Problematyczna liczba mnoga: fish / fishes i fruit / fruits

Ryby i owoce w języku angielskim (szczególnie w liczbie mnogiej) są na tyle lingwistycznie ciężkostrawne,
że potrafią przyprawić o mdłości lingwistów uparcie próbujących przetrawić sekret ich gorzkiej
gramatycznej natury. Słowniki okazują się marnym remedium na ów przypadłość, jako że odnajdziemy w
nich obydwa słowa zarówno w formie rzeczowników policzalnych (regularnych i nieregularnych), jak i
niepoliczalnych. Którą zatem formę wybrać i czy w ogóle jest między nimi jakakolwiek różnica?

Zacznijmy od ryb. Biorąc pod uwagę wpisy słownikowe, wciąż dopuszczalne są dwie formy liczby
mnogiej: fish oraz fishes, jednakże druga z form zdaje się zanikać w języku używanym przez Native
Speakerów. Jak możemy przeczytać w Collins Cobuild English Usage (CCEU)

In modern English, the plural of fish is fish, not fishes.

Z kolei w Oxford Advanced Learner’s Dictionary (OALD) odnajdziemy następujący fragment:

Fish is the usual plural form. The older form, fishes, can be used to refer to different kinds of fish.

Co ciekawe, w starszych angielskich przekładach Biblii istotnie dominuje forma fishes, z kolei w nowszych
stosuje się fish. Obecnie nawet niektóre gatunki ryb (mianowicie łosoś: salmon; oraz pstrąg: trout)
przybierają formę liczny mnogiej bez końcówki „-s”.

I love salmon/trout (jako rzeczownik niepoliczalny).

He caught three salmon/trout (jako rzeczownik policzalny z nieregularną liczbą mnogą).

Tak więc we współczesnym angielskim poprawne będą następujące zdania, w których fish występuje jako
rzeczownik policzalny z nieregularną liczbą mnogą (bez „-s):

Bob and I went fishing, and we caught 17 fish.

There are four or five fish swimming around in my fish tank.

Oraz zdania, w których fish jest rzeczownikiem niepoliczalnym:

I had a little fish and a salad for dinner.

He eats a lot of meat, but he doesn't eat much fish.

Żeby nie było zbyt prosto, od powyższej reguły istnieje wyjątek. Otóż, gdy chcemy zaznaczyć, ze mamy na
myśli różne gatunki ryb, forma fishes okaże się tą poprawną. Przykłady:
Baxter is going to present his research on "Fishes of the North Atlantic" at the biologists' conference.

Several fishes in the region have become extinct.

Uporaliśmy się z rybami, czas na owoce. Po raz kolejny z pomocą przychodzi CCEU, według którego słowo
fruit z reguły występuje jako rzeczownik niepoliczalny, podobnie jak tea (herbata), coffee (kawa), flour
(mąka), oil (olej), water (woda). Zatem mówiąc o kilku owocach, zwyczajowo użyjemy wyrażenia: some
fruit lub three/four/five pieces of fruit. Kilka przykładów, w których forma fruits brzmiałaby dziwnie, lub
byłaby po prostu błędna:

Fruit is very good for you, and vegetables are too.

There isn't much fresh fruit available at this time of year.

I ate six pieces of that wonderful fruit and I want more!

Podobnie jak w przypadku ryb, gdy mówimy o różnych gatunkach owoców, powinniśmy zastosować
formę fruits, co ilustrują poniższe zdania:

On the tropical island, there are wonderful fruits growing all over.

You should eat three different fruits per day.

Mam nadzieję, że powyższe nieco długie wyjaśnienie nie obrzydziło wam ryb i owoców, które -
jakkolwiek kłopotliwe w języku angielskim - poza niepoliczalną formą gramatyczną posiadają niezliczoną
ilość zalet.

Niektóre rzeczowniki mogą być zarówno policzalne jak i niepoliczalne, jednak w tym przypadku mają one
różne znaczenie.

Na przykład:

a glass → szklanka

some glass → szkło

a chicken → kurczak (żywe stworzenie)

some chicken → kurczak (mięso na talerzu)

a fish → rybka w akwarium

some fish → ryba (mięso na talerzu)

a cake → tort

some cake → ciasto

a paper → gazeta (a newspaper)

some paper → papier

a coffee → w domyśle filiżanka kawy

a tea → w domyśle filiżanka herbaty

some coffee → kawa

some tea → herbata"

Rzeczownik "fish", jako "ryba w akwarium, morzu etc.", jest policzalny.

