahTbiH
6yHpbiFbi MeH yKiMiH opbiH^ay KepeK" aereH ce3,gepi
aflijieTTmiKKe 6eT 6ypraH Raft KoraM ymrn Sepiic ycTaHbiM eMec
ne?!
K|a3ipri Tanna 6i3flin noraM y i n i H FbiJibiM aca MAMW3FLBI
AeceK, FbiJibiMbi acoic xajibiKTbin epKeHHerri eji 6ojiybi
^YASMAJI. Ocipece, HcjiaM ijiiMiH HaiQTbi capanan, FbiJibiMH
3epaeJieMereH KoraM^a ap rypjii Sypbic SaFbrrraFH fliHH
arbiM^ap^biH naftfla 6ojiyw k3,zuk. CoHflbncraH flan Ka3ipri
yaKbirra HcjiaMflarw rajibiM caxa6anap JKafijibi ce3 K03FayzjbiH
Hri acep-biKnajibi MefiniHrne 3op. HcjiaM flimH TepeH; 6ijirici
KEJIREH agaM COJI AM y i n i H AAHSAW Tep TQKKCH, Tiirri ra3H3
xcaHbrn KypSaH eTyaeH TaftcaicraMaFaH caxa6ajiap eMipiMeH
ACETE TaHbicicaHbi aceH.
Tannayjibi caxa6a aHanapbiMbi3flbm eMip ycxaHMMbi -
KHHMeTKe flefiiHri MycbijiMaH sneji 3aTbi yiniH acKaK eHere.
COHFM 6EJIIMFLE OCHHH AEN 6acwn TaHbrra 6ijiyi - KITAN
epeionejiiriHin Tarbi 6ip Kj>ipbi.
KiTan Tijii aceqin 6ojiyMeH KaTap eTe TapTbiMflbi. /JepeicriK
nyHflbuibiFbi acorapw, 3fle6H Kynapbi aniy>iH. OnbiraH caftbiH
OKbipMaH Kbi3biFyuibiJibiFbiH ecejien, biHTbiRTbipbin oTbipaflbi.
Kbicicacbi, enSeicTi ORbin uibiKKaH a^aM ocwraH Ke3 aceTKi3e
OTbipwn, caxa6ajiapflbin acTaM inbiHafibijibiFbi MeH acorapw
ajjaMrepmijiiriH, KapanaftbiMflbijibiFbi MeH KimineHijifliniriH,
ITaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) Karrbi acaKCbi KepyiH, Tanyajibiicra
Tynci3 TepenqiriH anrapbin, ce3ci3 e3iHe yjiri xyrap flereH
cemMfleMi3.
d S c a r r a p Kaacbi ^epSicsjii,
K,a3aK,cmati M^cbiJiMahdapbi dinu
dacK^apMacbiHbin mepasacu, 6ac My4>mu.
6
Canjiax, caxaOajiap

Kipicne
Facwpjiap KOHHaybiH^aFbi aySipjii OKHFanapra icya KapT
TapHXRa Tepen yHuiceic, AAAISMT ^aybiMbiHbin 6arwTbi MCH
6aFAapbma »COJI cbi3FaH, Kyjuii FajiaMflw KYPT 63repicKe
TycipreH MANBI3FLBI JKAFFLAARRAPFLBI KepeMi3. COJI OI^IFAJIAPFLBIH;
en 6acTbicbi - HcjiaM fliHimn Kejiyi acsHe OHUH 3JieMre
Tapanyw.
HcjiaM /UHimn Kejiyi KapcaHbiH^a Apa6 TyGerinaeri
KoraM^biK TbiHbic-TipmijiiK acaH TypiiiirepjiiK e^i. 3yjibiMflHK
aTayjibi eTeK acaHbin, imiMfliic cynafi canbipbumu. Kyiviap
OHbiHflapbiHbin Heine Typi Ken Tapajibin, ace3eicmejiiK
YHpeHiniKTi Kacimce aHHajiflbi. Tannajiap apacbinnarbi KeK neH
KaH flayw racbipjiap 6OHH 6ip TOJiacTaMaft, eciM (naHbi3AMK
eciM) KoraMFa »ca6bicKaH aepT 6oji^bi, iq>icKacbi, MefijiiHiue
pyxaHH a3FbiimaFaH a^aM3aTK;a acahHJiHHHbin (KapaijFbijibiK
jjayipflin) yiciMi acypai.
JX^N OCH TycTaFbi a^aM acaHbra TypmiKTipeTiH C^M/IMK -
OT6acbinna Kti3 6anaHbin ayHHere Kejiyi ap caHanbin, SeincyHa
C36ujiepflin Tipi^eH Tonwpaiyca KeMijiyi. 0KiHiniKe opan, 6yji
Aa apa6 noraMbiH iurreH iphri.
IIIiMipiKnecTeH a^aM KaHbiH arbi3y,nbi aaence aftHajiflbipraH
MefiipiMci3 KOFaM HcjiaMHbiH KejiyiMeH a3 yanbrr irninae
aaaM3aT TapHXbiHfla epKeHHeT neH MafleHHeiriH omartiHa
aHHanflbi. Bip Ke3fleri KaHbine3epjiiKTe an^wHa acaH
cajiMafiTbiH^ap KypT-KyMbipcuaHbi ejiTipin aiiMay yniiH ap6ip
Ka^aMbiH ansan 6acbin, aaicrapbiHa Konupay TaFbin acyperiH
Taicya aapeacere aceni. A^aMH KacHerrep aflKKa TanTajiwn,
a3FbiH^wn meriHe aceTiceH Tyera neH/jeiuijiiicriH nepAeciH
cepnin, Kyjuii rajiaMFa M3/jeHHeT 6acTaybiH yHpeTyiiii
KahapMannap naitaa 6ojmbi. Byji - 3anm»i KySwjibic. Ce6e6i,
KapauFbiJibiK nanacbiHfla xyHmbira 6acTaraH ranaM pyxaHH
acyTTaH KyTKapaTbiH raacan Hypra MyKTa»-^bi. AflaM3arrbi
MeftipiMiMeH acapancaH YJIW )KapaTyuibi neH^eJiepre aeon
KepceTy yniiH Ten2jecci3, acbin xynra, rajiaMHHH paiy>iM Hypw

7
Cannon caxa6ajiap
MyxaMMea MycTac{)aHbi (c.a.y.) Ka^ipni Ejiini eTin aci6ep,ai.
FajiaMHtm paKbiM Hypbi cyiiiKTi Enrni 6y3biJiFaH eji^i aceHre
cajibin, ojiapra eMip^in Tyn MamH, Mascara MeH xhrmctIh
YHperri. OjieM^eri TOJiraH anflan TOJibuccbiraH aceivyuK neH
^KapaTbiJibiCTaFbi Tanraacaiibm KySbiJibicTapflbin, aaaM
KOJibiMeH TypFbi3biJiraH cajiTaHarrbi capafiflaH caH ece Kepiicri
ae Ken ocbmay aneMfli epHeKTereH eHep neci, me6ep
)KapaTynibi 6ap eKeHflirm yKTbipa Sijmi. Xa3ipeTi MyxaMMea
(c.a.y.) TeK Anjiahna HMaH eTin, KyzjipeTme Sac HreH^e raHa
aaaMflapflwn K;apanFbiJibiK nibipMaybiHaH icyTbijibin, 6aaHjjbi
GaKbiTKa KOJI aceTKi3eTiHM aihrbi. OJI ¥JIH TKapaTyuibi eciMiH
Kyjuii ajieMre nam eTTi.
AK; neH KapaHbiH apa aciri aacbipaTbiJiMan, 9flijieTci3fliK
cajiTaHaT Kypbin, ajiaM^ap KyHjibi nacHerrepiHeH aftbipbuibin,
uibmaHbi >KapaTyuibTCbiH yMbiTbin, KOJiflaH acacajiraH caHCbi3
Menipey nyrrapFa xa6biHbin KeTKeH^e Ajuiah Emnici ojiapaw
Kyaiperri AnjiahKa HMaH Kejiripyre, TsyxHfl* HypbiMeH
cycbiHflayra yH^e/ii.
^Kypeicre HMaH HypwHbiH cajiTaHaT Kypbin, HcjiaM .niHmiH
Tepncyji ayHHeHin TepT 6ypbiinbma TapajiybiH^a MyxaMMea
MycTa(J)aflaFbi (c.a.y.) MOHWMac HMaH KyniiHin, naacbiMac
KaHpaTbiHbiH, Te3iMflijiiri MeH ca6bipbiHbm opHbi epeicnie. Ocw
xycTa ¥JIM >KapaTyuibiHbiH SyfipbiKTapbiH acyperiMeH
Ka6biJiflan, xaubiKTbiH HMaHbiH KyTKapy acojibraaa CyHiicri
Ejinii xa3ipeTi MyxaMMeflice (c.a.y.) epin, KamaH^a KacbmaH
Ta6biJiraH ceHiM^i MypaiTacTapbi aicacaji TOJIKHH caxa6ajiap
KepyeHi Tapnx caxHacbma niepy TapTTbi...
HcnaM ami aaaMflapflbin acypernme yjibi renicepic acacaflbi.
A^HKaTKa K63 KeTKi3reH KapanaBbiM aaaMflapabiH apacbraaH
yaKHT OTe Kejie Harbi3 napaeaT-nanbiMbi acorapw, acajmw
azjaM3aTK;a eHere SonapjibiK HcnaM KahapMaHjiapbi aceTinin
uibiKTbi. ByraH caxa6ajiap eMipi aHKbiH flaneji. AjuiahTbiH
KeMeriMeH caxa6ajiap a^aM3aT TapHXbiH.ua Tenneci aeon
TGHKepic acaca^bi. Onap KeniHri ypnaKKa ayninaHbi KyiiiHin,
flocbi cyniHeTiH eHere, MaHrijik pyxaHH Mypa Kajmbipflbi.

* Bip AjuiahKa HMaH


8
CaHJiax, caxadanap
Mticanti: xa3ipeTi OSy Eaicip ITaHraMSap/ibi TaHbin, HMaH
HspiMeH cycbiH^araH con ici iiibiHaiibiJibiFbiMeH
acTacKaHflbiicraH nafiraMSapjiap/iaH KeihHri en acorapFbi
MapTeSere acerri. CaHajibi ryMbipbiH AjuiahTbin aicH^aT
acojibiHfla capn erri. OJI MeiiipiM/ujiiri, KaHbipbiMabiJibiFbi,
acoMapiTbiFbi, uibiHmbiJiAbiFbi, aKHJi-napacaTTbiiibiFbiMeH
epeKmeneHfli.
APWCTAHFLAFI aii6apbiMeH AHHANACHH^AFBUIAPFLBIN MWCMH
6acwn 33pe-K¥TbiH yxubipaTbiH Sip Ke3^eri K63iHe acac ajrnac
Karaji OMap MM3H eTin, riaHFaM6apflbin (c.a.y.) T9p6HecmeH
©TKeHHeH KeSiH aflijijjiriMeH TapnxTa ernnec i3 jqajmbipflbi.
naHFaM6apbiMbi3flbm: "Erep MeHeH Kenm naiiraMSap Keiiep
6ojica, OJI Xarra6yjibi OMap 6ojiap e^i" aereH ijiranaTbiH
nejieHreH Aapa Tyjirara anHajiflw.
Ap-YHT neH 6HH3buibncTHH Tepeci, aca acoMapT,
a^enTLniKTin i3ri yjirici xa3ipeTi OcMaH Anjiah Ejimicimn
(c.a.y.) T9p6neciMeH SoHbiHflaFbi KacHerrepiH KeMeji^eHflipe
Tycce, FbiJibiMFa Tepen KyiirrapjibiFbiMeH, TaicyanbiFbiMeH
moKTbiFbi 6niK xa3ipeTi GJIH Tapi3fli KahapMaH^ap aceTijifli.
KapanafibiM cap6a3 6oJia Typa "AnjiahTbiH Kbijibiuibi"
aTarbiH nejieHreH XajiHfl H6H Yajiim, ipi caacn Tyjirara
anHajiraH AMP H6H AC, ay 6acTa KaTapaarbi Sip Kyn Sojibin
OMipimn conbina ^enm "Sac KOJiSacuibi" ^eren aTaKKa ne
SojiraH HSH Xapnca acaHe OHUH yjiw YcaMa,
inonaHflbiKraH HpaH SmieymijiiriHe fleftiH KeTepijiin, aTaK-
aaHKTbin SybiHa ceMipMeii, Kemin 6ipi periH^e KapanafibiM
KOHBIPKAW FyMbip KeimceH CajiMaHH sji-Oapncn CHHKTH
Tynrajiap m IlaHFaMSapaaH (c.a.y.) TSJUM ajiwn, Tapnx
xyrbipbiHaH opbiH ajiflbi.
Byn enSeicre TapnxH OKHFanapra Tepen Soiuian acamaHMbn.
A^aM3aT MaxieHHeTiHe yjiKeH Tenicepic acacaraH caxa6ajiapflbm
OMipjiepiHe aceice-aceKe TOKTana OTbipbin, HcjiaM aimiiin agaM
OMipme Kaiwafi KepeMeT G3repic enri3renfliriH KepceTygi
MancaT erriK.
Ajiay a ^ I J I B A E B ,
meOJIOZUH SblJIblMblHbltf doKfflOpbl.

9
C A X A E A J I A P XCAHJIM

>KAJinbI M O J I I M E T

IBOJIIM
Canjiax,caxaOajiap

Caxa6a: mshi MeH MaFbmacbi


CaxaSa - apa6ma^arbi cx6 TySipmeH TybiHflaraH Kenme
Typaeri eciM ce3, aceKenie Typi - caxa6u. Caxa6a (eiicTiri)
cepiK, acojiflac, floe 6ojiy aoHe cyxfiairacyflereHMarbiHaHbi
Sijiflipefli1. Menjii a3, MeHJii Ken 6OJICMH, cyx6airacK;aH a^aMra
OCH eciM 6epijieai.
TepMHHfliK MarbiHacbiHa KejiceK, Ajuiah EjiuiiciH (c.a.y.)
KepreH, a3 yaK«T 6ojica aa OHbiH cyxSaTbiH Tbiaaan, HMaH
KejiTipreH x»He .ayHHeaeH HMAHFLBI GTKCH «caxa6ara»
acaTaflbi2.

Caxa6ajiapzibin «Myna>KHpjiep» >K3He «aHcap»


^en aTajiyu
Myhaacwpjiep: IlaHFaM6apbiMbi3Fa naHFaMSapjibiK
KenreHHeH KeniH en ajirarn HMaH KejiTipin, 6yKiji
KHbiHflbiKTapFa KapaMacTaH Amiah neH cyniKTi PacyjiflbiR
Kayimce TOJIM acojibiH.ua euiHspceaeH TaHbiH6araH
xcaHKenrrijiep. AKHKaT fliHimH flacTyp-TajianTapbi 6oHbiHina
eMip cype Sijiy yrniH MeKKemn ajibmybmaH 6ypbiH MeiacefleH
Ma^HHara TyraH acep, Sajia-mara, mapya-KacinTepiH Ajuiah
y r n i H TacTan KeniKeH 33H3 acaH^ap. Onap - HcjiaMHbiH Ken
Tapajiybi acojibm^a yjiKeH Kbi3MeT aTKapbin, euinec i3
KajiflbipraH, AruiaiiTbiH pH3ambiJibiFbiHa acaHe IIaHFaM6apbi-
Mbi3flbin (c.a.y.) cyHicneHininiriHe He 6ojiFaH ap^aKTbiJiap.
MeKKe a3aT eTinreHHeH KeniH MiacpeT eTy 6ipacojiaTa
TbiHbiJica aa, ajiraniKbi Myhaacnpnepflin ^anKTapw, MspTe6e-
jxepi Mauri caK,Tanbin Kajiflbi. MyhaacnpjiiK aspeace - en

1H6H MaH3yp, JIucaHyjib-apa6, Kanp, T.ac., IV, 2 4 0 0 - 1 , cx6.


2H6H Xaacap SN-OcKajiaHH, sn-Hcaoa <pu meMuu3uc-caxa6a, Mbicwp, 1928,
1:7.
12
Caxa6ajiap ncawibi sKtuinw MSJimem
McorapFbi ^speacejiepflin 6ipi 6ojmbi. K^paHfla Myhaacnpjiep
acaitbinaa Sbuiafi flejiiHe^i:
"CoHda ojiapdun Pa66buiapbi mineKmepiH K,af)biJi emmi:
"IIIbiH Maniude Men cendepden epneK, suen OMOJI

emyiuiiepdin aMondapuH sax emneuMiH. )Kdne conduit


6ocK,biHdapdbin (MynaMcupjiep), .mypmmapbinan uibuapbvi-
gaudapdbm Mesne Menit\ Meojibwda Mcana uieKKendepdii\,
cozbiCKftudapdbm, ejimipimendepdin OKOMaudviKfnapbiH
OKacbipaMbiH. Condau-aK, 6yji icmepimn cbiubi pemiude
oJiapdbi acmbmaH 03endep azambin MBHHammapza
KipzheMM. dpuue, cbiudbiH, en McaKfibicbi Aiuiahmbin
KflCbinda" (OjiH-HMpaH, 195).
AHcap: AHcapflHH es^iK MarwHacbi - aop^eM eTy.
TepMHHfliK MarbiHacbi - HcnaMfliHimnAacrypjiepi SoHbmma
eMip cypin, OHM TapaTyra MEKKE^EH Ma^umara KemiceH
IIaHFaM6apbiMbi3 6eH MyhaacHpjiepfli WCTHK biiy.iJiacneH
KymaK acafibin, Kypaic ynibin Kapcw anraH, ojiapjjbi 63,nepiHin
KyH6en TipniiniKTepiHeH ^e acorapbi KOHbin, 6apbiH conapMeH
6ejiicin, KOJibiHaH KenreH acsp^eivmepiH aaMafi, Myhaacnpjiep-
MeH 6aybip 6onbin, 6aywpjxapbi yimH KHJibi-KHJibi KHbiH^biK-
Tapra T63yre praauibijibiFbiH 6ijiflipreH caxaSajiap.
GMipjiepmin conuHa aeHffl HcjiaM vtcojibmaa KM3MeT eni.
Ojiapflbin KeMeriHin apicacbiHfla Myhaacnpnep MyicraacflbiKTbi
SijiMeai, 6ip-6ipme acap^eMflecyjiepi MeH acaHKHflpubiic-
TapbiHbinflaHeKepJiiriMeHHcjiaM MeMJieiceTi Kypbijibin, a3
yaKbiTTbm imiHfle h9M pyxaHH, h3M MaTepHarmbiK acarbiHaH
6acKa MeMiieKeirepfli 6acbin 03flbi.
AHcap^bin acacaraH acaKCbiJibiicrapbi K^paH^a epeKiue
aTajibin, ojiap aeaiuibi: "Mine, uaibn K,\m bi-iyui buiap
ocbuiap",- aejimreH3.
AHcap^biH aapeacejiepm AnjiahTbin Ejimici (c.a.y.) 6binaH
6arajian, anrapTKaH:
"hnacpeT SojiMaraHfla MeH aHcap^wn K;aTapbiHaH Ta6buiap
eaiM. BapjibiK a/jaM^ap 6ip acojira, aHcap aa 6acKa acojira
Tycce, MeH aHcapabiH acoJibiMeH acypep ejiiM. AjmahbiM,

3 Xamp, 9.
13
CatyiaK caxa6anap
aHcapAH, 6ananapbi MeH onapabm ypnaicrapbiH na KopraH
rep!4".
MyhaacHpjiepain Kemyi acaHe aHcapawn onapra acap/jeM
erin, KOJi/iaybiHbiH HaTHacecimje Ajuiah Pacyjibi MaflHHara
KeuiTi. OcbiJiaHina Maflmia HcjiaM TenKepiciHin opHbirybi MeH
TapajiywHbin opTanwrbiHa aHHaji^bi. HcnaM uiyarbiH TapaTy
opTajibiFbi 6ojiraH 6yn nana „Ma/uiHa MyHayyapa" (Hypjibi
Kana) aen aTarmbi5.

«Cyc|)^)a» caxa6ajiapbi
IlaHFaM6apbiMbi3 Ma^HHafla cajiflbipraH MemhriH 6ip
6ypbirabma KypMa aramTapbrnaH KeneniceniK 6acnaHa
acacarrbi. KeJieHKeniKKe apa6rna.ua «cy(f)c|)a» flenimn, on acep^e
TypraH^ap «acxa6bi cy<})(J)a» aTajiflbi.
CytJxJja caxa6anapbi TyraH-Tybic, acaKbrn^apbi MeH ayHHe-
MyniKTepi aeon Keaeft caxaSanap SojiaTbiH. Onap ©MipnepiH
KypaH ynpeHin, IlaHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) TaniM any
aconbma apHaflbi. Onap^biH naacerriniKTepiH IlaHFaM-
6apbiMbi3flbiH e3i acaHe flaynerri caxa6anap naMTaMacbn erri.
ITaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) iniMiMeH cycbrnflaraH 6yn
6aKbiTTbi acaH^ap a3 yanbiTTbm iniiH^e c a x a 6 a n a p apacbiH.ua
KypaH, xa^HC acaHe 6acKa m jjiHH iniM^epai Tepen
MenrepyiMeH acorapbi KypMexKe He Son^bi. Onap KyH^i3 opa3a
ycTan, TyHfle Fn6a^aT eTin, .ayHHemn KyflSen TipminiriHeH
SoHJiapbiH anbic ycTan, auTbiH yaKbirrapwH A^aM3aTTbin
Ap^aKTbicbiHaH (c.a.y.) ecxireHflepm acarran, KemHrinepre
aceTKi3y aconbiH.ua ©TKi3,ni.
naHraM6apbiMH3flbiH 6iniM 6ynaFbraaH cycbm/jaraH 6yn
caxa6anap acaH-acanna MyraniM erin aci6epin,ni. Onap
HcjiaMHbm iHbmaHbi pyxbiH 6acKa pynapra, MeMneKerrepre
KepiceM Typfle yarbn/jay apKbuibi aceTKi3fli. ©MipnepiH
aKHKarrbi nam eTyre apHaraH aKHbiK caxa6anap TeK
yarbi3flayMeH raHa meKTenin K,anraH >KOK, KepeKTi Ke3iH,ne

4 Eyxapn, ac-caxux, BefipyT, Mana^udyjib-aHcap, 1,2; MycjiHM, ac-caxwx,


BenpyT, 3aKam, 132-141.
5 B.HbiJmtn, Xudauem ubuidbunapu, H3MHp, 2002, 4-5.

14
Caxadajiap oKawibi Mcajinu MSJimem
KapyjiapbiH acbiHbin, KacHerri corbiCTapra KaTbicTbi.
Ojiapflbin apacbmaH en Ken xa^HC pnyaaT eTKeH 0 6 y hypaftpa,
coHbiMeH KaTap Eapa H6H ManHK, A6,nyjijiah H6H YHSHC
cbiHjibi rajibiM, TaKya caxa6ajiap ecin iiibiKTbi. KypaH KapiMHin
acaHe xa^HC mapimepain acaTTajibin, MarbiHajiapbiHbin
KeniHrinepre aypwc aceryiHfle 6yKui KHbiH^biKTapFa T63e
SijireH, 6ijiiMre Kyurrap acaHKHHp cy4>4>a acxaGbi TaSaHflbi-
jibiKTapbiHbin opHbi epeKine.

Caxa6ajiap^bm ^apoKCJiepi
A3 yaKbiT 6ojicbiH IIaHFaM6apbiMbi3,m>i K63i Kepin, HMaH
eTKeH a^aM «caxa6a» aen aTajiraHMeH HcjiaM .zummn Ke«
Tapan, KaHaT acaiobi acojibinzia TaHbiTKaH epeH epjiiicrepi MCH
acaHKHapjibiFbi acarwHaH aapeacejiepi ap Typni caxa6ajiap Gap.
,Z],iH acojibiHflarbi 6yKUi corbicTapra HeMece KefiSipeyjiepiHe
KaTbicyjiapw, Aruiah PacyjibiMeH 6ipre MynipiiCTepfleH acana
iuerin, ojiapaaH a3an Kepyjiepi, Maji-MyjiiicrepiH, 6ajia-
niaFanapbi MeH yn-acaHbiH TacTan, 6acKa MeMjieKeTKe Kernyre
Maac6yp 6oJiybi, COJI CHSK™ /uh acojibiHAa mefiiT Sojiybi
ryprbicbiHaH ajiraima, ojiap^bin apacbiHgaFH caxa6anap
aapeacejiepimn ap rypjii Gojiybi TaGnriuibiK. CaxaSanapflbin
apacbinnarbi 6yji ^apeace aiibipMaiiibijibiFbiH xa^nc rajibiMbi
XaKHM aH-HHca6ypH 6bijiaiima KepceTe^i:
1. Xyjia(})a-yp PauiHflHH (Oaijieiri 4 xajiH(J)a: Q6y BaKip,
OMap, OcMaH, OJIH) acaHe coJiapMeH 6ipre ajiraui HMaH
KejiTipreH^ep. Byjiap^bin irniH^e Ke3flepmin TipiciH^e
)KAHHATNEH cyHmmijieHreH OH caxa6a (ajib-aiiiapaT-yji
M y 6 a m m a p a T y ) a c a H e o J i a p a a H KefliHri 6 Kici.
2.fl,ap-yjibApKaM acxa6bi. Bynap - OMap H6H XaTTa6xaH
SypbiH HMaH KejiTipin, MycwjiMaa SojiraHflbiKTapbiH acacbipbiH
ycTan, ApKaM H6H 06yji-ApKaMHbin yfiiime acHHajiranaap.
3. MycbiJiMaH 6ojiFaHflbiKTapbi yrniH MeKKe^e 3opjibiK
Kepin, Jia»ccbi3 34>HomiaFa bnacpeT (Kern) acacaraHflap.
4. «BipiHiui AKa6a cepTme» KaTbicwn, JlaHFaM6apMMbi3flbi
(c.a.y.) KepreH, OraH HMaH KejiTipreH acaHe cepT 6epin, KOJI
ajiHCKaH aHcapflbin ajirauiKbijiapbi.
15
Canaan caxadanap
5. «EiriHiiii Ana6a cepTinae» IIaHFaM6apbiMbi36eH (c.a.y.)
Ke3flecin, eMipudq conaapbiHa flefiiH OHH Kopran-KOJiflayra
ce3 6epreH MycwjiMaH^ap. Ojiapawm Keniniiiiri aHcap e^i.
6. IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Ma^HHara aceTnec 6ypMH
KyGara KejireHiH^e, OraH (c.a.y.) Renin KocbiJiraH ajiraniKbi
Myhaacnpiiep.
7. Ea^IP MAHKACBIHA KARBICKAHFLAP.
8. Eaaip inaHKacbi MeH Xyflan6HHa OKHFajiapbiHbm TycbiH-
m hHacpeT acacaranzjap.
9. PimyaH cepTiHe KaTbicKaH^ap. Xyflaii6HHaaa aramTbiH
acTHH^a IlaHFaM6apbiMbi3Fa am 6epreHflep. fyypaH.ua onap
acaiuibi: "IIIbiHbiHfla Ajuiah araui acTbiH^a caraH cepT 6epreH
MyMHHmepre pa3bi Goji/jbi" jjejiiHce, IIaHFaM6apbiMbi3 "ceH^ep
6yriH acep Seriimeri en KaHbipjibi acaHflapcbingap",- /jereH.
10. Xyflan6HHa KeniciMi MeH MeioceHin ajibiHybi apacbiH-
flarbi yaKbnra hHacpeT eTKeH caxa6anap. Eyjiap^biH apacbiH.ua
XAJIHFL H6H YAMM, AMP H6H AC ACAHE 36y hypanpa CHHKTH
Sejirijii caxa6anap 6ap.
11. MeKKe ajibmraH Kei/je acaHe o^aH Kenm MycbiJiMaH
6ojiraHflap.
12. riaHFaM6apbiMbi3flbi MeKKemH ajibiHybi KesiH/ie acaHe
KOuiTacy KaacbiJibiFbiH/ia KepreH acac Ganajiap6.
Kefi6ip acay acaraaaH ajiraH CUH caFarrapflaFbi T03anHbiH
TyHipmiriHfleH acayanTbi ic KOH ycriHfle 6o3TopraH
acyMbipTKanaraH MaMbipaacan Ke3fleri Tayaafl icTepMeH
cajibiCTbipraHfla Manbi3flbi, api KyHflbi. Eyji aKHKaT acaiuibi
KypaH.ua 6binaH aejiiHeai:
"dputte, cbdepdin apanapbinbuda MeKKenin ajibiuybiHaH
SfpbiH Annan Mconunda MOJi-MynKiu 3KfMcan, cozbicKfm
adaM MeH 6acKfuiapbi men 6oiiMaudbi. Onapdbin dapewceci
odau Keuiu MOJI-MY-'IKIH MC^Mcan cozbicKfludapdan ycmeM.
Condau-aK, Ajmau 6spine ytcai^cbvibiK, yade emmu AJUJOH

chdepdin icmezendepinhden monbiK, xadapdap" (Xafljm, 10).


Eyji aarra KepcerijireHfleH, HcnaMfliHimH;KejireH ajiFainiq>i
KyHflepiHfle MycbiJiMaH^biKTbi K;a6biJiziay - 6acbinztf»i 63

6 XaKHM, Maaputpamy ynyMwib-xaduc, 22-24.


16
Caxadajiap Mcawibi Mcajinu Majimem
epiciijMeH KayiriKe Tiry, AFHH, caH Typjii KHMHUIBIJIBIKTAPRA
flymap 6ojiy ^ereHfli y^TbipaTbiH. Eipge xa3ipeTi 06y EaKip^in
xa3ipeTi 3jwre aHTKaH MMHa ce3flepi COJI KyHflep^in
KHbiHiiibiJibiFbiH K63 aji^biMbi3Fa Kejrripe,gi:
"OJI KyH/iepi Kenumi KaHfbi Sacbin, K63re KaH TOJibin,
KeyaeHi KCK KepHefmH. BbajiaHa KbiJibiin Sinemn, » e p 6eTi
KopKbiHbiuiTaH apbiJiMaHTbiH. OjiiMre Hap TsyeicejiMeH raHa
KyH KemeTiH6i3. Gimcem, esiMis/ji Kopran nibiSbiH acaHaw
AMAH ajibin acypy KHMHHMH KHWHM efli. Ka6bipranabi
KanbicTbipbin ayupTnanbiKKa KeH6eHimiie enrreneHi Ty3eTy
MyMKiH eMec-Ti. MiHe, ocbnwaii KHbiH-KbicTay Ke3enzie 9Ke-
merne, TyraH-Tywc, 6apbiMbi3 6eH acorbiMbOflbi, 6yKiji
FLYHHEMI3FLI IUHH pH3auibijibiFbiMbi36eH KyaHa-KyaHa Ajuiah
PacyjibiHbin acojibiH^a nnga erymi e^iK 7 ".

C a x a S a j i a p ^ b i n raajinbi caHbi

IlaHFaM6apbiMbi3 K©3 acpiraH Ke3fle eMip cypreH


caxaSaJiap^biH acannbi caHbi acafijibi Haicrw ManiMeT >KOK fleceK
Te, HcjiaM Tapwxbma 6aHJiaHbicTbi >Ka3biJiraH KJiaccHKaubiK
Kefi6ip enSeKTepfle acy3 Mbin caxaSaHbm 6ojiFamibiFbi
aHTbuiraH. Mbicajibi, KOinTacy KaacbiJibiFbiHa 40 MMH, TaSyK
acopbiFbma 70 Mbin caxa6aHbin KaTbicKaH/ibiFbi acaftjibi HcjiaM
TapnxbiHa 6aHJiaHbiCTbi uibirapMajiap^a MSJiiMerrep 6ap. HM8M
IIIa(J)H'H riaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) Kepin, O/jaH xagHC
pnyaaT eTKeH caxa6a caHbiHbiH 60 Mbin SojiraimbiFbiH aHTa^bi.
MeKKeHin ajibiHybmaH SypbiH KaiiTbic 6ojiraH caxaSanapaaH
63re, MeKKeHin ajibiHybi Ke3iHfle caxa6ajiap ajibic acaKTapra
Tapan KeTKeHfliKTeH ojiap^bin eciMflepimn Ke6i KeiiiHri
ypnaKKa acemereH. Caxa6a eciM^epiH uibirapMacbiH^a en Ken
KepceTKeH rajibiM - H6H Xaacap. OJI "HcaGa" airbi eH,6eriHfle
11 783 caxaSaHbin aTbiH araHflbi8.

7 A. )KcB^eT Ilaina, K&cacynb SH6UM ee maeapuxyjib-xynaipa, HcTaH6yn,


1981, «Baflip» 6acuacbi, 2:66-67.
8 H. ATacofl, M. IlaKcy,Caxa6unep ancuKJioneducu, Hera ACM, HcTaH6yji,
1993, 1:19.
: .vm 17
Cannon caxa6aiap
CaxaGajiap acaMbiH/ia w a i b i J i t a n Hemri
uibirapMajiap:
1. H6H Ca'fl (168-230), Ta6ax;amyji-Ky6pa.
2. 06y Hy'aHM 3Ji-Hc6axaHH (330-403), Xujixmyji-dyjiuH.
3. Q6y OMap H6H A6flyn6app ( 3 6 8 - 4 6 3 ) , an-Mcmu 'a6 <pu
Ma 'pu(pamujib-acxa6.
4. H33Y,NZMH H6H SJI-ACHP ( 5 5 5 - 6 3 0 ) , Ycd-yn-moa (pu
Ma 'pu<ftamuji-acxa6.
5. H6H Xaacap aji-AcKanaHM (773-852), dJi-Hca6a <pu-m-
maMUU3uc-caxa6a.

K^paH Kopivijieri caxafiajiap acafijibi a m r a p


Caxa6ajiapAtiH epJiiKTepi, TaSaHfltuibiKTapM MeH
uibmaHbiJibiKTapbJH Ma^aKxan, /japeacejiepiHin KaHui&JibiKXbi
jKorapbi eKeH^iriH KefiiHri ypnaKKa 6ijiflipy yrniH Ajuiah
Tarana KypaH KopiMHiw KenTereH aarrapbiH^a caxa6anap
Typajiw SaaHflaraH. Onap - en Kafibipjibi yMSeT. Byji acaHJibi
«Ojin-IiMpaH» cypeciHiH 110-aaTbiHAa:
"Cendep endi McaK,chvibiK,K,a uianupun, McoMandbii^maii
mum yuiin lubizapbuizan Kfluupnu yMdemcindep " xiejiiureH.
Caxa6anap acaiijibi Toypax neH iHacinae Ae ojiap^bi CHnarran,
Ma/jaKxaraH aaxxap 6ap. On acaibiw KypaH/ia:
"MyxaMMed - AnnanmuH, EniuicL OnbiMen 6ipze
6onzandap, lanipnepze erne K,aman, an 93 apanapunda mbw
Meuipmdi. Cen onapdu pyxyzda, csatcdede Kopecin. Onap
Anjianmau MdpxuMum neu pmauibuibiK, mineudL
My3depmde cawcdemn hdepi 6ap. Onapdbin Taypammazu
cunammapbi ocu. lustcmdezi cunammapu 6onca: 6yn 6ac
Mcapbin, cocbiH 6apa-6apa Kyuieuzen, Mcyandan 03
ca6azbwda min mypzau Macula yncaudu. Eyn ezmiuinepdi
manzajidbipbin, tonipnepdi buanaudupadu. Onapdun iutineH
iLMan emin, hzi icmep icmezeHdepze Annan Keiuipm Men
y/iKen cbiwibin, 6epemiuiHeysde emmi" (OaTX, 29) AejiiHeAi.
"MMOU Kenmipin, nuMcpem Mcacazaudap, Annan
Monuuda cozua^audap, onapdu yuinde KpnaK, emKendep,
onapza KOMeKmecKendep, Mine, 6ynap uazbu UMUH

18
Caxaogjiap Matvibi OKOJinu MsniMem
entKendep. Onapza McapbuiK/ay Men i\bi,\i()ammbi dip bipibiK;
6ap"(3 H<j)aji,74).
Ajuiah TarajiaHbiH ojiapaaH pa3bi 6ojiraHflbiFi>i acaiuibi
MbiHa aflTTap.ua SbiJiaiinia 6aaHflajiaflbi:
"Myhawcup, (iHcapjiapdan amaiuK,bi UMCIH Kenmipzendep
3K3ne dKaK£bUibiKjna cojiapm epzeudepze Ajuidh pcau, onap
da AjuiaHKfl. pa3bi oojidbi. Annan onap yiuin iuiinde Ma^zi
m\pai\maumbin, acmapbiuan oiendep azambm /K<mnammap
daubiudadbi. Mrne, ttazbn yJiKeH 6aKf,im, \nKen .vcemicmiK
OCM" (Tay6e, 100).
Eyji acep^eri Myhaacnpjiep MeH aHcap AnjiahTbi pa3bi
eTepjiiK KaH^aH apeKer acacaraH ejii? Qyejii, Myhaacnpjiep yii-
acan, Gana-mara MeH SyKui MeKKe^eri Gaiuibiicrapbi MeH cay.ua
icTepiH AjinahTbiH aim yuiiH rspK eTin MaflHHara Keimi. An,
aHcapnap ojiapra KymaicrapbiH auibin, 6apbiH cojiapMeH
6ejiicin, jcyrrbi KOHaK erri. Mbicanw, McKKeziea KejireH
ASflyppaxMan H6H Ay(J)neH 6aybipjiacTbipbuiFaH* CaFA H6H
Pa6n 6aybipbiHa ymmH eciriH afiicapa auibin, 6yKiji HspceciH
Ten 6ejiin 6epyre bip3ajibiK; 6ijmip,ai. AjiaK^a MeKKe^e cay/iara
MANIBIKTAHFAH flayjierri caxa6a AS^yppaxMaH H6H Ay(f> oraH
paKMeTiH acayflbipwn, ojiapra Macbiji SojiMay yniiH "6a3ap/ibin
acojibiH KepceT" aen apKaHWH acbmraH icym acyK Tacbin KyH
Kepyre iubiKKaH e^i9.
OcbiJiafima caxa6anap uibiHaHbi 6aybipjiacTbiKTbiH yjiriciH
Kepcerri. ^.aycTeH K e i n i n Kejiin MycbiJiMaH^biKTbi Ka6biJiAaraH,
Ajuiah PacyjibiHbiH xa^HCTepiH K e n i H r i ypnaiyca aceTKi3yfli
MypaT eTKeH 36y hypsfipa KyHfli3 opa3a ycTan, TyHfle HaMa3
oKbin, Tail aTKaHHaH K,ac napaHFamna am acypeTm. ByH/iaft
KyHAepi TinTi acni 6ojiaTbiH.
Bipfle IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) Kejiin 6ipHeme KYHHCH
6epi am KypcaK acypremH aiiTajibi. OCM TycTa 63iHiH en acancbi
KepeTiH nypMa 6arbiH Axuiah acojibiH^a 6aFbimTaraH G6y
Tanxa Renin, yniHAe Gonra KyaT SojiapjibiKTafi aabiK 6ojiMaca

IlaHFaM6aptiMbi3 Ma/jHHara 6apFanHan KeiiiH Myxa>KHp;iep MeH


a H c a p j i a p a w a c a r f l a H n a p b i H a Kapafi 6 i p - 6 i p i M e H 6 a y w p n a c T b i p A b i .
9 Byxapa, Eyio', 1,49.
19
Canjiax,caxaOajiap
m, xa3iperi 36y hypaiipaHH yfiiHe KOHaK erri. Q6y Tanxa
anejiiHe: "Eajiaraapflbi epTepeK a<aTKbi3. He 6ap Sojica 69pm
^acTapxaHFa aiceji. IIIaMflbi KarrbipaK acaraMbiH .nereHfleH
6ojibin ernipin an. KapaHFbi.ua kimhIh acerem, KiMHiH aceMereHi
6ejirijii 6ojia KOHMac. MeH KacbiFbiM^bi Ta6aKKa 6oc anapbin,
6oc ajibin orapaMbiH. OcbiJianma KOHarbiMbn/ibiH m KapHbi
Toap",- aeiifli. Oflejii KyiieyiHiH airrnaHbiH opbiH^an,
emTenefleH xa6apcbi3 06y hypanpa ocbuiairaia napHbiH
TOHflbipaflbi. EpTeciHe eKeyi TaH HaMa3biH OKyra MemiTKe
6apbin, Aimah EnmiciHe (c.a.y.) yfibin, HaMa3,napbiH OKHJibi.
HaMa3flbi 6mpreH COH naHFaM6apbiMbi3 6ypbiJibin, KyjiiMcipen
"Amah Tarajia MHH3 asmbi TycipeTiH^eH 6yji Tynne He
icTefliH^ep?",- aen TeMenneri aanbi OKHjibi:
Eynapdan 6ypuu Madunaza KpHbicmaHun McypeKtnepwe
uMdH yiuiamvftHdap Kftcmapuna Koutin uenin KflHucmazau
din daybipnapbiH cyuedi, onapza depinzeu Hapcenepze
Konindepiude nip6it\ dojmaudbi. Coudau-aK, eidepi
maputbUibiK,ma 6ona mypa onapdu oidepinen apmuK, Kopedu
Kijude-KIM Hancicwin Kfljiayu Men K^MapmynapunaH aca
ajica, conap HOZU3 nymbuiyuibuiap. Onapdau Keuin
Kemeudep: "Eu, PaofrbiMbis, 6hdi Jtcoiie Oisden 6ypvm UMOH
entKen 6aybipnapuMU3dbi neuiipe zopl HMOH Kenmipzeudepze
.wypeziniide Ken ynnamna! PaOftbiMbu, luyoach Ceil mbiM
McyMcaKg epeKuieMeuipwdicin"- deitdi" (Xanibip, 9 - 1 0 ) 1 0 .
Mme, Myhaacnpjiep MeH aHcapjiap^biH a^aMflbi T9HTi
Kbijibin, yjiri 6onapjibin HibiHaHbi flOCTMKrapbi!
Caxa6anapflbiH 6aTbipjibiFbi MeH eacerrijiiri acaiuibi:
"Onapza adajudap:- fl.yiunaHdapuH,bi3 cadepze K/apcu Kpn
Mcuuadu, KppnuHtdap!- dezende, 6yn co3 Kepiciume onapdun
UMandapuH Kyuteume mycmi de: - Ajliuh 6hze oicemin
acadu. On neudeu Mcai^cbi doc"- dedi" (OJIH HMpaH, 173).
Eyji aarrap caxaSaHbin Aiuiah TarajiaHbin Ha3apbiH,qa
KaHHiajibiKTbi KypMeiri eKeH^iriH KepceTyMeH KaTap, KeftiHri
Hacijire cojiapflbin acojibiMeH acypin, HcjiaMHbin SMipnepiHe
caxa6anap CHMKTH MOHbmcyHbin, COJI acoji^bin biCTbiFbma

10 Byxapa, Tatpcup, 59, 6.


20
Caxadajiap oicawibi Mcanmn ManiMem
Kymn, cyurwHa Tony/lbm Maijbi3,zo>ijibiFbiH KepceTefli.
Caxa6ajiapra 6anJiaHbiCTbi Syjiap/jaH 6acica MbiHa aarrapabi m
Kapanbi3: TaySa, 20; EaKapa, 218; Xamwp, 9; OH(|)aji, 74, T.6.

CaxaSajiap Htaiijibi xa^HCTep


HcnaM flmiH acaio yiniH MauiaKaTKa TOJIH KHWH aco.rma
riaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) cepiic 6ojibin, Syniji TayKbiMerri
apuaJiaraH canjia^ caxa6anap acanjibi IIaHFaM6apbiMbi3 xa3ipeTi
MyxaMMeATin (c.a.y.) xaflHCTepi Ken. K^ibiHiiibiJibiKTapFa
KapaMacTaH, 6yji acojifla conbiHa ^eiim Aimah PacyjibiMeH
6ipre 6ojiyra ce3 6epin, ya^ejrepiH^e TypraH a^aji aocTapbi
acaiiJibi Ajiitah EnmicimH (c.a.y.) MaKTaH Tyrap ce3flepi
Kajiaiima Ken ScwiMacbiH?! KiuiKeHe acaKCbiJibiKTbm 63m ejien-
ecKepin acaabmaH em mbiFapMaraH Ap^aKTbi EjmiiHin (c.a.y.)
cbiH caFarrapaa KacbmaH Ta6buiFaH caxa6ajiapwH yMbiTybi
MyMKiH 6e?! TeMeH^eri xaancTep ocbiHbin HaKTbi aajiejii:
"MeHin acxa6biMflbi acaMannan ce3 aHTnanbOAap. Erep
ci3flepfleH 6ipini3Ain Y x y r Taybmaan ajiTbrnw Gojica acaHe
OHbm 6apjibiFbiH Ajuiah acojiwima 6aFbmrraca, 6yji ojiap/ibin
6ip ybicTbiK 6aFbiniTapbiHa, Tinri OHbin acapTbicbiHa ^a Ten
KejiMefr/ii""-
"AflaMAapflbin en acaKCbiJiapbi MeHin racmpbiM^a eMip
cypreHgep (caxa6anap), coaaH KefiiH ojiapaaH KefiiH KenreHflep
(HFHH, Ta6n'yH), CO^AH KENIH OJIAP^AH KENIH KEJIREH^EP
(AT6AYT-TA6HHH) ...I2,\
"Caxa6ajiapbiM KeKTeri acyjiflbi3/iap ceKiimi. K,aHCbicwHa
epceni3 ^e Typa acoji^bi Ta6acbi3 /J ".
GjieMaepre paKbiM eTin aci6epijireH aKbiprw naHFaM6apra
(c.a.y.) cepiK 6oJiraH caxa6anap 63/iepiHeH KeftiH KejieTiH 6yKiji
ypnaKTap y r n i H yjiri-eHere. IIIbiHaHbi HcjiaM Tycimri MeH eMip
cypy aacTypi caxaSajiapAbin Ke3iHae aHKWH KepiHic TanTbi.
Xa^HCTe aHTbiJiFanqaH, ojiapflbin e M i p i - KeiiiHri ypnaK y u i i H
KapanFM TyHeicre 6arbiT cijrreimH maMuibipaK-

11 Byxapn, 0adawiy-c-caxa6a, 5; MyCJiHM, <I>adawiy-c-caxa6a, 221.


12 EyxapH, <t>adawiyc-caxa6a, 1; MycJiHM, 0adawiyc-caxa6a, 212.
13 AaoiyHH, Kaiu<pyji-xa<pa, EeftpyT, 1351,1:132.
21
Canjiax, caxaOajiap

C a x a S a j i a p ^ b m Mcjiaivi iapHXbiH/iathi opHbi

Caxa6anap racbipbi HcjiaM Tapnxbinaa "acpyc-ca'aaar"


(ajiTbiH racbip) flen aTajia^bi. Ce6e6i, ojiap TeK ©3flepiHiq raHa
eMec, 6apma HcjiaM yMSeTimn 6aKbiTbi yuiiH acaH aaH6aii
KypecTi. QMipae a^aMflap apacbm/iaFbi, Kapa xajibiK neH
6acKapymbiJiapAbiH, ap Typjii aiH etcijmepiMeH KapbiM-
KaTbiHacTa ("e3i TOK Sonbin, Kepmici am HcaTRaH 6i3^eH eMec",
"6ip a^aMHbiH KenijiiH icanflbipy, KafSanbi acbiKKaHMeH Ten,
3biMMHre (MycbiJiMaHflapflbm GacKapybiH e3 epKiMeH
Ka6buiflaFaH, SipaK MycbiJiMaH 6ojiMaraH e3re /jiH/ieri) 3s6ip
KepceTce, MaraH 3a6ip KepceTKeHflen", "AjuiahTbiH ajiflbiHfla
6yiriji a^aMflap Ten" (yjiTbiHa, acbiHbicbiHa, TyciHe, KoraM^biK
acaFflafibiHa KapaMacTaH) HFHH, KoraM/ibTK eMip^in 6apjibiK
cajiacwHfla HcnaMHbiH, 6 a c ™ yeraHbiMflapbiH »cacaMna3
flacTypre aHHajiflbipraH caxaGajiap TapnxTa Teaaecci3 i3
Kajiflbipjibi. 3^ijieTTi xepT xajiH(J)a flsyipinae "KOH ycTiHe
6o3TopraH acyMbipTKaJiaraH 3aMaH" opHayw, xa3ipeTi Oiwap/ibiH
xajiH(J>ajibiFbi TycbiH^a xajibiK TypMbicbiHbiH, KGTepijiin, cabana
6epepjiiK ajjaM KajiMaybi - ojiap^wn HcjiaM ycTaHbiM^apbiH
HceTiic MenrepreH/iiriHiH aHFarw.
Caxa6ajiap en SacKapyflbi MaKTaHbim eMec, KepiciHme,
acayanKepinijiiri eTe acorapw, MinaeTi THM aybip ic aen
KaGbiJiflaflbi. AKbiperre COJI Mcayamcepmijiiri yiniH
cypajiaTbiHbm 6ijireHfliKTeH 6acuibiJibiKKa yMTbijiMaflbi.
AwTajibiK, OMap H6H XairaS 6ajiacbiH 83iHeH KefliH xajin<J)a
erirr TaraiibiHflayFa y3iji,ztf-Kecijifli icapcbi uibiFbin, "Sip yiineH
6ip Kyp6aH/ibiK aceTep" aeyi ce3iMi3flin flanejii.
Caxa6ajiap ^ayipi - acep 6eTmin PaxMaH Hypbma
moMbijiraH uiarbi. Anjiah TapanbiHaH TycipijireH aKHKaTTapra
(K^panHbiH TycipijiyiHe) KyaniK eTin, >KapaTyuibiHbiH 9Mipjiepi
MeH TbiHMMflapbiH eMipMeH yHJiecripin, eMipiuen aacTypre
afiHaji^bipy yiuiH "ajieM^epre paK^rn" erin aci6epineH Cymicri
Ejiuiimn (c.a.y.) ryMwpbi ojiap/jbiH K63 aji^apbiH/ja erin acarrw.
riaHFaMSapbiMbisjibiH yaxH TycKeH Ke3fleri xajii, KypaH
aaTTapbiHbm Tycy ce6errrepi, ap6ip asnrbin acTapbiH^aFbi
22
Caxa6ajiap Mcaunbi OKajinu M9Jimem
>KapaTyuibiHbiH MypaTbiH .nypbic TyciHe 6ijiy, coHflafi-aK;
naHFaM6apbiMbi3flbiii aceice eMipi, KyjimbijibiFbi, MiHe3-
KyjiKbiHbin KepKeMfliri, eMipimij 6yiciji Ke3eni c a x a 6 a j i a p ^ b i H
KepceTKeH KaiipaTTapbiHbiH apicacbiHfla KeinHri ypnaKKa
ManrimK Mypa 6 o i i b i n Kanam.
O n a p n a 0 F a M 6 a p b i M b i 3 f l a H ( c . a . y . ) ecTin, Keprena,epiHiH
6apiH yM6eTiHe aceTici3y yrniH Ken en6eic cinip^i.
C a x a 6 a j i a p f l b m apacbiH.ua aflKTbiFa aeon, a y b i 3 A b i r a c e 3 SepMec
nierneH, .zjijiMap Kicinep ae Sap 6ojiaTbiH. O c w r a H KapaMacxaH
ojiap a c b u i c e 3 f l i n 3eprepi ( c . a . y . ) ceitnereHAe, OHM 3eiiiH
Koiibin Tbinaan, aflTKaHbma MOHbmcyHaTbiHflbiKTapbi
coHuiajibiK "oHbin Ky3bipbiHfla 6acbiMbi3Fa Kyc KOHaKTaraH^aH
aca ca^TbiK TaHbiTbin, apSip ce3iHe mykhht ^eH
KoaTbiH6bi3"14,- Aeiw ojiap.
Caxa6anap PaxMaH KeriHeH acayraH MeftipiM Hypbma
niOMbiJibin, HJiahH Ky/xiperriH K63 TOHMac, aKbiJira cbiHMac
XHKMeTTepiH acaH-T3HiMeH 6oHJiapbiHa cinipin, KeMenrep
TspSnemiHin (c.a.y.) 63 nojibiH/ia TapSnejieimi.
OraH Koca, HaMa3Fa maiy>ipy yniiH 6ip KyHi YJIM
>KapaTymbiHbm acapuibicw SojiraH a3aHHbin HJixaM 6ojiyw,
TaFbi 6ip KyHi imicijiiK neH nyMapabin xapaM eTijiyi, 6aci<a 6ip
KyHi AjUiahTWH 3Mip-TbIHbIM/iapbIHbIH XHKMeTTepiHiR
TyciHflipijiyi MeH yHperijiyi ojiap^MH pyxbma KaHaT 6tiipin,
yHeMi 6niKTepre iuanbipaTbiH.
Caxa6ajiap eMipaeri Typni acaraaHJiapra 6afljiaHbicTbi
TycipijireH K¥paH aanapbrna KaiuaH^a icya GojiraHflbiKTaH,
6yjiKbma 6yray y3in, SybipKaHFaH ryMbip KeniTi.
Caxa6ajiapflbin K63 ajiaapbiHAa AjuiahTan TiKejieM aMipjiep
ajibin, ojiapjjbi 6oHbma cinipin, a^aM3aTKa COJI aKHKarrapflbi
nam eTKeH Ajuiah Ejimici (c.a.y.) Typ/ibi. Caxa6ajiapflbm
c a H a c w MeH acyperme hmsh HypwH ce6ejien, xaK acojibiH
KepceTymi MyxaMMea MycTa<j)aHbin (c.a.y.) KQ3 ajmbiH^a
6ojiybi ojiap^bin 6oHbiH^aFbi nyjmiMHbiCTbi (flHHaMH3Mfli)
yHeMi acorapbi jienreHfle ycTajjM.

14 Byxapn, )Knxad, 37;96yflsyiT,ac-cyHaH. Hxxayc-cyHH3THH-H363yHHa,

Tu66, 1.
23
CafjJiaK, caxadaiap
Caxa6anapra TSH 6yn eMipaeri en ynw apMaH - AnnahTbm
pH3auibuii.iFWHa He 6ojiy. Onap 63 eMipiH "AanahTWH
pH3aniHJiHFbiHa Kajiamua KOJI »ceTKi3eMi3?" aereH acwn Aa
acKaK MypaTTbm TOHiperiH^e epin epSirri. EyKui ic-
speKerrepi, cyx6aTTapbi, HHenepiHin 6api ocw MaKcarrbiH
TeniperiHAe TOFMCTM. Tiirri 6ip-6ipiHe >KOJibiKKaH Ke3fle "Ken,
OTbipbin 6ipa3 HMaHbiMbi3Abi apTTbipaHbiK"15-AeHTiH.
AAaMHbiH, eKi AYHHefle a e 6aKbiTTbi 6onybiHa MypbiHAHK
Sonyw apKbijibi AnnahTbm pH3auibinbiFbiHa KeHenyre
6onaTbiHAbiFbiH IlaHFaMSapflaH (c.a.y.) ynpeHreH onap 6yKin
OMipiH acaRCbinbiK aconbiHAarw KW3y acapwcneH 8TKi3/ii.
CaxaGa ymiH 6yn AyHHe;ieri 6aKbiT - aKbipeireri SaKHT^a
aceTyfliH; 6acnanAarbi raHa. Onap 6yn AYHHCHIH 6yKin
Kbi3biKUibiJibiFbi MeH eTKiHini n333arrapbiHa em anaaH6aAbi.
HcnaMHbin Ke3 KenreH MaceneciH AYHHemn en, ynKeH
naHflacbma anbipSacTaMafi, Typni Kayin-KaTep MeH
KHbiHUibijibiKTapra KapaMacTaH, HMaH MeH Typa acojiAaH em
aybiTKbiMaraH caxa6aHwn MapTeSeci, apHHe, aca acorapw. Eyn
acannw acaHHaTneH CYHIHININEHREH OH caxa6aHbiH 6ipi CaHA
H6H 3SHA SbinaM Aenai:
"Eip aAaMHbin PacynannahTMn ryMbip KeniKeH Ke3eniHAe
6Mip CYpin, HCHhaAKa Karacybi, ci3AepAiH apanapbiHbi3Aarbi
Sipeyflin HyxTbin (a.c.) eMipiHAefi ryMbip Kemin, con yaRbiT
imiHAe acacaraH i3ri icTepimn 6apiHeH acaKCbi16".
©Mip cypyAiH Kynjii mapTTapw ci3AiH >KOJibHjbi3Abl KeceTiH
GTKen 6epMec OT-Aapna 6on TypraH Ke3iHAe, HcnaM aKHKaTbiHa
MOHbiHcyHbin, KaTepre 6ac Tiry, mbmaHbiJibiK neH T63iMAiniKTi
KaaceT eTeAi. Oni HcnaM AiHimn KenemerimH KaHAaft
6onapbma TonbiK K63 »ceTKi36ecTeH 6yji naTepni aconra 6ac
Tiry aaaM aKbinbiMeH acacanbmaTbiH ic eMec efli. EipaK,
caxa6anap anAapbiHAa "OMHH" (©Te ceHiMAi) Aen 6inreH
IlaHFaMGapAbi (c.a.y.) KepreHAiKTeH, onap 6ynTapTnacTaH,
6ypa TapraacTaH 6yn HCOJIAHH; TayKbiMeTiH apKanayra uibiiiaHbi
K6H;inAepiMeH K6HAi. Mme, caxaSanap 3op K^fbiHinbrnbiKTapra

15 E y x a p n , HMCIH, 1.
16 zn-Hcaba, 1:10.
24
Caxa6ajiap ncawibi Mcajinbi Majiwem
KapaMacTaH, Syiciji TocKaybiJi mch Sereirep^i 6y3bin-acapbin
inbiryra biHTa-nibiHTacbiMeH Kipicin, epuiejieHe Tbipwcbin aura
ijirepijie/ii. Anjiah TaranaHbm 63 .nimn opTa acojifla
KajiflbipMaHTbiHbma 6ap KenijiiMeH ceHreH 6yn acaMaraT
Ta6bicKa acerri.
Caxa6aHbiH Ta6biCKa aceTyimn 6ip cwpbi - Typainbui^biK
neH mbiHafibiJibiKra. Here aeceni3, caxa6a MycbiJiMaHflbiKTbi
Ka6bin^aH canbiewMeH flepey acaMaHflbiicraH >KaKCbiJibiKKa
yMTbiJiAbi, KapaHFUJibiKTaH acapbiKKa TannbiH/ibi, KoraMHbin
6apma iHaeriHeH SoHflbi ayjian; cajmw. HcjiaMHbin acypeicreri
TenKepiciHeH KeiiiH an^aMUibi .ayHHe^eH MeHJiimue icauibiKTan,
aimay-ap6ay ceKiimi Typjii acaMaH^biKTap^biH KapanFbiJibiFbiHa
Kafira opariMa/ibi. Ocw TycTa Sip KbiHacbiJiTaTbiHbi, aKHKaT neH
acanraHFa KaTap acyrmreH K,a3ipri uiaicja KenmijiiicTin MyHbi
aceTe TyciHe SepMeimHfliri.
5KaHKH«p pyxra acbin epnep, canjiaic caxa6anap,
naHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) a,ziaM3aTKa ycwHraH ascrypiH
a c y 3 e r e acbipyflbin 96fleH MyMKiH eiceimiriH a s j i e j i a e n , Harbi3
yjiri-eHere KepceTe 6ijmi. Ojiap naHFaM6apnap^aH KeiiiHri
Ajniah TarajxaFa en acaKbm a^aM^ap, e i m c e m ojiap^bi e n
COHFU xaK IlaHFaMGapflbin (c.a.y.) e3i T3p6nejiejii. PyxbiH
6niKTeTin, acypeKTepiH eMip^in KipSiniHeH 63i Ta3apTTbi.
Ajuiah Tarana ojiap^bin 6apmacbiHa pa3bi GOJICHH!

* * * * * * *

25
5K3HHATIIEH
CYHIHUIIJIEHrEH OH CAXABA

II E0JIIM
Canjiax, caxaOajiap

AmapaTy M y 6 a w i i i a p a
"Mbina OH Kici WDHHAM^A Kipedi: 06y Samp, OMap,
OCMCIH,BJIU, 3y6dup U6H DYYAM, Tanxa U6H ¥6audyjuiah,
Casd U6H 96U Yav^ac, d6y ¥6auda U6H Mappax,
A6dyppaxMaH U6H Aytp mcane Caud U6H 3sud (p.A.) ".
(XaflHc)

Ke3 TipiciH,a;e 5KaHHanieH cyHiHHiijieHreH ocbi OH KiciaeH


6ejieK 6acKanap 6ap. Ajiaflaa eciM^epi 6ipre aTanraH
caxa6anap ocbuiap. Arrapbi aTajiMaraH 6acKa caxa6anap
^CaHHaTKa KipMen/u flereH c©3 eMec. 0HTKeHi, caxa6anapra
Aiuiah Tarana pa3bi eiceH,ziiriH SijiflipeTiH K^paHAa KenTereH
aarrap 6ap (Man.ua, 119; TaySa, 110; <t>3Tx, 118; Myaca.na.ria,
22; BaMma, 8). /JeMeK, Ajuiah Tarajia pn3a SojiraH nyjmapwH
)KaHHaTK;a Kipri3epi ce3ci3. Ajian^a, acorapbma aTan
KeTKeH^eft, ojiap^bin apacbraaH aa aapeacejiepi ap Typjii
caxa6anap ynibipacaaw. Byji caxaGanapflbiH; KO3 TipiciHjje
^CaHHaTneH cyinHmijieHyiHiH; esiH/iiK 6ipHeme ce6e6i 6ap:
Keii yaKbirra acacanraH icTiH, Sacxa Kes^e acacanraH
icTepaeH apTbiKHibuibiFbi 6onaflbi. Byji caxa6anap HcjiaMHbin
arrraiiiKbi KHbiH-RbiCTay Ke3eniHfle MycbuiMannbiicTbi
Ka6biJiflaflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MeKKezie HcnaMflbi yarbnaan
6acTaraH ajiFauiKbi Ke3fle (e3rejiepain Tepic aHHajiraH/iapbiHa
KapaMacTaH), onap KypaHHbiH aMipjiepiHe nyjian ceHin,
MOHBIHCYHFLBI. K,ayin-K;aTepre TOJIH COJI KYH^epi Ke3ci3
epacypeicrijiiK TaHbiTKaH^ap 6ojiMaca, MycbiJiMaH 6ojiyra Ke3
KenreHHiH; 6aTbinbi 6apa 6epMeHTiH. Xa3ipeTi 9 6 y Eaicip:
28
XaHHamnen CYuinuihiemeH OH caxada
"BacbiMbi3flbi ejiiMre TiKnefiiHine CbipTKa mbiryra m , Sip
acepre Kipyre ae acypeKciHeTiHSi3",- aeyi apKtiJibi COJI
KYHflep^iH K83 KepreH KHbiHiubiJibiFbiH Tijire raeK eTKeH.
Eynapflbin emKaflcbicbi anraH 6eriHeH KaiiTnaH,
Ojieivmepflifj PaKbiM HypbiHbin (c.a.y.) acaH cepiicrepi 6ojibin,
HcnaMflbi nibiHaHbi KenijiMeH KaSbiJi/ian, OMipjiepimH conwHa
aeiiiH KacHerri acojiflan 6ac TapTnaflM.
OnapflbiH 6apjibiFbi Ajuiah Tarana TapanbmaH aMip TycKeH
Ke3^e Gajia-mara, Man-MyjiiKTeH afipbiJibin Kany KayniHe
KapaMacTaH, KHbiH/ibiKKa K63 acyMbin, TsyeKejire 6eji 6aMjiari
hHacper erri. Eynapflbm apacbiH^a meTeimepMeH KaTbiHacbin
cay^aMeH aHHajibicapjibiKjaH aca 6an ASayppaxMaH H6H
Ay<J)Tbin SapiH TacTan Ma^HHara Kernin KejireHm^e eMipiH
Kama Sacraybraa Typa KenreimiriH aiiTa KeTy KepeK. fleMeK,
onap Sip raHa MaKcarrbi K63fleai: Teic KaHa AjmahTbiH
pH3ambuibiFbma SeneHy.
>K9HHATNEH cyinHinijieHreH 6yji OH KicimH OPTAK
epeKHiejiiirrepiHiH 6ipi - eji Ti3riHiH ycTaii ajiaTbiH
napacaTTbuibiicrbi HeneHyi. Qy SacTarbi TepT xajracJiaHbiH eMipi
SyraH aajieji. Xa3iperi IlaHFaM6apabiH "YM6eTiMHin
cemM/uci" aereH MapanaTbma He SojiraH Q6y YSanaaHbiH
SoHbiHfla awrijii KOJiSacuibi Xarai/ni OH opan anapjibiK
napacaTTbiJibiK Sap efli. MiHe, ocbinqaH KaSijierrepiHe, aapa
KacHerrepiHe KapaMacTaH IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) epyi -
APFLAKTBIJIBIK-TBIN yjirici SonaTbiH.
ATH aTanraH xyjiFajiap/naH Sapi Teicri acepaeH uibiKKaH.
Xa3ipeTi BjiHjjiH aiceci aca jiayjierri 6ojiMaca aa, MeKKe^e ce3i
eTeTiH Se^eimi Kicijiep^in 6ipi e^i. HcjiaMHbm Sojiamarbi
Syjiflbip TapTbin xypca m SaftjibiK neH ineH-meicneHre K63
caTnaii, SacTapbiH KaTepre TiiaceHfliri yjiKeH acaHKHapjibncrbin
Senrici eMefl HeMeHe?!
OnapflbiH eniSipi ayHHere Sac HMe/ji. KepeK acepinzje
Xa3iperi OcMaH 6ec acy3 TyfieHi ycrmfleri acyriMeH Koca
cafla^ara Sepce, AS^yppaxMaH HSH Ay<j) NYHHECIHIN
aybipjibiFbiHaH )K3HHaTKa Kipepae Kern KanaTbiHbiH ecTin,
KOJibiHflaFbi Sap 3araH K63i KHbin Teric AnjiaiiTbiH aic aconbiHa
acyMcaH SLmi.
29
CaijJian caxa6ajiap
HcjiaMHMH asFbiH T3H-T9H 6acKaH ajirauiKbi KeseniHAe
KHbiH^tiKKa KeyaeciH TocyuibiJiap/ibiH 6ipi 6ojiyw ojiapzibin
.HapeaceciH 6acKajiap/iaH epeionenen acorapbi KeTep^i.
Bynapflbiii irnmeH .zjapeaceci acarbmaH TepT xanncjja en aji.ua
Kejiefli. EHjjiri acep^e conapflwn eMipjiepiHe RbicKama TOKTany
apKbiJibi caxa6ajiap/ibiH Aayipi, onapflbiH ciwipreH enoeKTepi
acafijiw MSJiiMex 6epyre rapbicaMbn.

TepT xajiH^a

"Amah acxa6bwdbi nauzaMGapjiapdan ei?e 6yKin


adaMdapdan a63an emmi. Acxa6biMHbitf iwmeH Mbina mepm
Kicini: 06y Esnip, OMap, OCMQH JTCANE d.nudi qaubipjibi emmi".
(Xaanc)

AjinahTbm CymKTi Ejiiuici (c.a.y.) Pa66bicbiHaH anraH


yaxHJiapbiMCH a^aM^biK KacHeirepfleH acyp,a;aH 6ojiraH apa6
KOFaMbiHflarbi a/iaMH KyHflbiJibiKTapflbiH TOJibiFbiMeH a c o r a n b i n
KeTyiH T e a c e n , a/iaMAapflbin eMipre aereH K63KapacbiH
TyracTaH e3repni. OJI 63 Kbi3MCTiH TOJIWH opbiH^an, 6yn icTi
acajiracTbipap apTbiH/ja caxa6a acaMaraTbiH TacTan KeTri.
H c n a M TybiH 6 m K T e a c e n 6 i p e T y acojibiHflarbi maHKacTa acaHbiH
nn^a eTyaeH TaHbm6araH caxa6anap Annah neH PacyjibiHbiH
(c.a.y.) pH3ambuibiFbiH ayHHemn K63 TapTfem, KeniJi 6anjiap
ajiaaMuibi cajiTaHaTbmaH apicamaH jia a c o r a p b i KOHAU.
AjiFauiKbi HcnaM MeMneKeTiH/ie naHraMSapbiMbnaaH
(c.a.y.) KeniH 6HJIIK 6acbma KenreH TepT xann^a aflin^iKTi
opHaTy, xajibiKTbi acoiyHbmbiK; neH a3FbiimbiKTaH KyTKapy,
MenipiMfliniK neH acaHauibipnbin, xanbiKTbi 6ip-6ipiHeH 6ejie-
acapMan Sapine Ten Kapay ceidnzu KacHerrepi apKbiJibi
KaHTanaHSac, 6ipTyap Sacnibinap peTm/ie aflaivmT TapnxbiHbiH
aSbipofljibi 6errepiHeH onbin Typbin opbm anjjbi.
OTH3 acbuiabiK 6YN KbicKa 3aMaH «Xyna<J)a-y-p-PaHiHflHH
aayipi» (aflinerri, Typanibin xann^anap) Henmefli. Ocw yaKbiT
apanbiFbiHfla MeMneiceT Gacnapy iciH^e HcjiaMflbiK SacKapy^biH
en TaMarna ynrici KepceTumi. TepT xanH<j)a a a en 6HnereH
Ke3iH^e KapanaHbiM/ibiJibiK neH KimineHinfliniicTi nam erin,
30
)KmiiamneH CYuiniutiemeH OH caxa6a
acypT cyHicneHiuijiiriHe 6ejieimi. AnTajibiK, xa3ipeTi 36y Eaicip
xajiH<|)a SojTMafi Typbin CHHX aiiMaFbiHflaFbi xanbiKTbin
KOHJiapbiH caybin, ojiapra acapaeMfleceTiH. OJI xajiH(|)a 6ojibin
TaFaHbiH^ajiraH Kes^c Keprni afiMaKTarbi 6ip KyHHiH: " 0 6 y
EaKip 6ygaH KeiiiH 6i3flin K0HJiapbiMbi3Abi cayManflbi",-
aereHiH ecTireH 9 6 y EaKip: "Kepicimne, eMipiMMen a m
eTeiiiH, MeH 6yqaH KeniH ge KOHJiapbinbi3flbi cayaMbiH.
MoHHbiMa anraH 6yji acayanKepmijiiK Mme3-KyjiK;biM MeH
a^eTTepiMfli e3repTe KOHMac",- aen acayan 6epreH. OJI KOH
cayyubi MaflHHanbin opTajibiFbiHa KeuiKeHre ^eiim anTbi an
6oiibi acajiracTbipraH.
Xasiperi OMap (p.a.) m cay^aMeH aiiHajibicaTbiH. OJI
MeMJieKeT 6acuibicbi 6ojibin TaranbinziajiFaHHaH KCHIH xajibiK
KaMbma Kipicin, cayziaMeH aHuajibicyra yaKbiTbi KaJiMaraH-flbi.
CaxaSajiap^biH ynrapybiMeH oraH 63iHe acaHe OTSacbma
aceTepjiiKTeii raHa aftjibiK GeKiTijifli. OMap 6yraH KaHaraT eTin
pH3auibiJibiK Kepceni.
Xa3ipeTi 0CM3H (p.a.) Kbi3MeTKepjiepre anjibiK TapaTKan
Ke3iHfle, acaraaiibi Hamapjiapra 63 6anjibiFbiHaH KocbiMma
KapaacaT 6ENETIH. OHCH3 m Xasiperi OCMAH (p.a.)
acoMapTTbiFbiMeH, ca^aica TapaTybiMeH acaHe Ajuiah acojibiH^a
ayHne 6arbiuiTaybiMeH aTaFbi iubiKKaH Kici e^i.
Xa3ipeTi OjiHjiin ae acarflafibi ocw KeiiiriTeH TWC KeTne/ii.
Ocbi opaH/ia, COJI maKTa cajiTaHaT nypraH a^in/UK neH
TenniKTeH Sip iuarbiH Mbicaji Kejrripe KeTneKni3.
Eip icyHi xa3ipeTi Ojmre >Ky^a H6H XySaiipa Kejiin:
- EH, MyMHHflepain 6acuibicbi! Ken^e Sipeyi ceHi acaHbiH-
flan acaKCbi KepeTiH, eKiHinici caraH acaHbi Kac eici a^aM Kejiin
cemH; Tepenirine acyriHeai. CeH eKiHini a^aM/ikm - Aypwc,
6ipiHiui aaaM^iKiH - acanbuibic zicHcin. Eyn Kaiiaii 6ojiraHbi?-
flen cyparaHfla, oraH xa3ipeTi OJIH:
- Eyji eTe Kypaejii Macejie... Eyji ic MaraH FaHa 6aiiJiaHbicTbi
6ojica, 63iMHin nan^aMa Kapan inemep efliM. Eipaic 6yji
AjuiahTbin 3Mip eTKeH a^ijiAiK acyfieci GojiFaH^biKTan, OHM
6y3yra MeHin xaKbiM acoK,- fleri acayan SepreH17.

17 H6H AcaKHp, Kamyjib-yMMcuib, 3/166.


31
CanjiaK; caxadanap
XajiH(J)ajiapflbiH Kapa KbiJiflbi KaK acapraH TypanibiimbiFbi
HcjiaMflbiK Tap6HeaeH, AjuiahKa flereH cyHicneHiniriiK neH
KopKbiHbiniTaH TybiHflaraH efli. Ojiap Ajuiah TaraiiaHbiH
ajiflbiHga 63 acayanKepmijiiKTepiH TepeH ce3iHin, KaHflan a a Sip
KaTe 6acKaH KaflaMaapbi Gojica, JCHaMerre oraH acayan
6epe riHfliKTepiHe ceHeTiH. Ojiapawn 6acKapybiHflaru xanbiK Ta
HcnaM TapSneciHfle GojiFaHflbiieraH, 6acmbuiapbiHa najrriy>icbi3
SaFbiHflbi. OcbiJianma, anKapaxeK acnaHHaH cayjie mamnaH
acyjiflbi3aap moFbipbiHaan Son TapHXTbin aHKapa 6eTiHe epHeK
cajibin, ernnec i3 KaJWbipraH SipKaybiM yM6eT nan.ua 6oimbi 18 .

* * * * * * *

18 M.LLIaKHp; Jlopm Xanupa, ays,. AftauH, HcTaH6yn, 1994, 10-17.


32
JKaHHamneH cyuiHuiviemeH OH caxada

1. 8 6 y Eaicip C b W b i K

"HaiaMsa ma^bipzan Ke3wde, d6y Eampden fiac^acbitibiif


KOKipez'mde 6ip matfbipqay MeH Kyuan 6ojidu. Eipax, 96y
EdKipze Hcjicrndbi aumun jtcemKmeniude, Keffwine KydiK
cumacmaH, KidipMecmen UMCIH Kejimipdi".
(XaflHc)

Xa3ipeTi Q6y Eaicip IIaHFaM6apbiMbi3AaH (c.a.y.) 6ipHeme


acac Kirni. OKeciHin aTbi OcMaH SonraHMeH 3 6 y Kyxacfia ;iereH
amen TaHbiMan e^i. AHacbiHbin eciMi - Syiciji
waKCbiJibiKTap/jbih aHacbi aeHTin Marbmara caaTbiH YMMyn-
Xafip, acySaHbiHbm eciMi - YMMy PyMMaH, o^aH 6ypbiH AcMa
6HHT YMEIICKE YHJIEHREH E^i. 0 6 y Eaicip YRN Kbi3 6EH ym
yjiA^H aKeci Goji/ibi.
HcjiaM fliHinitt IlaHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) KefiiHri en
apflanTbi Tyjiracbi - Q6y Eaicip (p.a.). OJI HcnaM AiHi acojibiHAa
acaHbiH Aa, MajibiH aa nwaa eTyiMeH, Typai\biK,
mbiHaiibiJibiFbiMeH 6acicajiapFa acapKtm yjiri 6OJIAM. Eyiciji
ryMbipbi 6HH3bijibiic;, acoMapTTbiK, acaHKeniTiniK Tspi3Ai
aaaMAbiK acbui KacneT epHeKTepiHe TOJIM.
Xa3ipeTi 0 6 y Esicip sneMre HcjiaM myaFbi TerijiMecTeH
6ypbm Aa COJI KapanrbijibiK AayipAiH G3iHAe JKaHAynHeci Hypra
Tojibi eAi. EimcamaH acaHCbi3, KHMbi;icbi3, aiy>iJicbi3, 63re Tyriji
63iHe Ae naiiAacbi He 3HHHM >KOK; AapMeHch, Merney nyrrapFa
6ac nin Ta6biH6araH. ImiMAiK neH Kyivtap chhktm xohmiHH
AAYIPIHIH SAETTEPIHE MOHWH 6ypMaraH, Tya SITKEH acbui
pyxTbi 6ojiaTbiH.
OJI MeKKeAe 6an api SEAEJIAI, KenminiKice cbiiuibi Kici EAI.
KypaiibmiTbiH Tyn meacipeci MeH TapnxbiH ace™ 6ijieriH. /],ay-
AaManjiapAHH 3/TTJI uiemijiyi yniiH COHMH TepejiiriHe
acyriHLiieTiH. 0 6 y Eaicip CMAAHK cayAaMeH aimajibicaTbiH,
cayAa-carrbiKTa eui KyjibiK jKacaMaiiTbiH. AiiTKaH ce3me 6epiic,

3- 304 33
Canaan caxa6ajiap
KefleH-KenmiKKe acap^eM eiyzu acaKCbi KeperiH. Cayqa
6apbicbinfla KeirrereH ejifli-MeKeHflepfli KepreH, inrci
M3FLEHHEII acorapbi, Kbiparbi KbipaHflaft 6a0K;aFbmi OJI E3
aayipimn ajiaM/ibiK KymuajibHCTapjiaH acypflaii Sojibin pyxaHH
TbiFbipbiKKa TipejireHiH aHKbiH ce3e Siiifli.
AjiaM3aTTbi 6yji KopKbiHbiuiTbi KapaHFbijibiKTaH acapbiKKa
aiibin oibirap 6ip KyTKapyuibiHbiH KejiyiH 3apbira Kyrri. O p H H e ,
OJI xycTa 9 6 y Baxip CHARTM 3epae K63i anibiK, KOKiperi oay
xa3iperi H6pahHMHeH (a.c.) KaJiraH Tayxn^ ^ m m e ceHreH
xaHH(J)Tep fle 6yji Hypra biHTbi3ap 6ojiaTbiH.
Kenijii TbiHinbiMaii caH-caKKa KeTin i3,zjeHic ycTiH^e acypreH
OGy BaKipaiii MycbijiMaH 6ojiybraa Mbma acaraanjiap ce6enuii
SojiAbi:
1. COJI FLSYIPJUN ATAKTBI inaflbipbi Kyc H6H Can/ia YHEMI
YKa3 ajianbiH^a xyT6a acacan, Xan IlaHFaM6apflbin Kejiyimn
acaiQbiH CKeHfliriH ecKepTeTiH.
2. Cnpaa canapbiH/ja IlaHFaM6apbiMbi3flbm (c.a.y.) non
BaxnpaMeH Ke3flecyme KyajiiK eTyi, WeMeH/ieri non
HacTypaHbm acaKMH^a 6ip TTaiiFaMSapAbiH KejieTiHiH
xa6apjiayw, e3imn KepreH Tyci: TyciH^e MeKKere TOJibiKCbiraH
afiflbin myarbiH Terin, caynecimH yniHe eHreHiH Kepin, TaypaT
neH lHacijifli acaKCbi 6ijieriH fliH aaaMflapwHa acopbrra,a,bi. Ojiap
COHFH IlaiiFaMSapflbiH (c.a.y.) MeiacefleH inbiraTbiHWH acaHe
0 6 y BsKip^in CoraH epeTimH aftTaflbi.
3. A/iaM3aTTbiH acbuibiMeH (c.a.y.) 6ajia Ke3/ieH HOC 6ojibin,
OHM acaKCbi TaHybiHbin aa aftpbiKiiia Manbi3bi 6ap.
OSy Earap cayzja canapbiMeH HeMenzje acypreHzje, MeKKe
xajiKbi MyxaMMe^Ke (c.a.y.) naiiraM6apjibiKTbiH KejireHfliri
Typajibi xaSapflbi ecTin, TOJiKy ycnn/ie SojiaTbm. 03
KiTanTapbiHaH acana naiiFaM6apflbiH KejieriHiH oigbica p,a,
KenSip ahy^HJiep MeH xpHCTHaHflapflbin e3flepiHe jxe 6yn xa6ap
TOCMH ecTijiin an-Taij 6ojibin acaTca, MympiKTep:
"ImiMi3fleri eniKiMi aeon aceTiMeKKe nanraM6apjibiK Kajian
KejiMeK? IlaHFaMSapjibiK Kejiep 6ojica pybiMbn^bin imiH^eri
6eaejifli 6ipeyre Kejiyi KepeK eMec ne efli?"- zien 6yjiKaH-
TanKaH 6on, ajiaTaitaafi Gyjimefli. Ojiap, acipece,
ITaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) e3ziepi "Taijip" aen Ta6biHFaH
34
MaHHamneu cyuiniuijiemeH OH caxa6a
nprapMHbin em AapMeHci3 eiceHAiriH aimcaHbm KeniimepiHe
KOH^Lipa ajiMaii, oraH HapaibiJibiK TaHbiTbin, KapcbiJibiK;
KepceTyMeH Sojiflbi.
HeMeHAe acypreH 06y Eaicip 6yn conrbi acananbiicraH
Myji^eM 6efixa6ap Kanflbi. Meiocere opanraH Ke3Ae, 0 6 y
SCAHHJI, ¥T6a H6H Myafix CHAICTM KanaHtm 6eTKe ycTapJiapw
OHW opTara anaaw. Ojiap 96y Eaidp MyxaMMe^Tin (c.a.y.) en
acaKbiH aoch eKeHiH acai^cbi 6ijieTiH. 9 6 y Eairip SojiMaraHAa,
ojiap IlaHFaM6apbiMbi3flbin apeKeTUie (c.a.y.) anjieK;amaH
TOCKaybui KOHMaKuibi eai. 06y Eaicip onapra:
- ^KannibinbiK; na? jKanaiibiK 6ap Ma? MeH aeon; Ke3Ae suae
6ip Hspce 6ojiflbi Ma?- Aefli.
- HA, MaH,BI3/IBI acanajibiK, 6ap. EJI immae yjiiceH 6yniic
uibiKTbi. 36y Taninrin aceriMeri aTanapbiMbi3Abm Amine Tin
THri3in, e3me NANRAMGAPJIBIK KENREHIH AIITYAA,-AEN Terie
TicaMbipacTbi.
- ByHbi 63i aHTTbi Ma?
- HA, e3i afiiyAa acaHe 6i3,zun Ta6biHaTbiH nyiTapbiMbi3Fa
yHeMi TLII rarisy/ie.
- Erep SyHbi e3i aim^aH 6ojica, OH^a oHbiici - pac!
B6y Eaicip 6YJI xaSap^bi OHHH 63 AY3BMAH ecTirici Renin,
COJI 6erre ILAHFAM6APBIMBI3ABIH YAME 6eT AN^BI. ONTKEM,
acaKbiHflocbiMyxaMMe/nin (c.a.y.) acanraH cenneMeihiHiH OJI
acaiccbi 6ijieTiH. Ocbi KacneTi yrniH Ae OraH flyfiiM acypT:
"MyxaMMaAyji-aMHH", HFHH "cemMAi MyxaMMeA" AereH acoic
na efli?!
36y EaicipAin acyperi KyaHbimraH airan Tynan,
naHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) KacbmaH 6ip-aK Ta6biJiaAM.
naHFaM6apbiMM3 OHM Hyp TyHraH K83AepiMeH KyjiiM narbin
napcbi ajiaflbi. OHTKCHI, On (c.a.y.) 36y BSKIPFTIH, E3IH
KONAAHTBIHAMFBIHA TOJIMK CEHETIH.
- Ya, 06y K^acbiM, naHFaM6apjibiFbiitAbi acapna eTKemn pac
na?- Aefifli oraH Q6y Estop KenreH Soiima cypaKTbi TeTeciHeH
KOHbm.
- HA, Q6y Eaicip. MeH - caraH acaHe icynni aaaM3aTna
OneMAepA'H PaGSbicbiHbiH aci6epreH EnmiciMiH. Xajibucra Sip

35
Cannon, caxadanap
AnjiahKa raHa HMaH eTyre, nyrrapra TaSbiHy/iaH 6ac Tapxyra
uiaKHpaMHH.
0 6 y BsKip 6yji maKbipyra em KiflipMecTeH:
- MeH KygjiiK eTeMiH, en, MyxaMMefl, ceH AjuiahTbin
Ejimicicin!- flen anram HMaH ETKEHFLEPAIH KaTapbiHa KOC biny
SaKMTbina ne 6OJIAH.
Q6y BaKipaen 6ip KaytiM ejire ce3i eriM/ji Se^ejifli KiciHiw
MycbijiMaHiiibiJibiKTbT Ka6wjiflaybi, xa3ipeTi Afima (p.a.)
aHaMbi3^biH aifrybiHma, riaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) en Karrbi
KyaHTKaH oKuranapAbin 6ipi 6OJIAH.
Byn acannbi ITaHFaM6apbiMbi3 6ip xaanciH/ie:
- HcjiaMFa maKHpraH Ke3iMfle, 0 6 y BsKipaeH SacKacbiHbiH
KEKIPERIH^E 6ip Tanbipnay MEH KYMOH 6OJMW. Bipaic 0 6 y
Badpre HcnaMflbi aHTbin aceTKi3reHiM,ae, KeniniHe Ky^iK
ajiMacTaH, KiflipMecTeH HMaH KenTipjxi, - jien OHMH OCH acaKCbi
KacneTiH aHTKan19.
KENTEH 6epi Hyp^bi ancan, acbira KyTKeH 3 6 y BsKip OHCW3
/la KeMepiHe KejireH Kenijii MeH acypeK capaiibiH HcjiaMFa
aHKapa amwn, HJiahH MefiipiMHin myarbiHa G e n e H i n , e3iH 6acbi
6yTiH ocw aKHKar aconbraa apHan, yHeMi Pacynynnahran
(c.a.y.) KacbiHaH rra6bTJibin, KSKTCH Tycin acaTKaH HJiahH
yahHJiapflbi a c y p e r i H e HaKbiuiTan, a^aMAapra a c e T K i 3 y ^ e ce3i
eTiMfli acapmbira aHHajiflbi. ByKin aaaMAapflbiH 6yn GaKbiT
HypbiHaH MaKpyM KajTMaybi ymiH acypeK acajibiHbi orraH
Jiaynan, 6ip opHbiH^a 6aHbi3 Tannaflbi.
Xa3ipeTi Q6y Barap uibiHaiibinbiFbiMeH Koca aTbiMTan/iaH
acoMapT, Kenijii acancaH, acaH 6oJiaTbiH. MycbiJiMaH 6onraH
Ke3fle OHUH KbipbiK MUH flnpxaMbi 6ap efli. MyHbiH 6apjibiFbiH
fla HcnaM acojibiHfla acyMcay ymiH naHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.)
SKejiin Ta6wc eiri. On 6ip acarbmaH, aKbuibi MeH memeH^iK
Ka6ijTeTiHe cyifemn, HcnaM/iw yHeMi yarbi3/iayMeH Sonca,
eiciHmi acarbmaH, Keaeii MycbuiMaHnapra yHeMi MaTepHan^biK
K6MeK KepceTin OTbip^bi. ©MipiHe Kay in TeHin xypca JXa, acaH-

!9 H6H Kacwp, aji-Eudam y9H-Huxm, BeMpyT, 1978, 3:30; H6H XwnaM,

CupamyH-H36u, EeapyT,1:129.
* AnnahTMH 6ip eKenairiH aiii y.
36
IKAHHAMNEH cyuiiitui/iemen OH caxa6a
TSHiMeH KaSbijiAaraH aiyi^aT £iHiH yaFbi3flayra Kyjmibma
Kipicri. MeKKeHin K e n r e r e H 6eTKe y c T a p a3aMarrapbiHbiH
HcnaMflbi na6birmaybiHa ceSemcep 6oimw. OnapabiH, apacbiH^a
K63aepi TipiciHfle >KaHHaTneH cyHimnijieHreH OH KiciHiH
auTaybi: Xa3ipeTi OcMaH, Tanxa H6H YSaiiflyjiJiaii, Carji H6H
06H YaKKac, Q6y Y6aH.ua H6H >Kappax, 3Y6AHP H6H OyyaM,
ASayppaxMaH H6H Ay<J> (p.a.) 6ap egi. EynapMeH naTap OcMaH
H6H Ma3'YH, 3 6 y CajiaMa ACAHE OpKaM H6H 0 6 y OpKaM (p.a.)
Q6y EaKip/HH ce6enKepjiiriMeH HoiaMflbi Ka6bm,o;aFaH e/ii.
OHMH; ce6enKepjiiriMeH MycbijiMaH 6ojiraHflapflbiH caHbi 38-re
acerri.
OHMH Kym-acirepi MeH KanpaTbiHWH apKacwHaa ManaMHbiH
nianaraT HypbiHa SejieHreHAepflin Kaiapbi KyH caHan ecin
acaiTbi. Ajrafifla MympiKTep RQ KOJI Kycbipbm Kaparr KaJTMa^BI.
HcjiaMflbi EHFLI raHa K;a6biji/ian acaTicaH aflaM^ap/ibi acana
ceHiMHeH 6ac TapTKbisy yuiiH KOJiaapbiHaH KejireH
acaManziwFbiH 6apbiHiiia icTen 6aKTbi. Ce36eH TynpeyjiepiH
TOKTATBIN, KYM KOJIFLAHA 6acTa#M. MYCBIJIMAHFLAPABI
Ke3iKTipreH acepjiepiH^e coKKHFa acbiFbin, 3a6ip Kepcerri.
AiirainKbi Ke3fle MYCBIJIMAHFLAP KYJMIBIJIBIKRAPBIH epniH
opwHflay yuiiH xa3ipeTi OpKaMHbiH yniHe icymiH acHHanaTbiH.
OHMH; yni Kipin-mbiFyra KOJiaiiJibi, Ke3#eH Taca, api cbiprraH
KejireH-KeTKeHaepfli SaKbiJiayra OHTafijibi e^i. Kynziep/iiH
6ipiHfle OCM ynre acHHanraH caxa6anap AjuiahTbiH; 6ipniriH
MympiKTepre anibiK; ryp^e acapna eTy yuiiH IlaHFaM6apbi-
Mbi3flaH (c.a.y.) pyKcaT cypafiflbi. ApajiapbiH^a B 6 y EsKip ,ne
6ap. Ajianfla IlaHFaM6apbiMbi3 OHHH yaigbiTbi sjii KenMereH-
fliriH, OJI ymiH MYCBIJIMAHFLAPFLBIH ani A3 eKeHfliriH aim>m
aJirambiHAa pyiccaT 6epMereH-ai, 6ipaK 3 6 y Eaicipflin
ra6aHflbiJibiK TaHbiTybmaH KefiiH ojiap^bm aHTKaH/iapbiHa
KeHefli. EapJibiFbi acyarrapbiH aca36afi K^arSara Sapa^bi. 0 6 y
Esnip Mympiicrepre Kapan:
- XaK H3M acajiFbi3 AjuiahKa Ma^aK! Mauri 6aKbiT -
AruiahKa HMAH eTy. OHM MOHBIHAAMAN nyiKa Ta6bmy - eTe
acaMaH ra^eT. Marbmacbi acoic acahHJiHa SAerrepiH TacTan,
Amiah EjimiciHin maiy>ipybiHa MOHbiHcyHbiHbn^ap,- jiefli.

37
CaH/iaK, caxadajiap
Myinpiicrep ajiFaiuwH^a TOJiKbica m, Te3 apaaa ecTepiH
aonian, MycMJiMaHflapra Kapcbi Mailman aiiiTbi. 36y BaKipfli
acepre acaTKM3bm ajibin, KOJiflapbiHa TycKeH HspceMeH ypwn-
cora 6ACTAFLBI. KAHBME3EP MympiK ¥T6A H6H PA6H3 TASAHBIHFLA
mereci 6ap aaK KHiMiMeH Tenicijien, OHMH H33iK 6eTiH KAH acoca
Kbijiflbi. COJI apaaa 3 6 y Estop^m TywcTapbi KeMeKKe Kejiin,
OHH ejiiM ay3HHbiH 33ep anbin KaJiAM.
GniMini xaJiflCH eciH acnraH 36y Eaicipflim en ajiraniKbi
cyparbi: "PacyjiajuiahTaH xaSap 6ap Ma?",- 6oji,ubi. ECIHIH
Kipecini-uibiFacbijibi acaTKaHHH eneMen, ITaHFaM6apbiMbi3flbi
(c.a.y.) yaHbiMflan, "OraH He 6ojmbi?",- aen cypan Sepai.
AHacwHbiH: "EajiaM, 6ip Hapce imin-aceiicin 6e?",- aereH
cyparbiHa: "AjuiahTbin Ejimici Kan^a? OHMH; acaraaHbi
HerniK?",- aen Kenim acafi Tanna^w. AHacw 0#aH xa6apw
ACOKTBIFBIH aih'KaH Ke3#e OJI: "AHauibiM, Xaira6Kbi3bi YMMy
DKAMHJIRE 6apwn, PacyjiajuiahTbin ACARFLAHBIHBIH KaHflaH EKEHIH
cypaTbiHbi3uibi",- Aefli. PacyjiaruiahTbiH acaFflaiibiHbm acaiccbi
eKeHfliriH aHTbin KejireH xa6apra aa Kenijii TOJiMaii, OHMH
(c.a.y.) acarflaHMH 63 K63iMeH Keprici Kejiin TaraTbi raycbumbi.
AiiHajia 6ipa3 TbiHbiurrajiFaHHaH Kenm KacbiH^aFbrnap Q6y
EaKipfli KOJITBIKTAN, OpKaMHbm yiiiHe anbin Sapa^bi.
IIaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) 03 K63iMeH KepreH Ke3fle: "OKe-
uienieM cemn acojibntqa KypSaH 6OJICMH, en, Pacyjiajuiah!",-
AEN e6iji-ae6ijii uibira/ibi. ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHH
KYUIAKTAABI. OHMH 6YN xajii IIaHFaM6apbiMM3Fa (c.a.y.) acep
eTin, K63FLEPIHEH MOJiflip acac MOHINAKTAN Teriji^i 20 .
AflaM3aTTbiH Ap^aKTbicbi (c.a.y.) 6ip TyHi ^36penijiMeH
6ipre MeKKefleH AKca MemtiiHe, OJI acep^eH AjuiahTbiH
KyqipeTiMeH GacKa yjiw sjieMflepre KOTepijiin MHrpaacra
HIBIKTBI ACAHE COJI TYHI KAIITA opajiflbi. EPTENIHFLE 6YJI
MyracH3aHbi aHTbin MympiKTepre xa6ap 6epfli. MyinpiKTep
6yraH ceH6efli. OJI OJI Ma, Ken6ip MycbiJiMaHflapflMH; 03iHe JJE
6yji MyracH3aHbi MOHbiHflay aywp COKTM. Ojiap OSy EAKIP^EH:
- Eii acaKMHflocbiHHbmHe aiiTKaHMH SijieciH 6e? Eyji TyHi
OJI AKCA MemhiHe Sapbin COJI acepre HAMA3 OKBIRAHBIH, OJI

20 3ji-Eudan, 3:30
38
)KaHHamneH cyuiHutinemeH OH caxada
acepAe 6ypbiHFbi naHraM6apjiapMeH acy3Aecin K6KKe
KeTepijireHiH acaHe COJI TYM K a m a opajiraHAbiFbra aihyzia,-
aefli.
0 6 y EaKip 6ip Hapcem aHKbiH^an ajiFbicw Kejiin:
- Ci3£ep MyHbi OHbin 63 ay3bmaH ecTiflinis/jep Me?- AeAi-
- HA, 63 AY3BIHAH ECTIFLIK.
Xa3ipeTi 86y Eaicip IIaHFaM6apbiMbi3Abin KeKKe
KeTepijireHme niy6aci3 HJiaHbin:
- OJI aiiTca, 6yji - nibiHAbiK. MeH OraH acaHe Ajuiah
T a r a n a A a H aKejireH SapjibiK H a p c e r e K3MIJI c e H e M i H , - AeAi-
KeiiiH 6yji MHipaac MyFacH3acbiH naiiFaM6apbiMbi3Abin
(c.a.y.) 63 ay3bmaH ecrin 6ijireHAe 3 6 y EaKip:
- Cemn Typa ceHJieremne a m eTeMiH. CeH AjuiahTwn XaK
Ejimicicin. MeH 6yraH Tarbi aa KyajiiK e T e M i H , - ae/ii.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oran ijiranaT 6iji^ipin:
- EH, 0 6 y EaKip, ceH OHCH3 na cbiAAbiKCbin (TypauibiJi,
mbiHafibi),- aefli.
Co^aH 6epi 6yji cnnar KMMeTKe AeniH KypMerri aTay
peTiH^e yneMi 0 6 y EaKip^in aTMMeH KaTap (Q6y EaKip
CbmflbiK) arajia 6acTa^bi21.
0 6 y EaKip Cmaamk ITaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) AereH
aflajiAbiFbi, 6epijireHAiri MeH acaHKeiHTijiirimi* apKacbiHAa
OHMH acaHbma acaKMH Tyrap en acaKCbi KepeTiH a^aMbi 6OJIAM.
Ajuiah Ejiiuici (c.a.y.) HcjiaMAM xajibiKKa KeniHeH HacHxairay
acemHAe acaHe 6 a c K a a a i c T e p m a e OHbiMeH acni aKMjiAacbin
TypaTbiH. Eyji acaKHH KaTbmac ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
KaiiTbic 6 o j i r a H F a ^ e i i m eui y3ijiMeAi. COFHC anaHAapbiHAa,
hHacperre Ae yHeMi 6ipre acypAi. Kbi3bi xasipeTi AninaHbi (p.a.)
naHFaM6apbiMbi3ra (c.a.y.) HeKejiecTipy apKbiJiw acaKbiH^biK
6aftjiaHbicTapbi TybicTWKKa y j i a c w n , Kyuiene TycTi.
KyH o3FaH cafibiH MeKKeae MycbuiMaHAapAMH; KaTapbi
KeGeiiin acaTrw. MympiKTepAiH; ojiapra acana KepceTyjiepi ae
BcyHHeH-KyHre apTa TycTi. OMipjiepi MeH niimepiH caKTan Kajiy
yrniH MycbiJiMaHflapabiH irniHeH S i p Ton 3(J)H0nHaFa hnacpeTKe
naiiFaM6apbiMbi3AaH (c.a.y.) pyscaT an AM. KajiraHAapbi HJiahn

21 Cupa, 2:39; H6H Carn,Ta6aiymiyji-Ky6pa, Begpyr, 1978,1:213-216.


39
CaHJiaK, caxa6ajiap
3Mip KejireHHeH KCHIH MaaHHara hHacpeT eni.
naHFaM6apwMbi3abiH, (c.a.y.) hHacpeT eTyiHe ajii pyKcaT
KejiMereH-fli. KacbiHaH 6ip eni aHpbiJiMaraH Hibmaiibi aoc 3 6 y
EaKip e3i acafljibi c y p a r a H Kesae IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) o r a H :
"Ya, 0 6 y EaKip, acbiKna. ESJIKIM Ajuiah caraH aa 6ip hHKpeT
cepiriH Hacin e T e p " , - aeai- 9 6 y EaKip hHacperre IlaHFaM-
6apbiMbi36eH (c.a.y.) 6ipre SojiaraHbiH TyciHai. GiiTKeHi
MeKKeae GJIH, 0 6 y EaKip acaHe IIaHFaM6apbiMbi3aaH (c.a.y.)
6acKa euiKiM KaJiMaraH eai.
AjiaKaa MympiKTep MycbuiMaHaapabm hHacpeT eTKeHaepiH
ae Kepe ajiMaabi. Ojiap riaHFaM6apbiMbi3abi (c.a.y.) ywcTaH
nibirapbin ajiFbicbi KejiMeft, SipaeH acHHanbin, Ajuiah EnmiciH
(c.a.y.) ejiTipyai yHFapaw.
EipaK, Ajuiah CymKTiciHe (c.a.y.) JKaSpeniji apKbuibi xaSap
6epin, COJI Tym wiacpeT eTyiHe aMip 6 e p a i - COJI TyHi
hHacpeTTeri acaH cepiri 3 6 y EaKip 6ojiabi. OJI IIaHFaM6apjiap
naanmacbiMeH (c.a.y.) 6 i p r e hHacpeT eTeTimH ecTirenae,
KyaHbimxaH K63 acacbiH Teicri. OjiiMMeH yjiacybi MyMKiH
KaTepjii canapra HibiFaTbiHbiH ecTireHae, KyaHbiniTaH K63
acacbiH Tory He aereH acaHKeniTijiiK aeceni3iiii! IIIbi6biH
acaHbiHbm KeyaeciHeH yuibin KeiyiHeH ypeiiJieHeTiH KopKaK
aaaMaapabm MyHbi Tycmyi, apHHe, onafi eMec.
ApaaKTw E n i u i ( c . a . y . ) c o n TyHi 6 3 i n i n T e c e r m a e QjiHai
Kajiabipwn, G 6 y EaKip eKeyi en KeameH acacbipbiHbin acojira
uibiKTbi. Ojiap C a y p TaybiHa Kapaft 6eT ajiaw. 3 6 y EaKipain
Kenijii TOJIKBIN AAAM3ATTBM ApaaKTbiCbma (c.a.y.) 3HHH
KejiMecin aen Ko6ajiacbiabi. MyiupiKTepaiR ojiapaw 6aiiKan
i3aepiHe T y c y i MyMKiH e a i . OJI 03iH MyjiaeM yMbiTbin, TeK KaHa
IIaHFaM6apbiMbi3abi (c.a.y.) oiuiayMeH 6ojiabi. ApaaKTw
Ejimimn anabiH oparbiTbin, apTbmaH Tycin, oHbina 6ip,
c o j i b m a 6 i p nibiFbin, KeHeireH Kejiyi MyMKiH KaTepre Kapcbi
KopraH Gojiyra T b i p b i c r a .
Ojiap TyHHin 6 i p yaKbiTMHaa C a y p T a y b m a a r b i irniHe aaaM
KipMereH yuripre Kenin acerri. OHWH; iiiii KypT-KyMbipcKa,
acbiJiaH MeH rnaaHFa TOJIH e a i . Y w r i p r e SipiHiui G 6 y EaKip
Kipin, aimajiaHbi TeKcepin, KHiMmiH KypaKTapbiMeH TeciKTepai
6iTen uibiKTbi. KypaK aceTnereHaiKTeH 6 i p TeciKTi aafbiMen

40
XannamneH cyuiHuiviemeH OH caxa6a
SiTefli. AjuiahTbiH, Ejimici Kejiin OHMH Kacbma oTbipflbi.
ApaaKTbi Enini (c.a.y.) K63 uibipbiMbiH anMaKuibi 6ojiwn, OHMR
Ti3eciHe 6acbm Koiibin, Mbi3Fbin K e r r i . K^ac KbiJiraHflafl 0 6 y
BaKipflin Tecijcri 6 i T e r e H aarbi acaHbiH Ke3iHe K e p c e T i n yaan
auiHflbi. Aypy acaHbma 6aTca m IIaHFaM6apbiMbi3,a,biH (c.a.y.)
yHKbicbiH 6y3bm aJiy/iaH KopKbin, opHbmaH Tbipn eme^i.
BipaK, flbisbiJiflaraH aarbi nibmaTnaii, epiKci3 K63iHeH acac
bipuibin K e r r i . Hypjibi acy3iHe TaMraH HCTMK K63 acacbmaH
oflHbin KeTKeH AjuiahTbiH Apaaicrbi Ejiinici (c.a.y.):
- CaraH He 6ojiflbi, en, 3 6 y B a K i p ? - aefli.
- 0Ke-meineM ceHiH acojibiHfla K¥p6aH 6OJICHH, eft,
Pacyjiajuiah! AarbiMaw 6ip Hspce uiaKTbi,- fle^i ziaycbi
KbiHacbiJia uibiFbin 2 2 .
AflaM3aT GajiacwHbiH 6aKbiTbi yrniH aci6epijireH CyftiKTi
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MySspaK TyKipiriH maFbuiraH acepre
aca^KaH Ke3fle Xa3ipeTi 3 6 y BaKip^in aarbiHbm auibiraH acepi
SipjieH TOKTaflti. ^ochhwh, 6yji acaHKemri speKeTme
Te6ipeHreH IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- EH, AnjiahbiM, KHHMCT KyHiH^e 3 6 y BaKipflin aapeaceciH
MeHiMeH 6ip«eH KbiJi!- aefli.
Ajuiah Tarajia OCM ynripae acacbipbraraH eKi My6apaK
xyjiraHbi a c a y a w n KOJibmaH KyTKapy yrniH epMeKHii MeH
Kerepuiinai naiiflaiiaHflbi. AjuiahTbiH SMipiMeH epMeKmi
y u r i p ^ i n a y 3 b m a Top TOKbin, K e r e p m i H y a a c a c a ^ b i .
MympiKTep IlaHFaM6apbiMbi3flbiH OPHWH cnnan Kariflbi.
OHM ( c . a . y . ) T a 6 y yrniH e n MbiRTbi i3Kecymijiepfli acan^an
acojira uibiKTbi.
hKecyuiijiepaiH 6acran acypyiMeH ojiap
IIaHFaM6apbiMbi3flbin TMFbuiraH yHripiHin ay3biHa ^efiin Kejiyi.
Ynrip^in ay3HHflaFbi epMeKmimH aybi MeH KerepmiHHiH
yncbiH Kepin anaaHraH MympiKTep OJI acepre a^aM Kipymin
MyMKm eMecTiriH OHJian Kepi KaiiTTbi. MiHe, Ky^ipeTi n y u m
Ajuiah flyHHe/ie en anci3 epMeKmiHiH Topbi MeH KerepmiHHiH
yacbi APKHJIBI EjimiciH ocbuiaMma nopran KajiAbi.

