Devre Analizi

İskenderun
Teknik
Üniversitesi
Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

Bölüm: Elektrik Elektronik Mühendisliği
Ders: Devre Analizi I
Dönem: 2020– 2021 (Güz)
1.
Öğretim üyesi: Prof. Dr. Emin ÜNAL Hafta
• Temel Kavramlar
Temel Kavramlar-1 2
DEVRE ANALİZİ I
3
ELEKTRİK DEVRE ANALİZİ
• Referans kitap:
• Electric Circuits,
• Nielsson,Riedel
• Prentence Hall,2007
4
Fundamentals of Electric Circuits
C.K.Alexander; M.N.O. Sadiku, Mc Graw Hill
5
DİĞER REFERANSLAR
Engineering Circuit Analysis
J. David Irwin
6
7
SI Birimler
Quantity Quantity symbol Unit Unit symbol
Capacitance C Farad F
Charge Q Coulomb C
Current I Ampere A
Electromotive force E Volt V
Frequency f Hertz Hz
Inductance (self) L Henry H
Period T Second s
Potential difference V Volt V
Power P Watt W
Resistance R Ohm Ω
Temperature T Kelvin K
Time t Second s
Prefix Name Meaning (multiply by)
T tera 1012
G giga 109
M mega 106
k kilo 103
m milli 10-3
µ micro 10-6 8
n nano 10-9
p pico 10-12
Devre Elemanları Aktif Elemanlar
Bağımsız voltaj kaynağı Bağımlı voltaj Bağımsız Bağımlı akım

kaynağı akım kaynağı kaynağı
• Bağımlı Kaynaklar da birer aktif elemanlardır. Bu kaynakların akım veya voltaj değeri ,
devrenin başka bir yerindeki akım veya voltaj tarafından belirlenir.
Pasif Elemanlar
9
Direnç (Rezistör) Bobin (Endüktör) Kapasitör (Kondansatör)
Diğer Elemanlar
10
Sigorta
Sigorta (fuse) bir defa atınca (içindeki iletken kopunca) bir daha kullanılmaz
Devre kesici (circuit breaker) açtığı zaman Reset yapılıp tekrar kullanılabilir. 11
Anahtarlar
Otomobillerin iç aydınlatma sistemi,

anahtarlar şekilde görüldüğü gibi ise tüm
lambalar sönüktür.
12
Ideal Voltaj Kaynağı
• İçinden geçen akım ne olursa olsun, uçlarındaki voltajı değişmeyen voltaj
kaynaklarına ideal voltaj kaynağı denir.
• Bu kaynakların uçlarındaki voltaj bellidir, Ancak akımı bağlandığı devre belirler .
• Voltaj kaynakları bağımsız veya bağımlı ( kontrollü ) olabilir. Bağımlı kaynakların

voltajı devrenin başka bir yerindeki voltaj veya akım tarafından kontrol edilebilir.
• Devre Sembolleri:
Bağımsız Voltaj kontrollü Akım kontrollü 13

Voltaj Kaynaklarının iv Karakteristikleri: (Ideal Voltaj Kaynağı)
VS = 0 ise 6 voltluk Ideal Voltaj

Kaynağının iv
karakteristiği
Kısa Devre 14
Ideal Akım Kaynağı
• Üzerine düşen voltaj ne olursa olsun, üzerinden geçen akım değişmeyen akım
kaynaklarına ideal akım kaynağı denir.
• Bu kaynakların üzerinden geçen akım bellidir, Ancak uçları arasındaki voltajı

bağlandığı devre belirler .
• Akım kaynakları bağımsız veya bağımlı ( kontrollü ) olabilir. Bağımlı kaynakların

akımları devrenin başka bir yerindeki voltaj veya akım tarafından kontrol edilebilir.
Bağımsız Voltaj kontrollü Akım kontrollü

15
Akım Kaynaklarının iv Karakteristikleri: ( Ideal Akım Kaynağı)
iS = 0 ise
Açık Devre
3 amperlik Ideal Akım

Kaynağının iv
karakteristiği
16
Bağımlı (Kontrollü) kaynaklar:
17
Ohm Kanunu
18
Örnek:
Aşağıdaki şekilde verilen devrede i2 = 1Amper

olduğuna göre, v voltajını bulunuz.
Cevap:
Voltage v voltajı, bağımsız 10-V luk

kaynak ile akım bağımlı vx voltaj
kaynaklarının toplamıdır.
Böylece, v = 10 + vx = 10 + 15(1) =
25 V
19
Voltaj Kaynaklarının Seri Bağlantıları:
20
21
Paralel Bağlantı
Gerilim kaynaklarının birbirlerine paralel bağlanmasındaki amaç daha uzun süreli gerilim
elde etmektir.
Paralel bağlantı için aşağıdaki şartların sağlaması
gerekir:
1. Tüm kaynakların voltajları değerleri eşit

olmalıdır.
2. Tüm kaynakların iç dirençleri eşit
olmalıdır.
a
3. Tüm kaynakların Amper-saatleri eşit
olmalıdır.
5V 10 V
22
Akım Kaynaklarının Bağlantıları:
23
Örnek:
24
Şekil a : Bu bağlantı, her iki kaynağın
voltajları eşit olduğu için olabilir.
Şekil b : Bu bağlantı, her iki kaynağın
akımları eşit olduğu için olabilir.
Şekil c : Bu bağlantı, her iki kaynağın
voltajları farklı olduğu için olmaz.
Şekil d : Bu bağlantı, her iki kaynağın
akımları farklı olduğu için olmaz.
Şekil e,f,g : Bu bağlantılar olabilir.
Ancak Şekil f ’ de akım kaynağı, Şekil e
ve g’ de voltaj kaynağı etkisiz olur.
f g 25
c d
26
Güç ve Enerji (Power and Energy)
dw dw dq
P= = ⋅ = vi
dt dq dt
• P : watt
• w : joule
• t : saniye
• V : volt
• i : amper
• P < 0 güç veriyor (üretiyor),

