HEMODİYALİZ

KOMPLİKASYONLARI
ÖĞR. GÖR. MELİHA ÇAKMAK

1
2
 KOMPLİKASYON NEDİR???
❖Her hangi bir hastalığın, gidişatı sırasında değişime
uğrayarak ağırlaşmasıdır. (hastalık tablosunun
kötüleşmesi)

❖Komplikasyon, bir hastalık varken yeni bir

hastalığın veya sorunun eklenmesidir.
❖İlave sorun ya da hastalık; hastalığın kendisine,
yapılan ilaç tedavisine ya da cerrahisine (ameliyat)
bağlı gelişebilir.
3
 KOMPLİKASYON NEDİR???
❖Komplikasyonlar, hastalığın gidişinde daha farklı
gelişme gösterse de çoğunlukla aynı hastalığa bağlı
farklı lezyonlardan kaynaklı olabilmektedir.

❖ÖRNEK: Kalp krizinde birçok komplikasyon

görülmektedir. Enfarktüs çok yaygın ise kalp kası
yırtılabilir ve kalbin çevresi kan ile dolarak hastanın
ölümüne yol açar.

4
HEMODİYALİZİN KOMPLİKASYONLARI
• Hemodiyaliz sırasında karşılaşılan
komplikasyonlar, akut ve kronik
komplikasyonlar olarak incelenebilir.

• Hemodiyalizin akut komplikasyonları tedavi

esnasında veya sonrasında gözlemlenirken
kronik komplikasyonlar genellikle yıllar
içerisinde ortaya çıkar.

5
Hemodiyalizin AKUT komplikasyonları:

• Diyaliz teknolojisindeki gelişmeler ve

bikarbonatın daha yaygın kullanılması ile
hemodiyalize bağlı akut komplikasyonların
sayısı günümüzde azalmıştır ancak bu
komplikasyonlardan bazıları yine de sıktır.

6
Hemodiyalizin AKUT komplikasyonları:

• Yıllar içerisinde değişen ve gelişen tedavi

koşullarında yine de görülebilen akut
komplikasyonlar;

* sık görülen ve hayatı tehdit etmeyen

* nadir görülen ama ciddi sonuçlanabilen

sorunlar olarak karşımıza çıkabilir.

7
Hemodiyalizin KRONİK komplikasyonları:

• Uzun süreli diyaliz tedavisi neticesinde, hem

üremi hem de tedavinin kendisi insan
vücudundaki tüm sistemleri etkiler.

• Bu hasta grubunda morbidite (HASTALIK) ve

mortalitenin (ÖLÜM) en önde gelen nedeni,
kardiyovasküler komplikasyonlardır.

8
 Hemodiyaliz KRONİK ve
KARDİOVASKÜLER komplikasyonları
nelerdir?
1. Hipertansiyon/Hipotansiyon
2. Sol ventrikül hipertrofisi ve disfonksiyonu
3. KKY (Konjestif Kalp Yetmezliği)
4. KAH (Koroner Arter Hastalığı)
5. Aritmi
6. Kapak hastalığı
7. Perikardit
8. Endokardit
9
Hemodiyalizin KRONİK komplikasyonları:
Üremiye spesifik Primer renal hastalıkla ilgili
komplikasyonlar komplikasyonlar
• Kardiyovasküler komplikasyonlar • Rezidüel renal fonksiyon
• Enfeksiyöz komplikasyonlar
• Gastrointestinal komplikasyonlar bozuklukları
• Anemi • Kemik hastalığı
• Kanama
• Pulmoner komplikasyonlar • Primer renal hastalığa bağlı
• Kemik bozuklukları spesifik durumlar
• Nörolojik komplikasyonlar
• Karbonhidrat metabolizmasında
bozulma
• Protein malnütrisyonu
• Lipid metabolizması bozuklukları
• Dermatolojik komplikasyonlar
• İmmünolojik anormallikler

10
 Hemodiyalizde EN SIK Görülen AKUT
Komplikasyonlar
➢ Hipotansiyon %25-60
➢ Kas krampları %5-25
➢ Bulantı-kusma %5-15
➢ Baş ağrısı %5-10
➢ Göğüs ve sırt ağrısı %2-5
➢ Kaşıntı %1-5
➢ Ateş ve titreme %1
➢ Antikoagülasyona bağlı komplikasyonlar

11
 HİPOTANSİYON
• Hemodiyaliz işlemi esnasında en sık karşılaşılan
komplikasyonlardan birisidir.
• Hipotansiyon, kramp, bulantı ve kusma gibi diğer
akut hemodiyaliz komplikasyonları ile beraber
olabilir.