22H6H Ocnp, aji'KdMim (pum-mapux, ay a. M. Eeump, Epapcoii, HcTaH6yn,


1985,2:419-420.
41
CawiaK, caxa6anap
COJI Ke3,ae 0 6 y EaKip nanraM6apbiMbi3ra (c.a.y.): "AjinahKa
aHT eTeftiH, 63iM yrniH KopwKnaHMbiH. EipaK, KenijiiM
KajiaMaraH HapceHi cemn Gacbina Kejie Me aen KopKbin, COJI
ymiH KanajiaHaMbffl",- aenai. CemMainiK IIaHraM6apbi (c.a.y.)
6 o j i c a oraH: " Y u i i H i n i c i A j u i a h SojiraH era Kici yrniH Here
MYHIUAJIBIKTBI A6BIPKHCBIH. YafibiMaaMa, Aiuiah 6i36eH
Sipre",- aen, ©3i yrniH yaftbiMaaraH aocbiHbiH, KenijiiH
acy6aTTbi.
riaHFaMSapbiMbn (c.a.y.) uibiHaHbiJibiK neH acaHKenrrijiiicTiij
e r n n e c yjirici 3 6 y EaKipMeH 6 i p r e aymnaHaapbiHbin KOJibiHa
T y c n e y yrniH yin icyH ocbi y n r i p a i naHanaabi.
Yin KyH oTKeHHeH KeniH ojiap y n r i p a e H uibirbin, MaaHHara
Kapaii 6eT ajiabi. MaaHHara hHacpeT HcnaM TapnxbiHaa acana
asyipaiH 6acTajiybiHa apKay Soaaw. KaTepjii ae KHMH
acojiayuibiJibiKTaH KetiiH ojiap MaaHHara Kejiin aceiri. OjiapaaH
6ypbiH MaaHHara hHacpeT eTKeH MycbiJiMaHaap MeH aceprijiiirri
xajibiK Keniere cbiHMaii Kaaip-ni KOHaKTapbiH KypaK ynibin,
KyinaK acaa Kapcw ajiaw 23 .
IIIbiHaHbuibiK - acaKCbi KepremHe yKcay, 6apbiH aa, acorbiH
aa coHbin acojibma aTay, 63 SOJIMHCHH cyHreHmin
6ojiMbiCbiHaa acoK eiy. MiHe, xa3ipeTi Q6y Earapai acorapbi
MapTe6ere aceTKi3reH ocbi KacneT. OraH nibmaHbi, Typanibm
MaFHacbiHaa "cbiaabiK" aeri3reH cnnaTbi nanraMSapJiap
naanniacbiHa (c.a.y.) aereH nibiHaHbijibirbi MeH
SepijireHairmeH Kejiai. OJI Ajuiah EjimiciHin aiiTKaHaapbiHa
em KaJiTKbicbi3 ceHeriH. 0HTKem OHbiH, aocw - aocTbin aa,
aymnaHHbin aa 6ipaybi3aaH "MyxaMMaayJi-0MHH" (ceHiMai
MyxaMMea) aen Ka6bijiaaraH acbiJi acaH eai.
0 6 y EaKip CbiaabiKTbin ApaaKTH Enmire (c.a.y.) KbiJiaycbi3
ceHiMi MeH napacaiTbijibiFbiH XyaaftSHM KeniciMi Ke3maeri
apeKeTiHeH amrapyra Sojiaaw. Ajuiah Ejiimcmin (c.a.y.)
MympiicTepain ycwHraH KHMH mapTTapbiH Ka6wji eTin, 6en6iT
KejiiciMre 6apybiH caxaGanapawn Kenmijiiri a j i r a m b m a a TyciHe
ajiMan Kapcw mbiKTbi. OMap CHHKTM aKbiJiabi c a x a 6 a H b i n 931

23Ta6a%am, 3:72; H6H QCHP, Ycdyji- sa6a (f)u Ma 'pu(pamuc-caxa6a, Mucup,


1328, 3: 209-210.
42
MaHHamnen cyumiuinemeH OH caxa6a
6yji KejiiciMHin acTapbiH^aFbi cwpflbi yrbraa ajiMafl aSirepre
Tycce, 8 6 y EaKip e 3 m e KenreH aflaMaapflbin SapiH "Ajuiah
Ejiniici Syjian acacaraH 6onca, aeMeK 6inreH 6ip aKHKaTbi 6ap"
aen caSbipra inanMpflM. 0 6 y Eaxip 6yji acanjibi 6biJian flenjui:
"HcjiaM yuiiH XyaaM6naaaH acic,aH yjiw acetic 6ojiFaH eMec.
EipaK A^aM^ap OJI KyHi MYXAMMEA neH OHMH Pa66bicbi
apacbiH^arw cwpflbi T y c m e anMaii acwrbicTbiK acacaaw".
XyjjaiiSHa KejiiciMi cwpT K63re aceiiijiic CHSKTM
KepiHreHiMeH, aKHKaTbiH^a K^ypaH^a „ ® a T x " c y p e c i H ^ e 6 a a H
eTijireHaen "aHKWH a c e n i c " 6ojiflbi.
XyaaiiSHH KejiiciMmin HaTHacecmae KecKiJiecKeH eKi
acaKTbm apacbiHfla TbiHbiniTbiK opHa^bi. MycbiJiMaH^ap 63
AiH^epiH KopbiKnan yarboaan ajiaTbiH Soji^bi. MympiKTep
6onca MycbiJiMaHaapabi acaK,biHHaH TaHy MyMKiHfliriHe He
6ojiflbi. MycbijiMaHflap MeH ^oaH-KOJiTbiK apanacwn, ojiapabi
TaHbiraH cafibiH, SoitiapbiHaaFbi aaaji^MK, nibiHaiibiJibiK; neH
aflMrepinijiiKTin KepeMeT ynriciH Kepin, acana fliHre aereH
Kbi3biFynibiJibiKTapbi apTa Tycri. KenTereH a/jaM HcjTaMflbi
KaSbiJi^aca, GipKaxapbi ayinnamibiKTaH 6ac Taprrbi. Xyaaii6Ha
KeniciMiHeH KemH MyiupiKxepzuH en acayacypeK, aceHWMec
KOJi6acuibicbi XajiHfl H6H YajiHa neH aiuiajibi caacaTKep AMP
H6H AC T.6. cnaigrbi ipi ryjirajiapbi MycbiJiMaH/ibiKTbi
Ka6bijiflaflbi.
X y a a H 6 n a KejiiciMi MeH MeKKeHin ajibiHybma a e n i H r i eKi
acbuiflbiK KbiCKa yaKbiT apajibiFbinna MycbiJiMaH 6oJiFaHflapflbin
caHbi Ajuiah EjimiciHe (c.a.y.) naHFaM6apjibiK; KeJireH Ke3aeH
6 a c T a n , OTKCH acHbipMa acbuiaa HMaH KEJRRIPREHNEPAEH OHaaraH
ece apxbiK. ,ZJeMeK, 6yji 6eii6ix KejiiciM - acenijiic eMec,
HcjiaMHbiH yjibi acenici.
IIaHFaM6apbiMbi3 TeceK TapTbin acancaHaa caxaSaJiap
acaraaHWH cypan, acni-acai yinHe 6apwn xypaTMH. Aparcapbinzia
96y EaKip ae 6ojiraH coH^aH 3HapaTTapAWH SipiHfle
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) ojiapra:
- Ajuiah ayHHe MeH aKbipexxi xaimay Macenecm nyjibiHbin
epKiHe 6epai. A j i a i w KyJi aKbiperri Taaaaflbi,- fleai.
Eyn cesaiH acTapbinaaFbi acacbipbiH MarbmaHbi anFauibm/ia
euiKiM Tycme KOHMa/ibi. )KaiiFbi3 Q5y Eaicip naHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)

43
Cannon caxaOajiap
HinapaT ce36eH e3raiH aiiiMiH MeH3ereiriH Tyciirin, KO3 acacbiH TERIRI
6bmaH aefli:
- OKeMi3, aHaMbi3, 6ajia-maraMbi3, AY HHeM i 3 6eH acaHbiMbo
cemn acojibinaa KypGaH GOJICMH, en, AjuiaiiTbiH Ejimici!
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHHH 6yji napacaTbi MEH
ce3iMTajiflbiFbiHa TOJiKbin:
- G6y EsKip, KeHinin 6ocaMacbiH. Erep AjuiahTaH 6acKa 6ip
HOC Tanaap 6ojicaM, TCK ceHi Taimap e«iM. Ajiaitaa apaMbi3,zia
HcnaM 6aybipnacTbiFbi MeH cyHicneHuiijiiri Gap (6yji GapmeH
fle KMM6aT)^ereHHeH KeniH, - 9 6 y EaRip ymiH anibiJiraH
eciKTeH 83re Memhreri 6apjibiK eciKTep acaGbiJicbm,- nejyl24.
Eyji OKHFa/iaH GipHeme KyH 6TKCH COH IlaHFaMGapbi-
Mbi3flbiH (c.a.y.) aeHcayjibiFbi acaMaraT^a HaMa3 OKbiTa
ajiMacTaH flspeaceae Hauiapjian Kerri. IIaHFaM6apbiMbi3,ziaH
HaMa3flbi kImhih OKbiTaTbiHbi cypanraHfla OJI (c.a.y.):
- 3 6 y EaKipre AHTBIHH3FLAP, HAMA3^A HM3M GOJICHH!- aefli.
IlaHFaM6apbiMbi3jibiH OGy EaKipre acaMaranca HaMa3 OKbiTyjibi
Tancbipybi MycbiJiMaH^ap yrniH IIaHFaM6apbiMbi3naH Renin
xajiH(j)a SojiaTbiHbiHa HinapaT e/ii.
EyaaH KeiiiH OJI MYCBIJIMAH/iapFa HMAM Gojibin, OH aceri peT
HaMa3 OKbiTTbi. Timi 6ip Tan HaMa3biima IIaHFaM6apbiMbi3Fa
(c.a.y.) HMaMflbiK eTy SaKbiTbiHa Aa He Gojiflbi.
IIaHFaM6apbiMbi3 >KapaTymbicbiHa acaHbrn TacijiiM eTKeH
Ke3^e, 8 6 y EaKip Gacica acepae GojiaTbiH. XajibiK Kapa
acaMbuibin, a3a Tyrbin acairbi. Q6y EaRip xa6ap aceTe
canbiCbiMeH, euiKiMre Tiji KaraacTaH icycTan yuibin, GipaeH
PacyjiyjuiahTbiH GejiMeciHe Ripfli. EeTumeri aca6biJiraH MaTaHbi
KOTepin, OHHH (c.a.y.) MangaHbiHaH cynai. Co/iaH KeiiiH Hap
TsyeKejire 6eji 6ybin, Tarflbipflbin aca3raHHHa MOHbiHcyHbin
GbiJian aefli:
- Ei3 6apiMi3 AjniahTbiH KyjiAapbiMbi3 acaHe OraH
opanaMbi3. 0Ke-menieM ceHin acojibiima Kyp6aH 6OJICWH. CeH
Tipi Ke3/ie azieMi e^in, acaHbiH KeynenHeH yuibin KeTce ne,
aacapbiH aTKaH Tamiaii apaiuiaHbin Kajia Gepimri. Ajuiah Tarajia

24 ByxapH, 0adauji-yji AcxaG: 3; MycjiHM, Ct>adawiy-c Caxa6a: 2-3.


44
MsHHamneu cyuiHuiinemeH OH caxada
CaraH ejiiM aybipTnajibirbmaH 6acKa 6ip Kafirbi 6epMeiiai. Eyji
S e n e c T i a e apTKa T a c T a a b i n .
MyHa(})biKTap IIaHraM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) KO3 acyMraH
csTiH Kanbi aciSepMeii, anpjibiKKa 6acbin, T a r w Sip Jian
nibirapbin, 6yjiiK 6acTaaw:
- MyxaMMea erep nanraMSap 6ojica, ejiMec eai,- aen
MyHacJjbiKTap MychiJiMaHaapabin acaH KyibejiiciH nanaajiaHbin,
pyxTapbiH Tycipyre Tbipbicbin 6aKTbi.
AnTbiaraH 6yji aybip ce3aepre o a a H api T63e ajiMaraH acbiji
ep xa3ipeTi O M a p KbiJibiuibiH KbiHbmaH cybipwn:
- Pacyjiamiah ejireH >KOK. KIMAE-KIM OHM ejiai aece, MbiHa
KbiJibiuibiMMeH 6acwH KeyaecmeH ynibipaMbiH,- aeai-
Ocw Ke3ae 0 6 y EaKip canKbiHKaHabuibiK TaHbiTbin, caxa6a-
jiapawn IlaHFaM6apbiMbi3Fa aereH cymcneHimjiiKTepi-HeH
rybiHaaraH pyxTapw MeH K e q i j i a e p i H a e r i Tepen TeSipemcTi
6 a c K a OKHrajiap a p K a y b m a acejii SojiapbiH o i u i a n , 6 y r a H aep
KE3IHAE TOCKaywji KOH Sijiai. OJI:
- KiMae-KiM M y x a M e a K e KyJimbiJibiK eTKeH 6 o j i c a , 6ijiin
KoiicbiH, O J I ejiai- KiM A j i n a h K a KyJimbiJibiK eTKeH 6 o j i c a , O J I
BaKH (0JiiMci3) acaHe ejiMeiiai- Ajuiah Tarajia K^ypaHaa:
"MfxaMMed men namaM6ap zana. Odan dypbiH da K,aniua.\ia
namaMoap xejizen. Eeep OJI ejimipince neMece once, chdep
K/aumbin ecni KyuJieptyhze trauma opanacbudap Ma? Kintde-
KW xepi opajiap 6onca, AjmahKfl 3UHH xejimipe ajmaudbi.
Annan utyKip emKeudepze OHMH cayadbiH Sepedi (djiu-
tfjupaH, 144) a e r e H a a i r b i OKwabi a a :
- AjmahTbiH, aini eMip cype 6epeai- Ajuiah ainm KeMejiiHe
aceTKi3eai. Ajuiah e3imH ainiHe acapaeM eTin, OHbin TybiH
acorapbi aceji6ipeTep aaaMHbm KeMeKinici 6ojiaabi. Kpjibinhnaa
AjuiahTbin KiTa6bi Sap. OJI - Hyp acaHe innna. AjuiahTbiH aaaji
KbiJiraH aa, xapaM KbuiraH aa Hapeejiepi coHaa MSJiiM eTijireH,-
aen 2 5 , acHHajiraH acypTKa 6acy a i m m , PacyjiajuiahTbm 6yji
ayHHeaeH OTyiMeH OHbin Kbi3MeTmin TOKTan KajiMaHTbiH-
awrbiH 6iJiaipai. 5KypTiiibiJibiK a6abipan KaJiraH CHH cararra

25Byxapw, /Kanaui, 123; H6H Maace, Cywaw, Eeftpyr, MxayT-rypacHjr apa6n,


yKcmam, 65; Cupa, 4:305.
45
Cannae caxaoajiap
0 6 y Baicip cajiKbiHKaHflbiJibiFbiMeH, napacaTWMeH aflaM/iapflbin
MynX(bi KenijiAepiHe a c m 6 e p i n , KaHFbira 6 e j i ajiflbipMayw ymiH
KaM acaca^bi.
0 6 y BaKip G e f l e j w c a x a 6 a j i a p a b i n KeniciMiMeH 6 i p a y b i 3 a a n
xajmtjja 6ojibin TaFaHbiHflarmbi. Oirncem caxaSanap^biH
SapjibiFbi naHFaMoapbiMbriflbiH ( c . a . y . ) KeHiJiiaqeri aaaM O S y
Baicip eKeHiH acaKCbi 6ijieTiH. 06y Eaidp xajiH(J)a 6ojibin
TaraHbiHflajiFaH KyHHin epTeciH^e M e m i r r e r i MmGepre uibiFbin,
xajiMKjca 6wjiafi ^ e ^ i :
- EH, ajieyMer! MeH apajiapbinbi3flaFbi en aca^cM Kici
6ojiMacaM aa, c n a e p r e Saciiibi 6ojibin caiuiaHabiM. K^ypaH MeH
IlaHFaM6apbiMbi3flbiH ( c . a . y . ) cyHHeTi 6i3re yftpeTijifli. Bi3 He
Hapce 6ijiceK Te, COHMH apKacbi... IIIaMaM KejiMeihiH
acayanicepmijiiri aybip icri epiKci3 MoimbiMa aji^biM. Eyji
MiHjjerri aGbipoiiMeH anbin acype anaTbiH G i p e y a i a c a i u i a H y b m
Kanap efliM. C i 3 f l e p r e AjuiahTaH KopKbimiap ^eHMiH.
A3-KeM yHci3fliKTeH KeinH 06y Baicip acaija TbiHbicneH
K a m a yH Karrbi:
- YA, XAJIAFIBIK! MINQETIM/II 63 FLENREHIH^E ^ypwc
opbiH^acbiH ^ e c e H i 3 f l e p MaraH Kajmy>icbi3 6 a r b r a b i n , acapaeM
eTini3flep. Erep acaMaH aconra 6eT ancaM, Typa acojira
TycipiHi3flep. TypajibiK - Sip aMaHaT, acajiraH - 6 i p KHaHaT.
HHmajuiah, apanbi3flarbi e n ajici3i Mernn KacbiMAa aKbiCbiH
ajiraHuia - en KyniTiHi3, apambBflarbi en KymTini3 as -
MOHHBIHFLA Gipeyzun aKbicbi Sap Ke3ae OHH neciHe ajiwn
6epreHre fleniH en anci3i SoJia^bi. M e H A j u i a h neH OHMH
PacyjibiHbiH; acojibmaH aybiTKMMacaM, ci3^ep ae MaraH
SaFbiHbiHbi3flap. Ajuiah neH OHMH EnmicmiH aMipnepme
K;apcbi KenceM, MaraH SarbiHSacaHH3flap na Sojiaflbi. 03iM
acaHe c i 3 ^ e p ymiH AjuiahTaH KemipiM lineHMiH 2 6 .
06y Baicip CMAAMK (pa.) xarm<|)a SonraH COH
n a H r a M 6 a p b i M M 3 r a ( c . a . y . ) a e r e H MCTMK; MKbiJiacbiH cybiTnafi,
MOHHMHa acyKTenreH Kbi3MeTTi arnapyra Kipicin Kerri. EH,
ajiFauiKbi i c i - riaHFaM6apbiMM3flbiH ( c . a . y . ) aaicraH ajiMaraH i c i

26M. KDcyiJ) KaHflbixnoyH, Xwmyc-coxada, Beiipyx, 1972, 3:317; Ta6avpm,


3:182-183.
46
MaHHamneH cyumminemeH OH caxa6a
- YcaMaHWH SacnibuibiFbiH/iaFbi acKep/ii C u p n a r a arraHflbipy
Sojiflbi. CaxaSanapflbiH KeiiSipeyjiepi c o n Ke3/iepi nafifla 6 o j i w n
Kejie acaTKaH "acajiraH naHraM6apJiap" MacejieciH a n r a TapTbin,
9CKepflin acopbiKKa a r r a H y b r a KefiiHre najiflbipyflbi ycbm/ibi.
B y r a H xajiH(J)a 9 6 y BaKip:
- A j u i a h i c a aHT eTeMiH, e r e p a c o j i S a p b i c r a p MeH KacKbipjiap
Ma^HHara Renin icayin Tenzupce ae, Ajuiaii PacyjibiHWR
GYIIPBIFBIH OPBIH/IAHMBIH. GimceHi, OJI: "YCAMAHBIH acKepiH
MiH/ieTTi Typfle a r r a i m b i p b n m a p " a e n K e r r i , - # e n a c a y a n 6 e p ^ i .
Xa3iperi OMap YcaMaHbiH ajii acac eKeHfliriH ecKepiin,
OflaH y^KeHipeK 6ipeyain KOJiSacuibi erin TaraHbiH^ajiybiH
YCbiHFaH^a:
- EH, XaxTa6yjibi! YcaMaHbi Ajuiah EjiimcimH 63i
KOJi6acinbi e i i n TaraHbiHaaraHbiH 6 i j i e Typa 6 y j i aMip^i Kanafi
63repTe araaMbiH?- a e n , Ajmah PacynbiHa inbiHafibi 6epiji-
reH^iriH K e p c e r r i .
Bcxepai arraHflbipMac SypbiH 06y Eaicip YcaMara
HcjiaMHbm coFbic KYKbiFbiHa 6aHJiaHbiCTbi MbiHa Manbi3flbi
KaFHaajiapbiH K,aTan YCTaHybiH 6yHbip,zibi:
"UJeKTeH nibiFbin, KHaHaT acacaManzjap. Yaaenepinni
6y36annap. QjiTipLireHflepain ar3ajiapbiH Kecnenqep.
B a n a n a p f l b i , icaprrapflbi acaHe a n e j i a e p f l i ejrripMetwep. K ¥ p M a
aFauiTapbiH K e c i n epTeMeHjjep. 5KeMic GepeTiH e m 6 i p arauiTbi
K e c n e n ^ e p . KOH, c n b i p HeMece TyHejiepai naacerrijiiKTeH THC
coiiMaHAap. > K o n a a inipKeynepae K^iuibiJibiK, a c a c a y n i b i J i a p r a
raicneHziep!"
YcaMaHbiH 6acuibuibiFbiHfl,aFbi acKep 3 6 y BaKip/UH, S e p r e H
HycKaybi 6oHbiHina acypin K e r r i . r p e K T e p r e Ke3iKneai. B i p a K
Kepi KaiiTap acojifla fliHHeH uibiKKaH X y 3 a ' ajibiKTap^bih 6ip
To6biH OHCbiparrbi. OcbiJiaHiua a p i A j u i a h EjimiciHiH (c.a.y.)
aMipi opbiHflan^bi, a p i S a c KOTepin K e n e acaTKaH yJiKeH Sip
S a j i e K e r r e H MycbuiMaH,aap aMaH Kajiflbi.
Byji acayanKepmijiiri MOJI xajiH^ajiwic; icrin KHbiHflbiFbi
acafijibi 3 6 y BaKip^in Kbi3bi - Aiirna aHaMbi3 ( p . a . ) 6biJiaii
fleiiai:
"Byji MIH/ieT - T a y r a acyKTenep 6 o n c a , OHW Tac-TamcaH
erepjiiKTeH aybip MiH^eT. Bipaic 06y BaKip 6yji MiHflerri

47
Cannon, caxadanap
AjuiahTbiH KOJTAaybi MeH MycbiJiMaHflapflMH acap^eMimH
apKacbiH^a en acaKCbi Typae aTKapflbi. XajiH(})a Gojibin TypraH
Ke3eniHfle KypaH MeH xaancre auibiK Gip aajieji Ta6biJiMaraH
Macejiejiepfli caxa6ajiapMeH icenecin, xejiicin memeTiH".
Xa3ipeTi OGy Baicip 6ipeyre acayamcepmijiiri MOJI icTi
acyKTereH Ke3fle, COJI a^aMHbin KaGijieTme Kapan
jiaiibiKTbiJiapbiH n;anbicbi3 Tamian TaraHbinnaH anaTbiH
KeMenrep Gacuibi efli. Mbicajibi, OHMH Kapacbi icTepiHe
IlaHFaM6apMMbi3abin (c.a.y.) "YM6eirin ccHiM/iici" nen araraH
0 6 y YSaMfla H6H }KappaxTbi, KYKMK icTepiHe AFLIJIERRIH yjirici
- OMap OapyKTbi, aca3y acaHe TipKey icTepiHe yaxn^i aca3bin
anyiubiJiapflaH 3aii,zi H6H C a 6 H T r i TaraHbiHaaybi 6 y r a H afiraK
6ojia ajiaaw.
OJI aiciMflep MeH acxep GacnibiJiapwHa yHeMi aca36ama
Typfle Kenec 6epin rypaTbiH. OcbiHaaii KenecTepimn Gipi
HKpHMara (p.a.) aci6epreH MbiHa xaTbm/ia KepiHic TanicaH:
"IcTefiMiH fleri y a ^ e 6epreH iciimi icTe. Ce3 Gepcen, OHM
opuHfla. EcKepTy a c a c a y a a H KopbiKna. BipaK 6yHM ierereHfle
HeHi aHTbin, HeHi aimiay KepeKTiriH aGafijia. Kmajiire
KiHsciHGH apTbiK aca3a 6epMe. )Ka3ara jiafibiK GojiraH a/jaMHMH
aca3acMH Gepyai KeiniKripMe".
OGy BaKipain KapanaHbiMflbiJibiFM, KimineHijwri MeH
a,niji,iuri xajiHtjia Gojibin TaraHMiinajiFaHHaH KeiiiH ae Gip
MbicKan e3repMe^i. OJI 63 KymH 63i Kepin, OTGacbiHbin
HanaKacbiH 6 3 M a n a a n TepiMeH TaGyflbiH, acoji^apwH oiuian,
coraH yMTbuiflbi, MeMjieKeT Ka3biHacbinaH aKiua any yin
yiibiKTaca TyciHe KipMeifriH. OJI cayqaMeH aiiHajiMCKMCM
Kejigi. CoH^aii KYH/iepAin Gipinae 6a3apra GerrereH OHMH
aji;ibiHaH xa3ipeTi OMap uibirbin, oraH xajiH^a GojiraHflbiFbi
yrniH "Gaihyji-MarmaH" (MeMjieKeT GioaaceTmeH) anjibiK
TaraHMHflajiybiH ycbiHflbi. XajipeTi 0 6 y BaKip: "AjiFan Gyji
aHJiMFbiM^M Kepi eTeii ajiMaHMbiH 6a aen KopKaMbiH",- AereH
e ^ i . BipaK O M a p oraH yaKMTbiHbm TeK MeMjieKeT icTepiHe raHa
acerepm, cay^a acacayra ya^MT Kaji MAHTMH MH aHTbin,
aKbipbiHjja Ka3biHaAaH KyH KepyiHe aceTepjiiK aiiJibiK anyra
KOHflip/ii- BipaK OJI KaiiTbic Gojiap^a ajiraH afljibiFbiHbiH e 3 i m n

48
)KdHHamnen cyuimuuiemeH OH caxa6a
MHpacbmaH eceirrejimin, e3meH KefiiH KejieriH xajiHfJmra
6epijiyiH ecneT eTin aca3bin KeTKeH27.
36y BoKipam (p.a.) xajiHfjm 6ojibin lypraH Ke3in£eri
acacaraH KbnMerrepiHe KMCKama TOKTana KeTKeH aceH.
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Kafhbic 6ojiMacTaH SypbiH .flMaMa,
HeMeH >K3ne 6acKa a a acepjiepae acanraH naiiFaM6apjiap rnwra
SacTaraH eai. Ojiap TaflnanapbiH e3aepimn bipKWHa
6arbiHabipFbicbi Kejiin, IIaHFaM6apbiMbi3abin (c.a.y.) K63
acyMybiH naHaajianbin, apeKeTKe KeniTi. 36y BaKip (p.a.)
onapra acKep aci6epin, acanaaaH 6OH KeTepin Kejie acaTKaH
SyjiiKTi 6acbin Tacraabi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) KanTbic 6oaraHHaH KemH Ken6ip
apa6 Tannajiapbi ainHeH nibira oacTaabi. .ShyaHJiep MeH
xpncTHaHaap aa Kapari acarnaabi. Eyji MycbuiMaHaapawn
acaraaiibiH KHbiHaarrbi. 3 6 y hypsnpaHbin aHTRaHbiHaaii, " e r e p
Q 6 y BaKip SojiMaraHaa, IlaHFaMSapbiMbnabiH (c.a.y.) a y H n e
canywHaH KeiiiH MycbuiMaHaap Kynpeyre ynibipap e a i " . B y n
acanjibi KE3MAE KATANAWRBIMEH TAHBUIRAH OMap H6H X a r r a 6 :
"XJ'HHeH HibirymbuiapFa Kapcbi acacanraH corbiCTa 06y
BAKIPAIN MeHeH a e KaTan acaHe eTe biHTajibi eKeHiH KepaiM. OJI
xanncj)a Gojibin TypraH K e 3 m a e xajibiKTbi HcjiaM aaemepme
KepeMeT 6ayjibiraHbi comnajibiK, MeH 6njiiKTi KOJibiMa ajiraH
Ke3iMae ojiapabi 6acKapyaa em khmhamk KepMeaiM",- aen
6ojiMbiCbmaH acyMCaK Mme3ai 06y BaKipain aKHKaTTbi
Koprayra KejireHae 6ocanabiK TaHbiTnan, yjiKeH
acaynKepmijiiKneH KaparaHAbiFbiH aTan KepceTKeH. 0 6 y BaKip
AjuiahTbin KOMcri MeH 63iHiii 6acmbiJibiK KaSineTimn
apKacbiHaa MycbiJiMaHaapabi 6yn KOpKbiHbimTbi anarraH
KyTKapwn, HcjiaM 6ipJiiriH caKTan Kanabi.
OHMH HcjiaM yniiH aTKapraH e n Manboaw iciHin 6ipi -
KypaHAbi acHHaiybi. ilMaMa coFbicbmaa KenTereH xa<|)bi3-
a a p a b i n meiiiT 6 o j i y w , coHbiMeH 6 i p r e a p l y p j i i M a T e p n a n a a p r a
aca3bijiraH K^ypaH aarrapbrnbiH acorajibin KeTy KayniH Tyrbi3abi.
Xa3ipeTi OMapawn acacaraH ycbiHbicbma 06y BaKip
aJirambiHaa: "IIaHFaM6apbiMbi3abin ( c . a . y . ) K63i Tipi Ke3iHae

27 Xaxmyc-caxa6a, 2:148.
4 - 304 49
Canjiax, caxaOajiap
acacaMaraHbiH MeH Kajiafi acacaiiMbiH?" a e n TapTbiHiuaKraca fla,
Syji icTiH, Manbi3AHJibiFHH ce3iHreHHeH KeiiiH K¥pamu>i
acHHacTbipyflbi SyHbipflbi.
KypaHHbiH acHHacTbipbiJiyw ymiH apHaflbi amKa Kypbijibin,
aceTeKuiijiiriHe KypaH^bi e n acaiccw OKwn-6ijieTiH acac
HSH CoSHT TaraHbiHaajiflbi. ITaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) K63
an^biHAa »ca3bMFaHflbiFbiHa exi Kyarepflin icyajiiK eTyi
niapTWMeH KypaH aarrapbi acHHacTbipbumbi. Bip acbumwn
imiHjie 6ejieK-6ejieK 6ojiraH KypaH napaioapbi 6ip acepre
acHHajx^bi. Q 6 y E a K i p a i n aMipi SoSbiHiiia KypaH e n acaKCbi
SijicriH caxaSajiap^aH KypbiJiran apHafibi anKaHbin ajiflbiH^a
oKMjibin, 6ipaybi3AaH KaSbuiaaiiflbi.
XajiH<J>a G6y BaKip acHHacTbipbiJiraH 6yji KypaHflbi
eMipiHiH coH,bma aeniH 6 3 i m n acaHbiH^a caKTaflbi. On KaiiTbic
6oJiraHHaH KeiiiH 6yji HycKa OMap H6H X a n a S K a , ojiaH KeiiiH
OMapflbin Kbi3bi api naHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.)
acySaHJiapbinaH Xa<J>ca (p.a.) aHaMbi3ra 6epiimi 28 .
Ajuiah PacyjibiHbiH (c.a.y.) xann^acbi OSy BaKip HcnaM^bi
MyKTaac Kenijiaepre aceTKi3y ymiH acKep acacaieraflbi. OJI
AjuiahTbiH KtiJibiiHbi aTaHraH XanHfl HSH YAJMJMN
SaciHHJibiFbiHaaFbi Sip acKep#i MpaKKa acojiaa^bi. Byji acKep
acenicTeH acenicKe acerin, HpaKTbm yjiKeH SejiiriH KOJI acTWHa
Kaparrbi. HpaKTbi ANRAHHAH KeiiiH Xajin,a H6H yanmrri
Cnpnara aTraHflbip^bi, Sipaic; OJI acepain ajibmraHbi acafijibi
cyHiHiui xaGap^bi ecTy neuieHeciHe aca3buiManTbi. XnacpaHbm
OH yniiHiui acbiJibiHfla 9 6 y BaKip ayuHe cajiflbi.
OJI TaKyajibiFbiMeH acaHe AJUIAHKA UIHH 6epijireH
KyjiflbiFbiMeH ae epeKineJieHfli. Bip icyHi caxa6ajiap
riaHFaM6apbiMbi3abiHi (c.a.y.) aiiHanacbiHa acHHajibin OTbipraH
Ke3^e Ajuiah Ejiuiici (c.a.y.) ojiapra:
"ByriH KiM opa3a ycTaflbi, KiM acaHa3ara naTbiCTbi, KiM Sip
naKbipaw TofiflbipAbi, KIM aypyabin KOHIJIIH cypan 6apflbi?",-
A,en aceKe-aceKe KowraH cypaKTapbiHbm Sapme <96y BaKip
"MeH" aen acayan SepreH. COJI Ke3fle Ap^aKTbi Eniiii (c.a.y.)

28 EyxapH, CPadawiyjib-Kypcm:2.
50
JKaHuamneH cyiiiHiumemen OH caxa6a
KyJiiMcipen: "6yn epeKmejiiKTep KiMHin SoiibiHaH Ta6bmca, OJI
5K3HHaTKa Kipeai" aereH eai 29 .
Xa3iperi 0 6 y Baxip KypaHaH MAKAMAAN eTe aaeMi OKHTWH.
OJI K^PAH OKBIRAH KE3AE e3i ae erijiin, 63REHI ae TOJIKBITARAH.
HcjiaMHbin ajirauiKbi acbuiaapuHaa Meraceaeri MynipiierepaiH
anejiaepi, 6anajiapbi ACSHE KYJIAAPBIHBIH e3i ae OHMH; K^YPAH
OKbiraHWH Tbinnay yinm aHHajiacwua acmiaribin KanaTbiH.
Bipaic MympiKTep 6ana-maraMbi3flbi ainiMi3aeH 6e3aipeai aen
KOPKTM, 6yraH Keaepri acacayMeH 6ojiaTbiH.
OJI KypaH^bi Tycmy acsHe cyHHerri 6ijiy acarbmaH Aa
caxa6ajiapawn apacbmaarbi en 6ijiripi. OimceHi, yHeMi
PacyjiaruiahneH 6ipre acypin, SoHbmaarbi Sap KaSiaeTiH
HcjiaMflbi, Kypanabi yiipeHyre SaFbiTTaraH eai. CoHflbiKTaH a a
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Tipi Ke3imn e3mae oraH riaxya 6epyre
pyKcaT eTKeH-ai. Xa3ipeTi 0 6 y BaKip nan aarrbm He yrniH
AOHE KAJIAFI TYCKEHAIRM ETE acaKCbi GIJIETIH.
OJI acoMapTTbiFbi acarbmaH aa aaawHa acaH cajiMaHTbiH.
jKoMapTTbiFbi coHinajibiK, Tinri 6yKi.fi aayJieriH Ajuiah
acojibiHaa acyMcayra aeiiiH 6apaTbiH. Byji acanjibi xa3iperi OMap
SbiJian aenfli:
"HcJiaMHbin Ken Tapajiybi yniiH Pacyjiajuiah 6ipae aopaeM-
aecyiMi3ai Syfibipaw. Byji MeHin SaiiJibiFbiMHbiH en Ken Ke3i.
IiniMHeH "an, OCM 6yriH 3 6 y BsKipaeH O30acaM 6a" aeaiM.
Maji-MyaKiMHin acapTbicbiH Ajuiah EjimiciHe aKenin Ta6bic
erriM. Annan Ejiinici "EH, OMap! OTSacbina He lyuiaHpabm?"-
aeai. "/JyHHe-MynKiMHiH acapTbicbiH KanabipabiM",- aeaiM.
Bipa3aaH KeniH OGy BaKip Kenai. On Majr-MyaKm Teric
ajibin KejireH eKeH. Pacyaaaaah (c.a.y.) oaaH, "en, 0 6 y BaKip,
ceH OT6acbiH;a He KanabipawH?",- aereHae OHWH acayaSbi
Mbmay 6ojiai>i: "Ojiapra Ajuiah neH PacyjibiHbin
cyHicneHiuiairiH icajiatipawM". MyHbi ecTireH MeH "6yaaH
KefiiH acaiccbmbiK acacay aconbiHaarbi acapwcTa MeH oaaH
enncaniaH aa 03a ajiMacnbm" aen TyiiaiM.

29 MycjiHM, 0adawiyc-caxa6a:12.
51
Canaan caxa6aJtap
AjiJiahTbiH CyfiiKTi E j i m i c i (c.a.y.) 3 6 y Earapflin (p.a.)
acoMaprrbirbi MeH >KaHKHHpjibiFbiH yHeMi acorapbi 6arajian
MAI^TAH TYTATBIH. OJI (c.a.y.):
"MaraH #yHHe-MyjiKi MeH cyxSarracyw acaFbmaH
ajiaM/iapzibiH en acoMapTM Q6y BaKip" aece, 6 a c x a 6 i p
xaflHciHfle:
" 3 6 y BaKip^eH GacKa icTereH icTepiHin k¥HMH eTefi
a/iMaraH EUIKIMIM acoi<. Bis/iiii KacbiMbi3^a OHMH acoMapTTbirbi
COHFLAFI, KHHMCT KYHI OHMH KAPBIMBIH TEK Ajuiab KAHA 6 e p e
ajiaji,bi",- a e r e H 3 0 .
Ajurah E j i m i c i ( c . a . y . ) x a j i p e T i Q 6 y BsKipaiH HcjiaM a m i
yrniH acacaraH acaKCbiJibiKTapbiH, uibiHaHMJibiFbi MeH
ACAHKHAPJIMFMH apflafibiM MaKTan, OHM SacKaJiapra yjiri-OHere
eTeTiH. naHraM6apbiMbi3flbiH iuiKi acaH ayHHeciH e n acaKCbi
TyciHeriH a e 0 6 y BaKip ( p . a . ) e ^ i . ITaHFaM6apMMM3Fa a e r e H
cyHicneHiuijiiri MeH HcjiaM /jiwiHiH Ken »caHMJiybiH,ua 6yKiji
caxaSaHbin iminfle OHMH opHH epeKiue 6ojiaTbiH. OJI
acaKCbijibiK neH acoMaprrbiK nibiHMHa IHHKTH. OHMH OMipi MeH
KM3METTEPIH TOJIMK KaMTbin a m y - 03 anjibma 6ejieK KITAN
aca3y^M KaaceT ereai. AflaM^M TaHrajiabipbin, TaMcanubipap
ryMbip KeimceH A^AJT cepiK, A63AN T y n r a acaHJibi MYXAMMEA
MycTa<|)aHMH ( c . a . y . ) ce3/iepiHeH 6ipHenie Mbican 6 e p e n i K .
H6H OMap 6biJiaH aeiiai:
- IlaHFaM6apMMM3 ( c . a . y . ) yfiiHeH nibiFbin MeniiTKe Kip^i.
OH ACAFMH^A - 06y BaKip, COJI ACAFBIH^A - OMap Gap efli.
EKeyiHin KOJi/japbiHaH y c T a n Typbin: "KJMMCT KyHiHAe 6i3
ocbuiaiiiHa K a m a TipijiTijieMi3",- Aeju 3 1 .
BacKa Sip xa/wcinzie: "KiM/ie-KiM Ajuiah pH3anbiFbi yiniH
caflaKa 6epce, ^aHHarra "EH, AjuiahTbin cyftiKTi Kyjibi! Mbma
acepre Keji. Byji eciKTe Ken acaKCbiJibiK neH MOJI 6epeKeT 6 a p " , -
jjen uiaKbipbuiaflM. Ken HaMa3 OKbiraH/iap - JKaHHarrbiH HaMa3
eciriHeH, MyacahH/jTep - acHha/i eciriHeH, Ken ca^aKa SepreH-
aep - ca^aKa eciriHeH, opa3a ycTaraH^ap - PaftaH eciriHeH
inaKbipbiJiaAM".

30 MycjiHM, 0adamyc~caxa6a:2; THPMH3H, ManaKu6:l5.


31 H6H M a » A , MyKadduMa: 11; THPMH3H, MaHaim6:16.
52
MAHHAMNEH CYUIMUVIEHZEH OH caxa6a
Ocbi Ke3ae Q6y BaKip ac-CbiazibiK TA COJI acepae eai. "0Ke-
memeM acoJibinaa KYP6AH 6OJICMH, en, AjuiahTbm Ejimici! Bip
aaaMHbin 6yji eciKTepain 6 a p m e H 6 i p a e i i maKbipbiJiyw MyMKiH
6e?"- aefli. naiiraM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- Ha, MyMKiH. CeHin, MiHe, ocbmaan uiaK,bipbiJiFaHaapabiH
6ipi SojiaTbiHbiHa yMiT eTeMiH,- aeai 32 .
Bip Kym naHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MemiTTe OTbipraH
Ke3iHae 3 6 y BaKip MeH OMap iuiKe Kipai. Pacyjiaruiah ojiapaw
Kepin:
- Mem CI3AEPMEH KYARRAHABIPFAH AJUIAHKA MAAAKL-AEAI33.
naHFaM6apbiMbi3aaH:
- Eh, Pacyjiamiah, aaaMaapabm, imiHae ci3re e n cyniKTi
6oJiFaH KiM?- a e n c y p a r a H a a IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- Aftma,- aeai.
- EpKeKTepaeH KiMai aTap eaini3?-aereHae, - OHbin
a K e c i H , - a e n acayan 6 e p r e H .
34

Xa3ipeTi Q6y BaKip xann^a 6ojiraH Ke3iHae e3iHe 6epijireH


"xanH(J)aTyjiJiah" (AjuiahTbm xann^acbi) aereH aTaKTbi
KOJiaaH6an "xanH^aiy Pacyjimuiah" (PacyjiajuiahTbin
xajiH(J)acbi) aTaybiH KOJiaaHraH. ^Kawuina aayipimn 63iHae
Taimajiap apacbiHaarbi aay-aaManaw rneSep meme 6ijieTiH
6eaejiai, MaaeHHeTi acorapbi 3 6 y BaKip meacipe ijiiMm acaKCM
6Lnin, COJI asyipain 6yKi.ii acaMaH KacneTTepmeH 6OHMH ayjiaK
ycTaaw. Aca KepKeM Mme3aepiH HcJiaMaw Ka6buiaaraHHaH
KeiiiH KeMejiaeHaipe TycTi. CyiiiKTi IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
SyKiji icTepiiiae 83iMeH Kenecin oTbipaTbiHawrbi yrniH OHM
" n a i i r a M 6 a p ya3ipi" aen Te MaicraraH.
Xasiperi OjinaeH 3 6 y BaKip (p.a.) acaiuibi cyparaHaa:
- OJI 6APIMI3AEH 03AW. AmiahKa AHT ETEMIH, 6I3 KAHAAFI AA
6ip icKe yMTbuicaK, 3 6 y BaKip 6apiMi3ain anabiMbi3aa
acypeTm,- aereH eKeH35.
MiHe, Aruiah Ejimicimn (c.a.y.) KypMeriHe He 6ojibin,
apTbmaa anbnra TOJIBI OMip KanabipraH xa3iperi 3 6 y BaKip (p.a.)

32 MycjiHM, 3eKem:86\ THPMH3H, MauaKu6:l6.


33 XaKHM, MycmadpaK, Beftpyr, 3/74.
34 MycjiHM, <S?adanjiyc-caxa6a, 8; H6H M a m , MyufldduMa, 101.
35 M. IIIaKHp, 26.
53
Canaan, caxadanap
XHMCPAHBM OH yuiiHini ACBUIBI, 22-nii 3KSMAJIYJIBAXHPFLE 63
acacwnqa ^yHHefleH 03,m>i. Eni acbiimaH aca yaKbiT xajiH(|)a SojiraH
OJI apTbiHHa 6ip cayMaji Tyiie, 6ip Kj>i3MeTmi acaHe iuiinn,e cyr
caybiJiraH 6ip bmbic KaHa Kanm>ipwim>i. OJI Kawrbic 6ojiMac
6ypbiH xadH^ajibiFbi ice3iime 63ine TaraHMH/iajiFaH aftjibiFbiHbiH
KaacerrijiirineH aprajibin KanraH Sejiirm xa3ipeTi OMapra
6epLnyiH ecneT erin Kerri. OMapra 6yn aMaHaT TaSbiCTajiFaH^a
OJI:
- Ajuiah 0 6 y Eaicipre paKUMbiH acayflbipcbiH. Eh, 3 6 y
Eaicip! B^IIIHEH KEHIHRIJIEPJUH opbrnaayw KHHH yjiri-eHerere
TOJIH OMip KaJiflbipflbiH-ay! - aen K93 acacbiH TOKTi36.

36 A. Kypy>KaH, }KeHHemne Myotcdejieuen OH caxa6u, HcTaH6yji, 2001,91.


54
MaHHamneu cyuiHiutiemeH OH caxada

2. OMap 3Ji-<DapyK (e. 644)


"Meueu Keuin nausaMdap Kejiep 6ojica, OJI Xammadyjibi
OMap 6ojiap edi".
(Xaaac)

Ajuiah Ejiimcmin HcnaM myarbiH acanaHFa acaio acojibiHAarbi


TOJiaccbB KypeciHae OraH en acaicbiH 6ojiraH caxaSanapabiH 6ipi -
eiciHmi xajiH(J)a OMap H6H Xarra6. OJI HcjiaM TapHXbiHfla 6ejirijii
n i j i OKHFACBMAH OH yrn acbtrmaH KemH Meiaceae a y ™ 6 1 , 6 KejireH.
K^paHbiuiTbiH A ^ h TannacbmaH HibiK^aH OMap^biH aKecimR a ™
- XarraS H6H Hy<J)9HJI, merneci - nypaHbiiirrbiH Max3yn
TafeiacbiHaH uibiiacaH XaHT3M3 6HHT XauiHM37.
OMap H6H XarraSTbiH MYCBIJIMAH 6OJIMACTAH SypbiHFbi
OMipi acaiuibi TOJIMK MSJIIMCT >KOK. OHTCC j\e, 6a)ia Ke3iH^e
aKecimn MajibiH 6arbin, KenmHeH cayaaMeH aHHajibicnaHflbirw
MajiiM. OJI CnpHara KaTbiHaftTbiH cayaa KepyeHiHe KocbiJiaTbiH.
K^apaHFbuibiK aayipinqe MeiaceHiH; Sejifli aaaMflapbiHbiH
KaTapbiH^a 6ojibin, enmijiiK
MeKKejiiKTepaiH MimteTiH
aTK;apaTbiH. COFWC nibirap acaraaHfla Kapcbi acaKRa OMap
aci6epijiin, OHMH 6epreH MajiiMeri 6oHbmma iuerniM
KaSbiJiAaHaTbiH. Py-Tannajiap apacbnma TyraH icejiicney-
mijiiicriH uieiuijiyiHfle OHMH pejii i c y u m 6 o j i a T b m . COHBIMEH
K;oca OJI OKY-Cbi3y,5bi, apa6 iueacipeciH 6ijieTiH acaHe ce3re
memenmriMeH ae TaHbiJiaTbiH .
OMap H6H Xarra6 MYCBIJIMAH 6OJIMACTAH 6ypbiH 63I OCKCH
KOFaMbiHbm aaerrepi 6oHbiHina eMip cypin, COJI KE3EHHIN
cajiTHH 6epiK ycTaHaTbiH. TyiiejiepMeH Kypecin, apidMMeH 6ip
epericeriH KbisSa, eaceT, 6aTbip acaHe eTe KaTbire3fliriMeH
TaHbiJibin KajiraH. Eipan; MycbuiMaH 6ojiFamiaH KernH OHMH

37 ycdyji-ea6a, 4:146.
38 CyioTH, 123.
55
Canjian caxaScuiap
6oHbiHflaFbi 6yji KacHerrepi HMaH Hypbma uioMbin, MyjifleM
GacKama e'irep^i. MycbiJiMaH 6ojiraHHaH KeiiiHri KajiraH eMipi
a^aM3aTTbi TaHraimbipapjibiK flacTaHra aiiHajmbi.
MEKKE KAIIACBIHFLA AYHHERE KEJIREH OMap H6H XarraS
IlaHFaM6apbiMbi3Fa yaxH TycKeH Ke3^e acHbipMa TOFI,I3 acacTa
6ojiaTbiH. yaxn/uH Kene 6acTaraHbiHa ajiTbi acwn 6Tce me, OJI
MympiKTepfliH; KaTapwH^a acypreH ejii. ^FHH, OMipimH; 0Tbi3
6ec acbuibiH acahnnHa KapanrbiJIbiFbiH/ia eTtcisce, KajiFaH 0Tbi3
acbiJibiH MycbiJiMaH Sonwn OTKi3fli.
Onenzji naiiFaMSapjibiK myFbuiacbiHbin 6enereHme ajiTbi
acwn TOJiraH. IIIipK neH TayxHfl apacbiH^arbi Kypec KyH OTKCH
cafibiH KyrneHe TycKeH-ai. MycbiJiMaHflapabiH KaTapbi
KeSefireH cafibiH MympiKTepaiH 3yjibiMflbiKTapbi MeH
cyM^biKTapbi icaTepjii cnnaT ana 6acTaaw. Ojiap Ap^aKTbi
EjimiHi (c.a.y.) ejrripyre merniM Ka6biJiflaflbi. AJI, 6yji yaKbirra
MycbuiMaH^apflbiH, caHbi ani KbipbiKKa fla aceTnereH. Ajuiah
Ejmiici (c.a.y.) ^e MycbijiMaH^ap caHbiHWH KeSeioiH AnnahTaH
cypan ayra eTeTiH. Bip KyHi OJI (c.a.y.) MympiKTepflin
apacbiH^a KyuiTi, xajibiK apacbm^a 6efleji^i KOC OMapflbin
eiceyiHiH 6ipeyi MycbiJiMaH 6ojiybi yrniH:
"AjuiahbiM, HcjiaMflbi OMap H6H XninaM ( 0 6 y JtCawin)
HeMece OMap H6H XarraSneH KyarraHflbip!39" /ien jiyra erri.
TaHFanapjibiK Sip acaiiT, ajiri MyiupiKTepjiiH acHHajibicbiHjia
OMap H6H XnniaM ( 9 6 y 5K3HHJI) Ajuiah EniniciH (c.a.y.)
OJiTipreH aaaMra acy3 Tyiie SepeTimH ManiM^ece, OMap HSH
XarraS 6yji icTi 03 MOHHbiHa ajibin, IIaHFaM6apbiMbi3flbi
(c.a.y.) ejiTipy yrniH aconra uibiraAbi.
OMap uiaiiTaH mariRa TypTin, Ajuiah EjuniciH (c.a.y.)
ejrripyre SeniH 6eKeM Sybin Kene acaTKaHfla aconaii acaKbiHjja
raHa MycbiJiMaH SonraH HyraHMAbi acojibiK'rbipa/ibi. OMap^biH
TyHepin, TyriKKeH TypiHeH Sip 6ajieHi ce3in cecKeHreH OJI:
- Kaiifla Sapa acaTbipcwm, an, OMap?- aen cypaiiflbi.
- 03imH acana amiMeH KypaHbinrrapflbiH irniHe i p i T K i cajibin
acypreH MyxaMMe/rriH K03iH acoiora Sapa acaTbipMbiH, - aen
acayan Karachi OMap.

39 THPMH3H, Mcma^ud, 18.


56
JKaHHamnen cyuiHiuLiemeH OH caxada
>KaHapwHaH OT maiiibipan, ainy-tnara MiHin anraH
OMapabin HHeTiHin acaMaHAbiFbiH 6aHKaraH HyraftM
naHraM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) ejiTipijiyiHeH KopKbin, OMapAbin
GarbiTbiH 6acKa acaKKa Kapaii 6ypy yrniH: —
- AnflbiMeH yinne S a p w n 63 OT6acbiHAaFbinapAbi acojira
c a j i b i n ajicaifriibi. O j i A e KapwHAacbin MeH K y i i e y 6 a j i a n H b i n A a
O H b i n fliHiHe KipreHfliriHen x a 6 a p w n KOK n a ? - AeAi-
OMap 63 KynaFbiHa 63i cea6eH Sip CST ecenripen xypbin
Kaji^bi Aa, Aepey aT Gacbm KapwHAacbrabiH, yfime Kapaii
6ypAbi. Yfire acaKbiHAaraH Ke3Ae im acaKTaH KypaH OKbiraH
Aaybic ecTiAAi. OMap KeyAejien iniKe Kipin KenreHAe,
KapbiHAacbi OaTHMa MeH Kyney 6ajiacbi CaHA KypaH aHrrapbi
» a 3 b u i F a H Kara3Abi A e p e y rara KOHAH. OMap:
- He OKbin acaTbipcbinAap? K,aHC 6epinAep, - AeAi bi3a
KepHereH AaycwMeH aimajiacbiHa KahapbiH mauibin.
- Em Hapce, - A e n a c a y a n 6 e p A i KapbiHAacbi MeH K y i i e y
6anacbi.
Byn acayanKa OAaH SeTep bi3anaHFaH OMap:
- EcTireHAepiM pac 6on mbiKTbi, ceHAep MyxaMMeATin AiHiHe
KipreH eKeHcinAep,- Aen Kyiiey 6anacbiH acepre cynaTbin
cajiaAbi. KyiieyiHe 6ojibiCKaH KapMHAacbiH Aa KannaKTaii
ymbipbin T y c i p A i . ByraH OAaH api mwAafi ajiMaraH onap:
- Ha, MycbuiMaH Sojiawk. AjLnahKa acaHe OHbin EjimiciHe
HMaH KeATipAiK, TyciHAin 6 e ? - AeAi-
Auiy-bi3aAaH KbicTbira 6yjibiKKaH KapbiHAacbi epiHAepi
AipiAAen enipefl acbuian aciSepAi. KapbiHAacbiHbin 6eTmin
KaHaraHbiH 6aiiKan, acbmaraH AaycwH ecTireH OMap Me&ipiMi
OHHbin, acbiJiH 6acTaAbi. COCHH acyMcaK AaywcneH:
- ^Kanarbi OKbin OTbipraH Kara3AapbinAbi aKeninAep,
KepeiiiH - AeAi-
KapbiHAacbi OaTHMa OAaH ajmwMeH AspeT aribin,
Ta3aJiaHybm Tanan erri. BOH ASpeTiH ajibin Ta3ajiaHraH OMapra
KapbiHAacbi "Taha" cypeci acasbiJiran Kara3Abi ycTarrbi.
©jienre acaHbi KyMap, cyny ce3Ain KaAipiH 6ijieTiH OMapAwn
aarrapAbi OKbiraH cafiwH Kenini TOJIKH TycTi. KypaHHaH
KyiibiJiFaH TbiJicbiM Hyp 6Hbin acyperm acayjian anAbi. "K^aHAan
raacan ce3Aep, He AereH yHJieciMAiJiiK"-Aen, TaMcaHa OKbin
57
CaH/iaK, caxadajiap
iiibikkah OJI PacyjiajuiahTtm (c.a.y.) Kaitzja eKeHiH cypan aji^&i
fla, em 6erejiMecTeH, euiKaii/ia 6ypwjiMacTaH, Ajuiah Ejimici
(c.a.y.) MeH caxa6ajiap/ibiH acHHajibin OTbipraH yfliHe Kapafi
TapTTbi. EapraH 6erre eciKTi KaKjbi... OMapflbin aaycbin
ecTireH caxa6ajiap iiHTen Ko6ajiacn 6acTa;ibi. COJI c a n e Sarap
XaM3a Typwn:
- Kipcrn, KepeiiiK. Hneri Ty3y 6ojica, 6i3 fle acaKCbuibiKnen
Kapcbi anaMbi3, aji, hhcti acaMaH 6ojica, 83 KbiJibiuibiMeH aacan
KyuiTbipaHbiH, - aefli.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- Eciicri auibiimap, KipciH! - aereH Ke3^e 6ip caxa6a eciKTi
auibin, OMap iniKe enai. IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) opHbiHaH
xypbin:
- OH, XarraSyjibi, ceHi 6yji acepre aceTejiereH KaHflafi
MaKcaT? - aen cypaflbi. OMap 83imH MycbiJiMaH 6ojiraHbiH,
AJINAHKA acaHe OHMH EjimiciHe HMaH KejiTipreHiH aimcaH
Ke3fle MycbiJiMaHflap KyaHbmiTaH T9K0ip Kejiripin, AjuiahKa
uiyKipinijiiK eni 4 0 . OcbiJiaiinia OMap KbipKbiHuibi MycbiJiMaH
6ojiflbi.
MiHe, ocbijiaiima MycbiJiMaH SoJiran OMap 6oHbiH^aFbi
6aTbipjibiFbi MeH KahapMaH/ibiFbiH 6ynaH 6yjiaii HcjiaM
acojibiH^a, AjuiahTbiH aimH epKeH^eTy acojibiH^a acyMcaaw.
A6flyjuiah H6H Macy'A SbiJian aenai: "Xa3ipeTi OMap/ibm
HcjiaM ainiH Ka6birmaybi - Kym-KyaT, MaaHHara hwacpeT eTyi-
KeMeK, an xajiHcJia Sojibin caiuianybi - MycbiJiMaHaap ymiH
AjuiahTbiH 6ip cbiiibi MeH pa^biMbi 6OJIAM. OMap MycbiJiMaH
6ojiraHFa aeniH 6i3 Kar6aFa 6apwn HaMa3 OKH ajiMaiiTbiH eaiK.
OJI MYCBIJIMAH SOJIRAHHAH KeiiiH KARSAAA ajiancbi3 HAMA3 OKYRA
K;OJI aceTKi3fliK41."
CecKeHy, KaHMbiry aereHai acaT caHaiiTbiH OMap MycbiJiMaH
6onap-6ojiMac riaHFaM6apbiMbi3aaH (c.a.y.):
- EH, Ajuiah Ejmiici, ejiceK re, Tipi acypceK ae 6i3 Typa
acojiaa eMecni3 6e? - aen cypaflbi.

40 CyroTH, Tapuxyjib-xyjiatpa, Benpy r, 1986, 124; Ta6a%am, 2:268-269.


41 ycdyji-sa6a, 4:151; Ta6aupm, 3:270.
58
XAHHAMNEN cyuimubiemeH OH caxa6a

- AiiJiahKa a m eTeMiH! OpHHe, encenaep /je, Tipi Hcypcen-


Aep ne Typa acojiAarbuiap ceH^epciimep.
- Ojiafi 6ojica, Here McacbipbmaMbi3? K$jmibuibiFbiMbi3Ai>i
KarSara 6apwn acacaiibiK, - flefli OMap (p.a.). IlaHFaM6apMMW3
(c.a.y.) Sy^aH api 6apiH acapHHJiayawH yantiTHHWH
KejireHfliriH xyciH^i. Ce6e6i, HcjiaMra yH^en rnaKwpy
ajirauiKbi Ke3fle Sarbin-KaFyra MyKTa>K caSw ceKijigi e^i. EHAI
ocbi C96H ecin e3 aarbiMeH acype ajiaTbm m a M a r a Ke;ireH.
CoHflbiKTaH aa IlaHFaM6apbiMbi3 HcjiaM^bi yarbi3,uay MeH
FHSa^aTTbiH anibiK; Typ^e acacajibiHaTWHbiH acapKHJia^bi. Exi
KaTapra can Ty3ereH caxa6anapbiMeH 6ipre KaF6ara Kapan 6eT
ajiflbi. K,aTap^WH SipeyiHAe - OMap OapyK (p.a.), eKiHiniciHAe
- afi6apjibi Saha/jyp XaM3a (p.a.) 6ap e^i. MycbuiMaHAapAH
6yji KyHjie KepreH MympiKTep TanrajiAM- Kefi6ipeyjiepi OMap
OJiap^bi TyTKbiHFa anraH eKeH a e n oiijian KajiAbi. Ajian^a icTin
M3HiH xyciHe KoftraH 3 6 y >K9hHji:
- >KOK, ojian eMec. Bi3 OMapAM aa acorajiTTbin, - flen Karrbi
KMHJKblJIflbl.
CajiaeH KeniH xa3ipeTi OMap ( p . a . ) ojiapAWH ajiflapbma
uibiFbin: "EniKiM TypraH acepmeH KHMbiJi^aMacbiH, 9HTnece,
6acbiH anaMbiH",- AeAi. MympiKTep ay3biHa icyM Kyftbrjibin,
TypraH acepjiepiH^e K;a3biKTaH Ka/iajibin Kan/ibi. OcbinaHina
MycbuiMaH^ap K^ar6afla a n r a m peT anibiK TypAe HaMa3 OKMAM.
COJI KYHI EKI >KahaH C a p a a p b i ( c . a . y . ) O M a p r a "aji-Oapyn",
HFHH aKHKaT neH acajiraHHbm a p a aciriH aacbipaTynibi eciMiH
Sepai.
YaKbiT eTe Kejie MympiKTepAiH MycbiJiMaHAapra KepceTKeH
5K36ipjiepi apTa TycTi. Byji TycTa HcjiaM AiHi MaAHHaAa Ken
McanbiJibin, icana TypFbiHAapbiHbiH Ke6i HcjiaMAH Ka6biJiAaFaH
SojiaTbiH. IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MeKKe MycbiJiMaHAapbiHa
MaAHHara KemyAi, »FHH, hnacpeT eiyAi 6yHbipAH. CoHbiMeH
MycbijiMaHAap Ton-To6biMeH MaAHHara Kemin acarrbi.
OMapAaH (p.a.) 6acK;a MycbiJiMaHAapAWH 6apjibirbi acacbipwH
TypAe KemTi. Byji Typajibi xa3ipeTi OJIH 6buiaH AeiiAi:
"OMapAHH TbicbiHAarbi SapJibiK Myha>KHpjiep (hnacpeT
eTymijiep) acacbipbiH TypAe KeuiTi. AJI OMap 6onca, hnacpeT
eryre memiM Ka6biJiAaFaH Ke3Ae, Kapy-acaparbiH acbiHbin,
59
Canaan, caxaOajiap
anflbiMeH Kar6ara 6apau. Kar6aHMn acaHMHfla Sip Ton
MympiKKe Ke3iicri. OJI Ki/iipMecTen KarSaHbi a c e r i MspTe T a y a n
acacan, MSpahHM ManaMbiHaa HaMa3 OKMAM. COCMH
KypaiibmiTapFa Kapan:
- Erep KiM/ie-KiM apTbmaH aHacbi acbuian, 6ajiacbi aceriM,
aiiejii acecip KajicbiH aece Kapcbi uibiKCbiH, - aeai. EuiKiMHin
o r a H Kapcbi uibiryra 6aTbiJibi aceineju. CoH/ibiKTan hnacpeT
»42
ETKEH KE3MAE OHM MycbWMaimap r a H a inbirapbin cajiflbi .
Xa3ipeTi OMap/ibin (p.a.) aH6aTbmaH acacnaHbin, oraH
KypaiibiniTapaMH euiKaiicbicbi Tici MeH Ti3eciH 6aTbipa
ajiMaiiTMH. Ajiaii/ia ojiap/ibiH 6acKa MycbiJiMaimapFa Ken
KMCMM acacaiiTMHM SaTbip OMapflbin (p.a.) acaHbma Karrbi
SATATMH. OJI "MYCBIJIMAHFLAPABIN 6acbma He KejieTiH 6ojica,
MemH fle 6acbiMa KejireHiH KaJiaHMbm" a e n KMHacbtnaTMH.
CoH^biKTaH Aa a3yjibi MyinpiKTepre e3min MycbiJiMaH
6ojiFaHAMFMH aybi3 acannaii acapnajiayMeH Gojia^bi. OH/iaFbi
MaKcaTbi - KypaHbiuiTap e3iHe raicep 6ojica, e3ijiin-
acaHiubuiFaH MycbiJiMaH 6aybipjiapbiHbiH yibiH^a erniH,
KbiCKaaa KeriH any.
OMap OapyK (p.a.) m 0 6 y BaKip CM^MK (p.a.) CHHKTM
MycbiJiMaH 6ojiMacTaH SypbiH cayaaMeH aHHajibicbin, eji Kepin
acep TaHbiraH, Keii auibiK, KypaiibimTapAbiH iiniHfle xaT
TaHHTMH HeKeH-caaK aaaMflapbiHbiH 6ipi eai. MycbiJiMaH
SojiraHHaH KeiiiH 6ap 6inreHiH, Ka6ijieTi MeH Kyin-acirepiH
PacyjianjiahTbiH (c.a.y.) aMipi MeH HcjiaM amimn KM3MeTme
apHa^M.
OflijierriH yjirici OMap OapyK CyiuKTi EjmiiHin (c.a.y.)
KbicbiJiTaan Ke3flepfle yHeMi KeH,ecin, nkip cypaiiTMH en
xaimayjiM caxaSajiapbiHbiH 6 i p i 6ojiaTbiH. OHMH aKbui/ibiJibiFbi
MeH napacaTTbijibiFbi coHflaii, Ajuiah Tarana K^paHfla 6ipHeme
acepae OHMH niKipiH KOJMAHTBIH aarrap TycipreH. Eyji
KacneTiHe SaHjiaHbiCTbi IIaHraM6apMMM3 (c.a.y.): "Cemiepre
flefiiH e3flepi naiiFaM6ap 6 o n M a c a m., naHFaM6apjiap cnaKTbi
ceiiJiereH H3paHJi ypnaKTapbi 6ojiraH. Erep Memi* yMGeTiMHiH
apacbiHfla coH^aH Sipeyjiep 6ojica, OJiap/ibiH 6ipi OMap 6ojiap

42 ycdyji-gaf>a, 4:48; Cyiomu, 130


60
MsHHamnen c\iiimuviemeH OH caxada
eai" aereH 43 . OJI
e3min HcjiaM aim yiuiH TaHbiTKaH
Ta6aHflbiJiMFbi MeH acaHKHapjibiFbi acarbmaH 8 6 y BaKip
CbiAabiKTaH KeiiiHri opbrn^a TypaTbiH. Xa3ipeTi OMap (p.a.)
MaflHHa aayipiHfle a e yHCMi HcnaM acojibm^a Kbi3MeT e r r i .
BapjibiK corbiCTapra KaTbicbm, Tajiaii epjiiK TaHbiTTbi.
CoFbicTap^biH 6apiHfle AflaM3aTTbiH ap^aKTbicbiHWH (c.a.y.)
KacbiHfla 6 o j i w n , O H M KBI3FBMITAH K o p r a u i T a n , GyiipbiKTapbiH
eKi eraeM opbiHflaiiTbiH.
G3imn KaJiaybiHaH repi acaHbmaH 3a apTbiK acaKCbi KepreH
IlaHraM6apbiMbi3flbm (c.a.y.) KanaybiHbiH 6ojiFaHbiH KanaiiTbiH.
TinTi Ajuiah PacyjibiHbiH (c.a.y.) aracbi A66ac MycwjiMaH
6ojiraH Ke3infle OMap/ibin KyaHraH^birbi coHiuajibiK, 63 aKeci
XaiTa6 MycbiJiMaH 6ojica, ojiaii KyaH6ac em. ©HTKeni
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) a a erep XarraS MycbiJiMaH 6ojica,
A66acTbin MycbiJiMaH 6ojiraHbmaH a a Karrbi KyaHap efli 44 . Byji
acajinbi caxa6ara 3a TSH KacHeT 6ojiaTbiH. Ojiapabin OPKAHCBICW
riaHFaM6apbiMbi3flbi ©3 acaH/iapbiHaH m Kairbi acaKCbi KepeTM.
OMap <J>apyK (p a.) Ta Ajuiah EjmiiciH acaHbmaaii acaKCbi
KepeTiH. Bipae FajiaMHbiR paKWM Hypbi (c.a.y.) OMapra (p.a.):
- MeHi KAHIUAJIBIKTBI ACAKCBI Kepecin?- flereime OJI:
- E h , A j u i a h T b m Ejmiici, c e H i acaHbiMHaH e 3 r e H i n S a p m e H
fle Karrbi acaKCbi KepeMiH, - aeai.
- M e H i acaHbinHaH m apTbiK acaKCbi K e p M e n i H i u e TOJIMK
HMaH eTKeH 6ojibin caHajiMaiicbiH, - aen Ajuiah Enrnici oran
c y i i i c n e H m i j i i K T i n KaHflaii 6ony KepeKTiriH aiiTKaH Ke3;ie, icTiH
M a m c m n a i i F a M G a p ^ a H y i i p e H r e H OJI >KaH-T9HiMeH:
- Ya, Pacyjiajuiah, CeHi acaHbiMHaH /ia apTbiK acaKCbi
KepeMiH,- aefli. Ajuiah Ejrmiici oraH:
- MiHe, eHfli TOJIWK SOJIAH, - ae;ii 45 .
Aruiah PacyjibiH >KaH-T3HiMCH acaKCbi KepreHi coHiiiajibiKTbi,
OJI (c.a.y.) Ajuiah TaranaHbin SyfipbirbiMeH aKbipence arraHFaH
Ke3fle, 6yKiji caxa6anap ceicijTjii on m 6acbma acaii TycKenzieH
6OJW>I. BoiibiH ce3iM 6iuien, Aruiah EjmiiciHin (c.a.y.) ejiMeremH,

43 MycjiHM, 0adawiyc-caxa6a, 2.
44 M. IIlaKHp, 168-169.
45 MycjiHM, MMOH, 69.
61
Canjiax, caxaOajiap
KiMfle-KiM OHM armi flece 6acMH ajiaTbiHbiH aHTbin, cenaejireH
Kyn Keurri.
CybiK xa6apflbi ecTin naiiFbmaH ecenripen KanraH
MycbiJiMaHflapflbiH cesiM^epin 36y BaKip Renin,
cybiKKaHflbuiMKneH TI3RIHFLEH 6iimi. OJI: "KiM-ae KIM
MYXAMMEFLKE T a 6 b m c a , 6ijiin KOHCMH, OJI ejifli. AJI KIM/IE-KIM
AjuiahKa KyjiuibiJibiK ETKEH 6 o n c a - OJI 0JiiMci3, Maijri Tipi"
AereHHeH KeiiiH, ce3aepiH ziajiejiaeHaipe iycy ymiH, Yxyr
inaHKacbi Ke3iH^e "MyxaMMea ejiTipiji^i" aereH Kayecer
acaHbiJiraH KE3/IE rycKeH "OJIH HMpaH" cypecimH 144-rni
aaTbiH OKMflbi. C a x a 6 a n a p 6yji a a r r b i 6IJIREHIMEH, /iaji OJI KE3FLE
eniKaHCMHbiH eciHe T y c e KOH MaraH efli. E y j i a a r r b i ecTireHHeH
KeiiiH MycbiJiMaH^ap 6oHJiapbiH acHHaii 6acra,QM. Q 6 y BaKip
6aHcanAMJibiKneH c e 3 ^ e p i H acajiracTbipflbi. " 3 y M a p " c y p e c i m H :
" ( M y x a M M e a ( c . a . y . ) ) 8 j i 6 e T T e , ceH a e ejiecin, o n a p m ejie^i"
ZiereH 30-HIM AATMH OKbiraH KE3^e acaMarar eciH acHflbi.
OMap 6yn acaiijibi KeiiiH 6buiaii aereH efli:
" 0 6 y BaKipain ay3biHaH 6yji a a r r b i ecTireH Ke3fle, aeji-caji
SojiflbiM. Ke3iM KapaybiTbin, SybiH/iapbiM 6 o c a n , acep KyniTbiM.
IlaHFaM6apflMH enreHiHe COJI Ke3fle 6apbin K63iM acerri".
OMap (p.a.) yHeMi IlaHFaM6apMMM3flbin (c.a.y.) T3p6ne-
ciHeH KeHacejien KaJiMayra TbipbicaTbiH. CoHflbiKTaH aa Amiah
PacyjibiHbiH (c.a.y.) ijiiMi MeH pyxaHHHTbmaH en Ken Hap anraH
caxa6ajiapAbiH 6ipi SojiaTMH. OMap H6H Xana6TMH (p.a.) ijiiMi
acaiijibi A6flyjuiah H6H Maciyx 6biJiaH aeii/ii:
"Tapa3biHbia 6ip acarbiHa xa3ipeTi OMap^biH iniMi, eKimni
acaFbma acep acy3iH,n,eri aflaMflapAMH iniMi KOHMjica, OMapflbin
ijiiMi aybip TapTap e,qi. OJI 6i3,ZUH imiMi3fleri ArniahTbi en
acaKCbi TaHbiraH, OHMH KiTa6biH aceTe TycmreH, AIHIMISFLIH
MacenejiepiHin eraceH-TeraceniH aceTiK MeHrepreHflepaiH 6ipi
6ojiaTbiH"46.
riapacarrbi OMap/iMH (J)HKh uiiMmiH KaJibinTacybimia
epeicme opHbi 6ap. CDHKH ijiiMimn Heri3iH KanaraH
KARHFLAJIAPFLBIH KaJibirrracybiH/ia OHMH ajiflbiHaH UIBIKKAH
MACEJIEJIEPAI meniy acojibiH^a ycTaHraH ycTaHbiMflapbiHMH

46 Xaxmyc-caxaGa, 3, 191-192.
62
jKaHHamneu cy uimuuiemeH OH caxaSa
MaijbBM 3op. /^aHajibiK napHHcw OMap/jbin udoKmuhadmapu
(KypaH a o H e xaflHCTepre c y n e H i n ,ZUHH yiciivmep nibiFapyra
TepMHHOJiorHHfla HflacTHhaa flejimefli) HcnaM K¥khfm
TypFbicbmaH eTe MaRbi3flbi.
OMap xa^Hc pnyajiT eTKeH Ke3fle aca can Sojiyra
TbipbicaTbiH. OJI IlaHFaM6apbiMbi3flaH xa^nc pnyaaT eTKeH
KenSip a«aMflapflaH 6yji xaflHcri IlaHFaMSapbiMbnabiH 63
ay3bmaH ecTireHi acaiijibi Kyarep aKejiyiH Tanan eTeTiH.
Xa3iperi OMap^aH 6ec acy3 OTbi3 TOFM3 xa^nc pnyaaT
eTijireH 4 7 .
CoHbiMeH KaTap OMap KjypaH-KapiMHiH TancipiH acaic;cbi
6ijieTiH. IlaHFaMSapbiMbiiflbiH KesiHin TipiciHfle 96y EaKip
c h h k t m n a T y a 6 e p y r e pyKcaT eTijireH Taitqayjibi caxa6anapflbiH
6ipi Sojiflbi.
Ke3iHin TipiciHfle ^KaHHaTneH cyinHmijieHreHiHe acaHe
IIaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) KenTereH MapanarrapbiHa ne
6ejiraHbiHa KapaMacTaH xa3iperi OMap (p.a.), OCH
aMaji^apbiMeH aKbiperre nyTbiJia ajiaTbrn^biFbiHa apKa c y i i e n
KeraeH, "KyjimbuibiKTbi KaacerrijiiriHe c a n eTeii armbiM 6 a ? "
a e n , yHeMi y M t i neH y p e i w H apacbiH^a acypeTM. OHMH " 6 i p
aflaMHbm >K3HHaTK;a, icajiFaHAapbiHbin TosaKKa KeTeTiHiH 6iji-
ceM, acaHHaTTbiK a/iaM MeH 6ojiaMbm 6 a a e n yMirreHeMiH. B i p
anaMHbiH To3aKKa, najiFaHflapbiHbiH Teric acyMaiyca 6apaTbiHbiH
6ijiceM, T03aKTi>iK; OJI a^aM Tarbi MeH 6ojiaMbiH 6a aen
KopKaMbiH" aereH cwpw Tepen, cbiHbi 6mK ce3/iepi
KeninijiiKKe M3JHM.
Ap^aKTH E j i m i m H ( c . a . y . ) cemMfli c e p i r i , aaaji ^ o c b i OMap
O a p y K , OJI ( c . a . y . ) i a m b i c 6ojiraH Ke3«e MYCBIJIMAH^ap/IBIH
6acnibicbi 6ojibin caiijiaHFaH x a 3 i p e r i 0 6 y EaKipflin e n acaig>IH
KeMeKinici 6ojmbi. 0 6 y BsKip CbiaubiKTbiH ^ a y i p i H ^ e OMap-
flbin ycbiHbicw 6oHbiHiua HcjiaM Tapnxbi TypFbicbmaH aca
Manbi3flbi ic - fQypaH KspiM a a i r a p b i H acHHacTbipy acy3ere
acbipbumw. Ejifli eKi acapbiM acbiJi 6acKapraH ajiranncbi xajiH(J)a
06y BaKip ejiiM Tecerinzie acaTK;aH Ke3^e, 63meH COH

47 Cyw™, 123.
63
CaijJiaK, caxadajiap
OMapgbi (p.a.) xajracjjajiMKKa TaraHbiHaaynbi ycbiHflbi. 36y
B a K i p Cbiji^biK O M a p ( p . a . ) acaiiJibi 6biJiaii AereH-fli:
" A j u i a h T a r a j i a H b i n ajiflbma S a p r a H K e s a e " o p H b i n a KiM^i
KajiflbipflbiH,?" a e n c y p a c a , MeH "xajiKbiMflbi ojiapflbin i m i H f l e r i
e n KaiibipjibicbiHa aMaHaT e r r i M " a e n a c a y a n 6 e p e M m " .
36y E a i c i p CbmzibiK; KaiiTbic 6 o j i r a H H a H Kefiin, aflijmiicrin
i3ri yjiriciHflen 6ojiraH xa3ipeTi OMap (p.a.) xajn«j)a 6ojibin
TAFAHBIHFLANFLBI. Onbin 6yn KacHeTi acanjibi A6ayjuiah H6H
A66acTbin ce3i 6ap:
" O M a p ^ b i K e n e c K e ajibinziap. © i m c e m OJI e c n e AJIBMRAHFLA
aflijieirijiiKTin 6 e i i H e c i e j i e c T e n a i " .
XajiH<|)a 6 o j i b i n TaFaHbiHflajiraHHaH K e n i n OMapflbin (p.a.)
e 3 m e acyKTejireH acayanKepniijiiKTeH K a f i f b i c b n ynbiKTaraH Ke3i
6ojiMaflbi. TyH /jcmcm, KyH flCMCH 03min MiH/ieTin ajiaji
a T K a p y r a SoiibiHflaFbi 6 a p Ka6ijie"ri MeH K a c H c r i H acyMcaflbi.
O J I K o r a M / j a AGINET o p H a T y yrniH TbiHbiM c a j i h m r a H H a p c e m
aiTflbiMCH 63iHeH )K3ne acaicbiH TybicTapbiHaH SacTaiiTbiH.
T y b i c T a p b i H acHHan a j i b i n :
"MeH MBIHA/IAH Hapcejiepre TMHMM cajiflbiM. Erep
apanbi3flaH 6ipeyini3flin MyHbi acacaraHbm ecTHTiH 6ojicaM,
S a c K a j i a p b i H a 6 e p e T i H >Ka3anbin e n i e c e c i H 6 e p e M i H " a e n K a T a n
ecKepTeTiH48.
Bip coFMCTaH KeiiiH x a 3 i p e T i O M a p ( p . a . ) lycKeH ojiacaHbi
xanbiKKa TenzieH 6ejiin 6epfli. OpKiMHin ojraacbma 6ip-6ip
acwpTbic MaTa TH/ii. Ajianna 6yji MaTa 6ip Kniw TiKTipyre
KejiMeiiTiH e a i . 0 3 i H i i i y j i b i A 6 a y j u i a h :
- MeH 63iMHin aKbiM^bi ci3re 6epeinH, ci3 63ini3re 6ip
KeiiJieK TiKTipin a n b i H b n , - fle/ii.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) yribiHbin 6yji ycbiHbicbiH Ka6biJi an/ibi.
BipHeuie KyH QTKCH con TirijireH KniMfli ycTiHe KHin,
xajTbiKTbin a j i f l b m a c e 3 c e n n e y r e M m 6 e p r e nibinTbi:
- Y a , MyMHHflep! M e H i Tbmzjan, M a r a H MOHbmcyHbinbi3jiap.
OcbiHbi a i h y b i M y n eKeH, apTKbi c a n r a OTbipraH n a i c w p 6 i p
Kici T y p b i n :

48 Ta6axpm, 3:289.
64
JKaHHamnen cyuiHuiuiemeH OH caxada
- O, MyMHHflepfliii 9Mipniici! MeH caraH 6aFbm6aHMbiH,-
Aefli.
Byji C93^i ecrireH xanH<j)a 6ip^eH ipKinin:
- Here?- ae^i. Ilanbip ce6e6iH TyciHAipfli:
- CoFMCTaH TycKeH onaca/iaH TapaTbijiraH MaTa eiuKaHCbi-
Mbnra KniM TiKTipyre acemefli. Atlanta ceH on MaTa^aH 63ine
Ke6ipeK anbin, khIM Tiicripin ajibincbin,- fle^i.
)Kaya6biH 6epe ajiMafi KanapjibiK Randan ic icTen kohamm
eKeH ^en OHM caH caKKa Kerin Ko6anacbiFaH xa3ipeTi OiviapflbiH
(p.a.) MyHbi ecrireH Ke3^e Keijijii opHbiHa Tycri. BoJiraH acaiiflbi
xanbiKKa TyciH^ipy yrniH acaMaraTTMH imiHfleri yjibra KacbiHa
uiaKbip/jbi. Eanacbi A6flyjuiah 63iniH yjieciH SKeciHe 6epremH,
aneciHin co^aH khIm TiicripreHiH xajibiKKa aHTbin 6ep/ii.
MyHbi ecrireH xajibiK Ta Karrbi KyaHflbi. COJI Ke3^e
6araHarbi Kici xypbin:
- EHfli aHTapbiHflbi airr, MyMHH/iepflin SMipmici. ERZU caraH
SarbmaMbiH,- a e ^ i .
Oflijierriii an; 6epeHi OMap (p.a.):
- AnnahbiM, MeHi acacaraH naTejiepiM^i ecKepTeriH 6ip
yM6eTKe xajiH<J)a enceHiH yuiiH caraH uieKci3 MaaaK airraMbm,-
/ien KOJiflapbiH KOKKC acafibin ayra eTTi49.
Bip KyHi xajiH(})a OMap MeH 6ip caxa6aHHH apacbiH^a
KejiicneyuiijiiK Tybin, OJI eiceyi /lay/ibi a^iji na3MHbin T e p e j i i r m e
acyriHy apKMJibi uieuiyre KenicTi. OJI Kes^e s^iji Ka3bi
caxaGajiapflbin iuiiH^eri Ge^ejifli 330^ H6H CsSHT 6ojiaTMH.
Xa3iperi OMap (p.a.):
- ApaMbi3flarbi MacejieHiH TymmH TapKaTbm 6epciH aen,
caraH Keimiic,- ae^i. Xa3iperi xajiHt^aHbiH acTbma
Kopneiue Tecen, acaHMHa OTbipFM36aKmbi 6ojiFaH.ua OJI:
- Byji 6eperiH yKiMina;e acacaraH anrauiKbi 3flijieTci3fliriii, -
fleai. COCMH:
- Ajiflbina KejireH xajiH<j)a MeH KapanaSbiM xajibiKTbiH Ke3
KejireH OKijiiH Ten TyTnaiiMHiua, ceH 6yji jiaya3MMra jiaiibiK
6ojia ajiMaHCbiH. OfliJi Ka3bi xajra<j)aHMH; eMec, AjuiahTbiH

49 Caxadwiep aucuKJioneducu, T. 1, 61-62.


5 - 3HJ 65
CaijJiaK, caxadajiap
Syfipbirbi MeH yiciMiH opMHflay KepeK50, - aen 3an ajiawH^a
Gyiciji a/iaMAapAbiH a c a y a n n a Sipaefi T a p r a j i y KepeKTiriH acapna
eiri.
MycbiJiMaH 6oJica aa, SojiMaca aa - apiciM xa3ipeTi OMapra
(p.a.) 6apbin e3urin KyKbirbiHMH KoprajiybiH Tanan eTin,
marbiMbiH aiiTa anaTMH. KapanaftbiM xanbiKTbin eiciimepi Renin
e3flepiHe TaFaHbiHflajiraH aniMflep acafijibi epKiH apbi3/iaHaTbiH.
Xa3ipeTi OMapjjbm (p.a.) 63i xajibiKTaH yHeMi apboaapbiH
aca3bin, marbiMaapbiH 6ijmipyjiepiH cypanrbiH. OJI:
- MeH SKiMflepai ci3re 3yjibiMflbiK acacan, aKbiJiapbiHbi3flbi
acey yrniH TaFanbiH^aMaHMbiH. Onapflbi ci3re HcnaM^bi
yiipeTciH, apanapbinbi3fla sfliJWKneH yKiM 6epciH, KaaceTrijiiic-
Tepini33i K;aMTaMacbi3 eTciH a e n TaFaHbiH^aHMbiH. E r e p o n a p
6yn MiH^eTTepiH aypwc aTKapMaca, MaraH xa6ap 6epini3^ep,
OJiapAHH aca3acbiH 6epeftiH, - A e i m H .
Eip KyHi xajibiRTbiH apacbraaH 6ipey Kenin, Sip siciMHin
ycTmeH:
- MaraH HaKaKTaH HaKaK acy3 ziype coKTw-^en inarbiM
aHTaabi.
X&rracjja MscejieHin eraceH-TeraceiiiH cypacTbipaflbi. OiciMHin
aypbic icTeMereHfliri aHbiKTajiraHaa, OMap aidMfli inaKbipTbin
apbi3flaHraH Kicire:
- AJI, EHFLI ceH OHM y p , - fle^i OMap.
Mbicbipflbin SKIMI AMP H6H A c ce3 anbin:
- Ya, MyMHH^epaiH aMipinici! Erep 6yjian eTep 6ojicanbi3,
6yn yKiMini3 aiciMaepre Karrbi THe^i. Ci3fleH KefiiHrijiep a e 6yji
a^erri acanracTbipaflbi,- aefli. Xa3ipeTi OMap (p.a.):
- MeH Ajuiah EjiniiciHin e3i yrniH ae ocbiJiaii acacaraHbiH
Kepe Typa, 6acKajiap yiniH SyHM Here opbiHflaMaHHH?-
ziereHae, AMP H6H AC:
- Macejiem 6i3re KAJIFLBIPCAHTN, OHM 63iMi3 bip3a KMJICAK
6ojiMaii M a ? - a e n OMapabi ( p . a . ) KOHflipefli. YcTiHeH apM3

50 BaftxaKH, K3H3yji-yMMwib, 3/181-deH M. Kannbixusyii, Xaduaiepne


xaiipemi neuzaMdep ee acxa6biHbm Hiuadbiebi MycnyMawibiK, HcTaH6y
1980, 2:684.
66
JKaHHamnen cyuiHuiinemeH OH caxada
TycKeH 9KiM aype coKKaH a/iaMra KyH Tejien, KemipiMiH
anflti51.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) 6ip/ie Kafltip cypan acypreH gjifleSip
Kicmin Kactma 6apwn, Here Kafiwp Tinen acypremH
CYpacrbipflbi. Eyji Kici MycbiJiMaH eMec-ri. Kapi Kici canbiK
TejieHTiH^iriH, coHflbiKTaH m KefleHjieHreH^iriH aiiTTbi.
9flijierrin anrarbi OMap OapyK oraH Ka3biHa,qaH aiuibiK
TaraHbiHflaTTbipbin:
- Byjiap^bi »cac Ke3inae acyMbic icTeTKi3in, KapTaflraH
maKrapbiH^a g a n a r a TacTafi ajiMaiiMbn,- a e a i .
OMap OapyK TaFaHbiHflaraH 3KiMflepme eTe KaTan SoJiaTbiH.
OjrapflbiH KaHflafi ^ a 6ip sancbisflbiicrapbiH ecTice, oraH e m Ke3
acyM6an COJI caTmae mapa KOJiaaHaTbiH. XajiKHHa 6ojica THM
MenipiMfli e^i. Ojiapabin MScenejiepiH memy yrniH TbiHbiM
Tannaii Kbi3MeT eTeTiH.
XajiH^a 6ojibin TypraH Ke3iH^e xa3ipeTi OMap (p.a.)
MaflHHaHbin KemejiepiH ami apajian, KOMeKKe MyKTaac
anaMflapflw 63i is/ieiiTiH. Bip^e i y H acaMbiJibin Keme apajian
acypreH KesiH^e 6ip yiifliH acaHbraaH eTin 6apa acaTbin
KimKeHTan 6anajiapzibiH acbiJiaraH amw ^aybiCTapbm ecTifli.
Y f t a i n eciriH KaKKaH/ja, imTeH MOCKan afteji uibiKTbi. OMap
( p . a . ) Ganajiapflbin acbinay c e 6 e 6 i H c y p a a w . Ojiri sifeji eKi KyH
6oiibi Hap TaTnaraHflapbiH, 6anaJiapflbin aniTbiKTaH 6ypaTbiJibin
KbiJiaiiTbiHbiH, ojiapflbi an^an yHbiKTary y m r n K,a3aHra Tac
cajiwn KaHHaTbin acaTKaHbiH anTTbi.
MyHbi ecTireH OMapflbiH, acaHbi Typmirin Kerri. Ojiri afienre
6ipa3 Toca xypybiH, KaiiTa KejieTiHiH aiiTbin, aepey Ka3bmaaaH
yH, Mail, a3biK-TyjiiK neH KHiM-KemeK TOJIM aop6acbiH Hbirbma
cajibin, KeMeKKe MyKTaac Sanajiapflbin acapaeMme KycTaii
ymTbi. K^acbiHflarbi Kbi3MexuiiciHin aop6aHbi ajibin acypyre
Kamna eTiHreHiHe KapaMacraH:
- K^iaMene MeHin acyriMfli ceH apKajiaftcbin 6 a ? - jjen 6OH
6epMeai.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) anTbirbin ynre 6ap^bi. Oiieji
6ajiajiapbiHa TaMaK nicipin 6epai. Bajiananap TofibmraHaa raHa

51 Ta6av/im, 3:211; Kaimuxjiayfi, 2:687.


67
CaipiaK, caxadajiap
OMapflHR jcenijii acaii TanTbi. OJI acep,zieH Kexep/ie aiiejmiH
"Ajuiah ceHeH pa3bi 6OJICMH! OMap^MH opm>ma xajiH(J)a
S o j i y r a Heri3i ceH JiaHbiKCbin" Rermm Kyjiarbi uiajibin Kajww.
O n e j i icapauFbwa KejireH Kicimn xa3ipeTi OMap (p.a.) eKCHairin
6ijiMereH ae e^i 52 .
OMap OapyKTbin (p.a.) eji SacKapyaarbi acayanKepmijik
CE3IMI - SYKIJI A/IAM3ATKA KAHTANAH6AC YJ1""01161"6- OHBIR
" E r e p O w p a T e s e m m H acarajiaybiHAa 6 i p Tyiie acorajibin KeTce
HeMece 6 i p KOH c y r a 6aTbin e j i c e , OHMH ece6iH A j u i a h MeHeH
c y p a i i Ma a e n fcopKaMbm"; "KeMinijiiKTepiMjii MaraH ecKep-
TeTiH a^aM - MeH yrniH e n Mca^biH acaH"; " e r e p TaraHbiH^aFaH
3KiMflepiMHin 6 i p e y i 6 i p aaaMflbi opbiHCbi3 a o 6 i p j i e c e , MyHbi
MeH e c ™ T y p a oraH e i u rnapa KOJmaHGacaM, OJI a o 6 i p f l i MeH
acacaraHflan 6ojiaMbiH" AereH chhktm ajrrbiH apimepMeH
TapnxKa aca3buiraH OHWH OCM ce3/iepi - acaH ayHHeciHiH
aHHacbi. EJI SacKapynibiJiap ocbiH^an ce3iM^e 6ojiraH Ke3,ne
raHa, 6yKiji ajievme TypMbiCTbiK acaraaii Ty3ejiin, aceMicopJibiK
TMHbuibin, KOH ycTme 6o3TopraH acyMbipTKajiaraH MaMbipaacafi
3aMaH 6ojiapbi c e 3 c i 3 . B y r a H a ^ a M 3 a x TapHXbiH/jaFbr ajiTMH
r a c b i p ( a c p y c - c a a ^ a T ) a e n aTanaTbrn c a x a 6 a j i a p flayipi Kya.

naHFaM6apbiMbi3flbiH "MeHeH KeniH naiiFaM6ap KejireH^e,


OJI X a r r a S y j i b i OMap 6onap eai"53 aereH MapanaTbma He
SojiraH xa3ipeTi OMap (p.a.) Tyna 6oHbiHj;aFbi acbiji
KacHerrepiMeH ae epeicme TapTMMflbi. OJI an/ibiHFbi KaTapjibi
Tanya MycbuiMaHflapflbiH 6ipi 6OJI,ZIM. X a n n ^ a 6 o j i b i n TypraH
Ke3flin e s i H ^ e acaMayjibi inanaH KHin, K^aaHcna corbicbmaH
KOJira TycKeH ojiacajiapabi Kepin, KfeiHacbuia acbuian, "Here
acbuiaficbm, KaHTa acenicKe aceTKeHine KyaHGaficbiH 6a?"
aereHflepre, "apHHe KyaHybiM KepeK. Ajian^a MOJinibiJibiK;
•5)54
KejireH acepre aynmaHflbiK; neH peHiin Koca Keneai aen,
ayHHeHin armaMnibi 6aHJibirbiHa em KM3MKnaraHjibiFMH
KepceTKeH e a i .
¥ n b i MeH Kbi3bj oraH 6ip KyHi:

52 Ycdyji-sa6a, 4:67.
53 Thpmh3H, Manahfbif), 18.
54 KaHfluxjiayH, 2:848.
68
MaHHamneu c yuinuiinemen OH caxa6a
- Erep aswu, Kya™ MOJI TaraMaapMeH KopeKTeHcen,
KbHMeTinzii acaKCbi aTKapy yrniH icym acHHancbm, - aereHae
xajiH(})a OMap ( p . a . ) o j i a p r a :
- OpHHe, ceHflep MeHin acaraanbiMaw oHJiaiicbiHzjap. EipaK,
MeH eKi flocbiMHbiH (Ajuiah P a c y j i w MeH xa3ipeTi 3 6 y BaKip)
OCH acojijjbi TaH^araHAapbiHa Kya SOJIAHM. E r e p ojiapawn
acojiHHaH afibipbiJicaM, cwiapabm acaHaapbma aceTe ajiMaft,
aKbipeTTe 6 i p r e S o n a ajiMan KajiaMbiH, - g e n acayan 6epai.
T a r w g a Sip p e r i icejireHae Sbuiaii a e r e H e a i :
- AjmahKa aHT eTeniH! Bi3 6yjr eMipain Ji333aTTapbiHa K63
cy36eHMi3. Erep Sip K03bi coHbuiwn, oaaH asMai TaraMaapawn
nicipijiyiH, acy3iMHeH cycwHaap aaHbmaanbin aacTapKaHbiMa
3KejiiHyiH 6yflbipcaM, apHHe, Sya Sojiap eai. BipaK Si3 MyHaafi
ji333aTrrapabiH KapwMbiH o ayHHere Kanai>iprbiMbi3 Kejieai.
©HTKeHi Ajuiah "ci3 SapJibiK TaMarna HbirMerrepi ni 3ai ocbi
ayHHeae Taywcbin Smpaini3, ji933aTbm Tarrbinbo"55,- aenai-
MeH AjuiahTbiH SepreH HbirMerrepiH Syji ayHHeae TaywcKbiM
KeaMeiiai.
Cnpjia, Mwcbip, HpaK, ApMeHHH, 3 3 i p 6 a n a c a H , Ilapcbi
mbiraHarw, KppacaH ceKijiai ejiaepai KOJI acTbraa KapaTKaH
KyHaepain 6 3 i H a e ae, xa3ipeTi OMap (p.a.) ayHHemn enciHiiii
ji933aTTapbma K63 cajiMaaw, paKaTKa SejieHin Kyc acacTbiKKa
Sac KOHbin MaMbiK TeceKTe acaraaabi. BaiiJibiK neH ayHHere
KyHbiKnaii, Kapa SacbiHbin KaMbiH KymTeMeft, xaiibiKTbin
HrijiiriH oiinan, e 3 i m n KaaceTTijiirmeH oaapaiKiH acorapbi
KoflraH e a i .
OMap (p.a.) - TaKyajibirw aoHe KyJinibiJiwrbiMeH ae
mbiHHbiH yrnap 6acbiHaarw SipTyap Tyjira. EojiMbicbmaH
amyra Te3 OMap Kacbraaa Sipey Ky^paH OKbica, amybi Te3
TapKaHTbiH. Xa3ipeTi IIaHFaM6aphiMbi3abin: "AKbiperre
acayamca TapTbuiMacTaH 6ypbiH, 63aepini3ai Syji aynneae
acayamca TapTbinbi3aap" a e r e H ecHeriH yHeMi a c a a b m a a y c T a n ,
Kyaanabin KyTTbi KyHi acacTbiKKa Sac KOflpaa: "Eh, OMap,
SyriH A j u i a h yrniH He i c T e a i R ? " a e n cypaiiTbiH.

55 Axw<P, 20.
69
Cannon, caxadajiap
5KayaiiKepinijiiri MOJI, a/iiji xajiH(|>a ejiiMfli spAafibiM ecKe
cajiwn Typybi yrniH e3me 6ip Kbi3MeTiui TaraHbiimaH,nbi.
A n a H f l a caMaiibiHa aK TycKeHiH K e p r e H f l e "eHfli KaaceT 6 o j i a
KoiiMaccbiH," aen OHW Kbi3M6TiHeH 6ocaTnaH e^i.
FanaMHbiH, panbiM Hypbi MyxaMMea MycTacjjaHbin (c.a.y.)
KapanaftbiM, acynbiHbi eMipi OHM nspyaHa Kynre TycipeTiH.
Bip KyHi OMap OAPYK (p.a.) IIAHFAM6APBIMBI3ABIH y i i i H e
Sapaflbi. A j u i a h Ejiuiici (c.a.y.) KaMbicTaH a c a c a n r a H i u h z h h
YCTM/ie acaTbip eKeH. IHH/UH YCTIHE eui Hapce TecejiMenTi. Bac
HcaFbiH^a KypMa acanbipaKTapbmaH acacajibin, TepiMeH
n a n T a j i r a H 6 i p acacTbiK, a a r b i H b i n a c T b i H ^ a HJieHreH KiuiKeHe
Tepi r a H a 6 a p e^i. M y 6 a p a K a e H e c h i e TycKeH K a r r b i uiHflin
i 3 ^ e p i H K e p r e H OMapflbin ( p . a . ) K03flepiHe e p i K c i 3 a c a c K e i m i .
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oflaH:
- EH, OMap, Here acbuiaiicbiH?- flefli. OJI:
- O, AjuiahTbiH Ejimici! MpaH MeH BH3aHTHa HMneparop-
jiapbiHbiH caH-cajiTaHaTTM 6afl OMipjiepi eciMe TycTi. CeH
AjuiahTbiH Ejimici SonraHbiHa KapaMacTaH, ocbiHflaii acynbiHbi
TipniK Kemecin. CoraH TOJIKHMMH, aereH-^e, IIaHFaM6apbiMbi3:
- Byji flyHHe - ojiapjjki, aprw ayHHe - 6i3Aiici 6onFaHbiH
KanaMaiiMbicbiH?- ^en OMapAbi acySaTajjbi56. MiHe, Ajuiah
PacyjibiHbin (c.a.y.) eMip MeKTeSiH KepreH OMap (p.a.) m
FyMbipbiHbiH coHbraa .neiuH flyHHemH; eTKiHiui HbiFMerrepiHe
6 a c HMefli.
KapaHFbijibiK .zpyipiHfle xa3iperi OMap^bin (p.a.) Ke3min
acacayparaHbiH euiKiM KepMereH. Ajian^a MycbiJiMaH
6onraHHaH KeiiiH acyperi acyMcaK, ce3iMTan acaHe KOC acaHapbi
6 o T a n a n TypaTbiH a ^ a M r a aHHarwbi.
AaaM pyxbiHbin a3birbi, aiHHin Tyn Tiperi 6ojibin
Ta6bmaTbiH HaMa3 - xasiperi OMap (p.a.) ymiH AjuiahneH
SaiiJiaHbiCTbipaTbiH 6epiK Konip. TyH acapbiMbiHa fleftiH HaMa3
OKbin, acaH-T3HIMEH jjyra ETETIH OJI OT6acbiHflarbiJiapflbi ^a
TYHRI HAMA3RA "omSacbma HOMO3 onydbi dyubip, o3in de
ca6bipjibuibiKlneH HOMM OKybiH,dbi Mcanzacmbip. Cenen bip-
3MK, cypaMauMbi3, (Kepicimue) Eh ceni bip3biK,maHdbipaMbi3.

56 M.UIaKHp, 189-190.
70
JKmnamneH cyuiHiui/iemeH OH caxa6a
/KuKjL'bi mmuMce maKyajibiK, apKfiuibi nejiedi 57", - aereH
aHTTbl OKbin OHTaTblH.
PyxaHH 9JieMHi« Ka0TajiaH6ac ryjiracbi OMap OapyierbiH
acaMaraTneH HaMa3 oiy>in rypraH/ia acbuiaraH aaycbi COH,FM
KaTapaarbiJiapra fleftiH ecTijieriH. Ke6mece cojibiFbm 6aca
ajiMan aaiTapflbi coHbma aeniH OKyra aapMeHi KajiMaiiTbiH.
T i m i Kefifle ORbiraH KypaH aaTTapbiHbiH MamHe Tepen
SoHJiaraH c a r r e TanbiKCbin I o n i a n TyceTiH.
O J I HaMa3ra T y p r a H Ke3iHfle 6 y n /ryHHeMeH SafljiaHbicbiH
TOJIMK; y3in, 63IH yMHTbin KETETIH. Timi Q6y Jlyjiy ^EREH Kici
OHM HAMA3 OKbin rypraH KE3IHFLE Kejiin nbimaKraranaa, 63fflin
aHTybiHina "ymiHiiii peT nbimaK ypraHraFLENIHOHM HT eiceH"
AEN ofijian najiraH. B y j i - OHMH HaMa3ra KaHinajibiKTbi MSH
6eprenairiHin 6ejirici. IlbiinaKrajiraHHaH KeiiiH ecrneH TaHbin
>KaTKaH xa3ipeTi OMap^bin eciH acHHaTy yrniH KaHflaii inapa
KOJMANCA m 6ojiManTbi. COH^A OHM ACA^CM TAHHTBINAAP
"OHMH eciH HaMa3 r a H a acnrbrn ajia^bi" ^en, acaHMHflaFMJiap:
"o, MycbiJiMaHflapflbiH SMipinici, HaMa3flbin ya^biTbi icipfli"
AereH/ie, xajiH(})a OMap (p.a.) "HaMa3 OKMMaraHHbiH HcjiaMHaH
HOci6i acoic" flen 6 3 - e 3 i H e KejireH eKeH58.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) nbimaicrajiFaHHaH KeiiiH yni KyH eMip
cyp^i. 03me KacxaHAbiK acacaraH a^aM^M i3flen Ta6yflbi
6yHbipflbi. 03IH nbimaKTaraH a^aM KOH TepiciH acaMbmraH
acajiraH MycbiJiMaH, Ty6i HpaHflbiK, Ky<J)a 9KiMi Myrnpa H6H
LLl9F6aHbiH KM3Meraiici eKeHi aHbiKTanflbi. MyHbi ecTireH
OMap (p.a.):
- AjuiahKa uiyKip. AKbiperre AjmahTbin ny3bipbinzia
MaH^aftbi caac^ere mreH 6ipeyMeH ecemecneHMiH,- flen
MycMJiMaHHbiH KOJiMHaH K;a3a T a n n a r a i m M F M H a KyaH^bi. OHMH
KopbiKKaHbi - 6acniMjibiK eTKeH Ke3fle a6aHCbi3.ua xamcbiHa
3/lijieTci3 6ip yiciM 6epin, COJI yrniH Kyp6aH KerriM 6e aereH
OHM efli. COH^MKTaH aa A6flyjmah H6H A66acTbi acaHMHa
inaKbipbin:

57 Taha, 132.
58 Ta6a%am, 3:350; KaH/ihixjigyii, 4 : 1 4 3 9 .

71
CaHJiaK, caxa6ajiap
- M e H acannbi xajiKbiMHMH niKipimn Kanaaii eKeHiH 6 i n i n
Kenyinai c y p a i i M b m , - a e a i .
A6aynnah xanbiKTbin apacbmaa 6ojibin KanTKaH con:
- O, MyMHHflepaiH SMipmici! MycbinMaHaapaaH Kan TonKa
Ke3flecceM, ceH ymiH 6ajiajiapbiHaH afipbinraHaaH KO3 acacbiH
TQKKemH KepfliM,- aen KeniniHaeri KyaiKTi KeTipreH eai.
©MipimH; COHFM aeMme aeiiiH KyHai3 KyrnciaeH, TyHae yHKbiaaH
aiibipbUTbrn, TbiHbiM KepMen xanKbiHbin acaraaiibiH oiuraraH aain
6acnn>i apanapbmaH y3inin Kerin 6 a p a acarKaHaa eni Kajiainna
>KburaMacbiH. ByraH KapaMacran on: " . . .xanKbiM-Hbin KaMbiH oiuian
esiMai Karrbi HiapniaiTbiM. Yii iniiMe icapan anMaabiM. Conna aa
M a p a n a n a n y SbuiaH xypcbra, erep aca3ara xaprbmyaaH aKbiperre
KyTburap SoncaM coraH aa pH3aMbm", - aereH59.
Xa3ipeTi OMap (p.a.) KaiiTbic 6onap Ke3ae xanH(J)a
TaraiibiHaan KeTKeH acoK- B y n acayanTbi icTi o n rtaHraM6apbi-
Mbi3abin >KaHHaTneH cymHmineHreH caxaGanapw Onn H6H
B 6 y T a n n 6 , OcMaH H6H A(jxJ)aH, A 6 a y p p a x M a H H6H Ay(J), C a r a
H6H 36y YaKKac, 3y6aHp H6H OyyaM acaHe Tanna H6H
¥ 6 a H a y n n a h K a ( p . a . ) acyicren, y m KyHHin iiuiHae apanapbmaH
6 i p e y a i xanH<|)a eTin TaraHbmaaynapbiH Tancwpabi.
Aacan acacTbirbma 6ac Konp anabmaa OMap OapyK (p a.)
ynw A6aynnahTbi Kacbma maKbipwn anwn, KapbnaapbiH
Teneyai ecneT eTKeHHeH Kenm MyMHHaepain aHacw Aiirna
aHaMbnra 63inin IIaHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) 6eH 06y BsKip-
ain (p.a.) acaHbma acepneHyi ymiH pyKcaT cypayra aci6epepae:
- MyMHHaepaiH; aHacbiHa 6apbin, OMap caneM aiiTbin
acaTbip ae. Eipaic, Mem MyMHHaepain aMipmici aen airnia. MeH
6yaaH Syjiaii MyMHHaepain aMipmici eMecniH. OraH: "Xaira6
ynbi OMap aocTapbiHbin Kacbma acepneHy ymiH pyKcaT
cypaiiabi a e " , - a e n Tancbipaabi.
A6aynnah aKcciHin 6yn caneMiH aceTKi3reH Ke3ae, Aiiiua
(p.a.) aHaMbi3 e c i n ep OMap (p.a.) ymiH K63 acacbiH T e r y a e e a i .
CaneM 6epreHHeH KeiiiH aKeciHin eTiHimiH aceTKi3reHae A n u i a
aHaMbi3:

59 KaHflbixnayfi, 2:699; M. IIIaKtip, 271.


72
JKaHHamnen CYuiiiuiviemeii OH caxa6a
- Heram^e 6yji acep,gi MeH 93iM yuiiH caKTaraH e^iM. Bipaic;
63IMAIKIHEH r e p i OHWH KAJIAYWHWN 6ojiraHbiH KAJIAIIMWH-
« -60
flenai .
OcbiJianma SyKiji ryMbipbiH xajTRbiHbiH nrijiiriHe apHaraH
xajiH^a 63iHin en aca^cbi KepreH acaHe cojiapra yncayra
T w p w c w n 6aKKaH eKi acaH AOCMHWH acaHWHa acepjieH^i.
Xajiperi OMap 6ipHeme per yfijieHin, SanaJTbi-marajibi fkwiraH.
BajianapbiHbiH xepreyi TaHbiMan. Ojiap: naHraM6apbi-Mbi3,nbiH
(c.a.y.) acySaiibi, MyMHHflepwn aHacw - xa3iperi Xa(J>ca (p.a.),
KeMewrep api xa/mc ranbiMbi - A6flyjinah H6H OMap,
KahapMawibrFbiMeH HcjiaM acojiwima Kbi3MeT ernceH YSannynjiah,
napacaxbiMeH acaHe xaKyajrbiFbjMeH Mauihyp - ACWM.
06y EairipzieH (p.a.) KeniH xaimfjia 6ojibin caitnaHraH OMap
OapyK MYCBUIMANNAPABI OH acwji 6ACKAP^bi. OHMH KESIIME HcjiaM
MeMJieKeruiin acep ejmieMi 2251030 mapiiibi KM.re acerri. HcjiaM
MeMJieKeriHiH ocwjiainua KeneioiHe acaranw COJI K63aeri
MycbuiMaHjiapAbiH flinzii acaio/iaFbi uibiH biKbinac- Kyji-HiMHbicxapbi,
uienix 6ojiy, AnnahXbiH pH3auibuibirbma 6ejieHy KyuiTapjibiKrapw
ce6en 6ojiraH eai. Xajiperi OMap^biH (p.a.) xanH(J)a perinne eji
SacKapy caacarbmaa yinceH pan ancapraH-AbiFw aKHKax. EJI 6acKapy
icinue OJI MBMAHFLAFI ACANAJIBIKRAP EHRI3AI:
1. MeMJieKerri 6acKapy yuiiH Kenec MaacijiiciH icypflbi. Byji
MaacijiicKe en iuiiH^eri aGbipoanw Kicuiepfli iuanbipraH.
Xa3iperi OcMaH, OJIH, A6^yppaxMaH H6H Ay(J), Mya3 H6H
)Ka6aJi, 3aita; H6H CSSHT, ¥6afi H6H Kar6 (p.a.) CHSIKTW ATAKXBI
caxaSajiap OCM MaacijiicriH RYPAKXBI Myuiejiepi eai.
2. MeMJieKexxi aKiMiuijiiicrepre GeJifli.
3 . MeMJieKerriK MeKeMejiep^eri KH3MeTKepjiep yuiiH acana
aco6aiiap acaca^bi. KM3MexKepjiep^iH acajiatcwcwH Kexep/ii.
OKiM^epre xajibiKKa yHaMaHTWH apeKerrepre SapMayjiapw
acafljibi aHT KaSbumaxxbi. Kbi3MexKepJiepaeH Kbi3MeTKe anbiH-
raH Ke3flepiHeH Sacxan AyHHe-MyjiiKxepi acaiuiw MajiiMer
ajibiHbin, COJI acbumapflbin iuiiH/ie Maji-MyjiKi Te3 apa/ia
Ke6eHexiH 6 o j i c a , acayamca xapxbiJiaxbiHAbiKxapbiH, aKiMflepflin
acwji cafibiH KaacbijibiKKa KejireH Kes/iepiH^e xajibiKneH

60 M.IIIaKHp, 268-269; A.Kypy«a H , 152-153.


73
CaijJiaK, caxadajiap
Ke3aecyjiepiH, erep Sip Kbi3MeTKepaiH y c r i H e H apbi3 a c a 3 b i a c a ,
ICTIH AHBIK-KAHHFBIHA K63 »ceTKi3y y m i H y n i aaaMHaH TyparaH
KOMHCCHH Kypwjiwn TeKcepy acypri3ijieTiHiH MAAIMAEAI-
1. 3KOHOMHKa c a n a c b i H a a r w acaHajibiicrapbi: coFbicwn
ajibmraH acepaepai MeMJieKeTriici aen acapHjman, OHM
aceprijiiKTi xajibiKTMH KOJibiHa 6epin cajibiRTbi a3aiiTTbi. Byji
aaaMaapabiH cajibiKTbi TeJieyiH apiTbipbin, SacRa acepjiepaiH; ae
ajibiHywH Te3aeTTi.
2 . OflijieT a c y i i e c i H opHaTybi;
3. HcnaMflbiK, aca3aaay KyKbiFbiH peTKe Kejrripai. OJI
TypMeaepai K y p a w ;
ajirauiKbi
4. Typa^Tbi acane TapTinri acKep Kypy iciH KOJira ajiybi;
5. MycbiJiMaH e M e c uieT e a a i K T e p a i H MycbiJiMaH MeMJieKeTi
aHMarbiHfla cayaa acacayaapbiHa p y K c a T 6epai;
6. EimciMi aeon acaHe K a p T a n r a H Kapaycbi3 a h y a H J i e p MeH
x p H C T H a H a a p r a aiijibiK T a r a H b i H a a a w ;
7. }Kbiji caHaybraa xnacpaHbi Heri3 eTin anbin, MycbiJiMaHina
acbiJi caHayqbi 6acTarrbi 61 .
MeMJieKeTTiH 6 a c r a KW3MeTiHiH 6ipi - 6 i a i M a i a c a i o e K e m H
acaKCbi 6ijireH OMap ajibmraH acepjiepae MeKTemep anibin, COJI
acepjiepre KypaH acaHe HcjiaM ainimH Heri3ri 3aHabiJibiK;Tapbi
MeH oMip cajiTbiH ynpeiy yrniH M y r a r r i M a e p aci6epai. Kbi3MeTiH
MiHci3 aTKapyw yiniH MyraniMaepre acoraprbi MOJiuiepae
acanaKbi TaraHbiHaaaw62-
QpHHe, xa3ipeTi OMapabin (p.a.) eHri3reH acanajibi^Tapw
MyHbiMeH raHa ineKTejiin KaJiMaraH. OJI SacKapy iciH acaKCbi
M e n r e p r e H , n a p a c a r r b i , K e p e r e H K e u i S a c u i b i e a i . >KeTeKuiiHiH
6oHbmaH Ta6buiaTbiH 6yKiji KacHerrepre ne 6ojiaTbiH. CoHina-
jibiKTbi Ken afiMaKKa ne 6ojiraH MeMJieKeTTi 6acnapbin Typra-
HMHa KapaMacTaH, eTe KapanaiibiM ryMbip Kenrri. MyHinaMa
6aiiJibiK neH 6HJI1K OHH MacaiipaTnaabi. TyraH-TybicbiHbin
KaMbiH eMec, xajiKbiHbiH KaaceirijiiriH naMTaMacbi3 eTyre
MajibiH aa, acaHbiH aa aaMaaw.

61CaxaSiuiep ancuKjioneducu, 1:66; A. KypyacaH, 127-141.