• P > 0 güç alıyor (harcıyor)
P = iV
P = i2R
V = iR
P = v2 / R
27
28
29
ib − 8
vg = = = −2 V
4 4 P8 A = − 8(-Vg ) = −16 W üretiyor
v x = −25 V αv x = −15 A
P25V = − 15Vx = 375 W − 15 3

harcıyor α= = = 0,6 A/V
− 25 5
30
Üretilen ve harcanan güçleri bulunuz.
Harcanan güç
Üretilen güç
Toplam güç
31
Açık / kısa devreler
Kısa Devre ( Short Circuit ) R 0 ve v 0, akım
ne olursa olsun önemli değil
a b
Kısa devre elemanı
v=0
i = uçlarına bağlı eleman(lar)a bağlı
Açık Devre ( Open Circuit ) R ∞ ve i 0 voltaj

a b
Açık devre elemanı

i=0
v = uç düğümlerdeki gerilimlere bağlı
32
İdeal Anahtar devre elemanı 2
a b
1 konumunda kısa devre elemanı 1
2 konumunda açık devre elemanı
• Anahtar Açık ( OFF, Open circuit ) R ∞ ve i 0 ,

voltaj ne olursa olsun önemli değil
• Anahtar Kapalı ( ON, Short Circuit ) R 0 ve

v 0, akım ne olursa olsun önemli değil
33
• Voltaj referans noktası
• Devre üzerindeki tüm noktaların potansiyelleri, aynı devre üzerindeki başka nokta potansiyellerine
göre ölçülebilir.
• Potansiyeller genellikle, toprak (ground or earth) olarak adlandırılan ve potansiyeli sıfır olar
referans noktaya göre belirlenir.
34
35
i-v Karakteristikleri
i = f (v), v = g (i )
Kondüktans ( iletkenlik): Elektriği iletme

kabiliyetidir; yani direncin (R ) tersidir, birimi
siemens veya mho’ dur.
1 i
G= =
R v
2
v
p = vi = i 2 R =
R
36
Dirençlerin I-V Karakteristikleri
V = RI
I = V / R = GV
37
Bazı Devre elemanlarının i-v Karakteristikleri
38
39
40
41
42
43
Temel Kavramlar
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
2.
Öğretim üyesi: Prof. Dr. Emin ÜNAL Hafta
• Temel Kavramlar
Temel Kavramlar-2 2
3
4
Paralel Bağlantı
Gerilim kaynaklarının birbirlerine paralel bağlanmasındaki amaç daha uzun süreli gerilim
elde etmektir.
Paralel bağlantı için aşağıdaki şartların sağlaması
gerekir:
1. Tüm kaynakların voltajları değerleri eşit

olmalıdır.
2. Tüm kaynakların iç dirençleri eşit
olmalıdır.
a
3. Tüm kaynakların Amper-saatleri eşit
olmalıdır.
5V 10 V
5
Akım Kaynaklarının Bağlantıları:
6
Örnek:
7
f g 8
c d
9
dw dw dq
P= = ⋅ = vi
dt dq dt
• P : watt
• w : joule
• t : saniye
• V : volt
• i : amper

P = iV
P = i2R
V = iR
P = v2 / R
10
11
12
ib − 8
vg = = = −2 V
4 4 P8 A = − 8(-Vg ) = −16 W üretiyor
v x = −25 V αv x = −15 A
P25V = − 15Vx = 375 W − 15 3

harcıyor α= = = 0,6 A/V
− 25 5
13
Üretilen ve harcanan güçleri bulunuz.
Harcanan güç
Üretilen güç
Toplam güç
14
a b
v=0

a b

i=0
15
İdeal Anahtar devre elemanı 2
a b
1 konumunda kısa devre elemanı 1
2 konumunda açık devre elemanı
• Anahtar Açık ( OFF, Open circuit ) R ∞ ve i 0 ,

voltaj ne olursa olsun önemli değil
• Anahtar Kapalı ( ON, Short Circuit ) R 0 ve

v 0, akım ne olursa olsun önemli değil
16
• Devre üzerindeki tüm noktaların potansiyelleri, aynı devre üzerindeki başka nokta potansiyellerine
göre ölçülebilir.
• Potansiyeller genellikle, toprak (ground or earth) olarak adlandırılan ve potansiyeli sıfır olar
referans noktaya göre belirlenir.
17
18
i-v Karakteristikleri
i = f (v), v = g (i )
Kondüktans ( iletkenlik): Elektriği iletme

kabiliyetidir; yani direncin (R ) tersidir, birimi
siemens veya mho’ dur.
1 i
G= =
R v
2
v
p = vi = i 2 R =
R
19
Dirençlerin I-V Karakteristikleri
V = RI
I = V / R = GV
20
Bazı Devre elemanlarının i-v Karakteristikleri
21
22
23
24
25
26
Temel Kavramlar
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
2.
Öğretim üyesi: Prof.Dr. Emin ÜNAL Hafta
• Kirchhoff Akım Kuralı
• Kirchhoff Gerilim Kuralı
Kirchhoff Kuralları 2
Devre Teorisi
• Bir devreye ilişkin tanımlar
• Düğüm (node): İki veya daha fazla devre

elemanın birbirine bağlandığı noktaya denir.
• Çevre (closed path, loop):Bir düğümden

başlayıp, aradaki bir düğümden birden fazla + v2 − − v3 +
geçmemek koşuluyla, devre elemanlarının
üzerinden giderek başlangıç düğümüne + + +
gelinceye kadar izlenen yola denir. va vb vc
− 1 - 2 −
3
Kirchhoff Akım kuralı
• Bir elektrik devresinde, her bir düğüme giren
ve çıkan akımların cebirsel toplamı sıfırdır.
• Bir düğüme giren akımlar negatif , çıkan
akımlar pozitif işaretli kabul edilir.
i2
k =n i3
∑i k =0 i1
k =1
i4
• k=1,.., n , n: düğüme bağlı kol sayısı
• Düğüm sayısı kadar böyle eşitlik vardır