Rzeczownik "fish" zarówno w liczbie pojedynczej, jak i liczbie mnogiej ma tę samą formę, czyli "fish", tj.:

I like eating fish.

I have seven fish in my aquarium. (siedem ryb tego samego gatunku)

Tutaj też (niestety) możliwa jest druga forma liczby mnogiej, czyli "fishes" (kiedy mówimy o wielu
gatunkach ryb), np.:

I have got eight fishes in my aquarium, four guppies and four bristlenoses.

Kiedy jednak rzeczownik "fish" oznacza "mięso ryby", wtedy jest niepoliczalny:
I like eating fish.

Jeśli chodzi o "salad":

a) jest niepoliczalna, kiedy mówimy o sałatce (miksie różnych warzyw lub owoców), np.:

I've ordered three stakes with salad.

b) jest policzalna, kiedy mówimy o różnych rodzajach sałatki, np. w menu:

There are many salads on the menu. = W menu jest wiele rodzajów sałatek.

On / in / at + street – który przyimek jest poprawny?

Jak to z przyimkami bywa, wszystko zależy od kontekstu. W tym przypadku sprawa jest jeszcze bardziej
zagmatwana, jako że Amerykanie (najpewniej na złość, jak twierdzą lingwiści) wykazują zgoła odmienne
preferencje od Brytyjczyków, robiąc wszystko na odwrót. Tak czy owak, postaram się ostatecznie i
definitywnie roztrząsnąć sporną kwestię przyimków używanych ze słowem street, by nie były Wam
straszne czy to na Wyspach, czy u Wujka Sama.

PODAWANIE ADRESU

Gdy mówimy o adresach i podajemy jedynie nazwę ulicy, używamy:

in w British English

on w American English

Co ilustrują poniższe przykłady:

They live in Oxford Street. (BrE)

Cathy works in a library on Rosewood Street. (AmE)

Z kolei gdy podajemy pełny adres – ulicę wraz z numerem – używamy przyimka at zarówno w British, jak i
American English.

Mark and Carol live at 14 Baker Street.

KWESTIA KONTEKSTU

Przejdźmy do bardziej problematycznych zagadnień, a mianowicie do znaczenia przyimków in/at w

kontekście ulicy. Spójrzmy na poniższe zdania:

I saw an empty can in the street.

I saw an empty can on the street.

Obydwa zdania są poprawne, lecz opisują nieco odmienne zdarzenia. Pierwsze zdanie będzie jak znalazł
w sytuacji, gdy spaceruję sobie ulicą po chodniku, podziwiam uroki urbanistycznej zabudowy, wsłuchuję
się w terkot silników, coś tam nucę pod nosem, aż tu nagle… Pusta puszka! Na środku chodnika!
Pomijając oburzenie powodowane zanieczyszczeniem miejskiego krajobrazu, myślę sobie: Acha, puszka
leży na płytach chodnikowych, na powierzchni chodnika, który znajduje się przy takiej a owakiej ulicy. W
takim przypadku należy powiedzieć "I saw an empty can in the street."

Powyższy kontekst pokazuje nam, że w wyrażeniu in the street ulica rozumiana jest nie jako płaska
powierzchnia jezdni, lecz jako pewien rodzaj zabudowy, składający się z jezdni, chodników, otaczających
budynków. Natomiast gdy chcę podkreślić, że dany obiekt znajduje się na powierzchni jezdni, użyję
przyimka on:

I saw an empty can on the street.

Czyli idę chodnikiem, słoneczko kreśli falbanki cienia na rzeźbionych fasadach kamienic, pełna kultura, aż
tu bach! Pusta puszka na środku jezdni!...

Łacińska liczba mnoga angielskich rzeczowników

Niekiedy rozróżnienie między liczbą mnogą i pojedynczą nastręcza nie lada problemów. I żeby było jasne
– nie mówię tu o sytuacji, gdy po wieczornych hulankach, drinkach z palemką, drinkach z wisienką,
drinkach na ciepło i na kruszonym lodzie, z głową wirującą od tańców i wzrokiem pijacko kluczącym to tu,
to tam – więc gdy w tym podobnych okolicznościach musimy odgadnąć liczbę pokazywanych nam palców
i dochodzimy do wniosku, iż widzimy owych palców dajmy na to dwanaście albo minus trzy, to
rozumiem. Ale gdy w stanie przykładnej trzeźwości i abstynencji ujrzymy angielskie słowo data używane
jak rzeczownik w liczbie pojedynczej – a przecież data jest liczbą mnogą od datum – to można zacząć się
zastanawiać, czy to błąd edytorski, zwykłe przeoczenie, czy też może nasz umysł figlarnie dwoi i troi
niewinne rzeczowniki?