62A. Honyn, Eyrnn HCJIOM mapuxu acpy caadam IJeueaM6epuMU3 ee acxa
A. TeHHcejiH, McmanGyji, 1 9 8 5 , 1 : 3 1 7 .
74
ManHamnen cyuiHiumemen OH caxa6a

3. OcMaH 3yH-HypaHH

dpKWHijf MsHHamma 6ip docu dap. Meuitf


)K3HHammasbi docbrn - OCMOH ".
(XaaHc)

OcMaH H6H A4>4>aH xHacperreH 47 acbm 6 y p u H TantJiTe


ayHHere Kejiai. OJI IIaHFaM6apbiMbi3aaH (c.a.y.) AJIRA acac
Kirni.
Gtceci AcJxjjaH cayaaMeH aHHajiwcaTbiH 6 a n Kici 6ojiaTbiH.
OJI cayaa MaKcaTbiMeH C n p n a r a acacaraH canapbiHwn 6ipiHae
KaiiTbic 6ojiaw. QKecmeH OcMaHra Mnpac peTiHfle Ken SaftjibiK
Kanabi. OcMaH aa cayaaMeH aiiHajibiCTbi. OJI Ken Ta6bic
Ta6aTbiH acaHe KOJiMHaarbi MyMKiiiaiKTepai nafiaajiaHbin,
xajiKbiHa yHeMi acaKCbuibiK acacaiiTbiH. CoHabiKTaH xajibiK
OcMaHaw acaKCbi Kepin cbiiijiaHTbiH. OHMH; acawnuui
aayipiiweri eMipi acaitubi aceTKeH MSJiiMerrep ocbi raHa.
OHMH ACAHHJMA Ke3iHaeri eMipi ae 6acKa
caxaSaJiapaiKiHaefi eai- CaxaSajiapabiH, MycbiJiMaH SonMacTaH
6 y p b m r b i eMipjiepi acaiuibi MajiiMerrep TOJIHK 6ojiMaraHMeH
MycbuiManabiKTbi Ka6buiaaraHHaH KeiiiHri y j i r i - e H e r e r e TOJIM
eMipjiepi acafijibi MajiiMerrep caKTanwn, 3aMaHbiMbi3ra aeiiiH
Kejiin acerri. Oaapabi eMipre Kairra TyawpraH HcjiaM eai.
MiHe, ocbiHbin H9THaceciHae caxa6ajiapabm acapKHH eMipjiepi
TapHXTa ajiTbm apinrepMeH HaKbiurrajiaw.
IIaHraM6apbiMbi3abiH 3KaHHaineH cyiiiHiiiijieHreH ymiHini
xajiH(|)acbi - OcMaH (p.a.) aaemijiiK neH ap-yHTTWH; acapKWH
y j i r i c i . OHMH, TA6HRATBI eTe acyMcaK, KepKeM MiHe3ai acaHe
TypambiJiabiKneH 6ipTyrac 6ojibin KeTKeH-ai.
3 6 y BaKip CbiaawK ( p a.) MycbiJiMaH SojiraHHaH KeniH X a K
a m i HcjiaMaw e3iHin acaKbiH a o c T a p b m a yarbBaaii SacTaabi.
Coaapawn 6ipi - ocbi OcMaH. 9 6 y BaKip oraH HcnaM acaitaw

75
CatyiaH caxadajiap
aiiTKaima, 3emH Koiibin Tbmaan, aHTKaHaapbma KbnbiFyuibuibiK
KepceiTi. CoflaH KeiiiH eKeyi Sipre PacyjiajurahKa (c.a.y.) 6apabi.
IIaHFaM6apbiMM3 (c.a.y.) OcMaHra:
- AjuiahTbiH paKbiM^biJibiFbi 6ojiraH )KaHHaTKa yMTbia. M e H
c a r a H acaHe 6 y K i a a a a M a a p a w Typa a c o a r a 6acTayuibi p e T m a e
aci6epiaaiM. AJUIAHTAH GACKA em6ip TAMP >KOK,- aen K^YPAH
OKMflW-
Xa3ipexi OcMaHHbin acaH ayHHecm Hjiaxn ce3aepain cwpjibi
TapTbiMflbiJibiFbi 6aypan aaaw. BipaeH acypepiH ae, TiniH ae
KaaHMara Kea-ripin, MycwaMaH S o a a b i . B y a ce3iMai KeiiiH o a
6biaaHHia aceTKi3reH eai:
- PacyaaaaahTbiH ay3bmaH ecTireH aaramKbi ce3aep
coHiuaabiKTbi acepjii eai, KaaHMa mahaaaT ay3WMHaH epiKci3
Teriae 6epai --
Oa 34 acacwHaa MycwaMaH 6oaaw. )Kac, biKnaaabi
cayaarep 6oaaTbiH. 03miH 6oiiHHa acapacbiMan cajiMaKTbi
MiHe3i 6ap OcMaHHbiH MycwaMaH 6 o a r a H H H ecTireH HeMepe
aracw XaKaM H6H Q6yji A c arnyaaH acbmaaHbin KeTe aca3aaaw.
OHH 6ip AINREKKE 6aiiaan: "Bya aiHai TacTan, aTanapbiHHbiH
aiHiHe KaiiTa opaaMaHbiHina c a r a H xaMaK >KOK",- a e a i - OCMBH
"AaaahKa aHT eTeMiH, 6ya ainHeH 6eT 6ypbin aTaaapbiMHHH
amiHe KaHTnaHMbm" aen aacaaaaH a a KaHMWKnaHTbiHbiH
aiiTTH. ByraH K63aepi aceTKeH TybicTapbi apa Tycin, OHH
KyTKapbin K a a a n 6 3 .
HcaaM KeaMec SypbiH 96y JlaxaS-rin yaw ¥T6a
naHFaM6apbiMbi3awH ( c . a . y . ) KW3bi PyKHara yitneHreH eai.
IIaHFaM6apbiMW3abiH ( c . a . y . ) acana 6 i p AIHAI yaFbraaaraHbiH
ecTireHHeH KeiiiH ¥T6a riaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.): "ceHin
Kbi3binabi aa, yarbnaaraH aininai ae KaaaMaHMbm",- aen
xa3ipeTi PYKHHMEI-R aacbipacwn Kerri. OCM3H (p.a.)
riaHFaM6apbiMH3aaH ( c . a . y . ) PYKHHHH 03iHe HeKeaen K o c y b m
OTiHin, oraH yiiaeHeai.
MyinpiKTepaiH KepceTKeH KopabiKTapbi MeH
syabiMabiKTapbiHaH nyrbiay yrniH 3(|)HonHHFa hnacpeT eTKeH

63TafiaKam, 3:5; XajiaGn, Mticany.nb 'yion ac-cupamyjt-xwia6m, EefipyT


1980,1:446.
76
XSHHAMNEN CYumuiinemeH OH caxa6a
aJiraniKbi 15 Kicuiiic Tonran immae xa3ipeTi OcMaH MeH
acy6aHbi PYKHH aa 6ap eai. Ajuiah Ejmiici OcMaHHbm SapineH
SypbiH a c o n r a nibiKRaHbiH e c r i r e H a e :
- OjiapAbiH aocrapbi - Armah. OcMaH - JlyrraH (a.c.) KeniH
oTSacbiMeH hHacpeT eTKeH a n r a n i K b i a a a M , - a e a i 6 4 -
O c M a H ( p . a . ) ETE H33IKTIRIMEH KaTap M M E 3 I AE TMM acyMcaK
eai. MeKKeae MympiKTepain KepceTKeH KHbmabiKTapbi OHUH
H93iK Ta6HFaTbiHa aywp THreHaiKTeH api 3(J)HonHara hHacpeT
eTKeHaepre MycbiJiMaHaapabin irniHae ojiapra en acaKCbi
KaMKopmbi 6 o n a anaTMH O c M a H e K e m H 6 i n r e H A m i a b P a c y j i b i
OHM COJI ACAKKA a c i 6 e p a i .
34>HonHaaa Sejrrijii Sip yaKbiT RajiraHHaH con, "MeKKejihc
MympiKTep MycbiJiMaH SojibinTbi" aen acaiibuiFaH acancaK
xaSapaw ecTireH OcMaH (p.a.) MeKKere Kama opanabi. Eyji
xa6apawn Heri3ci3 eKeHairiHe K63i aceTKeH OJI KaifraaaH
M a a H H a r a hHacpeT e r r i .
OHbin e n H e r i 3 r i e p e K i u e J i i r i - 6 n a 3 b i a b i r b i MeH yHHabiFbi.
A i i m a ( p . a . ) aHaMbi3 p n y a a T eTKeH 6 i p x a a H c m a e S b i a a f i a e i i a i :
"Bip Kym Pacyaajuiah ycTiHe acaMbuiFbicbm acaMbiabin
aeMaabin acaTKaH Ke3ae Q6y BaKip Renin, yftre Kipyre pyKcaT
cypaabi. Pacynajijiah e3iHin KyiiiH 6 3 r e p T n e c T e H oraH K i p y r e
pyKcaT 6epai- On cypaiiTbiH HapcenepiH cypan SojiFamiaH
KefiiH iiibiFbin KeTri. CoaaH KeiiiH OMap Kejiai,
nanraM6apbiMbi3 acaHe acaraaiibra em 63repTnecTeH, oraH
pyKcaT 6epai- CoaaH KeiiiH OcMaH Renin pyKcaT cyparaHaa,
IIaHraM6apbiMbi3 Typwn, ycri-SacbiH Ty3eTTi. MyHbi SaHKaraH
Aiima aHaMbi3:
- Ya, AjuiahTbiH Emuici! 3 6 y BaKip MeH OMap KeareH
Ke3ae acaraaiibinbi3abi em 63repTneaini3, OcMaH KeareHae Here
e3repTTini3? - aerenae, ApaaKTbi Eaiui (c.a.y.):
- OiiTKeHi OCM3H - eTe yajimaK. IlepimTejiepain yajibin,
KbicbuiraH a a a M b m a H MeH K a a a i i m a KbicbiJiMaiibiH?"- a e r e H 6 5 .
9 6 y M y c a a a - O m ' a p n 6biJiaii a e i i a i :
"PacyjiajuiahneH 6ipre 6ip y i i r e K e a r e H a e O n ( c . a . y . ) MaraH:

64 ffncanyjib 'yiou, 1:446.


65 MycjiHM, (Padauny-c- caxa6a: 26-27.
77
CaijjiaH, caxa6ajiap
- EciKTiH; ay3biHaa xyp acaHe pyKcaTCbi3 eunciMai yiire
Kipri36e,- aeai. EipasaaH con 0 6 y Baicip Keaai.
- EH, Ajuiah Ejimici, 06y BAKIP Renin Typ,- aeaiM.
- Yiire Kipri3 »c3He 3KsHHaTneH cyiiiHiuine,- aeai.
OflaH KeiiiH OMap Keaai. OraH aa cojian aeyiMai 6yHwpaw.
OflaH KeiiiH OcMaH Kejiai- OraH 6biJiaii ae:
- O H H iuiKe Kipri3, 6acbraa KeaeriH KUBIHABIICRAPRA
6 a f l a a H H C T H OHH a a )KAHHATNEH c y i i i H m i a e a e n 0CM3HHHH
3yH-Hyp9HHHin 5KaHHaTneH cyiiiHuiiaeHreHaepaeH eKeHiH, api
KeaemeKTe OHMH 6acbma yaKeH KHBIMUBIABIKTAPABIH
KeaeTiHiH a a a H H a a a aiiTHn K e i r i 6 6 " .
Xa3ipeTi OcMaH (p.a.) acy6aiiH PyKHHHbm HayKacTaHybiHa
SanaaHbicTbi Eaaip corbicbraa Karaca aaMaan.
IlaHFaM6apHMH3aaH (c.a.y.) corbici^a Karacnayra pyKcaT
anraHHHa KapaMacraH, Eaaipaeri uiaiiKacKa Karaca ajiMayatm
KaiiFHCbi acaHbra a c e r i a e n acereH-ai. PyKHa (p.a.) HayKacbiHaH
aftbira ajiMafi Kafirac 6oaaw. Eaaipae MycbiJiMaHaapabiH
acenicKe aceryi OcMaHHbiH KanrbicbiH KyaHbiinneH
aaMacTbipabi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) EaaipaeH opaaraH con OcMaHFa (p.a.):
- CeH Eaaipre KaTbicnacaH aa 6ip meHnriH caya6bm
aaabiHaen Tarn 6ip cyinHini xa6ap aceTKi3ai.
CoaaH KeiiiH naiiFaM6apHMH3 (c.a.y.) eKiHini KM3bi-
YMMyryacYMai OcMaHMeH HeKeaecTipeai. OcbiaaH KeiiiH
xa3iperi OcMaHFa "3yH-HypaHH" (KOC HypabiH neci) aereH eciM
6epiaai.
YMMyryaciM (p.a.) aynne caaraHHaH KeiiiH ae
IlaHFaM6apHMH3 (c.a.y.) "KbipbiK KM3hm 6oaca, oaapabi Tyrea
OcMaHra Kyiieyre 6epep eaiM" aen Kyiiey 6aaacbiH acySaTKaH
eai .
XnacpaHbiH TepTiHini acbiabiHaa 6oaraH «3aTyp-PHKa»
coFbicbiHaa IIaHFaM6apHMbi3 (c.a.y.) OcMaHan MaaHHaaa
83miH opHbma yaKia eTin Kaaanpaabi. EyaaH KeiiiHri

66 THPMH3H, MmaKu6:19.
67 ycdyji-m6a, 3:378.
78
JKaHHamneH cyuiHiuuiemeH OH caxa6a
coFbicTapflbin SapiHe naTbicnaH xa3ipeTi OcMaH^w
«XyaaH6iiH» KejiiciMi Ke3iHfle IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
KYpaHbiniTapra Ejirni erin aci6ep,ni. Xa3ipeTi OcMaH MeKKere
Kejiin, HHeTmin TeK KaHa YMpa KaacbiJibiFbiH acacay eKeH/jiriH
aHTbin TyciHflipce fle, MympiKTep oraH Kacapbicbin Sbijiaii fle^i:
- CeHi aci6epreH a^aMra 6apbin airr. OJI eniKamaH MeKKere
Kipin, K^arSaHU Tayan ere ajiMafiflbi. Ajian/ia ceH 63in Tayan
eTKiH Kence, 6i3 Kapcbi eMecni3,- aeai. OcMaH ojiapra 6buiaH
Aen acayan KaHTap/ibi:
- Pacyjiajuiaii Tayan eTneinHine, MeH ae K^arSaHbi Tayan
eTneHMiH.
KypaiibiinTap 6yji ce3^i ecrin amyjiaHbin, OHM 6ip niaMa
yaKbiT KaMay/ia ycTaHflbi.
OcMaH 3yH-HypsHHHiH KaMayra anbiHFaHflbiFbi Typajibi
xa6ap MycbiJiMaHflapra "inainT SOJIAM" flen acancan acerri. Byji
MycbiJiMaHflapflMH aniy-bi3acbiH Tyflbipflbi. HjiahH yaxn
IlaHFaM6apMMM3Fa (c.a.y.) cepT 6epy/ji 3Mip erri. EyKiji
MycbiJiMaH/iap PacyjiajuiahKa 6aFbiHbin, Ajuiah acaHe OHMH
PacyjiMHMH acojibiH^a KacbiK KaHflapbi KaJiraHina maHKacyra
cepT 6ep^i. Pacyjiajuiah 6ip KOJIMMCH e3i yrniH, eKiHini
KOJiMMeH OcMaH yrniH cepT Ka6bm.aa.abi. Byji cepT HcjiaM
TapHXMHfla "Pn^yaH cepTi" .zien aTajibiH^bi.
MyHbi ecrireH MympiKTep KopKbin, xa3ipeTi OcMaH^bi
6ocaTbin aci6epefli. Bipa3 yaKbirraH con OcMaHHbiH aMaH-eceH
opajiyti MycbiJiMaHflapflbi 3op KyaHbiniKa Sejie^i. OraH
"K^ar6aHbi T a y a n eTKeH nibirapcbiH, cipa" flereH^e, OcMaH
ojiapra:
- AiiJiahKa aHT eTeMiH. Erep Pacyjiajuiah XyflanSHajia
6ojibin, MeH MeKKere 6ip acbui KancaM Aa, OJI (c.a.y.)
^ar6aHM Tayan eTnemmne, K^arSaHbi acajiFbn 63iM Tayan eraec
efliM,- zien acayan Gep/ji68.
OcMaH (p.a.) KeniHri corbicrap/ibiH 69pme XaMSap,
MeKKeHin ajibiHybi acaHe Xaya3HH ypbicbiHa 6acTaH-aaK
KaTbiCTbi. XyHSHH coFbicbiH^a flyan Topi3^i 63 fleHejiepiH

68 Cupa, 3:330.
79
Cannon caxa6anap
xocbin, IlaHFaM6apbiMbi3flH (c.a.y.) aynmaHHaH KH3FbiiuTaH
KopFaiuTaFaHflapflbTH apacbmaa OcMaH AA 6ap EAI.
TaSyK coFbicw - HcnaM TapHXbmaaFbi en Manbnau
OKHFaaapabm 6ipi. Xa3ipeTi 0CM3H OCH coFbic^a acapaeM
peTmae CnpHara aci6epy yiniH aaHbmaaraH yrn acy3 TyiieHi
acyriMeH Koca 6epai, api MMH aHHap aKina acaHe eay aT
6aFbiniTaraH eai. naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHMH 6ya
acoMapTTbiFbma 6aiiaaHbicTbi, "6yaaH KeiiiH icTeirriH KaTeaepi
OcMaHFa 3HHH KeaTipMeiiai" aen cyinHininereH 6oaaTbiH69.
}KoMapT caxa6a OcMaH SaiiabiFbiHbm myKipiH e T e y yrniH
MyKTaac aaaMaapra yHeMi cwii TapaTaTbiH. MaanHaaarbi
auiTbiK Ke3iHae OcMaH (p.a.) CnpnaaaH acy3 TyiieHiH a c y r m a e H
Meamepae acTbiK aabin Keaeai. Eya Snaaiiabi caTbin aay ymiH
caxa6aaap OHMH Kacbma acyripicin Keaeai. BipaK OcMaH 3yH-
HypaiiH oaapra: " c i 3 a e p a e H acaKCbi, ci3aeH Moa aKbi 6epeTiH
aaynibiM 6ap",- aeai. Carbi cbiHbin, yHacbipracbi TycKeH
caxaSanap 6yHbi 36y BaKipre aceTKi3in, OcMaHHbm 6ya
apeKeiiHe peHiuiTepiH 6iaaipai- 96y BaKip (p.a.) xa3ipeii
OcManabi SapineH acaKCbi TaHbiraHabiKTaH, oaapra:
- Oa PacyaaaaaiiTbiH Kyney 6aaacbi 6oay apKbiaw
KypMeTKe ne 6oaabi. DKAHNARRA aa - OHHH acoaaacbi. Ci3aep
OHM KaTe TyciHreH 6oaapCbi3aap. ^Kypinisaep, 6ipre 6apbin
acaraaiiabiH aHbiK-KaHbiFbiH e3iHeH cypafibiK,- a e a i .
XanH(j)a 36y BaKip xa3ipeTi OcMaHFa 6apbin:
- Eii, OcMaH, caxaSanap cemH ce3aepine peHacinTi.
OaapabiH MeceaiH Here KaiiTapaMH?- aereHae, OcMaH (p.a.) :
- Eii, PacyaaaaahTbiR xaaHcjmcbi! OaapaaH acaKcw aaynibiM
6ipre aceii acy3 6epeai. MeH ae 6HaaiiaM 6ipre aceii acy3
Gepyinire carrbiM,- aeai.
OcMaH 3yH-HypaiiH 6ya ce3aepiMeH KepyeHaeri Man-
MyaKiH Aaaah aconbmaa caaaKa KMabin 6epreHairiH aiiTKaH
eai. A3 yaKbnraH con acy3 Tynere apTbiaraH acraKTbi
MaaHHaaarbi naKbip caxa6anapra TeriH TapaTbin aci6epai.
Xa3ipeTi Q6y BaKip 6yraH Karrbi KyaHbin, OcMaHHbm
MaHaaiibiHaH cyiiai.

69 THPMH3H, MaHai$bi6:19; Xaxmy-c-caxa6a, 2:97.


80
MaunamneH c\uiHiu'uiemen OH caxa6a
B i p a e x a 3 i p e T i OCMSH a j i e M ^ e p r e PAKBIM eTin aci6epijireH
ApaaKTbi EJIMIHIN (c.a.y.) yniHae KopeicreHeTiH aabiKTbin
KajiMafaHbiH ecTin, COJI apa.ua 6ip ceMi3 KOH, 6ipa3 YH a o n e
Man ajibin, Aiima (p.a.) aHaMbn^bin yiiiHe ajibin Gapa^bi. OJI:
- EII, MyMHHaepain aHacbi! Pacynajuiah MyHbi 6acKa
aiieJiflepiHe ae Teric 6eJiin 6epeTiHiHe em KYMSHIM acoK. BipaK,
MyHbi acacaMacbiH. ©imcem MeH ojiapra a a Typa ocbmaan
M e j i m e p a e A^BIK a c i 6 e p e M i H , - a e a i .
Annah Pacyjibi (c.a.y.) xa3ipeTi OcMaHHbiH, MapniriH
e c r i r e H Ke3fle:
- E h , Pa66biM! OcManHbin eTKeH acaHe K e n e m e K T e r i , a c a p n a
acaHe n y n n a KyH3JiapbiH K e m i p e r e p ! - a e n i t y r a e i r i .
Xa3ipeTi GJIH OAXNMA AHAMBNRA yiiJieHep Ke3iHae TOH
mwrbmaapbiH eTey ymiH KaJiKanbiH 6a3apra caTyra ajibin
mbira^bi. Ea3ap.ua OcMaHra Ke3flecin, yHJieHeTimH aiiTbin,
cyinHmi cypa^bi. Toil uibirbiHflapbm KeTepy yrniH KaJiKaHbiH
caTaTbiHbiH aHTaflbi. OcMaH (p.a.) 480 .zmpxaM Tejien,
KanKaH^bi caTbin ajiflbi. Co^aH Kenm Ojinre 6ypbijibin:
- EH, OJIH! Ajuiah acojibinzia Rbi3MeT eiyin ymiH 6yji
KajiKaiiAbi c a r a H T o f i b m a TapTy eTeMiH. B y j i KaJiKaH ceH CHARTM
HcjiaM KahapMaHbma raHa jiaiibiK, - zie/ii.
A T a n OTKen^eii, x a 3 i p e r i OcMaHHbiH e n yjiiceH epeKmeniri -
acoMapTTbirw. OJI Maji-MyjiKm Ajuiah acojibm^a acyMcay^aH em
TapTbm6aiiTbiH. Bipge MycbiJiMaH/iap aybi3 cy Tannafi
KHHajiflbi. PyMa KyzibirbmaH 6acKa imep cy Ta6a ajiMa^bi. Byn
KyabiK Sip Hhy^HfliKi 6ojiaTbiH. Cyflbi MycwjiMaHflapra eTe
KbiM6aT 6araMeH caTaTbiH. Byji acaraaii IIaHFaM6apbiMbi3,nbin
(c.a.y.) acaHbma KaTTbi Sairbi. CaxaSajiapMeH 6ipre OTbipraH
6ip C9TTC, PyMa KyzibirbiH KIM caxbin ajica, >KaHHaTTa m OHbin
ocbiraH yKcac Kyaurbi 6ojiaTbiHbiH IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
aihTbi. MyHbi ecTireH OcMaH SipaeH, COJI shyflHfli Taybin
ajibin, KyzibiKTbi caTbin ajirwcbi KejieTimH aiiTaflbi. fthymi
KygbiKTbi TOJibiK c a i y r a KeH6eii, eTe KbiMSaT 6 a r a r a OHbin
acapTbicbiH raHa cairbi. OCMBH KyaHbiniTaH Te6eci K6KKe
aceTin, IlaHFaM6apbiMbi3ra (c.3.y.) Kejiin, KyzibiKTbia acapTbicbiH
caTbin ajibin MycbuiMaH/iapra SarbmrraraHflbirbiH aiiTTbi.
Ajui3h Pacyjibi (c.a.y.) OCMSHHMH 6yji APEKETM MAKTAN, OFSH
ft 304 81
CaijJiaK, caxadajiap
MCTMK IJITHNAT 6ijiflipai. Xa3ipeTi OCMSH aiy>ipbi SyjT
KyabiKTbim KajiraH acapTbicbm caTbin ajiwn, ca/iaKa eiri 70 .
OJI icTereH ACAKCBIJIMKTAPBIH em MiHfleTciH6eii,
MeHMeHciH6eii biHTa-mbiHTacbiMeH acacaiiTbiH e a i . X a n - a x y a j i b i
Hamap Kicijiep,zuH 6ipi OcMaH 3yH-HypaiiHre Kejiin:
- ByKLn /KaKCbuibiKTbi Man-Myjnci Sap ci3flep acacaHCbB^ap.
CanaKa 6epeci'3jiep, Kyjmapra epiciiwK anbin 6epeci3^ep,
KaacbuibiKKa 6apacbi3flap acaHe Ken Garbim acacancbiBflap,- ae/ii-
- Ci3flep MyHbi KW3raHacbi3flap, cojian Ma?
- Ha - aereH acayan™ ecTireH^e, OcMaH Sbuiaii aeai:
- A n j i a h K a aHT eTeiiiH, e n i G i p 6 a i i j i b i r b i SojiMaii e n 6 e K eTy
apKbiJibi T a 6 w c Taybin, c a ^ a K a a c a c a r a H aaaMHbin 6 i p zmpxaMbi,
6 a i i 6 o j i b i n c a ^ a K a a c a c a r a H aaaMHbin OH MMH / m p x a M b m a H
apraK. Oimcem 6aii Ken MajiMHbin 6ip 6ejiiriH raHa 6epefli 71 .
AflaMflapflbiH KOHiJiiHfle acbuibiJibiK neH MeiiipiM yfljiancaH
OcMaH 3yH-HypaiiH axbiMTaiiflan acoMapT, aciSeKTeR ecijiin
TypaTbiH 6HH3m 6onybiMeH KaTap TaKyajiwrbiMeH ae
epeKiuejieH/ii. OJI xajintjm 6ojibin TypraH Ke3iHfle HcjiaM
MeMJieKeTiHin y n r a n b i n , xanbiKTbiH aji-ayKaTbiHbiH KOTepijiin
T y p r a H marbiHbin 0 3 m a e 6 y j i KacneTTepiHeH e m TaHraH e M e c .
riaHfaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.): "OpKiMHin ^CaHHarra 6ip
flocbi 6ap. Memn 5KaHHarrarM flocbiM - OcMaH", - flen
xaflHciHae aTan KeTKeH ymiHini xajiH<jja caxaoanap^biH
apacbiHjja p.a yjnceH 6ojiaTbiH. M e M J i e K e r r i H
KypMeTKe ne
KyiHTi, 6rdfi 6ojiraHbiHa KapaMacTaH, OJI Ken Ke3^epi MemiTre
yiibiKTaHTbiH. ^ e n e c i H e T a c i iziepi T y c e T r n . B y r a H Kya 6 o n r a H
a;iaMflap OHMH KapananbiMflbiJibifbiHa TaRrajibin, " M m e , Harbi3
MyMHHflepfliH a M i p i " fleihiH. KyHfli3 o p a 3 a y c T a n , TyHflepiH fle
A j u i a h K a KyjiuibiJibiK eTyMen eTKi3eTiH. T y i m e K y p a H OKy^aH
aiibipbiKma jia33aT anaTbiH.
OHMH OMipmeH Ka3ipri a ^ a M g a p y m i H K o r a M ^ a r b i TeimiK
neH a^ijifliK MacejieciH^e yjiri 6onapjiMK Mbma oiairaHM aa
anxa KeTeiiiK: Bip KyHi xa3ipeTi OcMaH e3imH KM3MeTmiciH
Kacbma maKbipbin ajibin, "6ip Ke3flepi MeH ceHiH KyJiarbiHHaH

70 THpMH3H, Mana^bi6:19.
71 A. Kypy^aH, 171-172.
82
JKauHamneH cyuiiiwbiemen OH caxa6a
TapTKaa EJJIM. Keji, MeHeH COJI aKMH,flH aji" AEN, icyjira KOHpaa-
KOHMaH K^jiarbiHaH ycxaxbin, "Karrbi TapT, 6ajiaM. Kbicac* -
6yn ayHMeae. AKBipexre Kwcac aeon",- aeiiai.
36y BsKip CbiaUbiK xaJiH^a 6ojibin xypran KC3iHae
OcMaHHbin (p.a.) KeHCCwe acni Kyjiaic acaTbiH. B6y EaKip ejiiM
Teceriime acaTbin, e3MeH KewiHri xajiH^aHWH KacHenepiH
6aaHflaraH Ke3iHae OcMaH (p.a.) 6yjiapabi aca3bin oTbipaw.
XajiH(})a 0 6 y EaKip e 3 i m H aTarwcbi KejireH a^aMbinbiH aTbrn
aHTa ajiMan 6ip Me3eT Tajibin Kajiaw. OCM3H (p.a.) OHM KaMxbic
6ojiraH exeH aen, xa3ipeTi OMapaMH aTbrn aca3bin aci6epeai.
Bipa3^aH KeiiiH 06y EaKip eciH acnbin, KiMHin aTbrn
aca3FaHbiH cypaaw. OcMaH:
- CeHi acaH TSCJIIM e r r i a e n o i u i a n KanawM. Ajiaybi3AMKXbm
TyybiHaH Kopbi KKaHflbi KxaH OMap H6H Xaxxa6Tbin aTbrn
aca3#biM, en, MyMHHaepain aMipmici! - aeai-
06y EaKip (p.a.) OHMH 6yji CE3IMXAJIAMFMHA Kaxxbi KyaHbin,
pH3anbiFbiH 6i/mipin:
- H c j i a M r a acaHe MycbiJiMaHaapra a c a c a r a H 6 y j i Hrijiirine
A j u i a h aicbipeTTe K e n acaKCbiJibiK 6 e p c i H . E r e p e 3 i n m H aTbiimbi
aca3can Aa, KaTejiecneren Gojiap eain, - aeai72-
Xa3ipeTi OcMaH OMapaMH (p.a.) xajiH(|)ajibiFbi 3aMaHbiHfla
aa oraH maMacbiHMH acexKeHiHine KOJiynibiH 6epai- OMap
OapyK ManrijiiKKe KO3 acyMap ajiaMHaa TaraiibiHaan KCTKCH
MbiHa KicijiepaeH: ASayppaxMaH H6H Ay<J), Cara H6H 36y
Yaiycac, Tanxa, 3y6aiip, OcMaH acaHe OjinjiepaeH KypajiraH
inypa Maacinici (Kenecinijiep Maacijiici) KOC HypatiH neci
O c M a H a w xanH(J)a eTin ineniTi.
OJI xajiH(j)ajibiKKa Sbuian xaraiibiHaajiabi: OMapaw (p.a.)
acepjien 6iTKenHeH KeiiiH a c o r a p b i a a aTajiraH rnypa M y m e j i e p i
eKi KyH 6oiibi Kenecin, 6yji opbiHFa KiMai xafaiibmaay
K e p e K r i r m e i n e n i i M 6 e p e ajiMaaw. Y u i i m n i KyHi A 6 a y p p a x M a H
H6H Ay<j) ajiTbi K a n a n a a x x b i H y m e y i H i n yMixKepjiiriH anybiH,
KanraH y i u e y i H i n S i p e y i H x a a a a y xypajibi ycbiHbicbiH aiixTbi.

*Kticac - KiWMbic icTereH anaMHbiH Typa ccm/iaii >KariaMCH


jKaianaiijiMpujiyu.
72 Xanmy-c-caxa6a, 2:14.
83
CatjJiaK, caxa6ajiap
O c b i ycbiHbic SoHbiHina 3 y 6 a i i p HSH O y y a M OjiHjii, C a r j i HSH
B6y YaKKac ASayppaxMaH H6H Ay<Jm>i, Tajixa H6H
YSaiwyjuiah OcMaHflbi ycbiHflbi. ASayppaxMaH HSH Ay(J)
e 3 i H i n yMiTKep 6ojiMaHTbiHbiH aihTbi. E H ^ i r i uiemiM OJIH MeH
OcMaH a p a c b i H ^ a Kajiflbi.
A6,ziyppaxMaH H6H Ay<J) (p.a.) ojiapflbin eiceyiMeH ae
9HriMejiecTi. Ocbi yaiy.IT i n l i n e Keme^eri agaMflap^biH, yfifle
OTbipraH afiejTziepaiH acaHe Sajiajiap^biH m K63KapacTapbiMeH
caHacTbi. KenuiiniK xa3ipeTi OcMaH^bi Kajiaflbi. A6ayppaxMaH
H6H AytJ) xanbiKTbi MEMITKE acHHan, xajmcjiajibiKKa OcMaH 3yH-
HypsHHflbi JiaiibiK aen TanicaHbiH aHTbin, oraH a m Sepai.
OcMaHra (p.a.) AHT SepreHflepflin eKiHiuici AE xa3ipeTi 3JIH
Sojiflbi. CoflaH KeiiiH KanraH MycbuiMaHjiap MyHbi K y m a n c e p T
6epai. OcbiJiannia OCMAH H6H A^XJIAH 644-acbiJibi xajmifm
6ojibin TaraiibiHaajijibi.
OcMaH H6H A(Jx|)aH xajiHc|)ajibiK KypraH ajiTbi acbuma
HcjiaMHbm SaiipaFbi SniKTe aceji6ipeai. Eyji Ke3eime
A(J)pHKaHbiH Manbo^bi 6ip 6ejiiri acaHe Knnp ajibiHybi.
HcnaHHara ajiFauiKbi acopbiKTap 6acTaimbi. CoHbiMeH 6ipre
xa3ipeTi OMapabiH ejiiMiH nan/iajiaHbin 6ac KeTepreH ApMenna
xajiKbi aa SarbiHflbipbiJibin, Ta6apHCTaH KOJira eni. Eyn
acbuiflbin en Manbi3flbi oKHFacbiHbin 6ipi - HcjiaM acKepjiepimn
BH3aHraa acKepjiepiMeH AKTeni3ae 6eTne-6eT Renin, OHM
TajiKaH^aybi Sojiflbi. Eyn acenic MycbinMaH^apabiH AKTeni3,ne
epKM K03FanyjiapbiHa MyMKiHgiK 6epai. MycbiJiMana;ap Majrra
MeH KpnT apanaapbiHa HibiKTbi. Eyji Ke3jie MycbiJiMaH
TonTapbiHbiH Sip Seniri AHa^ojibi acarajiaybiHa uibiKca, Sip
TO6M CTaH6yjiflbiH KopraHbraa aeiiiH a c e i r i . MycbiJiMaH^ap
IlaHFaM6apbiMbi3flbiH( (c.a.y.) cyHimmciHe naiibiK Sojiyra
Tbipbicwn SaKTM. QiiTReHi, IIaHFaM6apbiMbi3 KoHCTaHTH-
nonojibfliH (CTaHSyn) Minaeni Typae ajibmaTbiHbiH aiiTbin
xaSap 6epreH eai.
OcMaH 3yH-HypaHHHiH T a p n x n Kbi3MCTiHiH e n H e r i 3 r i c i api
MANBI3FLBICBI - KYPAHHBIN HYCKANAPBIH K e 6 e i h r i p y i . OJI KC3AE
ApMeHHa MeH A3ep6aiiacaHHbiH; ajibraybma KaTbiCKaH
caxaSajiapabiH apacbiH/ia K ^ p a n a b i OKy M a c e j i e c m a e Keii6ip
aHbipMauibiJibiKTap naii/ia Sojiflbi. ©HTKem KypaHHbia

84
JKaHHamneH CYUIHWINEMEH OH caxada

OKMJiywH Hpaic acKepinnerinep H6H MscryrTaH, CHpnanbiic


acKepnep YSaii H6H K a r 6 T a H y ^ p e H r e H 6 o n a T b i H . B y n
aMbipMauifaiJibiKTap^aH TyaraH KayinTi KepreH Xy3a(J)aTyjii>
HeMeHH xa3ipeTi OcMaHFa Renin, 6yn yMSerriH apacbiH^a
HhyAnnep MeH xpHcraaHflapflbiH, Kixanrapbma SannaHbiCTbi
6acTapbiHfla SojnaH acaFAafi, HFHH, KenicneyminiKTin
MycbinMaHflap apacbm^a a a nan^a 6onybrabin an^biH anwn, on
KaTep^eH caicray KepeKTiriH aihTbi.
Byn YCBIHBICTAH KeniH xa3ipeTi 0CM3H caxa6anapflbin
apacbiHflarbi Se^enfli xynranapAaH KypanraH aKbin^acTap
KeneciH KypAbi. Byn Ton xanH<|>a B 6 y BaKipain Ke3iH/ie
acHHanbin, OMap <I>apyKXbin KW3H xa3ipeTi Xacj)ca^a SonraH
Kypangw Heri3re ana OTbipbin aceTi HycKa acacaTbin,
MycbiJiMaHflap/ibm Ken uioFbipnaHraH Ky4>a, Bacpa, Cnpna,
Meioce, HeMeH acaHe BaxpeiiH CHHKTH acepnepre aci6ep,gi.
MaflHHana KanflbipbinraH HYCKAHBI "HM&M nycKacbi" aen
ATA^BI.
YmiHiui xanH(|)a 6acuibinbiFbiHbin OH acwnw Teni3fleri acaHe
KypnbiKTarbi acenicTepre Tonw erri. MycbinMaH MeMJieKeTiHin
ayMarbi Keneiifli. XanH(J)a OcMaHHbiH Ke3inge MeMJieiceT
Kapacbicw Monaiibin, xanbiKXbiH an-ayKaTbi acaiQcapAbi.
MaTepHanAbiK a c a r b m a H canbiCTbipraHjja, x a 3 i p e T i OcMaHHbin
aayipi anflbiHFbi xanH<J>anapflaH acorapbi caHanaAbi.
Ajiafifla 3YH-HYPAHH OCMAHHBIN XANH^AJIBIFBIHBIN COHFM
acbinaapbiHfla 6yniKuiiniK neH xapxinci3AiK Ken eTeK anwn
Kerri. OCM3H H6H Ac]}<f)aH MEH OJIH/HH xanncj)ajibiKxapbi
TycbiH^a uibiKKaH 6yn acaficbi3 OKHFanapAbin ceSenTepi
TeniperiH^e HcnaM rajibiM^apbi Sipaybn^aH Mbma acaF^a-
HTTapflbi a T 3 n K e p c e T e ^ i :
1. FariaMHbiH pa^biM nypbiH (c.a.y.) Kepy 6aKbiTbiHa ne
Sonran caxa6anapAbiH a3aiobi; "ripi icanraH caxa6anapflbin
KapxaHbin, 6 3 - e 3 j i e p i M e H 6onFaHflbiFbi; B a c K a p y r a TonbiK
naiibiKTbi Kicinepflin KaxapbiHbin c n p e y i Ae 6 y r a H H e r i 3 6OJIAM.
2. JKahHmia 3aMaHbiHAa 6ip py MeH xaiinara tsh 6onyjjbm
MaKxaHbiui ce3iMflepi, HcnaM KyHAbiJibiicxapbiH ycTaHraH a^iji
6acuibinapra 6arbiHybi apubinbi ynbi ce3iMAepre aybicicaH e^i.
naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) ayHHe canraHHaH K e i i i H r i acenicTep,
85
Cannon, caxadajiap
KYpaiibmiTbiK >KacTapflbin GacbiM KomnijiiriHiH jiaya3biM,zu»i
o p b i H a a p r a Kenyi, ojiap/ibiH, COJI T a f i n a r a TSH 6ojiFaH^biFbiHbin
SacKajiapaaH acorapbi 6ojiy ceiiM/iepiH Kama oaran, 6yji
MycbiJiMaHflap a p a c b i H ^ a acaiicbi3 a c a r ^ a n T y r b n ^ b i .
3. HcjiaM MeMjieKeTi meKapacbiHbin Keneiiin, ap Typjii yjiT,
fliH, afleT acaHe MaaeHHeT OKijii 6ojiraH xajibiKTapzibm
MycbiJiMaH Sojiybi HeMece MycbiJiMaHaapflbm KOJI acTbma
Kipyjiepi, Keii6ip yjiTTapabm, acipece, MpaH/ibiKTapflbiH yjinbiK
MaKTaHbim ce3iMflepi 6ipa3 TereypiHre yuibiparaHflbiKTaH,
HcjiaMHbin 6ip opTa^aH oacKapbiJTybiHa Kapcbi Keaeprijiepflin
naHfla 6ojiybma acoji aniTbi.
4. OcMaH H6H A<J)4>aHHbm acyMcaKTbiFbi, a^aMflapAbi
aca3aJiaym>iH opHbma KemipiM/ii 6ojiybi fla 03 canKbiHbiH
THri36eii KOHMaflbi.
5 . OcMaH ( p . a . ) MycbiJiMaH 6ojiMaii xypbin Ta acoMapT acaHe
T y b i c T a p b m a acaHanibip acaH e a i . MycbiJiMaH 6ojiraHHaH KeiiiH
OHHH; 6oiibiHflaFbi 6 y j i c e 3 i M ^ e p KeMejiiHe Kejie TOJibiKCbin, 0 3
TybicTapbiHa aereH acaHanibipjibiFbi apTa TycTi. OHHH ojiapra
03 MyjiKmeH 6epreH Hapcejiepi SyjiiKinijiep TapanbmaH
MeMjieKeT Ka3biHacbmaH Gepinin acaTKaHflaii KepceTijiin,
TyciH6ecTiKTeH eji i u i i m i e SyjiiKTin o p m y i H e c e 6 e n 6ojiflbi.
6. 3 6 y BaKip Cbi/mbiK neH OMap OapyKTbin Ke3iiweri
6acnibiJiap napacarrbi 6ojiraHflbiKTaH, eji imi anaybi3flbiKTaH
ajibic 6ojiaTbiH. OcMaH 3yH-Hypaini 6ojica, eimi SacKapyabiH,
KHbiHflbiFbma 6aiiJiaHbiCTbi, e3me ceHiMfli aflaMflap^bi raHa
jiaya3biM^bi opbiH^apra TanaaraH eai. OJI 6yjiaii acacay apKbiJibi
opTajibiKTbiH 6EAEJIIH KyiueiiTyai OHJia/ibi. OPNHE, OHHH;
KOHFaH aflaM^apbi aa 6acnibijibiKKa JiaiibiK 6oJiaTbiH. BipaK, 6yn
acaF^aii KapcbijiacTapbiiibiu "6njiiKKe ©3 TybiCTapbiH TapTbin
acarap" fleiiTiH acanara TOJIM acen ce3fli K03Z^TybiHa
KOJiafijibuibiK Tyzibipflbi.
7. >Keaic aaHKbiHbiH apKacbiH^a apa6 KoraMbiHbiH 6acKa
yjiT acaHe xa/ibiKTapMen KapHM-KaTbiHacbi acana aenreiire
K©Tepijifli. MycbiJiMaH apa6TapflbiH 6acKa yjiT ©Kumepme
ynjieHyjiepi, acana MycbiJiMaH 6ojiraH HeMece ajii xpHCTHaH
HeMece ahyan 0T6acbiH,aa .nyHHere KejireH 6anajiapabiH aiHH

86
2KaHHamneH cyuiniutiemen OH caxa6a
T9p6HeciHin 3Jici3 6ojiyw aa, SyjiiKuiijiiKTiH nibirybiHa
KOJiaMJibi a c a r a a i i a c a c a a w 7 3 .
O J I OJI Ma, 6 y r a H nhyjxw Teicri A 6 a y j u i a h H6H C a S a m n a e i c -
a p e K e r r e p i KOCBMRAHAA c e H e Koiobi ICHMH 6yjiiK e p T i a i m a n a H b i
Kayjia/ibi.
XnacpaHbin OTM3 6eciiiiiii acbuibi Ky<J>a, Bacpa, Mbicwp
CHHKTbi aHMaKTapaaH KejireH 6 y j i i K m i j i e p x a 3 i p e T i OcMaHHbin
yiiiH Kopmayra anaabi. OJIH wane ae 6acKa aa Sejirijii
c a x a 6 a n a p K o p m a y a w 6 y 3 a ajiMaHaw.
ByjiiK y j i r a i i b i n , OHM TOKTATY e T e KHBIHRA COKTU. X a 3 i p e T i
OJIH eKi y j i b i - X a c a H MeH X y c e i i H a i xajiH(|iaHbi K o p t a y yrniH
Ky3eTiui KbiJibin NAJIAWPAW. A6ayJiJiah H6H O M a p acaHe 6acKa
aa caxa6anap xajiH<j)aHbi KoprayMeH Gojiaw. Byji Ke3ae
6 y j i i K m i j i e p a i n ariTbiKKaH aeMiH 6acaTbiH acacaic Sap SonaTbiH.
ASayJiJiah H6H 3 y 6 o f i p , 3aiia H6H CSSHT, 3 6 y h y p a f l p a acaHe
Saeica a a caxaSanap AjuiahTbiH aiHiHe KOMeKTecyre aaiibiH
eKeHaiKTepiH, xann^a pyncaT Sepce, SyjiiKinijiepre Kapcbi
c o F b i c a x b m a a p b i H aHTaaw. Bipaic, acyMcaicTbiK, a a e n i i n i K neH
yajimaKTbiKTbiH i3ri y j i r i c i OcMaH MycbiJiMaHaapawH naHbiHbin
T e r i j i y i H n a j i a M a a w . O J I 6 y j i OTiHiuiTepiH K a S b u i a a M a i i :
- MeH emicamaH MycbiJiMaH KaHbiH arbnynibi xajiH(j)a
p e r i H a e e c K e a j i b m y a b i KanaMaHMbiH. B i p aaaMHbin 6 o j i e a a a
KaHbiHbiH a r y w H a H A j u i a h K a cnbraaMbiH. Bipaic MeH o j i a p a w n
a a , o n a p a b i MaraH Kapcbi a n a a n c a n y n i b u i a p a M H a a icTepmiH;
H a r a a c e c i H Aruiahica aMaHarraHMbiH, - a e n , 6 3 i H e ejiiM TOHin
T y p c a a a acyMcaicTbirbmaH T a H M a a w 7 4 .
OaemijiiK, ap-yjrr acaHe acaKCbuibiicTbiH epHeri, ymiHini
xanmjja ineiiiT 6ojiMacTaH 6ip KyH 6ypbiH TyciHae
naiiraM6apbiMbi3ai>i (c.a.y.), 0 6 y BoKip MeH O M a p a w Kepai.
IlaHraMSapbiMbn ( c . a . y . ) oraH, " B i 3 o p a 3 a y c x a a b i K , ceHi ae
aybi3 a r n a p r a K y T e M i 3 " , - a e a i - OjmraHHaH KeiiiH OcMaH ( p . a . )
COJI TyHi opa3a ycTayra HHCT erri. K^yaHbiinw KOHHbma
CbiHMaaw. ©imcem, AjuiahKa acaHe OHMH Pacyjibma
KaybiniyabiR Me3rijii aceTKeH eai. KyH acyMa. KypaH okh

73 A. HaqyH, 1:336-337.
74 THPMH3H, ManaK,u6:l9\ MycjiHM, <t>adauny-c-caxa6a:28.
87
Canaan, caxa&ajiap
SacTaflbi. BYJiiKiuijiepflin S i p H e m e y i T a n OCH c a r r e iiHKe Kipin,
xa3ipeTi OcMaHgw uiemT Ktuiflbi. OcMaHHbin KaHbi OKbin
OTwpraH K^paHra TaM/ibi. OcbiJiaHiua llaHFaM6apbiMbi3flbiH
( c . a . y . ) KeitemeKKe 6aHJiaHHCTbi aimcaH 6 i p MyF>KH3acbiHbiH
Kynnacbi anibiJiabi. QHTKCHI OJI (c.a.y.) OHMH HaKaK KaHbi
T e r i j i i n Hca3biKCbi3 ejiTipijieTiH/iiriH i c y m S ^ p w H afiTKaH e ^ i .

ifieieieieieit

88
HCaHHamneH cyiiimuviemeH OH caxa6a

4. BJIH AJI-MYPTA^A

"Epmetf 6aupaK,mbi Annan okshs Ohuh, Pacyjibi waycbi


Kepzett, on da Annan neH EmuiciH otcaKpu KepemiH
apanapbitjdazbi 6ipeyze 6epeMiH. Annan OHbitj KeMezmen
DtCQT^lCtCG oicemKisedi".
(XajjHc)

H e i w i axbi - OJIH H6H Q6y Tajiin H6H 36AYA-MyrroAin H6H


XmnaM H6H 06AH MaHan H6H KycaiiH H6H KHAO6 H6H Myppa
H6H Kar6 Jlyeii 3A-KypaiibimH 3JI-XauiHMH. OJI - XNACPAAAH
acHbipMa acbiA Gypbrn ayHHere KenreH, naiiraM6apbiMbi3Abin
(c.a.y.) aracbi 0 6 y Tajiimin uianbipaFbiHAarbi KeHace yji. Xa3ipeTi
OJIH TQpT yji MeH TOFW3 Kj>i3Al>m SKeci. EyAapAbin apacbiH^aFbi
IIaHFaM6apbiMbi3Abin "ojiap MeHin AyHHeae nicKen cyftreH era
panxanbiM" aereH yjiAapbi XacaH MeH Xyceiui,ra>i3Aapbi3eiiHen
neH YMMyryjiciM Ajuiah EjimiciHin (c.a.y.) ra>i3bi cpaxMMa
anaMbL3Abin KypcarbiHaH uibiKKaH. <t>aTHMa aHaMbi3Abin K©3i
TipiciHAe OA eraHini per yHjieH6ereH.
MYMHHAEPAIN SMipmici, >KAHHAXNEH cyHminineHreH OH
eaxaSaHbin 6ipi, IJaitsawdapbiMbrtdbiif (c.a.y.) Kyuey 6anacbi,
AjwanmbUj apbicmanbi, ZMJIMM K,anacbinbin, KFLKFIACU pexiHAe
TaHbiAraH TepTiHini xanniJmHbin ryMbipbi AACTAHRA TOAH.
OHbin nibiHiubiAAbiFbi, 6aTbipAbiFbi, PacynaAAahica (c.a.y.)
»caiy>iHAbiFbi, xaKyajibiFbi MeH n a p a c a r r b u i b i F b i KeiiiHri ypnaiyca
OHere. BoiibiHAarbi ernnec HMaHbi MeH MynanMac acirepi
acarbmaH Aa caxa6ajiapAbin apacbiHAa opHbi epeKine.
IlaHFaM6apbiMbi3Abin (c.a.y.) ryMbip KeuiKeH yaKbixbiHAarbi
MaHbnAbi corwcTapra Kaxbicbin, caitbinKbipaH 6axbipnbiKXbin
yAriciH tcepcem. IIaiiFaM6apbiMbi3 acaHbiHAaii acancw KepAi.
OA (c.a.y.) Aynne caAraHHaH KeiiiH AE xa3ipeTi OAH 6yKiA
ryMbipbiH HcAaMAw acaio acaHe caxxay acoAbiHAa acyMcan,

89
CaijJiaK, caxadajiap
KeHmri ypnaKKa iy>i3biFa Kapan, TaMcaHa Tbinaap Tapnx
Kajiflbipflbi.
"AjuiahTbiR (p.a.) K e n 6 a n a j i b i OT6acbiH/ia
a p w c T a H b i " OJIH
TojiinTm ojiap/ibiH 6apjibiFbiH
a y H H e r e K63iH a r n x b x Q K e c i B 6 y
Sip^eH acwpan-caKTayra acaFflaiibi KejiMereimiKxeH, OJI
ITaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) 6aKbiTKa TOJIH, nyp;ibi
0'r6acbiHAa ecTi.
AaaM3aiTbiH, ap^aKTbicbi ( c . a . y . ) vKaHbiH/iaii acaKCbi K e p r e H
KeKeci OSy TaninKe KOMeKxecy y ™ 1 1 6acKa arafibiH
6aybipnapbiMeH KenecTi. Onap T i j i e K T e p i H KeKecme Siimipin,
6ajiajiapbiHbin KenSipeyjiepiH oi/iepimH Kapaybma Sepyai
YCbiHflbi. 86y Tajiin:
- BajianapbiMHbiH apacbmaH ^ajiaraH/iapbinabi anbingap,
6ipaK AKHJifli ©3iMe K a j x u b i p b n m a p , - j^en, o.nap^biH TijieKxepiH
Ka6bin exri.
OjiHre (p.a.) Tarflbip TaMama cbiiibiH TapTy eTin, OHH
ITaHFaM6apbiMH3 (c.a.y.) 93 Kapaybrna aoubi. OJI Ke3,qe OJIH/HH
ajii 6ec acacap 6ajia Ke3i. Eyji - SanaHbm Haxbi3 TspSnejieHyre
bmraHJibi, KanaH 6arbiT Sepcen conaft acypin, acaKCbiJibiKKa,
i3riniKKe TSH Hspcejiep/ii 6oHbiHa cyqbi icyM/iaii cinipep Ta3a
inarbi. Tan ocbm/iaH Ke3en/ic flaHFaM6apflbiH nypjibi
uiaHbipaf biH^a x a p S n e j i e H y i OHM KapaHFbinbiK ^ a y i p i H i n acaMaH
iHfleTTepiH 6oMbiHa ac^KTbipynaH aMaH ajibin Kajiflbi.
Marbmacbi3 nyxxapra xaSbirfSan, eMipiH xypa acojmaH
acai^biJibicnaH 6TKi3yre ce6emcep 6on^bi. Eyn on ymiH KOKTCH
TinereHi acep^eH xaSbmraH yjiKeH 6aKHT e/u.
TapHXUibinapflbiH SepreH MSJiiMerrepiHe KaparaH/ja,
6ahaflyp OJIH XOFW3 HeMece OH acacbiH^a MycbijTMaH 6ojiraH.
HcjiaM^w Ka6biJiflaybi xeMeiweri OKHrara SaHJiaHbicxbi: Bip
KyHi 3JIH IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) >k3HC Xa/iHuia aHaMM3flbiH,
(p.a.) HaMa3 OKkiraH/iapbiH Kepin, xanbipKafi Kapan, "6yn He
G3i?" flen cypaiiflbi. Ap/iaKXbi Eraui (c.a.y.): "EyjT - AjurahTbiH,
naHFaMSapjiap apKMJibi aciSepxeH jim\. CeHi ein opTarw acoK
Sip AjuiahKa HMaH Kejxripyxe, JIaT neH ¥33a nyxxapbma Sac
HMeyre maKbipaMbiH",- gen, OHW HcjiaMjjbi KaSbixmayra
YHfle^i.

90
JKaHHamneu cvuiHuiinemeH OH caxada
- Byji acaiuibi MeH ani eumapce ecrireH eMecniH, MyHbi
acaKCbi 6IJIMEHMIH. OKCMMCH a K b r n a a c n a H T y p b i n enraapce aen
anMaiiMbiH,- aen, QJIH oiuiaHyra MypcaT cypaKabi. Ajianaa
IlaHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) OJI Ke3ae aiHai anibiK xypae
acapnajiayflbi 6acraMaraHai>iKTaH, MyHbi 6acKajiapawH
ecTireHiH KanaMan:
- E H , OJIH, MycbiJiMaH 6ojiMacan aa MyHbi acacbipbiH ycTa.
EuiKiMre airnia,- aenai-
TyHi 6o0bi Kipnin aHKacTbipMan uibiKKan OHMH acyperi
HcjiaMra acbuibiHbin, epTeei KyHi Tan aTbiebiMeH
riaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) Gapwn:
- Keine M e m Hern K a 6 b i J i a a y r a m a K b i p r a H e a i n i 3 ? - a e n a i
0 J I H TOJIRbm...
riaHFaM6apbiMbi3 ( c . a . y . ) :
- AjuiahTaH 6aceca Tanipain acoK eiceHairiHe, nyjimbuibiKKa
OHMH raHa jrafibiK eiceHairiHe Kyajiiic eT. JIaT neH ¥33a
n y r r a p b i H a H 6 a c T a p T . AjuiahKa eniKaHaafi cephc Kocna! -
aenai 75 - COJI caireH 6 a c T a n OJIH (p.a.) HcjiaMafci Ka6bijiaaaM.
OJI Xaanma aHaMbnaaH KeiiiH HoiaMaM ajiram Ka6biJiaaraH
aaaM GaKMTbiH HeaeHai. Ec Gijiin eTeK acanKajibi
naHFaM6apbiMM3aMH T3p6neciHae ockch OjinaiH (p a.) rraic
KOKiperi e3re ryriji 63iHe nanaacbi acoK nyrrapFa TaSbrayaaH
aMaH Kajiabt.
Bajia Ke3iHeH MycbiJiMaHaMKTbi Ka6buiaaraH acay acypeK
OJIH eMipiHin coHbma a e i i i H HcjiaM acojibmaa Ta6aHaMjibiK
neH fflbiHaHbuibiK, AnjiahKa aereH HMaHbiHMH S e p i K T i r i MeH
PacyjianjiahKa aereH cynicneHmijiiriHiH acKaH yjiriciH
Kepcerri.
ByraH KeniereH OKuraHH aihyra SojiaaM. Ajiaiiaa
OKHFaHbm Manbi3AfeiJibiFbiHa SaiiJiaHbicTbi OHMH hnacpeT eryiH
6aaHaan KeTeiiiK. O J I ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) hnacpeT eTKeH
TyHi, Anjiah EjimiciH ejrripyre 6eji 6yraH Tac acypeK
MympiKTepai acaubnny yrniH 6acbma TOHin TypraH KaTepre
KapaMacTaH, OHMH; (c.a.y.) Tecerine Kipin acaxyaaH
KaiiMbiKnaaM. IlaHraM6apbiMbi3aMH (c.a.y.) xa3ipeTi Ojinai

75 KaHflwxjiayft, 1, 66 .
91
CaHJiaK caxadajiap
Kajuitipy ce6e6i, MeKKe^eri Ken6ip aaaMjiapflbin aMaHarrapbiH
KaiiTapbin 6epy 6ojiaTWH. Byji - riaHraM6apwMW3,awn (c.a.y.)
KanmajibiKTbi ceHiMfli api naftraMSapjibiK iciHfle KaHmaiibiKTbi
nibiHafibi SojiFanabiFbiHbin aHFarw. 5Kayjiapw OHW (c.a.y.)
ejiTipyfliti KaMbin acacan mapK ypca, OJI eMipiHe TeHreH
KaTepre KapaMacTaH aMaHarrw nejiepme Sepyni OHJiafiflbi.
Xa3ipeTi OJIH hHacpeT eTKeH Ke3iHAe 23 acacTa 6ojiaTbiH.
Eyji a^aMHbiH KenemeK eMipiHe acocnapnap Kypbin, 63
FyMbipbiHbiH; Kbi3biKTbi api MaFbinajibi e i y i ymiH KaaaM
acacaiiTbiH 6yjia rnarbi. OMipjuH ocbinziaH Tarri Ke3inge
Mynaaii KaTepjii icKe 6eji 6yy Ke3 KejireHHiii KOJibmaH Kejie
6epMeHfl,i. ApbicTaH acypeK OJIH MyHbi yjiKeH KyaHbimneH
KaSbiJiflan, Ajuiah Pacyjibi ymiH acaHbiH 6epyre apaaftbiM
AaiibiH eKemH Kepceiri.
OJI yrn KyH 6OHW MeKKe^e Kajibin, aMaHaT HejiepiHe
aMaHarrapbiH TapaTbin 6epreHHeH Keiim raHa aHacw OaxHMa,
Ajuiah PacyjibiHbiH KeHace Kbi3bi, K63iHiH Hypbi - OaraMa acaHe
6ipHeme KiciMeH 6ipre MaaHHara Kapaii 6eT armbi. KyH^i3
acacbipbiHbin, TyH^e aeon acypin MaaHHara Taay Manzjarw
IvySara acerri. COJI acep^e Ajuiah PacyjibiMeH KaywiHTw.
naiiraM6apbiMbi3 (c.a.y.) OjiHfli Kacbma maKbipTTbi. ¥3aK acoji
acypyaeH aarw Kaacanbin, acapa 6ojiflbi. AarbiHflarw acapajiapw
epKiH acypyiHe MyMKiH/jiK SepMereHfliKTeH naHFaM6apwMbi3-
flbm (c.a.y.) 63i Ojih/hh KacbiHa Kejmi. AarbiH^aFbi acKbiHFaH
acapanap^bi KepreH^e, MeiiipiMflijiiK IlaHFaM6apbi K63 acacbiHa
He 6ojia anMa^bi. Iilnnajibi ryKipiriH OHWH acapacbiHa acarbin,
ayra erri. OJIKJUH asFbnmaFbi aywp acapanap 6ipaeH nwuiaK
KecTi aca3buibin nibira Keimi.
Xa3iperi OJIHZHH ara aTanraHfla en armwMeH K63
ajiflbiMbi3ra OHbin ajibin Tyjiracw, epacypeK acaybiHrepJik
cnnaTbi Kejiefli. Ta6yK iuaiiKacbiHaH 6acKa HcnaM ymiH
acacajiraH 6yKiji maiiKacTapfla OJI anw3ra aiiHajiapjibiK epjiiK
TaHbirrbi. Ta6yK coFbicbma Ajuiah EjimiciHin apHaiiw
6yHpbiFbi 6oHbmma KaTbicna^bi.
OJIH Tapi3^i Kac 6aTbipra HcjiaM acojiwHfla acacanraH
C0FbiCKa KaTbicnay ETE aywp THAL Irni Ka3aHflaii KaiiHan,
HaMbic Tyjia 6OHWH epTen:

92
jKaHHamneH cyiiimuhiemeH OH caxa6a
- E H , AjuiahTbiH Ejimici, MEHI 6ajia-maFa MeH KaTbin-
KajiaiHTbiH apacbiH^a Kanflbipbin xeTeci3 6e?- flen ce3iMiH
aKTapraH OJIHre IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- XapyHHbiH Mycara SKM/UK eTKeHiHflefi, ceH ae MaraH
eKijifliK eTKin KejiMeii Me? ©KiHiimce opaii, MeHeH KeiiiH
naiiraM6ap KejmeHfli,- ^ercHHeH KeiiiH raHa Kenijii ca6acbina
Tycin, naHraM6apbiMbi3/ibiH (c.a.y.) opHbiHa eKiji 6ojibin,
MsaHHaAa Kajiyra KeHfli76.
HcjiaM Tapnxbi TyprbicbiHaH en ajiraniKbi acaHe aca
MaHbi3flbi maiiKac - Ba^ip uiaiiKacbi. Byji mafinacTa
MycbiJiMaHaap caH acarbiHaH a3 api COFMC T3acipH6eci
TypFbicbmaH m MympiKTep^eH 3Jici3 e/ii. MyHbi MympiKTep
acaiccbi SijireH^iKTeH, MyMKiH/iiKTi ybicTaH mbirapMaii ocw
maHKacTa M y c bi N M aH a a p A H 6eciKTe TyHiiibiKTbipy yrniH
ACAH^APBIH can/ibi. BipaK, AJUIAHTBIH KYUIPERIMEH HMAH TOJIM
acypeKTep MympiicrepfliH MHCHH SacTbi. Byji maHKacTa
a n e M f l e p r e pa^biM eTin a c i S e p i j i r e H IIaiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
AnjiahTaH aT Te6ejiiH,neH r a H a HcjiaM acaMaraTbiH acep 6eTiHeH
acoiiMayjibi, aceHuiicKe ymwpaca, AjuiahTbiH eciMiH aneMi e
acap c a j i a p euiKiMHia KajiMacbiH aHTbiii TineK T i n e a i . A t u i a h Ta
OHMH TineriH K a 6 b m e r i n , 6 y n a 3 r a H a a c a M a r a i r b i aMaH ajibin
Kajiflbi.
EpTe yaKbiirapfla ocKepnep nraiiKacKa KipicnecTeH 6ypbm
eKi acaKTbm Kac GarapjiapbrnbiH aceKne-aceKKe mbiry cajiTbi
KeH TaparaH. Ocw cajiT 6oHbmma, MympiKTep apanapbiHaH
¥T6a, Ul3ii69 acaHe ¥T6aHbm yjibi YOJIHA Topi3fli
acaybmrepjiepiH opTara uibirapflbi. Byjiapra Kapcbi nibiKnaKiiibi
SojiraH aHcap^an ym Kicire ojiap: "6i3 Ma^HHaHbin
MajimbuiapbiMeH iuaHKacnaHMbo, 6i3re e3iMi3re jiaiibiic aaaivi
mbirapbmziap", - zien TSKannapjiaHflbi. OcwraH opaii
naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) AjuiahTbiH, apbicTaHbi XaM3a, xa3iperi
¥6aH#a acaHe 6ahaayp OJIHZUH m w r y b i H Syfibipzibi. 5KayacypeK
OJIH K a p c b i c b m a uibiKKaH a3yjibi aymnan YsjinjiTi an-caire
cijieiiTin, xa3ipeTi XaM3ara KeMeKTecri. ApbicTaHflafi aii6apjibi
XaM3a MeH YSaiifla acapaKarraHbin Kanca A a, icapcbmacTapbiH

76 MycjiHM, &adawiy-c- caxa6a:31.


93
CaijJiaK, caxadajiap
acep HcacTannbipa.fl.M. Byji aceicne-HceK MycbiJiMaH,aap,iibm
KenijTflepin KeTepin, o n a p f l b i >KenicKe aceTejiefli.
Ke3eKTeri YxyT maHKacbmaa apbiCTaH acypeic OJIH,ZUH,
KepceTKeH epjiiri Ba^ipfleri ypwcTa KopceTKen epjiiriHeH 6ip
MbicKajT m KeM eMec. Byji inaftKacTa Mympiicrep gjieMjjepre
paKWM eTin aci6epijireH CyfiiKTi Ejiimm (c.a.y.) ejiTipin, OHHH
9KejireH aimH acoio yrniH 6ap KyiiiiH can/ibi. OpHHe, acyperi
HMaHra TOJibi, memrriKTi KeKcereH OJIM, XaM3a (p.a.) rnemT
6ojiraH 6yji maHKacTa, naHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) eKi ejii
afipbiJiMan OHW Kopran, 63 aeHecin OraH (c.a.y.) KajiKan erri.
Byji maniac acafijibi xa3ipeTi GJIH 6biJiaii flenfli:
"CoFbiCTbiH SapbiHina Kbi3FaH maFbiH^a Sip car Ajuiah
PacyjibiH Ke'ifleH acbipan eTin ajiflbiM. 0jireHflep^in apacbmaH
i3fle^iM, OJI acepaeH xanna/ibiM. COJI carre 63-e3iMe, "AHT
eTefiiH, Ajinah Pacyjibi maHKacTan Kaumaiijibi. OHM enijiepflin
apacbmaH m Taima/ibiM. Cipa, icTereH icTepiMi3 yrniH Ajuiah
Hapa3bi Sojiwn, OHM e3min acaHMHa aji/jbi. Ey/iaH fcemH Men
yrniH uiaHKacy/iaH GAC^a a63anbi >KOK" AEA'M. COCMH
flymnaHFa Kapcbi yMTbijiflbiM. Onap 03^epiHc Kapcbi Kene
acaTKaHbiMflbi Kepin, a6flbipan apajiapw auiMJia 6acraraH Ke3fle,
Amiah PacyjibiHbiR ojiapjibm apanapbiH^a Kan bin KeTKeiwiriH
KepfliM"77.
Xafi6ap maHKacbiH^a m GJIH 6aTbipjibiFbiMen K63re TycTi.
XaK6ap - MSFLHHAAAH KYRBIHAAJIRAH HHYAHJIEP;NH
CTpaTernajibiK MaH,bi3bi 6ap MeiceHi. -Hhyanjicp COJI acepae
Sipirin, MycbijiMaHflapra Kapcbi Kyiii acHHayra Tbipbicra. Eyran
>KOJI SepMey yrniH Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) ojiapra Kapcbi KOJI
-/KHiian, Xaii6apAbi nopmayra anaflbi. Xaii6ap ajibmGan Kopinay
y3aKKa co3biJiraHfla Annah Pacyjibi:
- EpTen; Tyflbi Ajuiah neH OHMH Pacyjibi >KaKCbi KepreH, OJI
/ia Ajuiah neH EjmiiciH >KaKCbi KepeTiH a p a j i a p w m i a F b i Sipeyre
SepeMiH. Ajuiah OHMH KSMERIMEH acenicKe aceTKi3eai, - FLEJJI.
Byji ce3 caxa6aHbin apacbiH.ua yjiKeH TOJiKy Ty/ibipAbi. Byji
ap^aKTbi a^aMHWH KiM GojiaTbiH^birwH Ke6ici Sijiyre icyurrap
6ojibin, TyHi 6OHM KO3 ijiMe^i. 3pHHe, Ajuiah PacyjibiHbiii (c.a.y.)

77 A. KypyacaH, 236.
94
MaHHamneii cyuiiiiuuiemen OH caxada
cyHumiijiereH 6yn aaaMHtin opHbiima 6ony apKiMHin apMaH-
Tineri FOH. Ojiap ymiH Ajuiah neH Pacyjibi pH3auibiJibiFbma ne
Sony 6yKiji cajrraHaTTbi aaKxapbiHbiH, acTbma >KaHbin
canraHHaH m KbiMGax SojiaxbiH. TanHbin aTbicbiH 6api
nibiflaMCbnxiaHa Kyrri. KeirreH KyTKeH COT Te Kejiin acerri.
Aruiah Pacyjibi Tyflbi ajibin Kenyai 3Mip erri. Ty SKejiiHreH
Ke3fle OJI (c.a.y.) OJIIMIN Kafi^a eKemH cypajjbi. CaxaGanap
OHbin K63iHin aybipwn McaTKanzibiFbrnaH xa6ap Sep^i.
IlaHFaM6apbiMbi3 Ojinzjin KenyiH 9Mip erri. IlaHFaM6apjiap
Mbip3acbi (c.a.y.) QJIHAIH Ke^aepin cnnan ayra eTKeH/ie, Aruiah
iiinna 6epin, K©3flepi aeprreH aiibiKTbi. Ajuiah Ejimici oraH
Tyflbi T a 6 w c T a n :

- A j u i a h c a r a H a c e n i c H s c i n eTKeHre AefiiH TOKxaMaii y p b i c


•78
c a n , - ^efli .
Bac aiiHajiflbipap GaKbixKa ne 6ojiraH QJIH
IIaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) an TybiH Xan6ap KopranbiHa
anapbin TiKTi. Ocbi carre ahyaHJiepflin 6aTbipbi Msxpa6
acKepjiepiMeH CbipxKa nibiFbin, MycwjiMaHflapflbi aceKne-aceKKe
inaKbipflbi. ByraH Kapcbi xa3ipeTi OJIH uibiFbin, OHHH 6acbiH
KeyaeciHeH KajinaicraH y u i b i p ^ b i . MyHbi Kepin KyaHFaH
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
- KyaHbiaqap! XairSap/ibiH ajibiHybi acenijiAe^i,- fle^i.
OcKepjiep K o p r a H r a Kapaii n a n koham. KarmaHbiH KOJibiHan
rycipin anraH OJIH KopraHHbiH TeMip eciKTepiHin 6ipiH aqpibin
anbin, OHW KANICAH erri. KaKXbirbic SixKeH con OJIH eciKTi
acepre xacxa^bi. Eipan; 6yji eciKTi ceri3 a;iaM aca6buibin KOTepe
ajiMa^bi79.
> K a j i a n T e c 6aTbip OJIHAIH KepceTKeH epeH epjiiKTepi MeH
6ipHeme KyHre co3bijiraH Kopinay/jbiH HSTHacecimie Xaii6ap
ajibiHybi.
HcnaM TapHXbiH/iaFbi aca MaHbi3flbi maiiKacTapflbin 6ipi -
XoH/iaK maiiKacbi. ©imcem KypaHbimxap Syji uiaiiicacTaH KeiiiH
epecKen 3ynbiM,abiKKa TOJIM m a S y b i i m a p b i H TOKxaxyra M9ac6yp
6OJIAH. MaflHHaaaH uibiFbin MeKKe MyuipiKTepme KOCbuiraH

78 MycjiHM, 0adawiy-c- caxa6a:33-34.


79 Tadaqam, 2:110-112; MHcanyjib 'yuioH, 2: 737.
95
CaijJiaK, caxadajiap
ahyjlHjTepaiH ge apaHflaTybiMeH TyTanraH 6yjr uiafiKacTa
MyiupiicTep yjiKeH KOJT acmian, MycbiJiMaHflapflw >Kep 6eTiHeH
>Koroflbi MaKcaT TyTTbi. CajiMaH OapHCHfliH ycbiHbicbi
6oiibiHma MycbuiMaH^ap KajiaHbi KopuiaM op Ka3bin, 63/iepiHeH
yrn ece Ken 6onraH MympiKTepre Kapcbi maiiKacTbi. Byji
maHRacxa ^a acayacypeic OJIH yjiKeH epjiiic Kepcerri. On
MympiKTep^in canbiHflarbi apa6TapjibiH apacbm^a "MMH,
a^aMra 6e,neji" y e n TaHbiJiraH A M P H6H 06/iyybi/ineH aceicne-
aceiace uibiKTbi. McjiaMHbiH a3yjibi ayuinaHbi 06ayybifl op^bi
KapFbin eTin:
- MaraH Kapcbi KiM uibiraflbi? Cenziepflin cemMflepin
6oHbmma uieniT 6ojiraHHbiH 6apaTbiH acaHHaTbi Kaii/ia? H e r e
MeHin KapcbiMa 6 i p e y ^ i iubiFapMaHcbiimap?- y e n MbicKbiJman,
MEHMEHCIN anKanjian, aTbm OHHaKTairbi. E y r a H Kapcbi OJIH
mbiflaMan:
- MeH uibiraHbiH, eii, AjuiahTbm Ejmiici, - flereHfle
riaHFaM6apbiMbi3 ( c . a . y . ) :
- OHMH AMP EKEHIH SijiMewcin 6 e ? - ZXEZXI. Xa3ipeTi OJIH
AjuiahKa acsHe e3ine /leren Hieicci3 ceHiMMeH:
- AMP 6ojica, SOJICHH,- YEN oraH Kapcbi iiibifbin, E3IHE
KaTTbi ceHreH opKOKipeK MympiKTin acaHbiH acshaHHaMra
aci6epfli.
CoHbiMeH KaTap ApyaKTbi Ejirni (c.a.y.) O j r a r e 3yji(J)HK;ap
KbiJibinibiH cbiHJiaflbi. OJIH eMipimn coHHHa aeniH OCM
KbiJibmiTbi acaHbmaH 6 i p ejii TacTaMa^bi 80 .
Kopbixa aHTKaH^a, Ajuiah Pacyjibi oraH proa e/ii.
HayicacTaHFaH Ke3iHfle oraH cyHenin MemiTice 6apflbi, KaHTbic
6ONFAH Ke3inAe y e acepjiey icTepmiH; SapiMeH TiKexten OJIH
( p . a . ) aHHajTbiCTbi.
Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) 6aKHFa arraHFaHHaH KeiiiH
MycbiJiMaHflap x a 3 i p e r i Q 6 y EsKipfli xajiH(J)a eTin canjiaraHfla,
oraH ajiram KOJI 6 e p i n , cepT eTKeHflepain 6ipi ye - OJIH
6ojiaTbiH. EipaK 6 y u Ke3fle S K e c m m KaHTbic GojiranbiHa icaTTbi
KaHFbipraH, riaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) acaHbiH^aH acaKcw
KepreH Kbi3bi xa3ipeTi OaTHMaHbin HayKacTaHybiHa

80 A. Kypy»caH, 234-236.
96
/Kamiamneii cyuiuuiinemeH OH caxa6a
6aHJiaHhicTM 3JIh cbipTKa Ken uiwra ajiMa^bi. KHH 6aca
ajiManTbiHbi coHinajibiKTbi, TeK KaHa a c a M a r a m e H HaMa3 o K y r a
MemiTKe Renin, HaMa3^aH KeiiiH 6 i p ^ e H acaH acapwHbm icaMbiH
acacay yi™ 1 1 Y^'He KexeTiH. Byji acar/iaii <t>aTHMa aHaMbi3
KaiiTbic 6ojiraHFa HCHW ajiTbi aii acajiracTbi. OcbiH^aii
acaF^aMAa a c y p c e Ae, xa3ipeTi 3 6 y Eoicip Keii Ke'iflcpi OHM
Racbma maicbipbin anbin, Keii6ip MOcejiejiep,nin nieiniMiHfle
OHbiMeH KeHecin Typzibi. OJI yaaiibi Q6y EsRipre ICOJWAY
KepceTeriH. Ocipece, fliHHeH KaiiTa/ian 6ac TapncaH
MYPTeflTepfliH, 3eReT 6 e p r i c i RejiMereH^epflin acaHe MsflHHara
iuaSybui acacaFaHflap^bm nibiFapraH GyJiiRTepi Ke3iHAe yHeMi
B6y BaKipfli nojiflan, icacbiHaH Ta6bumbi. Kaiirbic 6ojiap
ajiflbiH^a 0 6 y EAKIP CMAZIMK Ta oraH pH3a ejii.
9 6 y EaKip Cbi/mbiK opHbiHa OMap^bi (p.a.) xajiH<J)a e r i n
TacTarbicbi KejireH KC3,ne, " O M a p ^ a H 6acicacbiH icanaMaiiMbi3!"
a e n , ajirarn KOJiiiaraH OJIH 6ojiaTbiH. OJI a,a,ijieT y j i r i c i OMapra
m yHeMi KOJi^ay KepceTin acaHbiHaH Ta6biJiaTbiH. OHMH
Raflbicbi (6HJHK aihyinbi, Tepeini) 6ojibin TARAIIMHAARMM.
Xa3ipeTi OMap 6 o n c a OHM "XacaHHbin aKeci apaMbryja en
acancbi yKiM 6epymi" aen, OHMH SaiicajiflbijTbiFbi MeH
napacaTTbiJibiFbiH acorapbi 6arajiaiiTMH. OMapaMH 6acTM
KeHecmici 6OJI^M. OMap MaflHHa^AH 6aci?a ACAKKA 6apap/ia
YHEMI OjiHfli YSKIJI e i i n , opHbiHa Kanflbipbin RETETIH. Xa3ipeTi
OJIH Kbi3bi Y M M y r y j i c i M ^ i OMap OapyKKa yHJieH/iipy apKbiJibi
OHMMeH acaicbiH Tybic Gojiflbi. O f l i j i xajra4)a OMap acapanaHbin,
KaiiTbic 6ojiMacTaH SypbiH opHbiHa xajiH(J)a e r i n TaraHbiH/iayflbi
ycbiHFaH ajiTM KiciHiH 6ipi OJIH 6ojiaTMH. Typa ineuiiM
Ka6buiflayflaFbi ycTaMflbiJibiFbi, AjuiahTbiH yKiMflepm opbiH-
Aayaa eimciMHin ce3iHe, eceicrepiHe em KyjiaK acnaybi
TypFbicbmaH OJI x a 3 i p e T i O M a p r a Karrbi yKcaiiTbiH.
OcMaH 3yH-Hyp3iiH xajiH(J)a 6ojibin TaraHbrnziajiFaH/ia, oraH
6IPNEH KOJI 6 e p i n MOHbiHcyH/ibi. OCMAH AA YHEMI OHMMCH
KeneceTiH. X a 3 i p e r i OCM3HHMH yiiiH 6 y j i i K i n i j i e p Kopmayra
anFaH Ke3fle e3win yjiflapbiH xanniJiaHMH Ky3eTiHe Koiibin,
• • 81
K;ayinci3fliriH KaMTaMacbn e T y r e acaHbiH caji/ibi .

81 M. IIIaKHp, 353-354.
7 - 304 97
CaHgian caxa6ajiap
Xaiiflap (p.a.) 6aTbipjibiFbiMeH Koca BiKj.macTi,iJiH-
OJIH
FMMCH AE epeKinejieHeTiH. H e icTece AE A j u i a h T b i n pH3ajibiFbi
ymiH icTeHTiH. neHfleiiiijiiK apajiaci<aH icTeH 6ip^eH 6ac
TapTaraH. OJI TaimaH KaKTbipaTbiH^aH eTe TaKya aaaM
6ojiaTbiH. TaKyanbiKKa 6aiiJiaHbicTbi OJI, "Taicyara ETE a6afi
6ojibiHflap ACAHE OHM a M a r m a p b m b i 3 f l b m Ka6biJi e T i n y i ymiH
A3HeKep eTiimep. TaKyaMeH acacajiraH em6ip aMaji a3 6ojibin
ecenTeJiMeHfli. Ka6biJi 6ojiraH aMajmbm a3^biFbi 6ojia Ma?"
82
AeHTlH .
KyHflepfliH 6 i p KYMH/ie OHHH y j i ^ a p b i X a c a H MeH X y c e i i H
HayKacTaHbin KaJia^bi. Xa3ipeTi OJIH MCH cDaraMa aHaMbi3
yn/iapbi aypyaaH afibiFbin icerce, A j u i a h p r a a j i b i F b i ymiH ym
KyH opa3a ycTaiiTbiHjibiKTapbiHa ce3 Sepe^i. Ajuiah Tarana
mnna 6epin ^eHcayjibiKTapbi Ty3ejireH con ojiap ya^eJiepiH
opbiH^ay ymiH aybi3 6eKiTeai. KyH KeioKHeKKe Saran, aybi3
amap yaKbiT Ta SoJiaflbi. BipaK aybi3 amapra a3 raHa HaHbiH
eciK ay3bma KejireH aceTiMre aceri3e,o;i. ©3flepi cyMeH aybi3
ama^bi. EKiHmi acaHe ymmmi KyH^epi ae flan ocbi acar/iaH
KaiiTajiaHaflbi, eKimui KyHi 6ip naKbip, Kejieci icym 6ip TyTKbiH
yfijiepiHe Kejiefli. >KeHTiH a3biKTapbiH cojiapra ca^aKa eTe^i.
Y m KyH 6oiibi Hap TamaraH ojiap HapecrejiepiH ajiwn,
na0FaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) 6apa/ibi. TypjiepiHin 6o3apbin,
GoiiJiapbiHfla flspMeimepiHin KaJiMaraHbiH KepreH
naiiFaM6apbiMbi3 He 6ojiraHbiH cypa^bi. Ojiap SacrapbmaH
OTKeHfli Sam/jan 6ojiraHHaH KeiiiH icxiH MaH-acaiibiHa
KaHbiKKaH naiiFaM6apbiMbi3Fa }Ka6pemji Kejiin, "HHcaH"
cypeciHjieri 5-10 aarrapbiH yaxn eTefli:
"...OJI AjmanmhiH, Kgndapu Hssipjiepin opuudan, anambi
KOKMCueKmi mezic KflnmaumuH K,wmem HyHinen vppKftdu
TaMdKjnbi Mcanbi Kfljian mypca da, MicKinze, OKemmze DKm
mymKbiHta Mezhedu Ojiap: "utbiH Mauinde oh ceudepdi
AjuianmbiH pmavuvuibubi ytuiu moMa^mandbipaMba.
Cendepden 6ip mojieM de ajizbic ma miieMeuMh. Pacbiuda
6fo yHMCbipzacbi mycirt, moMcupanp KyHi Pa66biMbudan
KppKflMbl3".

82 Caxa6unep cmcuKJioneducu, T.1, 81-82.


98
MannamneH cyuiniuuiemeH OH caxa6a
E[aHFaM6apbiMbi3 6yji yaxn^i ojiapra aceTKi3reH Ke3^e, yni
KyH 6OHM TapTKaH auiTbiKTbin TayKbiMeriH COJI carre-ai<;
YMbiTbin K e r r i .
Xa3ipeTi OJIH caxa6aJiapflbm apacbiH^arbi aca
6ijiiMflijiepiHin 6ipi e/ii. DKacxaHbiHaH HcjiaM^bi Ka6bui,aan,
ajirarn MycbiJiMaH 6ojiraH aaaMHbm 6ipi peTinzie
NAHRAM6APBIMBI3FLBIH yjiaHbi KACBIHFLA a c y p y i OHMH (c.a.y.)
Kaycap 6yjiarbraaH KaHa cycbiHziaybiHa MyMKm/iiK acaca^bi.
IlaHFaM6apbiMbi3 OHMH ijiiMimn acorapbiJibiFMH: "MeH -
IJIIMHIH KajiacbiMbiH, OJIH - OHMH KaKnacbi. IJIIM yiipeHrici
KejireHflep COJI eciicreH eHciH"- aen 6ijiflipfli 84 .
QJIH (p.a.) yaxHfli xaTKa Tycipymi api acarica SijiyuiijiepaeH
6ojiaTbiH. Ajuiah Pacyjibi ayHHe cajiraH con ajiTbi an imiH/ie
OHMH KYPAHJIBI Tycy Ke3eriHe Kapaii ACHHACTBIPFAMIMFM 6ijiiM
aflaM^apbiHa MajiiM. On - I^ypaH ijiiM^epiH acaiccbi MeHrepreH-
flepain 6ipi. Byji acaiuibi OHMH o3i 6bijiaii aeitzu:
- MeHeH cypaHM3flap. YajuiahH MeHeH cyparaH
cypaKTapbiHbi3flbm 6apme acayan SepeMiH. MeHeH AjuiahTbiH
KiTa6bi acaHbiHfla cypaRbi3jiap. YajuiahH, OHMH; KYHfli3 6e,
TyHfle Me, Tay/ia Ma, Kbip^a Ma, rycKeHiH MeH 6ijiMeirriH em6ip
85
aaTacon .
CoHMMeH Karap OHMH KypaH aarrapbiHa acacaraH
acopaMarwapbi, pnyaaT eTKeH xa^HCTepi MeH xa^HCTepfli
TyciHflipyjiepi, Syjiapflbi KopbiTbin uibirapraH yKiM^epi,
Tancnp, xa^HC acaHe <|>HKh KiTariTapbiH/ia Ke3nece/ii. 0 6 y BaKip
(p.a.), OMap (p.a.) acaHe 6acKa a a KenTereH caxa6ajiapjibiH
xa3ipeTi OJIH^IH iniMiHe SepreH a^iji 6arajiapbi aceTKiniKTi.
MyHaH 6acica 6i3re aeniH Renin aceTKeH OJIHOTH 63 ay3MHaH
iHbiKicaHflbiFbiHa KyMaH TyabipMaiiTbiH aKHKarrapflbiH TepeH
MaHflijiiri MeH FH6paTTbirbi ocbiraH GyjiTapraac ^ajien 6ona
a j i a ^ b i . E y r a H 6 i p H e m e M H c a n KejiTipeniK:
"Mbrna 6ec mpcem ecmeH uibisapMandap. Eynapsa K,OJI

jfcemxhy yiuw myueze Miuin DKOJISCI iubiqcarfbi3, osan YEW

83 Ycdyji-ga6a, 5:530-533.
84 TnpMH3H, Mwia^uf) :20.
85 Ta6a*pm, 2:338.

99
Cawiav, caxaOajiap
jicemKae cumacmaH myuetfi3 6ondupap edi: Kgn Pa66biCbwaH
e3ze euiKiMHeH 6ip Hapce dsMemnecin, mex KynanapbiHan
KppbiK,cbiH. EiniMci3 adaM 6ume2eH MBcejienepin cypayea
bitjsaucbisdaitSacbiH. 03ineH duwezen 6ip .wacene cypansaH
Ke3de sajibiM da: "Etj dypucuH Annan 6ijiedi" deyden
mapmbindacbiH. MMOH caqmaydaebi ca6bipdbiy opmi -
6acmbitf deuedezi opuu cunqmbi. Ca6bipu dojiMazaHHbiij
UMaHbi da JtCOK, ".
' h\OpKblHbllUtflblh^ da KjOpKjblHbllUlYlblCbl 6ap. OHbl
vppK,biHbiuimbicu - Hancmifj rucemeziitde Kemy JKBHB eiu
enMeummdeu Kpiibipcbu KgMapmysa 6epine cany. Hancihiif
ytcemezmde Kemy adaMdbi aK,u^ammaH adacmupun,
v^yMapmyuibinbiv^a 6ou andbipy aK,upemmi yMummupadbi.
A6au 6ojibitjbi3dap! JJynue demiH 6ypbin api Kemyde, av,bipem
6onca 3tcaK,biHi)an Kejiedi. Ey.iapdbitf ap6ipin ^anaytubinapdan
dojibitfdap, 6y2iH miptuiniK emy yav^bimu (6yji dynuede) ecen
OKOK,, epmehf 6ojica ecen Kyrii (aK,bipemme) mipwuiiK-Kyu6eij
OKOV, ".

"Ulbmaubi (paquh ((put^n iniMwitf MOMahbi, din sanbiMbi) -


Annahmbiif MeuipiMwen yMim yidipMezen otcane oKypmmu
Onbiif a3a6biHOH ca^mandbipsan, Amanda v,apcu Kenepnin
Mdceneiiepde adaMdapdbiH, mzbiudbi ounapbina aybudbib;
6omau 0K3He K,ypannau 6acKft napceden Medem Kymnezen
adaM. InIMC 13 zu6adamma, mycindeu oKpizan ijiwde Jtcane
ounaHbin, M3H 6epMeu oxyda etu wca^cbuibiK, nen GepeKem
OKOK,".
"AdaMdap MbiHa ytu monman mypadbi: Eipimuici -
Pa66anu sammdap, eKmuiici - ^ymvflpbiny JKOJibma mycKen
iniM i3deyiui, yuimiuici - ap KLmzc qynaq mypin, otcen K,anau
mypca conau Kemin, iniM Hypbrneii 03m nypnandupa aimasaH
jtc3He maHHbiw-mipeKmeH jtcypdau mo6up. InLu dynue-
MyjiiKmeH K,biM6am. IniM cem K,opzaudu, Mcuidbiff Kppzayuiucbi
ceHcitf. OHbweH OMOJI emKemtfde iniM apma mycedi, an dyuue-
MyniK dtcyMcazan caubin a3andbi".
"Fanbmdbi OKaK/CU Kepy diuHen. IniM sanbiMsa mipi Ke3inde
mazam 6epce, emeHHen Keuin OKai^cbinbiiyieH ecxe ambuadbi.
JJyHue cHcunasaH adaM dynueciMen 6ipse OKOK, 6onbin, amu da
100
JKmnamneH cyuinuijjiemen OH caxa6a
3amu da qcuwaudbi. JJyuue DKunayiubinap mipi Ke3iHiff e3inde
OJiiK cusugnu. FcuibWHbiff mipiuijiiK mo^man qanca da, amu
Men xambi Kfinadu. IniM osan ue 6omandapdbiti mojibUbmen
oicoKf 6ojiyunaH KeiiiH .ncoeanadbi. Eu, Ajuiahbw! sKep 6eminde
cenitf pmaiubijibigbitf yvuin o/cane Ceitifj au^bw dsnendepifjHitf
evuin Kemneyi yiuin aK,UK,ammbih, oKapiuunapu ap^aiuan da
6ap 6ojiadw. Onapduij canu a3, anauda Ajinahmbitf andbwda
onap Kfldipjii. Annan e3miff Hbiwandapbi Men dmejidep'm cojiap
apr^buibi K^opsaudu. Onap da 6yn Mmdemmi e3men KeiiiH
Kemendepze aManamman onapdbitf KQKipeK KB3we
cyuicneHvuijiiKmiH, damn ezedi. Onap da MM ap^unu
aK,uK,ammbi ma6adbi... Onap Annanmbiff emndepi Men diHHiH,
uiaK,upyvubinapbi. Onapdu Kopyze unmbiK, 6on...&6"
OHWH AHHAJIACBIHFLARBI AAAM^APRA 6epreH KewecTepi ^e eTe
MSHfli api AKBIJI HYPBMA TOJIM. OcbiH^aii ecneTTep,a,in 6ipi
Sajiacbi xa3iperi XacaHra aiiTKaH MbiHa ce3#epi:
"Eu, 6anaM! Etj y.iKen 6au/ibi% - a^bin. Ey ynKen KedeuniK
me - aqbiMaqmbiy. Eif ynKen yicanzbudbm; - mdKannapnbiK;. Erf
i3zi yacuem - o/caqcbi Mine3 ".
OJIH 3jr-MypTa.ua - 6o0biHa aoKCbiJibiic aTayjibiHbi acna
6inreH HcnaM TapHXbiHflarbi aTayjibi TyjirajiapAbm 6ipi.
KaftcapjibiK, 6aTbipJTbiK, ijiiMfli »c3He HCOMaprrbiFbiMeH 6ipre
eTe Kiinineniji e^i. Basap^aH caTbin ajiraH 3arrap/ibi
afiHajiacbiHflaFbiJiapabin eTmiinme KapaMacTaH, e3i Tacbin,
aaacKaHflapra MCOJI cijiTen, 3jici3, jispMeHci3 >KaH/iapflbiH
acoFbiH acoKTan, KHHajiraHjia KacTapbiHaH TaSbiJiaTbiH. "Yvu
Hdpce KiiuineuindmKmiif uezisiu qypaudbi: KeidecKen Ke3de
Bipinuii 6onun caneM 6epy, ynKen otcunanbicmapda mepde
woqubin ontbipMay, puRuibinduK, neH JicacandbvibiK,mbi j/canu
cyuMey" aereH HaKbiJiaap OJI nam (p.a.) ce3aepi.
OJI eTe uibiHuibui # a a^an, Ke3 an^an, Keniji ap6araH
a y w H e r e , KeperiHeH apTbiKKa Kbi3biKnaHTbiH acbui T y j i r a e/ii.
Bip KyHi KapHbi mypKbipan auiKan OJI, KyxtbiKjaH rapTKaH 6ip
Kayra cyflbin aKbicbma 6ip icypMa ajiyra ajizieSip ahy^HMeH

86 A. KypyacaH, 246-247.
101
CaijJiaK, caxadajiap
KejiicTi. K^fpMara KapHbiH TOHflbipbin ajiraH con cajibin-ypbin
Amiah PacyjibiHbin MemiTiHe Sapa/jbi.
Ohbih KOJibiHbiH auibiKTbiFbiH >KaKCbi 6ijieTiHflep ojraa
GejiicKeH^e, " 6 y j i OJiaca^a x a 3 i p e T i OJIH m c h 6 a j i a - m a F a c b i H b m
fla ait;bijiapbi 6 a p . OHMH, e 3 i H e 6 e p e p SojicaK, yjieciH K O J i t m a
•me c a n a S a c K a j i a p r a TapaTbin a c i 6 e p e ^ i . O J I y m i H 6 i 3 caKTan
KOHHHK;", - jjen O j i n r e raecijii ouacaHbi e 3 m e 6epMefi caKTan
KOHflbi. BipHeme KYH eTKeHHeH sceMiH 6yn acaF^aHflbi oraH
aHTbin aceTKi3reH Ke3«e, OJI amyjiaHbin KaH6apra: "MeHin
ymivmi yjiKeH epTice cajiFbin; Keji^i Me? E y j i MycbijiMaH/iapabiH
ojiacacbi. K i M ^ e - n i M OHM KepeKTi a c e p r e a c p i c a M a c a , e K m i u i K e
Yuibipaftflbi"- flen ecicepTKeH.
OJIH (p.a.) aKibiJi-OHbi acaHe napacaTbiMeH epeKuiejienzii.
Kenec acHHajiwcTapwHtm 6eimi MyiuejiepmeH e^i. OMap H6H
XanaG neH OcMaH H6H AcjicfiaHHbiH xajiH^anwicrapw
Ke3eniHfle OHMH; Kenecrepi MeH rari3reH naHAajiapbi opacaH
3op. M i H e , COHFLBIKTAH ^A x a 3 i p e r i O M a p " O J I H 6OJIMARAHFLA
O M a p KYPFLMMFA KeTep e ^ i " flenTi.
OjiHfliii TayeKejimijiiri ^ e epeKiue. XajiH(j)ajibiFbi ryebiH.ua
mbiK^aH 6yJiiK KeseniHae oran KacTaH^biK acacajibmybi MyMKiH
aen Koprayra KenreH a^aMflapra: "CeH^ep MeHi acepflerijiepaeH
KopraFbiJiapbiH Kejie Me, 9Ji«e KOKTerifleH 6e?",- ;ien cayan
TacTaiiflw. Ojiap "acepflermepaeH", - aen acayan KaTKaH.ua,
"KOKTCH Kapap uibiKnaftbiHiua, acep 6eTiH,ne em H a p c e
SojiMaHflbi. )Ka3Mbiui opwugajiFaHFa AefiiH apKiMju eKi
nepiniTe KopraH/ibi. >Ka3Mbim opbiHflanap c a n e OHM
TarflbipbiMeH aceKe KaJWbipa/ibi. OJIH ^e Ajuiah TapanbmaH
MbiKTbi KaJiKaHMeH K o p r a j i y a a . Aacaji KejireH^e KaJiKaH
a j i b i H a ^ b i . }Ka3MbiuibiHa pH3a SojiMaraH a a a M HMaHHbm ,n3MiH
TaTa ajiMaHflbi" ^en, Ajuiah^a acaHe aca3MbmiKa .nereH HMaH
6epiKTiriHiH cwpbiH ama^M.
XaH^ap-y Kappap OJIH HcjiaM yM6eTimn Sipjiirme aca MBH
SepeTiH. Bip KYM cyHHeT, SH^raT, 6ipjiiK, 6eJiiHymijiiK acaiuibi
cyparaH H6H Kayyara: "CyHHeT - MyxaMMe/jTin (c.a.y.) acojibi.
BnflFaT - OJI c y H H e i r e H a n b i p y m b i H a p c e j i e p . iKaiviaraT - a3
6ojica m, flyptic aaaMflap^bin Sipiryi, 6ejimymijiiK - Ken Te

102
_ MaHHamneH cyuiHuiinemeH OH caxa6a
Sojica, flYpuc 6ojiMaraH a/jaMAapflbiH 6ipiryi", - flen acayan
Sepe^i.
OJI Kapa KbiJi/JBI KaK a c a p a p sflijierrijiiriMeH a e TapHXTa
Tepen i3 Kajiflbipjibi. Bipae xa3ipeTi 3 j m r e Mc<|)axaHHaH ojiaca
Kejiai. Byji ojiacaHbi OJI acerire 6eJiin, yiiiHfle naJiraH 6ip Ta6a
HaHflbi « a COJI aHbipbiJiraH c b i 6 a r a j i a p f l b m y c T m e T e n n e n eTin
Koiibin, KOJiSacuibuiapbiHa T a p a r a n 6 e p a i 8 7 .
Xa3ipeTi Qnnre 6ipi - apa6, eKhmiici - Kyn, eici afien Kejiin
KaaceTTijiiKTepiH aiiTaflbi. OJI eKeyme Gipgeii a3bra-ayjiaK a3biK
neH KbipwK flHpxaMHaH aKina Gepyfli 9Mip eTefli. BipiHini
Ke3eKTe Kyn raecijii cwSaracbiH ajibin K e n i Apa6 aiieji
xa3ipeTi Ojinre:
- EH, MYCBIJIMAH/JAPFLBIN S M i p m i c i ! MeH - apa6nbm, OJI
6ojica Kyn. Here MaraH Typa coraH SepreimeH Mejimepfle raHa
6epflin?- fle^i. OJIH:
- MeH YJIH )KapaTynibiHbin KiTa6bin^a xa3ipeTi
BIcMaiibijiflbiH ypnaKTapbiHbin BIcKaKTbin ypnaicrapbiHaH
acorapw aeremH Ke3flecTipMefliM,- aefli 88 .
OflijifliKTin cajiTaHaT Kypybraa aiipbiKina MSH 6epreH OJIH
3 a n ajiflbinqa MaKaM-MaHca6bi MeH Jiaya3biMbma KapaMacraH,
SspimH Ten 6ojiaTbiHflbiFbiH e3 eMipiH^e KepceTin KeTKeH e,gi.
03i xaJiH(J)a 6ojibin TypraH maFwnaa armeSip ahy^HMeH
e K e y i m n a p a c b m . u a SojiraH y a K H F a r a 6aHJiaHbiCTbi a ^ i j i Ka3bira
6apy^aH TapxbiHGa^bi. OKnraHbiH aceJiici 6bmm 6ojiflbi:
3JIH (p.a.) Cbi(j)(J)MH coFbiCbma arraHbin 6apa acaTKaH
Ke3iHfle KajiKaHbiH acoraJiTbin ajia^bi. YpwcTaH KaiiTbin 6apa
acaTbin ajiaeSip shyflHflin ycTan acypremH Kepin, oraH:
- Eyji - MeHin KAJIKAHBIM. MeH OHH euiKiMre 6epreHiM ^e,
caTKaHMM aa acoK,- fle/y. ftkyjxw.
- E y j i - MeHin KOJIBIM^A, HFHH M e r n K i , - fle/ri.
OJIH Kanaca, eKTeM£iK acacan, KymneH-aK TapTbin ajiybiHa
6ojiap e^i. ©3iHiKi KaHiuajibiKTbi flypbic 6ojica fla, MacejieHin
agiji niemijiyi yiniH T e p e i n i r e acyriHyni ycbiH^bi. EKeyi
Tepemire 6apAw.

87 Eauxam, 6/348; Kamy-nbyMManb, 3/166-dan K^aHflbixjiayft, 2:695.


88 Kanauxjiayfi, 2:696.
103
Cannon, caxadajiap
OJI Ke3fleri Teperni 9,aiji,ziiriMeH Tam>uiFaH LUypsHx e^i.
X a 3 i p e T i O j i n r e yjibi X a c a H MeH Kyjibi K^aHGap Kyaniic erri.
LUypoHx O j i n r e :
- XacaHHbiH; o p H b m a S a c K a KYA T a n , - FLE/II. OJIH ^ E o r a m
- XacaHHbiH KyajiiriH K a 6 b m e T n e i i M i c i n ?
K^jiflbin KygjiiriH KaobijiflaHMbi3, Sipait; 63 6ajraHHbiH
K y a j i i r i H Ka6bui,aaH ajiMaHMW3,- fle^i U l y p a H x .
- PacyjiajurahTbiH "XacaH MeH XyceiuH )KaHHaT
acacTapbiHbiR Mbip3acbi" a e r e n i H ecTiMen n e e n ? - aen 6yraH
Kairbi KYIIIHREH xa3ipeTi OJIH KajTKaHWH flhy/iHre 6epyre
M s a c 6 y p 6ojiaflbi. K e H e T a h y j p i :
- MyMHHaepflin SMipniici Mem Tepemire sicejmi, 63iHiH
TaFaHbiHflaraH T e p e m i c i e 3 m e K a n m b i yKiM 6 e p c e a e , OJI o r a H
pa3bi 6ojrjibi. MeH 6 y j i fliHuin x a K e K e H f l i r m e Kyajiiic eTeMiH.
AjinaKTaH 6 a c i < a Towip >KOK, M y x a M M e a - OHHH E n m i c i . E y j i
KajiKaH ceHiKi, TyweHHeH T y c i n KanraHfla a n r a H e#iM, - aen
HMaH eTKeHflepflin MHHS KbiJibiFbrna anpaH-acwp Kanbin
MycbiJiMaH 6 o j i r a H e/ii. OHUH MycwnMaH 6 o j i F a H b m a K y a m a H
a ^ i j i OJIH KajiKaHbiH HKy^Hre T a p T y e r r i 8 9 .
)KaKCbTjibi«;K;a acaHbi KyMap X a n ^ a p OJIH 6aci<;ajiapFa K;OJI
yujbiH 6epin, ojiap^bm KaacerrijiiriH KaMTaMacbis eTy^eH
ji333aT ajibin, a p iciH KaGaK u i b r r n a H a c a cyHicneHmijiiicneH
aTKapaTbiH e/ji. "MeHin KOMeriMMeH Ka>KeTrijiiriHiH
eTejreTiiifliriHe c e H i n MaraH KejireH a ^ a M a a p r a KOMeKTecyaeH
ACKAH HbiFMeT >KOK. B i p MYCBUIMAHHBIH KA>KETIH e T e y - MeH
ymiH acep 6eTimH 6ap Ka3bmacbmaH KbiM6aT" aereH ^e
x a 3 i p e T i OJIH 6onaTbiH.
OpHHe, OHH e n acancbi TaHbiraHflap - 63 3aMaHflacTapbi.
COH^BIKTAH p, a c o n a p A b i n x a 3 i p e T i OJIH acaiijibi AHT^AH acbiJiw
jie6i3/iepiHe KyjiaK T y p e m K . J\\HM 6ijiiMi MOJI caxa6anap^bim
a p a c b i H ^ a Se^ejifli rajibiM c a x a 6 a H 6 H A 6 6 a c 6bijian AEH^i:
"Ojinre Anjiah MenipiMiH acaynupcbm! Ajijiawca am
eTeMiH! OJI T y p a acojiflbin acejiSipereH T y w , TaicyajibiKTbiH yrnbi-
KHbipbiua K63 >KETNCHIIN TENI3I, aKbumbin Syjiarbi, eji-
acypiTbin 6 a r b i H a Man^aHbi >KapKbipan TyraH x a c r y j i r a c b i e ^ i .

89 KaHflbixjisyft, 1:232-233.
104
2KsiiHamnen cyuiHiuviemeH OH caxa6a
KapauFbuibiKTbiH KwpbiK KaTnapbiHa c a y j i e c m r y c i p r e H Hypjibi
)KaH eai. 5KYNAW3AAH AA 6HHC MaKcarrapflw HycKan, K©He
TapnxTW »ceTKi3in, aiiTKaHW aHHMMaH KejieTiH acopaMara
a c a c a n , acaiccbi H a c n x a T 6epeTiH. McjiaMHbiH a / i a M r a T y p a WOJI
HycKaHTbiH KaFHAanapbiH ^aran ycTaHaTbiH. 3yribiM/ibiK
aTayjibiflaH, i n y 6 9 J i i acojiaaH a n w c acypeTiH. HMaH MeH TaKya
H e j i e p i m n e n KaHbipjibicbi e a i . naHFaM6apbiMbi3flbin KOHJieri
MeH manaHbiH KHreHaepaiH, e n Mbip3acbi e a i . K,aacbuibiK, acaHe
ca'n acacaynibmapflbiH; en MapTeSejiici, aaijieT neH TenniKTi
opHaTyaa eTe ce3iMTan eai. naHFaM6apnap MeH xa3iperi
M y x a M M e a ' r e H KeiiiHri a c w n c e 3 a i n 3 e p r e p i e a i .