• Hipotansiyon için başlıca etken faktörler; düşük

vücut indeksi (sıklıkla kadınlarda), ileri yaş,
diyabetes mellitus, iki diyaliz seansı arası aşırı kilo
alımı ve mevcut kardiyovasküler hastalıktır.
12
 HİPOTANSİYON
• Hastaların çoğunda hipotansiyonla birlikte baş
dönmesi, fenalık hissi, bulantı ve kusma ve kas
krampları görülebilir.

• Bazı hastalarda ise kan basıncı tehlikeli düzeylere

düşene kadar belirti olmayabilir!!!

✓ Bu nedenle hemodiyaliz esnasında, tüm

hastalarda düzenli aralıklarla kan basıncı
ölçülmelidir.

13
 NEDENLER
Diyaliz hipotansiyonu sıklıkla;

• kan hacminde aşırı azalma

• yetersiz damar direnci
• kalbe ait faktörler
ile ilişkilidir.

14
 NEDENLER
• Perikardiyal tamponad, miyokard infarktüsü,
kanama, sepsis, aritmi, diyalizer reaksiyonları,
hemoliz ve hava embolisi nadir karşılaşılan
ama ciddi hipotansiyon nedenleridir.

✓Bu nedenle hipotansif tüm hastalar, yakından

izlenmeli ve hipotansiyon nedeni hızla
araştırılmalıdır.

15
 BELİRTİLER
• Kademeli veya ani düşüş
• Nabızdaki artış
• Solunum sıkıntısı (hızlı solunum)
• Baş dönmesi
• Göz kararması
• Dalgınlık
• Sersemleme
• Fenalık hissi
• Esneme
• Kulak çınlaması
• Bulantı
• Kusma
• Gözün önünden geçen, uçuşan siyah noktalar
• Kramplar
16
 TEDAVİ
İLK!!! Hasta mümkünse hemen Trendelenburg
pozisyonuna getirilmelidir.

İKİNCİ!!! Venöz yoldan 100 ml. (gerekirse daha

fazla) % 0.9 NaCl solüsyonu ya da eğer hasta
diyabetik değilse hipertonik dextroz (% 10-20)
solüsyonu hızla verilebilir.

17
 TEDAVİ

• Nazal oksijen yararlı olabilir.

❖Çok şiddetli hipotansiyonu olan veya tedavi ile

hipotansiyonu düzeltilemeyen hastalarda kan
akım hızı azaltılabilir.

• İnatçı hipotansif ataklarda UF durdurulabilir.

18
 ÖNLEME
➢Diyaliz hipotansiyonunu gelişmesini
engellemek için alınabilecek önlemler:

1. UF kontrollü diyaliz makinalarının kullanılması

2. Günde 1 kg. ın üzerinde ağırlık artışına izin
verilmemesi ve diyette tuz kısıtlaması yapılması
3. Kuru ağırlığın altına düşürecek UFun önlenmesi
4. Diyaliz solüsyonu Na düzeyinin, plazma Na
düzeyinden az olmaması
5. Antihipertansif ilaçların diyaliz öncesinde
verilmemesi
19
6. Yüksek kan akım hızı veya yüksek etkin diyalizer
kullanıldığında bikarbonat diyalizi yapılması
7. Seçilmiş hastalarda düşük ısılı (34-36˚C) diyaliz
solüsyonu kullanılması (MAKİNE ISISININ DÜŞÜK
AYARLANMASI)
8. Hematokritin % 25-30 un üzerinde tutulması
9. Hastaların diyalizden önce oral gıda veya glukoz
alımının engellenmesi
10. Yavaş ve uzun süreli diyaliz yapılması
11. Diyabetik hastalarda etkin kan şeker kontrolü
yapılması
gerekir.
20
➢Hipotansiyona kramp da eşlik ederse;

➢Bacakları sıkıştırıcı bandaj ve soğuk uygulama

yapılabilir.

➢Diğer ilaçlar: Carnitene, DOPA, L-DOPA gibi

nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar hekim
direktifi ile verilebilir.

21
22
23
24
 KAS KRAMPLARI
• Nedeni kesin olarak bilinmemekle beraber,
• Etken faktörler; hipotansiyon, hastanın kuru
ağırlığının altında olması ve düşük Na içeren
diyaliz solüsyonunun kullanılmasıdır.

➢ Kronik bacak kramplarında neden;

• Elektrolit anormallikleri
• Carnitene eksikliği
• Hipoksi

25
 TEDAVİ
• İLK !!!! UF durdurularak, sıvı çekimine ara verilmeli ve hasta
mutlaka dinlendirilmelidir.

• Kas krampları hipotansiyon ile birlikte iken % 0.9'luk NaCl ile

hipotansiyon düzelebilir ancak bazen devam edebilir.

• İKİNCİ !!! Ancak yine de kas kramplarının tedavisinde, hipertonik

solüsyonlar (3-5 dakika içinde infüzyon şeklinde İzotonik veya
Dextroz solüsyonları) oldukça etkilidir.