-10 mA
i
5 mA
15 mA
4
i2
i3
• Genel olarak, kapalı bir yüzeye giren ve çıkan

akımların cebirsel toplamı sıfırdır.
i4
i1
• Devrenin kolları bu kapalı yüzey içerisinde olabilir;

Kapalı Yüzey
kapalı yüzey içerisinde birden fazla düğüm olabilir.
5
Düğüme giren akım = Düğümden çıkan akım
6
Düğüme giren akım = Düğümden çıkan akım
çıkan akım
7
Örnek:
50 mA
i=50mA
-I 1 + I 2 + I 3 = 0
I2 = I1 – I3
5µA
= 10 – 3
=7A i=7µA
2µA i
8
Kirchhoff Gerilim Kuralı
• Kapalı bir elektrik devresinde (çevre)
+
elemanlar üzerindeki gerilimlerin cebirsel Çevre v1 Akım yönü
toplamı sıfırdır.
_
• Pasif devre elemanları üzerindeki gerilim
düşümü bulunurken akımın girdiği taraf
pozitif, çıktığı taraf ise negatif alınır.
k =s
∑v k =0
k =1
• k=1,..,s ; s: çevre sayısı

• Çevre sayısı kadar böyle eşitlik vardır.
9
Kirchhoff voltaj kuralı saat ibresi yönünde
uygulanırsa;
10
Kirchhoff voltaj kuralı saat ibresi yönünde uygulanırsa;
11
Kirchhoff voltaj kuralı saat ibresi yönünde uygulanırsa;
12
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde Kirchhoff gerilim denklemlerini yazınız.
Çevre a için : − va + v2 + v1 = 0
Çevre b için : − v1 + vb + v3 = 0
Çevre c için: − va + v2 + vb + v3 = 0
13
Çevre c’ nin denklemi a ve b ‘nin toplamı olduğundan gereksizdir.
Kirchhoff akım kuralı uygulayarak bilinmeyen akımları bulunuz.
b düğümünde
a düğümünde
c düğümünde d düğümünde kontrol
14
Örnek: Şekilde görülen elektrik Örnek: vx ve vy voltajlarını bulunuz.
devresinde Kirchhoff gerilim kuralı
kullanarak I akımını bulunuz.
− 5 + 4I +1+ 2I + 3Vx = 0, (Vx = 4I )

Vx=2+6=8V
− 5 + 4I +1+ 2I +12I = 0
18I = 4
Vy=6-1=5V
I = 0.222A
15
Örnek: vo voltajını ve i∆ akımını bulunuz.
Sol göz için : 48v = 4i∆ + 3io

Üst düğüm için: − i∆ − 3i∆ + io = 0 io = 4i∆
48v = 4i∆ + 3(4i∆ ) 48

1. Denklemde yerine yazılırsa: i∆ = = 3A
16
vo = 3io = 3(4i∆ ) = 36V 16
Örnek: I akımını ve R direncini bulunuz..
Ohm Kanunundan, 3*12 = 36 volt
Kirchoff voltaj kuralından

84 – 36 = 48 volt
Ohm Kanunundan, 48 / 8 = 6 amper
Kirchoff akım kuralından

6 – 3 = 3 amper
Ohm Kanunundan, 3*4 = 12 volt
Kirchoff voltaj kuralından 8 + 12 Ω üzerindeki voltaj

48 + 12 = 60 volt Kirchoff akım kuralından, 3 + 3 = 6 amper
Kirchoff voltaj kuralından R + 1 Ω Kirchoff akım kuralından, I= 3 + 6 = 9 amper
üzerindeki voltaj
Ohm Kanunundan, R + 1 = 24 / 26 = 4 Ω ,
36 - 12 = 24 volt
Ohm Kanunundan, 60 / 20 = 3 amper R=3Ω
17
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde v voltajını bulunuz.
ib
+ v -
ia
Devrenin sağ kısmına Kirchoff

Devrenin en dışına Kirchoff gerilim kuralı uygulanırsa:
gerilim kuralı uygulanırsa:
2 − 50ia − 20ia = 0
2 − va − vb = 0 2
ia = 50+ 20
= 0.02857
2 − vc − vd = 0
2
ib =
60+10
= 0.02857
−va −v+vc =0
v = −va + vc = −50ia + 10ib = 0.02857(−50 + 10)
= −1.14 volt 18
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde Kirchhoff kurallarını kullanarak R
direncinin değerini bulunuz.
vR = 200 − 120 = 80 V
80 120 120 480 80

iR = = + = =
R 24 8 24 4
R = 4Ω
19
Örnek : i akımını bulunuz.
Giren akımlar -, çıkan akımlar + alınırsa;
20
Örnek : v voltajını bulunuz.
Kirchhoff gerilim kuralı kullanılırsa
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Kirchhoff Kuralı
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
3.
• Dirençlerin Seri Bağlantıları
• Dirençlerin Paralel Bağlantıları
Direnç Bağlantıları
2
Dirençlerin Seri bağlantıları
R  R1  R2  R3
Req  R1  R2  R3  ...  RN
1 1 1 1 1
    ... 
Geq G1 G2 G3 GN
3
Paralel bağlı dirençler
1
RT 
1 1 1 1
   .....
R1 R 2 R 3 RN
R1 R 2 R 2 ..... R N