Oiiejiaepain en KaHbipJibiCbiHbin acy6anbi, IIaHFaM6apaMn


eKi H e M e p e c i m n aKeci e a i . M e m n K63aepiM a a j i c o H a a i f e3re
euiKiMfli K e p M e a i , KHHMeTKe aeiiiH a e K e p e ajiMac. A j u i a h neH
KyjiaapbiHbin jiaFbiHeri - Ojinre jiarbiHeT eTyiuijiepre
60JICbIH 9 °".
Anpap H6HFL,3MP96onca:
- OJTH acKap Tayaaii acKaK MaKcarrbi K63aeiiTiH acaHe
K63flereHiH Kypajraiiabi Ke3re ancaHflan Kyp a c i 6 e p M e i h i H eTe
naSijieTri eai. Kecin airrbin, aain yiciM 6epeTiH. Bofibi iniMre
KaHbiKK;aH, cesaepi aaHajiMKTbin KOHHaybiHaH KejireHaeii
XHKMeTKe TOJibi eai. flyHHe MeH OHMH ap3aH MaKTaHbiuibmaH
armiaK eai. TyH MeH KapanrbiJibiKTbi 63iHe aoc TyTaTbiH. Ke3
acacbiH Ken Terin, eTe repen oHJiaiiTMH. En anabiMeH 63
HanciciHe HacnxaT eTeTiH. Imin-aceyi MeH KHIM-Keuieri TBIM
acynwHbi eai.
K^aTapaaFbi acaii Kieiaeii 6Te KapanafibiM eai. CyparaH
cypaKTapbiMbi3abi acayancbi3 KajiabipivtaHTbiH enre3eK Te
Karijie3. 93iH ACAKBIH TYTATBIHBIMBI3FA KapaMacTaH, MMCM
6acbin, 6i3 OHbiMeH ceHJiecyre TapTbiHaTbiH6bi3. )KbiMHFaH
K e s a e MapacaHaan TicTepi 6aHKanaTbiH. ^ m a a p j i a p r a KypivieT
K e p c e T i n , Keaeii-KenniiKTepai ACAKCBI KepeTiH. E u i 6 i p KYRN OHM
aKHKairaH aacbipaTa AJIMAHTBIHBIH 6ijieTiH. 3jiei3aep OHMH
aainairiHeH YMJT y36eiiTiH. Ajuiah KysM SOJICMH, OHM Ken
Ke3aepi MHxpa6Ta caacaere acbiFbuiraHbiH, acaHbi KHHanraH

90 KypyacaH, 255.
105
Canjian, caxadajiap
aaaMflaft GypaTbijiFaHbiH, MynaHbin acbiJiaraHMH KeperiHMiH.
O n 6 e 0 H e S i p GbiJiaii ,a,en TypFaHflafi:
"EH, )KapaTymbi HeMn! - AEN 5KapaTyiHbicbma
»caji6apbiHbin, anflaMinbi / t y H n e T y p a n b i 6 w j i a H flefifli: "MeHi
ajiflan i c y p M e y i n e T y c i p M e K n i c i n ? Ke3«mi M a r a H Tiicrin 6e?
E a p i 6eKepmijiiK. M e H c e H i a r m e K a i u a H y r n TajiaKneH Tajian
eTKeM. C e m H ; eivripin KtiCKa, K a T e p i n ,ne y p e H c i 3 . OrreH-aH,
9 - r r e n ! A 3 M K a 3 , aeojiayimajibiK TWM y 3 a K , aeon 6 o j i c a KapaH,".
M y r a y n a KO3 a c a c b m a HE 6 o j i a ajiMaii, BICTBIK a c a c CAKAJIBIH
acy^bi. KojibiMeH acacbiH cypiTi. AHHajia^a acHHanraH ayniM
acypx Ta K63 acacbma KeMijiin KanraH eai. flnpap ce3fl,epiH
acanracTbipbin:
- M i H e , OJIH ocbiHflaii a c b u i e p E ^ i . A n j i a h o r a H M e m p i M i H
acayabipcbffl! - FLE^I.
Myraywa:
- O H M KAHINAJIMKTBI ACASCBI K e p e c i n ? - FLEREH^E, flHpap:
- K^ymaFbiHjiaFbi acajiFbn Kyjibmmarbi 6ayM3,najiFaH,zia K©3
acacbi TMHHJiMaraH, Kafirbicbi SiTnereH 6ip aHaaan,- ^en
acayan 6epfli91.
5 K y p e r i rnviaH HypMMeH HypjiaHFaH, ajibin x y j i r a OJIHZUH;
(p.a.) xajiH(|)a 6ojibin TaraHbiHAaJiybi HcJiaM TapnxbiHbin en
KypMeyi Ken Kyp^ejii Ke3eniHe cafiKec KeJi^i. Xa3iperi OcMaH
HieniT eTijireHHeH KeniH HcnaM yM6eTi 6aciiiMCM3 KaJibin
KOHAbi. 3KaH-acaKTaH aHTajiaraH 6yjiiKinijiep esaepiHin
binraHMHa 6aFbiHabipbin, bipKbma KOH/iipin 63 MaKcaTrapMH
acy3ere acbipy yniiH Te3 apa^a xajiH(f)aHMn TaraHMHaajiybiH
Tajian eiri. XajiH(J)ajiMKTM Moifflbma anyra euiKiM TayeKen
acacan auMa/ibi.
OCM Ke3fle MsflHHa xajiKbi 6yjiiKTin yjiranbin Keraeyi,
MycbuiMaHflap^bm apacbiHflarbi GipjiiKTin caKTajibin Kanybi
yrniH xajiH(J)ajibiKKa e n j i a n b i K flen x a 3 i p e T i OJIHAI Tan^aflbi.
©HTKeHi, OJI api uiypa MaacijiiciHin Myuieci, api
IIaHFaM6apbiMM3Awn HeMepe imci, HcnaMflbi ajiraui
Ka6buiflaFaH acaHe HcnaM flhriHin acaHbuiybma T e i m e c c i 3 y j i e c
KOCKaH, ypbicTapaa IHM6MH acaHMH asMaii maHKacKannapflbiH

91 XUJIH: 1/184; A. Kypyacan, 253-256.


106
MAHHUMNEH cyuimuinemeH OH caxa6a
6ipi 6oJiaTMH. ByraH Koca OHMH flapnjmaH Tepen 6ijiiMi,
aKHJibi MeH Ken napacara, ere KyHflbi (J)HKh 6ijiiMiH Menrepyi
6yji opbiHra OHW e n JiawbiK a e n Ta6yra Heri3 6oJiabi. Ma^HHa
xajiKbi acHHajiwn oraH xasmdpa Sojiyaw ycbinraH Ke3ae, OJI:
" C e H a e p a i 6 a c K a p y r a KyMapTbin r y p r a H b i M >KOK. M e H yrniH
6acmbuibiicraH K e n e c m i S o j i F a H apTbiK. M e H yHeMi 63flepiHMeH
SipreMiH, KiMfli TaFafibiHaacanaap Aa MeH coraH pa3biMbiH",-
AEN 63imn OHWH SIJIGIPAI.
Byji Ke3fle 6yjiiKinijiep Te3 apa^a xaiiHiJjaHbin cafijiaHybiH,
erep caiiJiaH6aca OJIH ACAHE 3Y6AHP icnerri caxaSajiapaw
ejiTipexiHfliKTepiH a n x b i n KMCMM acacaflbi. C a x a 6 a n a p r a Koca
6 y K u i xanbiK acHHanbin, x a 3 i p e T i O n n r e acar/iaiiflMn KHbiH/jaii
TycKeHiH ajira TapTbin, OHH xajiH<f>a eTin
TaFaHbiHflaiiTbiHAbiK,TapbiH aiiTTbi. OJIH:
" M e H e H ayjiaK, 6 a c K a S i p e y ^ i T a n a a n z i a p . H e r e aecenziep,
connaii KopKbiHbiuixbi, coHflafi ayjieiijii 6ip acaFflaii,a,aMM3.
M y H b i n KHJibi acaKTapw MeH T y p j i i a c T a p b i 6 a p . B y r a H eui6ip
a t y p e K uibiflan ajiMaiiflbi, e u i 6 i p aKbui-oii m TOCKaybiJi 6ojia
ajiMaitzibi", - a e n , H c n a M y M S e x i m n 6 a c w H a KeJieTiH K a x e p ^ i
anflbiH ana ce3in acaHbi Kyjia3biflbi. OHM xoKxaxyAbin eTe
KHbiHra coraTbiHAbiFbiH 6aca aHTKaH-^bi92.
A K M P conbiH^a, H c j i a M y M 6 e T i m n 6 i p j i i r i yrniH 6 y j i KHMH
MinzjeiTi Hap OJIH e3 MOHHbraa ajiaflbi. Bap ephc-acirepm
SyjiiKTi TyHinbiKTbipbin, 6ipjiiKTi Tipijrryre acaHMH canbin,
aKbiJibi MeH 6aTbipjibiFbiH acaHe TsaripHSeciH KOJiflaHbin 6aKTM.
Ohmr xajiHcJfajibiFbi Ke3in5e HcnaM TapnxbiHfla KeiiiHri
ypnaicrbin apKanianzja KAIIRBIMEH e c K e ajiaTMH iuiKi (5K3M9JI,
CM(J)(J)HH) INAIIKACTAPMH SACTAH ETKI3FLI. OPNHE, 6 y j i INAHKACTA
eKi acaKTbin m e3#epiHin flypbic a e n TanKaH ycTaHbiMM 6ap
EFLI. OJI EKI Kapcbi TonTbin m MaKcaTbi - HcjiaM 6ipjiiriH
eaKTan Kany. CoHflbiKTaH 6yn HflacTHhaflTapbma (yKiM)
6aiiJiaHMCTbi ojiapabi e m KiH3Jiayra 6i3,zrin K¥KMMM3 acoK-
XajiH(j)a Ojinre Kapcw niaHKacKaHflapflbin MaKcarrapbi:
OCMAH 3yH-HypaiiHfli nieiiiT ETKEH SyjiiKinijiepfli TE3 apajja
Taybin aca3ajiaMaiiMHina, oraH 6aFMH6aiiTMHflMKTapMH

92 M. UlaKHp, 358-360.
107
Cannon, caxadajiap
Sijmipyi 6ojiflbi. Xa3ipeTi OJIH Mynbi icTeyam MyMKiH
eMecTiriH, opTajibiK HcnaM 6HJiiriHin ajii a e SJICB, K e p i c m m e ,
SyjiiKinijiepain biKnajibiHbiH KyniTi 6ojibin TypraHflbirbiH
afiTbin, 6yn icTi yaKbiT 03flbipbin KaHa mernyre GojiaTbiHbiH
Keji^eHen T a p r a n , ojiap^bi S a r b i H y r a iuaKbipraH e^i. Byji apa^a
uibiM-uibiTbipbiKKa TOJibi OKHrajiapflbiH 6aHHflajiybiH Tapnxn
KiTanxapabin emmciHe Kajiflbipbin, eraceH-TeraceniHe TOKjajibin
acaTnaH-aic, caxaSajiap/ibin HcnaM^bi eMipnepme acoji
6acTaymbi eTin ajibin, ryMbipjiapbiH COJI yrniH acyMcan aea3FaH
flacTaHflapbm OKyra TbipbicKaHjibi aceH KepfliK.
OHMH S a c K a p y ^ a F b i Tacijii, xajibiK neH Gacuibi a p a c b i H ^ a r b i
6afijiaHbic, 6 y j i a p a w a c y 3 e r e a c b i p y a a r b i H e r i 3 r i ycTaHbiM^ap
MeH aflijifliK Typajibi TyciHiri ocw KyHri a^aMflap yrniH
MaHbi3biH acoHMaraH x a 3 i p e T i OJIUZUH M b i c b i p r a TaraHbiHAaraH
9KiMi MajiiKKe afiTKaH ecHerrepiHeH KbiCKama y3iHfli 6epe
KeTeniK:
"EH, Mamie! CeHi ©3inHeH 6ypbiH azujmiicTin fle,
3yjibiMflbiKTbin a a GKTeMfliK KypraH acepiHe aci6epaiM, ceH
63iHHeH SypbiHFbi 6acmbmapflbiH icTepiH KajiaH KaflarajiaraH
Sojicaij, xajibiK Ta cemn acaFflaHbiHflbi cojian KaflaFajiafiiibi.
Onap acaitibi ceH He aeceH, xajibin; Ta ceH acanjibi COHM aHTa^bi.
KiMHin acaiccbi api a^iji eKenfliriH Annan KyjmapbiHbin ce3flepi
apKHJibi 6ijiflipefli. CoH#wicraH jia en acaKCbi acaH a3biFbin -
aypwc ACAHE aaiji icTepia GOJICHH. ..
>Kyperinae xajibiKKa ^EREH MenipiM OTHH aean,
cymcneHniijiiK neH acaKCbtibiKTbi e3iae HbirnaH eT. Onapra
KaTbiFe3 6ojiMa. GirnceHi onap Mbma eKi TonraH Typa^w: 6ipi
- flinqec 6aybipbiH, eKiHmici - acapaTbuibic TypFbiCbmaH
cemMeH Tcnziec...
Typa 6 n f l e TyraH aeoKTbiFbiH a c r e y M b i r a a ! Eyjian e T n e c e n ,
3yjibiMflbiK acacaraH 6ojiacbin. AjuiahTbin HbiFMerrepiH >KOK
eTin, a3a6biHbiH KenyiHe ce6en 6ojiraHHbin apacbiH.ua
3yjibiMflbiKTaH acicaH Hapce aeon;. Em my6aci3, Ajuiah -
3yjibrM^biKKa ymbipaTbijiFaH^apflbin acaHanicaHbiH ecTymi api
3ajibiMflap/ibi m K a a a r a j i a n T y p y m b i . . .
KenecminepinHin apacbiH^a aeai<;biH Tyxapbia, anjbi
uibiHflbiKTbi 6yKneci3 airraTbiHAap GOJICMH. IlIbiHuibiJi api
108
jKanuamneH cyuiniutieHeeH OH caxada
AmiahTaH KOPKATBIH a^aMjjap cupjiacbin COJICMH. CaraH KOJI
cofbin KOJinauiTan, a c a c a M a r a H Hapcejiepinzii acaca^w aen
MaKTan, KeHinifUJi Macanpaxybma accui 6epMe. QfixKeHi,
MaKTayflbiH Ke6i aaawmbi epKeKipeKTiKKe aceTejieitni. A6anjia,
a/iaMflap/ibiH acaMaHbi MeH acaiccbicbiH TEN y c T a M a . OWxiceHi,
MyH^aH TenaiR acaKCbuiapflbi i3rijiiKTeH cybiTbin,
acaMaH^apflbin Aa acaMaH nnrbuiAapra KyMapjibirwH
apTTbipaflbi.
MEMJIEKET KM3METKEPJIEPIH XAHAARAH KE3FLE TCK KAHA
TypjiepiHe Kapan, ojiap acaiuibi acancbi aen ofijiay aceTKijiiicxi
eMec. GiiTKeHi, a^aMflap acacaHAbiJibiiyieH K63re acaiccbi KepiHy
yuiiH KM3MeT exin, 6acuibuiap,zn>in ceHiMiHe Kipin anyra
Tbipbicaflbi. Ajiairqa OH^a nibmaiibi HHCT aeon. CoHUbiicxaH aa
ceHeH 6 y p b i H xajibiKTbiH apacbm^a acai^cbi aen xaHbuiraHflapflbi
xanaa.
3 p Typjii acaFjtaiiFa ayrnap 6ojiraH inapacbi3flapaaH, Keaeii-
KenuiiK neH uiaMa-uiapnbi KajiMaraH ajjaMflapra KejireH^e
AjinahTaH KopbiK;! Ojiap^biH apacbiH.ua acaraaiibiH aiixymbijiap
m , aiiTnayuibijiap Sojiaflbi. Eyjiapflbin 6apimH KyKbiFbiH
Kopray - MiH/iexiH. JIaya3biMbiHHbin acorapbi Sojiybi ojiap^bm
caraH MyKxaayjbiKTapbiH 6ijiflipyre Ke^epri GojiybmaH a6aii
6OJI! ¥JIH >KapaxyuibiHbiH Ky3bipbiHa nibiFapbijiraH^a
"uiaMaMHbm aceTKeHinuie acacaflbiM" ^epjiiKTen igu3Mex eT.
MeH Amiah PacyjibiHbiH: "0Jici3flin aKbicbin Kyuixi/ieH
onaii ajibin 6epe ajiMaraH Ke3 KejireH xajibiK enncauiaH Aa
KyniTi 6ona ajiMaHjibi" .aeremH 6ipHeme acep/ie ecxiznM.
Eyrmri icri epxenre KajmwpMa! ©imcem, op KymriH e3me
T3H ici 6ap.
BacuibiHbiH apHaiibi acaiy>iH a^aM^apbi Gojia^bi. Eyjiapflbm
icTepiH^e 3yjibiMflbiK neH biHcancw3flbiK Ke3,uecyi MyMKiH. CeH
onapflbiH 3HHHabirbiH 6 y r a H acoji amaTWH c e S e n x e p i H i n
TaMbipbma 6ajixa ina6y apKbuibi acoii. Aifflajiaimarbijiapra,
acaKMHaapbm MeH TybicTapbiH,a apHaiibi ijiTHnaT acacayuibi
6ojiMa. OjrapflbiH eniKancbicbi ceHi nanaajiaHbin
aHHajiacbiHflarbijxapjibi KHHH acarjjafira KaJi3bipapjibiK;xaH
^apeace^e 6afijibiK acHHayra ayecxeHSeciH. MyHbin caraH

109
Canjian, caxadajiap
e r n S i p n a f i f l a c w acoic, a p i OHHH 6YJI AYHHEFLERI a e , o FLYHHEFLERI
Ae o6ajibi - cemn MOHHbinzia.
Bip icKe yaKMTbiHaH SypbiH Kipicne, yaKbiTbi KejireH^e
acajiKayjiaH6a. AKHKaTbraa K03iH aceraereH icTep^e Ta6aH "ripen
Kacapbicna, anKtmaajifaHfla cajiFbiprrbiK TaHbiTna. Op icri
opHbiMeH acaca...
EOHBINNBI amy-bi3a KEPHEREHFLE KOJIHH MEH ay3biaa HE 6011.
Byjiapflbin 3ajiajibiHaH KopraHy yniiH epKingi acenreHre flenm
amyAbin KepHeyiH Teace93".
OHbin xajiH^ajibiFbi TepT acbiji TOFH3 afira co3biJiflbi. Xnacpa
acbiji caHarbiHbin KbipKbrnuibi acwjiw, PaMa3aH anbiHbin OH
aceTiciH^e, acyMaHbin TanbiH^a, Tan HaMa3biH onyra nibiKjcaH
xa3ipeTi OJIH/U xapnacHT AS^yppaxMaH H6H MyjiacaM yjibi
KbiJibiuibiMeH 6acbmaH acapaKarraflbi. CoHbin cajiflapbraaH,
ajinwc yrn acacbiH.ua OJIH #e erri ayHHeaeH. HcjiaM yM6eTi
apwcTaH acypeKTi, ^aHajibiK aapHacbi Ojinci3 Kanflbi...

KaHflbixjiayH, 2:712-713; CaxaGwiep mcuKJioneducu,


93 1:84-86.
110
XamiamneH cyuiHuibiemeH OH caxa6a

C a r 3 H6H 9 6 y Yai^KAC

"Mine, Men iff nasauibi OZOM - Caed, ocundau naeaiubiea ue


KIM 6ap eKen ".
(XaflHc)

>K3HHarneH cyiiiHniijieHreH caxaSanapabin Sipeyi - 9 S y BaKip


CwaabiKTbiH ce6enKepjiiriMeH MycbniMaH SojiraH Carji HSH 9 S y
YaKKac. Amcsi acarbmaH naHraM6apbiMbi3SeH (c.a.y.) TybiCTbirbi
Sap. IlaHFaM6apbiMbi3flbm (c.a.y.): "Mine Menin Haranibi araM -
Carfl, ocbiH^aii Haranibicbi 6oJiraH KiM Sap eKeH" aereH
inrmnaTbiHa ne 6ojiraH OJI e M i p m i n coabina ACHIH KHJibi-KHJibi
KHbiHflbiKTapfla Ajuiah PacyjibiHbin acaHbiHaH TaSbuiflbi.
Xa3ipeTi Carfl HcjiaM aKHKarrapbiHa acaH-T3HiMeH ceHin,
Ke3 KejireH aMipjiepiH eKi e T n e i m H , HMaHflbijibiKTbin acbin
yjirici, KahapMan ep e,zii. OHbin MYCBIJIMAH Sojiybi, HaMa3 OKyw,
Ajuiah PacyjibiH acaHbiHaH aa acaKCbi Kepyi anacbiHbiH
KapcbiJibirbiH Tyflbipflbi. AHacbi y j i b i H 6 y n paHbmaH K a i i T a p y r a
Sap KyiniH cajiabi. AHacbi yjibiH anraH 6eTiHeH Kairrapy ymiH
aiijiaiibi Sip Tacijire Keiiiin:
- AjuiahbiiiHbiH; acaKHHflap MeH TybiCTapra KapacyaM, 3Ke-
m e i u e r e M e i i i p i M a i Sojiyabi SyiibipaTbiHbiH aHTKaH ceH eMec ne
eain? - aeai-
- Ha, Ajuiah Tarajia Si3re OCHHW aiviip eTeai,- aeai
Cara.
Byji a c a y a n ™ ecrireH aHaew KaaiMriaeii eMeKcin KaJiflbi.
Yftain 6ip SypbmibiHfla KacKaHbin TypraH nyrrwH Kacbma
Sapbin, OHH aHHanbin-TOJiraHbin cyfte 6acTaabi. COJI acaHCbi3,
Merney nyrrapabiH aTbiMeH aHT eTin, yjibma:
- Cara, c e H M y x a M M e a T i n ajibin KenreH Syji a i n m e H Sac
T a p T n a i i b i H m a , MeH Hap TaTnaiiMbiH. CoHaH con ceH 63 aHacbiH
e j i T i p y r e ceSenKep S o J i r a H 3ajibiM a T a H a c b i n , - aen nyrrbin

111
CanJiaK, caxaQaiiap
apKa a c a r b m a nibiFbin, TyKijie xyHacbipan OTbipbin ajiflbi.
AHTKaH ce'iiH^e Typbin, Gipnemc KyH nap TaTnaflbi.
Cara H6H 9 6 y YaKKac (p.a.) aHacbiH Karrbr KypMeiren
cbifinaHTbiH. OHbin ocaji acarbiHaH ycTan, 6ywHCW3 acepre
iibimaK ypraH aHacw yjibiH ocbuiaiiiua HcjiaMHaH Sac
TapTKM3apMbiH Aen yMiTTenni. A j i a n ^ a aHacbiHbiR 6yji y M m
aicrajiMaflbi. BipHeme KyH eTKeHHeH KeiiiH ynbmaH MbiHaH^aH
KeciM/ii acayan ajiflbi:
- YajuiahH, aHauibiM, erep »cy3 wcanbiH Soman, oJiapabi
aceKe-aceKe TacijiiM eTcen j\e, MeHfliHiMHCH6ac TapTnaHMbiH.
Kajiacait m, KAJIAMACAN m OCM.
CarflTbin paHbinaH KaiiTnacbma K03i >KCTKen MyrnpiK OHCJT
aniTbiK acapHHjiaybiH TOKTarrbi 9 4 .
Byji OKHFaaaH COH xyraH aHan 6ojica aa, acpibip S a c r a
neHflere 6aFbiHbin, AjuiahKa Kapcbi KejiMeyre SaitnaHbicrbi
" O H K s S y T " c y p e c i m n 8-rni aarbi TycTi:
Eh ada.ni danacbwa SKe-uieiuecine OKOKfibuibiK, K,binydbi
HycKfldbiK,. Eeep onap cazan 6inMezen napcenepdi aumbin,
Mazau cepiK Kpcyza ntbipbicca, onapza (aKe-iueiuene)
6azbm6a. Tydiude Mazau opanacbindap. Con Keide chdepze
ne icmezendepinhdi mycmdipeMiii.
CaF^TbiH MycbuiMaH SonybiH KanaMaraH aHacw raHa eMec
efli. COJI xycTa MeKice MympiKTepi aT TeSemmieH raHa
MycbuiMaHflapra 3aSip Kepcerin, ap Typni KHbiHflbiKTapra
flyrnap eTeTiH. T i m i epKiH HaMa3 OKyJiapbma ^ a pyKcaT
eTneHTiH. CoHAHKTaH RSL xa3ipeTi CarR, CaHjj HSH 3SHJI,
Xa66a6 HSH Qpar acaHe AMMap H6H ilcnp TepTeyi
KyjiuibiJibiKTapbiH o p b m ^ a y yrniH O S y J l y S cafibma 6ap,zn>i.
^aperrepiH ajibin, HaMa3 OKH S a c T a r a H caTTepiHjje Sip T o n
MympiK ojiapflbi Kepin Kan, acaiwapbiHa acerin Kejie^i.
MyuipiKTep ojiap^bi Ma3aK KHJibin, KyjmibijibiKTapbiHbin
MaFbmacbi3 eKeHiH afiTbin, uiaMflapbma THC SacTaHjy>i. B y r a H
T63e ajiMaraH Carfl HSH G 6 y YaKKac (p.a.) KOJibma lycKeH Sip
TyneHin cyiieriMeH a c a c ^ a n , OJiapaw K y y r a apeKeT acacafiflbi.
TyneHin KOJiaKnaHflaii cyiieri 6ip MyHipiicrin Sacbma KaTa

94 MycjiHM, <Padawiyc-caxa6a:43.
112
jKaHHamneu cyuiHiuinemeii OH caxada
THMefl, 6aTa rain, aca3aTanbiM meKeci acapbiJia/IM. Eacica
c a x a 6 a n a p a a Kapaii KajiMaii M y m p i K T e p r e Kapcbi yMTbiJiaaM,
onap acaH cayranan Kawaabi. OcbiJianina Cara H6H 36y
Y a K K a c A i u i a h acojiMHaa KaH TeKiceH ajiraniKM c a x a 6 a 6 o n a u 9 5 .
Xa3iperi C a r a Aruiah acojibiHaa ajirarn OK aTyuibi 6ojiyMeH
KaTap, acayacypeK 6aTbip aa. Anjiah acojibiHaa Kypecyre
MenniHuie biHTajibi SojiaM. HcjiaM pyxbra acKaKTaTbin, TybiH
acejiSipeTyre YJIKEH yjiec KOCTM. Eaaip maiiKacbiHaa
MyuipiKTepMeH 6ojiraH KecKinecKeH ypbiCTa Ta6aHaMjibiK
TaHbiTTbi. O c i p e c e , Y x y r inaHKacbmaa OHWH acayra Ke3en
aTKaH ap orbiHbiH 3aa KeTnereHiH SaHKaraH Ajuiah Pacyjibi
C a r a H6H 3 6 y YAKKACKA KOJIBMAAIBI a c e 6 e j i e p a i 6 e p i n :
- 3 K e - u i e m e M c a r a H K y p S a H 6OJICMH! M b m a j i a p a w a a aT.
Ajuiah CEHEH pa3bi 6OJICMH, - aen ayra crri. AjuiahTbiH Ejnnici
MyHflaw ce3aepai 6ypbm-conabi euiKiMre airniaraH eai96.
COJI KyHi c y m i c T i IlaHFaM6apbiMbi3 ( c . a . y . ) o r a H :
- AjiJiahMM, OHbiR a p aTKaHbm a e n THri3. / ^ y r a j i a p b i H aa
K a 6 b u i e r a e n a y r a eTKeH 9 7 .
IlaHFaM6apbiMbi3flbin K a c b m a a 6 o j i b i n 6yKiji inaHKacTapra
6acTaH-aaK KaTbiCKaH Cara H6H 06y YaKKac KouiTacy
KaacwjibiFbi* yrniH M e K K e r e Gapflbi. O J I a c e p a e HayKacTaHbin,
TeceK TapTbin acaTbin Kajia/ibi. P a c y j i a j u i a h OHMH x a n i H c y p a y r a
S a p r a n a a , a y b i p x a n y c T i n a e acaTKaH C a r a ( p . a . ) :
- Pacyjiajuiah! Kepin TypraHbmbi3aaH aeHcayjibiFMM
Hamapjian SapaaM. Memn Ken SanjibirbiM Sap. EipaK
Kbi3biMHaH SacKa MyparepiM acoK. EanjibirbiMHbiH SapiH caaaKa
KbiJibin 6aFbiuiTacaM 6ojia Ma?- aen pyKcaT cypaHflbi.
ApaaKTbi Ejimi (c.a.y.) 6yraH pyKcaT eTne/ii. OHMH TeK
yniTeH 6 i p 6ejiiriH r a H a S a F b i u r r a y b i n K y n T a n :
- Y n i T e H 6 i p i a e 6oJiaaw. O J I a a a 3 e M e c . A j u i a h a c o j i b m a a
6epreH Hapcemn SapmiH caya6bm ajiacbin. Eajia-maraHa
SepreHin ae - caaaKa. OneninHiH cemn ayHHe-MyjiKiiiHeH

95 3Ji-Hca6a, 2:290.
96 MycnHM , 0adamyc-caxa6a: 41.
97 MycmadpaK, 3:500.

* Xa3iperi ILATTFAMOAPBIMBRI/IBIH ajiraimcbi >Kaiic COHFM KAACWJIBIFM eai.


CoHabiK'ran oraH a p a 6 i n a - aji-xadoicyjib-yada, Kourracy Ka>KbijibiFH aeniHreH.
Canjian, caxadajiap
onaca KepreHi fle - caaa^a. 0x6acbiH,HbiH SyriHfliri MCH
HcarflaHbiH acancw iy>mbin aprra KajiflbipraHbin - onapflbi
6acKajiapra Myicraac, TijieHiui erin KajiAwpraHHaH aji/ieKaiifla
OHflbi,- flefli MeiiipiM riaHFaMGapu.
EyjT suriMe^eH KewiH xa3ipeTi Car/i:
- Pacyjiannah! Ci3flep MamiHara opajicanbi3Ziap mch
93iHci3 6yji acep^e Kajiafi KanaMbin? - aefli IIaHFaM6apbiMbi3-
AaH (c.a.y.) acwpaK KajiFbicbi KCJIMCH. OflaH acbipaic Kajry -
XiyHHeHin KapaHFbuibiKKa KeMinyiMeH 6ipfleii
IlaHFaM6apbiMbi3 OHMH 6yji ce3iHe Karrbi TOJIKJ»WH. OraH eni
yaiibiMflaMayflbi, KejieiueKTe OHMH ceGemcepjiiriMeH KenTereH
KaybiMflapflbin HcnaMflbi Ka6biJiflaHTbiH^biFbiH aiiTbin
cyHiHiuijiefli acaHe 6buiaH a e n a y r a acacaflbi:
- EH, Pa66biM! Car^Ka ninna 6ep. EH, Pa66biM! Car/iKa
ninna 6ep. EH, Pa66biM! Acxa6biMHbin MEKKEAEH MaflHHara
opanybiH T3MaM/ia98.
lIIbiHbiHfla fl a xa3ipeTi CarA Mymiciji HayKacbmaH nyjiaH-
Ta3a aHbiFbin K e r r i . OMap H6H XaxraSxbm xajiH<J)ajibiFi>i
Ke3iH^e KOJiSacuibi eTin xaraiibiH/iajiflbi. KenTereH >KenicTepre
KOJI aceTKi3fli. EipKaxap aAaMflap^bm MycbiJiMaHflbiKXbi
Ka6biJiflaybiHa MypbiH/jbiK 6OJWH.
Car/i H6H Q6y YaKKacxbiH aTbi aTajiraHfla 6yici.ii xaanc
KiTanTapbiH^a Ke3/iecexin Mbma OKHra o n r a opana/jbi.
Xa3ipeTi Caxxi Ajuiah PacyjibiH acaHbiHaH na. acaiccbi Kepin,
OraH KimKeHTan j\& 3 h s h KejiyiH KanaMaHTbiH. XroKperriH
ajiFaiiiKbi KyHflepimH 6ipmae IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) eMipiHe
KacKyHeM 6ipeyjiep,iUH KacxaiiflbiK acacaybi 6eK MyMiciH eKeHiH
oiijian K83 ine ajiMa^bi. "Ka3ip caxa6aiiapbiMHbin irniHeH
i3rijiepiHiR 6ipi Kenin, 6yn TyHi MeHi Koprari xypca" a e n Annah
Ejimici (c.a.y.) oiijian yjiripreHiue, 6ec KapybiH acbiHbin,
My3flan KypcaHFan xa3ipeTi Car/iibi Kepfli. On:
- Eyn acepre Here Kejiflin?- aereHfle, Cara:
- 03-e3iMHeH Gipxypjii ypeHJiemn, c i 3 r e Sip 3 h » h Kene Me a e n
YAIIBIMFLAFLBIM. COJI ce6enxi ci3,RU Kopxayra KeiifliM, - aefli.

98 Ta6an;am, 3:144; MycnHM, Vaca>t:8.


114
MDHHAMNEH cyuimubiemeH OH caxa6a
E y r a H KyaHraH nafiraMSapbiMbn ( c . a . y . ) xa3ipeTi C a r / y e a flyra
eTin, COJI TyHi Kanepcis K63 uibipMbiH a n a w " .
RIAHFAM6APBIMBI3 ayHne cajiramna Cara H6H 0 6 y YaicKac
OHbin acaHbiHaH eni KAJIMAII, ajjaji KBI3MET erri. OJI Ajuiah
PacyjibiHbin ayHHejieH OTKeHiHe Karrbi KaHFbiprannapflbin 6ipi
Sojiflbi. IlaHFaM6apbiMbi3 KAIITBIC SonraHHaH Kenm xajinc|)a
6ojibin caiiJiaHaTbiH aaaMaapabin apacbiH^a aTbi arajiraHMeH,
aaenTeH 036aii xajincjjajibiKTaH 6ac TapTTbi. Byn acyri aTaH
acbiraTbiH acayanTbi opbiHra O S y EaKip CbizmbiKTbi jiaiibiK
Kepin, oraH anram cepT 6epreiiaepain KaTapbma KocbiJiflbi.
Oflijierrin i3ri yjirici OMap <I>apyK 3aMaHbiH/ia FyMbipbiHbin
en 6ejiceHfli Ke3eniH 6acbiHaH Kemipfli. Cara (p.a.) xajiH(J)a
OMap^bin (p.a.) SMipiMeH HpaHra arraHflbipbiJiaTbiH acKepre
KOJi6acuibiJibiKKa TaraHbiHflajiflbi. MMKTM KOJi6acnibi CARA H6H
06y Yaiycac K&znicHa coFbicbiH^a 6ipHeine afiflbin iminzie
6yKiji HpaH acepiH Sat biHflbipflbi. COJI Ke3fleri HpaH acTaHacw
MaflSHH KanacbiH an AW. HpaH maxwHbin 6aii Ka3biHajiapbiH
MycbiJiMaH MeMjieKeTmin Ka3biHacbma KOCTW.
Xa3ipeTi OMap MycbiJiMaHflap/ibin 6yn aceniciHe Karrbi
KYAHFLBI. Cara H6H 0 6 y YAKKACTBIN HpaH maxwHbin 6yKiji
6aiiJibiKTapbiH KuripTnecreH 6ip;ieH M a a H H a r a aceHejiTKeHiHe
TirneH cyHciiifli. Ajiaiifla Ma^anH KaJiacbiHbin Ta6nFaTbi
caxa6ajiapra acaiiJibi KejiMeai. KenrereH caxa6anap HAYKACKA
majiflbiKTbi. Cara 6yji acar/iaHflw xajiHcJmra Te3 apaaa aceTKi3fli.
XanH(})a acaiijiw 6ip acep KapacTbipwn, COJI acep^e Kana cajiybm
AMIP erri. Xajipeii Cara AMIP^i anap-ajiMacTaH flepey acep
KapacTbipbin, Ka3ipri Ky<f>a KaJiacbiHbin opHbiH binraHJtbi aen
TanTbi. XajiH^aflan on acayan anran con, Car/i Ky(J)a KanacbiH
Typrbi3flbi. OHBIN 6yji aceTicTiKTepiH acorapbi SaranaraH
xajiH(})a OMap xa3ipeTi CarflTbi Ky<J)ara ski M/iiKKe
TaraiibiH/iaHflbi. OJI 6yn Minnerri ym acapbiM acbm 6OHM jiocbiH
cymnnipin, KacbiH Kyninzripin yjiKeH aSbipoiiMeH aiKapflbi.
TaacipH6ejii KOJi6acnibi Cara H6H 0 6 y YaKKac a3 yaKbirrbin
imiH/ic Ky4>a xajiKbina e3iH cbitmaTa Gijifli.

99 MycjiHM, &adaujiyc-caxa6a:39.
115
CanjiaK, caxaoajiap
Carfl (p.a.) Heri3iHeH ¥ x y r inaHKacbiH/ia riaHFaM6apbi-
MbnflbiH an 6aTacbiH anraHflbiKTaH, .nyrajiapbi Ka6biJi erijireH
ayajibi aybi3 caxa6a e^i. CoHflbiKTaH a a en OHWH KaprbicbiHaH
KopKaTbiH. CeHTce ^e KefiSip 3JIIH 6ijiMeihiH ajieKiniji a^aM^ap
OHbm ycTmeH xanH(j)ara apbi3.ziaH.nbi. "HaMa3 OKyflti acenai
6inMeHfli, scKepjiepai 6acTan corbiCKa iiibiKnaHflbi, Myjiiic
TapaTKaniia Ten Sejiin SepMeH^i acsHe yiOM KecKeH/ie aaiji/uKTi
ycTaH6aHjibi" T.6. acanTbiM acajia, acaicraM KyiieMeH nan acanabi
Kapajian 6aKTbi. Xa3ipeTi OMap Car^Tbin an-aaan eKeHiH
aHTKW36aH-aK 6ijireHiMeH, acajia^opjiapflbiH epeKnireH
KenijiflepiH 6acy yrniH ojiapra K63 KWJibin Teiccepy acypri3fli.
HsTHace^e OHWH acajia eKeHfliri aHbiKTaimbi. Ajian^a 6yji OKMFa
)K3HHaTneH cyinHimjieHreH caHJian caxa6ara eTe aybip mni.
AKbipFbi xieMwe ^eftiH a,ziajmbiK neH TypajTbiKTaH aHHbiMaraH
caxaSaHbiH acaHbma aiibiKnac acapa caji^bi. OJI Koimapbra
KeKKe acanbin Ajuiahna 6bijian aen ayra erri:
- EH, AjuiahBiM! Erep MaraH acajia acamcaH KynwH acajiraH
aHTKaH 6onca, OHWH EMIPIH y3apT, SipaK xaKbip Kbui acsHe
6 a c K a m iqibiHuibiJibHCTapra yuibipaTKaHCbiH.
Ken yaKbiT eraen KapxbicKa yuibiparaH a^aM aaHbiuiTbi
xajire rycTi. Eki K63i KepcoKbip 6ojibin, Sacbma KyH xyubi.
XajibiK Carfl H6H G6y YaKKacTbin KiH9ci3 eiceHiHe K63
aceTKi3fli.
Byji OKHra^aH KeniH MaflHHara opajiraH Carfl (p.a.) M s c e j i e
aHKbiHflajiraH con Ky^ara KaiiTa/iaH aci6epijiy acafijibi
ycbiHbicKa, "HaMa3biMa apbn^aHFaHflapabiH 6acnibijibiFbiH
KaGbiJT eTneHMiH" ^en acayan 6epin, 6yji MiH/ieTxeH 6ac
100
TapTTbl .
BojiraH acaHTKa KanaiiaHxaH.ziap.zibm 6ipi xajra^a OMap
6ojiflbi. OJI Kanxbic 6ojiMacTaH 6ypbm xajiH(j)ajjbiKKa
TaFaHbiH^ajTaTbiHflapflbiH imiHe xa3ipeTi Caxxixbi m KOCbin,
aHHajiacwHflaFbuiapFa:
- Car/i xanH(j)a 6ojibin merainep Sojica, apHHe, 6yji
MIH^ETKE OJI jiafibiK. MEH OHM Ky(J>a AKIMFLIRMEH OHMH
3Jici3fliriHeH HeMece onacbi3flbiFbmaH ajibin TacTaraH

100 EyxapH, A3OH,95.

116
JKmHamneH cyuimubiemeH OH caxa6a
acoKjibiH101,- a e n xa3ipeTi CaraTbm KiHaci3 eKeHiH Sijiaipin
KaHa KOHMafl, xaimtjia Sojiyra a a j i a n w K eKeHiH aHTbin KeTKeH.
Xa3ipeTi Cara AjuiahTbiH TarawpwHa KipniiKci3 cemn,
MOHHHCYHFAH, TARABIPABIH 6yiciji >Ka3ranbiHa pH3aiiJbiJibiK
KepceTeTiH TaKya aa TayeKejmiiji eai. AnjiahTbin SyiipbiFw
cwpT K63re acaMaH 6ojibin KepiHreHiMeH, OHWH Haraaceci
Kaiibipjibi 6ojiaTbiHawFbiH aa acaKew 6ineTiH. OMipimn
COHBIHAA OHMH eKi K63i KepcoKbip 6ojibin Kajiaw. OHWH,
acaraaiibiH cypan KeJireHaepain 6ipi:
- CeH ayracw Ka6wji eTijieTin aaaMCWH. ©3in yniiH ayra
eTin K63aepiH ainwjica 6ojiMa0 Ma?- a;ereHme:
- A ¥ F a eTceM Ka6biJi 6 o j i a p b i H MeH a e SijreMiH. A j i a i i a a ,
Aruiah TaranaHbiH MaraH aca3FaHbi, Ke3aepiMHiH KepyiHeH ae
yfcaKCbT. M e r a i K63aepiM ainwjica aa, Ajuiaii Pacynw
6OJIMARAHHAH COR KiMai KepeftiH. OHW KepMereH con
KG3aepiMHiH K e p r e H i H He KMJiaiibiH,- a e n acayan S e p r e n 1 0 2 .
Cara H6H 0 6 y YaKKac 6OHWHA acaKew KacHeirepai yacwHa
6an xacbiraH apaaaii acHHaii 6ijireH caxa6anapabiH 6ipi eai.
IlIarbiM anTbin inaFwcTbipymwjiap MeH inaKna TijiaiJiepai
cyKaHw cyHMeiiTiH. AaaMaapatiR oHaaii neHaemijiiriH COJI
caire TbWTbiH. Bip Ke3aepi acenijiMec KOJi6acmw Xarma neH
eKeymin apacbiHaa 6ip KejiicneymijiiK TYRAH 6ojiaTbiH. OHWH
acaraaiibiH cypan KejireH aaaMHWR 6ipi aaHKTW XajiH/rri
acaMaHaan SacTaraHaa Ma3acw KaniKaH Cara (p.a.):
- OJI acaiuibi uieicreH nibiiyia. OJI eKeyiMi3aeri
KejiicneymijiiK apaMW3ai>i aacwpaTnaiiaw acaHe cemn
u 103
aHTKaHaapwHaw a a KynTaMaHMWH , - aen api MycwjiMaHaap,
api 6acKa a a aaaMaap yrniH yjiri 6oJiapjiwK eHere acacaaw.
Ejiai 6ip-6ipiHe Kapcbi aiiaan canyawH; KoraMawK eMipae
OJTapawH apa-KaTbiHacwH HainapjiaTbin, 6yjiiK neH 6ejiiHyinijiiK
TyFW3aTWH apeKeT eKeHairiH K e p c e r r i .
Ajuiah PacyjibiHbiH Ke3i Tipicmae >KsHHaTneH
cyHimnijieHreH caxa6ajiapawn 6ipi 6ojiraH Cara (p.a.)

101 A.KypyacaH, 317-318.


102 Caxa6wep ancuKjioneducu, 1:130-131
xm Xaxmyc-caxada, 1:131.
117
CaniiaK, caxadajiap
xroicpaHbm ejiy 6eciHini acbiJibiima aKHKaT /lyHHere arraHflbi.
GsiHiw ecueTi SoflbiHiiia, Bsflip maHicacbiHjia KHreH
KeHJieriMeH scepjieimi. OJI /jyHne c a j i r a i m a Kyjuii MycbiJiMaH
KaybiMbi Kapa acaMbiJiwn Kanrbip/ibi.
Carfl H6H 0 6 y YaicKac xa/iHCTcpzjiH 6i3re flefiiH Kejiin
aceTyiH^e yniceH y j i e c Kocbin, 2 7 0 xaflHC p n y a a T e r r i .

* * * * * * *

118
JKSHHAMNEH cyuiHiuinemeH OH caxa6a

A6ayppaxMaH H6H Ay<|>


"OJI yium K,opbiK,na. Tlepimmejiep OSCIH KOMeicmecyde ".
(XaflHc)

)K3HHATNEH c y H i m n i j i e H r e H OH caxaGaHbiH 6 i p e y i -
ASayppaxMaH H6H Ay(J). naiiraM6apbiMbi3ra anram HMaH
eTKeH Kicijiepain ceri3mmici SojiraH OJI xa3ipeTi ©6y EaKipAin
ce6emcepjiiriMeH HcjiaM^bi KaSbiJiAaraH. niji acbuibiHAa
ayHHere KenreH AS^yppaxMaH H6H Ayc[) naiiraM6apbiMbi36eH
TyHfleii Kypaac efli.
MycbiJiMaH 6ojiraHra AeniHri A6flyjiKar6a eciMiH Aiuiah
Enmici A6ayppaxMaH Aen e3reprri. OJI api 3<f>Homia, api
MaAHHara huacpeT ery apKbiJibi eKi Sip Aen flanKKa ne 6ojiraH
caxa6ajiapAbin 6ipi.
MeiaceAeH MaAHHara hHacpeT acacaraH Ke3Ae Ajuiah Enmici
MaAHHanbiK aHcap MeH MeiacejiiK MyhaacnpjiepAi
6aybipjiacTbipAbi. AHcapnap MeKKeniK 6aybipjiapbi y m i H 63
6aybipjiapbiHa Aa KepcemereH acaKCbiJibiKTapbiH yiiin-Terin,
onapAbi yiiiHe, AYHHe-MyjiiKTepme opTaKTacTbipam.
A6AyppaxMaH H6H Ay<|>Ka CarA H6H Pa6n 6aywp Aen
TaHbijiAbi. OHbin acacaraH ycbiHbicbi MaprriKTin Teimecci3
yjirici GOJIAM. OJI ASAyppaxMaH 6aybipbma:
- BaybipbiM, MeH MaAHHaHbin en ayKarrbicbiMbiH. Man-
MynKiMHin acapTbicw ceHiKi 6OJICMH. EKI aiieniM 6ap.
KaiicbicbiH yHaTcan, Aepey aacbipacaSbiH. CeH coraH yiiJieH, -
AEAI- A6AYPPAXMAH H6H Ay<f> TA MEKKEHIN CAYAAMEH
aHHajibicaTbiH 6aii aAaMAapwHbin 6ipi 6 o j i a T b m . O p aAaMHbin
©3iHe raHa h m k KeneTiH marbiH 6ojiMbicbi 6ojiMaK. © M i p A e r i 6 3
opHbiH anaaraH aAaM raHa HMaHbiH 6 e p k y c T a i i ajiaflbi.
© i m c e m OJI 6 3 maMacbiH 6ijireHAiKTeH T a y S a m i j i , T a y e K e n m i j i
KEJIEAI- ASFLYPPAXMAH H6H AycJ) TA coHAaii AAAMAAPABIN 6ipi.

119
CanjiaK, caxuoaiwp
OJI 6 3 6oMbina KyHbin KOMFaH^aH acapacaTbiH Mbma acayanTbi
ACYNTAABI:
- BaybipbiM, Carfl! Ajuiah cemn Maji-MyAicine ae, o i 6acbiHa
Aa 6epeiceT 6epciH. CeH MaraH 6a3apAbiH acojibiH KepceTcen
Soji^bi104, - Aen apnacbma apnaHbiH ijiin, 6ipeyre
aybipTnambijibiK TycipMen, 63 KyiiiH 63i Kepy yiniH cayjiara
Kipicin Kerri.
Cayuara 6emMi 6ap ASayppaxMaH H6H Aycj) IlaHFaMSapbi-
Mbn/ibiH oraH TinereH ayracbiMeH a3 yaKbiri bin iiiiiHzie AsyjieTi
uiajiKbiraH en 6aii MycbuiMaHAapAbiH caHaTbma KOCMJIAM.
BaHbiraHbi coHiuajibiKTbi, aceri acy3 TyneHi acyicrepiMeH Koca
A j u i a h acojibiH/ia 6aFbiiHTaHTbiH A^peacere a c e n i . 0 3 i H AC TaH,-
TaMaina KajTAbipran icmiH SepeKerririH:
- KOJTBIMA Tac ajicaM, OHMH ajiTMH MCH icyMicKe
aHHajiraHbiH Kep^iM, - Aen SijrjiipreH cfli105.
Bsflip MAHKACBIHA KARACKAH A6ayppaxMaH H6H Ay<|) (p.a.)
yjiKeH KahapMaH/ibiK Kepcerri. IIaHFaM6apbiMbi3 maHKacTbiH
acaH 6epin, acaH ajiwcKaH marbiHAa o/iaH K63 aca3bin Kan,
aHHajiacbiHjj,aFbuiapflaH cyparaHfla, caxaSanapAbiH 6ipi:
- Pacyjiajuiah! OHM TayAMH eTeriH^e Kep^iM. Bip Ton
MyuipiK OHM Koprnan ajiraH eiceH. OraH KeMeKTecKiM Keji^i,
6ipaK ci3re acapzieM eTyre acMKTbiM, - fleren. ApAaicrbi Ejiuii:
- OJI ymiH KopbiKiia. IlepiuiTejiep oraH KeMeicrecyAe, -
flefli.
IlaHFaM6apbiMM36eH KMCKa ceHJiecKeH ajiri caxa6a
Ao^YPPAXMAH H6H Ay4>Tbi i3fleHfli. OHMH aceri A^AMABI
ejiTipreHiH icepin:
Byjiap^biH Sapin ceH ejrripAiH 6e?- Aen TanbipKan
-
cypaflbi.Xa3ipeTi A6flyppaxMaH:
- Mbraa eKeyiH 63iM ejrripAiM. Eipaic; KanraH/iapbiH
6enTaHbic 6ipey acep acacTaHAMpAM, - Aen EaAipAeri ypbicKa
nepiuiTenepAin Ae KarbiCKaHAbiFbiH pacTaraH e^i. MyHbi
ecTireH caxa6a:

104 EyxapH, HUKOX, 7.


105 Mycusd, 1:91 .
120
IKaiinamnen cyiiiHiui'iemeH OH caxada
- Ajinah neH OHHH EjmiiciHin afh'KaHbi pac eiceH - aen,
Ajuiah PacyjiuHbiH (c.a.y.) aKHKarrLi aHTK,aHbiHa Kyojiitc erri.
Baaip inanicacbiHaH 6acian TaSyKKe aeftiHii 6yKui
maHKacTapra acaHbm cajibin KaracicaH A6ayppaxMaH H6H AycJ)
Yxyrra xa3iperi IIaHraM6apbiMbi3ai>i aynmaHaapaaH Kopran
erreH ^aMaji epin, 63 aeHeciH KopraH eTKeH a,aaMaapabiH( 6ipi
eai. >KHbipMa 6ip acepiHeH acapaicaT ajica aa, KacbiK KaHbi
Kajiranuia maiiK;acyFa 6eKiHin, AnJiaii PacyjibiH Koprayra 6yKiji
acaHbiH cajiau. OCH ypbiCTa aarbmaH acapanaHbin, aKcaK
6oJiwn KAJIAABI.
Caxa6ajiapawH 6api aaaM3aTTbin ApaaKTbicbiH (c.a.y.) 63
McaHaapbiHaH aa aprMK acaiccbi KeperiH. MyHbi ojiapra
yiipeTKeH ae Ajuiah PacyjibiHbm e3i 6ojiaTbiH. OJI
JLAHFAM6APAAH (c.a.y.) K©3 aca36aiiTbiH. Bip KYHI
riaHFaM6apbiMbi3awH OKinayjiaHwn acajirbi3 nibiKKaHbiH
6aiiKan, 6acbiHa Kaxep TeHce, KacbiHaH Ta6biJiaHbiH aereH
caKTWiaieH, OHMH (c.a.y.) coHbmaH acypin OTbipaaw. KeHeT
Ajuiah Pacyjibi caacaere acbirbuijibi. Caameci y3aK 6ojiraHbi
coHinajibiKTbi, xa3ipeTi A6ayppaxMaH OHUH pyxw TaciniM
eTKemHeH Kopnbin Kacbma acaKMHaaflbi. Con carre Ajuiah
Ejimici caacaeaeH 6acbiH KeTepin:
- He 6on Kajiaw? - aeai. Xa3iperi A6ayppaxMaH:
- Pacyjiamiah! Ca»meiU3aiiJ yiaK GoaraHauFbi
coHiuajibiK, My6apaK pyxbiH(bi3ai>i TacjiiM eTTiiii3 6 e ? - aen
KopbiKTbiM,- aereHae Pacyjiajuiah:
- MaraH 5Ke6peiiiji Kejiai. "KiM ae KiM caraH canayaT
awTbin caJieM aconaaca, Ajuiah TarajiaHbm K e m i p i M i MeH
eceHairme He 6ojiaaw",- aeai- MeH ae coHawK'raH inyKip
caacaeciH acacaAHM, - Aeai106-
Xa3ipeTi A6ayppaxMaH KyHaepiHin Ke6iciH opa3a ycTan
6TKi3in, ap acbijibi KaacbijibiKKa 6apaTbiH. NAHRAM6APBIMBI3AWN
ayracwHbiH 6epeKeTmin HaTHaceciHae He 6oJiraH eH SaftjibirbiH
Ajuiah acojibiHa 6arbiniTaFaH Ke3ae KaSaK nibrrnaiiTbiH. Bip
peTiHae KbipbiK Mbin anHap, 6ec acy3 aT acaHe 6ec acy3 acyK
TyiieciH Aruiah acojibiHa 6epai. ©3i acynbiHbi TypMbic Keinin,

106 Ycdyn-zaQa, 2:416.


121
CaijJiaK, caxadajiap
YHimie KeM-KeriK naicwpnap yuiiH Y H e M i flacTapKan
acaHtiJiarwH .
107

>KoMapiTbiK flereHfle ITaHFaM6apbiMbi3Abin (c.a.y.)


jjayipiHfle ara ecice ryceTiH caxaSanapflbin imiHfle ocbi
A6#yppaxMaH H6H Ay<|) Ta 6ap. Syji KacnexiH ane-ejireHine
ycraHbin erri. Ocbi aiiKbiH KaciieTi ymiH
IlaHFaM6apbiMbi3flbm c y m c n e H m i j i i r i H e 6ejieHfli.
0H3CTi« (p.a.) pnyajm>i 6oHHHiua, 6ip KyHi MaflHHaHbiH
KeuiejiepiHjie en KeinKeH^en aaywcTap ecxijmi. MyMHH,a,ep,zuH,
aHacw ASuia (p.a.): "Eyn He?",- aen cypanflbi. "A6ayppaxMaH
H6H Aycj^TBIH KepyeHi FOH",-jjen acayan 6epe^i
aHHajiacbiH/iaFbijiap.
Afima AHAMBI3 COJI KESYE: "Ajuiah EjimiciHin:
A6^yppaxMaH H6H Ay<J)Tbi y-KAHHATKA eR6eKTen Kipin 6apa
acaT^aHbiH KepaiM" aereniH nyjiarwM inajibin Kajmu",- flefifli.
Eyjr ce3aep AGflyppaxMaH H6H Ay<J)TbiH KyjiarbiHa ACETKEH
Ke3^e: "Erep )KoHHaTKa Typeren KipyrernaMaMaceTep 6onca,
6yji KepyeHfli acyKTepiMeH Koca Ajuian acojibma axajibiM",-
flereH108. G M I P I M R coHbiHa aeniH OTbi3 MHH Kyrwbi a3aT eTin,
Baaip uiaHKacbiHa KaTbicKaH/iapFa TepT mhh /iHnap Gepy/ri
e c n e T eTin KeTiceH.
O c b i aTbiMTaii acoMapirbiFbiH m M i c e TyTnaii S i p KyHi o n
MyMHHflepaiH aHacbi YMMy CanaMara (p.a.) Kenin:
- flyHHeMHiH Kemiri Mem Kyp^biMFa aceTeneH Me aen
KopKaMbiH, - jjereHAe, Y M M y C a n a M a aHaMbi3flaH:
- Ajiaiifla Annan acojibma acyMcanraH flyHHe OH^an eMec, -
.qereH acaya6bra ecTin 6apwn Kenijii opHbma xycKeHfleH
6ojiaflbi.
Bapbrn /ia, acoFHH a a Annah acoJibiHaa acyMcayuarw
TanranapjibiK acoMapirbiFbiHa, KyJiuibiJibiKxa KjypaHH
TepemuriHe, TaKyajibiKTa aca ycTaMflbuibiFbiHa KapaMacTaH,
e3meH ae acaHKeniTi caxaGanapflbi ecKe ajibin, "aKbipexKe
aTTaHyra 33ipjiiriMfli acacaii aiiMa/ibiM" ^en yaHbiM^an

m
yCdyji-3a6a, 3:314.
108Ta6a%am, 3:93.
122
J/CaHHamnen cyuimuinemeH OH caxa6a
KbuiaHflbi eiceH. KyHaepaifl 6ip K y n m a e a a c T a p s a H 6acbmaa
OTbipwn:
- MeHeH ae Kaiiwpjibi Mycra6 H6H YMaftp iuemT GonraHaa
6ip manaHFa opajiaw. BacbiH acanicaHaa aarw, aarwH acanKanaa
6acbi aiubiJibin Kanaw. MeHeH KaHwpjiw XaM3a A a rneniT
6ojiraHfla ocbijiaft 6ojiaw. OaaH Kenw 6aHjiwrwMbi3 Ke6eiiai.
>KaKCbijibiKTapbiMbi3flbiH aceMicTepiH 6yji aynneae Taybicbin,
aicbipeTKe eui Hapce nan Man Ma aen KopKaMbra,- aen
erininTi 1 0 9 .
XnacpaHwn ajrrwHinw acwjiwHaa Ajuiah Pacyjiw (c.a.y.)
Ts6yK KanacbiHbiH ManbiHaarbi CTpaTerH^jibiK MaH,w3bi Sap
^yMaTyji-ataHasji aereH acepai ajiy yuiiH acacaiq-ajiraH
acKepain 6acbiHa A6ayppaxMaH H6H Ay(})TW TaraiiwHaan,
aTTaHflbipap KE3IHAE naHFaM6apbiMW3 93 KOJIMMCH 6acbiHa
canaeciH opan, Tyaw Ta6bic eTKeHHeH iceSm:
- Ajuia TaranaHbiH aTbiMeH Ajuiah aconwHa airaH.
AiijiahTbiH 3MipiHeH acna. 3yjibiMawK erne. Eanajiapaw
ejiTipMe. Kaji6 TaiinacwH HcjiaMra ma^wp. K^aGbui eTce,
6acmbiJiapbiHhiH Kbi3biHa ynjieH,- aereH 6ojiaTbiH.
ASayppaxMaH H6H Aycj)Tbin acypic-TypbicbiMeH-an
HcnaMflbiK KYHABIJTBIKTAPFLBIN KACHERIH 03 OHW MEH 6OHWHAH
KepceTyi apicacbiHfla, xpHCTHaHaapawn KeGici HcjiaMaw
KaSbiiiflan, KaSbinaaMaraHaap aa a«H3Ha* canwrwH Teneyre
KeHfli. A6ayppaxMaH H6H Aycj) IIaHraM6apwMbi3abm
afiTybiMeH H c n a M a w Ka6buiaaraH Kari6 pywHbin Gacmwcw
H c 6 a r H6H A M p a i n Kbi3biHa ynjieHai.
Aruiah Ejimicmin K©3i Tipicinae nary a 6epreH
caxa6anapabiH canaxwHaa 6ojiraH xa3ipeTi A6ayppaxMan
TaSyK coFbicwHaa naHFaM6apwMbi3 a a apacwHaa 6ojiraH
WAMARATKA HAMA3 OKWTTW. IIaHFaM6apwMbi3 6ip ME3ET
acaMaraTTaH aHbipwjiaw. T a n naMasbiHbin iubiraTWH yaKWTbi aa
raan KajiraH con, caxa6ajiap A6ayppaxMaH H6H Ay4>™
HMaMawKKa eTKi3in, HaMa3ra xypaw. naHFaM6apwMbi3 ocw

109 Tada^am, 1:403.


MycbiJiMaH MeMjreKcriH^c eMip cypexiH MycbiJiMaH eMec xajibiierapaaH
onapAW Kopray yrniH anbiHaTbiH caribiM.

123
CaHJiaK, caxadajiap
H a M a 3 r a K o c b i j i b i n , A6,ziyppaxMaHHbin apTbiH/ia HaMa3 OKbmbi.
HaMa3flbi 6hipreH con IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.): "acaiccbi
ORbiTTbiH, flYpbic icTeaia" aen ijiTHnaraH 6ijmip.iri110.
OcbiJiafima OJI xa3ipeTi Q6y Eaidp (p.a.) cnaiCTbi
IlaHFaM6apbiMbi3Fa HaMa3 OKbiTKaH caxa6ajiapflbin 6ipi 6ojiy
KYpMeTiHe He 6ojiflbi.
A6^yppaxMaH H6H Aycj) (p.a.) E[aHFaM6apbiMbi3flbiH
ManrijiiKKe canapbiHaH KeiiiHri Tapnxn oKHFanapabm 6eji
opTacbiH^a acypai. B6y Eaicip CbumbiKTbin xajiH(J)ajibiFbi
TycbiH^a Kenec Myrneci 6ojiraH OJI xann(j)a OMap^biH flayipiH^e
;ie 6yji MiimeiiH acanracTbipflbi. 9 6 y Eaidp MCH OMap^bm en
acaKWH KOMeKinici api Kenecmici ezii.
Xa3ipeTi OMap KanTbic 6ojiap KeiiHfle e3iHeH KefliH
xajiH(J)ajibiK J i a y a 3 b i M r a jiaiibiK a e n TamcaH a a a M / i a p A b i n 6ipi
ocw A6flyppaxMaH H6H Ay<J) efli. XajiH(j>aHbm TaraHbiH-
aajiybiiwa aceTeicmi peji armbi. OJI yui KyH KaTapbrnaH api
xajibiKTbin, api caxa6ajiap/itin KeiKapacrapbiH TaHbin
6ijireHHeH K e n m x a 3 i p e T i OcManzjbi xajiH(j)a e r i n TaraHbiHflay
KepeKTiriH aHTbin, xajiHcjmra a j i r a i n a m 6 e p f l i . EapjibiFbi OHUH
niKipiH t o y m a n , O c M a H ( p . a . ) x a n n ^ a 6 o j i b i n TaraiibiHaaji/ibL
© M i p i AACTAHFA TOJIM A 6 f l y p p a x M a n H6H Aycj) XHACPAHBM
MCHbipMa 6ipiHiui acwjiwima KaHTbic 6ojiflbi. OHWH »caHa3a
HaMa3WH xajiH(|)a OcMaH OKbiraH. )KaHa3acbiH ajibin 6apa
>KaTKanaa C a r a H6H 3 6 y YaKKac: "EH, ajiwn Tay!" Aen,
xa3ipeTi ASflyppaxMaHHbm (p.a.) flapeacecmiH; 6HiKTirme
cyficiHe/ii.

* * * * * * *

110 Mycmd, 4:247.


124
MaHHamneH cyuiniumemeH OH caxa6a

3 6 y YGaiifla H6H 2 K s p p a x

"Op YMdemmitf 6ip ceHwdici 6ap. MCJIOM YM6emmitj


ceni.Mdici - 96y Y6mda U6H Mdppcvc".
(Xaanc)

HcjiaMMeH ajirani TaSbrcbin, }KoHHaTneH cyHiHinijieHreH


6aKUTTH KicijiepaiH 6ipi - OCM 3 6 y Y6sHfla. A3aH uiaKbipbin
KonraH ara - AMHP, JiaKan eciMi - aTacbiHWH, aTbma
SafijiaHbiCTbi 3 6 y YSoiiaa H6H 5Kappax aereH ameH TaHbiMan
6oJiafci. Illeacipeci aceTiHini araaa xa3ipeTi IIaHFaM6apbiMbi36eH
(c.a.y.) TybiCTbiFbi Sap.
ApaaKTbi Ejimi (c.a.y.) "Op YM6crrrin 6ip cemMaici 6ap.
HcjiaM yM6eTiHiH ceniMaici - 0 6 y YGofi/ia H6H iKappax"111
aen OHH MaKTaraH. OaSerre, riaHraM6apbiMbi3abiH caxa6ajia-
pbiHbm 6api ceHiMai api aaijieni. Ananaa KenSip aapa
KacHcrrep caxaSajiapawn aapeaceciH aHKbmaayaa yjiKeH pen
OHHaiiaw. CoTiabiicraH AA IlaHFaM6apbiMbi3 CEHIMAIJIIK
CHnaTbiHbiH B6y YGanaa aa Ke6ipeK KepiHic TariKaHawFbiH
aTan KepceTKeH. H6H Xn66aH Ohsc H6H MajiHtcreH pnyajrr
eTKeH 6ip xaancTe xa3ipeTi IlaHraMSap (c.a.y.) : "YM6eriMHin
en MeiiipiMaici - B6y EaKip, en KaTajibi - OMap, en yajiinaFbi -
OcMaH, xajian MeH xapaMaw en acaKCbi Gijirem - Mya3 H6H
>Ka63Ji, MHpac Mmm en acaKCbi Menrepreni - 3ANA h6H Co6HT,
KiypaHaw en aypwc OKHTMHM - Y63h h6H K^ar6, en ceHiMaici -
0 6 y Y6aHaa" aen HaKTbrnaran.
HcjiaMaw KaSbiJiflaraHbi Ym'H _ ®ac SojiraHbma
KapaMacTaH - MynipiK 9Keci 0 6 y YGafiaaHbi yfiiHeH Kyflti- Eh
KHHH maprrap MEH maKTapaa AINIHE ONACBNAWK acacan opTa
aconaa TacTan KeTneyre 6ap Kyuiin cajiaw. 3CJ)H0RIHHFA hH>fcpeT
eTyre aeon anibniraH Ke3ae MynipiKTepain 3a6ipjiiKTepi MeH

111 MycJiHM VII, 6 127; H6H Maxe, I, 136.


125
Canjiax; caxadaiiap
3¥JihiMflb!KTapMHaH K^Tbijiy yinm huacpeT erri. KeiiiH
Ma^HHara hHacpeT eTin, PacyjiajniahTbin (c.a.y.) nacbma
Sapflbi. ITaHFaM6apbiMbi3 Myhaacnpjiep MeH aHcapjiapflbi
GaybipjiacTbipraH Ke3fle OHMH; 6 a y w p b i Cara H6H M y a 3 Soji^bi.
KanapMaH caxa6a, epacypeic acaybmrep xa3ipeTi 36y
Y 6 s H j i a 6yiriji uiaHKacTap.ua IlaHFaM6apbiMbi36eH 6 i p r e 6 O J I ^ M .
H c j i a M TAPNXBIHAAFBI e n MAHBI3FLBI E a ^ i p MAHKACBIHFLA acenicice
aceTy acojiMHfla 6 a p Kym-acirepiH caji/jbi. E y j i maiiKacTa
MycbiJiMaHflapra Kapcw memeri MympiKTepain apacbiH^afbi
OKeci A6AyJiJiahneH 6 e T n e - 6 e T K e j i e f l i . O i c e c i y j i b i Kan.ua 6 a p c a ,
c o H f l a 6apbin, apTbmaH KajiMaii, e3 6 a n a c b m e n T i p y r e acaHbiH
canflbi. 3 6 y Y6aiifla Sojica, MympiK aiceciH e i i T i p i n a j i M a y
yuiiH oflan ajianeereH 6e3reHflen KaniTbi. Aiian^a aiceciHeH
Kauibm nyTHJia ajiMaAbi. X a 3 i p e T i 06y YSan^a fliH MeH
a K e c i m n 6 i p e y i H T a n a a y b i H a T y p a Kenfli. O J I /HHIH T a i w a n , e3iH
ejiTipMeKini 6ojiraH 9Kecin ejiTipyre Maac6yp 6onflbi. Eyji
OKHrara 6aHJiaHbiCTbi: "AmiahKfl, anfiipem Kyume mian
Kejimipzen dip endin amcuiapbi, He Gajianapbi, HKU
mybicmapbi nejuece azaubindapu 6ojica da Ajuianvft, OHMH,
Ejimicme Kflpcu Kemendepdi cyuzenm KopMeucin,. Mine,
Ajuiah cojiapdbin .vcypeKmepine UMUH Mcauan, api 03
McazbiHdH 6ip HypMett Kpjidazan. JWane ojiapdbi acmbwan
03endep azamun, api onda Maqzi Kfuiambiu neuiuimepze
Kipzisedi..."112 /JCFCH a»T rycKeH.
Yxyr [uaHKacbmaa IlaHFaM6apbiMbi3Fa ma6ybui acacaraH
MympiKTep Ajuiah EjimiciHiH SeriH acapaKarran, TicTepiH
cbiHMbipjibi. IlaHFaM6apbiMbi3^biH ayjibiracbiHaH y3ijireH eKi
TeMip 6eTiHe Kaflajmbi. 86y Y6aiifla IlaHFaM6apbiMbi3flbiH
(c.a.y.) xajiiHe T63e ajiMaaw. naHFaM6apbiMbi3flbm 6eTiHe
Ka^ajTFaH TeMipjiep/ii TiciMeH c y b i p r a H Ke3/ie, OHMH eici T i c i
cbmabi 1 1 3 .
HcMGHfliKTep IlaHFaM6apbiMbi3flaH HcjiaM^bi acaHe
cyHHeTTi y H p e r e T i n M y r a j i i M c y p a r a H ^ a , A j u i a h E j i m i c i ( c . a . y . )
o j i a p r a ocbi 3 6 y Y 6 a i i f l a H b i ( p . a . ) aci6epreH.

112 MyjKsdd.ns, 22.


113 ycdyji-sa6a, 3:85.
126
JfCaHHamnen C\ uiniuuiemen OH caxada
96y Y6aiiaa ca<J) acypeicri, Ajuiah EjiniiciHeH anraH Ke3
KejireH GyftpbiKTbi eni eTneihiH acaH eai. CajiacHJi OKHracbinaa
AMP H6H AC 06y Y6anaa MeH OHbin KacbiHaarbuiapra 63 KOJI
acTbma Kipyjiepi acaiuibi ycbiHbicbma Kapcbi mbiKnaabi. AMP
H6H ACKA RIAHFAM6APBIMBI3ABM "AMP H6H AcneH TANACKA
KipMe" aereH ce3iH ecKe cajibin "ceH MeHi TbinaaMacan aa, MeH
ceHi TbinaaHMbiH"114 aen OHMH aMipme MOHbiHcyHaw.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Xa6aT maHKacbmaa 06y
YGsiiaaHbi ym acy3 Kicijinc acacaKKa KOJiSacmbi eTin aci6epai-
)Kojiaa TaMaKTapbi TaycbiJiraHaa 6ipHeme KyH eni acy3
KypMaMeH, araui acanbipaKTapbm cyjian acen KyHejiTTi.
Apa6Tap 6yji acanbipaicrapaM «xa6aT» aen aTaiiTMHabiKTaH,
TapnxTa Xa6aT maiiKacbi aereH axneH Kanabi. Tanraacay eTep
KopeK Gojica aa acoK- K,ariTbiH TySi TecinreH. Oaap acarajiayra
TaaraHaa yjiiceH 6ip 6ajibiKTbiH cyabin acHeriHae acaTKaHbiH
Kepeai- "0JiMereHre eni SanbiK Ke3ireai" aeMeKmi, oa
6aribiKTbi SipHenie KyH aribiK eTeai- MympiKTepain
KepyeHaepiH 6aKbiJiay ymiH aciSepijireH acacaK MiHaeirepiH
aTKapun aMaH-cay KafiTbin Kenai115.
IlaHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) ayHHe canraHaa MyMHHaep
xa3ipeTi 36y BaKip, OMap acaHe 06y Y6oiiaaHbi xajm<})ajibiKKa
jiafibiK aen TanKaH eai. Xa3ipeTi naiiraM6ap 6ip xaanciHae
xa3ipeTi 36y EAKIP ACAHE OMAPAAH KENM 36y Y6anaaHbi
"KaHaaii acaKCbi aaaM" 116 aen OHMH MaKTayra JiaiibiK, Kaaipni
Tyjira eKeHiH aiiTbin KeTKeH.
Xa3ipeTi Q6y BaKip xanntjia caMnap Ke3ae OMap OapyK neH
06y Y6aiiaaHbin KOJiaapbmaH ycTan, MyMHHaepain ocbi
eKeymin 6ipiH xajiH(j)a eTin TaraHMHaayjiapbiH ycbmabi. OJI
eKeyi 6ojica 96y BaKipai (p.a.) JiaiibiK Kepin, coraH cepT 6epai.
Xa3ipeTi 06y Y6aiiaaHbm 6acnibiJibiK Ka6ijieTiH,
napacaiTbiJibiFbiH acorapbi 6arajiaraH xanH(J)a OMap OHM e3iHeH
KeiiiH xanH({)a 6ojibin caiiJiaHyra en JiaiibiK aaaM aen TanKaH
eai. OMap H6H Xarra6 "Erep 06y Y6aiiaa Tipi 6ojiranaa, COHM

114 Mycuad, 1: 196.


115 Eyxapw, oaoy sajyamu ceiKpiub 6axp, maxcpuduc-capta, aya., X, 364-
367.
116 THPMH3H, MwiaK,bi6:33.

127
CatjJiaK, caxaoajiap
caHJiap efliM. ©HTKem, Ajuiah OHM Here TANZIARAHBIM/ibi cypap
6ojica, Ajuiah Pacyjibi OJI acaiuibi "yMSexTiH ceniMflici" aeremH
ecTireHiMfli amap egiM..." ziereH 6ojiaTbiH117.
3 6 y Eaidp CbiazibiicTbiH xajiH^ajibirw KE3IH^E OJI CnpnaHbi
ajiy yiuiH acacaKrajiraH acKepre K0Ji6acuibi 6ojiwn
TaraHbiHflajiflbi. XyMyc, Cnpna acaHe AffraKHflFa /leniHri
acepjiep Q6y YSaM/ia 6acTaraH HcnaM acKepjiepiMeH ajibmjjbi.
OFLAH KENIH HepycanHMfli Kopuiayra ajiraH 0 6 y YGan^a H6H
}Kappax HepycajiHMfliKTepfli 6en6iT 6mMre KOHflipai. Eipaic
nepycajiHMfliKTep 6eH6iTmijiiic KejiiciMiH TeK OMap OapyKneH
/KacaHTbiHflbiKTapbiH aiiTTbi. 9 6 y Y6aiifla Ma^HHara aci6ep,zu.
Xa3ipeTi OMap OjiHfli (p.a.) opHbma KanAbipbin, y3ai<
acojiaymbiJibiKjaH tcenm HepycajiHMre aMaH-eceH aceTin, OJI
acepflin KijiTiH KOJibraa ajizibi.
OMAP^BIR xajiHc[)ajibiFbi xycbiH/ia MycbiJiMaHjiap/ibiH
apacbra^a amxbiK 6ojiflbi. Xa3ipeTi OMap aiciMflep/IEH acapaeM
cypaaw. OraH anrarn acap^eM ETKEH JXQ 0 6 y YGANAA 6ojiflbi.
CNPNAHBIH aiciMi 6ojiraH OJI T e p T MWH acyic APTKAH KEPYEH^I
MA^HHARA E3I 6acTan 6apwn, xajibiKKa 6ejiin 6ep^i.
KanaxaxneH-aK KapbiH TOHFbi3bin, acynbiHbi TipjiiK KeuiTi.
Xa3ipexi OMap oraH YNIHE maigapybiH oTiHreH. OH^arbi OHM -
03imH TaraHbiHflaraH aKiMiniH xypMbicbiH 63 K03iMeH Kepy e^i.
Ojiap aaemjien Q6y YGan^aHbiH yfiiHe Gapa^bi.
Ta6aji/ibipbiKxaH axraxaH/ia MyMHHAepaiH aMipmici KbiJibiiu,
KajiKaH acaHe 6ipHeme yii acaparbiHaH 6acna Myjiiic Kepe
ajiMa^bi. Xa3ipeTi OMap:
- EYFLAN 6acKa em napcen acoic; n a ? - AEFIFLI.
- Bynap Memn naaceTiMe aceTefli. - OHMR 6yji acy^ey
TypMbicbiHa xojTKbixaH xanH(J)a OMap:
- EH, G 6 y Y6aiifla! /JYHHE 6apiH 63repTTi, 6ipaic ceHi
118
63repTe ajiManra-ay aefli.
Xa3ipeTi Q 6 y YGAN^a KOJIBMA TycKemH MyKraac Kicinepre
TapaTbin 6epeTiH aca acoMapT acaH e^i. Eipae xa3ipeTi OMap
oraH mamobiHuibicbi apKbiJibi TepT acy3 / i n p x a M 6epin aciSepe^i.

117 A.KypywaH, 150-151.


118 //cafo, 2:254; ycdyji-ea6a, 3:85.
128
HCaiinamnen cyuimuuiemen OH caxada
OJI uianKHHuibicMHa "aiyiiaHbi He icrenai eKeH, 6aHKan Kepmi"
aen Tancwpaaw. 0 6 y YSaiiaa KOJiMHa aKiua raep-THMecTeH
COHFH THbiHbiHa aeniH MyKTaacaapra TapaTbin 6epai.
©3 MiHfleTme aaaji, Ajuiah EjiiniciHe cyincneHinijiiri ineKci3
0 6 y Y6anaa (p.a.) KOJI acTbiHflarbiJiapabi 63 Sajiajiapbmaaii
Kepin, KaHarrbira naiCTbipMafiTbiH, TyMCbiKTbira IUOKMT-
naHTMH. OHWH MEWPIMAIJIIRIH TeK MycbiJiMaHaap raHa eMec,
xpHCTnaHflap aa Kepai. CoHawKTaH aa xpncraaHaap oraH aaaji
Kbi3MeT erri.
COJI Ke3aeri acajinbi MycbiJiMaH KoraMMHbiH e3re AIHAI
ycTaHraH 6acKa aa xanbiKTapra Kajiaii KepiHreHiH 6aanaay
yniiH TapHXTa 6ojiraH Mbma OKHfaHbi aiiTa KeTKeHiMi3 aceH.
XANANA OMAPAMH TYCBIHAA OSy YSaiiaa CHPHAHMH SKIMI
6ojibin TypaM. PHM HMnepaTopbi repaid CHPMHHM e3iHe
KapaTbin arcyra TbipbiCTbi. Byji Ke3ae 0 6 y Y6aHaaHbiH
aiiHajiacbiHa a3 raHa acKep ronTacKaHabiKTaH, KajiaHbi acayaaH
Kopray MyMKm eMec-Ti. flepey CnpHH TypFbiHaapbiH aoiHan
ajibin "ci3aepaeH >KH3M>I caJibiFbiH aJiabiK. COJI ce6enri ci3aepai
acayaaH KopraybiMbn KepeK SojiaTbiH. Ajiaiiaa asn Ka3ip 6i3ae
acayra TQTen 6epeTiH KYIN acoK. Ci3aepai Kopran
ajiMaHTbinawKTaH >KH3H$I caJibiFbiH KaiiTapbm 6epyai aceH
KepaiK. ©HTKem, 6yji acaraaiiaa OHMH 6i3ae 6ojiybi aypbic
eMec",- aeai-
^CHHajiraH canbiK nejiepme KaiiTapbijiaw. Byji OKHFara Kya
6ojiraH xpHCTnaH ain aaaMaapbi uiipKeyjiepai JibiKa TOJiTbipbin,
MycbuiMaHaapaMH acaHbiH aMaH anbin KaJiybiH >KapaTKaH
HeaeH acaji6apbiHa cypaaw. XpncraaH ainaapjiapbi Kyjuii
mipKeyai KynipeHTin 6buiaii ayra OKbiaw. MycbuiMaHaapMeH
6ipre 6i3ai KaHicyHJibi TepaKJiabiH acaybnaMFbmaH KyrKapa
rep" 119 aen MycbiJiMaHaap yniiH K63 acacTapbiH KOJiaeiri.
HcjiaM YMSeTimn nibiHaiibi HMaHra He Sojibin, Ajuiah
EjiiniciHiH (c.a.y.) aKenreH aiHi GoiibiHina acypreH Ke3aeri
TapHxxa ajiraH opHbi MeH KaJibinTacTbipraH K03Kapacbi
ocbmaaii 6ojiaTbiH.

06y JXayn, dda6, 164; Myam), 1/404.


119

i 304 129
CaijJiaK, caxadajiap
YMSerrin cemMflici 9 6 y YSsii/ia CHpnara 6HJiiK KypraH
TycTa TapHXTa "aMyac o6acbi" ^ereH ameH 6ejirijii 6ojiraH 06a
iHfleTi KAMBICICA rareH eprreH jian eTe KPJIOLI- OJI enip^e
o6aHbm iiibiKKaHbiH ecTireH xa3ipeTi OMap oraH Ma^HHara
KaiiTybiH eTimn xaT acoimaiigbi. Q6y YSsn^a
"SaybipjiapbiMHaH aflbipbijia ajiMaHMbm" aen COJI acep^e Kajiwn
Koazjbi. AjcMpwH^a o6ara majiflbiFbin, HieniT 6ojiaflw. Eyji
o6aaaH 6acK;a aa KenTereH caxa6ajiap 6ayflan Tycefli- Q6y
Y6anfla ESIHIN opHbma Mya3 H6H )Ka6ajT,zii KOHflbipbin, MbiHa
ecHerri awrajxa:
"HaMa3flapbiHHbi OKbin, opa3ajiapbitmbi ycian,
caaaKajiapbiHaw 6epin, KaacbijibiKTapbingbi eTennep. Eip-
6ipjiepiHi3re KaMKop 6ojibin, 6acnibiJiapbinbi3Fa 6aFMHbin,
ojiapra a^an km3MCT eTinaep. ^ y H H e ci3re onwK aceri36eciH.
AflaM MHH; acwji eMip cypce m , KepeTiH Haraaceci MbiHay:
Ajuiah aaaMflapflbin nemeHecme ejiiM^i aca3raH, coHflbiKTaH
6api ae ejie^i. A«aMaapflbiH en aKbumbicw - AnnahKa
6aFHHbin, aKbipeT ymm en6eic eTKeH a^aM. Eapini3re
AjijiahTUH ecenniri MeH MenipiMW, KemipiMi MeH 6epeiceTiH
TijieHMiH..."120
CHPHHHBM SKiMi 6ojibin TypraH Ke3fle COJI acepflin xajiKbi
Tyren 0 6 y Y6aHAaHbiH afliji 6acuibi eiceHiHe 6ipaybi3^aH
KyajiiK eTKeH. OJI xnacpaHbiH, OH ceri3mmi acbuibmaa AyHHe/ieH
erri. OHWH My6apaK cyneri Ka3ipri HOPAAHHHHBIN ESHCHH
aHMarbiH^aFbi e3imij aTbiMeH aTajiaTHH eji^i-MeKeHfle acarap.
Ajuiah oraH pa3bi 6OJICWH!

•kit "kit it-kit

A. Pa<J)eT sji-Bama, Caxada xanmbiHdaH madnonap, ayfl. T. Y3yH, AHKapa,


120

1991, 1:78.
130
JKaHHamnen cy uuiiuuiemeH OH caxa6a

T a j i x a H6H VSaii/IYJUIAH

"Aman Tascwasa vuyKipl IJausaM6apbiM OMOH 6ojicbin,


6acK,a v^ubinduK, myx me eMec ".
(Tajixa h6h VSafiayJiJiaH,)

EKI acahaH capaapw xa3ipeTi MyxaMMerriH (c.a.y.) "Tajixa


MeH 3y6sHp - }K3HHaTrarbi KoncbiJiapbiM" aen ijiranaT
SijiflipreH, K63iHin Tipicinae ManrijTiK 6aKMTneH
cyiiiHmijieHreH OH caxaSaHbin 6ipi - Tajixa H6H ¥6aiiflyjijiah.
BaTbipjibiFbiMeH Koca caHcw3 acbiji KacnerrepiMeH Ajuiah
neH OHbin Ejiniicimn MapannaTbma He 6ojiraH Tajixa H6H
¥6aHflyjuiaR, acipece, ¥ x y r ypbicbmaarbi epjiiriMeH racwpjiap
6OHM KacTepJieHin ecKe anbmabi. AKHMK naiiFaM6apabin
(c.a.y.) en acaKbiH, xac caxa6ajiapwHaH Sojibin, 6yKiji ryMbipbiH
Ajuiah acaHe OHbin Ejimicimn acojibiHaa acaHMH nwaa eTKeH
xa3ipeTi Tajixa Tepr xajiH(J)aHbin Tycbmaarbi Kenec
Maaduiicimn ae TypaKTbi api 6ejiai MyuiejiepiHeH eai.
TajixaHbin (p.a.) MycbiJiMaH Gojiybma cayaa canapw ce6en
6ojiabi. Bacpaaa 6ojiraH Ke3iHae 6ip non:
- IniTepini3ae MeKKeaeH Kejirennep 6ap Ma? - aen
cypaaw. Tanxa H6H ¥6aiiayjijiab:
- Ha, MeH MeKKejiiKniH - aeai.
- AXMCT Kenai Me?
- AXMCT aereH KIM?
- A6ayjmah H6H 06ayaMyTrajiiirrin ynbi. MeiaceaeH
KenreHaepai isaereH ce6e6iM, COJI acepaeH mbiFarbiH
naiiFaM6apjiapabin en aKbrpFbicbra un KejireH-KejiMereHiH
cypacTbipbm 6ineiflH aen eaiM. ©si COJI Kacneni acepaen
KyFbiHaaribin, KypMacbi MOJI, Tacraicrbi acaHe anKa Keirripep aman
ecinreH acepre Keiueai,- aeai non. Byn non xasiperi naHraM6apabin
(c.a.y.) KejiyiH 63 KiTarrrapbiHaH OKj>in 6min, OHbi KynceH, aKHKaixa
K63i aiiibiK KicLnepain 6ipi eai. MajiiM SojiraHaaH
131
CaijJiaK, caxadajiap
ILAHFAM6APBIMBI3FA NAHFAM6APJIBIKJBIH 6epLnyi KAPCAHBIHAA OJI
HypAbi acbira KyTKenziep SojiraH ©Hircem, Ajuiah Tarana Taypar
neH iHadjwe AKBIPETKE aeiiiHri AMAHAITBI acerccisymi COHFH
na{iraM6apAbin Kenermi acemime airncaH.
IlonTbiH aHTK9naapbi TanxaHbi yjnceH oftra acerenen, KeHinme
KSHaT 6iTipfli. Meiacere Kene cana 6yn xa6ap acaiiribi aceH-acocbiR
cypafi Sacra^bi. OJI A6ayjuiahTbiH yiibi MyxaMMeA AJI-OMmndu
naHfaM6apjibiFbiH acapHajiarannbirbiH acaHe 05y EairipAiH OraH
epreiriH ecrini. Anram HMaH ery SaKbiTbma He SojiraH 06y Eaicip
CbiaajjiKKa 6apbin:
- CeH MyxaMMe^Ke epAin 6e?- aen cyparaiiAa, xanperi 06y
Eaicip:
- Ha. CeH Ae OraH 6apwn, COHMH AFLTKAHBIHA MOHbracyH.
©imcem, OJI aKHKaT neH uibiHAWKKa maicbipaAbi, - AeAi- Eneyi
IIaHFaM6apMMM3Fa 6ipre 6apaAbi. ApAaKTbi EjmiiMeH (c.a.y.)
ajirauiKbi Ke3flecyiHeH KeftiH-aK acyperme HMaH yajian, Kenini
Hypra TOJibin, MycbiJiMaH SojiaAbi121.
Kajiaft MycbiAMaHAbiKTbi K;a6biJiAaHAbi, cojiafl MympiicrepAiH
Ta6ajiaybma Tycefli. OraH KJ>ICMM KepceTymijiepAiH 6acbiHAa
e3imH; Mympuc 6aybipw m Gap. AcnaH aiiHajibin acepre TycKeHAeM
aiiTan bicraKia KaTajian uiejiAereH OHM Kerne aflaicraTbm
ajanTaHAbi. Kppjibin; neH 3op.ribiicn.iH euiKaiicbicbiHa MOHbiMafi,
HMaHbi OAaH cafibiH KyiueHe Tycii.
Xa3ipeTi Tajixa Eaaip iuaHKacbiHa naraca ajiMa^bi.
Oimcem, IlaHFaM6apbiMbi3 xa3ipeTi Tajixa MeH CaHA H6H 33HA
eKeyiH 3 6 y Cy(J)HHHHbin SacmbiJibiFWHAaFbi MyuipiKTepAin
KepyeHi acaiuibi MajiiMeT ajibin Kenyi yiniH 6apjiayra acyMcaraH
eai. Ojiap KaiiTbm opajiraHina, Ea/up maiiKacbi Shin,
MycbiJiMaHAap ajiraniKbi acenicTepme aceTin, Macafipan acairbi.
©3iHe acyKTejireH 6acKa TancwpMaMeH acypin ypbiCKa KaTbica
ajiMaca Aa, IlaHFaM6apbiMbi3 ojiapra ypbicTa 6acTaH-a«K
SojiraH acaybiHrepjiepjun yjieciMeH 6ipAen ojiaca Sepeai.
ApAaKTbi Ejirni ojiapAM corbicK,a KaTbicKaHAafi cayan
ajiraHAbiKTapbiH cymmnijien KeniJiAepiH Map^aHTTbi122.

121 Ycdyji-saGa, 3:59; Ta6avpm. 3:215.


122 Ta6aKflm, 5:382-383.
132
jKannamneH cyuiHiuineweH OH caxada
5Korapbraa aHTKaH^aH ¥xyT maiiKacbiHaa xa3ipeTi
TajixaHbiH, KabapMaHflbiFbi anbi3ra aHHajiaw. AKHKarrbiH aK
TaHbi aTca aa, OHWH ajiraniKM xaSapmw cayjiecimn KymH
ceHaipyre TbipbicKaH MympiKTep Ajuiah EnmiciH (c.a.y.)
eiiTipyre 6ap KynrrepiH capbiKTbi. CyiiiKTi EjiinimH
aMaHflbiFbiH K93flepiHiH KapauibiFbiHaaii caKTayra aHT
6epreHflep cepTTepmae Typaw. OHM acayawn 6ypuiaKTaH
SoparaH orbmaH Kopray yrniH 0 3 aeHejiepiH KanKaH eTKeH
KahapMaHaapflbiH iuimae Tajixa H6H YSaiiayJiJiah Ta 6ap eai.
YxyT maHKacbiHbiH acaH 6epicin, acaH ajibicwn acaTicaH
HiaFbiHfla MepreH MajiHK H6H 3yxeHp.znH PacyjiajmahTbi
K63AEREHIH 6aiiKan, OKKA KOJTHH Tocaaw. Aiuiah EjimieiHe
aacaji KyuiTbipa aca3aaraH OK TaJixam>m SapMarwH acapaaanabi.
Ocbmaimia Ajuiah EjimicimH eMipiH caKTan Kanaw. rinaa
SojiraH 6ip 6apMaK Haraaceciiiae caKTajiwn KajiraH ApaaKTbi
EjimiHiH eMipi 6ojiraHabiKTaH, Tajixa (p.a.) KeTKeH 6apMarbiH
ofijian KaHFbipraH aa acoic, Ajuiah EjimicimH (c.a.y.) aMaH
KANFAHBIHA ICATTBI KYAHABI.
Xa3ipeTi Tajixa 6ipHeme acepiHeH acapa^aT ajiraHbma
KapaMacTaH Ajuiah EjmiiciH 6ip caT 6ojica a a, acajiFbi3
TacTaMaabi. Ajiaiiaa KaH Ken KeTKeHaiicreH eciHeH TaHbin
Kariaabi. IIaHFaM6apbiMbi3 OHM xa3ipeTi B6y BaKipre
Tancbipaw. BeriHe cy 6ypiKKeH Ke3ae eciH acHHaraH OJI, K63iH
auiap-amnac:
- Pacyjiajuiah Kajiafi?- aen cypaaw. EacbiH cyfien orapraH
3 6 y EaKip (p.a.):
- AiuiahKa Mbm aa Sip inyKip. 0Te acaKCbi. Mem caraH
Pacyjiajuiah aci6epai, - aereHae, aeMiH TepeH ajibin:
- Ajuiah Tarajiara inyKip! IlaHFaM6apbiM aMaH 6OJICWH,
6acKa KHbmawK TyK Te eMec, - aeai. lIIaMajiwaaH KeiiiH
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) xa3ipeTi TanxaHbiH Kacbma
Kejiai-KojiaapbiH KeKKe acaiibin:
- AjuiahbiM, OHMH, acaHbma urnna, Soiibma KyaT 6ep, - aen
ayra acacaau. ITaHFaM6apbiMbi3a£>iH ayracbraaH KeiiiH xa3iperi
Tajixa TyK SojiMaraHaafi umpaK KHMMjiaan, KaiiTaaaH cyra
cynrireHaeH ypbiCKa Koiibin Kerri.

133
Canjian, caxadajiap
Y x y r inaHKacbiHAa Tanxa (p.a.) Ken acepiHeH acapa^aT
ajiaflbi. Xa3ipeTi TanxaHbiH acamcHapnbiFbi MCH epniicrepiHe
cynciHreH IIaHFaM6apbiMbi3 oraH "TajixaTyji-xanp" (K^anbipjibi
Tajixa) aereH Jiaican 6epai. MyHbiMeH Koca:
- Tajixara >KaHHaT yaacin 6OJW>I. Tanxa >KaHHaTKa KipepjiiK
123 u. . .
ic acacaflbi , - aen OHMH cyHiHmiciH nam e m .
Xa3ipeTi Tanxa e3iH maabiMaH-uiaTTbiKKa 6ejiereH 6ip
OKHFaHbi 6biJiaHHia SaaHflaraH e^i:
"Caxa6ajiapflbiH 6ipeyi KyH,aep,zun 6ip KyHiH^e Ajinah
EnmicraeH: "Myj»undepdin iuiiude coudaiuiapu 6ap... ojiap
AruiahKft depzen cmdepinde mypdbi. Ojiapdbin Keu6ipeyjiepi
OKaudapuH nuda emmi, KeMipeynepi de 6yji adbipoiidbi
(uieiiim Sojiydbi) Kymyde" aereH aarraFbi "uteuim dojiybin
KymKeudepd'm " KiM^ep eKemH cypaflbi.
Anaii.ua IIaHFaM6apbiMbi3 acayan SepMe^i. COJI Ke3/ie ycriMe
acacbiimaH KHiM Knin mch Memmce KipfliM. Pacyjiajuiah (c.a.y.)
Mem Kepin: "^Canarbi cayaji cyparaH naHfla?",- aefli. Caxa6a:
"MyHflaMbiH, Pacyjiajuiah",- /lereH^e, Mem HycKan: "Mme,
MbiHay memr 6onyflbi KyrymijiepfliH 6ipi", - flereH e^i124.
Xa3ipeTi Tajixa IlaHFaM6apbiMbi3AMH asyipiHfle Ea/np/ieH
e3re 6yKiji mafiKacTapra KaTMCTbi.
Tanxa H6H ¥6an/iyjijiah 6aTbipjibiFbiMeH Koca flayneTri fle
6ojiaTbiH. MEKKE^E CAYGAMEH AFIHAJIMCKAH OJI, MA^HHARA
KeniKeHHeH Kenm flHKaHiubiJTbiKTbi icacin eTe^i. /layneTi
aceTKeHMeH, Harbi3 TaKyaHbiH acynbiHbi TipjiiriH KaHaraT Tyrrbi.
KbijibimbiMeH KaJian corbicca, Man-MyjiKiMeH ^e cojian
maHKacTapra KaTbicTbi. Ta6yK corbicbma flaftbrnflajiFaH acKepni
acacaicrayra SacKa caxa6anap CHAICTM OJI A a KYAHA-KYAHA
KaTMcxbi. EaHJibiFbiHbiH ayKMMAbi yjieciH acHxa^Ka
AaHbiH^ajTraH acKepre 6epy ymiH IlaHFaM6apbiMbi3Fa Renin:
- Byn TanxaHbiH KiuiKeHe raHa CMHH,- aen aKenrennepiH
Sepai. ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHWH 6yn acoMaprrbiFbiHa
cyHcimn:
- Ya, Tanxa! CeH eTe acoMap-rcbin, - /le^i.

123 TadaKflm, 3:217-220; Mycmadpsx, 3:374.


124 XwiHmyjib-ayjiux, 1:187.
134
_ JKaHHamneH cyuiHiu'uiemeH OH caxa6a
Tarbi 6ipae acHhaaKa uitiKKaH MyMHHaepain cycw3
KanMaybi ymiH 3yjib-Kapaa3 coFMCbiHaa 6ip KyabiKTbi caTbin
aribin, ojiapra cbiftra 6epeai- XyH3HH maiiKacbiHaa KepceTKeH
epniri MeH acaMapTTbiFbiHa asn pH3a 6ojiraH Ajuiah Pacyjibi
oraH "TajixaTyjib-acya" (5KoMapT Tajixa) aereH JiaKan Taraabi.
Tanxa H6H ¥6aHayJiJiah aceriM-acecip, K e a e f i a e c e iuiKeH
acbiH acepre KOSTHH a63aji acaHabi aaaM 6ojiaTbiH.
T e f i i M y j i f l a p b i H b i H MyKTaac a a a M a a p w T e r i c OHMH KOJiacTbrnaa
6ojiflbi. OJI acaraanbi acoKTapabi ynjieHflipin,
Kapbi3flaHFaHflapabin Kapbi3aapbiH GTeiixiH eai. Teic
>KbipTKbiuixbiK y c T e M f l i K eTeTiH acbipbmabi KOFaMaa flayjierri,
6 a f l aaaMflapflbiH; K e M G a r a j i a a p r a KOJI y u i b m 6 e p i n acapaeM e T y i
COJI KoraMaaFbi aaiJieTci3aiK, ypjibiK-KapjibiK neH
3yjibiMabiKTbin c a a 6 b i p T a 6 y b m a , emen Te 6 o j i c a Ty3ejiyiHe
cenTiriH rarisepi ce3ci3. C a x a 6 a j i a p eMipi - acajinbi aaaM3aT
yrniH y j i r i r e TOJIH r y M b i p .
Xa3ipeTi Tanxa acoMaprrbirbiMeH 6ipre Kejireimepai
KeyaecmeH HTepMeihiH, eciri anibiK, aaerapKaHbi acaioabi
TypaTbiH eTe KOHaKacaft eai. Bip KyHi MycbiJiMaHabiKTbi
Ka6bijiaaFaHaapbiHa Ken 6ojia KOMMaraH exi Kici yiiiHae KOHaK
6ojiaaw. Ojiapabin 6ipeyi eKimniciHe KaparaHaa MUiaacaTbiHa
MiHci3 KapaiiTbiH aaaM eai. Byji Kici 6ip yaigbiiraH KeiiiH
uiaiiKacTapabin 6ipiHae rneniT Gojiaaw. EKmmici oaaH 6ip acwji
KeiiiH KaiiTbic 6ojiaw. Xa3ipeTi Tajixa 6yji eKeyiH >KaHHaTKa
Kipyre Ke3eKTe TypraHbiH Tycmae Kepeai. AjiraniKbi Ke3eK
eKimni KaiiTbic Sojiraiira 6epijiinTi.
EpTenmae xanepTen Tanxa H6H ¥6aHayJiJiaii
IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) Kejiin TyciH airrbin 6epai.
riaHFaM6apbiMbi3abiH K a c w H a a OTbipraH c a x a 6 a j i a p xanbipKan,
MyHbi H CbipHH cypaaw. nanraMSapbiMbrs OJiapawn
c y p a K x a p b m a c y p a K 6 e p e OTbipbin, a n r i M e 6 a c T a a w :
- KeiiiH KaiiTbic 6ojiraH aaaM syejiriaeH 6ip acbm y3aK eMip
cypai, cojiaii eMec ne?- aerenae caxa6anap:
- Ha, Pacyjiajuiah, - aeai.
- Byn Kici PaMa3aH aiibiHa yjirepin opa3acbiH ycTaaw roii?

135
CaHJiaK, caxaOaJiap
- Ha.
- OJI Kici Sip acbui apTbiK rn6ajiaT acacaraH acoK na?
- Ha.
na0FaM6apbiMbi3 6acK;a m aMarmapbi acafijibi cypan,
caxa6ajiapaaH "na" aereH acayan ajiraHHaH KeftiH 6biJiaft aefli:
- Ojiaii 6ojica, eiceyiHiH apacbiH/ia acep MCH KeKTefi
aiibipMainbijibiK 6ap125.
Xa3ipeTi Tajixa acy3i acbuiw, Tyci nri aKKeHiji acaH e^i.
AflaM^ap 6ip Hapce cypaca MyMKiHfliriHme ojiap^biH KOJIMH
6oc KaiiTapMaHTbiH. ©3iHe acacajiraH KaHflaii aa 6ip
>KaKCbiJibiKTbi a3Cbm6aH, YHEMI ajiFbicbiH acayflbipaTbm. OHWH
ocbiH/iaH acbui KacHerrepiH 6ijireH KepKeM MiHe3fli acaHe
apaaKTbi anejwepfliHi 6ipi YMMY OSAH arrbi aiieji 6aci<;a na
caxaGanapflbin Keniji 6iji^ipreHiHe KapaMacTan, OJI xa3ipeTi
TanxaHbi TamiaHflbi.
)KyperiHiH acyMcaicrbiFbi coHjjaH, IIaHFaM6apbiMbi3 ayHHe
canraHfla Keii6ip caxaGanap xajiH(})aHbTH KiM 6ojiaTbiHbiH
TajiKbiJiaii 6acTaraH Ke3^e, OJI 6ip 6ypbmiKa TbiFbiJibin an,
Kenijii ajiaH-^yjien 6ojibin, HypbiH uiauiKaH inyaKTbi KyH ceHin,
cybin cajia 6epreH aneMHeH eren Kyn Kernin, KHMacTbngieH
Ajuiah PacyjibiH (c.a.y.) acoicran acbmay yenn^e Sojiflbi-
OJI xa3ipeTi 3 6 y BaKip^in xajiH(j)ajibiFbiH KaGbiJT eTin, OHWH
KE3EH,IHAE ANBUIAACTAP ANKACBIHBIH KYPAMBIH^A Gojiflbi.
MycbuiMaH^ap 6ac KaTbipaTbiH Macejie^e OHMH KenecTepiHe
KyjiaK TypeTiH. MeMJieKerri eKi acbui SacKapraH OSy BaKip
Cbi&nbiK aJi ycTiH^e acaran, 63iHeH Ream KiMfli xajiH^a eTin
TaraHbiHflay KepeKTiri acaiuibi caxa6anapabiH K93KapacTapbiH
cypaflbi. Tajixa H6H YSaH/tyruiahTaH OHWH cyparaH/ia OJI, 6yji
opbiHra TaraHbiHaajiyra Kapa-KtiJiflti nan acapraH afliji^OMapflbi
jiaiibiK KepeTiHiH aihrbi. /
Xa3ipeTi OMapflbin xajin^ajibiFbi TycbiHjia / na yHeMi
aKbiJiflacTap ajucacbiH/ia 6ojiwn, KHMH MacejiejiepM onTafijibi
uiemijiyiHe yjiecm KOCTW. \
KaiiTbic 6ojiMacTaH SypbiH OMapjjbiH (p.a.) e3meH Ke&iH
xajiw(})a 6ojiCbiH ziereH aflaMflap^biH KaTapbiH^a xa3ipeTi Tajixa

125 Mycnad. 1:163.


136
JKAHHAMNEN cyuiniuuiemeH OH caxa6a
aa 6ap 6onaTi>iH. Ajiaftaa OJI 6yji ycbiHbiCTaH 6ac TapTbin,
OcMaH H6H A(f)(j)aH/iM aceH KepreH. OHMH xajiH^ajibncraH Sac
Tapxybi 6eK3aTTMKTbiH eH TarbuiraH epeH SejiriciH^eH FOH.
©imcem, xa3ipeTi OMapaMH TycwHaa HcjiaM MeMJieKeTiain
KejieMi MeHJiiHHie yjiraHbin, SeaejiimH ae Kymetiin, aayjience
KeHeJireH inarbi eai. OcbiHaaii i^epeHJii MeMJieKerri Sacnapyra
apKiMHin-ai? KyiiiTap 6ojiapbi ce3ci3. Ajian^a nanraMSa-
pbiMH3flbin (c.a.y.) i3ri T9p6HeciH Kepin, Kapa 6acTaH repi
xajibiKTbiH nrijiiriH anabiiffBi opbiHra KonraH xac
caxaSajiapawn ay111161,6' StfjiiKKe aereH ycTaHbiMaapbi
ocbiHaaS eai. Ojiap HcjiaM MeMJieKeTmin 6yTiHairi MeH
Se/ieJiiH Siphnni Ke3eKKe Koftaw.
OcMaH 3yH-Hyp3HHHiH Ke3eniHae MyHacjjbiKTapabiH
Syjiirme Kapcbi rypbin, yHeMi xajiH(J)aHbi Kopraaw. AjiaSaa
SyjiiKiuijiepain apeKenepiHe TeTen 6epy eTe KHMH eai. Tajixa
H6H ¥6aiiayjijiah TA >K3M9JI MAHNACBMAA MYHATJIMKTAPABIH
KOJibiHaH Ka3a Taybin, meinT 6ojiai>i.
Xa3ipeTi OJIH COFHC ajiaHbiH apajian acypin,
NAHFAM6APMMBI3ABIH KenTereH MaKTayjiapbi MeH
MapanarrapbiHa He SonraH acbui ep TajixaHbi (p.a.) memi-riic
Hi3p6aTTaH TaTKaHaapaMH apacbiHaH Kepin, eJiiMme Karrbi
KaHFbipbin, K63 acacbiH Teicri. OHMH ajii cyn KOHMaraH aeHeciH
KymarbiHa ajibin xypbin:
- O, Tajixa, acbiMbmaaraH acyjiaw3Fa TOJIH 6yji acnaHHMH
acTbinaa cemn TonbipaKKa KeMijiyinai Kepy Memn acaHbiMa
KaTTbi S a T a a w . O n e H - a H , a r r e H , MeH acnbipMa acbm S y p b i H K e 3
acyMbin, 6yn icyHai KepMereHiMae FOH, M - aeai KapaHFM TyHae
acoji cinTep acapbiic acyjiaH3aapawH 6ipimn acnaHHaH arbin
OTKeHiH KeyaeciHe cwfiabipa ajiMaii.

*******

126 Caxa6wiep mcuKjioneducu, 1:114.


137
Cannon caxa6anap

3Y63HP H6H O y y a M

"dKe-uieuieM wojibitjda IQRPDAH 6OJICUH, eu, Pacyjiajuiah!


Ceui ejimipiiidi den ecmidiM. MytupiKmepze ccaaubiH
mapmK,bi3aubiH den 6apa OKamvflH ediM ".
( 3 y 6 3 H p H6H O y y a M )

naHFaM6apHMH3flMH;: "Op naHFaM6apflbiH KeMeiciiiici 6ap,


MEHIN KEMEKINIM - 3y6aHp"127 AEN MAICRARAH 3Y6OHP h6H
OyyaM - HcjiaMra ajirarn Keniji aimcaH SaKbiTTbiJiap^biH 6ipi.
IlaHFaM6api>iMH3fli>iii (c.a.y.) aKHKarrbi acaio acojibiH^aFbi en
aca^biH a c o j i A a c T a p b i H b i n KaTapbiHaH Ta6biJiflbi. IlaHFaMSa-
pbiMbi36eH (c.a.y.) api memeci, api IlaHFaM6apbiMbi3flbiH
(c.a.y.) anraiiiKbi acaH cepiri Xajarna aHaMbi3 acarbmaH
TybiCTbirw 6ap. AHacw - IIaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) anafibi
(aKeciniH anKeci) Ca^nna, aKeci - OyyaM Sojica Xaflnma
aHaMbnawn 6aybipbi.
3y6anp H6H OyyaM 14-15 acacbiH^a HcnaMflbi naSbuiflaflbi.
OJI HcjiaMflbi KaSbumaraH KE3FLE MycbuiMaHflapflWH caycaKTbiH
caHbiHa aa aceraereH Ke3i.
OKeciHeH acacTan aiibipbiJiraH 3y6ai}pfli aHacw e3i
TapSnejien, EMIP/UN TAYKBIMEIREPIHEH acenijiMey yuiiH OHM
TEMIPFLEFT TAPTINNEH ycTa^BI. Apa-Typa, OHWH; TYMBI ETIHE AMW
TaaK THri3in, ca3a0biH TapTKbi3bin ca6an Ta ajiaraH. MyHbi
Kepin oraH: "Baftryc 6ajiaHbi Here coHina KHHancbin, ejrripeTiH
6OJIFLBIN FOH", - FLEREHFLEPPE:
"EHeci TenKeH KyjipHHbiH eTi aybipMafiflbi. MeH 6ajiaMflbi
aceK KepreH^iriMHeH (YPMAHMBRA, OHWH Kejiemeicre AKBUIFLBI,
acayacypeK, ^ymnaH acicepiH o n c b i p a T a acenin, ojiaca aKejiep
KahapwaH 6ojibin ecyi yrniH TapGnejieiiMiH"128, - flefifli eKeH.

127 MycjiHM, (padawyc-caxa6a:48.


128 Ta6a*pm, 3:101.
138
JKaHHamneH cyuiniuuiemeH OH caxa6a
Illemecimn 6yn TapSneci xa3ipeTi 3y6aHpain KejiemeKTeri
KMBIHUIBIJIBIKTAPRA TeTen 6epyae, eMip 6OHM aKHKaTKa aparna
Tycin, 6yn acojiaa eumapceaeH miMipiKneyiime yjiKeH KOMCK
6epai- HeMepe aracw OHM ainmeH 6ac TapTKM3y ymiH acbin
Kofibin, OTKa Kaicran, Tajiaii KHHaaw. 3y6anp H6H O y y a M "Ara,
He ierecen Ae, SyaaH KeiiiH eMip 6aKH KynipjiiKKe Kafixa
KipMeiiMiH",- aen KancapjiMKneH Ta6aH ripeai129.
>KyperiH Kip Sacwn, aKHKarrbin uibiparbma KeaaepiH 6iTen
ajiraH MeKKe MympiKTepiHin MycMJiMaHaapabi a3anraybi
ineriHe acexfcenae, «IlaHFaM6apbiMbi3 (e.a.y.) enai» aereH cybiT
xa6ap KyjiarbiHa Renin acerri. >KacxbiFbiHa KapaMacraH,
MacejiemH aHbiK-KaHbirbma ani Kes aceTKi36ecTeH KbiJibinibiH
acananaaTbin, MympiKTepre Kapcbi Ginemn, ojiapawn KeKeciH
KESIHE KepcemeK Sojibin aconra uibiKTbi. )Kojiaa OHM KepreH
IlaHFaM6apMMM3 (c.a.y.):
- He Son Kanaw, 3y6aHp?- aen cypaaw.
Ajuiah EjiniiciHiH (c.a.y.) Tipi eKeHiH Kepin, 63 K63me 63i
ceH6eii, an-Tan SojiraH 3y6aHp:
- 0Ke-meineM acoJibiima KypSaH 6oacbiH, en, Pacyjiajinah!
CeHi ejiTipinai aen ecTiaiM. MympiKTepre ca3aiibiH
TapTKM3aHbiH aen 6apa acaTKaH eaiM,- aeai. naHraM6apbiMM3
OHbin 6yn apeKeriHe cyHcmin, Keninm opHbma Tycipin, oraH
6aTa 6epai130.
OcbiJiannia KynipjiiKKe Kapcw anram KbiJibimbiH KbiHbiHan
cywpraH caxaSa xa3ipeTi 3y6aiip 6ojiabi.
AKHKATTBIN AAHFBM ^GOKNARBIHA TYCKEH 3y6aiip
MyuipiKTepain Tajiafi K¥KaHbi MeH KOKanbiH Kepai. Kbi3MK
oojiraHaa 6yji KHbiHiiibiJibiKTap OHM ajibin Tycep ajiMac
KbUiMiirraii acaHbiabi. CeiiTce ae MympiKTep OHM Kamna KHHan
6aKca aa, MyKaJiTa aa, MyKaTa aa ajiMaii ai>iMbi Kypbiaw.
Anjiah ymiH eJi-acypTbiH TacTan 3(J)HonHHFa hHacpeT eTKeH
anramKbi TonTbin imiHae xa3ipeTi 3y6aHp ae 6ap eai.
KemHipeK OJI acepaeH MaaHHara hHacpeT erri.

129 XujibHmyjib-dymH, 1:89.


130 Ycdyji-moa, 2:197.
139
CaijJiaK, caxadajiap
MsjjHHafla a;iaM3aTTbiH ApnaKTbicbTHbiH (c.a.y.) nacbraa 6ip
aceTin anraHHaH Kenm; KyaHbiuiTbi jx&, KaiiFbiJibi aa KymiepzuH
SapiH^e OHBIMEH 6ipre 6OJIAM. EyKiji maHKaerap/ia
RIAHFAM6APBIMBI3FLBIH (c.a.y.) ACAHBMAH Ta6biJibin, OHMH
oKKarapbi Soji/ibi. BYN acafijibi e3i SbiJiaH AereH:
"Ajuiah EjiiniciMeH 6ipre KipreH maHKacTapna >KapaKaT
ajiMaraH acepiM KajiMaflbi". T i m i 6yji acapaKaTTap^bm piTTbi
acepjiepme flenm SapraHflbirbi aiiTbiJiaAbi131.
Ba^ip maHKacbiH^a aymnaHflapwH acaHflapbraaH Tynijiflipin,
K a p c b i c b m a KenreHiH 6y.rmipri,z];eH 6yJiflipfli. Eipaic 63i n e
acapaicaTTaHSaH K a j i r a H HCOK. OHMH 6 a n a c b i Ypya AKECIHIN
n e H e c m e T e p e n T y c K e H a c a p a c w T y p a n w "MCH 6 a j i a KE3IM^e 6 y j i
»capa,Hbin opHhma SapMaKTapbiMAbi c y r b i n oHHafiTbiHMbiH" aen
aHTKaN132.
Xa3ipgTi—3y69Hpflin Eaflip uiaHKacbiHflaFbi 6aTbipjibiFbma
6ac nreH IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
"IlepimTejiepfliH; capw can/jeMeH 3y6aHp,zuH 6eHHeciime
TycKeH^epiH KepjjiM" aen MapanarraraH e^i' 33 .
YxyT maiiKacbiHAa m IIaHFaM6apbiMbi3flbiH »caHbiHaa ypbic
canraH, KeKipeKTepiH najinaH eTKeH Kancap caxaSajiapflbin 6ipi
- 3y6aHp. GimceHi, OJI IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) yinm "eniMre"
aHT eTKeH efli.
X9Hfl9K mannacbiHAa aa MympiKTepain ma6ybiJibiHa
TOCKaybui KOHBIN, 6eTTepiH NAHTAPRAH 6aTbip GJIHZHH KACBIH/IA
xa3ipeTi 3y6aHp jje 6ap e;u.
KypaM3a ahy^HJiepi ITaHFaM6apbiMbi36eH (c.a.y.) scacaraH
6eH6iTmijiiK KejiiciM^epiH 6y3FaH Ke3,ne IIaHFaM6apbiMbi3
ojiapra Kapcbi arraHaTbiH acKepre noji6aciiibi i3/ie/n. "KiM KOJI
6acTan Sapaflbi?" ^en cyparaH^a, Tarbi opTara cybipbuibin
uibiKKaH 3y6aiip 6ojmw. IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) 3y6aHp,znH
6yn nibraaHbi bncbiJiacbma cyHcimn: "GKe-memeM caraH nn^a
GOJICMH, en, 3y6aHp!", - aen KOJMARAH e^i.