• Hipertonik NaCl, diyaliz sonrası susuzluk hissini artırabilir. Bu

nedenle diyabetik olmayan hastalarda Hipertonik Glukoz/Dextroz
solüsyonu tercih edilmelidir.

26
 ÖNLEME
• Öncelikle hipotansiyon önlenmelidir.

• Diyalizat Na konsantrasyonunun 145 mmol/L veya

üzerinde olması yararlı olabilir.

• Carnitene desteği alan hastalarda, diyaliz esnasında kas

kramplarının daha az görüldüğü bildirilmiştir.
• Kramp olan kaslara uygulanan egzersiz programları yararlı
olabilir.

• Bazı çalışmalarda, vitamin E tedavisinin bacak kramplarının

sıklığını ve şiddetini azalttığı bildirilmiştir.

27
• Nazal oksijen yararlı olabilir.

• Özellikle alt ekstremite kramplarında masaj

uygulaması ve soğuk uygulama yapmak etkili
olacaktır.

• Ayrıca kramptan etkilenmiş bölgenin, sert bir

zemin üzerine bir süre bastırılmasının da
yararlı olduğu gözlemlenmiştir.

28
BULANTI VE KUSMA

29
 BULANTI VE KUSMA

TEDAVİ
• Hipotansiyon varsa düzeltilmelidir.
• Doktor istemine göre Antiemetik (kusmayı kesen) ilaç
kullanılabilir.
ÖNLEME
• Öncelikle hipotansiyon engellenmelidir.
• Diyalizin başlangıcında kan akım hızının % 30 oranında
azaltılması yararlı olabilir.
• Kan akım hızının azaltıldığı hastalarda tedavi süresi uygun
şekilde uzatılmalıdır.
• Diyaliz seansında oral gıda alınımı engellenmelidir.
• Bikarbonat diyalizi tercih edilmelidir.
30
31
32
KAN BASINCI

33
 ATEŞ VE TİTREME
• Diyaliz solüsyonunda mevcut olan pirojen
maddeler ateş ve titremeye neden olabilir.
• Bu durum infeksiyona bağlı ateş ile karışır.
• Diyalize bağlı ateşte, hastalarda diyaliz işleminden
önce ateş yoktur ve hemodiyaliz tedavisinin
bitiminden sonra ateş düşmeye başlar.

✓ Ateşi çıkan tüm hemodiyaliz hastalarından kan

kültürü alınmalıdır.

34
 KAŞINTI
NEDENLERİ
Olası Nedenler;
• cildin kuruması,
• sekonder hiperparatiroidizm,
• anormal Ca-P düzeyleri (CaxP)
• plazma histamin* düzeyinin yükselmesidir.

*Histamin: bağışıklık yanıtının oluşması ve

midenin düzgün çalışması için gerekli olan, vücut
tarafından üretilen bir kimyasal bileşiktir.
35
 KAŞINTI
NEDENLERİ
• Diyalize başlandıktan hemen sonra ortaya
çıkan, diyalizer veya extrakorporeal
dolaşımdaki maddelere (Etilen Oksit) karşı
düşük derecede aşırı duyarlılığın belirtisi
olabilir;

✓Bu durumda diyalizörü 1-2 Lt SF ile yıkayarak

diyalize başlamak yararlı olabilir. (hekim orderi
ile serum içerisine ilaç koyulabilir.)
36
 KAŞINTI
NEDENLERİ
• Serum CaxP çarpımı yüksek olan hastalarda kaşıntı
sık görülür. (Hedef CaXP <55)

• Hiperfosfatemi neticesinde gelişen

Hiperparatiroidizm de kaşıntıya yol açabilir.

• Hiperfosfatemi ve Hiperparatiroidizmi kontrol altına almak

amacıyla yapılan Aktif D-Vit. tedavisi esnasında serum Ca
yükselmesi de kaşıntı yapabilir ve genellikle D-Vit. tedavisi
kesildikten iki hafta sonra düzelir.
37
 TEDAVİ

• Antihistaminik (kaşıntıyı kesen) ilaç kullanımı

• Cildin yumuşatıcı merhemlerle nemlendirilmesi
• Ultraviyole ışın tedavisi (özellikle UVB ışını)
• Oral Aktif Karbon tedavisi
• Diyaliz dozunu arttırmak
• Yüksek akımlı (high flux) diyalizer membranı
kullanımı
38
 ANTİKOAGÜLASYONA BAĞLI
KOMPLİKASYONLAR

• Kanama
• Akut alerjik reaksiyon
• Pruritus (kaşıntı)
• Alopesi (saç kıran)
• Trombositopeni (kandaki trombosit sayısının
azlığı)

39
(HEPARİNLE İLİŞKİLİ TROMBOSİTOPENİ)

40
41
42
43
44