R 2 R 3 .. R N  R1 R 3 R 4 .. R N  R1 R 2 R 4 .. R N  
veya
iS  i1  i2  i3.......iN
1 1 1 1
v v v v v   
iS      .... RT R1 R2 RN
RT R1 R2 R3 RN
4
Kondüktans (G)
1
G Siemens
R
1 1 1 1
   GT  G1  G2  G3      GN
RT R1 R2 RN
• n tane eşit direnç ( R ) paralel bağlanırsa, her birinin kondüktansı ( G ) eşit
olur.
• GT = nG
• RT = 1/GT = 1/nG = R/n
5
Örnek: AC uçlarından görülen RAC eşdeğer direncini bulunuz.
RAC  ( R4  R1 )  R2 || R3
R2 R3
RAC  ( R4  R1 ) 
R2  R3
Örnek: AB uçlarından görülen RAB ve

CD uçlarından görülen RCD eşdeğer dirençleri
bulunuz.
R2 R3
R AB  R1  R2 || R3   R1 
R2  R3
R2 R3
R CD  R2 || R3 
R2  R3
6
Örnek: Aşağıda verilen elektrik devresinde RAB , RAC , RAD , RBC , RBD , RCD eşdeğer
dirençlerini bulunuz.
RAB  80 // 80  60  100
RAC  80 // 80  30  70
RAD  80 // 80  25  65
RBC  60  30  90
RBD  60  25  85
RCD  30  25  55
7
Örnek: RT eşdeğer direncini bulunuz.
2 I in  14 I in  2(14 I in )  1
 Vin  2 I in  14 I in  2V2  0
1
I in  A
Vin  1V , olsun 12
V2  14 I in Vin
RT   -12
I in
RT değeri bağımlı kaynak olan devrelerde negatif olabilir !
8
Voltaj Bölüm Kuralı
Vs Vs
I I 
RT R1  R2  R3  R4
+
R1
– V1 V1  IR1  R1
Vs R
 1 Vs
R2 RT RT
+
VS +
 R3 Vs R
– V3 V3  IR3  R3  3 Vs
RT RT
R4
RT  R1  R2  R3  R4
9
• Genel olarak • Örnek
R2
V  V2  (V1  V2 )
R1  R 2
R2
 10
R2 R1  R2
V  V2  (V1  V2 )
R1  R2  10
300
200  300
 6V
10
I
R1
• Örnek +
R2
+ – V2
VS
 R3
R4
R2
V2  Vs
R1  R2  R3  R4
I
R1
+
V
R2 R2 – 2
V  V2  (V1  V2 ) VS +
R1  R2  R3
500 R4 R5
 3  12
1000  500
 34 R2
V2  Vs
 7V R1  R2  R3  R4
11
• Örnek
12
Akım bölüm kuralı
I I
+ +
eş
V R1 R2 R3  V RT
 
+ 1 1 1 1
I1 I2 I3 V   
I R1 R2 R3 R T R1 R2 R3

I V R
V  IRT  I2   T I
1  1   1  R2 R2
       
 R1   R2   R3 
V RT  1/R 3  V RT
I3   I  I  I1   I
R 3 R3 1/R
 1  1/R 2  1/R 3
R 1 R1
13
Örnek: i3 and i4 akımlarını bulunuz.
2 1
i1  vG1   A
6 3
GT  G1  G2  G3  G4
2
1 1 1 1 1 1 1 1 i2  vG2  A
GT          2 Si 3
R1 R2 R3 R4 6 3 2 1
2
i i3  vG3   1A
v  s  2V 2
GT
2
1 2 i4  vG4   2 A
i1  i2  i3  i4   1 2  4A 1
3 3
14
15
Örnek: i1 akımını bulunuz.
16
30 Voltaj bölüm kuralından
I  2,5 A
12 Toplam akım
4
V1  30  10 V
Akım bölüm kuralından 12
8
2,5 2,5 V2  30  20 V
I1  6  0,833 A I2  10  0,5 A 12
18 50
17
12
va  25  15 V
12  8
10
vb  25  10 V
10  15
vab  va  vb  5 V
18
Voltaj bölüm kuralından
(1   ) R (1   )
vo  vs  vs
R  (1   ) R (2   )
19
20
v2  45  30 V
10  20
10
v4  45  15 V
10  20
v1  v2  v4  15 V
20
Direnç Bağlantıları
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
3.
1.0 Akım Ölçen, ölçü aletleri
1.1 Analog ampermetre
1.2 Galvanometre
2.0 Voltaj ölçen, ölçü aletleri

2.1 Analog voltmetre
2.2 Oscilloscope
2.3 Potensiyometre
3.0 Resistance ölçen, ölçü aletleri

3.1 Ohmmetre
3.2 Wheatstone köprüsü
4.0 Digital Multimetre
Ampermetre, Voltmetre
2
Voltmetre
V
Voltmetre: iki nokta arasındaki potansiyel farkını (voltaj ) ölçer
Kullanımı: voltmetre devreye paralel bağlanır.
Özelliği: Çok yüksek iç direnç, İdeal voltmetrenin iç direnci Rin →∞
Ampermetre
A
Ampermetre: iletkenden geçen akımı ölçer
Kullanımı: Akım ölçülecek devreye seri bağlanır. ( hat kesilmelidir)
Özelliği : İç direnci çok küçüktür, İdeal ampermetrenin iç direnci

Rin = 0 Ω
3
Ölçü Aletleri
Ölçü Aletlerinin Tipleri

– Analog metreler:
• Akım, voltaj veya direnç ölçer, scalalı ölçüm yapar.
– Volt-Ohm-Milliampermerte (VOM):
• scalalı veya göstergeli ölçüm yapar. DMM
– Digital multimetre:(DMM)
• Akım, voltaj veya direnç ölçer, göstergeli ölçüm yapar
VOM ile DMM karşılaştırma