131 THPMH3H, Mauav,u6:25.


132 EyxapH, tpadawiy acxa6un-H36u, 13.
133 Ta6a^am, 3:103.
140
JKSHNAMNEH CYUIHUIINEHZEN OH caxa6a
Kapuiaaan 6ajia Ke3meH KHbiHAbiKKa KeHTepi 3y6sHp H6H
OyyaM, COFWC ajiannapWHAa acayacypeKTijiiriMeH epeKiueJieHfli.
Xa06ap coFbicbmaa ahyaHJiepain 6aTbipbi ilcnpMeH
iuaHKacTW. IIIaHKacTaH man Sopaaw. Eyn uiaHKacra aHacw aa
6ap eai. EananaHbi yuiiH uibipbuiaaraH aHacw CacjwHa
IlaHFaM6apwMbi3aaH (c.a.y.):
- YJIWM uieiiiT 6ojiaw Ma, Pacyjiajuiah, ajiae?..- aen
cypaaw.
- >KOK, HHiuanaah, Sanan OHW airripeai, - aeai. A3
yaicbiTTaH con xa3ipeTi 3y6aHp aymnaHbiH cyjiaTbin cajiaw134.
Ajiwn Tyjirajibi GaTbip, acaywHrep 3y69iip naiiraM6apbiMbi3
(c.a.y.) 6eH xajiH(J)ajiap Tycbmaarw 6yKiji maHKacTapra
KaTbiCbin, yjiKeH epjiiK TaHbiTTbi. OJI - HspMyK coFbicbmaa,
CnpHa MeH Mwcbipabm aJibiHbin, HcjiaM MeMJieKeTi SojiywHa
aa yjiKeH yjiec KOCKaH caHbinKwpaH caxa6ajiapatiH 6ipi.
Xa3iperi 3y69Hp 6aTbipjibiFbi, nahapMaHawFbiMeH Koca
Tanya, MeftipiMfli, uiwHiubiJi, aaan aa apjiw, ca4> Keijijiai, xan
aiHi yrniH acaHbiH aa, ManbiH aa aaMaHTWH MspT aaaM eai.
CayaaMeH aiiHajibicbm, e3 KaacerrijiiriH KaMxaMacbn eTKeH
xa3ipeTi 3y6oHp 6aii caxa6ajiapabm 6ipi 6ojiaw. Comua 6afi,
aayJierri 6ojiraHWHa KapaMacTaH, acairropw MiHreH KOHUIWHWH
KOHbipTeSea ryMbipbiH KeuiTi. KenrereH naKwp MycwjiMaH
6aywpwH MYKRAACAWKTA 3apwKTbipMaii, ojiapra apaatibiM KOJI
ynibiH C03aw.
3y6sHp H6H OyyaM (p.a.) MycwjiMaHaapabin apacbmaa aa
aMaHaTKa KHHHar acacaMaiiTbiH cemMaiJiiriMeH siuineHreH.
Caxa6ajiap en KyHaw HapcejiepiH oraH aMaHaTKa TacTaiiTbiH.
Byji cnnaTbiHa 6aiiJiaHbicTbi OMap H6H Xarra6 oraH "AIHHIH
6ip Tiperi" aereH.
XaJiH(J)a OcMaHHWH aayipiHae caacn Macejiejiepre
apaaacriaii 63airiHeH KYH KCUIKCH 3Y63IIP H6H OyyaM OJIH
xajiH(J)a 6ojiraHHaH KEIIIH Tajixa H6H ¥6aHayjuiahneH 6ipre
Ojinre (p.a.) 6apwn, xajiHijm OcMaHHbin KaHbiHa KOJIWH
6biJiFaraH KaHbine3epJiepai acepaiil acapwrbiHa rycin KeTce ae

134 Cupa, 3:348.


141
Canjian, caxadajiap
i3flen Taywn, ojiap/jbin aca3ara TapTbijiywH Tajian eiri. >KSM3JI
coFbichiH.ua Afinia aHaMbi3 acarbiH^a can Ty3e,zri.
CoFbicy HHeriHfle 6ojiMaraH eKi acKep KapcbijiacicaH Ke3fle
6yjiiKmijiep apara ipiTKi cajibin, epiiccis KaHTeric 6ejien aji^bi.
EpTeniH^e 3y6anp on^a acoiara xa3iperi QJIHMCH Ke3aecin
Kanaflbi. Xa3ipeTi QJIH o^aH Here icapcbi uibiKKaHbiH cypari,
naHFaMoapbiMbi3flbiH (c.a.y.) 6ip xa^nciH eciHe Tycipai:
- Eip KyHi Ajuiah EnmiciMeH 6ipre Kene acaTKaHbiMbn^a
caraH acojibirbin, PacyjiajuiahTbiH caraH "ceHiKi aypwc 6onMaca
%a 6ip KyHi OJIHMCH corbicacbin" aerem ecinne Me? - aen
acacaraH ecKepTyiHeH Kenm, xa3ipeTi 3y6aiip:
- Ha, eciMe TycTi. Eyji epTepeK eciMe Tycce, opHMMHaH
K03FajiMac efliM. AruiahKa aHT eTenm, MeH ceHiMeH
coFbicnaHMbm, - fle/ii. Co^aH KeniH xa3ipeTi Afimara 6apbin,
corbicTaH 6ac TapTaTbiHflbiFbiH aHTbin, paftbiHaH KanTTbi.
EacKajiap^biH "acapTbi acoji^aH TacTan KeTecin 6e?" fleremHe
K;apaMacTaH, uibiHflbiK aconbiHfla iiibiSbiHflbi jx& ypKiTneihiH
3y6anp (p.a.) corbic ajiaubmaH cbiTbuibin uibiKTbi135.
LLIbiHflbiKKa 6ac nreH 3y6anp OJI acep^eH Kepi KaHTKan^a
apTbraa AMP H6H >KypMy3FLEREHKammep rycefli. 3y6aHpfliH
HaMa3 OKyra xypraH Ke3iH nanflajiaHbin, caacaere 6apraH
Ke3infle, OHM ineniT Kbuiflbi136.
Kaminep xa3ipeTi 3y6anpfliH araH, KbiJibinibiH acaHe
acy3iriH ajibin Ojinre (p.a.) 6apwn cymHini cypaMaK; Sojiflbi.
3y6aHpain ( p . a . ) K03iHfleii KepreH 3aTTapbiHa acaHapbi TycKeH
xa3ipeTi OJIH:
- CacjjHHJiHbm ynbiH ejiTipreH a^aMra TO3aKTbiK eKeHiH
ecKepT, - fle/u.
3y6anp H6H QyyaM AruiahTaH NARRBI KOPBIKKAHFLBNCIAH
acaHe Ajuiah EjimiciHe aereH TepeH KypMeTi ceSemi ©Te a3
xaflHC pnyaaT eTKeH. MyHbiH ce6e6iH cyparaH yjibiHa:
- EajiaM, SacKajiapflbiH KepreH^epiH MeH ^e Kep/iiM. Eipan
MeH IlaHFaM6apbiMbi3flbin "KiM MeHin aTbiMHaH 6ip acajiraH
aHTca, T03aKTarbi opHbma aaiibiH SOJICHH" .zieremH 03

135 Acpy caadam, 1:344.


136 Ta6a^am, 3:112.
142
MaHHamnen cyuiHwinemeH OH caxada
iqpiarbiMMeH ecTiaiM. OHHH aihnaraHbiH aihrbi aen,
SANKAMAN WARCRAH ceiijien KOHMHH 6a aen KOPBIKKAHAUKTAH
137
Ken xaanc pnyaaT eTe ajiMaawM,- aereH
XnacpaHbin OTM3 ajiTbiHnibi acbuibi nieniT 6oaraH xa3ipeTi
3y63Hp esiHiH aKbiperreri opHbiH K63min TipiciHae
IlaHFaM6apbiMbi3abm (c.a.y.) ay3biHaH ecTin 6 m i n Keiri.
naiiraM6apbiMbi3 (c.a.y.) " T a n x a MeH 3y6aHp - ^KaHHarra
Menin KepniijiepiM"138 aereH SojiaTbiH.
OMap OapyK 6y ayHHeaeri TaTap asMi Taycwaap uiarbmaa
e3iHeH KeiiiH xajm4>a 6ojibin caiijiaHybiH KajiaraH aaaMaapabm
6 i p i 3y6aHp H6H O y y a M 6oJiaTbiH.

* * * * * * *

137
MycHad, IV; 367.
138!
TUPMU3U, MAUA%bi6: 22.
143
Canjian, caxadajiap

C a H A H6H 39iia

"MCJIOM ywin OKbimuMbiH. OMapdbiff lueuim 6ojiyu -


Hcjicmda avubiman 6ip ax,ay. Ey-i aqay w,uswemKe deuin
0Ka6biJiMaudbi".

(CaHfl H6H

Xa3ipeTi Canq (p.a.) - K©3ifiin TipiciH^e DKaHHaTnen


CYHIHIUIJIEHREHFLEPFLIN 6ipi. GKECIMR aTbi - H6H Amp.
OKeci AjuiahTbiH, 6apjibiFbi MCH 6ipniriHe ceHreH Ta3a acypeKTi,
aKHKa/TKa K83i anibiK Kicijiep/HH 6ipi, IIaHFaM6apbiMbi3Fa
(c.a.yh naHraM6apjibiK 6epijiMecTeH 6ypbiH m TCK Tanipjik
( T a y x i m ) ^miH ycraHaTbiH. G3 flayipinae XaHH<})TiK araeH
6enrijii o e a r a H xa3ipeTi M6pahHMHiH Ainin^e SojiraHflbiFbiH
"MeHiH TsqipiM - H6pahHMHin Ajuiahbi, flimM jxe -
H6pahHMHin Aini" flen 6ijmipreH 139 .
3an,n MeKKe MympiKTepiHiH fliHiH KenijiiHe Me/ieT TyrnaH,
acaHcw3 nyrrapFa Ta6bmyflbiH anbiMaKTbiFbiH epTe ce3iHin,
nibiHafibi fliHfli i3^en iuapK ypflbi. CnpnsFa aeiriH canap inerin
KenTereH x p n c r a a H acaHe a x y ^ H fliH FajibiM^apbiMeH Ke3AecTi.
A j i a n ^ a ojiapflbin SepreH acayamapbi SonbiH^a ko3 6on acaHFaH
OTTbin ymKbiHbiH ceHflipe ajiMa^bi. 33HflTin 6oHbiHflaFbi 6 y j i
acajibiHflbi SaHKaraH 6ip n o n mipKTeH acaHe ap Typjii acanbuibic
ceHiMflepaeH auman xa3ipeTi HSpahHMHin xaHH(J) fliHiH
ycTaHybiH ycbiHflbi. 3SHA xaHH(J)TiKTi y^PeHreHHeH KeM'H

M e K K e r e KanTa opajiflbi.
3SHJI MympiKTepflin acaSaiibi, acaT ajierrepiHeH 6OHHH
ayjiaK ycTa/jbi. IniKiniK imnefli, Kbi3 Sajiajiajiap^bi Tipi/jew
KeMyre Kapcbi Typ/jbi. 03 6yji,zripmiH/iepiH miMipiKnecTeH
TonbipaKKa K6M6eKini SojiraHflapAbi Kepce, ojiapflbin
Kbi3^apbiH aMaH ajiwn Kajibin, TacTaHflbuiapAbi ecipin

139 Ta6avptn, 3:379.


144
jKaiiHamnen cyumuiirtemeH OH caxada
aceTKi3reH con, Kbi3.aapbiH KaiiTbin ajirbuiapu KejireH/iepfliH
TijieriH a»K acTbi eTneimH. 3aHA "AjuiahbiM, caraH Kajian
KyjiiiibijibiK acacajibiHaTbiHbiH SinceM, cojiafi KyjiuibuibiK eTep
e^iM" aen Ken KHHacbuiaTbiH. ©3imH yjibi Can/iTee acHi-acm
"6ip AjuiahKa ceHeniH 6e, oJiae MHH Tanip MeH nyTrapra Ma?"
flen cypaHTWH. MiHe, aKeciHiH ocbiHaan xani CaHATin
McnaMflbi Te3 Ka6bijiaaybiHa ce6en 6ojiraH-/ibi.
MycbiJiMaH SojiraH con IIaHFaM6apbiMbi3ra (c.a.y.) aKeciHiH
GacbmaH KemipreH Kyiim awriMejien, OHMH acar/iaHbiHbiH
KauaH 6ojiarMHMH cyparaHfla, Ajuiah Ejimici "OHM KHAMCT
KyHiHAe »cajiFM3 esiH Sip yM6eT Rbuibin TipiiiTefli"- 140 aen
CaHflTi cyHiHuiijieai.
C a n f l H6H 19-20 acacap aji6bipT i n a r b n m a MycbiJiMaH
6OJIAM. Ajuiah Ejimici (c.a.y.) FLIHIH yarbnaaH 6acraraH
yaKbirra OHMH aiiTK;aH,napbiHbiH aKecmin ycTaHbiMbraa
COHKECTIRIHE KE3I acerin, MycbuiMaimbiicTbi ica6biJi,na,ziM. OJI
Pacyjiajuiah c a y c a i c n e H caHapjibiK c a x a S a n a p b i M e H O p i o M H i H
yiiiH/ie a c H H a j i M a c i a H 6ypbiH - OH yniiHiui H e M e c e OH eKimni
6ojibin HcjiaM^bi Ka6buiaaraH 6ojiaTbiH 141 .
CaHa H6H 33HA (p.a.) - OMap H6H Xarra6TbiH Kyney
6ajiacM. OMapaaH (p.a.) 6ypMH KapMHAacM MeH Kyney 6ajiacbi
HcJiaM^M Ka6buiflaflbi. Xasipcri OMap ojiapabin MycbiJiMaH
6ojiraHbiH ecrireH Kesae TepiciHe cbiHMan TenciHin, eKeyimn
ca3aflbiH TapTKj>i3aMMH aen cajibin-ypbin yiiiHe 6apaabi.
Ajiafi^a aTajiapbiHMH ainiH ycTaHbin, mipKrin KyncireH
KOKbicbiH.ua ayHaraH OMap 6yji ynzieH uibiKKaH/ia MycbiJiMaH
6ojiy SaKbiTbma He SojiraH eai142.
HcjiaM Aininin Tarflbipbi KbiJinbiraH, KHbin Tycep Kbuibiui
ACY3IHFLE KE3EK ayHaraH COJI 6ip KHbiH-KbicTay KE3EIME
HcJiaMabi KaSbiJiflan, IlaHraM6apbiMbi3flMH (c.a.y.) acaHMHaH
aHbipbuiMaraH Caun HMaHzibuibiKTbiH acbui epi 6on ryMbip
KeniTi. HcjiaM yniiH acaH aaMaii KypecTi. MycbiJiMaH
SojiraHHaH KCHIH OJI aa 6acna caxa6anap CHJIICTM

140 Ycdyjib ea6a, 2:307.


141 Ycdyjib sa6a, 2:306-307.
142 Xaiipcxi OMap 6eJiiMiHe KapanM3.

io- 30-1 145


Canjian, caxadajiap
MyiupiKTepaeH aca6ip Kepjii. MeKKe^e K63re Tycy,zuH e3i
KHHMeTKe aimajiraHfla, IIaHFaM6apMMW3,abiH; pyKcaTbiMeH
34>HonHHFa hnacpeT erri. KefliH Ma^HHara Kenncemie ¥6an
H6H KARGNEH 6aybipjiacTwpwjmbi143.
Cafifl h6H IlaHFaMSapwMbOflWH (c.a.y.) 3aMaHbiH.ua
Baflip maHKacbiHaH e3re 6yKiji corbiCTapra KaTbiCTbi. Eaaip
maHKacbmaH 6ypwH Can^ acaHe Tajixa H6H YSAH^yjuiahTbi
(p.a.) Pacyjiajuiah (c.a.y.) C u p u l a KCTKCH MynipiicTepaiH
KepyeHi acaiuibi ManiMeT acHHay yrniH apnaflbi aci6epe,gi.
Ojiap^bin MiH^eTi - KaH/ian m 6ip MajiiMerri KOJTra Tycipep-
TycipMecTeH i3iH cybnnaii aepey Ma^HHara aceTici3y. Byji
MaKcameH acojira nibiKKaH eici caxa6a MaflHHara Kama
opajiFan^a, Baaip manicacMHbiH acenicneH ajucrajiFaH/ibiFbih
ecTifli. Byji maHKacica naTwca ajiMaraH/iapbi yrniH KaiTw
eniHreH eici KahapMaH^bi Ajuiah Ejimici (c.a.y.) corbiCKa
KaTbicicaHflapflbiH KaTapbiH/ja caHan, eKeyiH ae icyp ajiaicaH
144
KanflbipMaflbi .
Byji SaKbiTTbi caxa6a eMipiH HcjiaM ymiH apHa^bi.
ITaHFaM6apHMbi3 (c.a.y.) acaHbma ACAKWH xyTbin, OHWH
ManaHbrnaH Ta6buiaTbiH. Caaa H6H )Ky6aHp 6yji acaiuibi:
" 0 6 y Eaicip, OMap, OcMaH, Ojih, Tanxa, 3y6anp, Cara,
AS^yppaxMaH H6H Ay<j) acaHe Can/i H6H 3a«FL acnhafl Ke3iime
PacyjiaraahTbiH ajiAtiH^a manicacbin, HaMa3fla apTbimiaFbi caira
TypaTbiH"145 Aen, 6yji Kicijiep/iin IIaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.)
acaKbiHflbiKTapbi MeH ojiapabm aapeaceJiepiH KepcenceH egi.
n a H F a M 6 a p w M b i 3 (c.a.y.) Kairibic 6ojiraHHaH K e f i m Cana,
H6H 3SHA (p.a.) 6ejrceHfli ryMbip i c e u m . Xajincjia caiiJiaywHfla
JXa aiipbiKuia opHbi 6onflw. HcjiaM yMSeTimH apacbin^a
Hapa3bijibiKTap MeH KaiiiiibiJibiKTapflbiH T y M a y w yrniH KOJiflaH
KenreHiH aaMa^bi. OaijierriH 6eiiHeci OMapabi (p.a.)
llaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) Kacbmaarw Ma3apbma e3
KOJiwMeH K o a p j i a acy3m MCTWK; acac a c y w n KeTefli.

143 Ycdyjib sa6a, 2:387.


144 Ta6a*;am, 3 :382-383.
145 Ycdyjib sa6a, 2:308.
146
JKaHHamneH cyuinuiineHzeH OH caxada
- G6y Oyap, Here acbijiancbin?- aereH aaaMra xa3ipeTi
Cana HcjiaMHbm Tarawpw ymiH acbuiaHTMHbiH aifrbin:
- H c j i a M ymiH acbiJiaiiMbiH. O M a p a b m menir S o j i y b i -
Mcnainaa ambiJiraH 6ip ai<ay. Byn ai<ay KHflMeTKe aeniH
acaGbijiManabi 1 4 6 , - aen xa3ipeTi OMapabiH; (p.a.) HcnaM
TapHXbiHaarbi afipbiKma opHbiH aTaraH.
OMap <J>apyKibin (p.a.) Tycbmaarbi HapMyK acenici MeH
CHpHHHbin ajibiHybmaa xa3ipeTi Cana (p.a.) aHTapjibiKTafi yjxec
KOCTM. BH3aHTHara icapcbi 6ojiraH MapwyK eorbicbiHaa CaHa
H6H 39Ha (p.a.) 6ip acKepn acacaierbiH Koa6acuibicbi 6ojiaw.
CorbicTbin Rbi3raH marbmaa BH3aHTH» acicepjiepi COJI
KaHairaH coKKbiHbi KyuieHrri. ^yninaH ace«icice aceTeTmaen
Son KepiHai. ©3 menrepiH TacTaMan nacapwcbin Kapcw TypraH
KOJi6acuibuiap MeH acKepain KaTapbinaa Cana H6H 3aiiaTin
(p.a.) acacarbi Typaw. OJI acKepjiepimn anauHa nibiFbin:
- BaiibinTbiJibiK neH acypeKTiniK ayHHeae aaaMra aGbipoS,
aKbipeTTe MenipiMaiJiiK anepeai. Bi3 eiceyiH ae anyra
TbipwcaiibiK;,- aen acaybiHrepjiepai 6ip cepnijiTin TacTaabi.
K,oji6acuibijiapbi KO3 anaapbiHaa apbicTaHaan aTbiJibin,
TaHcajiMan nianiQacTbi. Xa3ipeTi Cana (p.a.) BraaHTHflHbin
acKep 6acuibicbiH ejiTipreiiae, ojiapawn acKepjiepi apacbmaa
aciK Tyaw. )KenicTi KOJiaaH anepeTiH 6yji Mypcarrbi Kanw
aci6epMeH xa3ipeTi Cana (p.a.) opTanbiK naHanca Kynpexe
coKKbi 6epin, aceK(ijieHiH aen TypraH acKepai acenicKe
•147
aceTKi3ai .
OJI YAKBITBIH FH6AAAXNEH ETKISIN, AYHHE MEH AYHHENIK
HbiFMeTTepaeH repi aioiperrin cayaSbma yMTbiJiaw.
MaHcanKop eMec, oipaK 63iHe KanaaH aa 6ip Kbi3Mex acyKTence
OHH aaan OPBIHAAHTBIH. CnpHHHbi anraHHaH KeiiiH acKep
6acmbicbi 06y Y6anaa H6H 5Kappax (p.a.) Cana H6H 3aiiaKe
(p.a.) Cnpna aiciMairiH ycbiHaaw. EipaK, xa3ipeTi Cana corbic
MaiiaaHbiHaa acKep 6ojiyabi Kananabi:

146 Ta6awm, 3:372.


147 Acpy caadam, 4:281.
147
CatyiaK, caxadmap
- OH, 0 6 y YGsnaa! MeH Ajuiah acojibiH^a KypecKiM Kejie^i.
OKiM^iKTi esin jianbiK aen Tan^aH 6acna 6ip 6aywpbiMbi3Fa
6ep, - jjereH eai.
Xa3ipeTi Cann (p.a.) y3aK ya^biT acicep KaTapbiH/ia Gojibin,
HpaK neH CnpnaHbiH HcjiaM MeMJieKeiimn KYpaMbma Kipyrne
MOJI Y-^ec KOCTbi. Kefim M M nypbiH 6yji eijipjiepre anbin
6ap^bi. OcMaH 3yH-HypanH MEH OJIH aji-MypTa^a (p.a.) acaanbi
eceK-aaHaapra TOCKaybiJi 6ojiyra MeHJiimiie rapbicwn SaKTbi.
Ocipece, OHWH >KyperiH xa3ipeTi OcMaHHbiH (p.a.) m e i m
6onybi KaiTbi cbi3flaTTbi. ByraH 6aHJiaHbiCTbi OJI Ky(j)a
MemiTme acHHajiraH acypTKa:
- AjmahKa aHT eTeniH! CeH,gep,zuH OcMaura acacaraH
caHCbi3 KacTaHflbiKTapbm Yxyx Taybra opHbmaH
K03rajiTKaHHaH m aytip, - #en Hapa3buiMFbiH 6iji^ipai.
OJI Ke3jje KycjjaHbiH siciMi Myrnpa H6H LLIySa e^i. Bip KYHI
Myrnpa Ky(f)aHbiH en Y™ 6 1 1 MemmHfle KenmijiiKTin apacbiH.ua
OTbipflbi. Ocbi K e 3 ^ e M e m i T K e x a 3 i p e T i Cana ( p . a . ) Kip/ii. OKIM
KYpMerri caxaSaHbi iwripjien acaHbma 0Tbiprbi3flbi. Ocbi
Me3eiTe icy^ajibiK Sip Kici Kipin, ay3biHa KejireHiH aiiTa
GacTa^bi. He 6ojiraHbiH TycinSeH naJiraH Canzi (p.a.) aiciMHeH:
- OH, Myrnpa, Mbma a^aM KIM/H acaMaH^an acaTbip?-
JJEN CYPAIIFLBI:
- OjiHfli, - aefli. MyHbi eerireH xa3ipeTi Caim aniyra
Mimn:
- OH, MYRHPA, Myrnpa! CEHIN K63 AJMBIRHA Ajuiah
Ejimicmin cepiKTepme Tin THri3ijiin acaTbip. CeH Sojican SyraH
K83 acyMa KapaiicbiH, - flen KCHH ceHJienai:
- MeH ceH^epre 63 KyjiarbiMMeH ecTin, acyperiMMeH
YKKaH Mbma 6ip xaflHeri aHTafibiH. Ajuiah Ejiiuici: " 0 6 y Eaicip
- DKsHHarra, OMap - 5KaHHaTTa, OcMaH - >K9HHana, OJIH -
>K9HHaTTa, Tajixa ->K3HHAITA, 3Y63HP - )K9HHana, Car/i H6H
0 6 y YaKKac - >K9HHarra",- aeai. EyjiapflbiH TOFbi3biHinbicbiH
aa a m y KepeK 6onca, amap eaiM, - ae/ii.
EpTeciH/ie MeiniTKe acHHajiraH xajibiK a m eTin, TOFbi3biHinbi
a^aMHbiH aTbm 6ijireHine acbiKTbi. Xa3ipeTi Cana (p.a.)
OJiap^biH OTiHiniTepiH acepre TacTaMaii:

148
JfCaHiiamnen cyuinutuiemeH OH caxa6a
- Ajinah araMeH c e 3 6 e p i n TypraHflapwH yrniH aftTanbiH.
ToFW3biHiui>icbi - MeHMiH, - flew^i:
MiHe, )KaHHaTneH cyinmnijieHreH caxa6ajiap acaiiJiw
aHTbuiraH xaflHCxi p n y a a T eTKeH aaaMflapawn 6ipi - ocw Cana,
H6H 39HA (p.a.).
Xa3ipeTi Caup, (p.a.) 6epeKejii FyMbipbiHbiH COHFW
acbiJiaapbiH MaflHHaHbiH A'KHK aereH aceprnjie OTKi3in,
HiapyauibuibiKneH aHHanwcTbi. KYH/IEP/IIH 6ip KyrnHfle OHMH
MeHmiriHfleri acepi MeH e3imH acepi uieKTecin acaTaTbiH Oypa
6HHT Yyaftc arrbi 6ip aiieji MA^HHAHBIH 3KiMi MapyaH H6H
XaKaMra 6apbm, xa3ipeTi CaHflriR (p.a.) ycriHeH
UIARBIMFLAHAABI. OJI Cans H6H 3AH/TriH (p.a.) MeHinirme KOJI
cyKKaHbiH aHTbin, acepmin KaiiTapwjiybiH Tanan eTeai.
OKIM MscejieHi aK-KapacbiH inerny yrniH xa3ipeTi CaH^Ke
(p.a.) 6ipHeme a^aM aci6epe.ru. KejireH Ton flayjibi icri oraH
>KeTKi3reHfle, OJI 9flijieTci3fliKKe ynibiparaHbiH TyciHin, onapra
6buiaii aeai:
- Amiah EjiiniciHeH ecrireH 6ip co3fli cennepre aiiTaHbiH:
"KiM 93iHiKi 6oJiMaraH 6ip acepai HeM^eHce, acepaii* aceriHini
Ka6aTbiH.ua GoJica 3a, OJI acep KHSMerre OHWH MOHHbma
opaTbijiaaw. KiM 63 MyjiKiH Kopray acojiHH,zia ejice, OJI -
ineiiiT".
B y a a H KeiiiH x a 3 i p e r i Can^ (p.a.) 03 a c e p i m n m e r m e n KMA
6acnaraHflWFWHa aHT e T i n :
- AjuiahbiM, 6 y j i siieji erep eripiK aiiTKaH Sojica, aacajiw
KejiMeiiOHWH K03iH coKwp KbiJi. K y f l b i r b i H Aa o r a H Ma3ap eT, -
Aenzii. )KaHbiH K y i i f l i p r e H acajia OHW Kaprwc aihyra
MsacSypjiefli.
Ajuiah 3yjibiMflWKKa aymap 6ojiraH KiHaci3 acaHHbm
AyracwH Ka6wji erri. >Kajia acanKaH aMejiflin K63i Ken y3aMafi
Kep 6oJiwn, 6aKmacbiHflarw KyAbiKKa Tycin ejw 1 4 8 . Byji
OKHFa^aH KeiiiH Ma/iHHajibiKTap 6ipeyre amyjiaHca, "Ajuiah
ceHi Oypa CHHKTW Kep KbuicwH" aen Kaprwc acacafiTWH 6onFaH
149
EKEH .

148 Xwinmyjib 3yjiun, 1:96-97.


149 Ycdyji-sada, 2: 388; an-Mca6a, 2: 46.
149
CaHJiax, caxa6ajiap
Xa3ipeii Caim H6H 3afi,a (p.a.) aceraic acacraH acKaiw
XHacpaHbiR 50 HeMece 51 acbiJibi KaHTbic GOJIABI. A6flyjinah
H6H OMap (p.a.) OHWH A'KHICRAFBI yiiiHe 6apwn, ACAHA3A
icTepiMeH aHHajibiCTbi. Cyiieri Maatfflara aceTKi3ijifli. Maftirri
Carfl H6H 06y YAKKAC (p.a.) acywn, ACAHA3A HAMA3BIH
A6AYJIJIAK H6H OMap (p.a.) OKbi^bi150.

150 Ta6a*pm, 3:384.


150
M E M H Y P C A X A E A J I A P

III B 0 J I I M
CatjJiaK, caxadtuiap

XaM3a H6H 36FLYJIMYTT3J][I11

"DU, AJIMH nen Ejituicimfj apbicmanu XaM3a! Eu,


hzin'iKmep ueciXaMsa! Eu, Ajuiahmbi}j Ejnuicin SyKin
jicciHbi.ueH Kppsazan XaM3a! Annan casan .ueuipiMiH meKcm!
E?ep ceiihf apmbU(nan a3a mymy KepeK 6onca, cenitj eniMitjuen
KeuiH xyaHydbi yMbimbin, apdaubm Dtcujiap ediM ".

(Xa^Hc)

AjijTahTbiH apbiCTaHbi, memTTep/HH Mbip3acw XaM3aHbiH


jTaKaSbi - H6H 5IFJIO HeMece 0 6 y OMMOPA. 36aY J I M Y T T 3 J I ' n T 'H
6ajiacbi, IIaHFaM6apbiMbi3ai>iH, aKecimn iHici. IIaHFaM6apbi-
Mbora cyT aHa 6ojiraH 3 6 y JlahaGriH Kyni Cy3H6a o^aH 6ypbm
XaM3aHbi JIa ervmreH/nKTeH, eKeyi cyT (6ip eMmeKTec) 6aybip.
Xa3ipeTi XaM3a - opTa GOHJIW, KyiuTi, anSapjibr, aGbipofijibi
caxa6a. 03i MepreH, annm acaHe KypafibiiiiTbiKTapflbiH n¥P M e T
TyTap 6aTbipbi. K^HbiH/ibiKKa aymap 6ojiFaH,napFa acaHamwp,
3aijieTci3fliKKe Te36eihiH SahaAYp. A n ayjiayra uibiKKaH/ibi
acaHbi cyficTiH. OflaH KanTap/ia K^arGaHbi Tayan eTyai KacHerri
caHan, aTajiapbiHbin flacTypme KypMex KepceTeTiH151.
XaM3a acac acarbmaH naHraM6apbiMbi36eH (c.a.y.) maMajiac,
TaH-KyJibiHflaH Te6icin 6ipre ecTi. CoHjibiKTaH j\a
IlaHFaM6apbiMbi3flbiH naK 6ajiajibiK rnarbiH, Ken KacneTiH
(ceHiMflijiiriH, nibiHuibiJiflbiFbiH) acaiyrfHHaH TaHHTbiH.
ApaaKTbi Ejimire (c.a.y.) KacHerri nanraMSapjibiKTbiH
acyKTenreHiHe SipHeme acwii eTce fle, XaM3a MycwjiMaH
6ojiMaran efli. Ajiafifla Mycbi/iMaH/iap/ibiH KaTapbi KeSenreH
canbiH MympiKTep/HH Ma3acw Kama 6acTaflbi. Ojiap
IlaHFaM6apbiMbi3flbiH Kneni iciHe Ke/iepri acacayzjbin KHTypKbi
acojibiH KapacTbipyra KeniKeH-fli.

151 ycdyji-sa6a, 2: 52.


152
Mauihyp caxadajiap
OJI Ke^ae Ajuiah EjmiiciHe (c.a.y.) epin, MOHbracyHFaH-
aapabFH Tbicbmaa MycbiJiMaH Sojiyaw acaHbi KajraraH aaaMaap
aa 6ap-abi. Aiiawaa ecKiaeH Kejie acaTKaH aTa-6a6a ascTypiHm
biKnajibi, KoraMaaFbi Tepic KynrrepaiH KHCMMM 6yraH 6ereT
6ojiaw. Xa3ipeTi XaM3a aa cojiapawn 6ipi 6ojiaTbiH.
Ajuiah PacyjibiHbin epiK-acirepi OHM TanaaHabipaTbiH.
HMaHbi MeH yarbi3aan acypren acana ainiHe aereH 6epiiairi
MeH acaHKHapjibiFbi 6ypbiH-coHaw KypaHiHTapawH apacbmaH
KepMereH aiipbiKiua 6ip nenreii ce3ijiai oraH. 5KacTaiiMHaH
acaKCbi Kepin, acrri TaHbiraH ceHiMai api nibiHaiibi 6aybipbiHbiH
maKbipybiHa KynaK Typin, MOHMHcyHyra Kiaipyai aceH
KepMeai.
Ohmh MycbiJiMaH 6ojiybiHbm e3i acaTKaH 6ip XHKaa. Ajuiah
Tarajia Typa acojira canaMbiH aereHaepre ap Typni ce6enTep
acapaTaaw: an 6yji OKHFa XaM3aHbi HcjiaMaw Ka6biJiaayra
aceTeaeai.
AH; ayjian K^ar6aHbi Tayan eTyre aaeireHreH XaM3a Ke3eKTi
casTmbiJibiFbiHaH opajiraiiaa OHMH ajiabmaH A6ayjuiab H6H
DKyaaHbin Kyni nibira Kejieai. OJI 06y >KabHJi MeH OHMH
aocTapbiHMH 6aybipbi MyxaMMeaKe (c.a.y.) aybip ce3aep
aHTbin KopjiaraHMH, KOJI acyMcaraHabiKTapbiH, OHMH mapacbi3
Kyiiae acajiFM3Cbipan KaJiraHMH, KepceTKeH KopjiMKTapMHbm
aaaM T63rici3 eKeHairiH aHTTbi.
TybiCKaHaMK ce3iMi aToii cajiraH epacypeK XaM3a auiyra
6yjibiFbin, TeTejieii K^ar6ara Taprrbi. /(ocTapbiMeH K^ar6aHbiH
aiiHajiacbiHaa anriMe-ayKeH Kypbin oTbipraH 06y >KahHJiaiH
yciiHeH Tycin, caaarbiMeH 06y ^Cawuiain 6acbiH acapaaw. EeT-
ay3MH KaH acybin KeTKeH 06y 5KahHJiai acaracbmaH ajibin:
"Memn 6aybipbiMaM Here KopJiaiicbiHaap. Mbma MeH ae
COHMH aiHiHaeMiH, aji, aihnece. MMKTM 6oJican, MaraH Kapcbi
IHMK" aen acynKbin-acyjiKbin ajiabi.
XaM3a KymiMeH Koca aKbra-epKiH ae KaTap KOJiaaHyaw
SijieTiH. YiiiHe opanraH OJI acaTbin OHJIAHAW. Kenijii
ajia6ypTbin, a©H6eKinin K63 ijie ajiMaaM. OJI HcjiaMaw Kajiaft
Ka6biJi eTKeH eai? Baybipbma acacaaraH 3yjibiMabiKKa
mbiaaMaii, amyjiaHbin, 06y iKatHJiai KaH acoca KbiJiaw. ATa
aacrypjiepiH coHinajibiKTbi KacTepnen, KHeai TyTKaH aaaMHbiH
153
CaHJiaK, caxaOaJiap
aTa c a j i r r a p b i MeH c e n i M ^ e p i H S i p ^ e H T a c T a y w M y M K m 6 e ? G 3 i
epeace-KaFH^ajiapbiH M y j i f l e M 6 i j i M e i m H acana 6 i p / l i m e eTyi
A y p b i c n a ? C o j i a p f l b i o & i a n caHacbi caH-caKKa KCTKCH X a M 3 a
MeaeT Tinen, 5 K a p a T y m b i r a acan6apbiHflbi, a c y p e r m f l e r i m y 6 a H i
acybin-maiobiH c y p a f l b i . OHMH, T i j i e r i Ka6bm 6 o j i b i n , a c y p e r m e
HMaH Hypbi yajiaflbi. CoHuia KyflipeTnen gjieM^i 6acRapbin
TypraH yjibi KyurriH KyzriperiH yfbiHbin, HMaH HypbiHa
SejieH^i'52.

OHMH HCJIAM^BI KASBM^AYBI MympiicrepaiH


acaybi3flbiK;TapbiH TOJibirbiMeH Ti3riH/ieH ajiMaca ^a,
MycbuiMaHflap yrniH 6 i p KajTKaH 6oiiflbi. XaM3a cbmaw
acayacypeKTin MycwjiMaH 6 o j i y w MympiKTep/u iurreH TbmaTbiH
mapacbi3 a m y r a SyjibiKTbipflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) XaM3aHbiH MycbiJiMaH GonraHbiH
ecTin, KyaHbiuibi KOHHbiHa cbiHMaflbi. OHWH HCJIAM^bi
KaSbiJi^aybi MycbiJiMaHflapra Kyrn 6epai. M a ^ H H a r a hHacperreH
KeiiiH jje M y m p i K T e p KOJI Kycwpbin Kapan KajiMa^bt.
IlaHFaM6apbiMbi3 6eH MycbiJiMaH/iapAbi MaflHHa^aH nybin
nibiFyflbi K63FLEREH A6,aynjiah H6H Y6AN Xa3paac acaHe Oyc
TaMnacbiHUH MympiKTepiMeH Ti3e Kocwn o,2jaK K¥PflM.
MycbijiMaHflapflbin KaacbiJibiKKa anapaTbiH acoJiflapbiH
acaybin TacTaAbi. MyiupiKTep/UH S e r i H 6ip K a i r r a p y yrniH
CnpHara anapaTbiH cayzia acojibma TOCKaybiJi ynbiMaacTbipy
KepeK 6ojiflbi. Ocbi MaKcaxneH IlaHFaM6apbiMbi3 XaM3aHbi
OTH3 a^aMAbiK KOJiflH 6acTaTbin Cn(j)yji-6axp aereH ejifli-
MEKEHRE ATTAHABIPAFLBI. JJirrereH TYCKA ACETKEH^E
MympiKTepaiH yrn acy3 KiciniK KepyeHi COJI acepae 6eji cybiTbin
acaTK;aH eKeH. 3 6 y 5KahHJi fle apajiapwH^a. AnjiahTbiH
apwcTaHbi XaM3a aymnaHflapbiMeH maHKacKMCbi Kenin acajibiH
arrbi. MycbiJiMaH^ap m coHaaii neniji TaHbiTTbi. OJI Ke3fle sjii
MYMPIKTEPFLIH KaTapwH^a acypreH Maacjyi H6H AMP H6H
)KyxaHH 6yji eri TonTbiH apacbma Tycin onapaw KaHTericTeH
6ac TapTKbi3/ibi.
ByaaH KeiiiH acajibiH aTKaH acayacypeK XaM3aHbi Eaaipae
KepeMi3. Ea/jip maHKacbiH.ua MympiKTep MeH MycbiJiManaapflbiH

152 P. an-Esma, 1: 440-442.


154
Msuihyp caxadajiap
apacwHflaFM aceKne-aceicre xa3iperi XaM3a, YSafiaa >K9He OJIH aT
OHHaKjaTbin lubiKKaH eai. XaM3a IIl9H6aMeH Kym cbmacanbi. Bip
eKniHAC-aK IIl9H69Hbi cynaran caujibi. Bo/iip uiaiiKacbTHma
XaM3aHbiH TaHbiTKaH epjiiriHe Ajuiah Pacynbi pH3a 6ojm,bi.
XapHcyT-TaMHMHflin aiiTybiHina, B9^ip maiiRacbiHfla XaM3a
H6H 06ayjiMyTT9jiin KeyAecine Tyiie KycTbiH KaybipcbiHbiH
Ka/jan anbinTbi. MympiKTepflin 6ipi:
- Key^eciHe TyiieKycTbiH KaybipcbiHWH TaKKaH KiM?- aen
cypaflbi.
- XaM3a H6H OSflynMyTTanin, - AEREH acayan 6epijifli.
MympiK:
- Bi3 He KepceK, COHHH KecipiHeH Kepak 153 ,- aen
XaM3aHbiH, waHKeuixijiirine Ha3anaHca KepeK.
Baflip maHicacbiHflarbi weHijiicTin ambi ^9Mi KeyzienepiH
Kbi/KbLiflaTKaH MympiKTep acaija maHKac^a Kbny aaHMHaanflbi.
Bac^a MympiK TaiinanapbiHaH acgpaeM cypan KymTi KOJI
KHHaflbi. Byn mafiicacKa MyuipiKTepflin gneJi^epi ^e
KaTbicaTbiH SoJiflbi. Onap Bg^ip maiiKacbiHflaFbi MacKapa
aceyijiicTeH KeiiiH epKeicrepiH em any ymiH MycbinMaHflapra
Kapcw aft^an can/ibi.
>Ky69Hp H6H MyTFHflbiH; YaxniH a r m 3<J)Hom«inbiK
6acbi6aiinbi Kyjibi 6ap e^i. On 34>nonnanbiKTapFa T9H Haii3a
TOJTFayfla eTe ycTa 6onaTbiH. Xa3ipeTi XaM3a >Ky69iip H6H
MyTFHflbm KOKeciH B9nipne ejrripreH-ni. On KeKecimH eniMiH
waflbmaH emipe ajiMafi, YaxmHMeH ceiinecin, erep XaM3aHbi
emipeTiH Sonca a3aT eiyre yaae 6epfli.
ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MaflHHaHbiH imiime Kanwn,
KopraHbic me6iH KypyflM OHnajjbi. Anawfla Baaip iuaitKacbma
Kanica anMaraH Keft6ip MycbuiMaH/iap Mg^HHaHbiH cbipTbma
uibiFbin, 6erne-6er ypbicaTbiHbiH 6umipai. CyniKTi Enmi (c.a.y.)
caxa6anapflbiH SeriH KaiiTapMa#bi. XaM3a p,a KanaHbin cbiprbimia
maincacyflbi KanaraHAapflbin imiHfle. On IlaiiFaM6apbiMbi3Fa:
"CaraH KiTairrbi TycipreH AnnahKa cepT 6epin, aHT imeinH,
M9flHHaHbiH; cbipTbiH^a ocbi KbinbiuibiMMeH McaybiM^bi
acanpaTnaHbiHrna, Menne TbiHbmiTbiK 6onMaHflbi", - flefli.

153 Ta6apaHH, .uawMays-iayaud, 6/81fleHKaHflbixjisyn, 2: 553.


155
CannaK, caxadajiap
EpTechtae TanepTen naHraM6apbiMbi3 (c.a.y.): "TyciMjie
nepiuiTejiepfliH XaM3am>i UIOMbumbipraHflapbiH KepaiM",- aen,
OHbin uieKiT 6ojiaTbiHbiH ajiflbiH ana xa6ap SepreH efli.
Era >KaKTbiH acKepjiepi Yxyrra 6eTne-6eT Keufli.
KypaHinTapflbm Sipimni Ty yctaymbicbiH xa3ipeTi OJIH,
eKiHiniciH xa3ipeTi XaM3a ejiTip^i. T y ycTaymbiJiapbiHbiH ejiiMi
MyinpiKTepfli 6ip/ieH a6flbipaTbin-aic TacTaflbi. TanbipaKTan He
icTepnepiH 6ijiMeH Kaiiflbr. OJI Ke3fle MympiKTepjiiH canbiH^a
6ojiraH siirijii XajiHfl H6H YajiHflTbm COFMC Tscini ME icKe
acapaMajjbi. MympiKTep acana-TapMaraii acaH cayrajian Kama
6acTaflbi. BaTbip XaM3a Y x y r KyHi "MCH AjuiahTbiH
apwcTaHbiMbiH" flen acayra Kapcbi aiiGapbiH niaiiiTbi. XaM3aHbi
Baflip maHKacbiH^a KepreH Ca(})yaH "6yriHre Aefim
KaybiMflacTapbiH ejiTipyre coHma KyuiTap SojiraH a^aM KepreH
eMecniH" flen aymnaHra Kapcbi maHKacTarbi KancapJibiFbma
Taiwan KarbinTbi. XaM3a YxyT maiiKacbiima MympiKTepflin
Ke6iciH acep acacTaHflbip^bi.
Kypanurrap ajiflbi-apTbiHa KapaMaii TbiM-rapaKaH Kama
6acTaraH icesae IIaHFaM6apbiMbi3flbm (c.a^y.) apHanw TeSere
opHanacTbipraH ca^aKuibiJiap TO6W E3 opbnmapwH TacTan, "He
Kapan rypcwuqap? Ajuiah ^ymnaHflw KyiipeTTi. CeH^ep ae
MympiKTepfliH KOCbiHa Kipin ojiaca acHHamiap", - flecTi.
CaflaKmbiJiap^bm Kenminiri 6acmu ASFLYJUIAH H6H
)Ky69Hpai TbiHaaMafi, "raHHMeTTeH Heci6ejiepiMi3fli anaMbn"
aen menTepiH TacTan Kerri. ASjiyjuiah H6H )KY63IIPFLIH
aHHajiacbmaa a3 raHa aaaM KajiraHbiH 6aiiKaraH Xajiim H6H
Yarnm 6yn MyMKiimiKTi yTbiM^bi naiiaaiiaHbin, acKepjiepiH
acHHan ca^aKmbuiapra ma6ybut acaca/ua. CaHbi a3 KaJiraH
cajiaKiubijiap OKTapbi TaycbiJibin, maManapbiHbiH aceTKeHiHme
Ta6aH Tipeyre TbipbiCTbi. Anaiifla K63iHe KaH TOJiraH acay
acKepi 6acbiMflbiKKa He 6ojiflbi. Ojiap OKuibiJiapabi aaaM
aiiTKbicbi3 acaybi3flbiKneH ejiripai. OpbiHflapbm TacTan KeTKeH
ca^aKmbiJiapflbiH KaTejiiicrepiHiH H3Tnacecina;e MycbiJiMaimap
aywp COKKH ajiflbi. COJI MAIIFLAH aajiacbmaa KENTEREH xac
caxa6a rneinT Sojiflbi.
Yxyr maiiKacbiHAa MympiKTep^in anraniKbi Ha3apra
ajiraH^apbi — xa3iperi IIaHFaM6ap MeH XaM3a e^i.
156
Maiuhyp caxa6ajiap
96y CycJjHHHHbiH aftejii Xhha SKeciH, KeKeciH, 6aywpbi MeH
6ajiacbiH Esaipae acorajmcaH 6ojiaTbiH. TybicxapbuibiH
Ke6icimn Ty6iHe XAM3AHBIH aceTKemH ecrin, OHMH 6acbiH any
yniiH SyKiji MympiKrepai corucKa aiiflan cariflbi. YaxnmaiH
MiH^eTi — TeK KaHa XaM3aHbi ejrripy eKeHiH a6aeH Kyjiarbma
KyiiAbi. MoHHbiHflafbi aiiKacbi MeH coHaitf smeKeiuiepmiH
6apm 6epeMiH aen, ayHHe aece Kyrbipbin KeTeTiH Kyji/ibi
KyHbiKTbipa TycTi.
YaxniH iuaHicac Ke3iHaeri acaraaiiabi 6biJiaii anriMejieiiai:
"AjiaMflapflbiH apacbiH/ia Ojinai i3aeaiM. ©Te can, aiiJiaKep,
KyniTi api aHHanacbma achi KapawTMH 6ipey eai. ©3-e3iMe
"MeHiij i3fleren aaaMbiM 6yn eMec" aeaiM. COJI Ke3ae XaM3aHbi
KepaiM. AiiHajiacbiHa flee 6epMeii, ajiabina KejiremH acaiinan
cajibin HcaTTbi. OirraHJibi Me3erriH KejiyiH KyTin, Te6emiKTiH
apTbma acacbipbiHjibiM. Bip Ke3ae IIInGa H6H YMMy ©MMap
"MeHiMeH uiaiiKacaTMH 6aTbip 6ap Ma?" aen aToii carmbi.
XaM3a oraH "Ajuiah neH EjiniiciH ceH 6e MafiaaHra inaKbipbin
xypraH?" aen K63ai ambm-acyMraHina acaHbiH ajiaw154. CejiaiH
cybrna aarbi Tain>m acbirbuiraH Ke3ae HaroaMaw oraH
jiaKTbipabiM. Haii3a Keyaecme 6apbin KaaanaM".
Yaxinn Anjiah apbiCTaHbiHbiH GaybipbiH cybipbin ajibin
XHHaKe 6ip KOJibiMeH ycbiHbin rypbin, eKimni KOJIMH OHMH
yaae eTKeH amcajiapbrna co3abi. XHHA 6yKia ajiKajiapbiH OHMH
ananaHbiHa canaw. OJI XaM3aHbiH aceniji ejiremHe
K;aHaraTTaH6aH KyHTHTbin KyjiaKrapbiH Kecin, eni aeHeciH
aaycbi3 KecKijien, aaaM aiiTicMCbii anyaHabiK acacaaw. T i m i
OKne-SaybipbiHa KOJI cajibin, aiibi3bi KaHraHina aSaeH TicTejien
niaiiHaabi.
MeKKere 6apraHHaH con Yaxinn a3aT eTijiai. MeKKe
ajibmraHra aeiiiH ae COJI acepae Typbin, MeKKe ajibmraH KE3AE
TaH(|)Ke KaniTbi.
HcjiaM - 6yKiji aaaM3aTKa TycipijireH ain. Tay6e erin
aKHKaT acojibiHa Tycymuiepre eciri spKainaH aa anibiK. HcnaM -
aaaMaapabi a3anTbi acahaHHaMra anapap acojiaaH KyTKapbin,

154 Byxapn, KaHflHXJiayii, 2:254.


157
CafjjiaK, caxadajiap
5K3HHaTi?a anapaTbiH SaKbiT aconwH K e p c e T y yrniH K e j i r e H ;HH.
TayGa eciri euiKamaH p,a aca6wjiMaK eMec.
OjicM^epre paiy>IM erin a<i6epijireH NAHFAM6APBIMW3 (c.a.y.)
eni6ip acamiwH HMaHHaH Hacincii KanranbiH KaiiaMaHTbiH.
MeKKem anraHnaH KeniH 63iHe Tanan KHbiH^biK KepceTKeH
MynipiKTepre: " B y j i KyHi euiKiM a n w i r r a j i M a H a H , 6apiH
Soccbinaap" aen 6ipeyiHe ae KOJI rari3in, Karrbi ce3 aHTna^bi.
©imcem, OJI A,QAM3ATTW KYNCAPY yrniH aci6epijireH e/i,i.
ApAaKTbi EjimiHiH (c.a.y.) MeiripiMflijiiri MyHbiMeH ae
m e K T e j i r e H >KOK. O J I ( c . a . y . ) e3iHe e n K e n KHWH^WK K e p c e T y m i ,
3yjibiMflbiFbi 9KecmiKiHeH fle acbin Tycep Q6y >KahHJi^iH
6ajiacw HicpHMaHbi na MycwjiMaH 6ojiyra iuaKbip^bi.
IIaHFaM6apbiMbi3Fa epin, HKpHMa M y c w j i M a H 6OJIAW. HcjiaM,aw
Ka6biJiflaMaH TypraH^a MycbiJiMaH^apra Ke^epri acacayra
KaH^an Kyrn acyMcaca, MycbuiMaH 6ojiraHHaH KeiiiH H c j i a M
yrniH eKi e c e KaiipaT K e p c e T i n , A j u i a h acojiwH^a uieniT
6oji«bi155.
>KaHbiHflaii acaKCbi KepreH aracw AjuiahTbiH apbiCTaHbi,
meiiiTTepfliH Mbipaacbi XaM3aHbi rneiiiT eTKeH YaxiuH^iH Me
MycbuiMaH 6ojiybiH Kajian, oraH 6ipHeme p e T xaT aca3flbi. E H
coHbiH^a MbiHa aaTTbi: "Aum: "du, 03 Hancinepine 3yjibiMdbiK,
Mcacazun KgJidapbiM. Ajuiaumbin MeuipiMmen \Mim
yi6endep. OumKeui, Annan — 6yKui Kynmapdbi Keiuipyiui.
IIIy6dci3, OJI mbiM Kevuipmdi spi ome Meuipmdi"156
aca3FaHHaH KeiiiH Y a x n m T3y6ara icejiin, MycbijiMaH/ibiKTbi
Ka6buiflaflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbiH (c.a.y.) xa3ipeTi XaM3ara aereH
cynicneHinijiiri epeKine efli. OHWH ejiiMi acyperiHe Tepen acapa
cajiraH OKHFajiap^wH 6ipi 6ojiflbi. CoH^WKTaH na OJI Yaxinn
MycwjiMaH 6ojiraHHaH KeiiiH oraH: "MYMKIH 6ojica Memn
K63iMe Tycneyre Tbipwcmw. OfiTnece, cem KepreH cafiwH
XaM3a eciMe Tycin, acypeK-6aywpbiM e3ijiin Kexe^i. EOHWM,ZJW
CE3IM 6njien, 63 MMAETIMFLI TOJIWK opbiHflan ajiMaii KAJIYZJAH

155 M.<I>aTxyjiJiah, an-Hypyn Xcuiud MyxaMMad Ma<pxapamyji-UHcaHUfimu

Eefipyr, 1999, 1:199-201.


156 3yMap 53.

158
Maiuhyp caxaoajiap
KopicaMMH", - aen eTimm acacaaw. MycbiJiMaH 6ojiwn, HMaH
uiep6eTiH TaTy SaKbiTbiHa ne 6ojiraH Yaxninre 6yji aywp race
ae, IlaHFaM6apbiMbi3 aynne cajiFamna Ke3iHe Tycneyre
TbipwcTbi. Ajianaa YHeMi PacyjiajuiahTbi (c.a.y.) anayMeH
6oiiflbi. "E H ai K63iMe KepiHe ajiacwn" aen aiiTbin Kajia Ma
aereH yMrri y3ijiMeai- Ajiaiiaa capraa KynceH yMixi
opwHaanMaabi. Ajijiah Ejiraiei (c.a.y.) OJI ce3ai airrnacTaH 6y
ayHHeMeH KOUI aHTbiCTbi. Byji cywK xa6ap YaxinnaiH acyperme
HHeaen Kaaanabi157.
Bahaayp XaM3aHbi (p.a.) ejiTipin, aywp KYHARA 6ATK;AH
Yaxinn T9y6ara Kejice ae, 6api6ip acaHw acaii Tannaii, INIKEHI
ipin, acereHi acejiiM 6ojiaaw. "KairrceM, 6yji KYHSMAI acywn-
inaaMbiH" aeyMeH acyprenae MycwjiMaHaap acanraH naiiraMSap
MYC3HJIAMATYJI-K93396TBIH K63IH acoio yniiH 5LMAMARA
maiiKacKa ATTAHAAW. AJUIAHTBIH AAAWNAA 63IH aicran aayawn
MYMKIHAIRI ae Tyaw, oji-HcjiaMHwn en MWK;TW AYCUNAHWH
ejiTipy. KeicreH I3AEREH MYMKIHAIKTI acepaeH Taywn 6epreH
AJUIAHKA MMH aa Sip PAKMETIH acayawpraH Kyfii xa3ipeTi
XaM3aHbi ineniT KBIJIRAH Haii3acwH ajiwn, Yaxinn HcjiaM
ACKEPIMEH 6ipre ARTAHAW. Yaxinn MANAAH AAJIACWHAA
KanbicbiH Taywn MycanjiaMaHw Haii3acbiMeH acaHinbin
ejiTipai158. ApTWHina csacaere acwrwjiwn:
"MycbiJiMaH 6ojiMan Typwn MycwjiMaHaapawH en
KaiibipjiwcwH uieftiT KWJiawM. MycbiJiMaH SojiraHHaH KeiiiH
Kanipjiepain en a3yjiwcwH ejiTipaiM. EHai ceHin Ke3ine KepiHe
anaM 6a?" 159 - aenai naHraM6apra KapaTa TapaM-TapaM acac
acyraH 6eTiH cypTyre niaMacw KejiMeii.
KamnaMa xac caxaSaHbiH eMipiH KHraH YxyT maiiKacw
ocwjiaii aflKTajiabi. /lymnaHUbin KaTapw ceTiHen, 6ipTiHaen
ineriHe 6acTaaw. naHFaM6apbiMbi3 XaM3aHwn (p.a.)
ejrripijiremH ecTin, cyneriH corwc 6ojiraH anaHHaH i3aen
Tannaaw. IHaiiicac aaKrajiraHHaH KeiiiH OHWH aenecimH acaH

157 m-Hypyn Xcuiud, 1:196-199.


158 EyxapH, 5, 36-37.
159
H6H HcxaK, an-dudtm, 4/18.
159
CaijJiaK, caxadajiap
TYpuiiKTipepjiiK xajiiH KepreHfle, Tanrajia acaranapwH ycTacTbi.
Epiimepi flipiji^en, KeiciperiH KeK KepHefl GbiJiafi flefli:
"du, Ajuiah nen Ejimicmirf apucmanbi XaM3a! Eu, i3zimK
ueci XaM3a! Eu, Ajijianmbin Emuiciii 6yKiji otcanbrnen K,opzazan
XaM3a! Ajuiah casau MeuipmiH meKcin! Eaep ceHiif apmut^Han
a3a mymy KepeK doiica, ceniy ejiiMitjHen KeuiH KyaHydu
YMbimun, apdaubiM otcbuiap ediM160 ".
EyraH fleiiiH Ajuiah Ejimicimn MymiiaMa MynaiiFaHbiH
eiiiKiM KepMereH. lileHnTepflin Mbip3acbi XaM3aHbin (p.a.)
acaHa3acbm Ajuiah Ejimicimij (c.a.y.) e3i mwrapflbi. OJI Xaivm
KaHTbic 6ojiraHfla ejiy TepT Hcacra e^i. IIaHFaM6apbiMbi3
ejiTipinreH op6ip meihTri XaM3aHbin KacbiHa acaTKbi3bin,
acaHa3acwH 6ipre mbirapabi. OcbiJiafluia COJI KyHi xa3ipeTi
XaM3aHbiH acaHa3acbiH acerciic peT uibiFapflbi. XaM3a YxyTTa
acepjieHfli161. ApbicTaH acypeic XaM3aHbin (p.a.) eniMi
naiiFaM6apbiMbi3Abin acyperme cwHa Karbin, cbi3aT Tycipin
Kerri.

160 Ta6at<pm, 3, 13-14.


161 Ycdyji-sada, 2, 51-55.
160
Mauth yp caxadgjiap

M y c r a f i H6H Y M a i i p

"AnauibiM, Men MyxaMMedmitj diuin ycmanaubw. On —


Annan TasanaHun, W:i6epzeH XOK, dim. Meniff eidepiijhze desett
cyuicneHuiLiizL\idi DKaqcbi 6ineci3. Men cemen Amanita oicaHe
Eniuicme ci3 de cemifi3. MyHbi tubin otcypexmeH qanauMbiH,
anaiubiM ".
(MycraS H6H V'Maiip)

Caxa6ajiapfltin ap6ipeyi ajiKapaKOK acnaHflarw acyji,gbi3


uiOFbipuHflaH 6ojibin K63re TyceTiH e^i. UlanbiTKaH Kyc acojibi
onapAbiH apnajibiCKa TOJIM FyMbipbiHflaH ejiecTefifli.
QpKaHCbicbiHbiH SoHbiH^a 6i3re eHere 6ojiapjibiK xyHbin
TypraH KacHerrep 6ap. Bipeyi - 3/u.rmiriMeH, 6ipeyi -
ceHiMflijiiriMeH, eH^i 6ipeyi - nibiHaiibiJibirbiMeH, acaHe 6ipeyi
- 6aTbipJibiFbiMeH, Tarw COJI CHHKTH a/jaM 6ajiacbiHbiii en
KyHflbi KacHerrepiHe He 6ojiFaH caxa6anapflbi TaHbin-6ijiy -
HcjiaM KyHflbijibiKTapbiH Tepen TaHbin-6ijiyMeH 6ip,qeii. COJI
acapbiK wyji/XbnflapflbiH 6ipi - Mycra6 H6H YMaiip.
OJI MycbiJiMaH 6ojiMacTaH 6ypbiH MeKKemn en mbipaiijibi,
acac Ta CMHJIM TyjirajiaphiHbin 6ipi e^i. OT6acbiHflaFbi Sip
Aerem eKi eTneii opwunajiaTMH, eu cyiiiKTi epKeci SojiaTbiH.
AHacbi OHM uibiTTaii KniH^ipin, ycTiHe acynap AHKWRAH XOIH
HicTi 3Tip 6 y p K e T i H . MeKKejiiKTep ae KOKTCH TycKeHfleii
KepKeM acirmce Tan-TaMaiua 6oJibin KapacaTbiH. Eip#e
riaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OJI acaiuibi:
"MEKKEAE Mycra6 H6H YMANPAEH A^EMI KHMETIH,
CbiM6aTTbi api 6a0JibiKKa KeHejireH acacecnipiMfli KepreH
eMecnm" aereH GojiaTbiH162.
OcbiHflaii Kbi3birapjibiK OMip imiHfle 6ajiKwn-majiKbin
acypreH KesiH^e, 6ip KyHi naiiFaM6apbiMbi3flbm yarbBflaraH

162 Tadaxflm, 3:116.


11- 304 161
Canjian,caxadajiap
ami acaiijibi xa6apjiap Kyjiarbma acerri. IQ>i3birymbiJibiKneH
IlaHFaM6apbiMbi3Fa Gapflbi. Hyp naiiFaMSapflbin (c.a.y.)
ay3bmaH uibiKKaH TaMauia Jie6i3,zjep 3He-Mme fleremne acyperm
Saypan, HMaH Hypbi Keyaecme cayjie 6ojibin KyiibijiAbi. OJI
ocbiJian MycbuiMaH oojiflbi. K^apaHFbuibiKTbiH 6yraybmaH
Cbipbuibin HMaH KaycapbiHbiH mbipbm flSMiH ajiraH OJI,
aHHajiacbiHAaFbiJiapaaH TapTbiHFan^biKTaH MycbiJiMaH^biFbiH
acapna eraefli. HaMa3^apwH jia acacbipbm OKwn acypai.
Ajian^a acacbipbiHbin HaMa3 OKybi y3aicKa co3HJiMa,zn>i.
KyHflepfliH KyHmae MympiKTepain 6ipeyi OHMH HaMa3
OKbiranbiH 6aiiKan Kofibin, 3Ke-memeciHe aceTKi3efli. OCM
Ke3AeH SacTan MycraGTbin OMipme TynKijiiKTi 63repic eHAi.
OHH acaKCbi Kepin KypMex TyTaTbiH MympiKTep, Ten HcjiaMflbi
Ka6biJiflaraHbi ymiH oraH sp Typjii KMCMM mch KHbiHflbiKTap
KepceTe 6acTa^bi. A6aKTbira aa KaMa/ibi. Co^aH KeiiiH OJI Sip
Ton MycbuiMaHMeH 6ipre 3(J)HonH9Fa RHacpeT erri. OJI acaKTa
6ipa3 yaKHT 6oJibm, TyraH acepiHe KaiiTa opajiflbi. Ajiaiifla
euiTCHe e3repMeii Ta3 Kajmbm^a KajibinTbi. }KaHyacbi MeH
acaKbiH^apbi oraH SypbiHFbima aymnaH Kyfimae Kajia Sep^i.
naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) 6ip KyHi caxa6ajiapbiMeH
anriMejiecin OTbipraH Ke3fle MycraS H6H YMSHP KacTapbiHa
Kejiin cajieM 6epeai. Caxa6ajiap oraH KOMeirrece
AJIMARAH^BIKTAPBI ymiH OHMH ANFLBIH^A KWCBIJIRAH Kyii KemTi.
CyiiiKTi Ejimi (c.a.y.) MycraSTbin csjieMM anraHHaH COH:
"5Kep acy3iHiH 6yKiji a/jaM/iapbiH 63repTe ajiaTbiH AjuiahKa
MaaaK;! Mbma acac ajjaMflbi Kepin rypcbiKmap Ma? Bypbrn aice-
memeciHiH en cyiiiKTici e/ii. AjuiahKa acaHe EjimiciHe flereH
cyHicneHminiri 9Ke-memeciHeH 6acwM lycTi. OJI Ajuiah neH
OHWH PacyjibiH T a i w a ^ i " , - fle^i163.
Tarbi 6ip peTi KejireH^e OHHH cyiieK KeMipin oTbipraHbiH
KepreH naiiFaMSapbiMbn (c.a.y.) acaHbiH^arbi caxa6ajiapra
Kapan:
"Mbma aaaMflbi Kepin Typcbn^ap roii. OKe-memeci oraH en
flSMfli TaraMflap^bi SepreHHin e3m,ae onapabi TacTan, 6i36eH

163 Tafayun, 3:116.


162
Mauihyp caxaoajiap
6ipre aniTWKna KeH/u"- aen, OHbm acaHKenrrijiiriH aTan aflrRaH
efli.
IlaHFaM6apjiap naflHmacwHbin (c.a.y.) 6yji MapanarraybiHa
ne SonraH M y c r a 6 H6H YMSHP uibiHbnma Aa Ajuiah neH OHHH
Pacyjibi yrniH 6ap KyHWbi H a p c e c m : yH-acaft, imin-aceM, Ke3
TapTap carrraHaTTbi eMipiH acaHe 3Ke-iiienieciH nn^a erri.
MyHbiH 6spi epeKHie epiK-acirepai Tajian eTeTiH yjiKeH ic.
M y c r a 6 6yjiapabiHi Sapme K63fli Tape acyMbin, Ajuiah
E j i m i c m i i i (c.a.y.) pyxaHH aTMOc^epacbma Kip^i.
/lyHHeaeri KyHflbi HapcejiepiH HMaHFa aHbip6acTaMaraH
acaHKHap caxa6a Mycra6Tbi Ajuiah Ejiiuici (c.a.y.)
MSAHHajibiKTapra HcnaMflbi oKbiTbin yiipexy yrniH MyraniM
eTin TaraHbiHflaflbi.
BipiHiui A^a6a cepTiHeH* KeiiiH Ma^HHafla HcjiaM Te3 KaHaT
acaiibin Tapajia 6acTaraH Ke3^e, acaaaaaH MycbiJiMaH 6ojiraH/iap
63flepiHe KypaH TarjibiMflapbiH yfipeTeTiH ycTa3 eypa^bi.
IlaHFaM6apbiMbi3 ojiap^bin 6yji eTiHiuiTep naSbiJi ajiAbi.
IlaHFaMSapbiMbiiztbiH 6ip epeKinejiiri — a/iaMflbi iiypbic
Tannayaa KaGijieTi 3op 6acnibi GojiaraH. OJI anbiJibma KepKi
caii, acyMcan Tijmi, GafibinTbi 6HH3M MycraGTbi 6yji icKe
jiaSbiK Kepefli. Xa3ipeTi 3 6 y EaKip, OMap, OJIH cbiHflbi
caxa6anapflbiH GojiraHbraa KapaMacTaH, Ajuiah EjimicmiH
MycraGTbi Tannayw - OHMH 3op K;a6ijieTTijiiriHiH; Gejirici.
Ocbtnaiiina Mycra6 MaflHHaflarbi anraniKbi HcjiaM^bi
yaFbi3flayuibi 6ojiflbi.
MEKKEAEH KENREH Ka/iipjii KonaKTbi MaAHHaaa Ocazi H6H
3ypapa 63 yiiiHe rycipeai. Eji-acypTbiH TacTan KejireH

*620 acHJibi MeKKe Manwn/iaFbi At<a6a Te6eruiriHfle IlaHFaM6apbiMbi36eH


Kc3flccin, MycbiJiMaH 6ojiraH arrrbi Kici, Kejiep acbuibi asji ocu KyHi, COJI
acepae 6ac KocaMbrs ^en Ajuiah PacyjibiMeH ce3 Saimacaflbi. Eip >KbiJi/iaH con
ajiraniKH ajm>i aaaM Kacrapbma ajiTbi a/iaM epTin, 6ac-aarw OH eKi KiciniK
Ton MeKKere KCJie/ii. KejiicinreH >Kep/ie - naHFaM6apbiMM36eH Kcyjecin,
Ajuiah K,a ciiiHspceni opraK Kocnay, YP-HMK acacaMay, 3HHaKopjibiK »cacaMay,
6ajiajiapbm ejiripMey, euiKiMre »cajia acannay, Kafibipjibi icTepre KapcwnbiK
oiJi/iipMcy »ceHiHfle cepT 6epe/ii. KaH/iaii KHbiHWbuiuK 6ojica /ia,
IIaHFaM6apbiMbi3Fa SaFbiHbin, MOHbiiicyHaibiH/ibiKTapbiH afha/ibi. Ocw
cepTxe - TapHXTa «6ipiHmi aKa6a cepTi» aejiiHeai.

163
CaHiian caxa6ajiap
Mycra6 H6H YMSHP MAAHHAJIBIKTAPRA HcjiaM Heri3aepiH 6ap
biKbiJiacbiH cajibin ynpeTeai. "MaaeHHerrijiepre aKHKaTbi
Ka6bijiflaTy KynmeH eMec, caHacbiH oaTbin, K63aepm acerccisy
apKbiJibi raHa mymkIh" aeifriH KaFiwHbi 6epiK ycTaHabi. TeK
Kynrrimii raHa aaypeHi acypin, OHMH CTpaTernanbiK Manbnra
He SojiraH KeseniHae yarbnaay iciH 63 aenreiiiHae ajibin acype
ajiraH ep eai. Anabma KejireHaepai Man^a TiniMeH, KepKeM
MiHe3iMeH HcjiaMflbi yarbnaan, HMaH KejmpTyre ce6enKep
6onaTbiH. K^binbimbiH 6ijien, KahapbiH Terin KemxHaepaiH
acyperi HMaH Hypbraa inoMbuibin KaHTaTbiH. K^aSarbraaH nap
acaytm KenreHaepain OHbiMeH cyx6arracicaH COH My3 Sojibin
KaTKaH KOHiJwepi enacipen uibira KejieTiH.
Cara H6H Mya3 Mycra6 H6H YMaiipaiH HcjiaMaw yarbnaan
acypreHiH ecTin "MaaHHaaa euiKiMHin Syjiiic uibirapybiHa
MYMKIH^IK 6epMeHMm" aen OCAA H6H 3YPAP3HIN YNIHE canbin-
ypbin aceTin 6apaw. Byji Keiae Mycra6 aHHajiacbmaaFbinapra
aaerreriaeH acyMcait; TiniMeH aKMKaTTbi yarbnaan acaTaaw.
Cara oraH aenaHSarraHbin, aepeicijiiK KepceTeai. Xa3ipeTi
Mycra6: "BaybipbiM, aaawMeH Memn He aeHTmiMai Tbitma.
Erep yHaca, KaSbur eTepcin, yHaMaca, MIHE - MOHHMM, ma6aM
aecen 63in 6iji. MeH einnaHaaii KapcbiJibiK KepceTneHMiH",-
aeai. Cara amybiH aKMjira acenaipin, OHMH aHTKaHaapbiHa
KyjiaK Typeai. Mycra6 H6H YMaiipaiH acbiMnraH KyjiKici,
acyMcan ce3i MeH asJiejiaepimH a^wara KOHbiMaMJibiFbi meMeH
6ojibin KaTKaH acyperiH aci6tieai. Ceirrin Cara H6H Mya3 HMAH
ETKEHAEPAIII WAPBMA KOCMJTAM.
MAAHHAAARBI TAHBIMAA aaaMaapaMH Kenmijiiri Mycra6 H6H
YMafipain yarbi3aaybiMeH HcaaMaw Ka6biJiaaabi. OaapaMH
apacbiHaa Ycaiia H6H Xyaanp, Cara H6H YSaaa, Cara H6H
Mya3 CHHKTM ATAKTBI caxa6aaap 6ap eai.
3CAA H6H 3YPAP3HIH YIN K^YPAH HAPIHE KAHBIN, HcjiaM
aKHKarrapbiHbiH Ken acafibiJiybiHa ceSenKep SonraH opTa/iMKKa
aHHajiaw.
CaHaapbi KyH caHan ecKeH MycbiJiMaHaap MsaHHaaa acyMa
HaMa3biH OKMFbicbi KeaeTiHiH IIaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.)
aiiTbin, pyKcaT anabi. AHcapaapaaH Cara H6H XAHCSMSHIN

164
_ Mauihyp caxa6anap
YHIHJJE acmiajibin acaMarar peTmae Mycra6 H6H YMaiipaiH
HMaMflbiFbiMeH aJTrauiKbi acyMa HaMa3AapwH ORHabi.
KeHiHipeK xa3ipeTi Mycra6 IIaHFaM6apbiMbi3ra (c.a.y.)
Renin, MaaHHaaarw 6ojiwn acaTRaH RyaHbiniTbi xa6apjiapabi
aceTKi3fli. EanacbiHbiH; MeRRere KejireHiH ecTin RonraH aHacbi
6yjiRaH-TanRaH amyjiaHbin: "MeRRere KenreH eReHcin, ajiabi-
MeH MaraH cajieM 6epMeii 6acRa 6ipeyre 6apyra Rananma asrin
Sapflbi" aen xa6ap cajiaaw. Mycra6 H6H YMSHP 6ojica
aHacbma:
"MeH PacyjiajuiahTaH 6ypbiH eniRiMre 6apa ajiMaiiMbiH", -
aen acayan 6epeai-
BipaR IlaHFaM6apbiMbi3aaH pyRcaT cypan, aHacbiHbm;
Racbma 6apabi. AHacw:
- Qui acajiraH-acaiicaR cemMai ycTaHbin acypMiciii? - aen
acaRTbipMaii Rapcw anaabi. Mycra6 H6H YMaiip:
- AHauibiM, MeH MyxaMMeaTiH FLIMH ycTaHaMbiH. OJI -
Ajuiah TaranaHbin xaR aim. Memn 63aepini3re aereH
cyiiicneHmijiiriMai acaRCbi 6ijieci3. MeH ceHreH AjuiahRa acaHe
OHbm EjimiciHe cisain ae ceHyini3ai Ranap eaiM, - aeai
aHacbma acaHbi ambin.
AHacw: "MycbiJiMaH GojiraHbiMaw en Since, Ma3aR eTeai", -
aen yjibiHbm ycbiHbicbm RaSbiJiaaMaii TacTaiiabi. OHMH
ycbiHbicbiH RaSbiJiaaMaca aa, SajiacbiHbin HaHbiM-ceHiMiHe
apanacnaiiTbiH 6ojiwn Keniceai-
©Herejii ryMbip KemKeH xa3ipeTi MycraSTMH aRbipence
Kemyi ae coHaaii KepKeM 6ojia*>i. Yxyr maiiRacbiHaa
riaiiraM6apbiMbi3 HcnaM TybiH Mycra6Ra ycTaTaabi. YpbicTbin
memymi caTiiiae, MycbiJiMaHaapatin meriHreHaepiH Kepin
MbIHa aflTTbl oRHabi:
"MyxaMMed — on namtmdap. Odau 6ypuu da namaM6ap-
nap Kejizeu edi. Endi on once ueMece onmipince, ceudep
cosbicmbi macman Kfluiacbmdap Ma?" ("Anu HMpan", 144).
YpbicTa Typbic acoR. MycraSRa Rbiprnaaii TeHreH H6H
KsHMa aereH MympiR OHMH; Ty ycTaraH KOJIMH maybin
Tycipeai- Tyabi eKiHmi ROJibma aybicTbipbin yjiripreH Mycra6
OJI ROJibiH aa caRTan Rana ajiMaabi. EKI ROJIM aa RbipRbiJibin
TycReH Mycra6 Tyabi ay3biMeH Rarbin ajibin, KeyaeciHae ycTan
165
CaHJian, caxadajiap
Typyra TbipbicTbi. BacKa 6ip caxa6a aceTin Kejiin Tyaw ajiaflbi.
Byji - nepiniTe e^i. MycraGTbiH SenHecme Kipiu inaiiKacTbi
acajiracTbipflbi. OHM KepreH IlaHFaM6apbiMbi3 "MycraS!" aen
flaywcTaraHfla on "MeH Mycra6 eMecniH, en, Pacyjiajuiah!" 164
aen acayan Sepai. Mycra6 H6H YManpain meati 6ojiraHbiH COJI
Ke3ae anrapraH Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) kg3 acacwH Tbia ajiMaii,
MbiHa aaTTbi OKHUM:
"MyM undepdiH, apacbinda (PacynaJuiahneH 6ipze
6ojiambiHdbiK,mapbiHa) AiuiaHK/a 6epzen co3depiude lubinaubi
doman K^amuaMacbi 6ap. Ojiapdbin xeMipeynepi 6epzen
yadejiepinde mojibiK, mypbin lueiiim doiidbi. Keudipeynepi de
ocbiudau McaKfibuiMKfnbi Kymyde. Ojiap ysdejiepinen
mauMadbi" ("Axwd", 23).
/JaHKTbi caxa6a Mycra6 KbipbiK acacbinga ineniT 6ojiflbi. Bip
Ke3^epi Y-11^6 mch SyJiflere opaHbin aayjieTTi ryMbip KeniKeH
caxa6a MycraGsa aiy>ipeTKe KeniKeH Ke3fle YCTme »ca6aTbiH
KiniKeHe 6ip K¥Phm MaTaaaH Sacica Ke6iH Ta6biJiMaHflbi...
Bacbma TapTca, aarbma aceTneii, aarbma TapTca, 6acbma
aceraeH KeSiH^eyre KejiMereH-,zu165. Ajuiah yiiiiH 6ykLii acbuibiH
nn^a eTKeH Mycra6 Ta6bicyra epeKiiie WHTHK iKapaTynibicbina
ocbiJianina KaHaT KaKTbi.

* * * * * * *

164 Ta6avpm, 3:121.


165 Eyxapn, .TtcciHawj, 27.
166
Mauihyp caxa6ajiap

Mya3 H6H ^KOGOJI

"Fcuibmdap K,UHMemme 6ip Dtcepse JKUHOJISCIH Kesde, Mya3


ojiapdau 6ip OH; ambiM imepi mYpadbi". (XaflHc)

A3aH uiaKbipbin KoiiraH axbi - Mya3 H6H >Ka69Ji h6H AMP


H6H Oyc. JTaKaSbi - Q6y 06/iyppaxMaH. AHCAP^BIH ajiflbiRFM
KaTapjibi caxaGauapbiHbiH 6ipi.
OjreMflepflin CyjiTaHbi (c.a.y.) OHM acaHbinziaii acanbiH
T^Tbin aca^Cbi KepeTiH. "OH, Mya3, ceHi acancw KepeMm" aen
6yji cyHicneHmijiiriH acapns eTin aHTaTbiH. Caxa6ajiap/ibiH
apacbiH^a cbiM6aTTbuibiFbiMeH Koca cwpbi Tepen, acyMcan;
MIHE3FLI, SHJBM 6o;iaTbiH. >KsHe acoMapirbiFbiMeH ae aTbi
uibiKKaH E^I. OHM xa3ipeTi OMap aca aca^cbi KEPETIH. OJI
acaMjibi OMap:
"AHa aTayjibi Sy^aH KeiiiH aaji Mya3flaii a^aMflbi /jyHHere
SKejie ajiManflbi. Erep Mya3 SojiMaca, OMap Kyp^MMFa KeTep
eai. Mya3 Memn; xajiH(j)ajibiFbiM Ke3iH/ie Tipi SojiraH/ia, OHM
63iMHeH KeiiiH xajiH(j)a eTin TaraiiMHflap e/jiM. Pa66biM MeHeH
OHM He yrniH xajintJja eTKemM/ii cypap Sojica: "O, Pa66biM!
CeHin EjimiRHin "FaiibiM^ap KHaMerre 6ip acepre acHHanraH
Kes^e, Mya3 ojiap^aH 6ip OK; aTMM inrepi Typa^bi" ^ereHiH
ecTifliM" aen acayan 6epep e^iM",- aeai166.
Xa3ipeTi Mya3 Amiah EjiuiicimH (c.a.y.) cyHHeTiH 6epiK
ycTaHaTMH. Bip KyHi IIaiiFaM6apbiMbi3 MeuiiiriH Ky6bma acaK
ayajibmaH 6ip TyKipiK Kepin:
"Op6ipeyini3 HaMa3ra TypraH Ke3^e my63ci3
Pa66buiapbiHbi36eH acy3flececi3flep. Pa66biMbi3 - Ky6biJia MeH
ceimepfliR apajiapbiRHaH flyrajiapflbi Ka6bm eTyini. Onaii 6ojica
euiKiM Ky6bijiacbma Kapan ryKipMeciH. Erep TyKipyi KaaceT

166 Tadavpm, 3: 583-590.


167
CannaK, caxadajiap
6ojica, He COJI acarbma HeMece COJI aarbrnwn acTbma TyKipciH"
aereH-ai. Mya3 6yaaH KeiiiH "Hcnaivtaw KaSbuiaaraHHaH 6epi
OH acarbiMa ryKipreH eMecniH" aen, Ajuiah EjimicimH (c.a.y.)
6yKui ic-speKerrepiH yneMi KaiiTajian, ©Here ajiraimbiFbrn
KepceTin KeTKeH-ai167.
Mya3 H6H )Ka6aJiaiH S a c r a epeKiuejiiKTepiHiH 6ipi -
KypaHaM acaTKa Sinin, TaMama aye36eH oicybiHaa eai.
COHATIKTAH AA IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.):
"KypaHabi MbiHa TEPTEYIHEH: A6ayJiJiah H6H Macryr, Y6an
H6H Kar6, Mya3 H6H >Ka6aji ACAHE 9 6 y HY3AH({)AAAH
YHpeniHaep" aen 6yji epeKinejiiriH aTan KeTKeH. OJI
naHFaM6apbiMbi3flbm asyipinae K^paH KapiMHiH
acHHacTbipbuiybiHa Ken eH,6eK cii-upai'68-
Mya3 H6H )Ka6aji TaKyajibiKKa epeKine MAH 6epeTiH. TYHHIN
Sip yarwHaa yHeMi Tahaacacya HaMa3biHa xypaTWH. OJI
MiHaacairaH con:
"AjuiahbiM! /Jaa Ka3ip K03 6iTKeH yiiicbiFa niOMraH, KOKTe
acyjiaM3aap acbiJirapaiiabi. CeH Sojican apKamaH oay,
acapaTKaHaapbiHaM Teric ^aaarajian Typacbin.. .Pa66biM, MaraH
ayHne MeH aKbipene Typa aeon Hacin eT! HIy6aci3, CeH 6epreH
yaaeHHeH TaHMaiicbin" aen ayra eTeTiH169.
H6H MacryT Mya3 acanjibi:
"Eui niy6aci3 AjuiahKa MOHbracyHFaH acaHe OraH 6eT
6ypraH acaH eai, AjuiahKa cepiK KOcyuibiJiapaaH SojiMaabi"
aeren. OraH: "Eya ci3aiH, aHTKaHaapbinws KypaH KapiMae
H6pahHM naiiFaMSap acaiibmaa aHraaraH" aereH Ke3ae
("Haxji", 120) "Mya3 aa conaaii eai- K^aiihipabi 6inin, COJI
acaKCbi acojiabi ycTaHaTbiH. Aruiah neH OHMH EjiniiciHe
SAFBIHATBRA" aen OHH H6pahHMre (a.c.) YKCATKAH-ABI170.
Mya3 H6H >Ko6aji A p a a ^ r a EjiniimH xaaHCTepinin 6i3re
aeiiiH Renin aceTyiHe 3op yjiec KOCTM. OJI A6ayJiJiah H6H
A66ac, A6ayJiJiah H6H OMap TAPI3AI T.6. caxa6ajiapaaH xaanc
pnyaaT eTKeH. AJI, oaaH Onac H6H Maain, MacpyK, 0 6 y

167 EyxapH, ms.vcpudu capux mep.7icy.wecu, 2, 353-354.


168 Mycnad, 2, 190; Tsxcpud mepjxyMecu, 9,401; 10,22.
169
y~cdyji-sa6a, 7, 194-197.
170
ycdyn-sa6a, 7,197.
168
Mauihyp caxadajiap
Ty4>3HJI, Ocysfl H6H hnnan, 06y MycjiHM an-XaynaHH,
A6ayjijiah H6H Kane acaHe A6ayjuiah H6H F9HSM CHHRTH
Kicijiep xa^HC pnyaaT enceH. On pnyaaT eTKeH xa/jHCTepflin
caHbi — acy3 eny aceri raHa171.
Mya3 H6H >Ka63Ji (p.a.) - (JRNKHH* caxaSanapawn 6ipi.
naHFaM6apbiMbi3AbiH KesimH TipiciH^e Y6SH H6H KSR6 acaHe
39HA H6H CaSnT cbnmw caxa6anap CHHKTW narya 6epe
6acTaraH. Xa3ipeTi Mya3 SiniMre Ken MaH SepeTiH.
IlaHFaM6apbiMbi3 OJI acaiinw:
"YM6eTiMHin apacwHfla xapaM MeH xanajiflbi en acaKCbi
6ineriH - Mya3",- aereH172.
K^apaHFbiJibiK neH acapwKTbiH apa aciriH aiibipa 6ijieTiH Mya3
H6H 5Ka6aji mwHaHbi 6iniM acaiinw 6wnaii flen^i: "BiniM
Hrepini3flep. OfiTKeHi, OJI AjiJiaivraH KopKyflbi KymeiiTeai.
FbuibiM i3^ey - FHSa/jaT. FbiJibiMH Macenenep/ii TajiKbuiay -
AruiahTbi yjibiKTay aereH ce3. FbiJibiMflbi nam ery - acHhan.
EijiMereHflepzuH Ke3iH amy - ca/iaKa. EijiiMfli naiibiK
aflaMflapra yfipeTy - Kyjiflbi AiuiahKa acaKbiHji;aTaflbi. OirrKem,
ijiiM apaM MeH aaaJiflbi, aK neH KapaHbi aacbipaTbin Sepe^i.
FbuibiM - aMarmapflbiH HMaMbi. AMan - FbiJibiMFa
6aFbiHbimTbi. FbuibiM - 5KaHHaTKa 6acTap inaMinbipaK,
acajiFW3flbiKTa floe, ajibiCTa acaHcepiK, Kaiirw MeH KyaHbimTa
aeon cimeymi, AymnaHra Kapcw Kapy acaHe aocTapflbiR
apacbiH^a a6bipoH173."
OHWH GiniMflapnwFbiH, biKbinacbm acaKcw 6inreHAiKTeH
AflaM3aTTbiH apaaKTbicw MyxaMMen (c.a.y.) HcnaM^bi
AGAMFLAPRA ryciHflipin, K^PAH,GW yfipeTyi ymiH OHW HeMeHre
aci6epefli. >Konra airaHap aimwHfla naiiraM6apwMW36eH
apacwH^a SonraH amriMem xa3ipeTi Mya3 6wnaiima
SaaHflaiiabi:
Ajinah Pacynw MeHi HeMeHre aciSepep Ke3fle: "CeHeH 6ip
Macene acaiinbi cypanraH.ua Here cyftemn yraM acacaiicbin?",-

171 S3-3oho6H, Ta3Kupamyno-xy4>(pa3, 1, 19-22.

* 3>aKHh - HcnaM X^KHFUHMH MaMaHbi, YKIM uiurapyniH /iin rajibiMU.


172 TnpMH3H, AianaKbi6: 33; Taoxpud mepoxyMecu, 1, 84.
173 Ta6anram, 2:347.

169
CaijJiaK, caxadajiap
Aen cypaabi. MeH: "AjuiahTbiH KiTa6bma cyHeHin, Y k ' m
KeceMm", - aen acayan SepaiM. "l3flereH acayaGbiimbi
AjuiahTbiH KiTa6biHaH Ta6a ajiMacaH, Here cyneHin y R i M
acacancbiH?",- aefli. "Aruiah PacyjibiHbm; yKiMi 6oHbmma" -
ae/HM. "OflaH aa Ta6a anMacan me?",- aereHfle, "©3
aKbiJibiMMeH oiiJiaHbin inemeMiH",- aen acayan SepAiM. Byn
acayanTbi eciireH ITaHFaM6apbiMbi3: "Pa3bi 6ojiraH
MacejieciHfle Ha6nm TaSbiCKa aceTici3reH AjuiahKa MaaaK;!", -
aen, HeMeHfliKTepre: "Ci3Aepre acxaSwMHbiH imiH/jeri iniMfli
acaHe AiHAi eR aca^cw 6ijieTiH Kaflbipjibi aaaMAbi aci6epaiM", -
Aen yni6y xaT aca3bin aci6epAi174.
Mya3 H6H >Ka6a/ire Mbma ecHerri aiiTTbi:
"3H, Mya3! O w m KHTan (KiTan wejiepi: anyAHJiep MeH
xpncTHaHAap) KoraMra 6apa acaTbipcbiR. «>KaHHaTTbiH KijiTi
He?» - aen cypaca, "JIA HJiaha njuiajijiah" - Ae. EH, Mya3,
YHEMI Kimineiiiji 6OJI. 5KYMCAK, A^BIJIRA KOHMMAM YSIM 6ep.
Ajuiah Tarajia cemR 6oHbiRHaH nibmaHbiJibiK; Kepce, caraH
acapAeM 6epin, acericTiKKe aceTKi3eAi. Erep 6ip MaceneHin
inemiMiHe AKMJIBIH acemece, OJI MacejiemR aHWK-KAHBIRBMA
aceTKeme AeiiiH Kyre 6iji HeMece MaraH xa6ap aci6ep.
HanciRmR a3Fbipybma epMe. HanciHuin a3rwpyw cem
acahaHHaMra 6acTa0Abi. XajibiKKa KaiibipbiMAbi api MeiiipiMAi
6OJI. OH, Mya3 onapAH AuiahTaH SacKa TampAm acoK
eKeHAiriHe acaHe MemR Amiah Ejimici eKeHiMe Kyajiiic eTyre
rnaKbip. Erep myhm Ka6biJi eTce, AjuiahTbiH 6ip Kyime 6ec
yaKbiT HaMa3Abi napw3 eTKeHiH airr. MyHbi Aa KaSbiJiaaca,
6aiijiapAaH ajibiHbin, KeAeii-KenmiKKe 6epijieTiH 3eKeTTin
ojiapra Aa napbi3 eTijireHiH airr175".
Aruiah EjimiciHin (c.a.y.) Mya3 H6H >Ka6ajire AIHXAH Mbma
KarHflajiapbiH aKHKanbiH acapmbinapbi MycbiJiMaHAapAtm
ycTaHaraH eMipjiiK HbicaHacbma aimajiAbipy Kepeic.
riaHFaM6apbiMbi3:
- XajTbiKTbi HcjiaMra Y H FL EREH A E OHM KHbiHAaTnan,
acenijiAeTiHAep. YpeitneHAipin ypKiTnen, cyHiHrnijieHAep. Eac-

174 Tadctwm, 3, 583-590.


175
EyxapH, 3eKem, 1.
170
Mauihyp caxa6ajiap
6acbina 6H SojiMaft, Sipirinaep. MaraH en acaKbiH 6ojiraH/iap -
TOJibiFbiMeH MOHbiHcyHFaHflap MeH (Kaiiaa acypce ae) AjuiahKa
KyjimbiJibiK eTyiH ysSeHTm Taicya nejiepi, - aereH.
GcHeriH a&Tbin GonraH con KHMH aa acayanrw icKe JiaftbiK
aen TanKan acaKew KepeTiH caxaSacwMeH 6aicyjiaacaabi:
"OH, Mya3! Ea/iKiM, 6yji 6i3ain conrw Ke3aecyiMi3 nibirap.
AjixtaH ceHi flinae acericTiicKe aceTici3in Typa acoji Hacin eTciH.
AjiawHHaH, apTbiRHaH, OHbiHHaH, cojibiRHaH, Te6enHeH acaHe
acTbiHHaH Kejiyi 6eic MyMiciH 6apjibiK narce MeH KaTepaeH
CAKTACBIH. AAAMAAP MEH ACBMAAPABIN ACAMANABIKTAPBIH CEHEH
ajiwcTaTCbiH. CeHin ceSenKepjririnMeH AjuiahTbiH Sip aaaMabi
Typa acojira canybi ceH yrniH Gyidji ayHHeaeH apTbiK Hacin. EH,
Mya3, KaHTbin oparcraHbiHaa, SSJIKIM, MeHiH KaSipiM MeH
MenihiMai raHa 3H»paT eTepcin,- aen, ©3imR YJIM flocbiHa
(AjuiahKa) arraHapjibiK KymmH acaKhmaaraHbiH ce3aipreH eai.
Eyn ce3aepai ecTireH Mya3 TeGecmeH acan TycKeHaen
ceHaemn, TaMarwHa eKck TbiFbuibin, 6ybiH-6ybiHbi Socan,
KOJiaapbi KajiTbipan K63i Mejniiiaen acacia TOJiaw. COJI carre
OHMH HeMeHre KeTneK TypMaic, opHbmaH Typyra aa aspMem
KajiMaraH eai176. Caxa6anap yniiH Ajuiah EniniciHeH (c.a.y.)
acbipan Kajiy KHflMerriH KHbiHbiHaan aywp coraTbiH. OHWH Hyp
manibin inanaraTKa SejiereH pyxaHH KenicTiriHeH acbipaK Kajiy
OMip inaMinbipaKTapbiHbin Ma3aan Gapwn ceHyiHaeii ypeitni
eai.
Ajuiah PacyjibiHtin (c.a.y.) aiiTKaHbi Typa Kenai.
ITaHraM6apbiMbi3 ayHHe cajiraHina HeMeHae HcjiaM acojibraaa
KH3MeT erri. OJI acepae MycbuiMaHaapabin caHbi KyHHeH-Kyrire
KoSenin acarrbi. Bip peTiHae Haha TannacbiHaH acy3 aaaM
SIPAEH OHWH ce6enKepjiiriMeH HEJIAMAW KaSbumaabi'77. Mya3
H6H )Ka6aji riaHFaM6apbiMbi3 KaiiTbic Gojiwn, © 6 y EaKipaiH
xanH(J)ajibirbi TycbiHaa HeMeHHeH opajiaw. K^anraH eMipiH
C n p n a a a OTKi3in HopaaHnaaa 06a iHaeTiHe majiabirbin, HeSapi
i -jo
OTM3 ceri3 acacbmaa aynneaeH o3aw .

176Mycnad, 5:235.
177 Tadamm, 3:584.
178 M, Oca/i, HCJIOM mapuxu, ay/i. A.JI.Ka3aroKM-O.Ka3aH)KM, HcTaH6yji,

1983, 833.
171
CaHiian caxa6ajiap

X a j i H f l H6H Y a j i M j i

"Xajiud cufwynu adaM HCJIOMHCIH Kflnauuia H3cinci3


Kfljiadu? Eoubindasbi Kyw-JicieepiH
MYCbuiMandapdhiff UBuiizme otcyMcaca, e3me de
a63cui 6omp edi".
(XaflHc)

5KeHijiy,zu 6ijiMeimH K0Ji6acmw Xajina H6H YajiHflTiH OMipi


MyJweM KW3biK. HcjiaMflbi KaSbumaraHra /leiim
MycbuiMaHflapra Kapcw uiaHKacwn, yjiKeH 3H»HFa ymbipaTca,
acyperi HMaH HypwMeH uiaHbuiraHHaH KeftiHri 6yKUi ryMbipw
AJUIAHTBIH AymnaHAapwHa Kapcw KWJIWIH cepMeyMeH erri.
03miH ©Mip TapaxbiH Ajuiah Ejimicmin KOJTMH Kbicwn, K3JiHMa
aHTKaH KyHHeH raHa SacxajiFaHbiH KaJiaHTbiH. KoJibiHaH Kence,
KapaHFbiJibiKTa eTKi3reH KyHflepiH acaflWHaH i3 KajiawpMafl
euiipin TacTap eai.
XajiHfl H6H YajiHfl MyuipiKTepaiH MycwjiMaHflapra Kapcw
ypwcTapbiHbiH SapiHfle ae an/ibiHFM rnenTe acyp/ii. Ajiaiina sp
uiaHKacraH KeiiiH 03iMeH 03i coFwcKaHflaii Kyii Kernin, araT
SacKaHAaii acaH capafiw acaaayjiaHbin ajiaH-flyjieii 6oJiaTbiH.
XyaaiiSHH KejiiciMi Xannji H6H YAJIHATIH, MycbuiMaH
SojiywHa acoji auiTw. Ta6HFaTbi apnanwcTbi cyiieTiH acaybmrep
pyxTW XajiHfl yiuiH 6yn SeiiSiT KejiiciM MypcaT Mep3iMi aece
ae Sojiaaw. ©imcem, aceKe KajiraH TyH/jepiHAe myrwiiacw
mapTapanica Ken acaiiwjibin, KyHHeH icyHre Tyw acorapwaa
acenSipereH acana a m acaiuiw 6ip C9T 6ojica aa flymnaHAWK
HHeTiHeH apwjia OTwpwn, iuwHaiibi neiiijiMeH oiijiaHa 6acTaaw.
AjuiahxaH Typa acojira Tycipyzu Tijie^i. KeKiperm/ieri
AynmaHflbiFw MeH acaMaH neiiijiiHeH apwjiwn, Sap neiiijiiMeH
OH TYRFHWFWHA TEPEH 6oiuiaFaH caiiwH XAIMA MYXAMMEATIH
(c.a.y.) Harw3 nanraMSap CKeH/iiriHe K63i aceTe 6acTaaw. OJI
MycwjiMaH SojiyawH oHjaHJiw KeseniH acwra KYRRI.
172
Mauih yp caxadajiap
Xy#aii6HH KeniciMi 6oiibmma MycbuiMaH,ziap opbiHflaH
ajiMaraH YMpa canapjiapbiHhm; Ka3acbiH eTeyre MeKKere
KeJireH-fli. XajiHA Amiah Ejimicinin Kesme KepiHyre
binFaHCbi3flaHbin, acacbipbiHbin acype/y. MeKKere KejireH
MycbiJiManaapflbin apacbiH^a iHiei Y a j i n a H6H YajiHfl Te 6ap
efli. OJI XajiHjrri KaHiiia i3flecripce ae Ta6a ajiMa^bi. Aracbma
TeMenaeri xarrbi aca3bin TacTan Kerri:
"BHCMHJUiahH-p-PaXMaHH-p-PaXHM!
OcbiHiuaMa aKbiJiflbi 6ojia rypa HcjiaMflbi KaShumayaaH
KauiKaHbiH aKbuira KOHbiMCbi3. HcjiaM Tapisfli aKHKaT flimHeH
KIM ajimaK Typa anaflbi? Pacyjiajuiah MeHeH " X a j w a Kaiifla?", -
aen ceHi cypa/ibi. MeH: "Ajuiah OHM ajibin Kejie^i", - flefliM.
"XajiHfl cHHKTbi aaaM HcjiaMHaH Kajiaiima Hacinci3 Kajia^bi?
BoHbinaarbi Kyui-acirepiH MycbiJiMaHflapAbin nrijiiriHe
acyMcaca, e3me ^e a63aji 6ojiap e^i" , - aeai. EaybipbiM, ecitmi
acH. Te3ipeK acer. MyMKiHfliKTi ybicTaH nibirapbin ajiMa".
Byn xaT XajiH^TbiH HcjiaMra KyjiuibiHbicbiH aprrbipa TycTi.
Ocipece, naiiraM6apbiMbi3Abin apHaiibi cypan i3flereHiH
ecTireH Ke3fle, Te6eci KOKKe aceTKeHfleii KyaHflw. Tycimie eTe
Tap acaHe KypraK acep^eH Key api acan-acacwji Sip ajiaHKafira
uibiKKaHbiH Kepin, KeiiiH OJI rycm HcjiaMflbi KaSbumayra
acopbiraH efli.
Xajinzi Ajuiah EjimiciHin (c.a.y.) Ky3wpbiHa Sapyra SejiiH
SeKeM 6yflbi. Ajiafi^a acajirbi3 6apyra binraiicbnAaHbin cepiK
i3fleai... >KOJIAA OcMaH H6H Tanxara Ke3£ecTi. OraH HHETIH
aiiTbin, eKeyi Ajuiah EjimiciHe (c.a.y.) 6ipre Sapyra KejiicTi.
X n a a s flereH acepre SapraH Ke3fle 34>HoniiaaaH opajiraH AMP
H6H AcKa acojibiKTbi. AMP aa ojiapra KOCMJIAM179. AMP H6H AC
MeKKe MynipiicrepiHin en aiuiajibi, K63iKapaKTbi caacancepi
6oJiaTbiH. Mympiicrepflin KATAPBIH^a aeypreH KC3AE Aruiah
EjimiciHe (c.a.y.) KaTepjii KacraimbiK acocnapbiH Kypyuibi
a3yjibi aymnaHAapbiHbin 6ipi 6ojiaTbiH.
Hypjibi MaaHHara yineyi 6ipre ate-rri. Ojiapabi XajiHflTin
6aybipbi YajiHfl Kyrin ajibin:

179 Mycmd; 4:158.


173
Canjian, caxadajiap
"Te3ipeK acypimi3aep. Pacyjiajuiah ci3aepaiR Kejie
»caTKaHflapbinbi3fli.i eciTin, KaTTbi KyaHaw. OJI ci3aepai Tocbin
OTbip", - aen cyniHini xa6ap >KeTici3ai.
HcjiaM 6aKbiTbma 6ejieHyre 6eT ajiraH 6yn yin 6ahaayp
acanjiw Ajmaii Ejiinici:
"MeKKe cyniKTijiepiH KyniarwMbi3Fa Ta6wc erri", - aeai-
IlIbiHbiHaa aa, 6yji yrneyi MycwjiMaHaapra Kapcw maiiKacKaH
MympiKxepain eu acayacypeK epJiepiHeH eai. OpnHe, Myimaii
KyiiiTepain MycwjiManaapra Kejiin Kocwnyw HcaaMHWR
6yFaHacwH KaTwpwn, 6ywHbiH 6eiciTe TycneK. T a r a w p TaMarna
cbinwH TapTy erri.
A n j i a h Pacyjibi (c.a.y.) e3me TonTaHbin KejireHaepai FaHa
eMec, aceice KenreH aaaMaapra a a anpwKina MSH 6epeTiH. AMP
H6H AC >KOHe X a a n a CHHKTW KypanuiTWH acwa yjiaapw, aapa
xyjiFajrapawH ajiawHaH rnwry ymiH e3min caxaSajiapwH
aci6epin yjiKeH ijiranaT Kepcerri. Xajina CHHRTW MEKKEHIN
6enai KiciciHe acwjiw nibipan MeH MCTWK wKbuiacwH
6iaaipreHae, Xajina H6H Ysjina 6aKbiTraH 6acw aMHajiaaw.
IIaHFaM6apwMW3 (c.a.y.): "MeH Xajma ocwHinaMa a^biJiaw
6oJia Typa Kajiaiima icynipjiiK irniHae acyp a e n Tan Kajiwn,
CCHIH 6ip KyHi Kejiin HcnaMaw Ka6biJiaanTbiHbiHa HIIK cemMai
eaiM", - aeai.
Xajina H6H Yaana ecni KYHANAPWH ecKe ajiwn, inrreH
KbiHacbiaaw. IlaHFaM6apbiMbi3aaH KyuajiapwHbiH Keinipiayi
ymiH ayra eTyiH KaTTbi eTiHai. OaeMaepre paKbiM eTin
aci6epiareH IlaHFaM6apwMbi3: "HcjiaM 6ypbiHFbi KyH3Jiapaw
caHaMaiiabi, TOJibirwMeH e m i p e a i " a e c e ae, KaHaFarraHSaH
ayra eTyiH cypaiiaw. Ajuiah Ejiinici (c.a.y.) KOJIWH KGRKC
KeTepin: "AnjiahWM, eji-acypTTbi ceHin aconwRHaH aawcTaTy
ymiH acacaraHaapwH Keniipe rep!"- aeai-
naHFaM6apwMbi3AWH acwjiw uibipaiiwHaH Te6ipeHin, 6yaaH
KeiiiHri caHajiw ryMbipwH, 6oHWHaaFbi 6yKin KyaTbiH HcnaM
6aiipaFbiH GaiiTaK ajieMre aceji6ipeTy acojiwnaa acyMcaaw.
Byji yin 6aTbipaw KbinbmiTbiH KymiMeH, MycwjiMaH eTy
MyMKiH eMec eai. Ojiap Ajuiah EjinricimH, (c.a.y.)
UIBIHAHBRAWFBI MEH TASAHAWJIWRWHA, A3 YAKWRRBM IMIHAE
63iHiH aiiHajiacwHa SipeRKeii acwji3aaa aaan cepiKTep acnHan,
174
Maiuhyp caxaOgjiap
ojiapahiH en cyfiiKTiciHe aHHajiraHbiHa Tanrajibin, HcjiaMFa
acypeKTepm aniTbi. HcjiaM - 30pJibiK;neH KaSbijiaaHaTbiH aiH
eMec, ajjaMaapflbi 6aKbiTKa /KeTKisep aKHKaT acojiw. A p a Ta3a,
3ep cajibin oiuiaHFaH aaaM aanKTbi caxa6ajiap cnaKTbi SyraH
aHbiK K63 aceTKi3e anaaw.
XajiHfl H6H YSJIHFLTIR ajirarn KATBICKAH inaHKacbi - MyTa
ypbicbi. Byji maincac IIaHraM6apbiMbi3abm rpeK naTinacbma
acojiaaraH XapHC H6H YMsiipain IIIaM 9KiMi T a p a n b m a H
ejiTipijiyiHeH Tyaw. Byji OKHFa Annan EjimiciHe aybip THai,
eHTKeHi, OJI Ke3re JXGVUR Ejirni ejiTipijiMeHTiH. Xapnc H6H
YMSHP IIaHFaM6apbiMbi3abm EjunijiephieH - en a n r a i u K b i api
coHFbi rneiiiT. Pacyjiajuiah rnyrbui T y p a e Y 1 1 1 Mb| H KiciaeH
T y p a T b i H acKep acacaicraabi. O c K e p 6 a c w 6 o j i w n 3aHa H6H
XapHca TaFaiibiHflajiabi.
Xajina H6H YajiHfl Myra coFbicbma KaracKaH Ke3ae eKi an
6ypbiH raHa MycbiJiMaH SojiraH eai. MyT3 maiiKacbiHa arraHap
Ke3fle KOJiSacuibuiapflbin apacbiHfla OHbin aTbi aa aTajiMaraH.
OJI maihcacica napanaiibiM acKep permae KaTbicTbi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) xa3ipeTi 3aiia, /Karfjjap, ASayjuiah
H6H PayaxaJiapabiH arrapbrn aTan: "Erep Syjiapabin 6acbma
6ip Hapce Kejiep 6ojica, Ajuiah KbiJibiuiTapbiiibiH 6ipeyi icTi
MOHHbiHa ajicbiH" aereH. Byji acepae eciM aiiTbuiMaca aa, Tapnx
Ajuiah KbiJibiiHbiHbiH Xajina eKeHairiH Kepcerri...
Illaincac anTbi Kynre cosbijrabi. AjiTbiHiubi KyHi Tarabipawn
aca3ybi 6 o j i w n , Amiah EjimiciHiH airrKaHbiHaaii yrn KOJi6acuibi
aa ManaaH aajiacbmaa 6ipmeH KeiiiH 6 i p i meiiiT 6 o j i a w . HcjiaM
acKepi KOJi6acuibicbi3 icajiabi. BH3aHTHHJibiKTap MycbuiMaHaap-
aw Teric Kbipbin a c i 6 e p y a i n a3-aK ajiawHaa Typaw. KenTereH
caxaSa nieinT 6ojiabi.
CoFbicTbiH acaH 6epicin, acaH anbicKaH marbiHaa GaiipaKTbi
C36HT H6H OicpsM KOJibma anaw. CSGHT apTbraaarbi XannaTbi
Kepe cajia Tyaw oraH ycbmabi. EHai raHa MycbiJiMaH 6ojiraH
Xajina ajiawHaa 63iHeH 6ypbm MycbiJiMaH Sojiran Myhaacnpjiep
MeH aHcapjiap 6ap Ke3ae ojiapra icojiSacnibi 6ojiyra JiaiibiK
eMecniH aen KimineiiijiaiK TaHbiTTbi. Tyabi anrbicbi KejiMeii
TAPTBIHINAICTAABI. CS6HT H6H OpK3M: " T y a w ceH KOJIBIHA an.
©imcem, corbic TociniH ceH MeHeH ajiae^aHaa acancw 6ijiecin.
175
Catalan, caxadajiap
MeH Tyflhi caraH 6epy ymiH ajiabiM",- aen SacTbipMajiaaw.
CaxaSanapflbiH KOJiKajiaybiHa MOHbmcyHFaH Xanna 6aiipaicrbi
TacjiiM ajiflbi. OJI TyH XajmaTbiH Tym eai. OpTypni cTpaTerna
acacan, aymnaHHbiH eciH nibirapai>i. COJI KaHarraFbiJiapabi -
onra, onaaFbiaapaw - coara, aprraFbiJiapabi - aara uibirapbin,
SeiiHe 6ip acana Kyrn Keain KocbmraHaafi KepceTyre TbipbiCTbi.
Ke3i TaHbic yiipeHmiKTi aaaivtaapbiH Kepe ajiMaraH BH3aHTHH
acKepJiepi nibiHbiMeH ae acaqa KyaT Kejiai eiceH aen
cacKajiaKTan Kajiaaw. Xanna (p.a.) ina6ybuiabi ycTi-ycTiHe
yaeTin, 6acTbipMajiaTbin aceRijiin 6apa acamaH HcaaM
caiibmKbipaHaapbiH acenicice aceTKi3ai. K,ajiraH MycbuiMaH
scKepaepiH MaaHHara mainay uibirapMaii aMaH ajibin Kanrrbi.
Ocbi maiiKacTa Eici >KanaH Capaapw (c.a.y.) KahapMaH
XaanaKe "C3H<J)yaaah"- Ajiaah Kbijibiuibi aereH aT TaHAbi180.
TapHxuibiJiapabiH aihybiHiiia, MycbinMaHaapawn caHM — ym
MbiH, BH3aHTH>uibiKTapabiH acicep caHbi - acy3 MHH 6oabinTbi.
Caxa6ajiapabi Tenaecci3 erin T9p6nejieyae ajiabraa acaH
cajiMaraH Ajuiah Enrnici apKiMHin KaSijieT-KapbiMbma Kapaii
KBI3MET APTKAHABIKJAH on MIHAETIH TOJIWK ATNAPRAH.
C9H(j)yjiJiah aTaHraH Xajina 6apjibiK acepae AjuiahTbiH ajibin
Tycep ajiMac Kbijibiuibi 6oabin, eniKamaH aceniayai 6iaMeai.
Aiuiah Earnici yahHre cyneHreH napacara apKbiaw
MeMJieKcrriH Heri3iH ycTan TypaTbiH TeTiKTep MeH TenKiniTepai
opHbiMeH KOJiflaHa 6inai. Oa (c.a.y.) KacHerri MeKTe6iHae
Xaana cnaK^bi Taaaii acKepn TapaaHaapaw, saeMre anrijii
coFbic KOJiGacnibiJiapbiH T3p6neaeai. 5IFHH, onapawn
Ka6ijieiTepiH uibiHaaaw. Xa3ipeTi Xaana COJI MEKTENTE TSJHM
ajibin, 6oiibiHaaFbi KaSijierrepiH KeMejiaeHaipreH yabi
KOJi6acuibi aspeacecme acerri.
MyT9 ypwcbi - HcaaMHbin aTaK-aaHKbi acep acapybiHa
cemiriH rari3reH niaiiKac. Eya maiiKac - KonSacuibi XajinaTiH
„Aaaah Kbijibiuibi" aereH aTKa jiaiibiK eKeHiH KepceTKeH
maifKac. Ym6y manicacTa Ajuiah EauiicimH en acaKCbi KepreH
caxa6ajiapbmbm ymeyi meiiiT 6oaraH eai. >KenicKe aceTKi3reH
myro uiaitKacbmaH KeiiiH Kyani uiapTapanKa HcaaMHbin caacH

180 Ta6awm, 2:128-130; sji-uc36a, 1:413.


176
Mauih YP caxaoajiap
biKnajibi MbiKTan MOHbinziarmbi. EyiiaH KeiiiH EaHy Acc^apaa
HcjiaMHbiH aTarbi acaiibiJibm, Ajuiah EjimiciHin aTbi OJI acaKKa
jia aceiri.
Ha, agaM3aTKa cwii peTiH/ie adSepijireii HaGnznn (c.a.y.)
cepiKTepi ae OraH acacanraH 6ip TapTy 6ojiaTbiH. HcjiaM
inanaraTbi JJEMECEK, a3 yaKwrra, 6ojiMauibi KYRN, corwc
TaacipnSeci acarbmaH aa 6acKa MeMjieKeirepaeH ajijieKafifla
TaacipH6eci3, 6ip-6ipiMeH yHeivri KbipKbiCbin eTKeH "acajiaH a»K"
apa6TapflbiH (6yn ce3 ojiapflbi KeMciTy MaKcaTbiH^a eMec,
KaiiTa ojiapra Taim 6ojiFaHflbiKTaH KOJiflaHbiJmbi) MyHinaMa
aceTicTiKKe aceiyiH Kajiaii Tycmflipyre 6ojiaflbi? Ojiap 6yji icKe
uibiH acypeicrepiMeH Kipicin, uibiHaHbiJibiKnen aywp Miimerri
MOHbiH^apbiHa any apKbiJibi Ajuiah PacyjibiHbin (c.a.y.) Tepen
cyiiicneHiiiijiiriHe He 6ojiraH. Erep 6i3,zjin ypnaK Ta cojiap
CHSKTH "aKHKaT acojibi ocw" aen ogaH TaiibiHSaca, caxa6ajiap
CHHKTH ojiap fla Ajuiah EjiuiiciHin (c.a.y.) cyiiicneHmiJiiriHe
6ejieH6eK.
Ap^aRTbi Ejmii (c.a.y.) XaJiH^Tbi e3 yiiiHe KOUCH
KOHflbipbin, aTTbi acKepre KOJi6acinbi eTin TaFaiibiHjiaflbi. Byji
Ap^aKTbi Ejiminin «Ajuiah Kbuibimbma» ^ereH KepceTKeH
KypMeri e^i. OJI Tan({) Kopmaybinzia, MeKKeHin ajibmybiHfla,
XyHaiiH coFbicbiHfla acaHe ne 6acKa na ipijii-ycaKTbi ypbiCTapra
KaTbicbin, HcjiaM MaiiaaHrepi 6ojia Siji^i. XyHafiH coFbicbinzia
acapanaHflbi. Amiah EjimiciHin SepeKerri ayracbmbin
apKacbiH^a acapaKarrapbi aca3bumbi181.
CyiiiKTi Ejimi MeKKe a j i b m r a H H a H KeiiiH ¥33a i r y r b i H
TajiKaHaay ymrn XajiH^Ti aciGepai. Xanna MejiinnreH Menipey
K a p a nyTKa Kapan:
"-Eii, Y33a! MeH caraH ceH6eiiMiH. CeHi KypMerreMeHMiH
pe. ©imcem, Ajuiah TarajiaHbin caraH em KypMeT eTneihiHiH
TycmaiM",- aen nyrrbi Kyji-TajiKaH KbiJiflbi. OiiTKeHi, ¥JIH
KyflipeT AjuiahTbiH KacbiHjia ,napMeHci3 Kapa TaKiaH/iaH
acacajiraH iiyrrbin em KyHbi acoK- XaiiHfl Kapa nyrrbi
rajiKaH^ay ymiH KyjmibiHa Kipicri. nyrrbin 6eHHeciHfleri 6yKiji
mipKKe Kapcw KypecKeHflefi arirep Kepcerri. Byn Manbi3Abi icTi

181 ycdyji-za6a, 2:103.