Cóż, okazuje się, iż owe rzeczowniki niewinne są tylko na pozór, a w istocie wiele słów w angielskim
leksykonie pochodzących z języka łacińskiego rządzi się swoimi prawami. Ów prawa zostały nadane przez
użytkowników języka – najzwyczajniej w świecie liczba pojedyncza kilku łacińskich rzeczowników
przestaje być używana przez native speakerów, którzy zastępują ją liczbą mnogą. Dlatego też mniej
zgrabne i nie tak wdzięcznie brzmiące słowo datum wypierane jest przez dużo atrakcyjniejsze data, w
efekcie czego obydwa poniższe zdania są poprawne:

This data is simply astonishing!

The data you are showing are outdated.

W kręgach naukowych i akademickich wciąż można zaobserwować swoisty puryzm w kwestii łacińskich
rzeczowników i dbałość o zachowanie historycznie poprawnej formy. Jak wiadomo naukowcy nie są
trendy, zatem przestarzała łacina bardziej do nich trafia, niż do goniącej za wszystkim co cool i hip reszty
społeczeństwa. Ech, biedni naukowcy… Tak czy siak, po dziś dzień odnajdziemy na kartach angielskich
słowników pozostałości z języka łacińskiego. Poniżej znajdziecie przykłady co bardziej popularnych
rzeczowników, wraz z definicją/opisem z angielsko-angielskich słowników.

alumna/alumnae; alumnus/alumni

Literally “foster daughter” and “foster son,” these words refer (mostly in American usage) to graduates
of an educational institution. Most universities tend to use the masculine forms only. Alumnus is still in
use as a singular, but some people use alumni as if it could be either singular or plural.

medium/media

The parts of this pair have taken on different meanings. The plural, media, has come to mean methods of
communication such as newspapers, television, radio and film. Medium can mean the material used by
an artist to produce an artistic creation. It can also mean any method for accomplishing something.

As a reporter, he’s a member of the media.

Which of these mediums do you prefer, watercolor or oil?

By means of what medium do you expect to accomplish this?

appendix/appendices

The Latin plural is still in use, but one also hears appendixes.
formula/formulae

The Latin plural persists in scientific contexts, but one often hears formulas.

encyclopedia/encyclopediae

The English plural encyclopedias is more common than the Latin.

index/indices

The Latin plural is used in academic contexts, but one commonly hears indexes.

crisis/crises

The English plural “crisises” does exist but in this case the Latin plural crises [cry seez] is easier to say and
will probably persist.

criterion/criteria

A pair that persists in both the Latin singular and plural.

One judges the worth of a book according to a set of criteria. One criterion might be style. Another
criterion might be accuracy.

phenomenon/phenomena

Both the singular and plural forms of this word are commonly used.

A tornado is a phenomenon of Nature. Other phenomena are earthquakes, thunderstorms, and floods.

cactus/cacti

Some people still use the Latin plural, but one hears cactuses more and more often.
fungus/fungi

Both forms are in use, but one also hears funguses.

hippopotamus/hippopotami

Since most people now call them hippos, the Latin plural is not much in use. The plural hippopotamuses
is a mouthful and when used tends to sound humorous.

https://youtu.be/ntUoql2FOwg?t=365 (ćwiczenia ang z Darkiem)

nierealny/ gdybanie

odnosi się do nierealnych warunków, do czegos, co nie może się wydarzyc, bo jest niemozliwe lub mało
prawdopodobne

If I had wings, I would fly.

If + Past Simple,

If I were you, I wouldn't go there alone. (rada) If I were you- wyjątek

If I could help you, I would do it. (np. I'm far away.)

I would tell you about it if I knew it.

Past S,. podkresla nierealność tego warunku , would = przypuszczenie, nierealne

Drugi tryb warunkowy wykorzystujemy do mówienia o hipotetycznych sytuacjach (co by było, gdyby…?
co byś zrobił gdyby…?).

What would you do if you met Al Pacino in the lift?

if you found somebody's wallet in the street?

if you had all the money in the world. (pieniądze nie byłyby problemem)

Prawdopodobieństwo,że to się zdarzy jest nikłe bardzo małe

gdy mówimy "na twoim miejscu" / "gdybym był tobą" to używamy "if I WERE you" a nie "if I WAS you".