VOM
VOM DMM
Analog gösterge Digital gösterge
DC voltmetre olarak kullanıldığında RV direnci her RV direnci tüm kademelerde 10 veya 22 MΩ,
kademede farklı olur
Her kademede sıfır –ohm ayarı yapılmalıdır sıfır –ohm ayarına ihtiyaç yoktur
Ohm kademesi, çarpım faktörüne bağlı olarak R x Ohm kademesi 20 MΩ’ a kadardır; her kademe
10,000 Ω, maksimumdur
Voltmetre
İdeal Pratik
Seri elektrik devresi voltmetre voltmetre
R2 direnci üzerindeki voltajı ölçmek için voltmetrenin devreye bağlanışı

5
Ampermetre
İdeal
ampermetre Pratik
Seri elektrik devresi ampermetre
Devreden geçen i akımını ölçmek için ampermetrenin devreye bağlanışı

6
Voltmetrenin yükleme etkisi
7
Voltmetrenin devreyi yükleme etkisi
Voltmetre etkisi yok (ideal) Voltmetre bağlı devre
R1 R1
+
+ +
VSS _ +
_
R2 V2 VSS R2 Rin V2′
– –
 R2   R 2 // R in 
V2 = VSS   V2' = VSS 
 R1 + R2  
R
 1 + R 2 // R in 
Örnek: VSS = 10 V , R 2 = 100 K , R1 = 900 K ⇒ V2 = 1V
Eğer, Rin = 10M, V2′ = 0.991V,
8
Örnek: 10 kΩ luk voltmetrenin ölçtüğü değeri bulunuz.
100 Ω
Gerçek voltaj: Voltmetrenin Vo = 45V = 9V
iç direnci sonsuz ise 500 Ω
100 Ω
Vo = 45V = 8.9286
Voltmetrenin iç direnci 10kΩ ise  100 Ω 
400 Ω  1 +  + 100 Ω
 10 k Ω 
Örnek: 10 kΩ luk voltmetrenin ölçtüğü değeri bulunuz.
10 k Ω
Gerçek voltaj: Voltmetrenin Vo = 45V = 9V
iç direnci sonsuz ise 50 k Ω
10kΩ
Vo = 45V = 5V
 10kΩ 
Voltmetrenin iç direnci 10KΩ ise 40kΩ1 +  + 10kΩ
 10kΩ 
 5.0V 
% Error =  − 1100% = −44.44% 9
 9.0V 
Örnek: 50 mΩ luk ampermetrenin ölçtüğü değeri bulunuz.
Gerçek akım: 25 mΩ
Ampermetrenin Io = 5 A = 1.0 A
iç direnci sıfır ise 125 mΩ
25 mΩ
Io = 5 A = 0.7143 A
Ölçülen akım: ampermetrenin iç direnci 50mΩ ise 175 mΩ
Örnek: 50 mΩ luk ampermetrenin ölçtüğü değeri bulunuz.
Gerçek akım: 25 Ω
Ampermetrenin Io = 5 A = 1.0 A
iç direnci sıfır ise 125Ω
25 Ω
Ölçülen akım: ampermetrenin iç direnci 50mΩ ise Io = 5 A = 0.9996 A
125.05 Ω
 0.9996 A 
% Error =  − 1100% = −.04%
 1.0 A  10
Ohmmetre
Ohmmetrenin sembolü Direnç ölçmek için Ohmmetrenin bağlanışı
Wattmetre
R2 direnci üzerinde harcanan gücü

ölçmek için wattmetrenin bağlanışı
P2 = i ⋅ v2 Wattmetrenin iç bağlantıları
11
DİRENÇ ÖLÇÜMÜ
Herhangi bir direncin değerini ölçmek için,

ohmmetrenin iki ucu direncin iki ucuna
bağlanarak sonuç göstergeden okunur.
Multimetre veya avometre kullanıldığında,
seçme komütatörü ile ohmmetre seçeneği
seçilmelidir.
Direnci ölçülecek elemanın bir devreye bağlı
olmaması ve herhangi bir gerilim altında
bulunmaması gerekir. Aksi halde yanıltıcı
ölçümler yapılmış olur.
12
DİRENÇ
Renk kodlarını okumaya renklerin en yakın olduğu uçtan başlanır.

Birinci bantta siyah, gümüş, altın rengi ve
ikinci bantta gümüş ve altın rengi kullanılmaz.
Küçük Dirençlerde, renkler her iki uca aynı uzaklıkta olabilir. O zaman yukarıda söylenen
renklerin sıralanışına dikkat etmek gerekir.
RENKLER SAYI ÇARPAN TOLERANS
Örnek: Renksiz ─ ─ ±%20
1.Band: Kahverengi 1 Gümüş ─ 10-2 ±%10

Altın ─ 10-1 ±%5
2.Band: Siyah 0 Siyah 0 100 ─
3.Band: Kırmızı 102 Kahverengi 1 101 ±%1
4.Band: Gümüş ±%10 Kırmızı 2 102 ±%2
Turuncu 3 103 ─
Sarı 4 104 ─
Bu direncin değeri 1000 ±%10 yani 1 kiloohm
Yeşil 5 105 ±%0,5
dur. Mavi 6 106 ±%0,25
Mor 7 107 ±%0,1
Gri 8 108 13
±%0,05
Beyaz 9 109 ─
Kapasitans ölçümü
Güç ve Kapasitör Bağlantısının Kesilmesi
Ölçüm cihazınızı voltajı test edecek

şekilde ayarlayarak güç kaynağının kapalı
olduğundan emin olun.
Kapasitörü dikkatlice boşaltın.