12- 304 177
CaHJiaK, caxadajiap
SiTipreHHeH KeiiiH Ajuiah EnmiciHe 6apwn MiHaeTin
aTKapraHbiH a m ™ . Ajuiah Ejiinici:
"Y33aHt.iH a6bipoHbi afipanaaH eTiaai. EyaaH 6biaaii
apa6Tap ymiH Y33a >KOK. OraH eHai euiniM Ta6bm6aHflbi",-
aeai.
Xanna ae AjuiahKa MaaaK anran:
"-Ya, AjuiahTbiH; Eainici! Ei3re HcjiaMaaii aKHKaT ainiH
cbiHjian, KypflbiMfa KeTyaeH caKTan KajrraH AjuiahKa MaaaK!
MeH 3KeMHiR acy3 Tyiieci MCH KOHMHMH irniHeH en acaKCbicbiH
Tanaan, Y33a ymiH cofiraHbiH, OHMH Kachmaa yin icyH Kajibin
yiire KyaHbmibi KOHHbma cbiHMaii KenreHiH KepaiM. QKCMHIH
GyKiji ryMbipbiH nnaa eTKeH ceHiMiHe, ecTiMemiH, KepMemiH,
3H3Hbi aa, nanaacbi aa >KOK Ky TaKranaaH acacaaraH nyTKa
Kyp6aHai>iK majibin, coHiiiaabiKTbi aaaaHFaHbiHa KaMpaH
KaaaMbm",- aeai 182 -
EacKa aa caxaSaaap cnaKTbi xa3ipeTi XannaTiH ae
IIaHFaM6apbiMbi3Fa aereH cyiiicneHniijiiri meKci3 eai.
Xajina Yxyrra MycbiaMaHaapabi yjiKeH 3HSHra yuibipaTca
aa Aaaah Pacyjibma (c.a.y.) Kejiin MOHbmcyHbin, ceprrecin Koa
KfcicKaHHaH KeiiiH, e3iH Ajuiah EaimcimH (c.a.y.) 6ip 6ejimeri
CHHKTW ce3iHai- Timi aaraiu uiaHKacKa OHM aawn nibiKnay
XajTH/iKe aywp rain, Tan arapbin aTKaHina 6o3aan acwaaraH

HapMyK niaiiKacbiHaH KeTepinreH nianHaH KyH


TyTbuiraHaaH. KaH cyaan aKTbi. Aacaji Kbuibmrrapbi cepMenin,
3biHbiJiaaH yuiKaH ace6e, 3yjiaraH OKTapaaH ko3 TyHaau.
OcbiHaaii cane aaHKTbi KOJi6acuibi Xajina 6acbiHaH Tycin
Kaaran canaeciH i3aen ajiac ypaw aa Kaaaw. Aacaa KaTepi
KanepiHe ae KipMenai. OcKepaepine caaaeciH KaiiTKeH KyHae
ae Ta6yra SyiipbiK 6epai. Cap6a3aap OHWH aMipm eKi eraeM
acbipTbiabin-acbipTbiawn KaJiraH capbirbiH Taybin 6epeai. Tyre-
TyTeci uibiKKaH capbirbiH "coHiua i3aeTyain Kynnacbi He" aen
ayccKOHJibiKTapbi ycTaraH acKepjiepiHe Kapan:
Pacyjiajuiah (c.a.y.) YMpa acacap Ke3ae manibiH ajirbi3ai>i.
Caxa6ajiapabiH 6api OHMH mauiTapbiH acepre TYCIPMECTEH

182 Ta6awm, 1:339; Cupa, 4:239.


178
Mauth yp caxa6ajiap
Kafbin anbin acarrbi. MeH ae SapmeH uianman KHMbiJiaan,
OHWH My6apaK mauiTapbiH ajibin ocw cajiaeHin imiHe KoiiabiM.
CoaaH 6epi KaH/jafi uiaMKacKa KipieeeM ae acenicKe acerriM"183
aen IlaHFaM6apbiMbi3Fa aereH cyincneHmijiiriH KepceTKeH eai.
Xajina H6H YAJIHATIH 6aTbipjibirbi MEH acayacypeKTirm
IlaHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) ajiaeHeine peT MaKraH eTKeH. MeKKe
ajiHHbin MycbiJiMaHaap acaH-acaKTaH acHHajiraH Ke3ae Xajmari
(p.a.) GaiiKan KajiraH IIaHraM6apbiMbi3 3 6 y hypanpara napan:
- MbiHa Kejie acaTicaH KiM?- aen cypaaw. 3 6 y hypaiipa:
- Xajina H6H Yajina, - aereHae:
- Byji - AjuiahTbiH en acai^cbi Kyjibi,- aeai184-
Tarbi 6ip peTiHae naiiraM6apbiMbi3 xa3ipeTi Xanna acanjibi:
"OJI 6apm ceHaep y r n i H Sepai- EapbiH aa, HCOFMH aa
uiaHKacTapaa Ajwah acojibmaa capn e i r i " , - aereH-ai185.
XajmaTin (p.a.) aynneaeri TaTKaH jia33aTbi - Ajuiah neH
OHMH Pacyjibi (c.a.y.) acojibmaarbi ACHHAAW. >KHHAATBI "en
>KaKCbi Kepin ynjieHreH aiiejiiMMeH 6TKi3reH tyhhch HeMece
YJIAW 6ojibin cyHiHuiijieHreH KyuHeH ae Tarri" aeihiH. OJI
coHaan KyHaepmin 6ipiH 6biJiaiima SaaHaaraH eKeH:
"PacyjiajuiahTbm acKepjiepimn canbmaa eaiM. TyH TacTafi
KapaHFbi. XlyuinaHMeH 6eme-6eT Kejiy yniiH Tan arapybm
ca6bipcbi3aaHa KyrriM. MeH yrniH aynne acy3iHae OJI TYHHCH
jia33aTbi acKan Sip TyH acoK. ^KexicTiKKe aceTKUiepin Kejice,
a(HhaaTaH TaHbm6anaap186."
Xa3ipcri Xajina TeK corbic ajianbmaa Kypecin KaHa KajiMati
aaaMaapra HcnaMaw yriiTeyae e3iHe acyKTenreH MiHaerri 63
aapeacecmae opbiHaaaw. Mwcanbi, HaacpaHra Xapnc
yjiaapbma HcjiaMaM yarbi3aayra aciGepijiai. Ojiapra HcjiaMaw
ryciHe ajiapjibiKTan aapeaceae aiiTbin acerai3ai. Xapnc yjiaapbi
XaJiHaxiH yarbnaaybiHbiH Haraacecmae HcjiaMau Ka6biJiaaai>i.
Xanna H6H yanna KAXBICKAH maiiKacTapbiHaa AjuiahTbiH
pn3ajibirbiH ajiyaw Ke3aeihiH. ^IpMyK corbicbiHaa rpeKrepain
KOJi6acuibicbiHa HcjiaMaM yarboaaaw. EKi acaKXbm acKepnepi

183 Xanmyc-caxada, 3:506.


184 MycHdd, 2:1360.
185 Cyimt. 1:163.
186 Xcmmyc-caxaSa, 1:333.

179
CannaK, caxadajiap
6eji cybiTbin acaTKaH Me3rijiain 6ipmae Xaana H6H YaaHariH
acRepn T9acipH6eciHe Tanrajibin OHMMCH ceftjiecKici Keimi.
BH3aHTHajibin KOJiSaciiibi TeoprHH XajimneH:
- Ya, XajiH/i, nibiHflbiKTbi airr. A3aT aaaM acaaraH
ceitneMeHfli...
- CepMeremnai KaKbipaTa KaycaTaTbmaan ceHaeri
KbiJitiniTbi Amiah nanraMSapra KeicreH TYcipreHi Me? Xajina:
- JKOK.
- Onan Sojica, Here "AjuiahTbiH KM-HHIUM" aen aTajiawn?
- Amiah 6i3re nafiraM6ap aci6epai. Ken6ipey OHM
MOHbmaaca, KenSipey Oa afiTnaH aKHKarrapafci eTipiKciHai.
MeH ae coa eTipiRcmreHaepaeH 6ojiaTbiHMbiH. CoHbmaa
AaaaR acypeRTepiMi3ai HcaaMra 6ypbin, 6i3ai Eamici apKwabi
Typa acoara lycipai. Bi3 ae oraH MonbiHcyHAbiK.
IlaHFaM6apMMM3 MaraH ayra eTin: "CeH - AjuiahTbiH
KbTjibiuiTapbiHan 6ip KbiabimcbiH",- aeai- OcbiaaH KeiiiH MeH
"Amiah KbiJibinibi" aen aTaHAMM.
BH3aHTH»jibiK KOJiSaciiibi:
- CeHaep xaiibiKTbi Here yHaeiicinaep?- aeai- Xanna:
- Bip AjuiahKa acaHe HcnaMra.
- EyriH HcnaMabi KaSbiJiaaraH aaaMra ci3aepre
6epiareHaeH cayan neH CMH 6epiae Me?- aen cypaaM. Xa3iperi
Xaana 6yKi.ii acaH a y H H e c i M e H :
- Ha. EaaKiM, oa 6i3aeH ae acorapbi 6ojiybi MyMKiH.
- CeHaep 6ya ainre 6ypbm xipcenaep, 6yii Kajiaii
6ojiaaM?- aeai TaHbipKaii.
- Ei3 PacynajmahneH 6ipre OMip cypaiR- OHMH
MyracH3anapMHa Rya 6ojiawK- Bi3aiH KepreHiMi3ai Kepin,
ecTiremMi3ai ecrireHaepaiH MycbiaMaH 6oaMaybi aKwara
K0HMMCM3.
- CeHaep 6onca OHM K e p i n , TBINAARAH acoKCbmaap. Tarbi
aa ceHaep rafibinKa (K63re Kepm6ereH Hapcenep) ceHreH
6ojiacMHaap. Erep UIMH HHeT api biKbuiacneH HcaaMabi
Ka6buiaacaHaap, cayamrapbin MOJI 6oaaaM.
Bn3aHTHaabiK Koa6acuibi aTbiMeH Xaanarin KacbiHa TaKan
Renin:

180
Mauih yp caxaoajiap
- Ya, XajiHfl, MaraH HcjiaMflbi yfipeT,- Aeai. OJI Xasmp
apubiJiM acyperi ajiwn-ymwn, HcjiaMflbi KaSbiJiaaau. Era 6ac
HaMa3 OKbiraHHaH KeiiiH e3imij SypbiHFbi acaKTacTapbma Kapcbi
coFbicbin rneiiiT 6ojiFaH eai187.
^KenijiMec KOJi6acnibi xa3ipeTi Q6y Esrap MeH OMapabia
xajiH(J)ajibiFbi Ke3iHfle ae KOJi6acuibuibiK Kbi3MeTiH aTKapabi.
HcnaM aymnaHAapbiHbiH acyperiHe ypefl cajiflbi. OiiTKeHi, KOJI
6acTaFaH 6yKiji maiiKacTapbiHaa acenicreH acenicKe acerin
OTbipflbl.
/],oc Ta, aymnaH aa OHMH Kbijibiuibi KOKTeH rycKeHaeii
KepeTiH. OcKepjiepi OHH aaaM KeiiniHae rycipijireH 6ip
nepinrreaeii Ka6biJiaaabi. )KeaicTep 6ipmeH KeiiiH 6ipi Kejiin,
ara anbora aimajia SacTaabi. T i m i KeiiSipey: "Erep Xarrna
6acKapca uibiraMbn, 6ojiMaca acoK" aeimHaeii aapeacere
aceTKeH. Byji OMapabi Ma3anaii 6acraabi. OiiTKeHi, xanbiK
AjuiahTbiH Ky^ipeTi MeH acspaeMm yMbiTbin, 6apjibiK
aceTicTiicri XajiaaTin 6oiibiHaH Kepe SacTaabi. CoHAbiKTaH aa
xa3ipeTi OMap: "XanbiK aceHierepai ceHia aceKe SacbiaHaH
Kepyae"- aen, OHW KOJi6aciHbiJibiKTaH ajibin Tacraabi. MapanaT
eciyaia opHbma MiimeTTeH 6ocaTbiJiFaHbiH ecTireH Ke3ae, 6yji
aMipre yH-TyHci3 6acbm neai. MeHMeHciHin, KerapeK KaKnaabi.
XajiH(j)aHbiH aiiTKaHjiapbiH Kyn ajiaw. Eejiai, aaHKTbi
KOJi6acnibi 6ojia iypa, Ke3mae e3min KOJI acTbmaa 6ojiraH
KaTapaaFbi 6ip acaybmrepaia 6acKapybiaaa maiiKac acojibiH
188
acajiracTbipflbi .
¥JIM MaKcaTKa acery acojibmaa Xarma ymiH KapanaiibiM
acKep 6ojiy HeMece KAJIWY KOJI 6acKapy apacbiHaa em
afibipMauibiJibiK acoK eai. OJI acaii acKep Sojica pa, KOJi6aembi
6ojica pa, 6oiibiHaaFbi 6yKiji KyaraH 93i ceHreH AnjiahKa, cepT
6epreHw EjimiciHe
189 (c.a.y.) acaHe am TybiHbin aceji6ipeyi ymiH
acyMcaHTbiH .
AjuiahTbiH KOJiaaybiMeH era 6ipaeii HMnepaTopjibiKTbi
acepMeH-aceKceH eTKeH Xarma ayaae cajiranaa, apTbmaa ijiin

187 P. an-Eama, 1: 502-503.


188 Acpy-caadam, 2:291.
189 P. an-Esnia, 1, 504.

181
CaijJiaK, caxadajiap
anap ayHHe-MyjiiK KajiMaxaH eai. Byn -AYHHC aomaMay KepeK
aeren ce3 eMec, Keniam OTiciHiiii ayHHere SaiijiaMaii, 6ya
ayHHeHiH Heri3ri neciHe 6arbiuiTay aereH ce3. Oa eareH Ke3ae,
apraHaa TeK acayrepniijiiicre MrnreH aTbi MeH KbiJibinibiH
KajTabipabi.
Xa3ipeTi Xanna H6H YAJIHA Kafirac 6ojiap KE3AE:
"ATbiMaw, KbiabiuibiMaw 9Keainaepmi, oaapaw CORFH peT 6ip
KepeiiiH",- aen eMipiH cypanbin maiiKacTapaa 6TKi3reHairiH
ecKe ana KeKiperi Kapc aiipbuiabi. ByKin ryMbipbm cypanbui
maiiKac ycTiHae nieiiiT Soayabi apMaHaan 6TKi3reH Hap
Tyjirajibi, ajibin 6aTbip Xajinaice TeceK TapTbin acaTbin ejiy
aywp raai. Byn ce3iMm:
"KaHuiaMa mafiKacKa KaTbiCTbiM. ^eHeMae KbiJiwrn
cijiTeHin, Hafea KaaajiMaraH, on THMereH cay TaMTbiK acep acoK.
Anaiiaa Man ceKinai Tbipaiibm TeceriMae acaH TsciaiM eTin
6apaM. KoptcaKTap aynneae MacaiipaMacbiH",- aen Kerri
eaepiHae.
AnaahTbiH Kbiabinibi ayHneaeH 03raH ice3ae xaaH<f>a OMap:
"AHa aTayabi Xaana cnaicrbi epaepai ayHHere eiiairapi aicejie
aaMac",- aen eriae acbiaaabi. Anaiiaa OJI TCK XannaTbi
acorajiTnaHbi ymiH eMec, OJIIMHIH OMapawR KOJibiHaarbi
MyMKiHaiKTeH K;aKKaHbi ymiH acbiJiaabi. ©imcem, Xaana
ejiMereHae xanbiKTbin acanbiabic ce3iMi GacbuiraH con OHH
KaiixaaaH Koa6acnibi eTin TaraiibiHaaFbicbi KejireH eai190.

190
P. sji-Bsma, 1, 507.
182
Mauih yp caxaoajiap

Eijiaji X a 6 a u i H

"Eu, Ajuiah EMUicin iff xanu(pacbi! Men


IIauzaM6apbiMbi3dbiff: "MyMUHHitf etj Kfluupnu id - Annan
jKOJibiudasu OKUhadbi"— deaetuH ecmizeu ediM. Men de one-
ememue Annan oKonunda DtcaHbmdu nuda emKiM Kenedi".
(Bijiaji XaSaiiiw)

IlaHFaM6api>iMM3Fa ajiram HMaH eTKeH SaKbiTTbiJiapauH


6ipi. HCJIAMHBIH ajirauiKbi a3aHHibicw. HcjiaM TapnxbiHaa OHWH
emnec opHbi 6ap.
Tyn Teri 3<J)HonHHJibiK Eijiaji HcnaM rnyarbi mapTapanna
HypbiH mama SacTaraH rnaicra YMSHH H6H XsjiacjmH
6aebi6aHJibi Kyjibi eai. ^iHre maKbipy acacbipbiH acypin acaTKaH
Ke3fle HcjiaMflbi KaSbiJiaan, ap Typjii a3anTapra aymap SonraH
anrauiKbi eaxa6anapabin 6ipi. HcjiaMHbiR ajiram nanaa 6ojiraH
Ke3eniHae 63aepimH TeKTijiiri MeH MympiK KoraMbmaaFbi
Geaejime MapnaHbin, HejiaMHaH 6ac TapTKaH^ap
KapaHFbuibiKTa Kanca, Eijiaji XaSauiH aTajibin KCTKCH Eijisji
H6H Payax AAPMEHCI3AIRIHE KapaMacTaH, HcjiaMflbi KaGbiJiaan
mipKTeH KyTbiJiflbi.
YM3HH9 H6H X3JI9(J) KYJIBIHBIH HCJIAMFLBI KASBIJIAARAHBIH
ecTireHae TeGecme MY3AAN cy NYHBIJIRAHAAH Gojiaw. OJI KE3AE
6ip KyJiflbiH KoacaHbiHbiHbiH pyKcaTbmcbn GacKa cemMai
Ka6biJiaaybi KemipinMec KyH3 eai. YMSHH Einajiai ajiraH
6eTiHeH KaHTapy yrniH KepceTnereHai Kepcerri. KyHHin Tac
TeSere aceTin, apa6cTaH i n e j i i m n MH KaimaTap anTan
bicTbiFbraaa Einajiai Kapwn Tycep KyMHbiH ycTme acaTKbi3bin,
KeyaeciHe 3iji GamaH Tac Kofibin:
"MyxaMMeaKe Tin rari3. JlaT neH Y33ara HMaH KejiTip.
Ojiapaw MOHBIHAARAHFA aeniH OCM a3anTbi TAPTKAHBIH
TapTKaH",- aeai amyra GyjibiKKaH Koacanbrnbi.

183
CaijJiaK; caxaoanap
Bijiajifliu biCTbiK KyMaa apKacbi oirafi acaHbin, Keyaeci
amamca mbiacFbipbiabin, aeMi TapbiJica aa, "Ajuiahy axaa!
Ajuiahy Axaa!" (Ajuiah 6ip) aeyMeH Gojiflbi.
MympiKTep Heme KyH 6OHM COJI aca3aHbi KOJiaaHAbi. KyHais
uiaKbipaiiraH KyHre Ka^Taca, K e u i K y p b i M MOHHbma acin 6 a i i j i a n ,
Gajia-marara HT CHHKTM aceTeKTeTin, MeKKenin Kerne-Kerne,
Te6e-Te6eciH apaaaTiq>i3aTMH. A3anTbin Kbui apicaHbiH
Eijiajiflin KbiJi6bipaybiHa cajiraH canMH, OHUH HMSHM m apTa
TycTi. K^aHuiaMa KopKbiTbin, aceKipin, ypbin-coKKaHaapbina
KapaMacTaH, 6api6ip "Axaa! Axaa!" aeyMeH Sojiflbi. AsanraH
aywpJiwFbiHa acypeKTepi uibmaMaraH MympiKTep Tanipjiepm
6ip aybi3 ce36en-aK MaKTan 6epce, OHM a3aT eiyre KOHai- Onap
ymiH 6ip ce'iain e3i TaRipjiepmin yabiKTbiFbiH K,oprayra
aceTepjiiK eai. K^ypaftuiTap nyjiaapbiHbin Ta6aH Tipen
KacapbicybiH TOKiaTa ajiMaii Macicapa 6ojiraHaapbiH
MoiibiHaaFbijiapbi KejiMeai. Aaaiiaa Eijiaji nibm acypeicri 6ip
acypeK aen 6ijireHaiRTeH, api HMaHbiH, api acaHbm caicran Kajiy
ymiH 6ya 6ip aybi3 ce3ai aiiTa c a a y b i H a 6oaap eai, 6ipaic OHMH
G3iH aimiaH HMam>iH Syrm nopran, caKTan KaJiAbi191.
"AxaaTbi" aihyaaH 6ac TapTnaati.
TyH KapaHfbiJibiFbiH acaMbiabin KeareH MympiKTep:
"EpTen TanipjiepiMi3 acaiijibi acaKCbi ce3aep a0T. Pa66biM
JIaT neH Y33a aecen cem 6ocaTaMbi3. CeHi KHHayaaH
mapmaawK. Ei3 ceHi eMec, ceH 6i3ai 3ape3an KMJIAWH",- aen
KGHfliprici Keaai. Biaaa aiiTKaHbrnaH KaihnaaH.
K^amna KbiCTaca aa Biaajiain KOHCTIH Typi a<OK. K^oacanbrnbi
YMana aa KyHaeaiicri a3anTaywH TOKTaTnaaw. OcwHaaii
KyHaepain 6ipiHae coa MaHHaH eTin 6apa acancaH xa3ipeTi 36y
BaKip YManara:
- "Pa66biM - Aaaah" aerem ymiH raHa Safiryc aaaMaw
enTipecinaep Me?- aeai. CoaaH con 06y BaKip:
- KyHbmaH aa apTbiic aKina TOJieiiiH, OHM 6ocaT,- aeai-
Bya YCBIHBICTBI ecrireH YM3HH KYAHBIN Kerri. 6iiTKeHi,
OHMR paiibmaH KaiiTnacbiHa aSaeH Ke3i aceTin mapmaraH-abi.
Aiyna aereHae KYAKBIHBI ToiiMac cayaarep OHM eaTipin

191 P. an-Bama, 1: 406-407.


184
Mauihyp caxadgjiap
KYTWJiraHHaH, TipiaeH KyTbuiyabiH naiiaajibi eKeHiH Tycmai.
OcbiJiaHiua HMaH acojibmaa ynKeH Ta6aHflbiJibiK KepceTKeH
Eijisji epKiHfliicneH Kaybinibin, mwHaHH )KapTyuibicb[Ha
KyjiuibiiibiK eTyre actiKTW.
A3aT eTijireH aiHaec 6aybipbiH 36y EaKip
naHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) acaHbiHa epTin anapaaw. OHHH
MycbiJiMaH^ap KaTapbma Kocwjiybi yjiKeH KyaHbiin Sojiabi192.
Eijiaji Xa6aniH KeiiiH 6acKa aa caxa6ajiap CHHKTM
MAAHHARA hHacpeT eTTi. Cara H6H XaiicaMaHbin yiiiHae KOHaK
6ojiaw. Myhaacnpnep MeH aHcapjiap apacbiHaa 6aybipJiacTbiK
acacanraH Ke3ae, Binaji Xa6aiiiH A6ayJiJiah H6H
ASayppaxMaHMeH Tec Karbicaaw. Eyn 6aywpjiacTbiK eMip
6OHW acajiracTbi. Xa3ipeTi OMapabiH TycwHaa Cwpwaaa 6ojiraH
Ke3iHae 63iHe TaraiibiHaaJiraH aiijibiKTbiH acapTbicbiH 6aywpbiHa
aci6epin OTbipabi193.
IlaHFaM6apbiMbi3 caxa6anapbiMeH MycwjiMaHaapabi
HaMa3ra KaJiaii uiaKbipcaK eKeH aen Ken KenecTi. Conbmaa
6ipHeine caxa6aHbiii KepreH TyciHeH KeiiiH Ka3ipri aiiTbuibin
acypreH a3aH 6ipaybi3aaH Ka6bijiaaHabi. Eyn KacneiTi MiHaeT
en ajirarn xa3ipeTi Eijiajira Ta6wcTajiabi. OcbiaaH Keiiin Eijiaji
TaMauia acyaH Konbip aaycbiMeH KymHe 6ec peT
MycbijiMaHaapabi HaMa3ra inaKbipaTbiH 6oaabi. Amiab
EjiinicimH Ke3i TipiciHae a3aHabi ajiraniKbi KyHHeH Sacran
couFbi KyHre aewin TeK KaHa Einaji OKbiabi.
Eiaajiain ayHHeae en acaKCbi KepreHi Aruiah EamiciHin
(c.a.y.): " Y a , Einan! A3aH maKbipbin Sip ceHijmni"- 194 aeyi
6ojiaTbiH. ApaaKTbi Ejirni (c.a.y.) Eiitaji Xa6auiHai acaKew
KepreHaiKTeH: "A3amiibiJiapabin Mbip3acbi Einaji KaHaaii
SaKbiTTbi" oraH Koca "caMayab-Mya33HHHH" (a3aHinbiJiapabm
Mbip3acw) - aeihiH.
riaHFaMSapbiMbnabin oraH a3aH inaKMpy MiHaeTiH 6epyi
HcnaM ayuinaHaapbiHbin 3biFbipaaHbiH KaiiHaTbin, acbiHHHa
raai. Qyeji SacTa Kyiaapw 6ojiraH KaiiaaFbi 6ipey eHai Renin

192 P. sji-Bsma, 1:408-409.


193 Ta6awm, 3:234.
194 96y flayya, dda6, 87.
185
CaniiaK, caxadwiap
KyjiaK Ty6iHeH AaaahTbin axbiH acap caayaa. MeKKe
ajibiHraHHaH KeiiiH Eijiajiain KarSaaa a3aH inaKbipxaHbiH icepe
ajiMaraH a3yjibi aymnaHaap: "MyxaMMea a3aH maRbipy ymiH
Mbma Kapa KapxaaaH SacKa acem xysy aaaM Tannaabi Ma?"-
aen KejieMe>KaeyMeH Gojiabi. 0jici3, flapMeHci3 6acbi6aii-
abuiapawH HcjiaMHbiH apKacbmaa MymnaMa ecin,
aHHajiacbiHaaFbuiapra cwiijibi 6ojiybiH Kepe ajiMaaw. Timi
IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) Renin: "Mbma Bin ax cnaKTbi
eniKiMi acoK naKMpjiapaw KacbiHHaH Kycan raHa caraH HMaH
KejiTipeMi3. EyaapMeH 6i3 6ipaeii 6ojia ajiMaHMbi3",- aen
T3KannapJiaHflbi.
HcjiaM aymnaHflapbi Eijiajiai cnparbmaH acwn, yinTin
aceihiHaeii aceK Kepce ae, OJI ojiapawH 6yji nacbiK KbiJibiKTapbiH
uibi6biH INAKKAH Kypjibi KepMeai. OimceHi, OJI Ajuiah
EjimicimH (c.a.y.) acbiabi Jie6i3i MeH cynicneHiniairiHe, acorapbi
MapanarrapbiHa He 6ojiraH eai. OHMH 6yKLn apMaH-Tiaeri ae
ocbi. HMaH Hypbi Gonbma KyaT, naHraM6apbiMbi3awn
cymcneHmiairi SaKbiT KaiiHapbi 6oaaw. FaaaMHbiH PaKbiM
HypbiMeH (c.a.y.) Sipre 6yKia KHbiHabiKxapaw 6ejiicyre IUHH
biKbiJiacbiMeH KOHai. MaxepnajiawK acarbmaH M33 eMec eai.
HenieMe KyH Ajuiah EaniiciMeH 6ipre ac-cycw3 Kajiaw. Aaaiiaa
pyxbi XOK, KeniJii inaT-maawMaH. LLlaKbipraH ap a3aHbi pyxsiHa
ji933aT Kyiibin, acyperme KyaHbiui cbiHJiaaw.
Xa3ipeTi Einaji naiiFaM6apbiMbi3ai>iH (c.a.y.) MaKxaybi MeH
MapanaTbma KaHtuaMa peT He 6oaca aa MapKaiibin KeTneiiTiH.
YHeMi KimineiiiaairiH caKxaau. Oa: "MeH 6ap 6ojiraHbi acaii
Sip Xa6aniHMiH (3(J)HonHajibiK). Kerne raHa Kyji eaiM",- aenxiH.
Xa3ipeTi OMap: " Mbip3aMbi3aw 0 6 y BaKip Mbip3a a3aT erri"
aen xa3ipeii Binaaai -"Mbip3aMbi3" aeHTm.
MycwjiMaH KaybiMHbin ajixauiKbi a3aHinbicbi Bijianain
nanraMSapjiap capyapbi MyxaMMeaKe (c.a.y.) aereH
cyHicneHiuijiiriH tuimch aiiTbin aceTKi3y MyMKiH eMec.
HcjiaMati K;a6biJiaaraHHaH KeiiiH 6ip caxKe a e KacbmaH
aacbipaMaiiTbiH.
EKi ayHHeHin cyjrraHbi MyxaMMea (c.a.y.) aKbipexKe
axraHraHaa, KenTereH caxa6aaap chskth Kaiirbipbin MsaHHaaa
Kana aaMaaw. Aruiah EaniicimH Kexyi acyperme acapKwpan
186
Maiuhyp caxaoajiap
myarwH Terin, GMipaiH Kaimapbi KyHHin ceHyiHeH ae aywp
rami. Oirncem, MaaHHaHbiH; ap Tacbi MeH Tonwparw OHWH
eciHe Ajuiah EjiiuiciH TycipeTiH. COJI Tycxarbi xariH^a Xa3ipeTi
0 6 y BsKipaeH Bijisji 6acKa waKKa KeTyre pyKcaT cypaaw. OSy
BsKipre 6apwn:
- EH, Ajuiah Ejnuicimn xajiHtjmcw! MeH IIaiiraM6apw-
MW3awn: "MyMHHHiH en Kafibipjiw ici - Ajuiah acojibmaarw
acHhaaw" - aeremH eerireH eaiM. MeH ae ejie-ejircHine Ajiaah
acojibmaa acaHbiMaw nnaa eTKiM Kejieai,- aeai- 9 6 y BaKip:
- O, Bijiaji! Bi3re KiM a3aH maKwpaaw? - aerenae xa3ipeTi
Bijiaji K63 acacbma epiK 6epin:
- MeH Ajuiab EjmiicmeH KeiiiH euiKiMre a3aH HiaKbipa
ajiMaiiMWH, - aeai.
Eijiajiain aawcKa KeTKeHiH KanaMaii, KaHiua aci6epMeyre
Tbipwcca aa xa3ipeTi Bijiaji:
- Ya, 0 6 y BaKip, pac, ceH MeHi KyJiabiKTaH KyreapabiH.
Erep MeHi 03iH, ymiH a3aT eTKeH SojicaH,, OHaa ajiwn KaJi. AJI,
erep AjuiahTbiH pH3ajiwrwH K03aen caTbin ajiraH 6ojican,
epKiMe aci6ep, - aeai.
Xa3ipeTi 3 6 y EaKip pyKcaT 6epreH con Xa3ipeTi Bijian
Xa6aniH IIIaMra 6apwn, HcjiaM TywH KOKKe KOTepin, 6ipHeme
corwcKa KaTwcrw.
IIIaMaa acypreH Ke3mae 6ip Tyc K e p i n , MaaHHara Keaai-
naHraM6apwMbi3awH; Ka6ipimn KacwHaa xasipeTi XacaH MeH
XyceiiHai Ke3aecTipin, AjuiahTbm CyiiiKTi Enmici MeH (c.a.y.)
6ipre e-ndsreH Tarri KyHaepai ecKe anaw. QjieMaepain
riaaHuiacw (c.a.y.) aynneaeH 03raHHaH COH, MaaHHaaa a3aH
uiaKbipMaraH eai. FanaMHWH paKWM HypbiHaH (c.a.y.) KeiiiH
a3aH uiaKwpyra TaraTw aa acemeai- Girncem, a3aHaarw
"auihaay aHHa MyxaMMaaaH Pacyjiyiuiah" (MyxaMMeaTiH
Ajuiah Enmici eKeHairiHe KyaaiK eTeMiH) aereH ceiiaeMai aiiTa
ajiMaii ipKinin KanaTWH. /Jaycw mwKnaii K©3 acacbma 6yjibirwn,
aaKTapbiHWH SywHbi 6ocan KeTe SaparwH.
riaiiFaM6apbiMbi3abm "MeHiii ayHHeae HicKereH eKi
paiixaHbiM" aereH HeMepenepi XacaH MeH XycaiiiHHin
OTiHimiHeH KeiiiH, conrw peT MaaHHaaa a3aH uiaKwpyra 6eji
6yaw. K©3iH KOKKe Kaaan Typwn, 6yKui acaH ayHHeciMeH
187
CarpiaK, caxa6anap
Te6ipeHTe a3aH inaKbipabi. EyKui MsaHHa Ajuiah EjmiiciHe
(c.a.y.) aereH carbmbiniTbi acanrbipTTbi. EJI Tyreji Keinere
mbiKTbi. Ajuiah PacyjibiHbiH Hypjibi eMipiH ices anaapbiHa
enecTeTin, SapimH eT acyperi enacipen erijie acbmaabi.
IlaHFaM6apbiMbi3 KaHTa Tipinin Renin, Einanre a3aH
inaKbipTKaHflan 6ojiflbi. OJI KyHi Ke3me acac ajibin HMFM
ceaKijiaeMereH Tipi acaH KajiMa/ibi'95.
KaHaan HMaH! Tanrajiapjibiic cyiiicneHmijiiK! AaaM3aT
TapHXbmaa xa3ipeTi MyxaMMeaTeii (c.a.y.) MyHinaMa
cyiiicneHmijiiKKe He SojiraH eni6ip acaH acoK.

-k-k'k'k'k'k'k

195 P. ari-Eama, 1:414-416.


188
Maiunyp caxadajiap

C a H A H6H O m h p

"}KdHHammbin m3h,zuuk HUZMemmepm emKiutui dyuuede


mysecKiM Kejmeudi".
(CaHfl H6H OMHP)

Ap^aKTbi EjimimH (c.a.y.) TapSne MeKTe6meH eTKeH caniiaK


eaxaSajiap acypreH Hcepjiepinae eji-5KypTTbiH 6aKbiTbi yniiH Kyrn
HCYMCAFLBI. Era ayHHeae SAKBITKA aceTyain HCOJIMH i3aeai.
AjuiahTbiH pH3ajibirbiH any xanbiKTbin pH3ajibiFbraaH eTeTimH
acancbi 6ijireH eaxa6anap esaepi yrniH eMec, e3reHi nyncapy
McojibiHaa eMip cypai. MyHbi ojiap aaaMsarrbiH ApaaKTbicbiHaH
yiipeHfli. ©imcem, OJI (c.a.y.):
"dpOipitf Mcuiiubidau otcayanKepcitidep. Eapiuan da
qapaMasbiffa Jfcayanmbicbufdap. EJI 6aciubicbi - qapaMasbma
OKayanmbi. Ep adaM — om6acbWbiff 6aciubicbi. OJI om6acbma
DKayanmbi. dueji - epinbf yuimtf 6actubicu, Memuizme otcayan-
mbi. K,bi3Memiui - Mbipiacbinbin MOJi-MyjiKiuitf 6aciubicbi,
uenizine oicayanmbi. Bp^aucbiij otcayanicep, 3p6ipii\
hppoMazbitfa OKayanmbicbitfdap, "m - aen, ap6ip aaaMHbiH
e3iHe 6epijireH MmaeTiH aaan opbmaaraHaa raHa noraMHbin
cajiayarrw r y M b i p KemeTiHiH aiiTicaH eai. Ajuiah EjimicimH
(c.a.y.) ACAHKHAP caxa6ajiapbi OHWH Syraji aMrKaHaapbiH
KeyaejiepiHae acaHbi 6ap Ke3aepiHae OMipjiiK aacTypre
aHHajiawpyra rapbicbin SaKjbi.
Ocbmaaii acapbiK 5Kyjiaw3aapai>iH 6ipi - Cana H6H O M H P
9JI-5KyMaxH. OJI XaflSapabiH ajibmybiHaH 6ypbiH HcjiaMaw
Ka6buiaan, Aruiah EjimicimH Hypjibi aspic ajiKacbma KOCbuiati.
HMaH inep6eTiHe 6ac KoSraH Cana MeKKeaeri MympiKTepain
a3a6biHa oaaH api inbiaaii ajiMan, MaaHHara KOHHC ayaapaw.

196 Eyxapii, /Ky.Ma, 11.


189
Canjian, caxadajiap
BapwH acojitraa acpicaraH OJI 6yKi.II inaiiKacTapaa yjiKeH epjiiK
Kepcerri.
Xa3ipeTi Can/i MbiKTbi KOJi6acuibi 6ojiaTbiH. HapMyK
coFbicbiHfla 06y YSafiaa HSH >Kappax (p.a.) xajiH(J)a OMapaan
(p.a.) KOMeK cypaabi. XajiH<j)a MMH a/jaMra TaTbipjibiK TepT
a^aMAbi aciSepfli. Eyjiapflbin apacbiH^a CaHA H6H O M H P ae Sap
efli. BH3aHTHHJibiKTapra Kapcw SojiraH cypanbui HapMyK
uiaHKacbiHAa xa3ipeTi CaHA yjiKeH KahapMaHflbiK neH
acaHKHapnbiK TaHbiTTbi.
Cana H S H O M H P - Ke3i KapaKTbi, napacarrbi Sacrnw, azii-
jieiTi caacaTKep api MairrajiMaH annjiOMaT. nanraMSa-
pbiMbi3AHH cy4«J)aAa TapSnejiereH caxaSajiapbiHbm 6ipi
CaHATbi 6oiibiHAaFbi TaMaina KacHeTTepme opaii xajiH<})a OMap
XyMycKa aiciM e T i n TaraiibiHAaAbi. EacTanKbi.ua Cana SyraH
KapcbiJibiK Sijiflipce jxe, xa3ipeTi OMap Soii SepMeai. KbicKa
yaKHTTbiH imiH/ie OJI xajibiKKa 03iH cynflipe Sijifli. EacnibiJibiK
MinfleTin aSbipoiiMeH aTKapaw. XanbiKTbiH MyH-MyKTaacbma
KyJiaK acbin, ajici3aepre KaMKopjibiK Kepcerri. Timi MycbuiMaH
6ojiMaFaHflap/ibiH e3i OHWH SacnibuibiFbma A 3 h pn3a SOJIAW.
OMap OapyK 6ipae Cnpnara COKTM. KanaHbiH
cojiTycTiriHaeri XyMycTaH 03i TaraiibiHAaFaH ccmM/ii aKiMfli
Keprici Kejifli. MaKcaTbi: OKiMiHin acaFflaiibiH api xajibiKTbin OJI
Hcaiijibi oiibiH Sijiy eai. XariHcjjaHbin Kajiara KejiremH ecTireH
xajibiK ryreji acHHajiflbi. Xanncjja ojiap^aH: "Ya, XyMyc xanKbi!
OKIMFLEPINI3 KaJiaii.? OraH pn3acbi3Aap Ma? O J I acaiijibi airrap
KaH^an inaFbiMflapbiHbi3 Sap?",- aen cypa^bi.
XajibiK acannbi pn3a eKeHfliriH, SipaK TyciHSereH KenSip
acaraaiijiapFa SaanaHbicTbi marbiM^apbi SapbiH 6ijiflipai.
Xa3ipeTi OMap uiatbiM/iapbiH aiiTyjiapbiH Tanan erri. Onap:
- TanepTen MiHfleTme epTe KejiMeiifli. TipminiK Kbi3ran
Ke3^e SipaK Kejie^i,- Aeai. XajiH<j)a OMap:
- Ey^aH SacKa KaHflaii yjiKeH KeMinijiiri 6ap? - fle^i.
- Kern KapanraHHaH KeiiiH eniKancbiMbOflbi KaSbiJiaa-
Maiiabi. Op aKfla Sip KyH TayniriH^e 6i3 OHM Kepe ajiMaiiMbi3.
Keii Ke3^epi ecmeH T a H b i n , KyJian Kajiaflbi, - aen SyKiji
niarbiMflapbiH T i 3 S e K T e f l i .

190
Maiuh yp caxa6ajiap
ByKapaMeH acyjflecKeHHeH KeiiiH xajiH<j)a OMap ©MHpfli
KacbiHa maKbipTbin ajibin 6yji marbiMflapflbin ce6e6hi aceKe-
aceKe cypaflbi. Opi IRNIHEH "AjuiahbiM, Cana H6H O M H P acaiinbi
MeHin acaKcw ofibiMflbi acarcraHra mbirapa KepMe", - aen flyra
eTin OTbipflbi.
AHTbiJiraH HiarbiMflapflbi TbiHflan 6ojiraH con Omhp 6aii-
cajiflbi KajinbiHfla:
- OMap, Heri3i Synapflbi airryra 3ayKHM acoK. Anaiifla
HiarbiM Sojibin xycKemuKTeH MeH ae aMajicw3 aiiTaMbiH.
MiH^eTiMe KemipeK 6apybiMHbin ce6e6i, yiifle Kbi3MeTmiM
acoK- OiiejiiM HayKac, yii acyMbicTapwHbin Ke6iH e3iM icreiiMiH.
Tan aracbiMeH epTe Typwn KaMbip auibiTbin, HaH nicipeMiH.
BajiajiapbiMHbin Tanrw acbiH iniKi3in 6ojiraH con, flapeTiMfli
anbin, xajibiKTbin ajiflbma uibiraMbiH.
TyHfle euiKiMfli KaSbumaMaiiMbiH. OiiTKeHi, KyHflisiMfli xa-
jibiKKa, ryHflepiMfli KyflipeTi meKci3 AjuiahKa apHaiiMbiH.
AKfla 6ip peT nibiKnaybiMHbin ce6e6i: Kbi3MeTuiiM 6OJI-
MaraHflbiKTaH KHiM/iepiMfli e3iM acyaMbiH. AybiCTbiparaH 6acKa
KniMiM fle acoK. KmMflepiM KenKeHine, xajibiKTbin apacbma
uibira anMaiiMbiH.
Keii Ke3flep/ie ec-Tycci3 Tanbin KanybiMHbiH ce6e6iHe
KejiceK: MeKKeniKTep XY69H6ti flapra acKaH Ke3fle, MeH con
acepfle efliM. MympiKTep OHH flap aranibma 6aiijian: ©3inHin
KyTKapbuibin, opHbina MyxaMMeflTin acbinraHbiH Kanap Ma
eflin?- flen ycbiHbic acacaflbi. Xy6aM6 6acbraa TOHreH KaTepre
KapaMacTaH: "AjuiaiiTbin araMeH a m eTeiiiH, MeH 03 6ana-
maFaMHbin KacbiHfla OTbipraHbiM GbiJiaii TypcbiH,
MyxaMMeflTin aarbma TiKeHHin KaflanraHbiHa fla Ken6eiiMiH", -
flereHHeH KeiiiH, " Y a , MyxaMMefl!" flereH flaycbiMeH acnaHflbi
acanrbipiTbi. MympiKTep OHM nieiiiT KbiJiflbi. MeH MyHbi Kepin
Typbin KOJI yuibiH 6epe ajiMaflbiM. ©KiHiniKe opaii, OJI Ke3fle 3Jii
MympiKTepflin KaTapbiHfla efliM. Ajuiah Tarajia ocbi KYHSM
ymiH MeHi eniKainaH fla KemipMec flen Karrbi KaiirbipraHbiM
coHinajibiK, coHflan Ke3fle ec-TyciMfli 6ijiMeii Tanbin KanaMbiH,-
flen inarbiMflapflbin 6apine acayan 6epfli.
OkIM fle e3i, TaKya fla 93i CanflTin acaya6bm ecTireH OMap
Tyjia 6oiibi nibiMbipnan:
191
CaijJiaK, caxadajiap
"AjiJiahtiM, aypbic neiiijiiMfle Mem acaHburmaabiH, MHH aa
6ip uiyKip", - aeai- )KHHajiraH acypT Ta CANA H6H OMHPAIN
acaHKemTijiiriHe TaHKajibin, K63 acacTapbma epiK 6epai197.
/iyHHemH eTKiHmi cajiTaHaTbma ajiaaH6aii, xajibiKTbiR
Hrijiiri yiuin ryMbip KemKeH caxa6ajiapabiH 6ipi ocw xa3ipeTi
CaHfl e^i. OJI SKIM 6ojibin TypraH Ke3ae xajm<j)a OMap aji-Oa-
pyK XyMyc xanKbiHbiH immaeri KeaeH-KeM6arajiaapabiH
Ti3iMiH acacayabi aaaMaapbma Tancbipabi. TlaKbipjiapabiH Ti3iMi
aca3buiraH napan xa3ipeTi OMapra aKeaimn Ta6bic eTinai.
Ti3iMHin em 6acbmaa CSMJX H6H OMHP eciMiH KepreH OMap aH-
TaH 6ojiflbi. BsjiKiM, arrac mbirap aereH OHMCH:
- Byji icaii Cana H6H OMHP?- aen cypaabi.
- Ya, MyMHHflepaiH aMipmici, 6yji 6i3ain afciMiMis,- aereH
acayanTbi ecrireHae xajincjm TanaaHbin:
- CeHaepaiH aMipjiepin Keaen Me? - aeai.
- Ha, OJI Keaen. Kojibma He rycee 6apm Keaen-KemniKKe
TapaTbin 6epe caaaabi, - aeai aaaMaap.
MyHbi ecTireH xajiH(J)a KO3 acacbma ne 6ojia ajiMaaw.
Xa3ipeTi OMap aKiMmin TypMbicwH Ty3eTyai oitnan, 6ip ejmii
apKbiJibi oraH MHH aHHap aci6epTKi3eai. Oa emnire:
- MeHeH oraH ayraii-ayraH cajieM airr. Byji aicmaHbi
MyMHHaepain aMipmici 63 K;aaceTiH,e acyMcay ymiH aci6epai ae,
- aen Tanewpabi.
Ejirni XyMycKa 6apbin aMaHarrbi SKiMre Ta6bic erri. Cana
H6H AMHP MyHmaMa Ken aiynaHbi Kepe cajia mombmraHaaii
"HHH3 JIHJIJIAHH ya HHHS HJISKIIH paacnyytf' (LLIbmabirbmaa 6i3
6apiMi3 AjuiahKa T3h6I3 acaHe oraH KaiiTa opajiaMbn) aereH
ayraHbi OKbiabi. CanaTbiH 6yji xaaiH KepreH aiiejii Kiacbma
Kejiin:
- He 6on ^ajiaw, Koacanbrn? XajiH(J>a OMapra 6ip Hapce
Sojiabi Ma? - aen cypaabi.
- >KOK, oaaH aa S e T e p . flyHHe MeHin 6acbiMa mynjiiryae,
manbiparbiMa a3rbipymbi SyjiiK Kejiai, - a e n a n e j i m e acaraaiiabi
aniTbi. OJI aa 6yji aiynaHbi KajiaraH a c e p m e acyMcayra
6ojiaxbiHbiH aiiTKaHHaH K e i i i H , xa3ipeTi Cana 6yji n a p a c b i a a H

197 XujiHmyjib-synun, 1:245-246.


192
Mauihyp caxadajiap
6ip THHH KaJiflwpMaii, Keaefi-KenmiKKe cabana eTin TapaTbin
aciSepai.
Aionajiapflbi Teric TapaTbin aci6epreHme aneni
peHaciijKipen:
- KiniKeHe 6o;ica aa 63ine Kanflbipbin, icaaceTiMi3re
acyMcaeaic SojiMac na eai? - aerenae, xa3iperi Cana:
- ^aHHaTTbin M3nrmiK HbiFMerrepiH eTiciHmi aynneae
TyrecKiM KejiMefiai, - aen, esmiH aKbipeTKe aereH ceHiMiHin
uibiHaHbiJibirbiH KepceTKeH eai.
XnacpaHbiH KbipKbmuibi acbuibmaa Manrijiiic eMipre aT-
TAHRAH Cana H6H OMHP eiimn aaan KBI3MET ATRAPRAH acepi
XyMycTa acepjieHai198.

* * * * * * *

198 ycdyn-saBa, 2:311-312.


13- 304 193
CaijJiaK, caxadajiap

0 6 y 3 a p p 3Ji - FH^apn

"Annan 36y 3appsa MeuipiMiH Jtcaydbipcbw! OJI 3KOJISW3


.-ycypin, oicambvi omip cypin, otcajisbi3 K,aumuc 6onadbi".
(Xaanc)

A3AH MAKWPWN KONRAH UIMH aTbi )KYHAY6 H6H >KYH9A3


6onraHMeH 8 6 y 3app pybiHbin KbnSa api acayacypeic aaaMbi eai.
KapauFbuibiK Ke3eniHae Kepyenaepain acojibiH TopyMeH aTbi
iiibiKKaH-abi. >KOJT Topy Fufyap pybiHbiH aTa KaciSi eai. 0 6 y
3appain aTbm ecTireHae ynKbiaarbi aaaMaap mombin ojmaTbiH
GonraH.
0 6 y 3app KyHaepaiH 6ip KyHiHae KypT e3repin, aeon Topy
KaciGiH TacTan, haHHtJmK ainm KaSbiJiaaabi. HenaM aai nafiaa
6o;iMaraH Ke3ain 63iHae AjuiahTbTH acojibiHa TycTi. CoHbiMeH
KaTap 0 6 y 3app aohnnnaHbiH; aayipnereH Ke3iHae ae riyTKa
Ta6biHyabi epci caHan, acaTca-TYpca aKHKairbi i3aeyMeH
6ojiraH apaSTbiH aTaKTbi uiaiibipbi eai.
OJI Ke3enae McjiaMHbiH Tapanybi acacbipbiH Typae acypin
acaTKaH. CoraH KapaMacTaH COHFU naiiFaM6apai>IH aTbi
MeKKeaeH 6acKa Ken acepaepre aceTKeH-ai. Kynaraap
SoaFaHHbm 6ipi - Fn<|)ap pybmaH uibiKKan G6y 3app.
)KapaTbiJibicbiHaH oyecKOHJibirbi SacbiM OSy 3app COHFM
nanraM6ap nibirbinTbi AEREHAI ecTireH con, OHM Kepyre
HHTbiKTbi. Eyn xa6apabin, aHbiK-KaHbirbin 6ijiy yinm Saywpw
YHaiicTi MeKKere aci6epin, oa acannbi Ke6ipeK MSJiiMeT
OKCJiyai yKbiman Tancbipaaw.
YHSHC 6aybipbiHbm aiixybiMeH MeKKere 6apwn, OHaa
naiiFaM6apbiMbi36eH Ke3aecin ceiiaecKeH eon Kanxbin Kenai.
0 6 y 3opp iHiciHeH KepreH-SiareHaepiH cypaii 6acTaabi.
CoHaarbi YiiancTiH acaya6bi:

194
Maiuhyp caxadajiap
"MeKKere 6apflbiM, AHTKAH AAAMTIHMEH KE3FLECTIM. OJI
xajibiKTbi TeK HcaKCbiJibiKKa maKbipbin, acaMaHflbiKTaH ayjiaK
6 o j i y r a yHfleiifli, aflaMrepmijiiKTi yarbrcflaHflbi.
XaibiK OHM "maiibip, cayerefi, CHKMPIHM" aen aTan 6epefli
eKeH. KepinKejiflin TajiafibiH TbinflaflMK KOH, OHWH AIITKAHM
cayerefijiiKKe TimeH yKcaMaiiflM. IUaiiMp fleam fleceM, oraH
aa KejiMefifli, afiTKaHflapw 6i3 6ijieTiH ejienHeH Myjifle 6acKa.
CnKbipmbi fley fle rimi KHCbiHCbi3.
KbicKacw, xa3ipeTi MyxaMMeflTin (c.a.y.) TypanbirbiHa
K63iM aceiri. OraH najieH-TyreH flen KiH3 TaKKaHflapflbin e3flepi
eTipiKiui".
Mbin ecTireHHeH 6ip KepreH apTbiK. OSy 3appfli YHaMcTin
aiiTKaHflapw KaHaraTTaHflbipMaii, OHM 63 K63iMeH TaHbin
SijiMeinmiie Kenijii epeKnin, aKbipbi ayecKoiiJiMFM acenin, e3i
Sapbin Kepyre 6eji 6aHJiaflbi.
Baybipbi a6aH Gonybin, EIITKEHI, NAHRAM6APMMM3FLBIN
SKejireH acapbiK HypbiH ceHflipyre TbipbicKaH MympiKTep
MycbiJiMaHflbiKTbi Ka6biJiflaraHflapflbi a3anTan, KepiHreH acepfle
coKKbira acbirbin canaTMH acarbiMCbo aflerri KOJiflaH
acKMHflbipbin oTbipraHMH ecKeprri.
3 6 y 3app Heme KyH KeHe3eciH KenripreH anTanTH mejifli
acypin eTin, MeKKere acerri. KaJiara KenreH Germ/ie TiKeneii
Kar6ara TapTaflbi. AiiHajiacMHflarM aflaMflapra anTapbuia
Kapan, anaKTan, apflaKTbi nanraMSapbiMbOflbi (c.a.y.) i3fleyMeH
Sojiflbi, 6ipaK TaHbiMbiraHflbiKTaH Ta6a artMaflbi. ^KyprraH
cypayra fla 6aTMJibi aceraefli. OiiTKeHi, 6aybipbi aiiTKaHflaH,
MeKKefle MycbiJiMaHflap MeH MympiKTep apacbiHflarbi 6tiicnec
Kypec cbipTTaH KaparaHfla-aK GaHKanaTbiH.
OcbiJiaiima OH 6ec KYH erri. ITaHraM6apflM Ke3flecTipe
ajiMaflbi. 0 6 y 3appflin a3birbi fla Taycbuibin, TeK KaHa 33M33M
imin KyHejiTTi. 06ipacin, THTMKTaii 6acTaflbi. KyHflepflin 6ip
KYHIHFLE K,ar6aHbin KacbmaH ©TIN 6apa acaTbin Xa3ipeTi OJIH
OHM K03i majibin Kanaflbi:
- MbiHa 6anryc y3aK aconflaH KeJireH Mycanip-ay, cipa - flen
Ky6ipjiefli.
MyHbi ecTireH 0 6 y 3opp 6acbiH KOTepin:

195
CaHJiaK, caxaoajiap
- Ha, acojiayiiibiMbiH, ajibic acojiaaH KejireH acaiibiM 6ap,-
aeai. Xa3iperi GJIH:
- OHFLA acyp yiiiivmre, KOHARBIMBI3 6OJI,- AEN 9 6 Y 3appai
yftiHe epTin anapbin, Kyreai- BipaK, eKeyi AE 6ip-6ipiHe CAKTBIK
acacan, OJI TYHI ACAN amnaabi.
Tan ATKAH COH Q 6 y 3app xa3iperi MYXAMMEATI (c.a.y.)
i3aey ymiH Tarbi aa Kar6ara 6apaati. KeareH-KeTKeHre Kapan,
apjii-6epjii acypyivieH KeniTi 6aTbipaabi. BipaK ein6ip aepeK
>KOK.
Cajibi cyra KETIN OTbipraH OHMH acaHbma Tarbi aa Xa3ipeTi
BAN Keaeai.
- Qjii Kafiaa KeTepinai 6ijiMeii oTbipcbin 6a? - aen cypaftau.
- Ha, aan cojian, - aeai 3 6 y 3app.
- OHaa 6i3re acyp, MeiiMaHbiMbi3 6oa, - aen, Xa3ipeTi OJIH
Tarbi aa KOJiKa caaaaw. >Koaaa Kejie acarbin KOHaFbmaH
KanaaH, He MaiccameH KearemH cypaiiabi.
3 6 y 3app:
- Erep eniKiMre Tic acapwn aihrcaHTbiHabirbiHa ce3 6epcen,
aHTaiibiH,- aeai-
Xa3ipeTi Qjinain yaaeciH aaraH con 3 6 y 3app oraH
canaptiHbiH MaKcaTbiH TyciHaipe 6acTaaw:
- MeH Fnijiap pybmaHMWH. Ocw MeKKeaeH aKbip3aMaHHbin
nanFaM6apbi nibiKrw aen ecTiaiM. Coa aaaMFa acoabiFaiibiH aen
Keain eaiM.
0 6 y 3appaiH MAKCATBIH YKKAH acac caxaSa OJIH Ke3aepi
KyjiiMaen:
- CeH Typa acojiaw Tarrrbin, KyaHbiuiTbiMbiH. MeH Ka3ip
PacynajuiahKa 6apa acaTbipMbm. CeH ae i3iMHeH acypin OTbip.
MeH KipreH eciicreH ceH ae Kip. HbicaHanm acepre aceTKeHiiie
ocbuiafi 6enTaHbic Kiciaepine acypin 6apaMbi3. Erep ajiaa-
acajiaa acojiaii caraH 3HHHbi THeTmaeii 6ipey Ke3aece KaJica,
eHKeiiin, Ke6iciMai Ty3eTKeH 6ojiwn 6 e a r i 6epeMiH. A a , ceH
MaraH KapanjiaMaii, Tin-riKe KacbiMHaH eTe nibiK,— aeai-
Ceirrin eKeyi yiiaeH uibiKTbi. Xa3ipeTi Ojinain i3iMeH
acypin OTbipbin, 0 6 y 3app aMaH-eceH MyxaMMearin (c.a.y.)
KysbipbiHaH 6ip-aK mbiraaw.
0 6 y 3app KipreH 6eTTe:
196
Mauih yp caxa6ajiap
- AccajiaMy ajiaiftcyM (AjuiahTbiH paxMeri caraH acaycbm),
ya, AjuiahTbiH Pacyjibi! - aeai.
CYHIKTI OaHFaMSapbiMbis:
- Y a anaHKyMyc-cajiaM (AjuiahTbiH paxMeri caraH aa
acaycbm), - aefli
HcjiaM TapnxbiHfla Gyjiaiima caraeM 6epreH TyHrbim aaaM -
ocw xa3iperi OSy 3spp. Co/iaH Sacran ocbijianma cajieM
6epin, acayan any aaeTKe aHHajiflw199.
AnaMiarrbiH apnaKTbicbi - MyxaMMeji (c.a.y.) AjuiahTbiH
COHFW ami, HMAHHHH mapTTapbi acafibrnfla eraceii-TeraceHJii
6aaHaan 6epreH con Q 6 y 3app COJI acep^e K9JiHMara TiniH
Kejrripin, MycwjiMaH aTaHaflbi.
HMaH KejiTipin, MycbiJiMaHflbiKTbi Ka6buinaraH 9 6 y 3appre
apaaiibiM caKTbiKTbi ycTaHaTbra MyxaMMeji (c.a.y.) Mbma^aH
ycbiHbic aHTTbi:
- EH, 8 6 y 3app! CeH 93ipre 6yji ic Typanw ACAH Sajiacbma
T i c a c a p y m w 6 o j i M a . Ejiine icaiiT, acaKCbuibiKTbi acapmi e T y r e
acbiKna. ^iHiMi3fli auibiK TapaTyra JKapaTicaHHaH acapiibiK
anraHbiMflbi ecTireH KyHi jcejiepcin.
TojiKbin, acyperi KyaHbmrraH jiynijmereH 3 6 y 3app:
- Ya, Pacyjiajuiah! CeHi xaK naiiFaM6ap peTmae aci6epreH
Ajuiah TaranaHbiH aTbiMeH a m eTeMiH. MeH 6yn acaihrbi
MympiKTep apacbiRzia auibiK Typae acapnajiaMaii KOHMaiiMbiH,-
neni pg. yiijieH mbiFbin, ^ar6ara Kapafi 6eT aji^bi. COJI acep^eH
SyKiji Mympiicrepre ecTipTe:
- Ya, KypanbimTap!
MeH AiuiahTaH 6acica TaHipimn acoic eKeHflirme,
MyxaMMeji (e.a.y.) OHMH Enmici eKemuriHe KyaMm! - aen
aaybicTaflbi.
O p H H e , MyHbi ecTireH MympiKTep Kapan KariMa/ibi. Tapna
6ac cajibin, 3 6 y 3app/ii KaH-acoca KbiJiwn, coKKbira acbiKTbi.
Erep COJI c a i r e (ajii MycbuiMaHflbiKTbi Ka6bnmaMaraH) xa3ipeTi
A 6 6 a c Kepin, OHHH FHtjjap pybmaH eKeHiH, rn^apjiapflbm
IIIaMFa 6apap cayjia acojibiHbm neci eKeHiH ecKepTnereH^e,
MympiKTep 3 6 y 3appai ejrripyneH TaHbm6aHTbiH.

199
P. sji-Bsma, 1, 116.
197
Canjian, caxadajiap
Ajiaitqa HMaHHaH KyaT ajiraH xa3ipeTi 0 6 y 3appai COHHJI
a a, COKKH fla TOKTaTa ajiMaaw. EciH acna cajibin epTenme Tarbi
aa Kar6aaa AjuiahTbiH; 6apjibirbi MeH 6ipjiiriH, ITaHFaM6apflbiH
xaKTbirbiH aiiTbin, acap cajiabi. MympiKTep cay-TaMTWFbiH
KajiatipMaii aypenece ae, OJI aiiTKaHbiHaH KaHTna^bi. Byji acojibi
aa xasipeTi A66ac apajiacbin:
- HeTKeH acaybrscbmaap! FwcJjap pybiHbiH aaaMbrn ejiTipin,
OCH KyHflepiHui e3jiepine Ken Kepin OTbipcbmaap Ma?
FH([)apjiap cay^a acojibiH acaywn TacTaca, He icTenciimep?! -
FLEMEREH^E Mynrpi KTepain KOJIBMAH MepT 6ojiyw MYMKIH eai200.
OCM OKHFA^AH KeiiiH 0 6 y 3app MaaHHara ACAKBIH
opHanacKaH Fn(j)apra KaiiTa oparmbi. EjiiHe opajia cajiwcbiMeH
xaic ainai TapaTyra biHTa-nibiHTacbiMeH Kipicin Kerri. OHWH
ce6enKepjiiriMeH aHacbi, 6aywpw acaHe pyjiacTapbiHbm
acapTbicbi HcjiaMAbi Ka6b[Jiaaabi 20 '.
XnacpaHWH ajiTbmnibi acbuibma aeniH coHfla Sojibin, Eaaip,
Yxya, XanaeK uiaHKacTapbma KaTbica ajiMaflbi. OaaH KeiiiH
MAAHHARA KOHMC ayaapabi. AaaM3arrbiH apaaKTbicbi, cyftiKTi
Ejiinimn (c.a.y.) KacbmaH 6ip ejii aacbipaMa/ibi. TyHHin 6ip
yaKbiTbiHa aeiiiH Om>m KacbiH^a Kajibin cyxGarrapbma
KaTbicaTbiH. OJI Ajuiah Ejimicimn KacbiH^a Sojibin, OraH
Kbi3MeT eTyfli aynneae SapjibiK HapceaeH apTWK KepeTiH.
Aruiah Ejiinici EJIIM TECERIH^E ACAXKAH KE3IHAE YHEMI acaHbmaH
KeTnereH caxaSajiapawn apacbmaa 0 6 y 3app a a 6ap
6ojiaTbiH202.
Ajuiah EjimiciH (c.a.y.) napyana^aH cyiiai. Eyn ce3iMiH
IlaHFaM6apbiMbi3Fa: ">Kai<cbi KepremHe aereH a a a M acyperimH
cyiiicneHmijiiKKe MymnaMa TOJIW 6ojiaTbiHbiHa TaHbipnaiiMbiH.
MemH, acyperiM a e Annah neH OHMH EjnniciHe aereH
Maxa66aTKa T O J I H " , - aen Te6ipeHe aceTKi3eai. CyincneH-
inijiiriMeH noca OraH MoiibiHcyHybi aa nieKci3 eai.
Eip peTmae Ajuiah EjiuiiciHeH (c.a.y.) e3me MeMJieKerriK
Kbi3MeT 6epyai eTiHai.

200 fl. 0Mip3aKKbi3bi, AdaM3ammbihf acbui ma.vci Myxauued (c.a.y.)


nauga.u6apdbin ouipi, Mexxe Ke3ei[i, AuMaTti, 2003, I.T, 157-160.
201 ycdyii-ga6a, 5:187; Byxapw, uanaxfiif): 82.
202 Mycnad, 5:16.

198
Mauihyp caxaOajiap
OpiciMHiH; SoHHHflaFW KaSuierrepiHe uiaKTan ic Sepy^e
cyHFbiJianbiK TaHbiTaTHH ITaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oraH 6yji
Kbi3MeTTin acyri aybip eKeHfliriH, aTKapa ajiMaca aKbiperre
eceSi KaTan 6ojiaTbiHbiH ecKepni. 0 6 y 3app pa Ajuiah
Ejiinicimn KeyeciHe 6ac nin, eTminiiHeH Sac TapTTbi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oraH Sip^e:
"Cemn Kbi3MeTin sKiMflepain Kbi3MeTmeH KeM eMec.
Ojiapflbin KbiJibim apKbiJibi acacaiiTbiHbiH ceH aKbiJibiHMeH
aTKapacbin"203 AEN, apiciMHin KoraM/iaFbi OPHMHMH; ap Typjii
6ojiaTbiHbiH, ap6ip aaaMHbiH 63 Ka6ijieTiHe can ic 6mpy
KepeicririH aTan KeTKeH efli.
0 6 y 3app biHTbira rauibiK Sojibin, HIMH KENIJIMEH
KaGbijiflaraH xaK flrnre Kyjiaii SepijireH acaHKeurri 6ojiaTbiH.
OHMH; 6yji KacneTiH naHraivi6apMMM3 pa acaiccbi 6ijieTiH.
M H K;AHHATAP aca3 KyHflepimn 6ipi... MycbiJiMaH acKepjiepi
TaSyK acopbiFbiHa a3ipjiiic ycTiHfle. 3 6 y 3app ae acopbiKTbiH
KaMbiH acacaflbi-
Tyneci icapi SojiraHflbiKTaH acacaKrajiraH acKep^eH apira
Kanbin KOHflbi. He KbiJica pa TyiieciH acbiJigaM acypri3e ajiMaflbi.
Apa KauibiKTbiK ay^eM acep y3an Kerri. Eyji TycTa KeflGip
aaaMflap aprypjii cburrayjiap a i m m , acepbiicraH Kajibin KOHraH
eai.
Ta6yKKe acaKbiHflaraHfla MycbiJiMaH acKepjiepi 6eji cybiTy
ymiH Sip acepre aiuipanpbi. K^ajibin KoflraH apaupap acaiiJibi ap
Typjii anriivie nibira 6acTaflbi. KejiMereHjjepfliH apacbiHaa 0 6 y
3app ae 6ap eai. OHMH KejiMeii KAJIRAHBIH NAHFAM6APBIMM3FA
AIITKAH KESFLE "OHM NO3FAMAIMAP. Erep 6ip acaKCbuibiFM Sojica,
Aruiah 6i3re aceTKi3e,zii",- aefli.
Tyc aneTiHjie y3aKTbi 6apjian TypraH Kapaybiji "AHa acaicra
acajiFM3 apau. 6i3re Kapafi Kejie acaTbip" aen xa6apjiaflbi. Ajuiab
Enmici: "EajiKiM, 6yji 0 6 y 3app uibirap, 6HMH; COJI 6ojiybm
KajiaiiMMH",- aefli. Caxa6ajiap Kyin cana Kapan KiM eKeHiH
Kepyre acbiKTbi. A K M P M acajiFbi3-acaay pa Kejiin acerri. OJI 0 6 y
3app eai.

203 Acpyc-ca 'adam, 3:194.


199
Canjian, caxadajiap
Tyiieci a6aeH 6ojiflbipbin, acaTbin KajrraH con SYKIJI acyrm
apnacbma canbin, acanrbi3 e3i men aanaaa am, cycbi3 TapTbin
orapbin, ejifliM-TanflbiM aereHae acKepjiepre >KeTKeH eai.
Ajuiah Ejimici OHH Kepin KaTTbi Kyanaibi:
"Ajuiah 0 6 y 3appra MeiiipiMiH acayabipcbm! OJI acajirbi3
w _ •204
acypin, acajiFhi3 eMip cypin, acajiFW3 KaHTbic oojiaflbi , - aeai .
Q6aeH mapman-majiabiKKaH 0 6 y 3appra IlaHFaM6apbiMbi3:
"Ya, 0 6 y 3app! MaraH Renin aceTKeHre aenmri 6acKaH ap
KaaaMbin ymiH Ajuiah 6ip RyHanai RemipciH",- aen TineR
Tiaeai205.
naHFaM6apbiMbi3abm (c.a.y.) aa oraH aereH KypMeTi
epeRme 6ojiaTbiH. OHH RepreHae yHeMi KyniMcipen,
Re3aecReHiHe KyaHbimTbi eReHiH ae SinaipeTiH. Op
Ke3aecReHae 0 6 y 3appain KOJIMH Kbicbin aMaHaacaTbiH. B y n
acaiijiw 0 6 y 3app:
"PacyjiajuiahTbiH MemMeH Ke3aecKeHae KOJiwMaw Kbicwn
aMaHaaenaraH yaRbiTbi SonraH eMec. Bip KyHi MeHi maKbipwn
Rejiyre 6ipeyai acyMcaabi. MeH oa Ke3ae yiiae acoK eaiM. Yiire
KenreHiMae Ajuiah EjiuiiciHiH (c.a.y.) maKbipraHbiH ecTip-
ecTiMec OHMH KacbiHa KycTaii ymbin acerriM. KepneinemH
ycTinae OTbipraH eai. MeHi Kymaicraabi. Byji Kymaicray - MeH
ymiH eTe KbiM6aT"- aereH-ai206. Ajuiah EjiniicmiH (c.a.y.) Re3
RenreH aaaMHHH KOJIWH Kbicwn, Keyaecme 6acyw OJI aaaM
ymiH 3op 6aKMT eai!
XaK naiiraM6ap AYHHEAEH 03FAH RE3AE 0 6 y 3app OHWH
MeiiipiM maiuKan cyx6aTbmaH acwpaK KaJibin, KeniJii acTan-
RecTen 6 o j i a u . Hypjibi KaJia MaaHHaHbiR myarw ceHin,
TbiHbicbi Tapbiaabi. Ajuiah EnmiciHe (c.a.y.) acaH-TamMeH
SepinreH OSy 3app 6yji KacipeT Kanara T63e ajiMaii, Cnpnara
Rernin Kerri.
CaH-cajiTaHaTneH acaH paxaTbma 6ejiemn eMip cypyaeH
aybuiw ajibic 0 6 y 3app eMipimn coHbma aeiiiH KapanaftbiM
ryMbip RemTi. ©Te KaHaraTmbui eai. K^asbiHaaaH

204 ycdyji-eada, 5:188.


205 Caxadmep aHCKjioneducu, 1:399.
206 96y Aayya, Cymiam:2.
200
Mauihyp caxaOajiap
TaraHHHflajiFaH aiijibiFbiHbiH eTe a3 MejnnepiH e3i acyMcan,
KajiraHbiHbiH SapiH KeaeH-KeniniKKe TapaTbin SepeTm.
BacKanapbi ain Kanbin, e3iHin TOK SojiraHbiH em KaJiaMaiiTbiH.
KepermeH apTbiK ay11116 acHHayra Kapcbi nibiraTbiH. 03i
ocbuiaii eMip cypreH OJI GacRajiapflWH, aa cojian eMip cypym
KajiaHTbiH. 03iHin niicipJiepiH 6apme KaSbumaTyra TbipwcTbi.
OpHHe, 6apiH TaicyajibiKKa M9ac6ypjiey MyMiciH eMec.
CoH/ibiKTaH m KenSip TypMbicu acaKew SojiraHflap OHHH 6yn
KbiJibiFbiH CnpnaHbin aiciMi Myraynara aceTKi3fli. Xajiwicrbin
apacbiHfla Ma3acbi3flbiK Ty^bipMay yuiiH OJI xajiH<J>a OcMaHMeH
KejiiciMi 6oHbiHiua MaflHHaHbin uieTm/je, MeKKe acojibnma
opHajiacKaH Pa633 aybmwHa KOHMC aygapaflbi.
BojiMbicwHaH TypajibiKTbi acaKTaHTbiH caxa6ajiapflbiH 6ipi
eai. 0flijieTci3fliKKe acaHbi uibwaManTbiH. OHMHMH AypwcTbi-
Fbma K63i acerce, Kapcw ajmbiH^a xann^a 6ojica m Ta6aH
acTbiima TapTbm6acTaH aiiTbin cajiaTbiH. Typajibirw MEH TWM
TaKyanbiFbiH KenmijiiK Tycme SepMeimH. Ajuiah EjiiniciHin
(c.a.y.) aHTKaHbiHflaH OJI acajirtn esi ocw Pa633 aybiJibiH^a
ZiyHHe caJiflbi. ApraHfla aftejii MeH KW3bi KaJmbi. 0 6 y 3sppfliH
yjibi 63iHeH 6ypbiH KaiiTbic GOJIAH207.

ieieieieieieie

207 P. an-Eama, 1:118-119.


201
CaffjiaK, caxaoajiap

CajiMaH sji-OapncH

")K3HHam Mbina yiu Kicirn aticaudbi: djiu, AMMCIP U6H Hcup


OfcdHe CdJlMdH ".
(XaflHc)

Eyji Harbi3 5KapaTyinbicbiH i3^en, rnapu; ypraH aaaMHbin


KHbiHflbiKKa TOJibi TaMama xHKaacbi.
riapcw acepimH; Hc<})axaH aHMaFbinaarbi PaMaxypMy3
aybijibiH^a acapwK ayHHere KenreH CajiMaHHbiH mbiH aTbi -
M 9 6ah 208 .
HpaH acepiime on Ke3flepi OTKa Ta6biHy Ken Tapan, HcjiaM
rnyarbi ajii OJI enipre aceTe KOHMaraH efli. 5KapaTyiiibiJiapbiH
YMbiTbin KapauFbiJibiKTa KaJiraH eji AjuiahTWH; HypbmaH eMec,
Tijici3 orraH MeaeT Tijien, KyjiiiibLnbiK acacaHTbiH.
CSJIMAHHBIH 3Ke-memeci fle COJI KORAMHBIH flacrypi
6oiibiHma eMip cypin, OTKa Ta6biHyuibiJiap/iaH 6onaTbiH. Qiceci
COJI ENIPFLIW 6afi AUKAHIIIBIJIAPBIHBIH 6ipi E^I. CAJIMAH - OHMH
ayHHefle en acancbi KeperiH »cajiFbi3 yjibi. 3ice cyHicneHinijiiri
coHmajibiKTbi 6anacbiH K03^eH eni Taca ernen, cbipTKa aa
uibiFapMan yHeMi ymtme ycraHTbiH. CajiMaH yitnepinae acaHbin
TYPRAH OTTMR icapayuibicbi SojiaTbiH. KE3IH aimcajibi OTKa
TaSbiHy^aH 6acic;a euiHspcem KepMereH CajiMaH m
KoraMbiHbiH aTa cajiTbiH ycraHbin, yiiiimeri acaHbin TypraH
OT^a K63iHim KapainbiFbiH^aS KapaHTbin.
KyHflepflin 6ip Kymnne 3Keci TipniKTepme yjirepMefi
acaTKaHflbiKTaH CajiMangbi 63iHin ericriK acepmin 6ipiHe
aciSepyre M3ac6yp 6ojiflbi. BanacbiHa OHW K03imn
KapauibiFbiHflaH KOpeTiHfliriH aiiTbin, acyMbicbiH 6tiipe
canwcbiMeH yBre KaHTywH KyHiran ecKepni.

208 Ta6aqam, 4:75, ycdyn-sa6a, 2:417.


202
MauihYP caxadajiap
EricTiKKe 6acTan anapaTbiH acoji 6oHbiHfla xpHCTHaHflapflbin
mipKeyi 6ap. CariMaH COHMH acaHbmaH 6Tin 6apa acaTbin,
mipKeyae KyJimbiJibiKTapbiH eTen acaTicaH xpHcraaHflapflbi
Kepin, Tanrajiaflbi. Byji He Hapce eKeH aen Kenijii ayraH
CsjiMaH mipKeyre Kipin, Kac KapaiiraHra /jeniH
xpHCTHaH^apMeH c y x 6 a T T a c T b i . Ojiap fliHflepi acaiiiibi K e n
MSJiiMeT 6epfli. OTica Ta6bmyflaH SacKa KyjiiiibuibiKTbiH rypm
KepMereH CamviaHHbm xpHCTnaHflbiKTbi yiipeHyre ancapbi
aywn, 6yji acana fliHfli KanaH yiipeHyre 6oJiaTbiHbiH cyparaHfla,
onap OHWH TaparaH acepi Cnpna eKeHflirm a m ™ . Yfime
opajiraH 6erre CsjiMaH aKeciHe SojiraH acaihrbi SaaHflan,
AKECIMN YCTAHRAH FLIMHEH ACA^CBI ^IH TANKAHBIH KYAHA
aceTKi3fli. O K E C I oraH acanbuibicnaHbiH Kanma aifrca fla CaJiMaH
flee 6epMefli. )Kap flereHfle acajirbn 6anacbmaH anbipbijibin
KanyflaH KopbiKKaH aKeci OHMH aarbma uibmacwp cajibin ynre
naMan TacTaflbi. AKjncaTKa KeniJii oaHa SaeraraH CanMaH
aigbipwHfla yiiiHeH Kauibin nibirbin, Cnpnara aeon Taprrbi.
OHHH, Tyjia 6onbiHfla xaK fliHre flereH KyuiTap ee3iM naiifla
6ojibin, COJI fliHfli TancaM, KepceM flen biHTbiFbin Typflbi.
CnpHara 6apraH 6erre 6ip mipKeyflin MOHaxbiHa KW3MeTKe
xypflbi. Ajiafifla 6yji MOHax ajiaaicTbin Haic e3i 6on uibiicTbi.
AflaMflapflbi cafla^a 6epyre yriTTen, acHHanraH caflaRajiapflbi
e3i KbiMKbipaTbiH. Ken yaiy>iT emeii MOHax icaHTbic 6OJIAH.
OHHH opHbiHa KejireH MOHax eTe flypbic, Kyflanra 6epijireH Kici
efli. OJI eJiMen Typnn CajiMaHra e3meH KeiiiH Mycyjiflarbi 6ip
MOHaxica 6apbin, coraH KOJI SepyiH ecHerren Kerri. Mycyjira
Sapbin ajiflHHFH ycTa3bi aiiTbin KeTKeH MOHaxTbi Taybin ajiflbi.
fliHme 6epiK acaH SojiraHMeH OJI fla Ken y3aMaii icaHTbic
6ojiflbi.
CajiMaH MycyjiflaH Hycaii6HHre, OJI acepfleH AMypnara
6apaflbi. COJI acepfle niHHaiibi fliHfli ycTaHynibiJiapflbiH en
coHrbuiapbiHHH 6ipi 6ojiraH icapT MOHax 6ap efli. AicHicarrbi
i3fleyre flereH meKci3 Maxa66aT aceTejiereH CsJiMaH
AMypnaflarbi MOHax^a icbi3MeT acacan, KyHflepiH
KyjiuibiJibinneH eTKi3efli. K,apT MOHax Ke3 acyMapfla oraH COUTH
e c n e T i H aceTKi3efli:

203
CaffjiaK, caxaoajiap
"EanaM, aaji Ka3ip caraH HacnxaT eTeTiH 6i3 CHHKTM eiuiciM
KajiMa^bi. BipaK, MSpahHMHiH ami 6oHbmma aciSepijieriH
coufbi naHFaMSapgbiH KejieriH 3aMaHbi 6Te Taay. OJI - apa6
acepmeH mbiraflbi. COCHH eKi acarw TacTaKTbi KypMa ©CKeH
acepre Kemefli. OHWH 6ofibiHfla naiiFaM6ap eKeHiHe KyaraiK
eTeTiH aHbiK /laneji^ep 6ap. MeH 6ijieTiH ym aflKbiH aanejii
MbiHay: OJI - ca/iaKa ajiMafljibi, 6ipaK CbiH^bi KaSbiJi ETEFLI, EKI
HbiFbiHbm opTacbiH.ua naHraM6apjibiFbiHfl3JieJijieHTiHMepi 6ap.
IIIaMan Kejice, COJI acepre aceT"209. Ocw Tycra 6yji MOHaxTaH
SacKa aa A/jaM3aiTbiH KyTKapyuibicbiH biHTbira KyTKeH
a^aMflap Sap 6ojiaTbiH*.
OnriMeHiH; acajiracbm CajiMaH 9ji-OapHCHain 63 ay3biHaH
TbinnaHbiK: "MoHaxTbiH; afiTKaH acepme 6apy yniiH KepyeH
i33efliM. AicbipbiHfla COJI acepre 6apaTbiH KepyeH TanTbiM aa,
OJiapMeH acoji aKbicbiH eTeyre Kejiicin, MeHi COJI acepre
anapyjiapbiH OTitmiM. Ka6biJi eiyiH Ka6biJi erri-ay, 6ipaK
YaflHJi-K^para KejireH Ke3/je onactn^biK acacan, MeHi KyJi aen
6ip HhyflHre caTbin aci6ep/u. BapraH acepiMHiij KypMa TOJIM
6ay-6aKiuacbiH KepreHfle, 6aJiKiM, MOHaxTbm MaFaH aiiTKaHbi
OCH acep Sojiap aen conaa KaJiflWM. Bip KyHi BSHH ^yparoa
ahyflwiepiHeH 6ipey MeHi caTbin anbin, Ms/jHHara anap^w. OJI
acepflin ae KypMa ecKeH KepeMer 6ay-6aKniacbi 6ap eKeH, MeH
COJI acepre acyMbic icTen acypaiM. Ajuiah EjimiciHeH euiKannafi
xa6ap ana ajiMaflbiM. Bip KyHi araniKa rnwrbin K¥P Ma »MHan
acaTKaHMbiH. f l h y m KoacaMbiHbiM arauiTbiH KejienKeciH caajian
OTbipraH. KyrnereH acepmeH OHMH; Tybic aracbiHbin HhyflH
6anacbi uibira Keimi. Amyjibi Typae: "K^flaftflbin KahapbiHa
ymbiparbip. ByKiji xajibiK KySara Kerin acaTbip. MeKKe^eH
KejireH 6ip a^aM naHraM6apjibiFbiH acapna eTiirri. Ojiap a a OHM
naHFaM6ap eKeH /ien ceHin KajibinTbi!",-flefli. COJI carre
TOJiKbin KeTKeHiM coHiuajibiK - KOJi-aarbiM flipijmen KajiTbipaft
6acTaflbi. CAN 6ojiMaca Taji^aH TOMCH Kapafi TiKe
KoacaiibiHbiMHbm ycTiHe KyJian i y c e aca3jjaflbiM. Te3 arauiTaH
jibin erin TycTiM ae, anri a^aMFa: " H e aeHcin? He fleflin? Byji

209AxMad U6HXm6an, 5:442-443; Ta6a^am, 4:77-78.


* A6flyjinah H6H CsnaM TaKupwSbiHa Kapanwi. 6-199.
204
Maiuhyp caxadajiap
KaHflan xa6ap?",-fle0 6epinniH. KoacaiibiHbiM TOJiKbiraHbiMflbi
Kepin, ajiaKaHbiHbin Tepic acarbiMeH MeHi canbin Ken aci6epfli:
"CeHin He niapyan 6ap? AjiflbiHflarbi icine Kapa!",-aeai. MeH
6ojicaM KyMijiacin, KySipjien: "EuiKannaH. )Kaii aHmeniH 6ijiriM
Kejiin, cypan efliM", - flefliM. CeirrriM fle KaiiTa araniKa
nibiKTbiM. blMbipT yiiipijie KOJibiMflarbi 6apbiMflbi acHHan anbin,
Ky6ara TapTbin TypflbiM. Ajuiah Enmici caxa6anapbiMeH 6ipre
cyxGarracbin OTbip eKeH. MeH ojiapra: "CeHflep Kefleii
acaHCbmnap. MeH caflaKa ajiaraH acep is/jen acyp efliM.
Mbmanapflbi ceHflep ymiH aicejifliM. AJI, K3He, asmhch
ajibiHflap",- flefliM. Ajuiah Ejimici (c.a.y.) acaHbiHflaFbuiapra
Kapan: "CeHflep aceitflep", - flefli. ©3i aybi3 THMefli. ImiMHeH
"MoHaxTbm aiiTKaH 6ipiHmi 6ejirici" flefliM. EpTeniHe Tarbi
SapflbiM: "Byji caflaKa eMec, ceHflepre apHaraH cwiibiM, asmhch
ajibiHjjap",- flefliM. Ajuiah Ejimici (c.a.y.) caxa6ajiapra Kapan
"ajibiHflap",- flefli. ©3i ae acefli. ImiMHeH "eKiHmi 6eJiri fle
aHbiKTajigbi ,"-aefliM.
Eip KyHi caxa6ajiapflbin 6ipeyi KaiiTbic 6ojiflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) fla acaHa3ara Karacbin, EaKHy'ji-
FapKa/iKa (MsflHHa Ma3apaTbi) Kejifli. 5KaHbma 6apwn caneM
6epfliM. Cocbm apKa acarbiHa 6apwn, nanraMGapjibiK MepiH
Kepyre TbipbiCTbiM. OJI fla HHeTiMfli ce3e KOHAM. O H C H 3 A a
HbiKTapw auibiK 6oJiaTbiH. Ocbuiaiiiiia K63re ypbin TypraH
naiiFaM6apjibiK MepiH a e KepfliM. YniiHiui 6ejiri fle flan
MOHaxTbm caH acbumap 6ypwH aHTKaHbiHflaii. 03iMe-e3iM ne
6ojia ajiMaii afipbiKina TOJiKbin, KymaKTan, Mepfli cyiie
6acTaflbiM. Ajuiah Ejimici (c.a.y.): "ToKTa, TOKTa!",-flefli. MeH
KeiiiH meriimiM. CoflaH KeiiiH anflbma OTbipflbiM fla, 6acbiMHaH
KeuiKemMfli Tyrejiflen 6a»H erriM. OJI Karrw KyaHflbi. T i m i ,
OraH afiTKaHflapbiMflbi caxa6anapflbin fla eciyiH KaJiaflbi..." 210
MycbiJiMaH 6ojiraHHaH KeiiiH OHH IlaHFaM6apbiMbi3
caxa6ajiapbiMeH 6ipirin HeciHeH caTbin ajibin a3aT erri.
l 3 f l e r e H i H e KOJIW ACETKEH CAJIMAH 6YKIJI FYMBIPBIH XAK fliHiH
acaiora aTaflbi.

210 Cupa, 1/228-234.


205
CarpiaH caxadajiap
O H H H ajiFam KaTbicKaH iuafiicacM - XSH^sk maHKacbi. E Y J I
maniac - Y x y r maHKacbinaH eici acbiJiflaH KefiiH 6ojiraH
Maubnflbi KaKTbiFbiCTap/ibiH 6ipi.
MyuipiKTep ojjaicracTapbiMeH 6ipirin OH MMIJ acicep acHHan,
MaflHHara maSybiJi acaca^bi. IlaHFaM6apbiMbi3 KaJiaHbin iuiiHfle
Typbin KopraHbic acacaraH/ibi Maicyji Kepfli. Ajiafifla Kajiara
Kipyre 6ereT SojiapjibiK; KopraHHbiH 6ojiMaybi, KajiaHbi acay^aH
Kopran najiyaa KHHH,ZU>IK; Tyrbi3flbi. IlaHFaM6apbiMbi3
caxa6ajiapbiMeH Kenecri. CsjiMaH OapHCH^in ycbiHbicbi
Ka6bijiAaHbin, KaJiaHbin aihjajiacbraa op Ka3bui,zibi. Ka3buiraH op
inaHKacTa acenicice aceTyre 6acTbi ce6en 6ojiraimbiKTaH, 6yji
inaiiKac XSHASK; (op) AEN aTajiraH efli. OcbiJiaiiiiia
MYCBIJIMAH^ap CAJIWAH OapHCHflin iceneci MeH AjuiahTbin
aop^eMi apKacbiH^a Manbi3flbi acenicKe aceTKeH-^i.
CsjiMaH IlaHFaM6apbiMbi36eH (c.a.y.) 6ipre SyjiaH KefiiHri
mafiKacTapflbiH 6apiHe Karacbin, Ajuiah PacyjibiHbm acaHbrnaH
Sip eni aiibipbijiMaflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) aHHajiuibiKTan, Madman
UIBIKNAHTBIH. TYHHIH Sip yarbma aeniH OHMH cyxSairapbrn
TbiH^an, pyxbiHa ciniperiH. IlaHFaM6apbiMbi3Fa aca^biH
acypreHfliKTeH, OHMH ijiiM SyjiarbmaH KajiaraHbiHina Kanbin
cycbiHflaraH ran MM caxa6ajiap,zu>in Sipi 6oji#bi.
IlaHFaM6apbiMbi3 OJI acafijibi: "IlIbiH MSHiHjte CsiiMaH iniMre
KaHbiK Sojiflbi"- gereH e/ii.
Xa3ipeTi OJIH: "oraH SypbiHFbiJiap MeH KeniHri
KejireHflepflin ijiiMi Sepijifli. O H W R ijiiMiHe napa-nap Kejiep
ijiiM acoK;"- aereH Sojica, Mya3 H6H 5KS63JI C H A R ™ Sijirip
caxaSanapflbiH; 6ipi KawTbic SojiMafi Typbin
aiiHajiacbiHflaFbiJiapFa ijiiMfli CsjiMan 3Ji-3>apHCHfleH (p.a.)
any/ibi aiiTbin KeTKeH 6ojiaTbiH2U.
Xa3ipeTi CajiMaH xajincJja OMapabiH TycbiH^a HpamibiH
ajibiHybiH.ua MaHbnflbi peji oiiHaflbi. HpaH ajibraraHHaH Keiim
xa3ipeTi OMap OHM MOAOHH Kajiacbma siciM Kbuibin aciSep^i.
OJI MiH^eTiH a^an opbiH^an, xaJibiKTbm KypMeri MeH
cyHiciieHiuijiiriiie SeJieHfli.

211 Ta6aKfltn, 4:85.


206
Mauihyp caxaOajiap
CsjiMaH (p.a.) 9KiM 6ojiwn TypraH KyHHiH e3in;ie
KapanaiibiMflbiJiMFbi MeH KiminemjiflijiiriHeH TaH6aflbi. XajiH<J>a
OMap OHM epeKHie Ka/jipjieHTm. On iniMi MeH Koca
TaicyajibiFbiMeH ae epeKmeneHfli.
HcjiaMra Kipy yrniH KHMH aa KHJIW OKHFANAPFLBI 6acbiHaH
e T K e p i n , aKbipbiHfla HcnaM Hypbrna moMFaH 6yji a63aji Tyjira
acanjibi IlaHFaM6apbiMbi3:
" ^ 3 H H A T MbiHa YRN K i c i H i ancanflbi: OJIH, AMMap H6H flcnp
ACAHE CsjiMaH"212 AEN, OHWH O AYHHEJIIK acorapFbi AAPE>KECIH
TycnajiflaFaH.

212 TupMii3u, Manaty>[6:34.


207
CannaK, caxaoajiap

A 6 ; i y j u i a h H 6 H C a j i a M

"Addyjijian U6H CSJIOM cyuiHwijiemeH


- WAMIAMNEH OH
adaMHbiff OH 6ipmiuici".
(XaaHc)

Eyji KahapMaHbiMbi3flbiH MycbiJiMaH 6onybi 6i3re xa3ipeTi


MyxaMMezrriH (c.a.y.) KenTeH KyrijireH COHFM IIaHFaM6ap
SOJIFAHFLBIFBIH AHKBIH^AH Tyce^i. COHFLBIKJAH O H H H MYCWJIMAH
SoJiybi acaiuibi OKHracbiHa KenipeK TOKTajiaMbn.
t)ji-Xyc3HH H6H CajiaM SojiauiaK yjibi MAFLEHHETTEPAIM
KaHHaraH omarw Hypjibi MaflHHaHwn Manbiima eMip cypreH
^hyflH TaHnanapbiHbiH 6ipi Baiiy KaHHyKa^a ayHHere KejireH.
OHHH aiceci CaJiaM MEH ai-acw Xapnc axyflHJiepain
apacbiH^aFbi en 6birip rajibiM^apbiHaH e^i.
0Keci XycaHHHin rajibiM 6ojibin ecyiH Kanan, apHaflbi
T9JiiM-T3p6He 6epin, K03imn KapauibiFbiHflaH Kapaflbi. YaKbiT
eTe Kejie XycaiiH HhyflHjiepain apacwima caycaiyieH caHapjibiK
rajibiM flapeaceciHe acerri.
OJI xajibiK apacbinqa 6ijiripjiiri, flinzjapjibiFbi MeH TypanbiFbi
acarbiHaH TaHbiJiAbi. Yaiq>iTbiHbin Ke6iH CHHarorca yarbi3
acacan, FH6aaaT eTyMeH acaHe Tsyparrbi 3epTTen yttpeHyMeH
GTKi3eTiH. Tayparrbi sp OKbiraH cafibiH MeKKe^e HibiraTbiH
coHFbi nafiraMGapflbm 6ejirijiepiH OKbin, Tepen oiira moMaTbiH.
C O H F H ITAHFAM6APFLBM MAFLHHARA KemeTimH A E KITANTAPBMAH
OKbin yHpeHreH XycaflH O H H H KejiyiH acbira Kyrin, AjuiahTaH
con KYHRE »CETKI3YIH cypan MMAACAT ETETIH.
MaAHHaaaFbi ahy/uuiep ae OneMAepflin paiy>iM HypbiH
(c.a.y.) eKi K63i TepT 6ojibin Kyryne e^i. O H M H KejiyiHe a3
KaJiraHbiH /ja ce3eTiH.
Ajuiah Tarajia XYCAFTHHIN TijieriH KaSbiJi eTin, OHMH COHFM
E[aHFaM6apMeH Ke3flecyiH acsHe HcnaM myarbiH acaio acojibiHfla

208
Mauihyp caxadajiap
KH3MeT Hacin
ITaHFaM6apMMH36eH a c o j i b i r b i n ,
e r y f l i e r r i .

M y c b i J i M a H 6biJiaii
S o j i y b i a c a i u i b i
fleiifli: 6 3 i

"Ajuiah Ejimicinin naHraM6apjiMFMii ecTireH ice3;ie


KyaHbinibiM KOIIIIMMA cbiHMaflbi. QHTKCNI, OHMH aTbiH,
cnnaTrapbiH acaHe KeneTiH yaKbiTbiH KiTa6biMbi3flaH OKbin
6ijireH efliM. COJI KyHfli acbira KyrriM. Ajiaftfla OHMH
MaflHHara KejiremHe fleiiiH MyHbi euiKiMre airrnayflbi aceH
KepfliM. OHMH KySara KejireHi scaiuibi 6ip Kici xa6ap
»ceTKi3reHfle MeH KypMa arauibiHbiH 6acbiH.na KypMa acHHan
ACATKAH 6ojiaTbiHMbiH. Harainw anKeM XajiHfla 6HHT Xapnca
araiiiTbiH Ty6iHfle OTbipraH. Ajuiah PacyjibiHbiH (c.a.y.)
KejireHiH ecTireH Ke3fle KyaHramiaH 6ap flaycbiMMeH "Amiahy
3K6ap!" flefliM. ANKAHJIARAHBIMFLBI yHaTnaraH ANKEM:
- 6 h , K y f l a i i y p r b i p ! E r e p HMpaiiyjibi M y c a Kejice,
MyHiuaMa KyaH6ac eflin, a? - flereHfle KyaHbmrraH acyperiM
a c a p w j i a a c a 3 f l a n :

- OnKeTaiibiM-ay! A j u i a h K a aHT eremH! HMpaHyjibi M y c a

KaHflaii fliHfli yarbi3flaraH 6ojica, OJI fla COJI fliHfli a c a i o y u i m

aci6epijireH,- flefliM. A n T a p b i J i b i n K a n r a H amceM 6ip CBT


oiiJiaHflbi fla:
- O j i f l e 6 y n 6 i 3 f l i n K H H M e r r e H 6 y p b i H K e n y i H c a p r a a K y r K e H

c o n r b i flereHfle, a n K e M e :
n a i i r a M 6 a p M a ? -

- HA, HaK e3i,- flefliM.


A j u i a h EjmiiciH Kepy ymiH OKTaii yniTbiM. O H M H ecirimH
ajiflbiHfla aflaMflap JIMK TOJIH eKeH. O p e n flereHfle KacbiHa
acaKHHflaflbiM. O H M H ay3braaH ajirarn ecTireH ce3iM MbiHay
Sojiflbi:
- Eu, Mcapandap! Apajiapbiqda csneMdi Ken, mapa-
ntbiH,dap. Ejize maMan, wceziitydep. TyH KflpaH,zbuibizbMda, eji
tubipm yuK,bida .ycam^anda HOMO3 oK&mdap, myzau-
mybicmapbiUMeH dawiamic y36eu Koni/im cypandap,
ocbuiauiua iKanuaniKfl. Kipemindinmepine cenmdi 6onbmdap.
Eyji ce3flepre Karrbi ejimceH MeH 6eT-ajineTiHe 6apjiaii
Kapan: " M b m a f l a i i acy3fle ein6ip aeajiraHflbiK acoK", - flen
6ipfleH HMaH KejrripfliM.
A j u i a h E j i m i c i :

- CeHin aTbin KiM?- flen cyparaHfla:


14 304 2 0 9
Cannon, caxaoajiap
- CajiaM, - AeAiM.
XYCSHH H6H
- >KOK, CCHIH aTbiH, - A6flyjuiah H6H CojiaM, - aefli.
OcbiAaH KeiiiH MeH 6acKa eciMMeH iiiaKbipbijiyAbi KajiaMaHTbiH
6OJIAHM".
TeriHAe SapjibiK flhyAH MeH xpncraaHAap Ajuiah
EjimiciMeH TaHbic efli. EipaK, KyHiuijiAiK neH KeKiuijifliKTcpi
HMaHFa KejiyjiepiHe Heri3ri TOCKaybiJi 6ojibin Typ^bi. An-aHbiK
TaHbin 6ijieTiHflepi coHina - HMaH KextTipyre TeK Aioiah
EnmiciHe 6ip cst K63 TOKTaTbin Kapaca acerin acaTbip. Ojiap
OHWH 6apjibiK Typ-TyciH acaKCbi 6ijieTiH. K^ypaH-KapiM OCM
aKHKaT acaiuibi 6biJiaH aeiifli:
"Q3depiue Kiman depzeudepiMh, OHM 03 yjidapbin
maHbuaudau mauudbi. (Eyzan KflpaMacman) onapdbin 6ip
mo6bi, 6ine mypa uibiHdbiKfnu Mcacbipadbi" ("Eai<apa", 146).
Antra Ajuiah EjimiciniH (c.a.y.) eciMi aTajman, "OHM" aeyi
MbmaHflaft MarbiHaHbi MCH3eHAi. Ktian Hejiepimi* (ahyflu,
xpHcraaH) 6apjibiFbi coHFbi KeneTiH IlaHFaM6apbi ce3 eTin,
"OJI" flereH Ke3Ae 6api Taypar neH lHacijiAe eciMi ACA3BIJIFAH
Kici zien 6ijieTiH. OJI KyaiKci3 Xa3ipeTi MyxaMMeA (c.a.y.) e^i.
Rhyjxa MeH xpncTHaHflapAbiH IlaHFaMSapAM 63 yjiaapbiHaH aa
/KaKCbl TaHHTblHblHblH M3Hi OCblHfla.
Eip KyHi xa3ipeTi OMap (p.a.) A6flyjuiah H6H CajiaMHaH:
- Ajuiah EjimiciH 63 Sajiajiapbm ceicijiAi TaHHTbiH 6a
eAiiwep? - Aen cypaAbi.
OJI:
- ©3 6anaMHaH m acancw TaHHTbiH eAiM, -Aen acayan
icaiibipAbi.
OMap OapyK, eKiHiui peT: "Kajiafi?" - Aen cyparaHAa:
"EajiaMa iueK-myGa KejrripyiM MyMKiH. EipaK, Ajuiah
EjiuiiciHiH aKbipFbi HaHFaMGap eKeHAiriHe em6ip kymshim
aeon",- AeAi- Byji acayanna OMap ASH p«3a 6oJibin, opHbiHaH
Typbin, A6Ayjuiah H6H CajiaMHbm ManAaiibiHaH cyiiAi.213
A6AyJiJiah H6H CajiaM MYCBIJIMAH 6ojiraHHaH KENM
OT6acbiHAarbwapFa Aa HcjiaMAM yaFbi3AaAM. OnapAbiH 6api

213 Myxmacapy macftcupu U6H Kacup 1/140; Cymmu, ad-dypyjib-.uaucyp, 1/35


jich au-Hypyji-xajiud, 1:47
210
Mauihyp caxaOajiap
HcJiaMflbi KaSbuma^M. A6ayjuiah H6H CaJiaM onapra
MycbiJiMaH 6ojiraHAapbiH 33ipre eniKiMre acapna eTneyjiepiH
aiiTbra ecKeprri*.
OpHHe, A6ayJiJiah H6H CANAM CHJIKTW RAJIBIMAAPBIHBIH
6acK;a amre eryi ojiap yuiiH aywp COKKM Sojiati- MycbiJiMaH
SOJIMACTAH 6ypwH ahyaHJiep OHW nip TyTbin, KypivieT KepceTce,
HcjiaMflbi Ka6biJiflaf aHbi yniiH oaaH Tanigbin inwra Kejiai.
A6flyjuiah H6H CsjiaM IIAHRAM6APWMW36EH (c.a.y.)
aKbuiAacbin shyamiepai cwHaMaK 6ojiflbi. naHFaM6apwMbi3
ahyanjiepai yiiiHe acHHan, saeiii xa3ipexi A6/iyjuiah acaiiJiw
niKipjiepiH cypaaw. Onap ASayjuiahTbiH aa, aKecimn ae
apajiapbiHflarw en a63aji, en Kaiibipjiw, en GijiiMai Kicinep
eKeHiH aiiTbin MaKTaaw. naiiraM6apwMbi3 onapaaH: "Erep
A6ayjuiah MycwjiMaH 6onca, ceHaep ae HMaHra Kejieciimep
Me?",- aen eypaiiaw. .Shyanjiep 6yjia0 6ojiyw MYMKIH eMec
aen oHJiaraHawKTaH: ' W , - aen acayan SepreH Ke3ae,
naHraM6apbiMbi3ai>iH yinHae acacwpwHbin TypraH A6ayJiJiaii
MyxaMMeaTin (c.a.y.) TaypaT neH lHarijiae aca3buiraH conrw
Ejiini eKeHiH Ka6buiaaraHbiH aiiTaaw, 6ipaK ahyanjiep Ta6aH
acTbmaa TaHKbin inwra Kejiai. Ajiawnaa raHa MaKraH TyTbin,
xajiKWHbm Kanayjibicbi, ejiimn eneyjiici eKeHiH aiiTKaH
ahyannep OHW acepaeH ajibin acepre canati. OKecimn ae, 63imH
ae apanapwHaarbi eH, acaMaH aaaMaap eKeHiH 6enepi 6yjiK
eTneii aiiTbin inwra Kenai214.
ASayJiJiah H6H CajiaM ESMIFI KaHaacTapwHa Kapan:

* I terhiu^e 6 p i yaKura IIaHFaM6apbiMi>i3fli.in KejieTiHiH ajiflbma ana 6inreH


aflaMflapflbin 6ap SonFaHflbiFbiH Ky arraS/i bi. © i m c e m apa6 TySerutae eMip
cypreH a/iaMijap,nbiH apacbinaa n h y m MeH xpncTHaH /liniii ycTanyiubuiap 63
KiTanTapbiHaH COHFM naHFaM6apabin KejieTiHiH 6ijieTiH. Byfaii, TsypaT neH
iHadnai, 3(J)H0nHa naTmacbi HaatamimiH OKHFacbiH, MOHax E a x n p a MeH
Yapaxa H6H Hsy^oji^APABIH OKHFanapwH >K3iic COJI KC3;IC apa6 TySeriH/ic
HAHHIJ) AINIH ^CTAHRAH AFLAMFLAPFLBM NATIF AMOAP^BI KyTKCH/IIKTEPIN rapiixH
KiTarrrapaaH Kex'iccripyrc 6oJiaflbi. ilhyflH rajibiMbi A6/WJi.iah H6H
CgnaMHbiH MycbiJiMaH 6ojiybi, H6H X3MMa6aHHbin HcjiaMju>i Ka6bumaybi,
CsjiMaH sji-cpapHCH/uR HMaH Ke;mpy, B6y BaKipain xas /linre Kipyi CHSIKIIJ
KenTereH ORHFaJiapabi aaneji perm/ie KejiTipyre 6ojia/ii,i.
214 Cupa, 2:164.

211
CaffjiaK, caxaoajiap
- 3h, flhymuiep! AnjiahTaH KopKwmiap. MyxaMMe/rriH
ceH^epre aicejireHiH KaSbiJi eriimep. CeHdep OHHH Tayparra
axbi MeH cHnaTTapw aca3biJiraH nanraMSap eiceHiH /ie
Sijiecinaep,- flcreH e^i. Ajianaa naHraM6apjibiKTbiH 03
apanapbiHaH uibiKnafaHbiH Kepe ajiMaraH epKOKipeK ahyjimrep
aKHKaTTbi K a 6 b u m a F b i c b i K e j i M e a i .
A6/iyJiJiah H6H CAJIAMHBIH aapeaceci KaHiuajibiKjbi acorapbi
6ojiraHbma KypaHflarbi Mbraa a«T Kysjiiic eTefli:
"Kepd'mhdep Me? Ezep fypan Ajuiahmau mycin, ceHdep
ozau Kftpcbi 6ojicatidap, condau-aH3paun ppna^mapbinaH
ocbi cuHK,mbi K,¥pauda dtidipinzeH ai^u^ammapza Kyajiin
emce de, ceHdep maKunnapiibiK, Mcacan, MeHMeucin iman
emneceH,dep, apune, Annan 3ajibiM endi mypa Mcoma
cwmaudbi" - de" ("AxKa<})", 10.)
A6^yjuiah H6H CajiaM caxaGajiapflbin apacbiH^a
SijiiM^ijiiriMeH KaTap TaKyanbiFbiMeH K63re Tycin "ASaflHJiayc-
ca6'a" (aceri AGflymiah) /jereH araeH TaHbiMan rajibiM
caxa6ajiapflbin 6ipi e ^ i . O J I acanjibi Mya3 H6H ) K 3 6 3 J I Kanrac
6ojiap Ke3fle e3meH ecneT cyparaHflapra:
"IjiiM MeH HMaHra i3/iereH a^aM aceTefli. IJiiM^i Mbma TepT
Kici^eH ajibimiap: Q6y .Hap^a, CajiMaH Oapncn, A6,ayjijiah H6H
Mocyfl aoHe AG^yjinah H6H CajiaM. OHTfcem AjuiahTbin
Ejmiici "A6flyjuiah H6H CajiaM - >KaHHaTneH CYHMMIJIEHREH
OH a^aMHbiH, OH 6ipiHiuici" FLEREH 6ojiaTbm" /ieri ECHERIH
aiiTbin Kerri215.