Bir kapasitör, güç kesildikten sonra birkaç
dakika, hatta nadir durumlarda daha uzun süre
şarj tutabilir. Yükün güvenli bir şekilde
boşaltılabilmesi için kapasitör terminallerine bir
direnç bağlayın.
Küçük kapasitörler için, (en az) 5 watt değerine sahip 2 kΩ direnç kullanın.
Cihaz güç kaynaklarında, kamera flaş devrelerinde ve büyük motorlarda bulunan büyük kapasitörler tehlikeli
veya ölümcül miktarda şarj tutabilir. Dikkat edilmelidir. 600 volt, 25A. (12 gauge, 2.1 mm çap) telle bağlanmış
20 kΩ, 5 watt'lık bir direnç kullanın.
Kapasitörü Sökün
Kapasitör bir devrenin parçasıyken test etmek çok yanlış sonuçlar verebilir ve potansiyel olarak
diğer bileşenlere zarar verebilir. Kondansatörü dikkatlice çıkarın ve gerekirse bağlantının
lehimini kaldırın.
Multimetreyi kapasitansı ölçecek şekilde ayarlayın
Çoğu dijital multimetre, kapasitansı belirtmek için -|(- 'ye benzer

bir sembol kullanır. Kadranı o sembole getirin. Kadranda bu
noktayı birkaç sembol paylaşıyorsa, kapasitans sembolü görünene
kadar aralarında geçiş yapmak için bir düğmeye basmanız
gerekebilir.
Aletinizde birkaç kapasitör ayarı varsa, kapasitörün doğru değeri

için en iyi tahmininize uyan aralığı seçin. (Kabaca bir fikir edinmek
için kapasitörün etiketini okuyabilirsiniz). Yalnızca bir kapasitör
ayarı varsa, multimetreniz aralığı otomatik olarak algılayabilir.
Varsa REL modunu etkinleştirin.
Multimetrenizde bir REL düğmesi

varsa, test uçları kapasitöre bağlı değil
iken bu düğmeye basın. Bu, ölçümü
etkilemesin diye test uçlarının
kapasitansını sıfırlayacaktır.
• Bu sadece küçük kapasitörler

ölçülüyorsa gereklidir.
• Bazı modellerde, bu mod
otomatik aralık değiştirmeyi devre
dışı bırakır.
Uçları kapasitörün terminallerine bağlayın.
Elektrolitik kapasitörlerin (çoğunlukla kutu şeklindedir)

polarize olduğunu unutmayın, bu nedenle multimetrenin
uçlarını bağlamadan önce pozitif ve negatif terminalleri
tanımlayın. Bu, testiniz için çok önemli olmayabilir, ancak
kondansatörü bir devrede kullanmadan önce kesinlikle
bilmeniz gerekir. Aşağıdakilerden herhangi birini arayın:
• Bir terminalin yanında A + veya -.
• Bir pim diğerinden daha uzunsa, uzun pim pozitif
terminaldir.
• Bir terminalin yanındaki renkli bir şerit güvenilmez bir
işarettir, çünkü farklı kapasitör türleri farklı standartlar
kullanır.
Ölçümü Tamamlayın (bu işlem için kısa bir süre beklemeniz gerekebilir)
Multimetre, kondansatörü şarj etmek, voltajı ölçmek ve ardından voltajı kullanarak

kapasitansı hesaplamak için bir akım gönderecektir. Bu işlem birkaç saniye sürebilir.
• Bir "OL" veya "aşırı yük" okuması, kapasitansın

multimetrenin ölçemeyeceği kadar yüksek olduğu
anlamına gelir. Mümkünse multimetreyi daha
yüksek bir aralığa ayarlayın. Bu sonuç aynı
zamanda kapasitörün kısa devre yaptığı anlamına
da gelebilir.
• Otomatik aralıklı bir multimetre önce en düşük
aralığı test edecek, ardından gerekirse artıracaktır.
Nihai sonucu görmeden önce ekranda birkaç kez
"OL" ifadesini görebilirsiniz.
https://www.wikihow.com/Measure-Capacitance
Endüktans Ölçümü
21
https://www.wikihow.com/Measure-Inductance#
Endüktans Ölçümü
LCR ölçüm cihazını Çalıştırın ve açılmasını bekleyin.
Temel bir LCR ölçer, normalde voltaj ve akım gibi şeyleri ölçmek için
kullanılan bir multimetreye çok benzer.
LCR Ölçüm Cihazı ile
• Direnç,
• Kapasitans,
• Endüktans
Ölçümü yapabilirsiniz.
Endüktansı ölçmek için multimetreler kullanılamaz.

22
R = 20 + Rx
Rx = 65 − 20 = 45 Ω
23
24
25
26
27
Ampermetre, Voltmetre
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
4.
Wheatstone Köprüsü
Yıldız Üçgen Dönüşüm
Köprü Devreler, Yıldız üçgen

2
Weston Köprüsü ( Wheatstone bridge )
3
Weston Köprüsü ( Örnek)
 9 − 4 − 2  I1  20
9 I1 − 4 I 2 − 2 I 3 = 20 − 4 11 − 5  I  =  0 
  2   
− 4 I1 + 11I 2 − 5 I 3 = 0 − 2 − 5 8   I 3   0 
− 2 I1 − 5 I 2 + 8 I 3 = 0 20 − 4 − 2
0 11 − 5
9 −4 −2 0 −5 8 20(88 − 25)
I1 = = = 4A
∆ = − 4 11 − 5 315 315
−2 −5 8 I 2 = I 3 = 2.667 A
∆ = 9(88 − 25) + 4( −32 − 10) − 2(20 + 22) = 315
I5 = I 2 − I3 = 0 A
4
Weston Köprüsü
V1 = V2 V3 = V4
I1R1 = I 2 R2 I 3 R3 = I 4 R4
I 2 R2 I =0 I1 = I 3
I1 =
R1
I2 = I4
I1R3 = I 2 R4  I 2 R2 
  R3 = I 2 R4
 R1 
R1 R2
= R1R4 = R2 R3
R3 R4
5
Weston Köprüsü
Eşdeğer devre
V =0
8 2 ( R3 // R4 ) 2/3 8
RT = RS + ( R1 // R2 ) + ( R3 // R4 ) = 3 + + = 5Ω V1 = 20 = 20 = V
6 3 RS + ( R1 // R2 ) + ( R3 // R4 ) 5 3
20
I= = 4A
5
I =0
Eşdeğer devre
RT = RS + ( R1 + R3 ) //( R2 + R4 ) = 3 + (6 // 3) = 5Ω 8
6 6 8 V1 = 1I1 = V
20 I1 = I = 4 = A 3
I= = 4A 9 9 3
5
6
Weston Köprüsü
Köprü dengede ise;
I1R1 = I 2 R2
I 3 R3 = I x Rx
R1Rx = R2 R3
Vab = 0 I ab = 0
Vad = Vbd
7
Weston Köprüsü
150Ω 300Ω
=
450Ω 900Ω
Köprü dengededir.
RT = 100 + (150 + 450) //(300 + 900)

600 * 1200
RT = 100 + = 500Ω
1800
1kV
I= = 2A
500Ω
8
Weston Köprüsününün ölçme amaçlı kullanımı
Sıcaklık ölçümü
R2
Direnç ölçümü Rx = R3
Çıkışının 0’a ayarlanması R1
9
Uygulama
Wheatstone Köprüsü Duman Dedektörü
10
Yıldız-Üçgen Bağlantı
Yıldız (Wye) devre Üçgen (Delta) devre
Pi (Pi) devre T (Tee) devre
11
Yıldız-Üçgen Dönüşümü
Rac (Y ) = Rac ( ∆ )
Rbc (Y ) = Rbc ( ∆ )
Rab (Y ) = Rab ( ∆ )
RB ( RA + RC ) RC ( RA + RB )
Rac = R1 + R3 = Rab = R1 + R2 =
RB + ( RA + RC ) RC + ( RA + RB )
RA ( RB + RC )
Rbc = R2 + R3 =
RA + ( RB + RC )
12
R ( R + RC ) RB RC
Rac = R1 + R3 = B A R1 =
RB + ( RA + RC ) RA + RB + RC
RC ( RA + RB ) RA RC
Rab = R1 + R2 = R2 =
RC + ( RA + RB ) RA + RB + RC
RA ( RB + RC ) RA RB
Rbc = R2 + R3 = Rab den Rac çıkarılırsa R3 =
RA + ( RB + RC ) RA + RB + RC
 R R + RC R A )   RB R A + RB RC ) 
( R1 + R2 ) − ( R1 + R3 ) =  C B  −  
 RA + RB + RC   RA + RB + RC  R1R2 + R1R3 + R2 R3
RA =
R1
RA RC − RB RA Bu sonuç Rbc ‘den çıkarılırsa
R2 − R3 = R R + R1 R3 + R2 R3
RA + RB + RC RB = 1 2
R2
 R R + R A RC )   RA RC − RB RA ) 
( R2 + R3 ) − ( R2 − R3 ) =  A B  −   R1R2 + R1R3 + R2 R3
R
 A + RB + RC  R
 A + RB + RC  RC =
R3
13
Yıldız-Üçgen Dönüşümü yaparak RT direncini bulunuz.
RB ⋅ RC 3⋅ 6
R1 = = = 1.5Ω
RA + RB + RC 3 + 3 + 6
RA ⋅ RC 3⋅ 6
R2 = = = 1.5Ω ( 4 + 1.5) ⋅ ( 2 + 1.5)
RA + RB + RC 3 + 3 + 6 RT = 0.75 +
(4 + 1.5) + ( 2 + 1.5)
RA ⋅ RB 3⋅ 3 5.5 ⋅ 3.5
R3 = = = 0.75Ω RT = 0.75 + = 2.889Ω
RA + RB + RC 3 + 3 + 6 5.5 + 3.5
14
∆−Y Y −∆
RB RC R1R2 + R1R3 + R2 R3
R1 = RA =
R A + RB + RC R1
RA RC R1R2 + R1R3 + R2 R3
R1 = RA =
RA + RB + RC R2
R1R2 + R1R3 + R2 R3
RA RB RC =
R3 = R3
RA + RB + RC
RA = RB = RC
R∆
R1 = R2 = R3 =
RA RY = R∆ = 3RY
3 3
15
Yıldız-Üçgen Dönüşümü: Örnek
100 ⋅125
R1 = = 50Ω
100 + 125 + 25
25 ⋅125
R2 = = 12.5Ω
100 + 125 + 25
25 ⋅100
R3 = = 10Ω
100 + 125 + 25
16
Yıldız-Üçgen Dönüşümü yaparak Req Yıldız-Üçgen Dönüşümü yaparak Req
direncini bulunuz. direncini bulunuz.
17
Yıldız-Üçgen Dönüşümü yaparak Rab direncini bulunuz.
10 Ω 10 Ω e
e a
a 100 Ω
400 Ω
20 Ω 400 Ω 40 Ω
30 Ω d
c d 60 Ω
120 Ω
12 Ω 120 Ω 20 Ω
20 Ω b
f
b
f
20 ⋅ 12 + 20 ⋅ 30 + 12 ⋅ 30 10 Ω e 80 Ω
Rdf = = 60Ω a
20
20 ⋅ 12 + 20 ⋅ 30 + 12 ⋅ 30 40 Ω
Red = = 100Ω
12 20 Ω 40 Ω
b d
20 ⋅ 12 + 20 ⋅ 30 + 12 ⋅ 30 f
Ref = = 40Ω
30 20 ⋅ (80 + 40)
Rab = 10 + + 20 = 60Ω
40 + 80 + 40
18
Özel Durumlar:
Rx → ∞
Rx → 0
19
20
21
22
23
24
25
26
Köprü Devreler, Yıldız üçgen
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
4.
Kaynak Dönüşüm
Kaynak Dönüşüm
2
VS = 0 ise
6 voltluk Ideal Voltaj