*******

215 Tadamm, 2:353; ycdyn-sa6a, 3:177; KciiipeK MajiiMCT yuiiH KapaHbn: P.


XaftjiaMa3, flwinepdeKU Myotcde, H3MHp, 2003, 173-191.
212
FAJIMM CAXAEAJIAP

IV B0JIIM
CannaK, caxaoajiap

F a j i b i M c a x a 6 a j i a p

naHFaM6apbiMbi3^MH, xycbiH/ia eMipiH KypaH MeH xa^nc


YHpeHyre apHaraH, fliHH Macejiejiepai memyne yjiKeH 6eflenre
He epeKHie caxa6anap 6ap. Ojiap xanbrKKa KypaH aarrapMH
ITaHFaM6apbiMbi3flaH yiipeHreHflepiHfleH Tycm/iipin, /UHM
yiciMflep Hibirapbin, 6yKapaHbiH pyxaHHHTbma biKjiaji erin
OTbipraH. IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) ojiapflbin Ke6iciH
a^aM/iapra HcjiaM^w yiipeTy yiiiiH waH-'waKKa MyrajiiM eTin
»ci6epreH. ByjTapflbiH 6acbiH^a TepT xarunjja Kenefli. OjiapjjaH
KeniHri caxa6anap e3 apajiapbiH^aFbi epeKmejiiKTepiHe K;apaii
6ipHeme Tonica 6ejiiHe,ui:
a.Paacajiyji-I^yp'aH: Byjiap - KypaH KapiM^i en acaRCbi
6ijireH, KepeMeT OKwraH acaHe acanca 6ijireH caxaSajiap. Onap
eMipjiepimn, yaKbnrapbiHbiH KenminiriH KypaH yHpeiyre
apnafan;iap. 0;iap;ibin apacbiHflarbi Marnhyp caxaSarrap
MbiHanap: A6ayJiJiah H6H Mac'yzj, CajiiM Mayjia 0 6 H
Xy33H(J)a, Y63H H6H Ka'6, Mya3 H6H >KA63JT, H6H CSSHT,
0 6 y Myca aji-Om'apH, B6y aji-Oycn, 3MHP H6H
Oyxaftpa, TepT xajiH([)a, aifCJmepfleH xa3iperi Amna, Xa(|)ca
>K3He YMMy CajiaMa T.6.
a.PHacajiyji-xaaHc: Byn TomaFbiJiap - riaHFaM6apbiMbi3flaH
(c.a.y.) ecTireiiflepiH acairan, OHHH ic-apeiceTiH Ka3-KaJinbiHfla
6acKajiapra aceTKi3yfli e3flepimn SacTbi napbi3bi Aen 6ijireH
caxaSanap. Ojiap aneMflepflin ApaaKTbiCbiHbiH (c.a.y.) 6ip/ie-
6ip ce3min i3-Ty3ci3 acorajibin KeTneyine aca yKbinTbiJibiK
KepceTin, KeiiiHrijiepre aceTKi3y yrniH 6apjibiK KyniTepiH
canraH. EH Ken xa^nc ppiyasT eTKeH (MbiHHaH aca)
caxa6ajiapra TepMHHonorHHfla „MyKCHpyyH" aejiiHe^i. Onap
Mbraajiap:
Q6y hypaiipa - 5374 xa/uic;
A6flyjuiah H6H OMap - 2630 xa^nc;
3H9C H6H MajiHK - 2286 xa£Hc;
214
FajibiM caxaoajiap
Xasiperi Aiima - 2210 xa/mc;
A6flyjuiah H6H A66ac - 1660 XA^HC;
>Ka6Hp H6H A6Ayjuiah - 1540 xa/mc;
0 6 y Cann aji-Xyapn - 1170 xa,zmc pnyaaT eTKeH.
6 . E « Ken naTya SepreH c a x a S a j i a p : X a ^ n c pnyaaT eTKeH
caxa6anapMeH Koea p,imi Mscejiejiep 6oHbiHina nsTyanap
aHTKaH caxa6ajiap « a Ken 6ojiraH. Ojiap^bin en ajiFaniKbuiapbi
- TepT xajiHfjia. IIsTyajiapbi HcjiaM Tapnxbma SaiiJiaHbiCTbi
mbirapMajiapaa KepceTinreH caxaSanapabin KeiiSipi: A6flyjuiah
H6H Mac'YN,, Mya3 H6H > K 9 6 3 J I , Y63H H6H KS'6, A6flyjuiah
H6H OMap, A6ayjuiah H6H A 6 6 a c , H6H Ca6nx, xa3ipeTi
Aiima T.6.
Caxa6anapjibin apacbiHaa 200-re acybiK, SacKa 6ip pnyaaT
6oHbmma 300-re acybiK A6,ziyjijiah eciMfli caxaSa 6ojiFaH
flecefli. Byjiapabin apacbiHaa AIHM Macejieiiep Tenipernme
airapbi owrijii 4 A6.ziyn.nah 6ap. Ojiapra TepMHHOJiorHafla TepT
ASflyimah MarbmacbiH 6innipeTin "aSaflnna ap6a'a" flejimefli.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) ayHHefleH 03FaH con, KENTEREH
MacejieHin memiMi acaiibiHjja HcjiaM rajibiM^apbi ocbi TepT
caxa6aHbin Ke3KapacTapbma Ke6ipeK acyrmreH. Ojiap^bin 6ip
Macejie Teniperinge TepTeyiHin ge Sip^eii KeniciMre KenyiHe
"Kayjiyji-A6a^HJia" (TepT A6,ayjiJiahThin KejiicKeH niKipnepi)
TepMHHi KOJiflaHbinaflbi. OJI 4 caxaSaHbiH eciM^epi Mbmanap:
ASflyjuiah H6H A66ac;
A6Ayjroah H6H OMap;
A6.ny.njmh H6H 3y6anp;
A6flyjuiah H6H AMP H6H 'AC.
ITaiiFaM6apbiMbi3flbm Hypbma MaJibiHbin, iniMiMeH
cycbiHflaraH, HcjiaM fliHmin Heri3flepiHin caKTajibin 6i3re
aeiiiH Kejiin aceTyi ymiH en6eK cinipreH caxa6anap,zibin yjirijii
eMipjiepi acaiuibi KbiCKama msjhmct 6epeiiiK.

215
CaffjiaK, caxaoajiap

3 6 y h y p a f i p a

"AjuiahbiM, 96y hypaupa Men anacbm 6yKui MyMundepse


cyuiKmi em!".
(XaflHc)

Eyiciji HcjiaM oueMiHe aTbi snrijii 9 6 y hypafipa - HeMeHHin


/],oyc TannacbmaH nibiKTbi. XnacpaHbin aceriHiiii acwjibnma
HcjiaMflbi Ka6buiAan, Hypjibi MaflHHara KeuiKeH. Ajuiah
Ejiinicimn (c.a.y.) acaHbiH^a TepT acbui Typy SaKWTbma He
Sojiran Kaflipui caxa6anapflbin 6ipi. KenrereH xaaHCiepjiiH
KefiiHri ypriaKKa Kenin aceTyme cy6ejii yjiec KocKaH. .Z^hh
yKiMAepain acapTbicbma acybiFbi ocw acbm Tynra apKbiJibi
6i3fliH 3aMaHbiMbi3ra Renin JKCTKCH.
riaHFaM6apbiMbi3Abin (c.a.y.) KOHaKacaiiJibuibiFbi MeH
acoMapTTbiFbiHbiH; apKacbiH^a Ajuiah EjmiicmiH; MemiTinfle TCK
KaHa FH6a,gaT eTin, iniM ynpeHreH, HcjiaMHbm Heri3ri
KaFHAanapbiH caKTan Kany acojibiH^a yjiiceH biac^araT
KepceTKeH caxaSanapflbiH 6ipi 2 1 6 .
Taiiiia 6acinbicw Ty(J)3HJI H6H Amp MycbuiMaimbiKTbi
Ka6bm/iap-Ka6biJijiaMac 63 pyjiacTapbiHbiH; apacbiH^a HcjiaM
HypbiH TapaTyra Kyjiuibma Kipice^i. OHMH ce6enKepjiiriMeH
yuiKbiH iuauiKaH HMaH UIOFM pyjiacTapbiHbiH acyperiHae
acanbiHFa aiiHajiaAbi. Q6y hypsftpa Tycjofm H6H 'Amp^WH
ce6enKepjiiriMeH HcnaM myarbiHa moMbijiraH. 5KyperiHe HMaH
yajiaraH OJI Ap^aKTbi Ejmiim (c.a.y.) 6ip Kepyre biHTbiraabi.
Q 6 y hypafipa Ma/yniaFa Ta6aH TipereH^e, Ajuiah Ejmiici
XanSap acopbiFbiH^a SojiaTbiH. PacyjiajuiahTbin Hypjibi
AH^apbiH Kepyre acwKKaH OJI KiflipMecTeH 6ip^eH XanSapra
Tapirbi. /liirereH acepiHe J\Q acerin, AjuiahTbin CymicTi
EjiiuiciMeH (c.a.y.) acy3^eceAi. IlaHFaM6apbiMbi3 OHMH aTbm

216 H6H KacHp, 3M-EudaH ys-H-Huxax, BeKpyT, 1966, 8: 108-110.


216
FajibiM caxaoajiap
cyparaHaa "OSayminaMc" aen acayan KaTaaw. Ajuiah Ejimici
"AaaM Saaacw aiiawH, KyHHin Kyjibi 6ojia ajiMaiiflbi: ceH -
OSayppaxMaHCbm" aen, OraH AjuiahTbiH Kyjiw MarwHacbma
caaTbiH ocw arrbi eHinijieiiai. Anaiiaa OJI « 3 6 y hypaftpa»
aereH aTneH TaHbiMaji Sojiau. Kyiiaepain Sip KymHae Ajuiah
Ejiinici OHWH MbicwKTapra anpbiKuia MenipiiviaiJiiriH Kepin,
" Y a , 36a h H p p " (MbicbiKTbin SKeci, neci) aen OHH SyaaH
6bmaH ocw aTneH maicbipaTbiH Sojiaw. CoaaH Kenin OSy
hypanpa aen arajibin KeiTi. K^apanaiibiM aa Kiinineniji OJI esi ae
Ajuiah PacyjiwHwn KofiraH aTWH 63iHe Jianwic aen Taywn,
ocwjiainna uiaKbipbmybiH yiiaTaTWH. Byji OHWH AjuiahTbiH
EjimiciHe aereH cyincneHimjiiriHiH Senrici eai217.
OSy hypanpa en anawMeH Amiahica HMaH KejiTipyai e3
acaKbiHbiHan SacTaranaw aceH Kepeai- OJI HcjiaM yw3biHbm
ji333aTWHaH aHacwHbin aa MaicypwM KarrMaybiH icajiaaw.
)KepreriHeH armenrren, ajuian, 3Keci3aiKTi ce3aipMeii TaniM-
TapSHe 6epreH aHacwHbiH HcnaMaw icaSbuiaayw yiniH
KOJiwHaH KejireHiH aaMaaw. Ajirainwuaa aHacw Kac KbuiraHaa,
Kacapwcbin SaKTbi. OSy hypanpa HcnaMHWH aceMairiH airricaH
caiiwH, OJI IIAHRAM6APWMW3AI>iH MySapaK aTWHa TUI THri3in,
aywp ce3aepai Kapma SopaTaTbiH. Ken yanwT ocwjiaii erri.
>KaHbiHaaii acaiccbi KepeTiH aHacwHbiH icapaHrwjiwicTWH Tap
icanacbmaa icajiybi OHWH acyperiHe HHenie niaHinbuiwn,
ineHreine icaaajiaw. K^ajian aifrca aa, aHacwH Kenaipe aaMaaw.
AMSJIW TaycwjiraH OSy hypsnpa TijieKTepi ce3ci3 icaSwji
SojiaTWH AjuiahTbiH cyHiicriciHe yaiibiMWH aicrapbin:
"Pacyjiajuiah, aHaMaw KaHinaMa peT HcjiaMra maKbipawM,
HuieriH Typi acoic. OHbicwMeH ae KOHMaii, ci3ain KacHerri
aTWHbora aywp ce3aep amaaw. EyaaH Swjiafl inwaan anap
eMecniH. AHaMHbiR Typa acojira Tycyi ymiH Amiahica ayra
eryiHi3ai eTmeMiH", - aeai-
AaaM3aTTwn ApaaKTbicw (c.a.y.) OHWH eTiHiiniHe nyjian
acwn, ayra acacaaw. OHWH ayracwH Aruiah Tarana aaicacTbi
eTneimmH acai^cw SijireH 0 6 y hypaiipa yniHe KycTaS yniwn

H6H Xaacap, sn-Hca6s, 4/202 ; a3-33HA6H, TaiKupamynb-xy(facial;


217

Xaiiflapa6a«, 1956, 1: 32.


217
CaHJian caxaoajiap
>KeTirr, eciKTi Karachi. InrreH aHacbiHbin "Kyre Typ" ^ereH
»capK;biH flaycbiH ecTin, acyperi aTma Tynan 6erejiin Karraflbi.
HMaH KeiiTipreHHeH Kenm 6OH ^apeT ajiy KepeKTiriH ae
yiipeHreH aHacw ocbinapflbi opbiH^an 6ojiraH con yjibrna eciK
auibin, "EanaM, MeH Ae ceHin aHTKaHflapbni^bT Ka6biJWaHMbiH;
JIa HJI9H9 Hjijiajuiah, MyxaMMaAyp-Pacyjiyjuiah" aen TiniH
KajiHMara KejiTipe^i. MyHbi ecTireH 3 6 y hypanpaHbiH Te6eci
KQKKe aceni. Eip caraT 6ypbiH Ajuiah Pacyjibraa (c.a.y.) MynbiH
Terin acbijiaca, eHfli cyaiHim cypay yrniH OraH napafi Typa
acyripjii. naHraM6apbiMbi3flbiH; flyracbiHbin ica6biji SojiraHbra
aHTbin, TOJinbiraH KyHi Tarbi eriHiiu KjiJiaflbi:
- Ya, Pacyjiajuiah, 6yici.n MyMHHflep MeHi acsHe aHaM/ibi
aca^Cbi KepciH aen ayra eTcenis, - flereH^e, Ajuiah Ejimici
ananaHflapbiH KOKKC acaiibin:
- AjuiahbiM, 3 6 y hypsnpa MeH aHacbiH 6yKiji MyMKH^epre
cymicTi eT!", - aefli.
3 6 y hypaiipaHMH aihybi 6oHbiHiua, ocbiaaH KeniH OHM
aca^cbi KepMereH emxiM KanMaraH e^i218. K|a3ip jxe OHM
TaHbiraH a,uaMHbiH cynepi co3ci3.
OJI KepeMeT anbuiflbi spi ajiFbipjiMFMMeH epeKiuejieH^i.
XaflMc yiipeHyre aereH nyuiTapjiMFM meKci3 efli. Eyji Macenefle
oraH eniKiM Ten KejiMe^i. Eyji epeKHiejiiriH IlaHFaM6apMMbi3
aaii-acHi aiiTbin OTbipaTbiH. Eip peTiH^e naHFaM6apbiMM3aaH:
- K,H»MeT KyHi ci3^iH iiianaraTMHibBFa aca jiafibiK 6ojiaTMH
KiM? - flereH^e, IlaHFaM6apMMbi3:
- EH, 9 6 y hypaiipa, ceHin xa,zmc yiipeHyre aereH
KYNITAPJIMFBINHBIN MEKCI3 EKEHM SIJIREH^IKTEH, MYHBI CEHEH
6 y p M H eniKiMHiH; cypaMaHTbiHMH, m b r a b i H ^ a p, a, c e 3 r e H CAIM.
KHflMerre manaraTbiMa aca JiafibiK 6ojiaTbiH HIMH acypeicreH
"jis HJi9h9 Hjijisjuiaii" flereH a^aM" - pen acayan 6epreH e/ii219.
OJI: "PacyjiaruiahTaH SJJEMI, oaaH Hypjibi EUIKIM^I
KepMe^iM. >Ky3i aTKaH Taimaii apanjiaHbin, KyH^eH

218 MycjiHM, 0sdswiyc-caxa6a, 158; TaSaqam, 4:328.


219 Eyxapa, Pu^ai^:51.
218
FajibiM caxadajiap
wapKbipaHTbm",- aen, IIaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) flereH
cynicneHmijiiriH ocMJianma 6ijiflipreH eai220.
riaHFaM6apbiMbT3flbi KaHuiajibiKTbi acaKCbi Kepce, ijiiMre
flereH KynrrapJibiFbi fla coHflaii-flbi. O H M H en acKaK apMaHbi -
ijiiM efli.
TyHHin yuiTeH 6ipiHfle ynbiieran, yniTeH GipiHfle KyJimbiJibiK
eTin, flyra OKHTMH. K,ajiFaH yurreH 6eJiiriH acarraFaH
xaflncTepiH caHacbma cinipin, yMwraac ymiH yHeMi
KaiiTajiaHTbiH. OJI yjiKeH rajibiM, 4>aKHh acaHe xaflnc xa<J)bi3bi
(xaflHCTepfli acaTKa 6ijiymi) 6ojiflbi. Bip KyHi Memirre OHbin:
"AjuiahbiM, MaraH em yMbiTbuiMaiiTbiH ijiiM HOC in eT" flen flyra
eTin acaTKaHbiH ecTireH IIaiiraM6apbiMbi3 3op flaycbiMeH ayaHbi
acanrbipTbin "AjuiahbiM, S M H H H ! " , - flefli221.
06y hypaiipaHbin Ken xaflnc acarraybiHa
RIAHFAM6APBIMBI3FLBIH (c.a.y.) ocw SMHH fleyimn fle yjineH
cemiri THfli. Bip peri KejireH/ie OJI IIaiiFaM6apbiMbi3Fa Kejiin:
"Ya, AjuiabTbiH Ejimici! CeHeH ecTireH HspcejiepiMHin
eimcaiicbicbiH yMbrryflbi KaJiaMaiiMbiH",- fleiifli. IlaHFaM6a-
pbiMbi3 (c.a.y.): "IIIanaHbiRflbi memin, acepre Tece", - flefli.
CoaaH KeiiiH KOJIHH KGKKC KOTepin flyra eTKeHHeH KeiiiH,
anaKaHbiHa KOKTCH myaK ybiCTan aJiraHflaii manaHbiHbiH, ycTme
TOKTi. "IIIanaHbiHflbi opan Keyflene 6ac",- flefli
naiiFaM6apbiMbi3. 3 6 y hypaKpa aiiTKaHbiHflaii icTefli. OcbiflaH
KeiiiH Ajuiah PacyjibiHaH ecTireHflepimn em6ipiH fle
yMMTnaraH eiceH222.
OHbin xaflHCTi Ken pnyaaT eTKemHe TOHTI 6oJibin, "xaflHCTi
Ken pnyaaT eTecin" flereHflepre, aflan fla noK KenijiMeH
"Myhaacnp 6aybipjiapbiM 6a3apfla cayflaMeH, aHcapjiap 6ay-
6aKinafla mapyambiJibiKneH aiiHajibicKaHfla, MeH KapHbiM TOK
6onbin IIaiiFaM6apFa Kbi3MeT eTeTiHMm" flen aeayan GepeTiH
efli 2 2 3 . 0 6 y hypsiipa IIaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.) KejienKeci
cnaKTbi yHeMi KacbmaH Ta6biJiyflbi KajiaiiTbiH. IjiiM yiipeHy
ymiH Heme KyH am Kajibin opa3a ycTaiiTbiH. Tinri ym-TepT KyH

220 P. sji-Bsma, 1:369.


221 MycmadpsK, 3:508.
222 MycjiHM, 0adaunyc-caxa6a, 159: Ta6an;am, 4-330.
223 EyxapH, UJIM, 42; MycjiHM, 0adawiyc-caxa6a, 159.
219
CannaK, caxaoajiap
KaTaphmaH aybi3 amapra TiciHe CM3flbiK Kbmap Hap Tannan,
epxem i KyHri opa3ara Ajijiahica Ke3acyM6aHJibiigneH hhct eTKeH
KyH/icpi Ae Ken 6ojiaw. Eypafi coKKaH auiTbiKTaH acaTKaH
acepmeH KapHbi Ka6bicbiri Typa ajiMan KajiaTbm, TinTi napHbraa
Tac 6anjian Ta acypeTm. ©TKeH-KeTKeHre aniTbirbiH 6ijmipin
6ipey-Mipey "MaraH K^ypaH oig>m 6epep a/iaM 6ap Ma?" aen,
ocbtnaH KOJiKa cajibin yHme maKbipap aen yMiTTeHeTiH.
Ajiaiifla 6api OHW aceH^i Tycme 6epMeimH. 5Ka<|)ap ar-Taiiflp
OHHH; 6yji xajiiH acaiqcbi 6ijireH,zuKTeH, Ke6iHe COJI yHme
anapbin TaMaicraHiibipaTbiH. Keiwe naHraM6apbiMbi3jibiH e3i
yniHe anapbin KapHbiH TOHFbnaTbiH224.
IniM Ka3biHacbi G6y hypaapa AjuiahTbin aflaM3aTRa paKbiM
eTin aci6epreH acbui TyjiracbiHbin ay3HHaH iubiKKan ap6ip ces^i
Karbin ajibin KeniHri ypnaKTapra aMaHaT eiyne afipbiKina
KW3MeT Kepcerri. M Y H B I N ce6e6iH OJI:
"HezhweH 6u Kimanma an-auiMK, yKLHdepdi dpi mypa
MOJidbi adaMdapza 6OHH emKeHnen Keu'w OHM Mcacbipzan-
dapdbi AJUWH Jiazbiuem emedi spi oapjibiK, jiazbinem emy-
uiuiep ozan K/apibic aumadbi" flereH KypaH^aFbi "Banapa"
cypecimn 159-rnw aaTbi 6ojiMaraH,qa, MeH xa^nc pnyaaT eraec
EFLIM, - AEN TYCIHFLIPETIH. ILAHFAM6APBIMBI3ABIH KACBIH^A T E P T
acbui 6OHH acypyflin e3i caxa6ajiap apacbiH^a OHWH; KaflipiH
apTTbip^bi.
Ajuiah EjmiicimH, (c.a.y.) „Ai<a6a" KejiiciMinne aurani
KOJibiH KbicKaH^apflaH acaHe OHW (c.a.y.) Ma^HHafla ceri3 an
6OHH KYTTBI KOHAK ETKEH na^ipjii caxa6a 0 6 y OiiioS an-
AHcapHAin e3i ^e 3 6 y hypanpaaaH xa^nc pnyaaT eTeTiH.
OflaH: "CeH o^an 6ypbm MycbiJiMaH 6ojiAbiH aoHe ceH fle
Ajuiah Ejimicimn caxaSacbicbin", - flerenqepre: "OJI 6i3 ecri-
MereH KenTereH Hapcejiep^i ecTi/u", - aen, Q6y hypanpaHbin
epeKinejiiriH aTan KCTKCH e^i 2 2 5 . COHMMCH 6ipre caxa6ajiap
apacbiH^a A6ayjuiah H6H OMap, XnGpyji-YMMa A6/iyjuiah H6H
A66ac, 3Ka6np H6H A6flyjijiah aji-AHcapn, OHBC H6H MsjiiK
acaHe YacHJis H6H OCJISM cbiHflbi xa^nc FbuibiMbiHbin Heri3ri

224 Byxapn, 0adawiyc-caxa6a, 10.


225 MycmadpsK, 3:512.
220
FajibiM caxaoajiap
Tipeicrepi acaHe Ta6HyHAapabiH apacbmaa aa arrapbi snrijii
XacaH Eacpn, 3aiia H6H OCTOM, T.6: 6ejirijii xaanc
FanbiMaapbiHbiH Ke6i 0 6 y hypaiipaaaH xaanc pnyaaT eTKeH.
Ocbi CHJiKTbi ceri3 acy3re acybiic 6enrijii Kicinep oaaH xaanc
226
ajiraH .
ITaHFaM6apbiMbi3aB>iH Kacbin/ia TepT acbiJi acypin, xa3ipeTi
O S y hypanpa 6ec MbinnaH aca xaanc pnyaaT erri. O H H H Ken
xaanc pnyaaT eTyimn ce6e6i, OJI 6yKi.ii ryMbipbiH Ajuiah
EjimicimH (c.a.y.) acojibmaa capn eTyinae eai. AnTajian am
Kanca aa, Ajuiah PacyjibiHbiR (c.a.y.) icacbmaa 6ojibin,
IlaHFaM6apbiMbi3aaH McjiaMHbiH acana yKiMaepiH ynpeHin,
acarray OHWH en KbiMSarrbi iciHe aimajiraH.
3 6 y hypsHpa (p.a.) IlaHFaM6apbiMbi3ai»m MefiipiMi acaiijibi
6biJiaH aefiai:
"Eip maiiKacTa IIaHFaM6apbiMbi3aaH KanipjiepaiH Tbin-
THnbiJi Kypybi ymiH ayra eTyiH cyparaHaa, OJI:
"MeH jiarbiHeT aim>m, enre a3an 6epy y m i H eMec, KaiiTa
acaiccbijibiK acacan, ojiapabi 6aicbiTTbi eTy ymiH aci6epijiaiM", -
aen "0H6iia" cypeciHin "Ceni ajieMdepze panbiM emin
Mcidepdix" aereH 107-aaTbiH aaJiejire Kejrripeai.
^Corapbiaa aTan eTKeHaen, OHWH ecTe caKTay Ka6ijieTi eTe
KymTi 6ojiaTbiH. Oiibin 6yji na6ijieri 63 asyipiniR KaTan CMHM
MeH cbiHarbmaH cypmSeH eTKeH-ai. Eipae ©6y hypaiipa
MspyaHHbiR ajiawHaa xaanc pnyaaT eTeai. Keii6ipeyjiep oraH
6ijiaipMeii aiiiKaH xaancrepiH aca3bin anaati. Mapyan Kejieci
acbiJibi 0 6 y hypanpara acojibirbin, OTKCH acbuiw aimcaH
xaancTepiH KairraaaH aihybm eTiHai. OGy hypaiipa
"EHCMHJiJiah" aen COJI xaancrepai aiiHa-KaTecis, 6ip ce3iH ae
e3repTneii KaiiTajian aiiTbin 6epinTi227.
Xa3ipeTi 3 6 y hypaiipa Myrayna H6H 0 6 y CycjmaHHbm
Ke3iHae 6ipHeme peT MaanHara 3KiM 6ojibin TaraHbmaaJiaw.
EJI 6njiereH KE3AIIL E3IHAE KAPANAIIBIMABIJIBIFBI MEH
KimineiiijiairiH caKTan, apicaHbiH acbiHbin, KymaK-KymaK OTMH
TaCHTblH.

226 H6H Xa»cap, an-uca6a, 4:205.


227 MycmadpaK, 3:509-510.
221
CaffjiaK, caxaoajiap
" 3 6 y hypanpa (p.a.) Teceic rapTbin KanbinTbi" ^erenfli
ecTireHflep 6yji apaaKTbi caxaSaHbin xaniH cypayra Kejiren^e,
OHBIH acbijian acaTKaHbm Kepe^i. Ce6e6iH cypaiaH^a:
"/^yHHefleH eTin 6apa acaT^aHbiMa acbuiaMaiiMbiH.
CanapbiMHbiH THM yr3aKTbiFbiHa, MyHbiMeH Koca a3birbiMHbiii
a3flbiFbma HajiHMbiH. Eyji acojiayuibuibiKTbiH, coiibiH^a
^CsHHaTKa KipeMiH 6e, ^KohaHHaMra KipeMiH 6e, MyHbi aa
6ijiMeiiMiH. CoraH acbmaiiMbiH", - aen acayan 6epreH e^i228.
EyKiji xac caxa6anap ocbiH/iafi 6ojiaTbiH. flapeacejiepi
KaHiuajibiKTbi acorapbi 6ojica aa, aKbiperre ecen 6epe anaMbiH
6a aen coHinajibiicrbi KopKaxbiH. Onap ayHHeaeri aapeacejiepme
MapKaiibin acbin Ta, Tacbin Ta KeraeH, 6erereaeH 6HHC,
>KycaHHaH anaca 6ojia 6ijifli.
HcnaM Aim'nin KenTereH KaFH^ajiapbinbiH KeiiiHri ypnaiyca
ybi3 aa ca<J) KyfiiHAe Renin aceTyi yrniH acaHbiH canraH 6yn
caxa6a xnacpaHbin eny ceri3iHini acwjibi ayHHeaeH 03flbi.
Ocbijiafluia KQK KyM6e3iHeH Ma3;iaii acaHbin, iubipaicraH
acapKbiparaH Tarbi 6ip acpmbi3 mepjieHe arbin, rneTi MeH iueri
rapbiiu neH KemicTiiain 63iH aeacK KaKTbipbin, KyjiflKnaxbin
9KeTeTiH, apbicTaH acajiflbi aii6apjibi yaKbirrbin aji/ibiH^a icac
KaKKaHioa ETE mbiKTbi. OHMH 6aKbiTbma - OJI acaHbin yjirepai.

228 P. aji-Eama, 1, 374.


222
FajibiM caxaoajiap

A 6 f l y j u i a h H6H A 6 6 a c

"AjuiahbiM, ozan dmniff pyxuu yupem otcane mayundi


(K^paHHbitf Hezi3zi mypa MasbwacbiH) .ncemiK duyin Hscin
em!"
(Xaaiic)
hnyKperreH yui >KMJI 6ypwH IIaHFaM6apMMM3,zu>iH; aracw
A66acTbin uiaHbiparbiH^a Hyp acy3fli 6ip yji SanaHbin remain
KHbiJiflbi. O H M H ATBIH "ASflyjinah" aen IIAHFAM6APBIMBI3FLBIH
(c.a.y.) e3i KONRAH 6ojiaTbiH. A6flyjuiah H6H A66ac KiimceH-
xaHbiHaH IIaHFaM6apbiMbi3flbin yHiH^e COJI uraHbipaicrbiH Sip
ajiaMbiHflaii 6ojibin ecTi. IlaHFaM6apbiMbi3flaH ca6aK ajibin,
TyH^e OHbiMeH (c.a.y.) 6ipre rn6a,[iax acacan, OraH Kbi3Mex
eTeTiH. blHTanbiJibiFbi, en6eKKopjibiFM, aKhijiflbDibiFbi MeH
TypambiJiflbiFbi ymiH xa3ipeTi 0aHFaM6ap OHM Gaywpbraa
TapTTbl.

Ap^aKXbi Ejirni (c.a.y.) AS/iyjinahXbiH rajibiM SojiybiH


Kanan, o r a H yHeMi apHaiibi caSaK; 6epin TapGnejiefli.
IlaiiFaM6apbiMbi3 ayHHe cajiraH Ke3^e sjii OH T e p T - o H
6ecxep;teri acac ecnipiM efli. Aruiah EjiuiiciHiii KacbiH^a
GTKi3reH xepx-6ec acbuibi - OHMH; ecTireHiH Kajix eTKi36eii
Kaxbin anaTbiH Ka6ijTexKe He 6ojiraH Ke3iHe caii KenreH. Eyji
KbicKa yaKbiTTbiH; iuiiHjie Ken xa^nc acaxTaflbi. MyHbiii ce6e6i,
OHMH 6oiibiH,aaFbi ajiFbipjibirbi. COHMMBH Kaxap
IlaHFaM6apMMM3flHH;: "AjuiahbiM, oraH fliHHin pyxbiH yiipex
acaHe Taynjifli (KypaHHbin Heri3ri xypa MarbiHacbi) acexk
6iJiyiH Hscin ex", - gen ayra acacaybi pa acep exKeH e/ii229.
A6^yjuiah H6H A66ac caxa6anap/ibiH en SijiiMflijiepmeH
caHajiajibi. Ke3i xipicinfle OHM xu6pyjib-yMMa (YMSEXXIH aaHa

229 MyCHad, 1:266; ByxapK, ydy\ 10.


223
CatiJiaK caxadgjiap
rajibiMbi) ACOHE mapjtcyMcmyn-Kyp (KypaHabi ayaapynibi,
OHH 6i3re aceTici3ymi) a e n yjibncraiiTbiH 2 3 0 .
¥3HH 6OHJIM, acbuibi uibipaHJTbi, Hyp ACY3AI, ceitnereHae
a y n i M acypTTbi ay3biHa KapaTap m e m e H a e K e c e M ASayJuiah
H6H A 6 6 a c X a n i H M TaimacbiHaH iiiMKRaH. OHMR e c T e caieray
KaSmeTimH KyaTTbTjTbirbi coHiuanbiK - OJI aTa^Tbi uiaftbip AMP
H6H P a S H ' a H b m ceKceH aconaaH TypaTbiH OAENIH 6 i p OKbiran/ia
acarran anraH a e c e a i . TacjjcHp, <j)HKh acoHe x a a n c ijiiMaepiMeH
Koca oaeGneT neH 0Jienre, ocipece, aohHjma Ke3enimH
e n e n ^ E P I H acarran aTbi uibiKKaH. H 6 H >Kapnp a T - T a 6 a p n E3MIN
T3(J)CHPIHAE op aanbiH TyciHaipMecmae H6H A66acrbin
acohHJina aoyipiHeH aceTKi3reH ejien acojiaapMH KeniHeH
KOJIAAHFAH23'.
Hyp naHraM6ap xa3ipeTi MyxaMMea (c.a.y.) ayiraeaeH
03FaHHaH KeniH 0 6 y Eoicip Cbi/mwK (p.a.) neH OMapabin (p.a.)
xajiH^ajibiKTapbi Ke3mae ojiapra FbiJibiMH Mocejiejiepae Kenec
6epin TypaTbiH. Xa3ipeTi OMap nieiue ajiMaraH KypMeyi Ken
Kypaejii Mocejiejiepai "MyHbiH TymHiH ceH raHa rnerne anacbin"
aen A6ayjuiah H6H A66acKa (p.a.) cijiTeihiH. Eipae HeMeHHeH
KejireH ojiae6ip aaaM 63iH Ma3ajiaraH cypaicraphiHa
KaHarairaHapjibiK acayan ana ajiMan aMajibi KypbiraHaa,
A6ayaaah OHWH cayanaapbiHa aKbuira ^ O H M M M M acayanTap
6epeai. EyraH proa GojiraH xajm<j)a OMap: "A6ayJiJiahTbin
RIAHFAMSAPBIMBIIABIH (c.a.y.) inanbipaFbmaa ecKeHiHe Kyojiiic
eTeMiH", - aen, ohhh 6i.niMaiJiiri MeH Gijnipjiirin aTan aHTKaH
eai.
Q6y BoKipain xajiH<|)ajibirbi Ke3iHae H6H A66ac
apaaKTaiTbin, aSbiponra 6EJIEHAI. Xa3ipeTi OMap OHM acacbiHbin
KimijiiriHe icapaMacraH 6ipeHKeii acacbi yjiKeH, 6eaejiai
aaaMaapaaH raHa TypaTbiH "Kenec ajiKacbiiibin" KypaMbma
Kipri3reH. CoHTce ae, A6ayJiJiaii H6H A66acTbin acacTbiFMH
KejiaeHen TapTbin, OHM MOHMHaarbicbi KejiMcreH Ken6ip
yjiKeiiaepre KeHec ajiKacbiHbiH Moacijiicmae "Hacbip" cypeciniii
MarbiHacbiH TyciHaipin GepyjiepiH cypaabi. AjiabiMCH c©3

230 ycdyn-sada; 3:291.


231 gji-Eudax, 8:114.
224
FajibiM caxadajiap
anraH yjiKeHaep "Hacwp" cypecm SbiJian TyciHaipeai:
"AnjiahTtm aopaeMi MeH aceHici KenreHae aaaMaap HcJiaMra
Ton-Ton 6ojiwn Kipeai- C O J I Ke3ae Pa66binai>i naKTe, MaaaKTa,
KeniipiM cypa" aereH Marbmara Kejieai". Xa3ipeTi OMapra
ojiapabiH 6yji acaya6bi Ty6iHe TepenaeMeH, cy SeiiHeH
KariKwraH yniKapbiJiay niKip Kepimn, yHaMaiiai>i. MyHbin
333JIH MARWHAEWH H6H A66acTbiH 63iHeH cypaabi. H6H A66ac:
"Byji cype Amiah PacyjibiHbiH, eniMmeH xa6ap 6epeai.
AaaMaap Ton-To6biMeH HcJiaMra KipreH Ke3ae ojiapra
AjuiahTbiH xa6apJiapbiH HceTKi3reH IlaHFaMSapabiH MmaeTuiiii
aaKrajiraHbiH HinapajiaHaw", - aen acayan 6epreHae, xajiH^a
OMap: "MiHe, OHM OCH Ka6ijiexi yniiH ceHaepais apanapbiija
K O C T M M " , - aen OHMH epeKineniriH aTan eTKeH eai232-

A6ayJiJiah H6H A66acTbiH, cyx6aTbiHaarbi xonTbin xajibiK


apacMHaa epeKine opHbi 6ap eai- O H H H acypri3reH cyxGarrapbi
6epeKeTri api TapTbiMaw eTeriH. >Kacbi aa, Kspici ae O H H H ijiiM
6ynarbiHaH Menipi KaHraHina cycbmaaft ajiarbm eai-
Cyx6aTbiHbiH exi epeKinejiiri 6OJI aTbm: Tejierefi Teiji3
6ijiiMaiJiiri, TaicyajibirbiMeH epeKinejieHreH xa3ipeTi A6ayJiJiah
cyxGarrapbiHaa OCM eKi KacneTKe 6aeTbi MSH SepeTiH. Eapme
yrwHbiKTbi eTin KepKeM TycmaipreH cyxGarrapbiH aHHajia
OTbipraH aaaMaap seniH Koftbin TbiHaan, KaKaraH cybiKTa
apKajiapbiH OT Ta6biHa TOCICAHAAII WCTMK acep aaaTbiH233.
H6H A66acTbm napaeaTbi MeH KHbiHHaH KHbicTbipa 6ijieriH
KHCbiHabi oiiJiapbi bmrafijiw aa acem 6ejieK acocbmabirbiMeH
T3Hri eTeriH. IlaHraM6apbiMbi36eH KaHaac Tybic OJI: "6i3
naftraMGapabiH inanbiparbiHaa eeriK" aen achate KenniMeH
MAKTAH eTeTiH. BoHbmaarbi KeMeji KACHERREPIMEH
caxa6anapabiH apaewHaa KypMeTKe 6eJieHai. BapraH acepmae
KiM 6ojica aa oraH opHbmaH Typbin, iaranaT KepceTeriH. H6H
A66ac ejiain 03m 6yjiaii Keiace KOTepe acnerreyiH aca
yuaTnaH, ojiapatiH opbmaapbmaH TypMayjiapwH eTimn, yHeMi
KimineiiijiaiJiiK TaHbiTaTbra.

232 B y x a p n , MAKEUP, (110) 3.


233 AJI-UCS63, 2:333.
15- 304 225
CanJiaK, caxa6<wap
Eipae 33HA H6H CSGHT ATKA MiHep Ke3/ie H6H A66ac OHMH
aTbiHbm Y3EH;RICIHEH ycTan KypMer KepceTefli. CoHfla 3SHFL H6H
CS6HT: " O H , Ajuiah PacyjibiHbiH aracbiHbin 6ajiacbi, ETIHEMIH,
SyjTaH acacaMa",- aereHfle, OJI: "EaciiibiJiapbiMbi3Fa ocbijiaimia
KypMeT KepceTy 6i3re awip eTijifli",- a e i w . Xa3ipeTi 3aiw
6ojica OHBIH KOJIHHAH cyfiin: "Ei3re ae Ajuiah PacyjibiHbm;
TybiCTapbiHa ocbuian i3eT KepceTy 9Mip eTijiai", - aen
cbiHjiacTbiKTbin i3ri yjiriciH KepcenceH-fli234.
Xn6pyji-yMMa, TspacyMaHyjib-KypaH aereH CHnanapFa ne
6ojiraH H6H A66ac en Ken xa^nc pnyaaT eTKeH, 6iniM flspeaceci
acorapw, TaHflayjibi caxaSanapflbm 6ipi 6ojiaTbiH. OJI 1600
xa^HC pnyaaT erri. Can/I H6H >Ky6aHp, MyacahHfl H6H >Ka6p
aoHe Hkphms cbiH^bi Ta6nyH HMaMjiapbi: "Ei3 He 6ijiceK, Teric
co^aH ynpeHfliK" flece, Y6SHFLYJUIAH H6H A6flyjuiah: " . . . B 6 y
EaKip, OMap MeH OcMaHHbin 6epreH yKiMflepra oaan acancbi
6ineTiH a^aM KepMeaiM. Ke3Kapacbi yHeMi TypanbiKTaH
TaiiMaraH 63re emKiMfli TaHbiraH eMecniH. Tancnp aoHe 4)HKh
ijiiMiHfleri 6ijiripjiiriHe 6api TaHzjan KaFaTbiH. Eip KyHi Tsncnp
acanjibi aiiTca, 6ip KyHi (j)HKh MScejiejiepiHeH ce3 K03FaiiTbiH.
Eip KyHi eTKeH maiiicacTapflbi aiiTca, 6acic;a 6ip KyHi apa6
TapnxbiH TepenHeH K03FaHTbiH. OHbm 6ijiiMi Tynci3 Teni3fleii
e/ii. O H M H 6ijiiMflijiiriHe 6ac HMCHTIH rajibiM acoK efli" aen
OHHH; 6e^eJiiH aTan eTKeH235.
OJI 6iniMfli SoJiyMeH KaTap MeMJieKeniK acorapw Kbi3Menep/ii
p,e a6bipoHMeH aixapraH K;a6ijieTTi caxaSa. Xa3iperi OcMaHHbm
TycbiH/ia A4>pinca acopbiFbraa HcjiaM scKepjiepiHin Ejmiici perimie
KATBICTBI. A(J)PHKAFLAFBI BROAHTROMBIH airiMi reopraii ACAHE OHMH
aflaM^apbiMeH FHJIMMH Macejiejiep 6oHbmma niicip TanacTbipaflbi.
BH3aHTH5mbiKTap ajiFbip aKbuibiHa, OHM MeH SuiiMimH TepeuniriHe
TSHTiniicneH OHbi "apa6Tapflbin en aaHacbi" aereH-fli.
XanbiK H6H A66acrbin TepejiiriHe acni acyriHeTiH. O H B M yni,
eck armbi yHeMi KicijieH 6ocaMaHTbm. IIIaKipri Q6y Cannx:
"Ayjiacbma Kicijiep MyHmaMa Ken acHHajiaTbiH oacKa 6ip
aaaMflbi OMIPIM^E KepreH eMecniH" #en, OHMH; mapmbi TOOTH

234 3Ji-Mc36a, 2:332.


235 Ta6avpm, 2:365; Ycdyji-sada, 3:19.
226
FajibiM caxadajiap
acapbin cenjieihiH memeHfliriH, K e m n i j m i r i MeH K e c e M f l i r i H
nam eTe^i.
OHM "Tancnp FMJiMMflapMHMn naflHmacbi" aen Te aTaiiTMH.
0 3 i Tancnp KiTa6biH aca36aca aa, OHbin epHeKTen ep6mceH
TancHpjiepi xajjnc KtianTapbiHfla acHHaKTanraH. MycbiJiMan
rajibiMflapbi e 3 f l e p i H i n mbiFapManapbra KepKeM^ey y m i H H6H
A 6 6 a c T b i n KYHFLBI TsncnpnepiH n a n f l a j i a H f l b i . A J I OHMH 6epreH
r i a T y a j i a p b i cJ)HKh i j i i M i m n e n H e r i 3 r i T i p e K T e p i H i n 6 i p i 6 o j i b i n
TA6BIJIAFLBI.
Menxe (JjaKHhTapbiHbin Ke6ici OHbin MeKTe6iHeH Ka3 6acbin,
KaHaT K a r b i n IHMKTM. COH/iMKTaH m oraH "Meiace T a n c n p
MeKTeGiHin Heri3iH nanaymbi" ^ejiinzu. KypaH ijiiM/jepin ace™
MenrepreH H6H A66acTbin aiipbiKina KanpaT KepceTKeH
Kbi3MeTTepiHin 6ipi - KypaHHbiH acHHacTbipbuiybiHa KOCKaH
yjieci.
M y r a y n a KaiiTbic GojiraHHaH KeiiiH x a 3 i p e T i OJIH MeH y j i b i
XYCAHHHIN ACAKTACTAPBI OHM Kycjiara INAKMP/IM. OJI 6yji
maKbipy^M KaSbiJi a i i M a ^ M . X y c a i m r e OJI acaKKa 6apMa a e n
Kamna yriiTece AE, OHM KOH^ipe ajiMa^bi. OcbiHbin
cajiflapbmaH Kycjjara Kerin 6apa aeaTKanaa
naHFaM6apbiMM3/ib[H cymicTi HeMepeci xa3ipeTi XycaiiH
Kep6ajia^a manti 6OJI,AM. E y j i 0KHra,qaH c o n KaiirbmaH KaH
ACYTKAH A6flyjuiah H6H A66ac EKI KE3MEH AFIBIPBIJIAM.
FyMbipbiHbin conbma TaMaH eKi K93i KepMeii KaJiraH ijiiM
6 y j i a F b i A 6 a y j u i a h aca3MbimxaH 03Mbim acoKTbiFbma HajibiraH
eMec. K e p i c i H m e :
"Amiah acaHapbiMHaH acapbiKTM coH^ipreHMeH, acyperiM
MeH TiniM Hypcbi3 KaJiMaflbi",- ^ereH eKeH KacKanbin236.
A6jiyjijiah H6H A66ac 687 acbuibi Tanifyre KaiiTbic SOJI^M.
) K a H a 3 a HaMa3MH x a 3 i p e T i Ojin^in 6ajiacbi MyxaMMe/i aji-
haHa<f>HH» OKBI^BI. OJI:
"BYRIH 6 y n yMGenin en 6 i j i r i p rajibiMM KaiiTbic 6ojmbi. OHMH
ejiiMi MycbuiMaimapflbi Mynfa 6aTbip,m>i", - aereH SojiaTbm.

236 Caxa6wiep ancwoioneducu, 1: 153.


227
CannaK, caxaoajiap

A 6 ; i y j i j i a h H 6 H O M a p

"AdaMHbiff 6oubmda MUHO qacuemmep 6ojiMaubwiua, OJI


tubwauu sajibiM 6ojia cumaudu: 03iHeH 6IMMI MOJI adcwdbi
KyndeMeudi, e3iHeH moMemiiepdi KeMcimneudi. IJILM'IH
dymiejiiK nauda yvuin camnaudu ".

(A6/Iyjijiah H6H OMap)

Oflinerrin 6eimeci xa3iperi OMapflbin TOFM3 yjibi 6ojmbi.


ConapflbiH iuimeH "h6H OMap" OMap^bm yjibi jjereH aTKa He
6ojiraH, H6H OMap .nereaae ajiram ecKe Tycep Ganacw-
A6^yjuiah.
Xa3iperi A6flyjinah 3Keci MycbiJiMaH SojiraH Ke3fle 6ec
acacra 6ojiaTbiH. MycbiJiMaH OT6acbiHaa ecKeH OJI nyrrapra
Ta6bray T3pi3fli acaMaH FaflerreH aMaH Kajiflw. HcjiaM/ibi
TyciHepJiiK acacKa TOJiraH^a 6ip/ieH HMaH KejiTipai.
MaaHHara hHacpeT acacajiraH Ke3fle acacbi ani OHra j\&
TOJiMaraH e^i. Ea/jip inaHKacbi KapcaHbiHfla KafiTKeH/ie ae
COFBICKA KATBICYFLBI MAKCAT erri. ©3i CHHKTM TARW 6ipHeme
6ajia 63flepiH yjiKeH erin KepceTy yrniH aaicrapbiHbiH yuibiMeH
camca Typbin, Ajuiah EjimicimH (c.a.y.) scKep KaTapbma anybrn
Kanbi KanaH^bi. Bofljiapbi aceTKeHMeH acacTapbi 9Jii KimKeHTan
SojiraHflbiKTaH ojiapflbi Ajuiah Pacyjibi acKep KaTapbma
anMaflbi. ¥hyT maHKacbm^a jia acacrapbi TOJiMaraHflbiKTaH
scKepre ajibiH6aflbi 237 . On aoerapbi CHHKTM acaHapbi acacKa,
Keniiii MyHFa TOJibin yHme KaHTTbi. COJI TyHi Tan aTKaHma KO3
ijiMefi, "Ajuiah Enmici MeHi 63 acojiwuqa icypecy yrniH
caxaSanapbiHbTn apacbiHa anMaHTbiH^AII RaH^an KIHSM 6ap
efli?" aen Ha3ajiaH,m>i. TeK 6ip-eKi acbui^aH KefiiH raHa acacw

237 Byxapn, Maza3u, 6.


228
FaiibiM caxadajiap
aceTKeHHeH KeiiiH XaHaaK maiiKacbiHa KaTbicy MyMKiHairme He
6ojibin, scKepre ajibiHbin, KenTeH KeKcereH apMaHbiHa acerri238.
H6H OMapawn TaKyajibiFti, KyjmibuibiFbi, ce3iMTajiabiFbi
MeH cyHHeni ycTaHybi aceHmeH 9Keci OMapaaH a a aewn
TyceTiH.
CaxaSajiapawH cyHHeTKe aereH cYiiicneHmijiiri meKci3.
CYHHETKE MoiibiHcyHbin, OHW YCTAHYRA KENREHAE A6ayjuiah
H6H OMapawH opHbi, TINTEH, afipbiKuia. TeK KaHa RN6AAAT
MaceJiecinae eMec, KyHaejiiKTi xypMbiCTa aa
ITaHFaM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) ap ic-KHMbiJibiH aiiHbiTnaii
KaiiTajiaiiTbiH. IlaiiraM6apra aereH cyiiicneHHiijiiri ae
ajia6eTeH. HMaM MsjiiKrin ycTa3bi Ha(|)H 6ipae xa3ipeTi
ASayJiJiah eKeyi 6ipre Apa^arraH bmaiuian Kejie acaTKaHaa
H6H OMap 6ip mymcbipra Tycin mbiraabi. OHHH 6yji KbiJibirbma
aiipaH-aebip KaJiraH Ha<J)H: "Eii, HMaM, 6YJI myHKbipaa He
i c T e a i n ? " a e i i a i . H6H OMap SbiJiaii aen acayan KaTaabi:
"naiiraM6apbiMbi3 A p a ^ a r r a H T y c i n Kene acancaH Ke3ae,
MeH OraH epin OTbipabiM. Ocw acepre Tycin aspeT cbiHawpabi.
MeHin KaacerrijiiriM 6ojiMaca aa, OHMH icTereHiHe Keperap em
Hapce acacarbiM KejiMeai239"-
OHWH cyrmeTKe Kyjiaii 6epijireHairi coHmajibiK, Ajuiah
Enmici (c.a.y.) cyabi aeMiH ym peT ajibin imce, OJI a a a s n cojiaii
iineriH. BacKama iniKemH emKiM KepMereH-ai. KimKeHTaii 6ip
KHMbiJiabin 03iH Aruiah Ejmiici (c.a.y.) Kanaii icTece, aimbrniaii
Typa cojiaii KaiiTanaiiTbiH. COJI Ke3aiH e3mae KeiiSipeyjiep
MyHbi epci KepeTiH.
H6H OMapabin acyperi IIaiiraM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) aereH
cyiiicneHmijiiKKe TOJIM eai- OJI 3apy icTepi nibiFbin KaJiMaca
ITaiiFaM6apbiMbi3abiH KacwHaH eKi ejii aacbipaMayra
TbipbicaTbiH. IlaHFaM6apabiH (c.a.y.) MySapaK 6ijiiM
MeKTe6iHae 6ijiiMre cycbiHaan, yaKbiTMHbin KenmuririH iniM
yiipeHyre apHaaw. rtaiiFaM6apbiMbi3 KaiiTbic ScuiraH Ke3ae H6H
OMapawH acyperi Mynra TOJiaw. IlaHFaM6apbiMbi3 acaiuibi ce3
6oJia Kanca K63 acacw MomnaKTaii aceHeJieTiH. Canapra

238 Ta6a%am, 4:143.


239 MycH3d, 2:131.
229
CannaK, caxaoajiap
inwrapaa acoHe Kepi KaHTKaH^a Miaae-tri Typ^e
naHFaM6apbiMbi3Abin (c.a.y.) Ka6ipiH 3HapaT eTeriH.
A6flyjuiah H6H OMapjjbi IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) pa
acaHbiHaan acaKCbi Kepin, oraH aKbiJi Kenec, ecHerrepiH acm
aiiTaTbiH. Xa3ipeTi A6,ayjijiah hHacpeireH KeniH eMipiH HcjiaM-
flw yHpeHyre aTaraH "Cy4>(})a acxaSbma" KOCbiJi^bi. OcbiJiaHiua
KIUIKEHE 6ana KE3MEH 6acTan, IIaHFaM6apbiMbi3,m>m INIM
KsycapbraaH cycbiHflaraH GaKbiTTbi caxa6ajiap caHaTbma Kip^i.
IIAHFAM6APBIMBI3AAH acoHe OHMH; caxa6anapbmaH ijiiM
yHpemn, GijiiMm aceriimipfli. IniM MoacijiicTepiHe KaTbicwn,
fliHH Macejienepfli Tepeu 6ijieTiH binnaji^bi caxaGanapflbin
Sipme aHHajiabi.
HcjiaM Tapnxbiima "TepT AG^yjuiah" ^ereH araeH OHrini
caxaSajTapflbiH 6ipi - ocbi H6H OMap. OJI - 2 6 3 0 XA^HC PNYAAT
ery AP^BIJIBI 0 6 Y hypofipa/iaH KEFIIH EN Ken XA^NC pnyaaT
eTKeH caxa6a. OHMH Toncnp, (])HKH, ocipece, XA^NC INIMIH^e
opHbi epeKine.
Xa3ipeTi A6ayjuiah XA^NC pnyaaT ETKEH KE3FLE ETE a6afi
6ojibin, 6yji Manbi3Abi icKe yjiKeH acayanKepmijiiKneH
KapaiiTbiH. PnyaaT eTKeH xa^HCTep^iH op ce3iHe, TinTi
opimepiHe /ie mykhht 6ojiaTbiH. Bip Marbmara KejieriH Sojica
fla, naiiFaM6apbiMbi3flbiH KOJiflaHFaH ces^epiH raHa KOJiAanbin,
IlaHFaM6apbiMbi3flbin xagncTepiH Ka3-Kajinbinqa aceTKisyre
epeKiue MOH 6epeTiH.
XaflHCTepflin Kenmri ypnaKKa Kejiin aceTyinae
A6flyjuiaiiTbiH KOCKaH yjieci yinaH-Tenis. Bap FyMbipwH
xa^HCTi acaio acojiwH^a capn e n i . Bi3re KejireH xaflHCTepfliH,
Kenmijiiri H6H OMap^bm xa^nc ajiKacwHa cyiieHefli.
Mo^HHafla xa^HC yiipeTy TO6MH Kypbin, ejire xa^nc yHpeni.
Xa^HC yiipeTy yrniH 6yKUi Kyni-acirepiH acyMca^bi.
XAFLHC FbiJibiMbiHfl,a ASflyjuiah H6H O M a p —» Ha(J)H —>
MajiHK H6H OHOC apKWJibi KejireH xa^HCTep en MMKTM
pnyaairap 6oJibin caHanaflbi. Xa/uic ijiiMinqe 6yji xa^nc
HibiHacbipbiH "ajiTbiH uibiHacbip" fleiifli. A6/iyjuiah H6H
OMap^aH A6;iyjijiah H6H A66ac, }Ka6np H6H A6ayjuiah, Cana
H6H 3Ji-MycaHH6, Cana H6H )Ky6oHp, XacaH Bacpn, Ha$n',
MyacahHA, Tayyc acoHe e3min Sanajiapbi XaM3a, Eijioji,
230
FajibiM caxadajiap
A6flyjijiah acaHe ¥ 6 a i w y j m a h c h h ^ h rajibiMflap xa^nc
YapeHreH. CoHAWKTaH OJI "MyKcnpyn" (Ken xa/wc pnyaaT
eTKeH) caxaSanapaaH S o j i a h .
A6.ayjuiahTi.iH inaKipri Hac])H e3imn a3aT eTKeH
6acbi6aHJH.icw ejji. ASayjuiah H6H OMap rajibiM SojiyMeH KaTap
TaKya api aTbiMTaiiaaii acoMapT, Kenneiiijmi, flap KaH acaH eai.
Yiii KOHaicraH 6ocaMaiiTbiH. KeniKi acbiH acajirbn 63i iniKeH
Ke3flepi eTe cnpeK. I^OHaK acoK Sojica, maKbipTbin ajiaraH.
Kyji a3aT eiyzu Kaiibipbi Ken ic KepeTiH. HMaM Ha^miiH
aihybraiiia, OJI MHH; Kyji a3aT eTKeHHeH KeiiiH KaiiTbic 6ojiraH
acaHe uibiH biKbuiacbiMeH COHW TijiereH.
ASayjuiah H6H OMap naiiraM6apbiMbi3 (c.a.y.) Kairrbic
6ojiraHHaH KeiiiH annbic acbui eMip cypin, Ken naiya 6epreH.
Ariaiiaa narya 6epepae aarbiH atman 6acaTbiH. AruiahTaH
KOpbiKKaHflbiicraH Kanaaii a a 6ip yiciM SepyaeH TapTbiHaTbiH240.
Bip MacejiemH aHbiK-KaHbirbiH TOJIHK 6ijiMece HeMece oiibin
nieiuiMme KyMannaHca "MCH 6yn MacejieHi 6ijiMeiiMiH" aen
6ijiMeiiTiHiH yjuiMaii MoiibiHaan, KiminenijifliK TaHbiTaTbiH.
>KypTTbiH 6 a p i OHMH; 6 y j i KacHeTme cyHcmeTiH.
Eipae 6ipey Kenin, 6ip Macejie acaiibiHaa narya cypaaw.
Xa3ipeTi A6flyjuiah Kenecmi 6ojia ajiMaiiTbmbiH aihrbi.
Ajraiifla narya cyparaH aaaM KanTa-KaiiTa KejiyiH KOHMaraH/ia
epiKci3 oraH "caraH 6oJia esiMfli To3aKKa anapap Kenip Kypa
ajiMaiiMbiH" aen, acanbuibic-acaHcaK Hapce aiiTbin KOioaaH
SapbiHuia TapTbiHraH eai. IcTereH ap iciH AjuiahTbin pn3anbiFbi
ymiH acacaiiTbiH.
ASayjuiah H6H OMap - TeK xaancmi eMec, COHMMCH KaTap
yjiKeH 4>aKHh. OJI OMipiH MaaHHaaa exKi3fli. MaaHHaHbm (j)HKh
FyjiaManapw naTyanapbiHbiH; KeSiH^e oraH cyiieHreH. OhJiH
cyHHeirin TepT HMaMbiHbin 6ipi, HMaM MajiHKxin <})HKhbiHfla
xa3iperi A6ayJiJiahTbin naTyajiapw eTe Ken Ke3aeceai. Ohmh
naTyajiapbi aamajiap Sojica, KeaeMai 6ip KiTan 6ojiaabi.
MbicwpjibiK rajibiM M. Payyac Kaji'aacn "Mayay'aTy cjjHKhH
A6«HJuiah H6H OMap" aereH araeH 6ip KiTan nibiFapraH
(BeiipyT, 1986).

240 O. KecKHorny, &biqbih mapuxu ee HcnaM nyKyicy, Amcapa, 1999, 7 2 .


231
CaHjiaK, caxa6gjiap
KjuiMeTKe aefiiHri HcjiaM yMSeTimn HCOJI
O J I E T E ACOMAPT,
cijiTeyiui xcapbiB; Mcyrmbi3,napbiHbin 6ipi 6ojiabi. Mempiivtzu,
acyMcan MiHe3,zuJiiriMeH Koca 3flijieTci3fliKKe icya 6ojiFaHfla
acaHbi uibiaaMaiiTbiH. AnHKaTTbi aihyaaH TaficajiMaHTbiH.
MycbiJiMaH^ap apacbiHaH 6ypK eTe KajiraH 6yjiiKKe naracnaH
6eHTapanTbiJibiK YCTAMIBI. ByjiiKTepre (CJ)HTH3) apajiacnaflbi.
He xa3ipeTi QJIH/UH; Tapanbma, He cHpHHjibiKrapflbin TapanwHa
KocbijiMaflbi. H6H OMapzibiH (p.a.) ahJin Geimce ^ereH KypMeTi
JKorapbi e^i. 3ajibiM Xaacacaacra Kapcbi Kejiy^eH
KaHMbiKnaHTbiH. Bip^e XaaoKaac scyMa xyT6acbiH yaaic co3bin
>Ki6epefli. ByraH uibiAaMaFaH ASayjuiah "KyH ceHi KyTin
TypMaflflbi FOH" Aefifli. Inime KCK caKraraH Xaacacaac
AGflyjuiahTbin EJIIMIHE ce6en 6ojiaflbi. O J I xnacpaHbin 78-acbm
CAHAYBIH^A 86 ACACWHWA KAHTBIC 6ojiflbi. O H H H TEMEH^eri
ce3flepi ijiiM i3flereHflepre IHMH M9HIHFLE JKOJI KepceTefli:
"BoHbiima MbiHa KacHerrep GojiMaftbiHuia, a^aM uibraaHbi
rajibiM 6ojia ajiManflbi: 03iHeH 6LniMi acorapbiHbi KyuzjeMeHfli,
93iHeH TOMeHrijiepai KeMciTneftfli. LniMiH syHHejiiic nafi/ia
yrniH carnaHflbi."241

* * * * * * *

241 CaxaSuiiep aHcumioneducu, 1: 187-188.


232
FajibiM caxaoajiap

A6/Iyjijiaii H6H MAC'y;I

"KiMde-KiM K^pandu OKatfa mycin 3/cam^aHdau OK,uzbicu


xejice, OHbi H6H VMMU 'A6dmutj qbipasambweH oKjbicbin ".
(XaflHc)

3 6 y GG^YPPAXMAH ASayjuiah H6H M s c ' y a - ajirain HMAH


eTKeHflep/iiH imrnae ajiTbiHnibi 6oJibin MycbuiMaHawKTbi
KaSbiJiaaraH 6aiy>iTTbi acaHaapaHR 6ipi. Bana Ke3iHae O S y
>KAHHJI, ¥ic6a H6H MyaiiT CHA^TM a3yjibi MympiKTepain
KOHJiapbiH 6araTbiH.
FanaMHbiH pai;biM HypbiMeH (c.a.y.) TaHbicK,aHHaH KemH
OHMH KacbmaH KejieRKeciHaeH eKi ejii aacbipaMafi epin
acypeTiH eai. CytJxjjajibiK acxa6Tbin 6ipi A6ayjuiahTbm Ajuiah
Ejimicme acaKMHaMrbi coHaaii, HaHFaM6apbiMM3ai>iH HypjiM
manbipafbiHa Kajiayhmma epKiH Kipin-niMFaTMH. OHM
KepreHaep awm SafrTreH (IIaHraM6apMMM3ai>iH, TywcKaHbi)
aen OHJiaHTbiH242. Awiah EjimieiHe (c.a.y.) KW3MeT acacan,
OaaH Ken Hapce yiipeHai.
AaaM3aTTbm APAAKTBICBI (c.a.y.) OHH « H 6 H Y M M H ' A 6 a »
aeHTiH. IlaHFaM6apbiMbi3 OJI acaiuibi: "KiMae-KiM KypaHau
acana Tycin acaTKaH Ke3iHaeriaeii OKbiFbicbi Kejice, OHM H6H
Y M M H ' A S a r i i j KBIPARATHMEH OHMCHH" 2 4 3 ^ E N , KYPAH O^YAAFBI
KacHeTin acoFapbi 6arajiaHTbiH. IIaHFaM6apbiMM3 6ip KyHi oraH:
- MaraH K ^ P A N OKMUIM, TMHAAHBIH, - aereHae, H6H
Mac'ya:
- Y a , Pacyjiajuiah! KypaH caraH T y c T i . MeH OHM caraH
Kajiaftma OKHMMH,- a e n TanaaHbicbiH acaebipa ajiManabi.
Ajuian Ejiinici ( c . a . y . ) :

242 Eyxapn, (j)adatuiyc-caxa6a, 27; Ta6ai^am, 3:153.


243 MycmadpsK, 2:318; SM-Hcaoa, 2:369.
233
CaffjiaK, caxaoajiap
- KypaHflbi 63refleH Tbina,ayflbi yHaraMHH, - flereH e^i.
NAHFAM6APBIMBI3FLBIH OTmiiiiiH acepre TacTaft ajiMaraH H6H
Mac'yn " H n c a " cypeciH oiyiflbi. " H n c a " cypecimn: "dp
YM6emmi Kymapbwen (nauma mipi/imKende) snejiin, cent de
cojiapdbin widbwda nys peminde mapm^auda Kftudau Kyn
dojiMdK;?!" flereH KbipKHHiiibi aaTbma KejireH Ke3fle,
riaHFaM6apbiMbi3/ibin KOC acaHapu MaHaypan, acyperi TOJiKbin:
' . 244
aceTep, - aen KOJIMH KeTepin, TOKTATKAH-^BI .
Xa3ipeTi A6.nyjijiah KOHbip aaycbiMeH Kypanqbi
MympiKTepre acapna eryfleH KopbiKnaiiTbiH. Bap aneMre
acajiFbi3 e3i TeTen SepeTimiefi HMaH KyuiiHe He A6flyjmaii
MeKKe MympiKTepiHiH; ajiflbma nibirbin aaywcTan KypaH
OICWFLBI. O H M U 6yji KBIJIBIFBI HIBIM6AHBIHA 6ATKAH MympiKTep
OHbi con Me3eT coKKbira acbiKTbi. Ajian^a ojiap^biH TaarbiH
uibi6biH uiaKKaH Kypjibi KepMereH OJI Tarbi fla KaHTajiaMaK
SOJIRAHFLA, KACBIHFLARBI SACKA caxa6anap OHHH; ereriHeH 6acwn,
acemmeH TapTKMJian, aci6epMen ycTan Kaimbi245.
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) caxa6ajiapbma Kypanabi T e p T
Kici^eH yiipeHyai ecKepTce, COJI TepT KicimH; 6ipi OCM -
A6ayjuiah H6H Macyfl 2 4 6 .
MyiupiKTepflin KopjibiKTapbi MeH a3anTapbiHa T93e ajiMaii
34>HONH»Fa KEMICEHAEP,ZUH apacbiH^a A6flyjuiah H6H MscyA Ta
6ap. BipaK IlaHFaM6apbiMbi3Fa aereH caFbiHbinibi aci6epMen,
MeKKere KaHTa opajmbi. OJI acepaeH KefliHipeK MaflHHara
hnacpeT erri. H6H M a c y a IlaHFaM6apbiMbi36eH 6ipre Gyicm
coFbicTapra ^aTbicbin, yjiKeH epjiiK TaHbiiTbi. Ba^ip
maHnacbiHAa AjuiahTbin .uyumaHbi 6 6 y >K9hHJi,ui ejrripreH -
ocbi A6AyJiJiah.
IIaHFaM6apbiMbi3flbm (c.a.y.) H 6 H Macy^Ka AEREH ijiTHna™
AMPBIRUIA efli. Bip^e OJI: "MeHeH iceKm G6y Baicip MEH
OMapra SaFbiHbin/iap. AMMap^biH, acojibiMeH acypin, H6H
MacyATHH aiiTKaHflapbiH 6yjiacbrrnaH opbiH,zjannap", - aereH

244 THPMH3H, Ta<pcupyjib-Kyp 'an, 5.


245 ycdyiibsada, 3:257.
246 TUPMU3U, Manav;bi6: 38.
247 THPMH3H, MaiiaK;bi6:38.
234
FajibiM caxaoajiap
A6ayjuiah HSH Macyfl TlaHFaMSapbiMbBflbiH YINHFLE
TapSnejieHfli. Ajinah Eninici apKbiJibi aKHKaTKa Ke3i anibuibin,
OHbin KacMerrepiH 6oHbma cinipreH e^i. Xa3ipeTi OSy
Xy33H(J)a OHbin acypic-Typbicbi, eMip cypyi, acoji KepceTin,
a^aMflapFa aKHKarrbi yftpeTy xyprbiCbmaH acaHe MiHe3i
acarbiHaH Ajuiah Pacyjibraa (c.a.y.) en Karrbi yKcaiiTbiH caxa6a
eKeHiH aHTaflbi248.
Ajuiah EjimiciH acaicbiHHaH TaHbin, OHMH; yraaH-xeiii3
GiniMiHeH cycbinnan, SyKUi eMipiH KypaHflbi yfipeHyre
apHaraH cycjicjja acxaSbiHbin SaKbixxbiJiapbiHbiH Sipi - H6H
MacyAXbiH SijiiMi inajiKap SonaxbiH. Ocipece, xancnp iniMiHfle
OHbin opHbi Sip xe6e. Eyji acaiuibi OJI e3i SbiJian flereH:
")KajiFbi3 Tanip AjuiabKa a m eTenm! AjuiahTbiH Kixa6biH/ia
Kail aaTTbin icaii acep,zie, He ynirn rycKeHiH MeHeH acaKCbi
SiJiexiH eiHKiM acoK. Erep MeHeH acaKCbi MenrepreH aaaM Sap
Sojica acaHe oraH aceTy MyMKiH Sojica, MiH^exxi xyp^e oraH
Sapap ezuM"249.
Xa3ipeTi AS^yjuiah - KypaH ijiiM^epi (yjiyMyjib-KypaH)
MeH <J)HKh eajiacwHbin aca SijiiM^ap rajibiMbi. Xa3ipeTi OMap
OHM Ky(J>ara MyrajiiM eTin aciSepfli. Ky<j>ajibiKTap o/iaH xaflne
neH (J)HKH canacbi SonbiHina TajiiM ajiflbi. OJI Sip Macejiemn
ineiniMi SoHbmma HaKTbi flajieji (KypaH aaTbi HeMeee xa^nc)
uacc 6ojiMaFaH acaraaiiAa paii (aKbuiflbi KOJiflaHy apKbiJibi
aajieji KeJiTipy) apKbiJibi ineiny acojibiH TanaaraH. MiHe
coHflbiKTaH Kytj)ajibiKTap MeH SacpanbiKTap «pau», «(fm^h»
MeKTeSiHin KarnflajiapbiH ycranzibi. OSy XaHHtjra pa ocw
MeKTenKe Kapaiiflbi.
Xa3ipeTi OJIH Kytjmra Kejirenae, COJI acep^in TypFbiHflapbi
ASayjuiabTbi: " O J I CHHKTM KepKeM Mme3ai, acbuibi ce3,zu,
6ijiiKTi ycTa3, AjniahTaH KopKaTbiH a^aM KopMe^iK", - aen
MAKTAHFLBI. OJIH OJiapflbin ce3iH pacTan, OHbin SofibiH/ia o^aH
pa aeaKCbi 6acKa fla Kacnerrepflin 6ap eKeHiH aiiTKaH efli.
IQypaHflbi ayeHiHe canbin, MaKaMflan OKHTWH. XapaMflbi -

248 CaxaSwiep ancuiaioneducu, 1, 180.


249 MycjiHM, (pad<pwyc-caxa6a: 115.
235
CaffjiaK, caxaoajiap
xapaM, aflanflbi - a^aji aen 6ijieTiH. OaKHh api yjiKeH xa^Hc
rajibiMbi 6ojiaw.
Xa3ipeTi A6Ayjuiaii KaiiTbic 6ojiap Ke3,ue TeceK TapTbin
acaran Kaji^bi. XajiHcjja OcMaH OHMH Kenijim cypan, KaH/iaft
inaFbiMbiHbiH 6ap eKeHiH 6ijirici Kenrenae H6H Macyq :
- Eip raHa marbiMbiM 6ap, OJI KyHajiapwM, - AEFIAI.
Xa3ipeTi OcMaH:
- He Kajiancbin? - aen cyparaH^a, KOKeHiH^e KemeH
KyTKeH yMiTiH a0Tbin:
- AjuiahTbin paKbiMbiH, - aereH efli. Xa3ipeTi OcMaH:
- )Kbijiflap 6OHH ajiMaft TapTbiHraH MeMJieKeT
TaFafibiHflaFaH afijibiFbinHbiH 6epijiyiH 9Mip eTefiiH 6 e ? -
flereime, H6H Macya:
- EyaaH KeiiiH OHHH era nafiflacbi 6ojia KOHMac, - aeSfli.
OcMaH:
- ApTbingaFbi 6ajiajiapwna Kajiap.
- EajiajiapbiM Keaeii 6ojibin Kanaflbi aen KopKaMbicbiH?
MeH ojiapra ap TyHi "YaKHFa" cypecm OKMimap ^eHMm.
GiiTKeHi Ajuiah PacyjibiHbm: "KiMfle KiM ap KyHi acarapaa
"YAKHRA" cypeciH OKHTHH 6ojica, AYHHENE TapnibiJibiK
KepMenfli" flereHiH ecTireH ejjiM,250 - aen acayan 6epreH e^i
Ajuiah EjimicmiR (c.a.y.) acoji cepiri 6aKbiTTbi caxaSa.
Xa3iperi OMap MeH OcMaHHbin ^ayipiHfle Ky<J)aaa araM
6ojibin, xnacpaHbin 32-rni acbui caHaybiH^a MaflHHaaa KaHTbic
GOJIAM 2 5 1 .

250 Ycdyji-gada, 2:259.


251 KecKHoray, 6 9 .
236
FajibiM caxaoajiap

39HA h6H CO6HT


"Mupac iniMin erf ruca^cbi 6inemiH 3dud ". (Xaduc)

K^ypaH aflirapbi MeH cypeaepi TyciceH Ke3ae Ajuiah Pacyjibi


(c.a.y.) onapflbi e3i raHa acarran KOHMafi, SacKajiapra aa
acarraTKboaTbiH. Opi aca3a 6ijieTiH caxa6anapbma yaxHai
)Ka3/ibipaTbiH. TyciceH yaxHJiapati xaT«;a TycipeTiH
IIaHFaM6apbiMbi3abiHi 6ipHeiue caxa6acbi 6oJiaTbiH. Conapaun
6ipi - 390a H6H CsSHT. IIaHraM6apbiMbi3ai>m ManaaiiajiaiJ ca-
xa6ajiapbiHbin 6ipi 3ana H6H C S S H T aHcapjiapaMH Xa3paac
TaHiracbiHbm Haacacapyjiaapw pybmaH iiibiKKaH. JlaKaS ara -
0 6 y Cafla HeMece 0 6 y A6ayppahMaH252.
Xnacpa acbui caHaybmaH OH 6ip acbui 6ypbiH aynHere KejireH
xa3ipeTi 330a IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Maamiara KenreH
KE3AE, a j i i OHMH 6 a j i a c b i 6 o j i a T b m . T a p n x H AEPEKTEP COJI x y c T a
OHHH OH Sip acacra GojiraHaMrtiH amaabi.
MaaHHaaa caxa6ajiap Eaaip corbicbma aaiibiHaajibm
acaTKaH Kesae, acacbi ajii OH yuiKe TOJiMaraH Hyp acy3ai, 3epeK
6ip 6ana Kejiai. Kpjibmaa e3imH SoHbmaH y3HH KbiJibiuibi 6ap
OJI Ajuiah EjiHiiciHin Kacbma 6apbin: " Y a , Pacyjiajuiah! CeH
ymiH acaHHM caaara. CemMeH 6ipre 6ojn>m, cemn TybiHHbiH
acTbmaa ayiiinaHFa Kapcbi corbicyra pyKcaT 6ep", - aeai- Byn
apeKeriHe cynciHreH Annah Ejimici oraH MeSipiM TOJIM
K63aepiMeH Kapan, apKacbman KaKTbi. >Kacbi acernereHaiKTeH
OHH acKep KaTapbiHa ajiMaaw253.
OcKepre ajibiHSaraHbiHa 3ana KanajiaHbin KafiFbipati. OHMH
MaiccaTbi - KHbiH Ke3aepi Ajuiah EnimcimH (c.a.y.) KacbiHaH
Ta6buibin, OHbiMeH acaKMH 6ojiy. Ajianaa 3aiia e3min 3epeKTiriH
6acna caJiaaa Kepcerri. OJI - K^ypaH acarran, ijiiM ynpeiiy eai.

252ycdyji-sa6a, 2:278; zn-Hca6a, 3:22.


2"ycdyji-ga6a, 2:278.
237
CannaK, caxaoajiap
3SHA - eTe 3epeK, aKHJiflw acsHe ecTe caKTay Ka6iiieTi KyuiTi
ajiFbip caxa6anapflbiH 6ipi. OH Sip acacbiHAa-aK OH >KCTI cypem
>KaTKa OKH ajiaTbiH. OHHH 6yji KACHETINE TAMI 6ojiraimap
39HflTi Ajuiah PacyjibiHbiH (c.a.y.) Kacbma anapbin: " Y a ,
Pacyjiajuiah! Eyji, 3aHfl 6ajiaMbi3, OH aceri cypeHi acaTKa 6ijiefli.
Cypejiep^i ci3re KaJiaH TycKeH 6onca, cojiaimia Typa OKHAM.
OJI OTe KaGijierri. OKy-)Ka3yAbi jxa. 6ijiejii. OJI ci3re acaKHH
SOJIYAH KaTTbi KajiaH^bi. K^ajiacanbi3, cbrnan Kepini3",- FLEIIFLI.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) 3aiiATiH acarraraH cypenepiH
TBINAAFLBI. OJI KYPAHAM HIHH MSMHAE KEPEMET OKMAH.
ToKTafiTbiH acepiH^e TOKTan, co3Aepre epeicme MSH 6epin
MSHepjien OKYW - OHMH K^ypaHflbi acaKCbi OKybiMeH Koca,
acaiccbi TyciHreHflirmiH 6ejirici e^i.
39HflTin 6yji KacneTiH 6aHKaraH Ajuiah Ejimici (c.a.y.) oraH
HBPHT (KOHe eBpeH) MeH CypsHH (KOHC Cnpna) TijiiH yMpeHy^i
Tancbipflbi. ©HTKeHi, IlaHFaM6apbiMbi3 apiypjii ejiAepAeH ocbi
Tiji^epfle aca3biJiraH xarrap ajiaTbiH. Ojiap^bi oigbin, peri
KejireHfle acayan 6epy KepeK. IlaHFaM6apbiMbi3flbm 63i OKy-
cbi3yAbi 6ijiMereH,niKTeH, 6yjiapAM 6acKa aAaMAapra icTeTyre
Maac6yp 6ojiabi. EipaK 6erAe 6ipeyjiepAiH xarrapAHH
MA3MYHBIH 6ijireHiH AE KaJiaMairrbiH. CoHAHKTaH m 3OHA H6H
CS6HT icKe Kipicin, a3 yaKbrrra 6yji Tlrmepfli OKbin-aca3a
ajiaTbiH Aapeaceae ynpeHin ajiflbi. OcbmaH KeiiiH OJI
IlaHFaM6apbiMbi3Fa KejireH xanapAbi OKwn 6epin OTbipabi,
KaaceT Gojiranqa ojiapra acayan Ta aca3aTbiH. OcbiJiaihna OJI
riaHFaM6apHMH3AbiH ayAapManibicbi SOJIAM. CoHbiMeH 6ipre
OJI e3iHiH Heri3ri iciH, yaxn aca3yAbi Aa acajiracTbipAM254.
Xa3ipeTi 3sha - KypaHAbi acHHaKTayAa yjiKeH KM3MeT
aTKapraH rajibiM caxaSanapAWH 6ipi. OJI opi KypaHAH aca3bin
api acaTKa 6ijieTiHAiKTeH, xa3ipeTi 3 6 y Esicip K^ypaHAH acHHay
ajiKacbiH 3SHA H6H CaSnTice GacKaprrbi. KemmieH xa3ipeTi
OcMaH Ke3iHAe KypaH HycKajiapbiHHH KeGeihijiin, HcjiaM
opTanbiKTapbiHAarbi KaJianapra aci6epy Ke3iHAeri ic-mapanapra
OJI aceTeKniijiiK acacaAH. KYPAHHBIN caKTajibin, 6i3re AeiiiH
aceTyiHAe OHHH KOCKaH yjieci ere 3op.

254 Ta6ah;am, 2:358.


238
FajibiM caxadajiap
39HFL H6H xa3ipeii 0 6 y EaKipjun XAJIH^AJITIRBI
CS6HT
Ke3iHfle KypaHflw HCHHacTbipraH 6onca, xasiperi OMapabin
TycbiHfla KypaHHbiH OKbiJiybiH ynpeTyMeH aimajibiCTbi.
CoHbiMeH KaTap nsiya 6epy iciH ae aTKap^bi. Xa3iperi OMap
3 3 H A H6H C S S H T neH 6ipHenie caxaGa/jaH SacKanapflbin nsTya
6epyjiepiHe THHWM cajiraH255.
OJI K^ypaHflbi acaTKa 6ijiyMeH KaTap "MHpac (<J>apaHfl)
ijiiMiH" aceTe MenrepreH. MnpacKa SaiiJiaHbiCTbi Macejiejiep^i
caxa6ajiap apacbiHaa o^aH acaKCbi SijieTiH euiKiM »COK e^i. Byji
Hcaiijibi IlaHFaM6apbiMbi3: "Mnpac ijiiMiH ((Jjapana) en acaKCbi
6ijieTiH - 3aHfl", - aereH256.
Xa3ipeTi OMap AKH OcMaH SOJICMH, MaaHHaaa SojiMaraH
Ke3AepiHfle XARRA^ajibiK opbiHflapbma yaKiji eTin 3sHfl H6H
C96HTTI Kajiflbipbin KERETIH. Ocipece, xa3ipeTi OCMAH OHH
epeicine acaKCbi KepeTiH. OcMaHHbin xanncjjajibiFbi Ke3iH/ie
xa3ipeTi 39Hfl Saihyji Majira (Kapacbi MHHHCTpjiiri fleyre
6ojiaflbi) acayanTbi 6ojibin TaraHbiHflarmbi257.
3 3 H ^ H6H C S S H T xa3ipeTi OcMaH, OJIH MeH MyraynaHbin
XANH^AJIBIFBIHBIH AJIFAUIKBI 6ec ACBUIBRAAA MY<J)TH KBI3METIH
aTKapAbi. OMap ceKijifli 6yji xajin^anap m (J)HKh
MaceJiejiepiH^e 3AIIFL H6H CAGNRRIH KeneciHe WYRIHETIH.
OHKHTMK Macejiejiepfle 6efleji,a;ijiiri coHinajibiK, aTaKTbi aceri
(J)HKh rajibiMflapbiHbin 6ipi Cafifl H6H MycaHn6 6acKajiapaaH
ECTIREHFLEPIH 39HA H6H CaSHirin 6 3 AY3MHAH ecTiMeniHine
Ka6biJiflaMaiiTbiH.
ByKiji ryMbipbiH^a HcjiaMFa Kbi3MeT eTKeH xa3ipeTi 39hji
H6H CSGHT XNACPAHBM 45-5Kbui canaybiH/ia SaKHra arrangta.
OJI K63 wyMFaH^A Kyjuii MYCBIJIMAH ajieMi Kafebipbin A3A
TyrTbi. H6H OMap: "ByriH aaaMflapflbm en 6ijirip ranbiMbi
ejifli", - aece, H6n A66ac: "MiHe, ijiiMHin KeMinyi ocbuian", -
•258
AereH eai .

255 Tadaqam. 2:361.


256 Ycdyji-sada, 2:219; an-Hcada, 3:23.
257
ycdyji-sa6a, 2:279.
258 Tcmawm, 2:360.

239
CannaK, caxaoajiap

9 6 y M ^ c a a j i - O n i ' a p n

"Pa66bm! A6dyjuiah U6H K^aucmbiH, KftmenepiH Keuiip. OHM


K,uHMem KyHi K,y3bipbina Dtcai^cbuibiqneH %a6bui an!".
(XaflHc)

HeMemuK 0 6 y Myca 3ji-Om'apnzun Heri3ri aTbi -


A6ayjuiah H6H Kafic. Ajirarn MycbiJiMaH 6ojibin 3(J)HonHara
KeiiiKenzi,epfliH, 6ipi. OJI - 0T6acbiMeH 6ipre HeMeHfle acypin-aK;
IlaHFaM6apbiMbi3Abi (c.a.y.) KepMefi Typbin HMaH eTKeH caxa6a.
Ajinah EjiniiciMeH KOJI ajibicun cepT 6epy yrniH acojira uibiKRaH
0 6 y M y c a 3cj)H0nHHFa acerin, OJI acepre )KaF(|>ap H6H 0 6 y
Tamn acaHe 6acKa MycbiJiMaH^apMeH Kesflece/ii. MaflHHara
aceTKeH Ke3inge Xan6ap ajibiHbin KonraH 6ojiaTbiH.
IlaHFaM6apbiMbi3 Q6y Mycara corbicKa KaTbicnaca pa rycKeH
ojiaca^aH yjiec 6ejiin Sepejii259.
OJI MeKKeHiii ajibiHybi acaHe XyHSHH uiaHnacbma KaTbicTbi.
XyHSHH uiaHKacbmaH KeniH Ajuiah Ejimici (c.a.y.) Oyxac
aca3biFbma acHHajiraH Xaya3HH Tannacbma Kapcbi 3 6 y OMHp^i
aci6epfli. Eyji maihcacTa G 6 y OMHP uiernT 6ojiraHHaH KefiiH
SacuibmbiK MinneTi 3 6 y Mycara 6epijifli. 3 6 y OMHpain meniT
6ojiraHbi acanjibi xa6ap aceTKenge, IlaHFaM6apbiMbi3 OJI yrniH
a y r a acaca^bi. 0 6 y M y c a pa e3i yrniH /jyra Tuieyzji eTiHrenne,
Ajuiah Ejimici: "Pa66biM! AS/iyjuiah H6H K,AHCTBIN KaTejiepiH
Kemip. O H M KHHMCT KyHi KY3BIPBINA ACAKCBIJIBIKNEH KA6BIJI
eT!", - aen JKapaTymbiHbm oraH iieren aop^eMm TijieHfli.
TaSyK maHKacbiHfla riaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHH Mya3
H6H >K96ajiflin KacbiHa Kocbin, fliHfli yarbn^ay ymiH H E M E H R E
aTTaH^bipaflbi. Ojiapra flinai yiipeTy acojibiH^a - 6i3flep yrniH
Tie ap^afibiM ecTeH uibiFapMafl ycTaHy KaaceT GonraH - Mbma
ycTaHbiM^apflbi aihTbi:

259 Ycdyji-sada. 2:30, 235,245.


240
FajibiM caxa6ajiap
"OHiH/ji yiipeTKeHae) K^HbiHaaTnan, onaiiJiaTbinaap.
CyiiaipiHAep, aceKKepimniTi eTin KepceTnenaep. Mac KbijiaTbiH
H9pcejiepain 6api - xapaM (apaM); iuiKijiiKKe TbiiibiM
canbinnap!"260.
Xa3ipeTi 0 6 y Myca MeMeHaeri MiHaeriH oiiaarbiaaii
aTKapraHHaH KeiiiH KOuiTacy naacbuibirbma KaTbiCTbi. ApTbiHma
MAFLHHARA KOHMC T e n T i .
0 6 y Myca an-OIN'apH KenTereH acopbiKrapra KaTbicbin,
KOJiSacuibiJibiK erri. Ky(J)a MeH Bacpa 3KiMmiH MiHaeirepiH ae
arKapabi. OJI atdM 6ojibin TypraH Ke3ain esm/ie eTe KapanaiibiM
TipuiijiiriMeH KenuiijiiKTiH acyperiH acayjiaaw261.
OHbiH ijiiMi, oiijibijibirbi, xaKyajibif bi MeH uibiHiubuiabiFbi
aqgmca MajliM 6ojiaTbm. IIaiiraM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) xycbiHaa
3a6Ha neH OasHra 3KiM 6ojibin aci6epinai.
OaiJieTrin yjirici - OMap xajiH(J)a 6ojibin TypraH Ke3iHae
OHM Bacpara SIUM eTin TaraiibiHaaaM.
XajiH(j)a OcMaHHbm Ke3iHae xanbiKTbin KaJiaybiMeH
KycjjaHbiH 3KiMi 6ojiabi.
Xa3ipeTi O J I H MeH Myrayna apacwHaa ryraH KaKTbirbicTbi
TOKTary yrniH OmiaiH TapanbiHaH Tepenii (op6HTpaacHbiii
cyata) 6ojibin ineinijiai. Ajiaiiaa KaHina TbipbicKanMeH
KaKTbirbicTbi 6ereii ajiMaaw. COJI oKHraaan KeiiiH caacaTTbi
TacTaabi.
J],aycbi exe saeMi eai. KypaHaM aa KepeMeT Ma^aMMeH
OKHTbiH. OJI KypaH oKwranaa aaaMaap acaabiJiaHraHaaii ejiTin
TbinaaiiTbiH262. EKi acanaH Capaapbi (c.a.y.) OJI acaiijibi: "OraH
/JayirriH M333MHpiHin 6ipi 6epijireHaeii", - aen aaycbiHbiH
KepeMerririH MaKTaran. TyHae Meinirre HaMa3 OKbiraHaa
MyMHHaepain aHajiapbi (IIaiiFaM6apbiMbi3abiH, acy6aiijiapbi)
oHbin KypaH OKwraHbiH yiibin TbinaaiiTbiH. Xa3ipeTi OMap
oraH acojibiKnaH Ke3ae, "Ya, 0 6 y Myca! Pa66biMbi3ai>i 6i3ain
eciMi3re Tycip!", - aeihiH.

260 ByxapH, Jtcuhad, 164; Mazcau, 60.


261 U6H dcup, 111, 143.
262 Ta6awm, 7/1, 80.
16 304 241
CaHJiaK, caxaoajiap
OjiHfleH (p.a.) 9 6 y Myca acaiijibi cyparaH^a, OJI: "IjiiM
MyxHTHHa MajibiHwn iiibiKKaH a/jaM", - flen, 6ijiiMimH
TepeHgiriH yKTbipran. OJI (jMich cajiacbmjja naiya MaceneciHfle
ceHiMfli, Se^ejifli caxa6ajiap^biH 6ipi e^i.
KypaHflbi aca^cbi 6ijireH 6aKbiTTbinap KaTapbiHflarbi 3 6 y
Myca MycbiJiMaHflapflbin apacbiHjja ijiiMHin Ken Tapaybma
epeKiue MOH SepeTiH. XanbiKTbi 6ijiiMre biHTanaHflbipy yrniH
xyT6ajiap OKHTHH. Ajuiah EjimiciHe (c.a.y.) en XCAKMH
acypreHflepain 6ipi 3 6 y Myca o/iaH Ken Hapce yHpemn,
Sac^ajiapra yHpeTri. IlaTya 6epyre TiKejiefi
riaHFaM6apbiMbi3abin e3i pyncar eTKeH yjiKeH caxaSajiapflbin
6ipi 6ojiraH263.
Xa3iperi 3 6 y Myca xaanciiii AE efli. OJI 360-na acybiK xa^nc
pnyaaT eTKeH. IlaHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) ecrireH, KepreH
HspceciH Tyreji^eH opbiHflayra TbipbicaTbiH. TaicyanbiKKa
afipbiKina M3H 6epin, ap-YAT, Ta3anbiK Macejiejiepme fle 6aca
Ha3ap ay^apaTbiH. OMipimn conbiHa aeniH HcjiaM yM6eTmin
acaMaybiH acaMan, 6ipjiiriH KOJiaan enSeK erri.

* * * * * * *

263 T33Kupamyji-xy<p<pa3, 1. 21.


242
FajibiM caxaoajiap

Y 6 3 H H 6 H K a ' 6

"MYMUH mepm cunambmaH denzijii: Eacbma mycKen


^biHdbihma ca6bip ca^maudbi. HusMem 6epmce, wymp emedi.
Typa ceujieudi. YKIM KecKende l^apa K,biJidbi Kpv, Jtcapap adin
6ojiadu ".
(Y6afi H6H Ka'6)

Y6aii H6H Ka'6 - KacHeiri K^paH KapiMHin KepKeM


OKbiJiyw acojibmaa Ken KbOMer aTKapraH api
IlaHFaM6apbiMbi3Fa TycKeH yaxariepai xaTica Tycipin OTbipraH
(yaxn Kara6i) niaMinbipan; caxaSanapabin 6ipi.
IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OJI acaiuibi: "KYPAHABI en ACAKCBI
OKHTBIH Kici" 264 ,- AEREH. COHABIKTAH AA Y6SH H6H Ka'6
"KypaH OKHTbiHaapabin Mbip3acbi" acaHe "aHcapJiapawn
Mbip3acbi" aereH jiananneH ae Ken TaHbuiau. Xa3iperi Y6aii
H6H Ka'6 K^ypaH KapiMai ceri3 TyHae xarbiM eTin SiTiperiH.
IlaHraM6apbiMbi3ai>in Tyebmaa I^ypaHaw 6acTaH-a»K acaTica
6ijireH caycanjieH caHapjibiic caxaSajiap caHaTbmaH-ati265.
EKirnni aKa6a cepTiHeH KeiiiH MyewjiMaH 6ojibin, Ajuiah
Ejiinicmin (c.a.y.) KOJIMH KBICKAH Y6an H6H Ka'6 MaaHHara
hHacpeT eTKeH Ke3ae >KaHHameH cyinHinijiiHreH OH eaxa6aHbin
6ipi Caiia H6H 3ananeH 6aybipjiacTbipbuiaw. IlaHraM6apbi-
Mboabin K63i TipiciHaeri 6yKiji uiaiiKacTapra KaTbicxbi.
KypaHaw aca^cbi 6ijireHaiKTeH IlaHFaM6apbiMbi3 Y6an
Ka'6Tbi MyrajiiM eTin TaranbiHaaabi. IlaHraM6apbiMbi3ai>in
MeinmHae caxa6anapra I^ypaH yHpeTeriH. 8 6 y hypanpa acaHe
A6ayJiJiah H6H A66ac ceKijiai rajibiM eaxa6ajiap aa oaaH
KypaH yiipeHymijiepain apacbmaa eai266.

264 THpMH3H, Manaufbid: 90.


265 Eyxapw, MaHav;u6yjib-aHcap, 17; THPMJMH, Manan;bi6, 33.
266 H6H Maaca, muoKapam, 8.
243
Caijjiais caxadanap
3eiceT acHHay aiviip eraireH Keaae IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.)
Y63H H6H K a ' S ^ a EoHy Xy33HM, Baiiy Ky^aMa, Bany CSMJX,
BaHy Y s p s TaMnajiapbiHaH 3EKER acHHay iciH Tancbipflbi. O J I
63iHe acyicrejireH acayanTbi KbnMerri a^aji aTKapbin nibiicrbi.
Y 0 3 H H 6 H K a ' 6 Kypamibi najiaii Tepen 6ijice, TaypaT neH
iHaciji^i ae cojian eTe acai^cbi SijieTiH267.
Caxa6anapflbin SapiHeH Ajuiah pa3bi 6ojiraH. Ajian^a
KypaHflarbi KeftSip aarrapfla caxaGajiap^bin aTbi arnbiK
aTajiMaca aa, OJI aarrap OKbuiraHfla caxa6ajiap OHHH KiM
acaiuibi aHTbiJiraHbiH 6ijieTiH. Mwcajibi: " O a T x " cypecmfleri:
"MyxaMMadyu Pacyjiyjuiah ym-ji33una Ma'any (MyxciMMed
Ajuiahmbitf ejiiuici Mesne OHbrnen 6ipse 6omaudap)" a»Tbi
OKbiJiFaH^a, caxa6anap xa3ipeTi B 6 y Eaicipre Kapaca,
"duiuddsy 'a.ia.ib-Ky(p(pap (Kanipnepze Kflpcbi eme Kflman)"
OKbiJiraH/ia, OMapra, "Pyxwua'y 6auH3hyM (03 apajiapbmda
muM Meuipwdi)," ("OSTX", 2 9 ) OKbijiraHjia OcMaHFa
KapaiiTbiH. "MuHajib-MyMUHUHa puMcanyn cadanyy Ma
'oxudyy (MyMUHdepdiff apacbinda Amanda dezen yadenep'iH
opbindasaudap)" ( " A x 3 a 6 " , 2 3 ) aaTbi OKbiJiraHfla, caxa6ajiap
O H 9 C H6H Haflipain rneiiiT 6ojiybiH ejiecTeTeTm. Bip peTiH^e
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Y6aii H6H Ka'Gri inaKbipbin:
- Ajuiah caraH Ky^PAH oicybiM^bi ( « B S H H H 3 » cypecm) 3Mip
erri, - A E R E H ^ e , Y 6 a n H 6 H K A ' 6 CEHEPIH /ie, CEH6ECIHAE
GijiMen:
- Ajuiah MeHiH aTbiMflw aTa^bi Ma? - aen Tanbipnafi
cayan TacTaiiAbi.
- H A , CEHIN ATBINNBI tojimk; ATAFLBI,-FLE^I NAHRAM6APBIMBI3.
Ajuiah Ejimicimn (c.a.y.) ay3bmaH Ke3 KejireH aaaMra
aiiTbuia 6epMeHTiH KyaHbmiTbi xa6ap^bi ecTiremje Ke3iHeH
biCTbiK acac napjian:
- Y a , Pacyjiajuiah! Ojian 6onca oiy.inbi3, - ae,zu268.
MiHe, AjuiahTbin apHafibi aTbiH aTaraH en SaKbirrbi
ACAHFLAPFLBM 6ipi - Y 6 S H H6H KA'6.

267 Caxa6wiep aucuKjioneducu, 2: 624.


268 Eyxapa, mcupcup, 98; 1.
244
FajibiM caxaoajiap
FIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) ManrijiiK ajieMre KeunceHHeH
KeniH xa3ipeTi Y6aii eMipiH KypaH yiipeTyre apHaitgbi. OJI
maicipTTepiHe K^paHflbi afleMi OKyflbi, aHTTapflbin MarbiHa-
jiapbma Tepea 6oHJiayaw yHperri. Xasiperi 0 6 y BaKip, OMap
>K3He xac caxa6anap/ibiH Kenniijiiri OflaH KypaH yiipeHfli. MiHe
KypaH^bi yiipeHyre aereH aiipbiKiua KyniTapjibirbmaH Y6aii
H6H Ka'6 naiiraM6apbiMbi3AbiH cymcneHinijiiri MeH caxa6a-
jiapAbin KypMeTiHe 6ejienni.
OMap OapyKTbiH xajin^ajibirbi KesiHfle Tanaii MapTe KW3MeT
ycbiHbuica fla, ifliMfli Tanflaflbi. Xa3ipeTi OMap KOHMaii eTimm
acacaraHflbiKTaH, Kenec ajiKacbma Myrne 6ojiyflbi Ka6bui erri.
Y6aH H6H Ka'6 KAMAH^A Typa ceHJieifriH, MiHe3 KyjiKbi MeH
Mcypic-Typbicw yjiri 6ojiapnbiK caxa6ajiapflbim 6ipi efli. Bip KyHi
xa3ipeTi OMap OHMH; KACMHFLA 6ip aaiTbi acanbuibic OKMAM.
06y Y6aiifla OHBIM KATECIH SIP^EH Taybin:
- OH, OMap! MeH 6yji aaTTbi Ajuiah EjiuiiciHeH e3
KyjiarbiMMeH ecrifliM. MeH OHM ecTin acairaraH Ke3fle, ceH
BaKHfleri 6a3apfla acypreH SojiaTbiHCbin, - flereHfle OMap (p.a.):
- ©Te flypbic aiiTTbiH. CeHin apKamaH Typa
ceiiJieHTiHjiiriimi 6ijireHfliKTeH afleiii ocbiJiaii acacaflbiM.
©HTKem, KO3 ajiflbiHfla TypajibiKTbi aifrnaHTMH 6acnibi - afliji
Sacuibi 6ojia ajiManflbi, - flefli.
Y6AII H6H K a ' 6 xajiH(J)a OCMAHHBIH RESIDE KypaimbiH
OKbiJiybi MaceJieciHfle naiifla SojiraH a3flaraH aiibipMa-
uibiJibiKTapflbi Ty3eTy yium KypbiJiraH OH eKi AFLAMFLBIK
KOMHCCHSCBIHBM Teparacw 6ojibin TaraHbiHflajiflbi. Byji
acayanTbi icKe 63I ACETEKIULNIK eTin Kypan oKHflbi, 3aiifl H6H
CSSHT OFLAH ECTIREHJIEPIH MCA3BIN OTbipflbi. Xa3ipeTi Y6AII H6H
Ka'6 KypaHHbiH acHHacTMpbuiybiHfla TeHflecci3 KBI3MET
ATKAP^BI. COHFLWKTAH OHMH; HcjiaM TapHXMHflarbi opHbi TINTEH
afipbiKma.
Y69H H6H Ka'6 6oc ce3 cenjieMeiiTiH. MaH-Marbraacbi3
cypaKTapra acayan 6epyfli acaHbi cyiiMeiiTiH. MaHfli cypaKTap
KoiibiJica, biHTa-uibiHTacbiMeH Mcayan Kairrapyra acaHbiH
canaTbiH.
/lapofceci KaHina Mcorapbi 6ojica fla, eMip cypyi OTe
KapanaiibiM 6ojiflbi. IIIaKipTTepiHe TajiiM 6epreH Ke3fle ojiapflaH
245
CaHJiaK, caxaffajiap
OKiuay oTbipMaHTbiH. Kbiparax ijiiivri (KypaHHbiH OKbuiybraa
6a0JiaHbiCTbi) 6oHbmma 6ijirip 6ojiyMeH KaTap Tancnp
cajiacbiHa m cySejii yjieciH KOCTM. O H ajrrrapra 6aiiJiaHbicTbi
riaHFaM6apbiMbi3flaH cypanraH Macejiejiep^i, aarrapabin Tycy
ce6enTepiH acerix 6ijiyiMeH epeKHiejienai.
ByKiji GMipiH KypaHra Kbi3MeT eryre apHaraH YSan H6H
Ka'6 IlaHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) KenTereH xaanc Te pnyaaT
eTKeH. CoHbiMeH 6ipre ce3 canTayflbin me6epi efli. EyraH 6ip-
eici Mbicaji KeJiTipeniK:
"MyMHH TepT cnnaTbiHaH 6ejirijii: EacbiHa rycKeH
KHbiH^biKKa ca6bip caKTaHflbi. HbiFMer 6epijice, myKip exefli.
Typa cefijieHfli. YKIM KecKeH^e, Kapa KbiJi^bi KaK acapap s^iji
Gojiaflbf.
"MyMHH Mbma 6ec Hypra moMa^bi: (AjinahTbm "Hyp ycTme
Hyp" aeyi 6yraH aajreji.) OHWH, ce3i - Hyp, ijiiMi - Hyp, KipreH
acepi - Hyp, nibiKKaH acepi - Hyp acaHe KHHMCT KyHi 6apap acepi
-Hyp" 2 6 9 .
KypaHra, HcjiaM yM6eTme Kbi3MeTi cinreH, IIaHFaM6a-
pwMbi3flbiH, aHTKaHbiH^aH "KeKTeri acynflbn" caxaQanap/ibm
6ipi Y6 3 H H6H Ka'6 xnacpaHbin OTM3 6eciHini acbuibiH^a
acapbiK flyHHeMeH GaicyxwacTbi. >KaHa3acbiH xa3ipeTi OcMaH
nibiFap^bi.

* * * * * * *

269 MycjiHM, 0adaurib: 121; Ycdyji-ga6a, 1: 49-50; 1: 251-255.


246
CAXAEA AHAJIAP

V B0JIIM
CaffjiaK, caxaoajiap

C a x a 6 a a H a j i a p

HcjiaM flimHiH, RaHaT acafibin, Ken TapajiybiH.ua ep


caxa6ajiap Kanafi KBI^MCT eTce, acayacypeK ypnaK TopGHenen,
Anjiah neH PacyjibiHbin (c.a.y.) acoJitiH^a cojiapAaH Kajiwcnan
HII.I6I.IH acaHbra riH.ua eTKeH SHCJT caxa6anap /ia 6ojiFaH.
Onapflbin KaTapbiHjxa >KaHHaTrieH cymHiiiijieHin, KypaH.ua
airapw aTajiwn, naHraM6apbiMbi3flbiH ijiranaTbrna He 6ojiraH,
hHJKpeT eTKeH, coFbicTapra KaTbicbin epjiiK KepceTKeH, Aiuiah
yrniH mcfliT 6ojiyabi ancaraH, KOJibraaH KejireH acaKCbiJibiKTbi
asMan, KHMH^biKTapra T63e 6ijireH acaHKHHp caxa6anap m 6ap.
Caxa6a aHaiiapflbin en ayejirijiepi peTiH^e
riaHFaM6apbiMbi3AbiH; eMipm apjien, KeiiiHri ypnaKKa TaMarna
yjiri-eHere KepceTKeH O H M H (c.a.y.) naK acy6aHJiapbi Kejiefli.
Ojiap - MyMHH/iepfliH aHacbi, yaxn KeKTeH KyHbiJibin rycin
acaTKaH^a IlaHFaM6apbiMbi3Fa cepiK 6ojiraH, AjurahTWH
SMipjiepiH, acipece, acanyara 6aHJiaHbiCTbi OH-iiiyKbipjibi
MacenejiepiH 6i3re aceTKi3reH My6apaK acaH^ap.
HcjiaM ami KenreH Ke3fle oraH ajirarn HMaH KejrripreH ,
ajirauiKbi aaaMHbin aneji eKeHiH ^e ecKepreH aceH. OJI 6aKbiTTbi
aiieji - MyMHHflep^in aHacbi Xa^Hina (p.a.).
TeKTUiiK acarbiHaH xajipeTi OaTHMara Ten Kenepi acoK
aeceK, 63 aayipiime ijiiMi acarbmaH KeMeji, AIHH Kbi3MeiTepi
MeH ITaHFaM6apbiMbi3Ai>iH ynpeTKeHflepiH Tapaiy acojibiH^a
Anrna aHaMbn^bin (p.a.) 63i 6ip Te6ejiiK TaHbiTa^bi.

248
Caxada aHajiap

Xa3ipeTi Xanmiia
"Ajuian Xaduiuadau ^auupnu jtcap cuunadu. EJI Meni
Moubindcwau KynipJiiKmitf Kyqcizeit Kpv,cuzbiH cagnapun
DKypzende, on UMCIH Kenmipdi. )Kypm myzen Mem
emipiKcimende, on pacman, qondadbi. En MeHeH He napcecin de
atm limine JtcezimeHde, on daynemine opmav, emmi. Annah
Tasana men codan zana MOSOH nep3enmmep nacin emmi" .

(XaflHc)

Xa3ipeTi Xaanma - IIaHFaM6apjiap CyjrraHbiHbiH (c.a.y.)


n3K, ap-HaMMCH Ta3a, aaaMrepmijiiri MOJI eMipjiiK wan
cepiKTepiHiij ajiFaimcwcw.
Apa6TapflarH en 6eaejiai Tanna Kypanm Taiinacbi 6ojica, OJI
COJI TannaHbin en Teicri 0T6acHJiapi.iHi.iii 6ipiHiH nep3eHTi
6ojiaTHH. OKeciHin aTbi - Xyafijina, aHacbiHbin a m - <J>aTHMa.
Xaanma aHaMbnflbin meacipeci ane warbinaH IIaHFaM6apbi-
Mbi3flbiH 6a6acbi Kycanra, ineme acarbmaH ITaHFaM6apbiMH3-
flbin aTanapbi Jlyafire Kejiin TipejieTiH270.
Kypaiim Kbi3aapHHbin iniiHae KopreHfliri, KopKeMairi,
H6ajibuiHFbi MeH aayjieii aceHmeH epeKinejieHeTiH XaflHuia -
acshHJiHfl Ke3enimn e3iHae «Taxnpa», SFHH "naK, apjibi aneji"
aTarbma ne 6ojiraH a63an Tynra. AjiraniHHaa OJI A T H K H6H
A3H3re TypMHCKa uibiFbin, oaaH 6ip Kbi3jibi 6ojiabi. OJI KaiiTbic
6ojiraH con TeMHM pybmaH 0 6 y XaaaMeH OTay Kypbin, oaaH
6ip yji, 6ip KH3 TanTbi. Ajianaa 6yji Kyiieyi ae KaiiTbic 6ojibin,
acecip KaJiflbi. CoaaH KeiiiH ae ara MeH 3aTbi aapa, xaca cyny
XaanuiaHbi TanaiiH aiiTTbipaH. BipaK Teicri Xaanina Teni
Ke3aecnereHaiKTeH, ojiapabm euiKancbicbiH Kenijii xom
KepMeai.

270 A . aji-hauiHMHH, 3H-Huca'yH-Hs6u, EefipyT, 1990, 11; M. ACHM KeiccaJi,


Xcaipemi MyxaMMed ee HaiaMuuem, HcTaH6yji, 1981, 96.
249
Cannon, caxadajiap
flayjierri XaflHiiia cayaaMeH aHHajibicbin, acbia ca&biH
IIIaMFa KepyeH aceHejrreTiH. MyxaMMea MycraijjaHbiH (c.a.y.)
ceHiMfli, T3p6nejii, iciHe a^aji acaH eKeHiH ecTin 6ijiin, OraH
IIIaMra 6apaTbiH cay^a KepyeHiH 6acKapym>i ycbiHflbi.
AManaTKa KHflHaT acacaMaiiTbiH MyxaMMea O M H H (ceHiM^i)
(c.a.y.) 6yji ycbiHbicTbi KaSbui/ian, IIIaMFa arraHbin KeTTi.
KepyeH yrn an aeon acypin, conbiH^a IIIaMFa Ta6aH Tipefli.
MeKKe^eH aKenmreH 3aTTap caTbiJiwn, Kaacerri TayapJiap
ajibiH^bi. OcbiJianma KepyeH KaHTa/jaH MeKKere arraHflbi. Eyji
acojiFbi KepyeH GypbiHFbiJiapra KaparaHjja eKi ece Ken naitqa
TycipreH e^i. Ocbi KepyeH canapbraa xa3ipeTi Xa^HuiaHbin
Kbi3MeTuiici Mancapa pa KaTbicTbi. Mancapa acoji 6OHH
MyxaMMe^Tin (c.a.y.) acaiwapbi MiHe3^i, 6aHcajmbi, mbiHHibiJi,
enSeKKop api TbiHflbipbiM^bi acaH eKeHiHe Kya 6ojibin, opanraH
6erre Xa^nma aHaMbi3Fa OHH ay3biHaH cybi Kypbin MaKTan
6iTipe ajiMaflbi. Ocbi auriMe^eH KeniH Xa/jHiuaHbin acypermin
TepmeH AaaM3airbiH apflaKTbicbma (c.a.y.) AereH cemM MeH
cynicneHmijiiK opbiH an^bi. Ken y3aMaii TeKTi Xa^Hiiia oraH
TypMbicKa nibiry aceHhmeri ycbiHbicbm acacaflbi271. Xa3ipeTi
MyxaMMea (c.a.y.) 3 6 y TaninKe acarflaHflbi SaaH^aflbi. 3 6 y
Tsjiin 6apnn, XY3HJINZIKH3BI XaflHmara Kyaa TycTi. EKi acaK
Kenicin, XaflHinaHbm yiiiime TOH acacajmu. Xa3ipeTi
MyxaMMea (c.a.y.) neH Xa^Huia aHaMbOflbifl HeKeci
KHbuwbi . Byji Ke3fle IIaHFaM6apHMH3 (c.a.y.) 25 acacTa,
272

XaflHina aHaMH3 (p.a.) 40 acacTa GojiaTbm.


Ojiap^biii KacHM, 3eHHen, PyKHa, YMMyrynciM, OaTHMa
acaHe A6AyJiJiah flereH ajiTH nep3eHTi Gojiflbi. KacHM MeH
AG^yJiJiah KiniKeHTan Ke3iH^e MeKKere KaiiTbic 6ojiflbi.
IIaHFaM6apbiMbi3Abm xa3ipeTi OaTHMa/jaH 6acKa
nepseHTTepiHiH 6api e3iHeH 6ypbm 6aKHFa arraHflbi.
IIaHFaM6apbiMbi3 ayHHe canraH COH; anTbi an enceime OaTHMa
aHaMH3 cymKri aKecimH, Kacbma Kerri.
Byji OTSacbi MeKKe/jeri en 6aKbiTTbi, en yjirijii maHibipaK
efli. XaflHuia aHaMH3 acy6aHHH ap^anbiM KypMerren,

271 H 6 H H c x a n , ac-Cupa, 5 9 .
272 Tada^am, 8:9.
250
Caxaoa auajiap
OT6acbiHbin nipi caHaiiTbiH. MaTepHajTabiK api pyxaHH
acapaeMiH acaH acapwHaH em aaraH eMec. IIaHFaM6apbiMbi3 aa
aayjibi acapbra "Xaamna Ky6pa", yjibi Xaanrna aen
epKejieTeriH.
YJIH Xaanma aaaM3aTTbiH MaicTaHbimbi OneMaepain
CyjiTaHbiH (c.a.y.) naiiFaM6apjibiKTaH 6ypbiH aa cbiiuiacTbiFbi
MeH cynicneHminiriMeH 6aicbiTTbi eTKeHiHae, naftraMSapjibiK
KE3EHI SacTanraHaa aa OHW icojiaan, EN ajiraniKbi MYCBIJIMAH
aTarwHa He 6ojiai>i.
Xnpa YWripiHae ajiraui yahH Kejie 6acTaraH c a n e
IlaHFaM6apbiMbi3 Karrbi KopKaau. BacbraaH OTKCH acaraanaM
6a«Haan, KORijimaeri KopKbiHbiniTbi cenijiTep aereH OHMCH
03m apicamaH KOJiaaraH Xaanina aHaMbi3Fa Sapaaw.
A a a M 3 a T T b i H acbuibi (c.a.y.) y^ine 6apap-6apMac, "ycTiMai
aca6binaap" aeyre raHa inaMacbi Kenai. Xaanma aHaMbn
IlaHraM6apbiMbi3ai>i acaTKM3bin, ycTm acanTbi.
IIIaMajibi 6ojica aa TbiHbirbin auraH naiiraM6apbiMbi3
(c.a.y.) oraH 6acbmaH KemKeH acaihrbi 6a»Haan 6ojiraH COR:
" Y a , Xaanma, K63iMe 6ip cayjiejiep KepiHeai. K,bi3biK aaywcTap
ecraMiH. nyrTapabi acaHe icepimcejiaepai acaHbiM cyHMeiniHiH
Sijiecifi- Ajianaa MaraH acbmaap Kene Me aen KopKaMbiH", -
aereHae, napacarrbi Xaanma: "Ojiaii aeMe. K^opKbin,
YpeHJieHepniK emTene aeon;. YaBbiMaaMa, AjuiahKa aHT eTeniH,
O J I ceH CHJUCTM KyjibiH ysTKa ^ajiawpa KOHMac. ©imcem, ceH
apKamaH mbmawicrbi airracbiH. AMaHaTKa KjMHaT
acacaMaiicbiH. TyraH-TybiCTapbiRMeH cajieMin Ty3y, Ka6arbm
amwK. Kepminepine MeinpiMaicin. KeM6aranaap MeH
Keaeftjiepre KOJI ynibm 6epin, Mycanipnepai Y^inHiH TepiHe
mbirapbin, onapaw KYTTM KOHaKTan KyTecin. XajiKHH
KHbmawKKa ayniap 6ojrraHaa acapaeMinai aaMancbin. YajuiahH,
cem 6yji YM6erriH naiiFaM6apbi 6ojiap aen YMhreHeMffl" 273 , -
aen, OHM (c.a.y.) acy6aTbin, KenuiiHaeri KopKbiHbini ce3iMm
6acyra TbipwcTbi.
EH acaKHH cbipjiacw, Kenijiimn acySaHbinibi, acaH cepiriH
TeK acyGarbin KaHa KOHMaau. >KapaTyuibiaaH KenreH

273
MycJiHM, UMOH:252.
251
Cannon, caxa6anap
GyfipbiKTap/iw xajibiKKa aceTKi3y M i i w r i H ajiraH Ajuiah
PacyjiMHa 6yji khmh acojiaa: "CeHin nanraMGap eKeH^iriHe
ceHeMiH", - aen KOJiaay KepceTin, en ajiFam MycbiJiMaH 6ojiy
KypMexiHe 6ejieH,zu274. MyHflaii CWH caraira acojmacbiHbiH; ui9K
KejiTipMecTeH HMaH eTyi, OJI yinm yjiKeH 6aKbix 6ojibin,
acirepiH acaHbWbi.
XaiipeTi Xa^Hina HcjiaM myarbiH acaio >KOJibiHflarbi HcjiaM
TaF^bipbiHbiHi nbiniait; yciinzieri ajiFauiKbi acbiJiaapbinga 6ap
MyjiniH Ajuiah PacyjibiHbm acojibiH^a acyMcayaaH a»H6a,abi.
KHBIH-KBICTAY KYH^EPFLE ohh HIHH HHETIMEH KOJIJIAN, KENIJIIHE
Me^ey 6ojiraH, 6ap 6aiiJiHFbiH HcjiaM acojibiima acyMcan,
MycbijTMaHflapra jieMey SepreH ocbi acbui acap - Xa^Hiua
Ky6pa efli. Bap SaftjibiFbiH Ajuiah acojibiHa capn eTKeH
MyMHHflep^in aHacbi XaflHiua Ky6pa (p.a.) icaiiTbic 6ojiap
Ke3j;e apranna Tirepre Tyaic KajiMa/ibi. OcbiH^an acaHKeimijiiri
ymiH ae OJI AjinahTbiH cajieMwe, riaHFaM6apHMbi3/ibm
Ma^aruHa He 6OJIAH. Bip KyHi 5Ka6peHi.ii nepiniTe Kejiin,
IlaHFaM6apbiMbi3Fa 6buiaft ae^i: "Ajuiah XaflHuiara cajieM
acojmaHAH. ^KaHHarra iHacyaeH acacajiraH cajiTaHarrbi
capaH^biH COJI ymiH a3ipJieHreHui aiiTbin, cyHiHiuijie. OJI
acepae Kyii6eH; TipiuijiiK aeon, acaH paxara 6ap".
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) Xaanuia aHaMH3ra AjuiahTbin
cajieMiH aceTKi3reHfle, OJI AjuiahTbm cajieMiH ymeH
KyaHbiiuneH KaSbiJi ajibin, 6 3 I M N jie CAJIEMIH ACOJMAITZIH275.
MyMHHflep^in aHacbi Xa^Hina Ky6pa IlaHFaM6apbiMbi3
MeKKeaeH MaflHHara KemepaeH yrn acbui 6ypbm 65 acacbinaa
aymie cajiflbi. OJI KaiiTbic 6ojiMacTaH a3 raHa yaKbiT 6ypbiH
NAHFAM6APBIMBI3^biH ce3m ceftjien, MYRAPIKTEPFLIN A3A6UHAH
KopramTan KejireH aracbi 9 6 y Tajiin Te ko3 acyMFaH e^i. EKi
Sipaefi KOJiflayiiibiCbiHaH anbipbuiFaH IlaHFaM6apbiMbi3Fa 6yn
aybip coKKbi Sojibin Timi. CoH/ibiKTaH fla 6yji acbui "napajibi
acbui" aen aTaji^bi.
KHJIM SAMAH^A 03iHe api KOJIAAYMBI, api KOMeKiui, api
KeHecmi 6ojiraH ajiraimy>i acoji cepiri Xaanrna aHaMbrjflbin

274
MycuHM, UMCIH:252.
275 H6H XmiiaM, ac-Cupa, 1:257.
252
Caxa6a angjiap
opHbi IlaHFaM6apMMbi3 yuiiH MyjiaeM 6ejieK. Xa3ipeTi Xa^Hma
aHaMbi3 K©3 acyMca aa, IIaiiraM6apbiMbi3aMH oraH aereH
Maxa66aTbi 6ip Mbicnaji aa KeMiMereH. Xaanma aHaMbnabin
TybicTapbmaH KOJiaaH KejireH KeivieriH aaMaiiTbiH. O H M H
KepceTKeH acaHKnapjibiKTapbiH OjieMaepain CyjiTaHbi (c.a.y.)
opKauiaH ay3bmaH TacraMaiiTbiH. Aaaji acapbi xa3ipeTi Xaanma
(p.a.) acaiiribi acni aHTaTbiHbi comnajibiicTbi, Anma aHaMbi3
Ajuiah PacyjibiH oaaH KbisraHaTbiH.
KyHaepaiH Sip KyHiHae naiiraM6apbiMbi3 Xaanma
aHaMbi3awH ^KaKCbiJibiKjapbiH Tarw eciHe ajiaaw. Anma
aHaMbi3 mbiaaii ajiMaii: "YHeMi XaanmaHbi aiiTacbi3. Aruiah
Tarana ci3re oaaH a a acac api aacMi anejiaep 6epai eMec ne?",-
aenai. To3anaaH acaKCbuibncTbi yMbiTnawTbiH naiiraM6ap
(c.a.y.): "Aruiah X a a n m a a a n Kaiibipjibi acap cbiiuiaaw. EJI Mem
MOHbiHaaMan KynipjiiKTin KyHciren KOKCbirbiH aKjapbin
acypreHae, OJI HMaH KejiTipai. 5KypT Tyreji MeHi eTipiKciHreHae,
OJI pacTan, KOJiaaaw. XajibiK MeHeH He Hapcecm Sojica a a aan
HTiHe aceri3reHae, OJI aayJieTiHe opTan erri. Aruiah Tarajia TeK
raHa coaaH MaraH nep3eHrrep Hacin erri",- aeai- X a a n m a
aHaMbi3 acafijibi 6yn ce3aepai ecTireH Anrna aHaMbi3
aiiTKaHbiHa yajibin: " Y a , Pacyjiajuiah! CeHi nanraM6ap eTin
aci6epreH AjuiahKa aHT eTeniH, 6yaaH KeiiiH X a a n m a acaiuibi
ecTejiiKTepinai aiiTa acypyinai eTiHeMm", - aen nanraM6apbi-
MbnauH KenijiiH ayjiaraH eai276.
naiiraM6apbiMhi3 xaaHcmae: "XpncTnaH aiiejiaepain
imiHae en naiibipjibicbi - UMpaHHbiH KM3bi MapnaM,
MycbiJiMaH aiiejiaepain imiHae en Kaiibipjibicbi - XyaiuinaTin
KW3bi Xaanma" aen MaaaKTaca, 6acKa xaaHcinae: "Ocw
aynneae ae, aKbiperre ae KypMeTKe ne 6ojiraH repT aiieji 6ap:
HMpaHHbm Kbi3bi MapnaM, nepraybiHHbm; acapbi Ocna,
XyanjinaTin KM3bi Xaanma, MyxaMMearin Kbi3bi OaraMa", -
aereH 6ojiaTbiH277.
* * * * * * *

276
MycjiHM, rfiadaujiyc-caxada: 74; Ycdyji-Ba6a, 5:438.
277 H6H HcxaK, ac-Cupa, 228; Xaanma AHAMBN a c a i i j i H KenipeK MSJiiiueT any
yniiH ,3,. 9Mip3aKKM3biHbin Adamammbut acun maoKi Ktia6biHa Kapanbi3.
253
CaffjiaK, caxaoajiap

A i i r n a 9 6 y E d K i p K b U b i

"Ezep 03 ddyipmitf 6yKui sajibmdapbi Men


IJausaM6apbiMbi3dbiff 6acj$a jtcy6amapbiHbiy vimdepiH 6ip
jicepze monmaca, xa3ipemi Auiuaubitf inwi acun mycep edi".
(HiviaM 3yHpn)

HcnaM TapHXbiHfla Ajuiah PacyjibiHbin (c.a.y.) nan, cyHiicri


afiejii, "MyMHHflepfliH; aHacbi" api FIaHFaM6apbiMbi3AbiH (c.a.y.)
acaH acoji^acbi B6y Eaicip ac-CbianbiKTbin Kbi3bi AnmaHbm
Manbi3flbi opHbi 6ap.
Aca aKbiJiflbi, MiHe3-KyjiKbi KepKeM, naKTiriH TaKyajibiicneH
yniTacTbipa 6ijireH MyMHHflepAin aHacbi - AH ma (JiHKh, xaflHC,
KypaH Tancnpi ijiiMflepiH ae ace™ MenrepyMeH epeKiiiejienzu.
Xa3ipeTi Aiiiiia eMipiH^e nyrrapFa Ta6bm6araH, acbiJi TeKTi,
MeKKeHiH 6eaejifli, buoiajwbi api 6ijirip a^aMbi Q6y Eanipjun
OTSacbiH^a ayHHere Kejifli. Qiced KapauFbiJibiK flayipimn
63iHfle 6ip Kyaafira ceHreH (rayxHfl) haHH({) fliHiH ycTaHca,
aHacbi YMMy PyMMaH IlaHFaM6apbiMbi3flbin xaK /UHme
acyperiMeH ceHreH ajiraniKbi MycbiJiMaHflapflbin 6ipi efli.
BojiMbicbiHaH a^buibiHa KepKi can, 6ojiamaK "MyMHHflepain
aHacw" Afiiua ocbiH^aii Tap6nejii ,a;e HMaH^bi OT6acbiHfla
Tap6nejieHfli.
Xa^Hiua aHaMbi3 KaiiTbic 6ojiraH "Kaparibi acbmqa" OcMaH
H6H Ma3FyHHbm afiejii Xayjia IIaHFaM6apbiMbi3Fa Kejiin
AfimaMeH HeicejiecyiH ycbnmbi. IIaHFaM6apbiMbi3 ohhh
ycbiHbicbiH KaSbijiflan, OHM 6yji icTe 03iHe yaKiji eTin
TaFaHbiHflaflbi.
Xayjia AnmaHbiH aice-memeciHe 6yji KyaHbiuiTbi xa6apflbi
>KexKi3reHfle, onap Karrbi TOJUCHAM. 86y Eaicip,zun acaH flereHfle
acaicbiH flocbi eHfliri acepre OHMMCH TybicicaH 6ojiaTbiH Gonflbi.
OJI ymiH Ajinaii PacyjibiMeH (c.a.y.) TybicnaH 6ojiy - ayHHefleri
TanTbipMac 6ai<biT e/ii.
254
Caxa6a angjiap
OJI Ke3fle xa3iperi Aiima ajii ajiTbi acacap KimKeHTaii km3
efli. CoHflbiRTaH a a yin acbijiflaii ojiapflbin HeKeci KHbiJiMaii,
Aiima aHaMbi3 aKe-memecimn KOJibiHfla Sojiflbi.
naiiFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) MaflHHara ipre ayflapraHHaH KeiiiH
raHa Aiima aHaMbreSeH HeKeci KHMjiflbi. OJI Kesae xasiperi -
Aiima TOFH3 acacTa. TapnxmbiJiap OHbin HeKejiecKeH Ke3iHfleri
acacbi acaiijibi ap Typni nkipjiep aiiTKaH. Keii6ipeyjiepi COJI
Ke3fle OJI OH 6ip acacTa flece, Keii6ipeyjiepi Aiima aHaMbi3flbin
OH AJITBI^a SOJIRAHFLBIFBIH aura TapTaflbi 278 .
OCH apafla Mbma acaiiTTbi fla ecKe cana KeTKeH aceH. OJI
Kesflepi, HFHH, Mbin TepT acy3 acwji 6ypbiH apa6Tapflbin
canTTapbi 6oiibiHma, Kbi3 6ana TOFW3 HeMece OHra TOJiraH
Ke3fle y3aTbiJia 6epeTiH. K|bi3 OH HeMece OH eKi acacTa
y3aTbiJiMaca, OTbipbin KanraH 6ojibin caHajiaTbm. Opi H C T H K
acepjiepge Kbi3 6ananapflbm epTe epaceTermiH fle ecreH
mbirapMay KepeK.
IlaHFaM6apbiMbi3flbin om>m TOFbi3ra TOJiraHbrn Kyrin, coflaH
KeiiiH raHa Kacbma anybi, aKe-meinecmiH, fle SyraH em
KapcwjibiK Kepceraeyi, COJI Ke3fleri ynpeHmiKTi acaiiT eKeHiH
Kepcerefli.
OjieMflepre paKbiM eTin aci6epijireH IIaHraM6apbiMbi3 acac
acy6aiibi Aimiam>i (p.a.) epeKine acaKCbi KepeTiH. Bip peTiHfle
OflaH: "Oiiejiflepflin imiHfle en acaKCbi KepeTiHini3 KiM?", - flen
cyparaHfla, OJI "Aiima", - flereH 6ojiaTbiH. "AJI ep Kicijiepflin
apacbiHfla KiMfli?",- flen cyparaHfla, - "OHbin aKecm",- flen
aiiTKaH 6ojiaTbiH279.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) oraH cyiiicneHmijiiriH "XyMaiipa"
flen naKa6 aT KOHbin 6ijiflipreH. Ajuiah Ejimici (c.a.y.) xa3ipeTi
Aiima Typajibi: "/3,iHini3flin acapTbicbiH ocbi XyMaiipaflaH
n 280
yHpeHini3flep flereH .
MyMHHflepflin aHacbi Aiima (p.a.) MaflHHa Ke3eniHfle
6ojiraH maiiKacTapra KaTbicbin, IIaiiraM6apbiMbi3flbiH 6acKa
acy6aiijiapbi CHAKTH OJI fla acapaKaTTaHraHflapflbin acapacbm

278 KecKHoray, <T>biK,vih mapuxu ee MCMOM NYKYKY, Amcapa, 1999.


279 MycjiHM, /padaujiyc-caxaSa, 8; H6H Maaca, MyKpdduMa, 101.
280 cm-Hypyn-xanud, 2:409.
255
Canaan; caxaSaiiap
Tanwn, a3MK;-cy TacyMeH Sojmbi. IIaHFaM6apbiMbi3 Kaii/ia
acypce ae KacbiHaH KajiMaflbi. YxyT uiaMKacbiiw KOJibiHa Kapy
ajiwn, acayra KbiJibiui cepMen, ypbic cajiMaiynbi GojiraH/ia,
Pacyjiajuiah (c.a.y.) oraH pyKcaT SepMefi nosjibi.
Aiima aHaMbn IIaHFaM6apbiMbi3,zu>m acypermfleri 6acKa
afiejiflepiHeH 03imn apTbiKiiibiJibiFbiH:
"PacyjiajuiahTbiH acy6aHJiapbiHbin apacbiH^a MCHCH 6acKa
oraH Kbi3flafi xypMbicica UIBIKKAH eniKiM >KOK";
"PacyjiajuiahTbiH afiejiflepiHiH irniH^e TCK MemH KacbiMjia
yahH Kenfli";
"MeHeH 6acKa euiKaHCbicbiHbiH SKeci MeH memeci exeyi
6ipAefi hn>KpeT eTKeH eMec";
"Ajuiah Tarajia MeHiii naK eKemMfli aiiTbin, I^ypaHfla aaT
Tycip/u";
"Ajuiah Pacyjibi acaH xsciniM eTepae, OHHH My6apaK 6acbi
MeHiH KeyneM^e cyiieyjii e^i";
"OJI MeH IN 6ejiMeM,zie naHTbic 6ojibin, COJI acepre
acepneHfli", - aey apuwjibi 6iji^ipin, AjuiahKa iuyKip eTeTiH281.
IlaHFaM6apbiMbi3 eTe MeftipiMfli, acaHauibip, Kiminefiiji
6ojiaTbiH. Aiima aHaMbi3flbin aHTKaHbiH^aii, yn TipjiiKTepinqe
acy6aHJiapbma KOMeKTeceTiH, Tiirri KHiM^epiH ^e 03i
acaMaiiTbiH282. 3jme6ip aneji Aiima aHaMbi3flaH IlaHFaM6a-
pbiMbi3flbiH yiuie 6ojiraH Ke3fleri acaFflaiibi acaiinbi cyparaH^a:
"OJI m ceH^epflin epKeicrepin CHAR™ 6ip a/iaM eai, 6ipaK
aflaMflap^biH imiH/ieri eH; acyMcarw araHe MeiiipiM/iici,
ManaHbiH^aFbiJiapra yHeMi icyjiiMcipen KapaHTbm", - ^ereH
„ ."283
efli .
Aiima AHAMBI3 KyjimbuibiK neH TAKYAJIBIKKA aiipbiKuia MSH
6epeTiH. KyHflepimn K e 6 i c i H opa3a ycTan OTKi3eTiH. A3
Hapcere naHaraT eTeTiH. KpjibiHflaFbi 6apbm Keflen-KenmiKKe
TapaTbin 6epeTiH. Timi 63 yniH caTbin MyKTaac aaaM^apra
cabana eTKeH fleiifli.

281 Tafianpm, 8:64.


282 THPMH3H, IuoMawib, 57.
283 TadaKflm, 1:36.
256
Caxaoa augjiap
Xa3ipeTi Afima aceriM 6ajiajiapabi ajihin, T3p6Hejien ecipin,
ep HceTKeHfle yjibra yara, iy»i3biH Knara KOHabipyaw 63iHe
napbi3 aen caHaiiTbiH284.
MyMHHflepain aHacbi Aiiuia (p.a.) Ajuiah PacynbiMeH
(c.a.y.) 6ipre ryHri T9haacacya HaMasaapbiH y36eii okhtmh.
nanraM6apbiMbi3 aynne canraHHaH KeiiiH a e 6yji Fn6aaaTbiH
acajiFacTbipaw.
Aiiuia aHaMW3 Ajuiah neH O h h h CymKTi EjiiniciHiH (c.a.y.)
aconbmaa 6apjibiK aybipTnanbiKxapflbi KeTepyre 63 epKiMeH
KeHin, 6yji eTKiHini ayHHemH SaKbiTbrnaH repi 6aKHJibiK
OMipain 6aKbiTbiH apTbiK caHaabi, Aruiah PacyjibiHbin KepreH
KHbiHabiKTapbiH 6ejiicyre himh neiiijiiMeH pa3bi 6ojmw.
GMipam Ji333aTrapbiHaH KarbuiabiM-ay aen Ka6aK uibiTKaH
eMec. QiiTKeHi MyMHHaepain SacKa aa aHanapw cnaKTbi
xa3ipeTi ASmara Ajuiah PacyjibiMeH 6ipre 6ojiyaaH acicaH
6aKbiT acoK eai.
IIaHFaM6apbiMbi3 6aKHFa arraHraHHaH KeiiiH Aiiuia
aHaMbnaw 6apnia MycbiJiMaH KaybiMbi TeGejiepiHe KeTepe
KypMeTTen, 6iaMereHaepiH oaaH Renin cypaiiTbiH. O h m h yiii
epKeK-aiieji, acac-Kapimn iniM yiipeHeTiH KacHerri opaacbma
aiwajiaw. K>.i3biHbiH SoiibiHaaFbi 6yn aKbiJiabuibiFbiH MaicraH
eTKeH 3Keci 3 6 y Eadp xaji ycTiiiae acaTKaH Ke3ae, "O, kj>i3hm!
ApTbiMaw KaJiabipbin 6apa acaTKaH en cyiiKiMai
SaiiJibiFbiMCbiH. CeHi acorajiTbin ajiyaaH acKaH KacipeT 6ap Ma
eKeH?!" - aen eaacipereH KepiHeai285.
0 6 y BaKip CbiaabiK AiiinaHbi (p.a.) 63i TapGnejien, ecipai.
>KacTaiibiHaH 0Ky-aca3yaw yiipeHai. Aiiuia OTe 3epeK, api
6ijiiMre aereH KaSijieTi enaeH epeK, ecTireHiH 6ipaeH narbin
aawn, OHaiiJibiKneH yMbiTnaiiTbiH.
CyiiiKTi Ejiini MyxaMMeaneH (c.a.y.) t o f h 3 acbui 6ipre
OTacKaH Aiiuia aHaMbnatin OTay Kypbin, kohui KocybiHbin en
6acTbi xHKMeTi: HcjiaMaw Tepen yiipeHin, KeiiiHruiepre
aceTKi3yiHae acaTbip. /],iHH yKiMaepain KeniuijiiriH, acipece, Ke3

284 UlaHHayft, 66.


285 Ta6atfam, 1:195.

17 3(14 257
CaijjiaK, caxadartap
KejireH aaaMHbin 6ijie 6epMeihiH, OTSacbma naTbic™
Mscejiejiep^i en acaKCbi 6ijireH ^e Aiima aHaMbi3 e^i. )Kac
6ojiybi api ajirbipjibiFbi a3 yaKMTTbm imiHfle
naHFaM6apbiMbi3flaH Tajian Hapce yiipeHyiHe oraH Ken
KeMeKTecTi.
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) KaiiTbic 6ojiraHHaH KefiiH Tajiac
Ty^bipraH Ken6ip ^ayjibi Macenenepae caxaSanap Xa3ipeTi
AnmaHbm Tepejiirme acyriHeTm. Xa^nc, (JIHKH acaHe fliHH
Macenejiepae MycbiJiMaH^ap^biH KOHFaH cypaKTapbma aajiejifli
flypbic acayan 6epyiMeH epeKiuejiemu.
FajibiM caxa6anapflbin 6ipi 3 6 y Myca sji-diii'apH OHHH
xa^HC ijiiMiHfleri ^apeaceci acaiiJibi: "Bi3, naHFaM6ap,m>m
caxa6anapbi 6ip xajxncTin cbipbiH yra anMaraH^a xa3ipeTi
AiiinaflaH cypaHTbm6bi3. Xa3iperi AfimaHbin MmaeTTi Typ^e
on xaflHC acanjibi MajiiMeri 6ap Sojiarbm", - aen aran
KepceTKeH286.
Aiima aHaMbi3 2210 xa^nc pnyaaT eiy apKbuiw en Ken
xaflHC pnyaaT eTKeH caxaSajiap^bm apacbmaH oiibin Typbin
opbm armbi. YnKeH, 6ijirip caxa6ajiapflbin e3i
naiiFaM6apbiMbi3flbTH aceKe 6acbiHa KaTbicTbi MajiiMerrepfli
oaaH cypan, ynpeHeTiH. CaxaSajiapMeH ,ZUHH Macejiejiep^e
niKip TajiacTbipbin, KejiTipreH aHKbm asjiejiflepiMeH ojiapra
e3iHin niKipiH MOHbrn^aTa GijieTiH287.
HMaM 3yhpn OJI acaiiJibi: "Erep e3 aayipimn 6yKin
FajibiM^apbi MeH ITaHFaM6apbiMbi3flbin 6acKa acy6aiuiapbiHbiH
ijiiM^epiH 6ip acepre Tonraca, xa3iperi AnmaHbm iJiiMi acbin
Tycep e^i",- jjen ijiiMmin aapeaceciH KepceTKeH-fli.
Bijirip ,ne ^aHa xa3iperi Aiima xajjHC acaHe (fiHKh cajiacbiH^a
KemereH MAXIPT T3p6neJien mbirapflbi. O H M H IJIIMIHEH HAP
anbin arrapbi Msrnhyp 6ojiraH Aiima 6HHT Tanxa, 9Mpa 6HH
AS^yppaxMaH ACAHE Xacjjca 6HHT C H P H H CHHKTM aMejiflep 6ap.

286 THpMH3H, Mtmav;bi6, 3877.


287Xa3ipeTi AiiiuaHbin 6yn KacHerrepi acafijiM Kenipeic MgjiiMex ajiy ymiH
Kapanbi3, B. 33-33pK3iflH, 3Ji-MoKa6a Jtu upadu Ma'cmadpaKamny 'Auuia
'cmac-caxa6a, aya. E.Epyji, XJ. Auwenwi caxaQeue ueHenmmuzu
eneiumupunep, AHKapa, 2002.
258
Caxa6a angjiap
Xa3ipeTi AiimaflaH TaSnyH rajibiMflapbiHbin Cana H6H
Myc9HH6, OjiKSMa H6H K^afic acaHe MacpyK H6H an-Oacfla
CHHRTM xaflHc anbinTapbi xaflnc pnyaaT eTKeH. Caxnx xaflnc
KtianTapbiHfla xa3iperi AiimaHbin 6epreH naTyajiapw eTe Ken
Ke3flecefli. Byn Aiima aHaMbi3flbin HcjiaM TapHXbiHflarbi
anpbiKma Tynra 6ona 6ijireHfliriH KepceTefli.
XaflHC, (J)HKh iniMAepiH acaKCbi 6LnyMeH KaTap enen «9He
3fle6neT canacbiHfla aa MbiKTbi MaHTajiMaH eai. Opi
caxaSajiapflbin apacbiHfla ce3re iuemeHfliriMeH fle
epeKuieneHfli.
IlaHFaM6apflbiH acy6aiibi 6ojiyMeH KaTap nibiHaiibi HMaH
KenTipyiMeH fle K e i i i H r i MycbiJiMaH anejiflepi ynri anapjibiKTaii
MarbiHajibi ryMbip KeuiKeH Aiima (p.a.) xajn«})a MyrayiraHbin
TycbiHfla, xnwpaHbin eny eeri3mmi acbiJibiHbin PaMa3aH
aHbiHfla 6aKHJibiK eMipre K e m T i .
OHbin eniMi MycbiJiMaHflapflbin KaSbipracbiH KaiibicTbipflbi.
5KaHa3acbma KapaKypwM xanbiK Ken acHHajiflhi. >KaHa3acbiH e3i
ceKijifli en Ken xaflne pnyaaT eTKeH xa3iperi 0 6 y hypsiipa
mbirapbin, cyiieri e3min ecHeTi 6oiibiHma, Eaiyi 3HpaTbma
KOHblJIflbl.

•kit "kit-kick

259
CannaK, caxadanap

O a T H M a - A j u i a h P a c y j i b W b i q K b O b i

"0amu.ua - Menih, 6ip dejituesiM. OHM penoKimKen adcm


MEHI de PEHOKIMKEN 6onadu, OHM Kyanm^aH adaM Mem de
KYANRNKFLH cananadbi".
(XaflHc)

Xa3ipeTi OaraMa - IlaHFaM6apjiap Mepi, Era 5KahaH


CyjiTaHbiHbin (c.a.y.) cyr KeHHceci. IIaHFaM6apbiMbi33bin naK
ypnarbiH HcajiFacTbipraH en cyfiiKTi Kbi3bi. IIaHFaM6apbi-
Mbi3Abin (c.a.y.) SacKa Kbi3flapbmaH: PyKHHa^aH TybiJiraH
A6flynjiah KiuiKeHTaH R e s i d e KaiiTbic 6ojiFaH. YMMy-
ryncyMHeH ypnaK 6ojiMaraH, 3eHHenTeH TybuiraH G J I H ca6n
Ke3iHfle meTiHen, O H M H eKiHinici YMaMaaaH 6ana 6ojiMaraH.
Ajuiah PacyjibiHbm (c.a.y.) yrn Kbi3bi pa riaHFaM6apbiMbi3flbin
63iHeH 6ypbiH RawTbic SojiraH.
On acep KahaH^aFbi en 6aKbiTTbi, HenaM flimmn ayHHere
ajirarn eciK auiRaH caTiH^e ¥JIM Eniuire (c.a.y.) HMaH eTKeH,
eMip 6oftbi acaKCbiJibiKTapbiH acbip Fbin eTKeH acbin acapbi
Xa^Huia Ky6pajjaH IlaHFaM6apbiMbi3Fa ani nanraMGapjibiK
MiHfleTi GepinMecTeH a3 raHa yaRbiT 6ypbiH ayHHere KejireH288.
O H H H ec 6ijiin, eTeK acanKaH Ke3i MyrapiKTepflin Ajinah

EjmiiciHe aymnaHflbiKTapbiHbin acKtmbin, KwcacTbiK KepceTe


6acTaraH Ke3re can Kejifli. "Kapajibi acbuma" Xaanrna Ky6pa
AyHHe cajibin, OaraMa aHaHbiH aajibi ajiaKaHbiHCM3 Rana/ibi.
MewipiMflijiiK IlaHFaM6apbi (c.a.y.) oraH api axe, api merne
6ona 6iimi.
0 3 i m n ypnaFbm ocw KH3bi McajiracTbipaTbiHbiH ce3in 6ijireH
IIaHFaM6apbiMbi3 OHH K63iHin KapauibiFbumaii KepeTiH.
YiiiHeH y3an uibiKKaH cafibiH acajiFbi3 KW3biH MenipjieHe

288 Cupa, 1:202.


260
Caxa6a angjiap
cyHeTiH. CanapaaH opanraHfla aa en anabiMeH OCM Kbi3biHbiH
• „ 289
YHIHE COKNAH KETNEHTIH .
Xa3ipeTi OaTHMa aa aKecm meKci3 cyiiai. OKeciH Mynjibi
nepce, KaHFbiFa 6aTbin, KyaHraHbiH teepee, acy3iiiae KyjiKi
yiiipijiin mbira KejieriH.
riaHFaM6apbiMbi3flbiH; aracbi, Kopran-Kojiaaymbicbi 3 6 y
Taum KaiiTbic 6ojiraHHaH KeiiiH OHMH; 6ap KesiHfle 6aTbin
acacaii ajiMaraH 3yjibiMabiKTapbiH MympiKTep 6apbiHma icren
6aKTbi. Ocipece, AjuiahTbm CyfiiKTi Ejimici (c.a.y.) HaMa3ra
Typraima onjiapbiHa KenreH KopjibiKTbi acacaabi. ManaaiibiH
caacaere KonraH carre TyneHin imeK-KapHbiH apKacbma KOTapa
cajiaTbiH. 5KypreH aconbma TiKeH Tecen, Tac aran, Sacbma
TonbipaK mamaTbiH.
)KaFflaii acaH Te3rici3 aenreiire aceTKeH KyHaepam 6ipinae
Aruiah Ejimici (c.a.y.) ycTi-6acbi caybic-caybic TonbipaK 6ojibin
TaSajiflbipbiKTaH aTTaraHaa inemeciHeH 6ip aftbipbuibin,
acajiFbi3 aKeciHin acyaey KeiiijiiH eKi Kepin, xasiperi OaTHMa
OHMH; (c.a.y.) MOHHbma acbiJibin 6oTaflan 6o3aaabi. Kesaepi
KaHTanaraH MympiKTep cyiieHimi SojiraH aKeciHe 6ip KHJfflaT
acacaii Ma aen KopKbin, acapajibi acyperi cM3aaabi. OjieMfli
KapaHFbui bi kt bi h TOHMOHMH Tap KanacbmaH KyTKapyra
aciSepijireH apaaKTbi Ejmii (c.a.y.) AiuiahKa aereH meKci3
ceHiMMeH: "KopbiKna, 6oTaKaHbiM! Ajuiah cemn aicenzn
Kopraiiflbi", - aen Kenijii acapanbi KM3MH acy6aTTbi290.
IlaHFaM6apbiMM3 (c.a.y.) MeKKeaeH MaaHHara KeuiKeHae
6ajia-maracbm yaKbiTma TacTan KeTyre MaacSyp 6ojiraH eai.
MaaHHara 6apbin opHanacKaHHaH KeiiiH MeKKeae Kanbin
KonraH Kbi3aapbi OaTHMa MeH YMMyryjicyM acaHe acySaflbi
Cayaa aHaMbnaw Kacbma ajiabipaaM. Ocbmaiima "OaTHMa
MeHin Sip 6ejimeriM. OHbj peHaciTKeH aaaM MeHi ae peHacmceH
6ojiaabi, OHM KyaHTKaH aaaM MEHI ae KyaHTKaH caHajiaabi"291
aen acneirereH cyniKTi Kbi3MMeH aMaH-eceH Kaybimaabi.

289 Ycdyn-gaSa, 5:525.


290 Cupa, 2:58.
291 TUPMU3U, Mauai\bi6:61: Caxa6wiep ancumioneducu, 2: 700-701.

261
CaffjiaK, caxaoajiap
Xa3iperi OaTHMaHbi caxa6ajiap m. acaKCbi Kepin, K¥P M e T
KepceTeTiH. OiceciHe ayMafi TapTKan OHM " Y M M Y 9 6 n h a "
(OiceciHin aHacbi) aen araiiTbiH e^i. Eyji acaiiJibi Aiima aHaMbi3
GbiJiaii aeH^i:
"OaTHMa yiire KipreH^e Pacyjiaiuiah opHbmaH Typbin,
KbnbiHbiH MangaHbiHaH cynin 03 opHbiHa OTbiprbi3aTbiH.
riaHFaMSap OHbin Kacbma 6apraH KE3/IE OJI aa opHbmaH Typbin,
3KeciH cynin 63 opHbiH 6epeTiH. )Kypic-Typbicbi, MiHes-KyjiKbi
HcarbiHaH flSJi OaraMaflaH Ajuiah PacyjibmaH ayiviaiiTbiH a^aM
KepreH eMecniH292."
Caxa6ajiapabin apacbiHflarbi xa3ipeTi 3 6 y Eoidp MeH OMap
cwHflbi yjibi Tynrajiap IlaHFaM6apbiMbi36eH (c.a.y.) TywcTacy
ymiH O H M H cyiiiKTi KBI3BMA Kyaa TycTi. RIAHFAM6APBIMBI3
ojiapra: "Kbi3biM <t>aTHMa ymiH AjuiahTbm sMipiH KyryaeMiH",
- aen, ycbiHwcTapbiH Ka6bui eraefli.
OaTHMa^a xa3ipeTi Ojin^in pe Keuijii 6ap e^i. Ajiaitqa
IIAHFAM6APBIMBI3FLBM Q6y Eaicip MeH OMap CHHKTM acaH
KHbicnac AOCTapbiiibm ycbiHbicTapbiH Ka6biJi eTneremH Sijiin,
OjiHflin Kyua lycyre SaTbuibi GapMa^bi.
CeiiTce fle OJIH (p.a.) Tayeicejire 6eji 6aiiJian, Keijijiiimeri
KepiKTi oiibiH IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) 5KeTici36eK 6ojiflbi.
Ajiaii^a aceMe-aceMre KCJireH/ie yanraHHaH T M icypMejiin
ceHJieii ajiMaii Kajiaflbi. OHMH cbinaiibiH aHTKbi36aii SaHKaran
IIaHFaM6apbiMbi3: "CeH OaTHMaHbi KaJTbimibiKKa cypayra
KEJIREIMEHCIN roii", - aereHfle OJIHAIH " H S " aeyre raiia
maMacbi Kejifli. IIaHFaM6apbiMbi3 oaan M9XHp* peTiime He 6epe
ajiaTbiHbiH cyparaH^a, OJI e3imn eurreneci >KOK ejcemH aiiTTbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbm Ojinre 6epreH 6ip caybiTbi 6ap 6ojiaTbiH.
C O H M caTbin, MAXNPIH eTeyre Kejiicri293.

CyiiiKTi IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) KM3bi <I>aTHMaHbm


HeiceciH e3i KH/JM. Xa3ipeTi O J I H MeH <J>aTHMaHbi eKi acarbma
OTbiprbi3bin, Yjibi )KapaTynibiFa KOJI acaiibm:

292 TUPMU3U, Manav,u6: 61.


YiiiieireTin Ke:yie epi TapanbmaH KajiMHUbiFbma Minacrri ryp^e 6epijiyre
THic Sejirijri Menmepaeri aKiua He anTbiH.
293 Ta6aKflm, 8:20.

262
Caxa6a anajiap
"AjuiahbiM! EKEYIMN HEKECIH KACHERRI ET. OjiapaaH
ep6HTiH ypnaicrapAbi aa My6apaK eT! AjuiahbiM, OJiapabi
iuaHTaHHWR a3FbipybmaH caKTa", - aen TUieic Tijien, "blKbmac"
cypeci MeH "MyayH33aT3iiH" cypejiepiH OKtiabi294.
nanraMSapbiMbBabiH (c.a.y.) ayracbiHbm 6epeKeTiMeH 6ip
acbuiaaH KeiiiH xa3ipeTi XacaH, oaaH KeiiiH XycaiiH aynnere
Kejifli. IlaiiFaM6apbiMbi3 'yjyHneae nicKen cyiireH KOC
paiixaHbiM" aen eKi HeMepeciH eKi Ti3eeiHe OTbiprbi3bin epeKnie
epKejieTeTiH. IIaiiraM6apbiMbi3abm MySspaK ypnaKTapbi ocbi
eKi HeMepeciHeH Tapaaw.
Eipae IIaiiFaM6apbiMbi3 ycTiHaeri uianaHHMeH xa3ipeTi
OJIH, C>aTHMa, XacaH MeH XycsiiHHin ycriH acaybin Typbin:
"AjuiahbiM, MiHe MbiHanap OhJin EsimM*. CeH ojiapaw 63inHin
pH3amwjibiFbiH 6ojiMaraH icTepaeH KanibiK eT"296, - aereH
6ojiaTbiH. Ocbi oTSacbiHaH KeiiiH HcjiaM yM6eTi yrniH yjiKeH
Kbi3MeT cinipreH KenTereH rajibiM, ayjine Kicijiep ayHnere
Kejiai. IlaiiFaM6apbiMbi3abiH shjrn SaiiTKe aereH
cyiiicneHmijiiri - TeK 63 KiHairiHeH TapaybmaH eMec, onapauH
HcnaM yM6eTi yrniH Kbi3MeTTepimn MaRbi3abiJibirbiHaH
TybmaaraHaaii.
Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) ipre TacbiH e3i KaJiaraH 6yn
uianbipaKneH TepeH 6aiijiaHbicTa 6ojiabi. 63 KOJIHHAA ecKeH
aKHJiaw aa napacaTTbi Ojmai acaHbmaaii acaKCbi KepreH
IlaiiraM6apbiMbi3 inaHbipaKTbiH maiiKajiMaybi ymiH KOJTbTHaH
KenreHiH aaMaaw. Bip KyHi xa3ipeTi 9JIH MeH acy6aiibi
OaTHMaHbin (p.a.) apacbiHaa 6ip KejiicneymijiiK Tybin Kajiaaw.
MyHbi ecra cana ITaiiraM6apbiMbi3 OJiapawn yiiiHe aceTKeHine
acbiraabi. Ke3imn KapambiFbmaaii eKi cyiiiKTiciHiH;
apacbiHaarw KeneHci3 acaiiTKa MynaiiFaH IlaiiFaM6apbiMbi3
HeKe unraH Ke3aepiH ecTepiHe cajibin, eKeyiH eKi acarbma
OTbipFbi3bin TaTyjiacTbipabi. YnaeH HibiKKaH Ke3ae IIaiiraM6a-
pbiMbnabiH maT acy3iH KepreHaep: " Y a , Pacyjiajuiah! Yiire

294 Ta6awm, 8:21.


* naftraM6apMMM3 «OhiiH 6SHT» aen Xa3ipeTi Ojth MeH <t>aTHMa/iaif TaparaH
ypnaKTapbin attTKaH.
295 TupMusu, ManaK,bi6:32.

263
Caijjian caxaoajiap
Kipepae MyHflw eflini3, an, Ka3ip KyaHbin Typcbis. MyHbm
ce6e6i HE eKeH?", - flereH^e, OJI: "OHTKem, en aca^cbi KepeTiH
eKi a^aMbiMflbi TaiyjiacTbipflbiM"297, - aen JcyaHbinibm acapHara
acap cajia^bi.
PacyjiaruiaiiTbin (c.a.y.) ayHHefleri en cyiiiKTi eKi a/iaMbi
IlaHFaM6apbiMbi3flbm e3i CHHKTW KapanaiibiM eMip cyp^i.
Ajuiah Ejimici ojiapflbi cojiaii TapGnejiereH efli.
IlaHFaM6apbiMbi3Fa KaTTbi yKcaiiTbiH OaraMa aHaMM3 aKeci
CHHKTW 63 TipjiiriH 63i icTeimH. Ajiaiifla mejieKneH cy Tacbin,
Tac flwipMCHMeH yH TapTa-TapTa eKi ajia^aHbi Myim/ieHin
KeTKeH >Ky6aiibiHbiH acar^aHbma QjiH^iH KaSbipracbi Kaiibicbin,
acaHbi aiuHTbiH.
Bip iuaiiKacTa MycbijiMaHflapflbin KOJibma TyTKbiH^ap MeH
onaca Tycejji. Ojiap Ma^HHara aceTKi3ijireH^e Ajuiah EjmiiciHe
(c.a.y.) apKiM Kejiin 63 6yHbiMTaHbiH 6umipfli. Xa3ipeTi
OjiH^in KeneciMeH OaTHMa aHaMbi3 m SKecme 6yHbiMTaHbiH
airman 6ojiaabi. IlaHFaM6apbiMbi3Abi yiiiHeH Ta6a ajiMaraH
xa3ipeTi OaTHMa OHHH; acy6aHJiapbma KejireH^eri mapyacbm
aiiTbin Kerefli.
Q3i acoicra c y i i i K T i Kbi3biHbiH Kejiin-KeTKeHiH, y i i i H e
K6MeKini peTiHae 6ip Kbi3MeTmi cyparaHbiH ecTireH
naiiraM6apbiMbi3 COJI carre xa3ipeTi OaTHMamKme TapTa^bi.
OaTHMa aHaMbi3 TeceriHfle acaTKaH efli. OKecm Kepin, opHbiHa
xypMaK SojiraH^a IlaHFaM6apbiMbi3 OHW TypFbi36aH, KacbiHa
OTbipajibi. OJI aKecimn Ti3ecimn cybiKTbiFbiH 6yHperiMeH ce3fli.
MeiiipiM IlaHFaM6apbi (c.a.y.): "Kbi3biM, Cycj)<j)a acxa6biHWH
KaaceTTijiiriH OTeMecTeH caraH ein Hapce 6epe ajiMaiiMbiH.
EipaK, caraH 6yji KH3MeTiiiifleH ae Kaiibipjibi 6ip Hapce
yHpeTeiiiH. VfiKbira acaTap Ke3inzie 33 per Cy6xaHajuiah, 33
peT OjixsMflyjiHJiJiah, 33 peT Ajuiahy 3k6op aen acaTcan, ceHin
cyparaH HspcenHeH COJI apTbiK", - .ziereH e^i298. Xa3iperi
OaTHMara SKeciHin pH3ambijibiFbmaH apTbiK em ropce ^e
KaaceT GojiMaraHflbiKTbiH, OJI riaHFaM6apbiMbi3flbiH
aiiTKiaHflapbiH Kyn ajiflbi.

297 ma6an;am, 8:26.


298 Eyxapn, 0adaujiyji-acxa6, 9 ; MycjiHM, 3UKp, 80-81.

264
Caxa6a angjiap
naHFaM6apjiap naflHinacbi xa3ipeTi MyxaMMefl (c.a.y.)
6OHWH cbipKaT Menflen acaTKaHfla acaH flereHfle acanrbn Kbi3bi
OaTHMaHbi Kacbma biMflan uiaKbipbin Kyjiarbma cbi6bipjiaHflbi.
Xa3ipeTi OamMaHbiH 6acbma acaM rycKeHflen ecenripen, eni
Kambin, enipen acbuian aciSepfli. IlaiiraMSapbiMbn eKiHrni
nyjiarbma Cbi6bipnaraHfla acy3i KyjiiMflen cana 6epfli.
Byji acarflanflbi Kepin, TaHflaHraH Aiima aHaMbi3
OaTHMaflaH MyHbin cwpbiH cypaiiflbi. OJI: "Eyn Ajuiah
PacyjibiHbin aceKe cwpbi" flen aiiTnaii KOHAW. IIaiiraM6apbiMbi3
flyHHe canraH con Aiima aHaMM3 MyHbin ce6e6iH KaiiTapa
cyparaHfla, "AnflbiMeH 9KeM e3imn 6yji flyHHeMeH acaKWH
apafla Kom aiiTbicaTbiHbm aiiTTbi. COJI ymiH acbinaflbiM.
EKiHmiciHfle aprbi flyHHefle 0T6acwHbin apacbmaH esme
6ipmmi 6ojibin Memn KaybimaTbiHbiMflbi aiiTTbi...
KyaHybiMHbin ce6e6i COJI", - flen acayan SepreH efli 299 .
OKeci flyHHe canraHfla xa3ipeTi OaTHMa ymiH eMipflin Mam
KamTbi. KyHfli3-TyHi Ke3 acacbiH Terin, acyperi KaH acbuiaflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbin acoKTMFbma 6ap-acorbi anTbi aii raHa
mbiflaii ajiflbi. AJITW aiiflaH KeiiiH IIaiiFaM6apbiMbi3flbin
aiiTKaHbi aiiflaii Renin, cyiiiKTi aKecuie TybiCTapbiHbin
apacbiHaH en anram KaywmKaH xa3ipeTi OaTHMa 6ojiflbi 300 .
Xa3ipeTi OaTHMa xnacpaHbin OH 6ipimni acbuibiHbin
PaMa3aH aiibiHfla aKTbiK canapra aTTaHflbi. )KaHa3acbiH Kyflaii
KOCKaH Kocarbi xa3ipeTi OjiHflin e3i nibirapflbi.

299 ByxapH, McmavibiQ; MycJiHM, <Padawyc-caxa6a, 98,99.


300 Myam). I, 6.
265
CaffjiaK, caxaoajiap

Y M M y Y i v i a p a

"AjuiahbiM, )K3HHamma 6yjiapdbi MCISCIH qotfcu api


oKOJidac em!".
(Xa^Hc)

MaAHHajibiK MycbiJiMaHflap IIaHFaM6apbiMM3Fa (c.a.y.)


acsHe HMaH eTKeH 6acKa m MycbiJiMaHflapra KymarbiH anicapa
anibin, ojiap^bi 03/iepiHin 6aybipbma 6acKaHma
TaFaTCbi3AaHflbi. JicjiaM Tapnxbnma «eKiHini AicaSa cepTi» aen
aTanraH KejiiciM Ke3iH^e Mo.aHHa.naH MeKKere Ajuiah PacyjibiH
63 acepjiepme maicbipbin, OraH KeMeKTecyre cepT 6epreH
aceraic 6ec Kici 6ap e^i. Ojiap^bin apacbiH^a eKi oiieji 6ojiaTbiH.
Cojiap^bin 6ipi - Heci6e aen TaHbiJiraH Y M M Y YMapa.
YMMy YMapa - naHFaM6apbiMbi3Abin MoflHHara MyrajiiM
eTin aciGepreH napacanbi caxa6acbi Myc'a6 H6H YMOHP,qin
ceSenKepjiiriMeH MycbiJiMaH 6oJiraH, HMaHbi 6epiK oiieji
caxaSa. OJI Ajuiah neH OHMH PacyjibiHbiH (c.a.y.) acojiMHjja
nibiSbiH acaHbiH nn^a eTyre 03ip 6ojiaTbiH. KaHicyHJibi Y x y r
ypbicbiHfla ITaHFaM6apbiMbi3Fa SepreH cepTimje Typbin, oiiejT
6acbiMeH maiiKacKa KaTMCbin, Tenmecci3 epjiiK Kepcerri.
5KayacypeK HeciSe 6yji inaiiKacKa Kyiieyi, eKi 6anacbiMeH
6ipre KaTbiCTbi. IUaiiKacTbiH 6acbiHjja MycbiJiMaHflapflbin Kyini
6acbiM 6ojiraHMeH, Ajuiah PacyjibiHbiH; OMipiH yMbiTbin
opbiHflapbiH TacTan KeTKeH OK aTKbiiuTap/ibiH KaTeJiiKTepiHeH
MycbiJiMaHflap aybip uibirbiHra ymbipaflbi. Ocw TycTa Ajuiah
PacyjibiHbiH (c.a.y.) MaHbiHjiaFbi caxa6anap^biH 6ipa3bi iuemT
6ojibin, OHbm aiiHajiacbiHfla eTe a3 aaaMHbin KanraHMH KepreH
6yji KahapMaH oiien Ajuiah EjimiciHe 6ip 3H»H KejiMeciH /ien,
OHM Koprayra yMTbiJiflbi. Ajuiah EjimiciH enTipyre
acamajiacKaH MynipiKTep;ieu Ajinah PacynbiH maMacbi
aceTKeHiHine Koprayra TbipbicTM. IlaHFaM6apMMbi3 " Y x y r

266
Caxada anajiap
KyHiHfle onbiMa aa, coabiMa aa KaparaHbiMaa YMMy
YMMapaHbiR ejiicneH-Sepicneii uiaBicacbin acaTKaHMH KepaiM"
aen OHWH epairiH aspinTereH.
Ocbi maHKacTa 6ajiaebi acapanaHaw. OJI 6ajiacbiHbin KOJIMH
aepey Tanwn, oraH: "EajianaHbiM, K9He, Ajuiah PacynbiHbin
(c.a.y.) ajiawHaa maiiKacbm, OHM a ¥ m n a H H a H Kopra", - a e n 63
6ajiacbiH Ajuiah PacyjibiHbin (c.a.y.) acojibmaa uiaHKacyra
acyMcaaw. Heci6emH 63i ae 6yji maHKacTa KaTTbi acapaKaT
anraH eai. Ypwc Ke3iHae a3yjiw Mynipiic H 6 H KAMHA
RTAHFAM6APBIMBI3AWN acy3ui acapaKarran, eKi TiciH cbiHabipaw.
naHFaM6apbiMbi3ai>m KaH acaywn KeTKeH acy3iH KepreHae
acaybi3 MyuipiKTiH acaHHH acataHHaMra aceHejrryre acbiKKaH
YMMy YMapa oraH KbiJibiuibiH cepMenai. Ajiaiiaa eKi Ka6aT
caybiT KHin aaraH aymnaHbma 6yji nibi6biH rnaKKaH Kypjibi aa
6ojiManai>i. H6H Karvraa ypbiCTa TypwcTbi SijiMeirriH Heci6eHiH
HbiFbiH ceMcepiMeH coiibin Tyceai. EacKa caxa6anap epacypeK
anejire acapaeMre yjirepin, acaHbiH aMaH anwn Kajiaaw. O H H H
acapaKaT anraHbiH KepreH Aajiah Pacyjibi A6ayJiJiahKa:
"AHanHbin acapaKaTbiH Tan", - aeai. IlIbi6biH acaH bin
my6epeKKe Tynin inaiiKacKaH 6yn orGacbma "Ajuiah ceHaepain
OTSacbiJiapbina M e i i i p i M - m a n a r a T b i H a c a y a b i p c b m ! " aen a y r a
erri.
MyHbi ecTireH YMMy YMapa maSbirraHa Tycin: " Y a ,
Pacyjiajuiah! AjuiahTaH }K3HHaiTa 6i3ai e3iHMeH Kepini exciH
aen TijieK Tijie",- aeiiai. Byji 6aKbirrbi, acayacypeK aiiejiaiH
KenijiiH KAJIAWPMAII, ajiaKaHbiH KOKKC KapaTbin, OJI (c.a.y.):
"AjuiahbiM, Syjiapabi acanHarra Mai aH KOHCH api acojiaac eT", -
aeiiai. riaHFaM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) 6yji ayracwH ecTireH
YMMy YMapaHbiR TeSeci KOKKe aceTin: "EyaaH KeiiiH 6acbiMa
KaHaaii KHbmabiK Kence a e KeTepin aayra MeH 33ipMm" - aen
Ajuiah Eaniicme (c.a.y.) aereH cyincneHimjiiriH aceTKi3ai.
OCM KecKijiecKeH inaiiKacTa KAHAPMAH YMMy YMapa OH yni
acepmeH acapaKaT anaw. HbirbmaH anraH acapaKara acbui 6oiibi
acaHbiH KHHan speH aca3buiraH eai.
YMMy YMapa IIaHraM6apbiMbi3abiH (c.a.y.) Tycbmaa YxyT
corbicbiHaH 6acKa XaH6ap acaHe XynsHH ypbicTapwHa aa
KaTbiCTbi.

267
CaipiaK, caxadajiap
Xa3iperi YMMY YMapa acayacypeicririMeH RaTap acaiccbi acap,
aayjiw aHa pa e^I. OJI 6apw MeH 6a3apbiH HcjiaM acojiMHfla
acyMcan, 6ajianapi>iH pa cojiaii TapGnejien ecip^i.
OHWH yjibi Xa6n6 AMMayangaH MajiHHara RaiiTap acojwa
63iH naiiFaM6ap flen acapniiJian acypreH acajiraHHibi
Myc3HJi9Mara Kesirefli. MycsnjiaMa Xa6n6TeH: "CeH
MyxaMMeflTin naiiFaM6ap eKeHfliriH pacTancbin 6a?",-
aereH/ie, OJI Manyjiflan on acayan RaTa/ibi. MycaiiJiaMa: " M e m n
Ajuiah Pacyjibi eiceHiMe Kyaniic eTecin 6e?",- aerenae,
Xa6n6 TiKciHin: "EniKaiiiaH pa MyHbi aimiacnbiH",- fleiifli.
©3iHe acannaraH 6yji acayanraH MycaiiJiaMa OHHH 6ip KOJIMH
niaybin Tycipe/u. CyparbiH RaiiTajian ROHraHfla, RahapMaH
aiiejifliH yjibi XaSnS "acoic" AereH acaya6braaH TaHbiH6aHflbi.
MycsHJiaMa OHMH; eiciHiHi ROJIMH pa iuaybin Tycipfli.
KbiJibinibiH TOH^ipin RHbiH^brK Kepcerce ae, HMaHbi 6epiK
Xa6n6 ajiaaic MycsHJiaMaHbi MOHbiH/iaMaflbi. Ainyra 6yjibiRRaH
MycaHJiaMa Xa6n6Ti ejiTip^i.
KaHFtiJibi xaSap^bi ecTireH aHacbi SanacbiHbiH mefiiT
6ojiraHbiH ce3in, 63iH acy6aiy apRbijibi ca6bip inaKwpflbi.
AjiaSfla OHbi KyH3ejrrin acaHbiH aceriaeii acereH 6ip Mscejie 6ap
efli. OJI acajiraHHibi MycsHJiaMaHbm Tipi acypyi 6ojiaTbiH.
>Kayacypeic YMMy YMapa: " E r e p MycbiJiMaHflap 6yji 3ajibiMFa
Kapcbi KOJI acHHan arraHap 6ojica, RbiJibmibiMflbi acbiHbin MeH
pe cojiapMeH 6ipre mwrapMbiH", - aen 6yji Tijierimn opbiHfla-
jiybm, yjibiHbiH; KeriH Kaiirapyflbi ca6bipcbi3^aHa K y n i .
AnbipMHfla K enTeH KyTKeH KyH ae Renin acerri. XajiH<j)a
Q 6 y BsRip 6yjiiKuiiji, acajiraHHibi MycaitfiaMara Kapcbi acicep
acacaRTaAM. Byji scicepre 63iniH eKiHini yjibi A6flyjinaiineH
6ipre YMMy YMapa pa RocbiJiflbi.
HaMaMa^a RaHKyHJibi uiaiiRac 6ojibin, Heci6e xaHbiM 6yn
ypwcTa pa yjiKeH epniK KepceTin, 6ipHeme acepmeH acapaicar
ajiflbi. ARbipbiHfla MycbuiMaHflap aceijin, MycaiuiaMaHbin acaHbi
acanaHHaMFa Kerri.
OHMH ejiremH ecTireH YMMy YMapa RyaHbiurraH caamere
acbiFbiJibin, AjuiahRa myKipmijiiK erri.
MycbiJiMaH acRepi MaAHHara aceijicneH opajiraHHaH KeiiiH
9 6 y BaRip RahapMaH anejifliR acar^aHbiH cypay ymiH apHaiibi
268
Caxada auanap
yfiiHe 6apflbi. On xajincjja 6ojibin xypraH Ke3iHae 6yn flame™
snejire apaafibiM KypMeT KepceTin erri.
Ajijiab EjiiuiciH acaHbmaH m acaKCbi Kepin, OJI ymiH nibi6biH
acaHbiH aaMaraH, 5K3HHaTKa 6apaTbiHflbiFbiMeH cyiiiHiiiijieHreH
YMMy YMapaHbin KainaH acaHe Kail acepae KaiiTbic SojirannbiFbi
acafijibi HaKTbi MSJiiMeT acoK301-

* * * * * * *

301 A . XaJiHJi } K y M ' a , H u c a ' y M y 6 a i u u i a p a t n y 6un-0Kama, E e f t p y r , 1990, 1:


124; Caxa6HJiep aHCHKJioneflHCH, T.2, 831-834.
269
CaffjiaK, caxaoajiap

Ca^JHHH 0 6 f l y j i M y T T a j i H 6 i < b i 3 M

"...OJI MYHDAU a3anv,a Amah ytuin mosdi. Eydan acvfin


MdpmeQe 6ap Ma? Ei3 AJIJIOH OKOJiunda 6ydan da ayup
manyapa3biMbi3...".
(Ca(j)HHH)

HcjiaM Tyw 6HiKTe acenGipen, M e f i i p i M rnyarbi aflaMAapflbiH


acypeKTepmfle opHbirybi ymiH 6apbiH aaMaraH caxaSajiapflbin
apacbiH^a epjiiri epjiep/uKmeH KeM GojiMaraH ^anKTbi caxa6a
OHejiaep a e 6ap efli. Cojiap^bin 6ipi - eciMi anTbiH racbip
KahapMaHflapbiMeH 6ipre aTauraH IlaHFaM6apbiMbi3flbin (c.a.y.)
anaiibi xa3ipeTi Ca<J)HHa.
Xa3ipeTi Cafymw (p.a.) aceriM KanraH KiuiKeHTaii 6aywpbiHa
aHacbiH acoKTaTnayra rapbicaTbiH. Amiah PacynbiH (c.a.y.)
acaHbiHflaH acaiccbi Kepin, O^an KOJibmaH KejireH aop/ieMm
aaMaflbi.
Apaaa Ken acbiji^ap erri. CyiiiKTi 6aywpbma naftFaMGapjibiK
KejireH Ke3fle eni IHSK KejiTipMecTeH, OraH HMaH Kemipin,
ajirauiKbi MycbiJiMaHflap^biH an/ibiuFbi KaTapbiH^a Sojiflbi. Eajia
KE3IHFLE IIaHFaM6apbiMbi3flbi (c.a.y.) MEIIIPIMIMEH HIOMMJI-
flbipraH xa3ipeTi CaiJiHHa 6aywpbi esimH IIaHFaM6apjibiFbiH
acapnajiaraHHaH KeiiiH oraH KOJmay Kepcerin, HcjiaMHbin Ken
KaHaT acaiibm xapanybi ymiH acaHbrn carmbi.
TaFflbip^biH KbnbiK icme Kapa«bi3, OJI 6aybipw xa3ipeTi
MyxaMMe^Ke yjiKeH KeMeKini 6ojica, aji, aracw 3 6 y JlahaS
oraH AyiunaHAMK acacaraH/iapflbm 6acbi-K;acbiHfla 6OJIAM. 3 6 y
Jl9h96 IlaHFaM6apbiMbi3Fa acaHe MycbiJiMaH/iapra a3an
KepceTyneH meKci3 ji933aT ajiaTbiH. Bip KyHi 3 6 y Jl9h96Tin
naHFaM6apbiMbi3^bi ara6ipJieremH ecrin, Te3iMi capKbuiraH OJI
aracbi 9 6 y >K3HHJIRE 6apbin: "BaybipbiHHbin yjibma acsHe OJI
aKejireH fliHre KeMeKTecney caraH acapacnaH^bi. KiTan
Hejiepimn (ahyzyi, xpncTHaH) rajibiMflapw 06flyjiMyTT3JiinTiii
270
Caxa6a angjiap
YpnaicrapbiHaH naHraM6apflbin nibiraTbiHbiH airraflbi. COJI nan-
raM6ap - 6aybipbiMbi3 MyxaMMefl",- aen, OHMH >KyreHci3fliriH
TeaceMeK 6onflbi. Ajiaiifla OJI Ke3fle afteji AFLAMHMH ce3i
Tbinqajiynibi Ma eai. 3 6 y Jl3h9nic;a acbiJi C63iH Kop KbiJiraHbma
K63i aceTKeH xa3iperi Ca(J)HHH aracbraaH Tynijiin KaiiTaflbi.
Aracbma cesi omen, iuaMbipKaHFaH Ca(J)HHH yjibi 3y69Hpfli
HcjiaM KahapMaHbi eTin ecipy ymiH KyHTaKaH^aii Ke3iHeH
TeMipAen TspTinKe 6ayjibin, KHbiHflbiKKa T63iMfli eTin
T9p6Hejieai. Keii-Ke3flepi mwigibipTbin ca6an Ta ajiaTbiH.
EajiacbiHa acaHbi anibiraHAapflbin Here MyHiua Karaji
T9p6HejieHTmiH cyparaHfla: "Te3iMfli 6ojibin ecyi yinm ocwjian
icTeiiMiH. ©HTKem, OJI icejiemeKTe acKepfli GacKapaflbi", - flen
acayan 6epeTiH. OJI T9p6neciHin aceMicm fle KepMeii KanraH
acoK. ¥JIW 3y69iip epflin epi 6ojibin ecin, K63i TipiciHfle
^9HHATTBIK 6ojibin cyiiiHinijieHreH OH KiciHin 6ipi, HcjiaMHbin
acaHKenm KahapMaHbi Sojiflbi302.
Ajuiah Ejnnici (c.a.y.) MaflHiiara KOHWC ayflapraiifla OJI fla
6ajiacw 3y69Hp H6H OYYGMMEH 6ipre IlaiiraM6apbiMbi3flbin
(c.a.y.) apTbmaH KeTTi. Ocbuiaihna Ajuiah acojibiHfla hHacpeT
e i y flaHKbiHa ne 6ojiflbi.
OJI HcjiaM TapnxbiHfla "Kanipfli acep acacraHflbipraH
ajiraniKbi MycbiJiMaH" aTaHflbi. EyraH ce6e6mi X9Hfl9K
oiaiiKacbiHflarbi 6ip acarflaii efli:
IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) erfle TapTbin api fleHcayjibirw
Hainap 6ojiraHflbiKTaH, X9Hfl9K inaiiKacbiHfla 6ajianap MeH
gfiejiflepfli XacaHHbin KacwHa TacTan nibiKKaH efli.
Kojibma KbiAbim ycTaii anaraH 6apjibiK epnepflin MafiflaH
ajianbiHAa MypbiHAapbma cy aceraeii acypremH nanAanaHbin,
9Jifle6ip HhyflH, KopraHCW3 acaHflapflbi enripy HHeTiMeH
aweJiflep MeH Gajiajiap TbirbiJiraH yftre Gacnanan acaKMHflaiiflM.
MyHbi xa3ipeTi Cacfmna 6aiiKan, Kapna XaccaHra aiiTaAbi.
XaccaHAa flymnaHra Kapcbi TyparibiK KayKap acoK efli. Xasiperi
CA^HHH acayflbi acanrayflbi 63 KOJibma anybiHa Typa Kenfli.
OHMH KOAbiHfla arauiTaH 6acKa Kapy Aa acoK 6ojiaTbiH.

302 OHMH eMipi acaiijibi TOJibiFbipaK MajiiMCT any yiniH aiwbiHFbi


6ejiiMflepaeri 3y6sHp H6H OYYSM TAKBIPBI6BIHA Kapanbi3.
271
CannaK, caxaoajiap
-flhy/iH/UH apTbraaH acaitnan Sap bin KOJibiHUaFbi arauibiMeH
6acbmaH ypaflbi. KyjiaraH ahynH^i acaTKaH acepiHeH TypFbi36aH
coKKbiHbm acTbiHa ajibin, a n - c a n e acep KyuiTbipflbi.
)Kacbi ajinbiCK;a TaaraH KanapMan aweji/nH COFWC
anaiiaapbiH^a KepceTKeH epniicrepi Ae afipbiKina. YxyT
maiiKacbi Ke3iHfle xa3iperi Ca(J)HHa SHiicrey Sip Te6ere uibirbin,
coFbic aiiaubma K63 Tire^i. MympiicrepAin cyiiiKTi 6aybipbma
KaTep TOHflipyiHeH KopbiKTbi. Ocbi Ke3Ae MycbiJiMaHflapflbin
ace^ijiicKe yoibiparaH xa6apbiH ecrin, Sip opHbiH/ia Saiibia
Tannaii, KacwHa SipHeme siiejmi epTin Mailman anaubma
TapTagbi. Ajirain KesaecKeH acaybiHrepaeH Ajuiah EjimiciHin
(c.a.y.) acaraaiibiH cypanflbi. riaHraMSapzibm Tipi eKeHiH ecTin
KyaHaflbi, SipaK Saywpbi xa3ipeTi XaivnaHbiH (p.a.) rneniT
SojiraHbiH m ecTHfli. Baybipw XaM3aHbin aeHeciH Ke3iMeH
Keprici Kenin isaeyre Kipiceai. MyHbi 6aHKaraH riaiiFaM-
SapbiMbn (c.a.y.) 3y6aHp HSH OyyaMra: "AHaija aire, Kepi
KaiiTCbiH. BaybipHHbin Syji Kyiifleri AeHeciH KepMeciH",- fle^i.
Xa3iperi 3yS9Hp aHacwHa IlaHFaMSapbiMbraabm "Kepi
KaiiTCbiH" flereHiH aiiTbin, TOKTaTKbicbi Keji^i- AJI, xa3ipeTi
Ca(J)HH5i (p.a.) aeHeci He Kyitae SoJica m SaybipbiH coHFbi per
Keprici Renin: "MeH OHCM3 m OHHH TiniM-TiniM KecKineHin,
Mbinaca-Mbinaca SonraHbm ecTin KeneMiH. EaybipbiMHbin
KaHflan xaji^e eKeHiH KepMeii, Kepi Kairra ariMaiiMbiH. On
MyH^aii a3anKa Annah ymiH T63,ai. EynaH acKaH MspTeSe Sap
Ma?! Bi3 Annah aconbiHfla SyaaH zia aywp a3anKa pa3biMbi3.
CaSbip caKTan, iuw^aHMbiH. CaSbipbiMHbm caya6bm TeK
AnnahTaH KyreMiH",- neflfli. AHacbiHaH ocbiHflaii acayan
ecTireH Sanacbi 3y6aHp MyH^aii caSupnu aHaHbin ynbi
SonraHbi ymiH Annawca myKipniK erri. IlaHraM6apbiMbi3Fa
(c.a.y.) aHacbiHbiH acayaSbiH ce36e-ce3 HceTKi3reHAe,
IIaHFaM6apbiMbi3: "Onaii Sonca aciSep, KepciH", - aen
pyKcaraH Sepefli.
Xa3ipeTi Cacj)HHH Saybipbi XaM3aHbin (p.a.) aaaM
TaHbiFbicbi3, acaHTypmirepniK AeHecimH Kacbma Kenfli. ©Kneci
cybipbinbin anbiHraH, KynaK-MypHbi Kecinin, ^eHeci aS^eH
MbinacanaHraH. Ca6bipnw C a ^ H i a AnnahTbm Tar/ibipbiHa
MoiibiHcyHbin 6binaii fle,zu, "AnnahbiM, Si3 ceHin Kyjmapbi«Sbi3.
272
Caxada angjiap
CeHeH Keji^iK, caraH Kanxa opanaMtn. EaybipbiMHbiR
KyHSJiapw 6ojica, Keniipe rep!".
IIaHraM6apbiMW3 anKecimn ca6bipjibirbma proa 6ojibin,
nepiuiTejiepAin XaM3aHbi "AjuiahTbiH acaHe PacyjibiHbin
apbicTaHbi" aen aca3raHbiH xa6apjiafiaw.
nanraM6apbiMW3abi 63 6ajiacbiHaan acancw KepreH xa3iperi
CacJ)HH5i (p.a.) FajiaMHbin paiy>IM Hypbi (c.a.y.) 6AKHJIBIK
SonraHHaH KEIIIH OH acbiaaaii eMip cypin, eKunni xajnujm
OMAPABIH, TYCBMAA KAIITBIC 6ojiaw. O J I 6AKH MA3APBIHA
•303
acepjieHai .

* * * * * * *

A . IHaHHayn, ituca 'yc-caxa6a, ay/i. T. Y3yH, Caxa6e


303 xanmbiHdau
maQnonap, Amcapa, 1991, 3 : 2 4 4 - 2 5 1 ; Caxa6wiep ancumoneducu, 2: 7 9 2 -
795.
18- 30-1 273
Catpian caxadajiap

C y M d H p a Kaiici<bi3bi

"dKe-iueuieM otcojibitfda ^ypdan 6OJICMH, ya, Pacynannah!


CeH mipi 6OJIIUU, 6ac%a ^UBINVUBIJIBI^map myK eMec ".
(CyMaftpa 6HHT I^anc)

KaHflbi Y x y r uiaHKacbiHfla MycbiJiMaHflap acenijiicice


ynibipanbi >K3He Pacyjiajuiah meiiiT 6OJIAM aereH xaGap^bi ecra
cana, eKi eKneciH KOJIBMA ajibin, COFWC ajianbiHa 6apraH
KahapMaH atieJiMeppiH 6ipi - xasiperi CyMaiipa.
Y x y r niaiiKacbiHa KaTbicbin KahapMaH^biK TaHbiTKaH acbin
epnepflin KaTapbiHfla CyMsiipaHbiH Kyiieyi, 6aybipbi »OHe
6ajiacbi Sap eai. YxyT uiaHKacbiHfla 6yji ymeyi pe meiiiT
Sojibin, ACHejrepiHCH cay-TaMTbiK KariMaH/ibi. COFMC ajiaH,biHa
KejireH CyMSHpara caxa6anap Keniji anran, ca6bip Tijie^i.
AjiaH^a OJI: "Ajuiah Pacyjibi KaHflaii Kyiiae?",- aen cypayMeH
Sojiflbi. CaxaSanap Ajuiah EjimiciHin (c.a.y.) Tipi eKeHiH aiiTca
A a, 03 K03iMeH KepMeiiiHnie Kenijii KOHiijiMefli. 5KaHbiH-
AAFBIJIAPFLAH Ajinah PacyjibiHbiH KAII^a EKEHIH cypan ajibin,
SerejiMecTeH COJI mama Kapaii 6eT ajiflbi. IIaHFaM6apbiMbi3,nbiH
(c.a.y.) Tipi eKCH/iiriH 03 K03iMeH Kepin KyaHraHHaH
CyMsiipaHbiH, acaHapbiHaH acac bipuibin Kere/ii: "OKe-ineuieM
/KOJibiHjia KypSaH SOJICMH, ya, Pacyjiaruiah! CeH Tipi 6ojiuibi,
_ „ -304
oacKa KHbimiibiJibiKTap TyK eMec pern .
Kyiieyi MeH Sanacbi eKeyiHeH 6ipaeii aflbipbijibin Kajiy oraH
aybip race ae, ojiap/ibm >KaHHaTKa 6apaTbiHbma ceHreH
CyMoiipa KeniniHe acy6aHbiiii Ta6a aji^bi. AJI, Ajuiah
PacyjibiHbiH (c.a.y.) Ka3acbiH caxaGanapflbin KoSici KOTepe
ajiMaiiTbiH e/ii. Ajuiah PacyjibiHaH aiibipbiJiy ojiap ymiH
AjuiahTaH KenreH Hyp^biH ceHyiMeH 6ipaeii KacipeT eai.

304 H6H KSCHP, an-Eudcm, 4/54; Caxa6ujiep mcuKJioneducu, 2: 796-798.


274
Caxa6a angjiap
Caxa6ajiap \ui\n Ajuiah PacyjibiHbiH Tipi 6 o j i y w a y H H e a e r i 6 a p
H a p c e a e H KbJM6aT, o n a p Ajijiah P a c y i i b i H 63 acaHaapbmaH a a
apTbiK acaiccbi KepeTiH. C a x a 6 a n a p a b m M o p T e 6 e c i H K e T e p r e H a e
OCH Ajuiah E j m i i c i H e ( c . a . y . ) a e r e H HieKci3 cyHicneHiuijiiK
6ojiaTbiH. Ajuiah PacyjibiHbiH SapJibin; c a x a 6 a r a , 6 a p m a
M y c b i n M a H a a p r a , Kyjuii aaaM3aTK,a acypermeH aceKe-aceKe o p b m
Ta6buiybiHbiH e3i OHWH ( c . a . y . ) A j u i a h T b i H E n u i i c i e K e H a i r m e
aHbiK aaJieji. OH T e p T r a c b i p e T c e a e a p r w - 6 e p r i TapnxTarbi
yjibi TyjirajiapatiH a p a c b m a a aTbi aTajiaTbm acajirbi3 xa3ipeTi
M y x a M M e a T i n ( c . a . y . ) a a n n b i KHaMeTKe a e n i H c e H 6 e H x i H a i r i H e
Kyjijii rajiaM KyajiiK e T e anaabi.

275
Cannon; caxa6ajiap

Cy\i3HH X y 6 6 a T K W 3 b i

"flcup om6acu, cadup caymaifdap. Amah ci3depdi


yKyMavfta Kipzi3edi".

(Xanac)

CyMsiia - AMMap H6H .flcnpain aHacbi. 0 6 y Xy33H<J>a M6H


MyrHpaHbiH, a3aT eTKeH Kyui 6ojiaTbiH. flcnp 6aywpbiH i3aen
Ta6y ymiH HeMeHHeH MeKKere Renin opHanacKaH 3 6 y
Xy33H(|)aHbiH o^aKTacbi GojiaTbiH. 0 6 y Xy33H(j)a OHH KYUI
CYMSHARA y H J i e H f l i p a i . C y M a i i a AMMAPAN TYRAHHAH KeiiiH OHH
KoacaiibiHH a3aT erri. CoaaH KeiiiH ojiapaMH; A6ayjuiah a r m
yjiaapn aa 6ojiflbi. Byji OT6acbi - HcjiaMan 6ap Myuieci Tyren
KaGbiJiflaraH en ajirauiKbi 6aKbiTTbi manupaK.
Xa3iperi CyMaiia - HcjiaMAbi ajirarn KaSbiJiaaraH aceri
K i c m i n 6ipi.
AjifaiuKbi Ke3flepi riaiifaM6apbiMbi3Abi aracbi OGy Tajiin
Kopraca, 0 6 y EaKipai e3iHin pyjiacTapn TainMyimapbi
KopraaH. BacKa KOJiaayuibicbi 6o;iMaraH MycHJiMaHaapaM 03
pybiHHH, 6aciubiJiapbi (MyinpiKTep) ainmeH 6ac TapTKH3y yuiiH
ypbin-coFbin, ac-cycbi3 Kajianpbin Heme Typni a3anTapflbi
KepceTyre TbipncTH305. 5Ka3aHn MH KairaaTap bicraFbiHaa
ycTepiHe TeMip caybiT KHri3in a3anTaiiTbiH. Eyjiapan 6acTan
MeiiipiMHeH MaxypbiM 3 6 y >KahHJi acypai. OJI MympiKTepai
acana/iaH MycbiJiMaH SojiraHaapra ypbin-coK aen afiflan cajibin,
onapan asanTayAan Ji333aT anaTbiH. EeaeJiai, aanKTbi aaaMHHH
MycbiJiMaH 6ojiraHHH ecrireHae "6yaan KeiiiH cemH niidpin
Tbiiwajibm, KypMeT KepceTijiMeiifli" aen KOKaH-JiOKKHMeH
ypKiTce, 3JiAe6ip cayaarep HMaH Kejrripce "ceHin cayaanaw
3HaHFa ynibipaTbin, Maji-MyiiKinai KypTaMbn" aen

305 3oh»6H, csupy 3 'JI3MUH-Hy6wia 'u, 1:408-409.


276
Caxaoa angjiap
KOpKbiTaTtiH. Erep KOJiflayuibicbi >KOK ajici3 6ip aflaM
MycbiJiMaHflbiKTbi Ka6biJiflaH Kanca, OHMH 6acbiHa auripTaaK
OHHaTaTblH.
Ecnp OT6acbiH flimHeH 6ac TapTKbny ymiH MympiKTep
ojiapflbi aywp ajanTbin acTbma ajiflbi. Ajiaiifla ojiap 6ap
KHBIHFLBIKKA T63in, aeypermin TepiHeH HMK mere/ieii opbiH
ajiraH HMaHflapbiH caTbin Kemefli.
KyHflepflin 6ip KymHfle ^cnp oT6acbm MyinpiKTepflin
a3aman acaTKaHbiH KepreH Ajuiah Pacyjibi acaHbi Kyii3ejiin,
ojiapra: "5Icnp 0T6acbi, ca6wp caKTaHflap. Ajuiah ci3flepfli
acaHHaTKa Koaflbi",— aen acirep 6epin, AmiahKa flyra acacaflbi.
^imHeH 6ac TapmaraH flcnpfli MympiKTep a3anTan ejmpfli.
flcnp - HcjiaM TapnxbiHfla HMaH acojibiHfla uieiiiT 6ojiraH
ajiraniKbi Kici.
Xa3ipeTi CyMaiiH Kapi api ajici3 6ojiraHbma KapaMacraH
MyinpiKTepflin KepceTKeH en ay bip a3anTapbma T63e 6ijifli.
Onap KHHaraH caiibiH acyperiiifleri HMaH OTM K03flaii TycTi.
CyManjiHbi KHHaygbi 0 6 y >KahHJi e3 MOHHbma ajiaflbi:
- ATanapbiHHbin TanipjiepiH TacTan, MyxaMMeflTin Tanipme
6ac more Kananma flarin 6apaflbi? - flen AOK Kepcerri.
HMaHbmaH Kym ajiraH CyMaiia 3yjibiMflbiKTaH K63i KapaiiraH
0 6 y }KahHJire:
- MeHi rypa aconra canraH AjuiahTaH 6ac TapxnanMbiH,-
flefli. KyflipeTi Ryum AjuiahTbm 6ip eKeHfliriH aKbuibma
cbiiiflbipa ajiMaraH a3yjibi MympiK:
- Ojiafl 6ojica MaraH COJI Tanipinfli KepceTini, KSHCKH,—
flen OHM Ma3aKTaiiflbi. K,apanrbijibiK flayipimn aKbiJira cbiiiMac
aflerrepi MeH cemMflephieH acHipKeHin, HcjiaM HypbiHaH KyaT
ajiraH CyMana, Mbma aaxTbi oKbiflbi:
- Kesflep OHM Kepe ajiMaiiflbi. Ajiaiifla OJI 6apjibiK
K63fl,epfli Kepefli. O J I - JlaratJ) acaHe XaSnp ( " O H ' A M " , 103).
- JTarrbiH, araMeH aHT eTeiiiH. MyxaMMefl ceHi CHKbipjian
TacTaraH, - flefli 0 6 y )KahHji.
- KepiciHme, OJI MeHi Hypra 6ejiefli, - flefli KacKaiibin.
Amy-bi3ara KbmrbiHbin ojiepfleii 6yjibiKKaH 0 6 y )KAHHJI 6acKa
He aiiTapbiH 6ijiMeii:

277
Cannon, caxadajiap
- CeH caji^aKbi MyxaMMe/nin aacapbma FarnbiK
6ojiFaHflbiKTaH oraH HMaH KejiTipain, - aen caHAbipaKTaflbi.
8 6 y >K3hHJifliH Kep KapaHFbiJibiFbiHa, KaHbine3epjririHe
HIBIAAN AJIMARAH x a 3 i p e T i C Y M 3 H H 3 3 P E A E H KAHMBIKNAN, OHMH
anbinTapwH 6eTme 6acaaw. KyHi Kerne raHa e3imH; 6acbi6aHJibi
Kyui 6ojiraH 6yji aneimeH Kaftcap acayan KyrnereH KaHimep
9 6 y )K3hHJi HMaHbi 6epiK CyMOHHHbi HairaacbiMeH maHHibin
ejiTipefli. OcbiJianma HMaHbiHaH acanbuiMaraH CyMana -
HcnaM ymiH meiiiT SonraH ajirauiKbi aiien306.
PiMaHHbiH ybi3 HspiH TaTKaH a^aMra Ajuiab aconbiH/ia
acaHbiH mma eTe 6ijiyaeH acKaH 6aKMT acoK.

Ta6a%am, 3:346; Caxa6e xanmbindaH maQnonap, m.3, 372-374; Huca'y


i06

Mydatuuiapamy 6wi-McaHHamu, 1:212.


278
Caxa6a anajiap

Y M M y AHMSH

"Pacyjiajuiah Dtcbuian mypsanda, Men qajiautua


OtCblJlOMaUblH ?!".

(Y MMy AHMaH)

AaaM3aTTbin apaaKTbicbi (c.a.y.) AjuiahTbiH XHKMerri


aca3Mbinibi SoHHHina, TybiJiMacTaH SypbiH SKeciHeH afibipbuica,
ajiTbi acacwHAa aHacbmaH aHbipbuiwn xceriM Kajiflbi.
IlaHFaM6apbiMbi3flbiH aHacwH acoKraTnayra TbipbiCKaH
6ipHeme snejiaiH 6ipi - YMMy AiiMaH. OJI
rTaHFaM6apbiMbi3abiH aHacwHbiH iy>i3MeTHiici 6ojiaTbiH. OMHHa
6ocaH6acTaH 6ypbm aa, neiim ae OHMH H ¥ P HapecxeciH
KyTiceTiH.
OMHHa aHaMbi3/ibiH IIaiiFaM6apbiMbi36eH CORFM canapbiHjia
OJiapMeH KH3MeTiiii YMMy AHMaH aa 6ipre Sojiaw.
OKe-meiueci3 KaJiraH AjuiahTbiH CyiiiKTi Ejiuiici (c.a.y.)
YMMy AHMAHHBIH KAPAYBMAA ecTi. O H M H MenipiMiHeH KyaT
ajibin ecKeH IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.): "YMMy AiiMaH -
aHaMHaH KeniHri aHaM",- AeihiH.
IlaHFaM6apbiMbi3 TyraH aHacbiHflan YMMy AHMaHHbiR
acaKCbuibiicrapbiH 6ip C3T yMbiTna^bi. Xa^HHia aHaMbi36eH OTay
KypraHHaH KeiiiH ae oraH yweMi KOJI yuibiH 6epin TypaTbiH.
KefiiHHeH IIaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) OHMH SaKMTTbi uiaHbipaK
KOTepyiHe ce6enKep 6oji^bi. EiciHmi aHacbiH H6H
Xapncara yHJieH^ipfli. Onap SaKhiTTbi ryMbip KeuiTi. Ajianzia
XyHSHH coFbicbiH^a 39hji uieniT 6onflbi. KyMeyiiiin nieinT
6ojiFaHbiH ecrireime YMMy AHMaH mymhh a^aMra acapacapjibiK
ca6bip Kepcerri. EeTiH TbipHan acbuiaMan, AjuiahTbiH,
aca3MbinibiHa MOHbiHcyHFaH-flbi.
YMMy AiiMaH - xa3ipeTi MyxaMMCflKe (c.a.y.)
naiiFaM6apjibiK; KejireH Ke3fle ajiraui oraH HMaH Kejrripin
279
CaffjiaK, caxaoajiap
epreHaepflin, Ajuiah ACOJIBIH^a KHBIHABIKTAPRA KeHyre pa3bi
6onbin, 6acwHa eniM nayni TOHin xypca p,a, HMaHMHaH
^KaHbiJiMaran ajirauiKW caxaSanapAwn 6ipi.
O J I Anjiah yrniH 3cJ)nonn»Fa, OAAN KefliH M a ^ H H A X A HHHTPET
eTin, eKi hnacpeT caya6biH ajiflbi307.
Xa3ipeTi YMMy AiiMaH HcJiaM myarbi mapTapanKa iuyrbiJia
mamyw acojibiH^a acaHbiH 6epyre ap/iaiibiM aaiibiH TypaTbiH
acaHKHap caxaSanap^aH. Y x y r uiaHKacbmaa MycbiJiMaH
acKepjiepre KOMCK Kepcerri. >KapajibmapabiH acapanarrapbiH
c- • 308
Tanbin, aybi3 cynapbiH Tacwn oepin Typflbi .
BacKa caxaSajiap CMAKXH YMMy AHMaH a a Ajuiah Pacyjibi
(c.a.y.) ymiH K¥p6aHflbiKKa 6apap caxaSa e,ai. OJI
IlaHFaM6apbiMbi3 Kyanca KyaHbin, MynaHca 6ipre MynaaTbiH.
KyHflepfliH; 6ip Kyuiime IlaHFaM6apbiMbi3 (c.a.y.) cbip«;axxaHbin
acbinaraH KimKeHxafi 6anaHbi KyiuaxbiHa aawn, MeftipiM
IlaHFaM6apbi K 9 3 acacbiH TGKTI. OHMH acbiJiaraHbiH Kepin
icajiraH YMMy AHMaH a a KOCbiJibin HCbiJiaHflbi. IIaHFaM6apbiMbi3
oflan: "AnjiahTbin Pacyjibi icacbinaa eMec ne, Here
acbuiaiicbm?",- aen cyparaH/ia, OJI: "PacyjiajuiaH acbijian
Typranga, mch Kajiafiiua HCbiJiaMaiibiH?!"- /ten, oraH Aeren
cynicneHniijiiriH Kepceiri 3 0 9 .
Ap^aKTbi Ejiini (c.a.y.) YMMy AiiMaH/ibi (p.a.) »cajiFbi3
TacTaMaflbi. KyHflepflin 6ip KyHiH^e caxa6ajiapwHa:
">K3HHaTTbiK aiiejire yitneHrici KejireH a^aM YMMy AfiMaHra
ynjieHciH",- aejji. OcbuiaHiiia OHMH >K3HHAXTBIK eKeHiHeH
aji^biH ana xa6ap SepreH ezii.
AjuiaK EjimicimH, 6yji ycbiHbicbiH 3SHA H6H Xapnca Kyn
ajia^bi. OJI TycTa KbiJimbiJman TypraH »cac aciriT e#I.
03iHeH acacw ajme^aHfla yjiKeH anejiMeH yHjieHy^i A u i a h
PacyjibiH proa eTy yinm KaSbiJi eiTi. IIaHFaM6apbiMbi3,zjbin
(c.a.y.) pH3anibiJibiFbiH ajiy flyHHejiiic Ji333arrapflbin 6apiHeH OJI

307 Ycdyji-sa6a, 5:408.


308 TaOaxpm, 8:224.
309 Ta6a«pm, 8:225.
280
Caxaoa anajiap
ynriH KMM6aT efli. Eyji KacHerri HeKefleH yjiw caxa6ajiapflbin
6ipi, HcnaM acKepmiH Kojioacnibicbi YcaMa AyHHere Kejifli310.
YMMy AiiMaHflbi naHraM6apwMi>i3 epeicme HCTMK
biKbiJiacneH acaKCbi Kepin, aHacwHflaii KypMeT KepceTin,
apKamaH acarflaiihiH cypan TypaTbiH.
naHraM6apbiMbi3 (c.a.y.) KaiiTbic 6ojiraHHaH KeiiiH xa3ipeTi
OMap 06y EaKip CbiflflbiKKa: "Ajuiah Pacyjibi Tipi Ke3iHfle
YMMy AiiMaHHbiH acarflaiibiH yHeMi cypan TypaTbiH. Bi3 fle
OHbin acarflaiibiH cypan KairraiibiK", - flen eKeyi OHbin yfiiHe
6apaflbi. Ajinah PacyjibiHbin (c.a.y.) flocrapbiH KepreH YMMy
AiiMaH epiKci3 KejireH K63 acacbiHa He 6ojia ajiMaiiflbi. OflaH:
"Here acbiJiaiicbin? PacynajuiaiiTbin AjuiahTaH anaTbiH
cayaSbiHbin Kaiibipjibi eKemH 6ijiMeiiMicin?",- flen cyparaHfla,
OJI: "OpHHe, 6ijieMiH. OjiSerre, Pacyjiamiah ymiH AjuiaiiTbin
GepeTiHi Kaiibipjibi. BipaK MeH yaxnflin TOKTaraHbiHa
acbuiaiiMbiH",- fleiifli. Byn ce3 naiiraMGapbiMbOflbin acaH
cepiKTepiHe fle Karrbi acep eTin, ojiap fla Kocbuibin erijie
acbijiaflbi311.
nanraM6apbiMbi3 KaiiTbic 6oJiraHHaH KeiiiH 0 6 y BaKip,
OMap acaHe 6acKa caxa6anap fla epeKine KypMeT KepceTKeH
xa3ipeTi YMMy AiiMaH (p.a.) OcMaH H6H AcjxjjaHHbin
xajiH<J)anbirbi rycbiHfla 6aKHra arraHflbi.

* * * * * * *

310 Ba6aH3afle A. HaHM, Caxux-u Byxapu Myxmacapu maoxpudu capnx


mepMcyMecu, Amcapa, 1982, 4:381.
311
M y c j i H M , <padawiyc-caxa6a, 103, (2453).
281
CatptaK, caxa6map

TyHin

KiTama caxa6ajiapflbiH HcjiaM TapHXbiHflaFbi opHbi MeH


yjiri-eHereni ryMbipjiapbiH onapAbm; eMip cypy FypbinTapbmaH
ZiepeKTep icejrripe oTbipbin KepceTyre TbipbicTbiK.
Caxa6anap K^ypaHHbiH KyH/ibi aacTypjiepiH AjuiahTbiH
Ejmiici xa3ipeTi MyxaMMeflTeH (c.a.y.) yfipeHin, >Ky3ere
acwpflbi. OnapflbiH en Manbo^bi icTepmiH 6ipi - KypaHflbi
TycKeH KyniHine 03repicci3 caKjan, KeiiiHrijiepre aceTKi3yjiepi.
AjuiahTbiH KyuipeTi, IIaHFaM6apbiMbi3,zibm acirepi aoHe
caxa6anapflbiH 6epinreHfliKTepiHin apuacwH^a K^ypaH 6acK;a
KacHerri KiTanTap CHHKTbi 93repicKe ymbipaygaH aMaH Kajibin,
6i3fliH; 3aMaHbiMbi3ra aceiri.
Byn KyTTbi Tyjirajiap Ajuiah^a TOJIMK; cemn, cemMflepiH ic
acy3iHAe KepceTe ajiflbi. Ojiap Y J I M >KapaTyuibi AjuiahTaH
6acK;a T9nip^iH >KOK eKeHflirme, ayHHefleri acaHe anbipeneri
6HJiiKTiii, cajiraHaTTbiH TeK icaHa AjuiahTbiH, 6njiiriH,ne, O H M H
6ap Hspcere KyaipeTi aceTeTinzurme KipuiiKci3 ceHin, HMaH
acojibiHfla em Hapce^eH TaficajiMa/ibi. IUbmaHbi SaKbixKa aceTy
acojibiHbiH, AnjiaiiKa HMaHfla eiceitzuriH ajieMre nam eiri. Eyji
acojiAa ManbiH fla, acaHbiH fla aaMa^bi. Ojiap/ibm HMaHflapbiiibin
6epiKTiri acaiijibi K^ypanna: "Onapza adaMdap: "dyuinaHda-
pbiH<bii cendepze Kflpcbi K,OJI Mcuuadbi, KppKpindap " - deeeude,
6%JI C03 ojiapdbin UMdHbw apmmbipa mycmi de "Aruiah 6hze
Mcemin acadbi. OJI uendeu MCUK^CU KOMCK ueci" dedi"312, -
^ejiiHreH.
Caxa6ajiap HMAHHBIN HemjiepiHe KSMUI ceH^i. Xa3ipeTi
GJIH^IH "KyaiperriH KymiMeH FaHbinTbiij nep^eci auibijibin,
aKHKarrap^bi acajian K63iMMeH KepceM ^e HMaHbiM apTnanflbi.
©fincem, Karian HMaH eTy icepeic 6ojica, MeH cojiaft ceH/iiM"
ZiereH ce jaepi afiKbiH ;ojieji.

312 Qnu MMPOH, 173


282
Caxada anajiap
OnapflbiH anbipeTKe AereH cemMflepimH MbiKTWJiwrw
coHflan, 6yji flyHnemH nibiHflbirbiHaH repi aKbiperriH
aKHKarrbirbiH MOHbiHflan, 6i3 6yji flyHHefle e M i p cypyre Kajian
KyjiuibiHcaK, ojiap 6aKHra airaHyra icymTap 6ojiflbi. Caxa6ajiap
6yji flyHHem acypeKTepuifle TapK eTce ae, TipuiijiiKTe TspK
eTnefli. ^aHTa 6yji flyHHere 6aKHflarw SaKWTKa aceTyflin
6acnarmarw periRqe KaparaH. EuiKaiuaH flyHHere KyjinibuibiK
acacaMagbi. EaKwrrw eTKiHmi ji333aTTapflaH is/ieMefli.
OcbiHay HMaH KahapMaH^apbi Annah neH OHMH
PacyjibiHbiH (c.a.y.) acojiwHa maKwpwjiraH Ke3fle, "Eu,
Pa66biMbi3! "Pa.66buiapbma UMOH Kejimipiqdep" den
uiaKffipzau maKbipyiuuHbi (xa3ipemi Mpawjued ueuece
TYPAH) ecmken Ke3de 6ipden UMUH emmin"313, - jjen acayan
6epreH caxaSajiap Ajuiah PacyjibiH (c.a.y.) acaHflapbiHaH apTbiK
acaiccw Kepfli. OraH eMipjiepimn conwHa fleniii MOHbmcyHwn,
KacbiK KaHbi icanraHina Koprayra ce3 6epin, c63/iepiH/ie Typflbi.
Ojiap apKamaHfla: "0Ke-inemeM, flyHHe-MyjiKiM, 6ajia-inaraM
acaHe acaHbiM Cemn aconwHfla Kyp6aH 6OJICWH, ya,
Pacyjiajuiaii"- aen Kerri. IIIbmaHw 6aKbiTKa KOJI aceTKi3yfliH
onaii eMec eKeHfliriH 6ijireH caxaSajiap, Keii6ip
KHbiH^biKTapaaH eTy KepeKTiriH fle o 6acTaH Ka6biJiflan,
6acTapbma TycKeH aybipTnajibiKTapra MOHbiMan, Ajuiah
PacyjibiHbiH (c.a.y.) Kacnerri fliHfli epicreTy acojibiHfla 6apw
MeH 6a3apwH icyp6aH erri.
IlaHraM6apbiMbi3ra flereH cyHicneHmijiiKTepiHfle iueK acoic
efli. Baflip manKacwHWH ajiflbiHfla nanraM6apwMW3flWH
caxa6ajiapbiMeH acacaraH Kenec MaacijiiciHfle Carfl H6H
Mya3flbiH Mbma ce3flepiHeH OHW aincwH anrapyra 6ojiaflbi. OJI:
"O, Ajuiah Enuiici! Bi3 CaraH HMaH Kejrripin, CaraH ceHfliK.
Bi3re aceTKi3reHflepiHHin aKHKaT eKeHflirme KyojiiK erriK. CeHi
Tbinflan, 03ine 6arwHaMbi3 flen a m iniTiK. O, Pacyjiajuiah,
icajiaii icajiacan, cojian acaca. CeHi aKHKaraeH aci6epreH
AjuiahKa aHT eTeniH, 6i3re Teni3fli KepceTin oraH Tycccn,
eniKaiicwMbB TapTWH6acTaH Teric CeHiMeH 6ipre cynrHMi3", -
flereH SojiarwH.

313 djwHMpcm, 193.


283
CannaK, caxaoajiap
Xa3ipeTi OJIHACH: "Cisaep AjuiahTbiH EnmiciH Kanan
acaiccbi KepeTiH e,zuH,i3aep?", - aen cyparaH.ua, OJI: "Ajuiah
PacyjibiH 6i3 GapflyHHe-MyjiKiMi3,zieH,6ajia-maraMbi3aaH, aice-
inemeMijfleH ^e KaTTbi acaiccbi KepeiiH6i3. OHM ancaraHfla MH
;iajia;ia 6ip acyrbiM cyra aceTy^i ancaraHHaH aa apTbiK
ancaiiTbiH6bi3,"- fleftfli.
Ajuiah Pacyjibi (c.a.y.) M E K K E H I a3aT ETYQI K03FLEN Kajiara
acaKbiHflaraH TycTa, OJI Ke3^e ajii MycbiJiMaH SojiMaraH 3 6 y
Cy<J)HHH caxa6ajiap^biH IlaHFaM6apbiMbi3Fa aereH KypMerrepi
MeH cyHicneHHiijiiKTepiH Kepin, Kacbinaarbi xa3ipeTi A66acKa
"OH, <J)a3biJiiibiH aKeci! MeH 6yji KyHre aeiiiH He KncpaHbm
capanbiHfla, He TpeKTepflin SacmbiJiapbiH^a c e m i j SaybipbiH-
HbiH SajiacbiHflaFbiflaii cajiTaHarrbi Kepe ajiMa/ibiM", - /ten
Tanrajiaflbi. A 6 6 a c : "Eyji - canTaHaT eMec, naiiFaM6apjibiK.
O H M H MyHiiiaMa acancw Kepyjiepimij ce6e6i a e ocbiH^a. CeH
OraH HMaH KejiTip",- ae/u.
CajmeH KeiiiH MycbiJiMamiap acaMaraTiieH HaMa3ra xypflbi.
Caxa6ajiapawn IlaHFaM6apbiMbi3Fa (c.a.y.) KypMeTi,
MOHbiHcyHymbiJibiFbi MeH cyHicneHmijiirme anpaH-acbip
amTapbiJiraH OSy Cy<})HflH uibi^an ariMaii A66acTaH: "OH,
A66ac! MyxaMMea ojiapra 6ip HopceHi Syiibipca, ojiap OHWH
3MipiH era eraeH COJI Me3eT opbiHflafl Ma?",- Aeri cyparanzta:
"Ha, yajuiahH, erep Ajuiah Pacyjibi iniin-aceyai aorapyflbi 9Mip
eTce, ojiap MyHbi aa opbiH^aftflbi",- ^ereH e/ji. AnjiahTbin aeon
KepceryHii erin aci6epreH EKi acahaH CyjTraHbiH (c.a.y.) OJiap
ocwjiaHiua aca^cbi Kepin, aHTKaH^apbiH eKi eTnereHfliKTeH jie,
Ajuiah ojiapjibi yjibuibiKKa, aceTicTiKKe aceTKi3ai. LLlbiH MSHiH^e
yjibi Tyjira MyxaMMea (c.a.y.) AjuiahTbiH KOJI/iaybiMeH,
acypeKTepfliH cymicTici, anbirmapflbin aceTeicmici, Hancijiepaiij
T3p6Hemici acaHe KeHiJWep/iiH CyjiTaHbi 6ojiflbi.
Ojiap en acoraprbi MaKcaixa acery aconbinqa aceKe
KynuibijibiK'rapbiHa afipbiKina M9H 6epreHi CHAICTM, xajibiKKa
HcjiaM aKHKaTrapbiH aceTKi3y acojibiH^aFbi MiHflerrepiH ,ne en
acoraprbi flspeacejje opbiHflaflbi. Kyjuii aaaM3aTKa HcjiaM Hypbi
MeH KyaTbiH TaHbiTy acojibiH^a acaHjiapbiH cajujbi. >Ky3 MbiHira
acybiK caxaSa SojiraH 6ojica ojiap^biH OH Mbiura acybirbi raHa
Xnaca3 aiiMaFbiHfla, KajiraH TOKcaH nain>i3bi AmiahTbin fliHiH
284
Caxaoa aHOJiap
acaio yinm SapraH acepjiepiHfle KaiiTbic 6ojii»m, COJI acepnepfle
HcepjieHreH.
Caxa6anap IIaHFaM6apbiMbi3flaH (c.a.y.) raniM ajiraHHaH
KeiiiH SoiiJiapbiHflaFbi acwji Ka6ijieTTepiH KeMejifleHflipin,
HcjiaM 3K0JibiHfla acyMcaflbi. Onap Kyjmibuibiicra Tepen, 6ip-
6ipiHe aereH 6aybipMauibuibiKTbiii TaMarna yjiriciH nam eTin,
e3rejiepre MefiipiMflijiiK Kepcerin, acaHambipjihiK TaHbrrrbi.
Ojiapflbm 6oHbiHflarbi acaKCbi KacHerrepfli Kepin,
nibiHaHbuibiKTapbiHa K63i aceTKeH 6acKa KerrrereH aflaMflap m
HMaH eTin, HcnaMflbi 83 epiKTepiMeH KaGbiJiflaraH efli.
KypaH MeH Ajuiah PacyjibiHbin Tap6HeciHfle ecKen
caxaSajiapflbin fliHH eMipjiepi, oiuiay men6epjiepi, TaMarna
MiHe3-KyjibiKTapbi, KyjiflbiKTbin cbipjiapbm 6oilriapbiHfla
ce3iHyjiepi, A/uiahTbi TaHy TyprwcbiHaH anraHfla ojiapra Tea
KejieTiH em6ip acaMaraT >KOK. Ojiap KeMeji aflaM (HHcaHy
KaMHJi) 6ojiy acojibm amKaH aflaMflap efli. CeniMflepiHin
apKacbiHfla ojiap ranaMaT aceTicTiKTepre acery apKbuiw
KeiiiHrijiepre yjiri 6ojiflbi.
C a x a 6 a n a p f l b i A j u i a h T a r a n a H b i n 63i K y p a H f l a : "mbiHaiibi
MYMHH", "AjuiahTbm pH3ajibirbma He 6ojiraHflap",
"KyimbiJibiKKa 6epijireHflep", "TypambiJi/uibiHaiibi",
"KyTbiJiraHflap", "ojiapra KemipiM, CMH acaHe )KaHHaT
6epijieTiHfliKTepi"314 aiiTbuiraH 6aKbiTTbiJiap flen Maflaicray
apKbiJibi flapeacejiepimn KaHmajibiKTbi acorapbi eKeHiH
KepceTefli.
MiHe, ocbuiapflbin SapjibiFbi KypaHHbin Hyp api Typa acojira
6acTaymbi HjiahH KiTan, xa3ipeTi MyxaMMeflTin (c.a.y.) YJIW
^CapaTymbiHbin apflaKTbi Enmici eKenfliriH aiiKbrn KepceTefli.
AjuiahTbiH SMipjiepiHe MOHbrncyHbin, OHWH PacyjibiHbin
nypjibi acojibiMeH, acyjiflbi3flap morbipbiHflaii caxa6ajiapflbin
capa acojibiMeH acypreiifle raHa aflaM3aT Kapanrbi KanacTaH
aHbiK KyTbuiaflbi. 8 p i aKbiperre fle Manri 6aKHTKa KOJI
aceTKi3efli. HcnaM KapJibiFaurrapbi - caxa6ajiapflwn Hypjibi
eMipjiepi - 6yraH flajien. Aruiah 6i3re fle caxaSanap CHJOCTH
aKHKaTKa aceTyfli aca3cbm! GMHH!

314 E.Hanan, Kyp 'an-bi KapuMde caxaGe, H3MHP, 2 0 0 2 , 4 1 1 - 6 .


285
IlaH/iajiaHbiJiFaH a / i e S H e r r e p xi3iivfi:

1. AacjiyHH HcMaiiJT H6H MyxaMMa^. Kaui<pyji-xa<pa, BeiipyT,


1351.
2. ATacoii H., IlaKcy M,,Caxa6wiep ancuKjioneducu, Herni
ACHH, H c r a H 6 y j i , 1 9 9 3 .
3. 3 6 y A a y y A CynsHMaH ac-CroKHCTaHH. ac-Cyimi, Mbicbip
T.ac.
4. Qcafl M. mCJIOM mapuxbi, ayjj: A.Jl.Ka3aHacw-O.Ka3aHa(bi,
HCTAH6YJI, 1983.
5. Ba6aH3afle A. HaHM, Caxux-bi Eyxapu Myxmacapu
msoicpudu capux mepjKy.wecu, AHKapa, 1982.
6. oji-Boma A6flyppaxMaH PacfjeT, Caxa6a xcmmbiudan
ma6jiojiap, ayfl. T. Y3yH, AHKapa, 1991.
7. Eyxapn 0 6 y OSFLHIUIAH M Y X A M M A / : H6H HCMANN. ac-Caxux,
BeiipyT T.AC.
8. )KeB^eT l l a m a A., K^bicacyJib 3H6UH ee maeapuxyjib-xyjiacpa,
«B9/iip» 6acnacbi HcTaH6yji, 1981.
9. /Kyivr'a A. XajiHji. Huca'y Aiyoaiutuapamy 6u.n-manHa,
BeiipyT, 1990.
10. H6H MaH3yp, JIucanyjib-apaQ, Kaup, T.>K.
1 1 . H 6 H Xaacap SJI-OCNAJIAHH, sii-Mcsdd (pu meMUU3uc-caxa6a,
Mbicbip, 1928.
1 2 . 3 3 - 3 A P K 3 M H EsapyzwuH MyxaMMOA H 6 H AGnnjiah, SJI-
Hotca6a JIU upadu Ma'cmadpaKamny 'Auiua 'cuiac-caxada,
ayfl. 13. E.Epyji, Xs. AuiuenuH caxa6eue uonejimmueu
eneiumupujiep, AHKapa, 2 0 0 2 .
14. 33-33hs6H 9 6 y A6flHJTJiah UlaMcy/mHH. Ts3Kupamyjib-
xy<p(pa3; XaHflapa6a/i, 1956.
15. 33-33ha6n. Caupy 3'ji3MUH-Hy6ajia'u, BeiipyT, 1992.
16. H6H AcaKHp KaH3yjib-yMMajib,
17. H6H 0CHP MYXAMMAA H6H MyxaMMOfl. SJI-kSMUJI (pum-
mapux, aya. M . Benmp,, H C T A H 6 Y J I , 1 9 8 5 .
18. H6H Qcnp. Ycdyn- za6a (fiu Ma'pu<pamuc-caxa6a, Mbicbip,
1328.

286
19. H6H Kacnp U M A A Y A H H H OSyji-OH^A. an-Budcm yaH-Huxan,
EeiipyT, 1978.
20. H6H Maaca 0 6 y A6flHJiJiah MyxaMMs^ H6H Ha3Hfl. ac-
CyHdH, EeHpyT, HxayT-Typacnji apa6n.
21. H6H XnmaM DKaMajiyazuiH, ^c-Cupamyu-nadayuuH, EeflpyT
22. H6H Cara. Ta6ayamyji-Ky6pa, EeHpyT, 1978.
2 3 . HbiJiflbo B . Xudauem ubuidbi3Jiapbi, H3Mnp, 2 0 0 2 .
24. KaHflbixjiayM M. K)cy<j). Xanmyc-caxada, Eefipyx, 1972.
2 5 . ^aHflbixjiayH M., Xaducnepjie xaspemu neuzcmGep ee
acxaObiHUH Riuadbizu MycjiyMciujibiK, HcTaHSyji, 1980.
26. KecKHoray O. (Pbi^bin mapuxu ee MCJIOM nyKyuy, Amcapa,
1999.
27. 9Ji-haiHHMHH A. 9H-Huca'yH-Ha6u, EeHpyT, 1990.
2 8 . KeKcan M. A C M M . MyxyMMed ee HcjiaMuuem, HcTaH6yji,
1981.
29. KypyacaH A .JKeHHemne MyoKdejieuen OH caxa6u,
HcTaHSyji, 2001.
30. MycjiHM 0 6 y j i XacaH H6H Xaacacaac. ac-Caxnx, EeHpyT,
T.MC.
31. Ha/iyH A . EytoK MCJIOM mapuxu acpy caadam
IIeu2aM6epuMU3 ee acxa6bi, AYA:TEH>KEJIH A . , H C T A H 6 Y J I ,
1985.
32. 0Mip3aKKbi3bi /I. AdaM3ammbiff acbui maotci MyxaMMed
(c.a.y.) nausaMfjapdbiH, o.uipi, MeKKe Ke3eifi, AnMaTbi, 2 0 0 3 .
33. XaKHM Maepu(pamy yjiyMiuib-xaduc,
34. ac-CaJiHX C., xaduc unuMJiepu ee ucmwiaxiiapbi, ayA. 51.
KaH^eMHp, 322.
35. Cyiora ASayppaxMaH >Kanajiy,imHH. Tapuxyjib-xyjiatpa,
EeiipyT, 1986.
36. OaTxyjuiah M., au-Hypyjib Xajiud Myxajvmad
Macpxapamyji-UHcauuxmu, EeHpyT, 1999.
37. XaitnaMa3 P. ffujuiepdem MyoKde, H3MHp, 2 0 0 3 .
38. XAJIA6H AJIH H6H EYPXHYTMNH. Hncauyjib 'yiou ac-
cupamyjib-xajia6un, EeiipyT, 1980
39. IIIaKHp M. ffepm xauwfie, ayA. <T>.AnflbiH, HcraH6yji, 1994.
4 0 . UJaHHayn A. Huca'yc-caxa6a, aya. T. Y3yH, Caxaoe
xanmbindaH ma6jiojiap, Amcapa, 1991.
287

You might also like