Kaynağının iv
karakteristiği
Kısa Devre
3
iS = 0 ise
Açık Devre
Kaynağının iv
karakteristiği
4
Pratik voltaj Kaynağı
İdeal voltaj kaynağına seri iç Maksimum kısa devre akımı

direnç Rs
vs v vs
is = lim is = s is (max) =
Rs + RL RL →0 Rs Rs
5
Voltaj kaynağına paralel direnç, Akım kaynağına seri direnç,
vo = (10 − 8)(100 // 25 // 20) = 20 V

6
Örnek: Şekilde görülen devrede VL voltajını ve kaynağın iç direnci üzerinde kaybolan
gücü bulunuz.
7
Voltaj Regülasyonu
VNL − VFL
(VR )% = × 100%
VFL
İdeal olarak istenen
VNL = VFL (VR)% = 0
Veya Rint ∆VL

(VR )% = × 100% Rint =
RL ∆I L
2
I LVL = I LVNL − I Rint
L
Yük üzerinde Kaynağın ürettiği İç direnç üzerinde
harcanan güç güç harcanan güç
8
Örnek: Voltaj regülasyonu bulunuz.
∆VL 4
Rint = = = 2Ω
∆I L 2
Vint = I FL Rint = 10 ⋅ 2 = 20V
9
Pratik akım kaynağı
İdeal akım kaynağına paralel Maksimum açık devre voltajı

iç direnç Rs
vs (max) = is Rs
10
Pratik voltaj Kaynağının yükleme etkisi
Şekilde görülen devrede Vout voltajını RL direncinin aşağıdaki değişik değerleri
için hesaplayınız.
a.) RL=100Ω
b.) RL=560Ω
c.) RL=1 KΩ
d.) RL=10 Ω
e.) RL=1 Ω
11
Pratik akım Kaynağının yükleme etkisi
Şekilde görülen devrede IL akımını RL direncinin aşağıdaki değişik değerleri için

hesaplayınız.
a.) RL=100Ω
b.) RL=560Ω
12
Kısadevre, açıkdevre
Vs=0 ise voltaj kaynağı
kısadevre gibi davranır
VS =→ 0
İdeal voltaj İdeal olmayan

kaynağı voltaj kaynağı
is=0 ise akım kaynağı
iS = 0 → 0
açıkdevre gibi davranır
İdeal akım İdeal olmayan

kaynağı akım kaynağı
13
Kaynak Dönüşümü
vs
is =
Rs
Voltaj kaynağı için R = 0 veya

Voltaj kaynağı Akım kaynağı akım kaynağı için R = ∞
olduğunda kaynak dönüşümü
yapılamaz.
vs
iL =
Rs + RL
vs
iL =
Rs + RL
14
Örnek: Vo voltajını ve io akımını bulunuz.
1.364
io = 0.48mA = 0.15mA
1.364 + 3
vo = 3 * 0.15 = 0.45V
15
Örnek: Kaynak dönüşümü yaparak i akımını bulunuz.
5 − 1.2 3.8
i= = = 0.224 A
5 + 12 17 16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Kaynak Dönüşüm
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
5.
Düğüm Gerilim metodu
Süper Düğüm
Düğüm Gerilim
2
Düğüm Gerilim Metodu
• Düğüm :( node): İki veya daha fazla devre elemanının bağlı olduğu yer ( a, b ,c , d )
• Temel düğüm :(essential node): üç veya daha fazla devre elemanının bağlı olduğu düğüm ( b , c , e ,
g)
• Yol :(path): bir elemandan en fazla bir defa geçmek koşuluyla, komşu devre elemanları izlenerek
gidilen hat,
• Kol :(Branch): Herhangi iki düğüm arasındaki yol ( v1, R1, )
• Temel Kol: (essential branch): iki temel düğüm arasında, temel düğüm içermeyen yol, (v1-R1, R5,
R6)
3
• Kapalı Çevrim: (loop): başlangıç ve son düğümleri aynı olan dal(yol) (closed path,
loop):Bir düğümden başlayıp, aradaki bir düğümden birden fazla geçmemek koşuluyla,
devre elemanlanın üzerinden giderek başlangıç düğümüne gelinceye kadar izlenen yol. (R5-
R7-R6)
• Göz: (mesh): İçinde bir başka çevrim içermeyen çevrim, Gözlü devre (Planar circuit) (R5-
R7-R6)
4
Kaç tane kol, düğüm ve çevre vardır?
Orilinal devre
Eşdeğer devre
5
Devre çözümü
• Bir devreye ilişkin bilinenler
• Ana düğüm sayısı (n)
• Ana kol sayısı (b) (bilinmeyen akım sayısı)
• Kirchhoff Akım Denklemleri kullanarak yazılabilecek denklem sayısı ( n -
1 ), biri referans düğüm
• Kirchhoff Gerilim Denklemleri kullanarak yazılabilecek denklem sayısı
[b- (n-1)] (gözlü devrelerdeki göz sayısı kadar)
MİNUMUM SAYIDA DENKLEM İLE DEVRE ÇÖZÜMÜNE ÖRNEK

Ana düğüm dayısı (n) ve ana kol sayısı (b) olan bir elektrik devresi için
• Düğüm gerilimleri yöntemi kullanıldığında

– (n-1) denklem (bir tanesi referans düğüm )
• Göz akım metodu kullanıldığında ise
– b-(n-1) denklem elde edilir.
Devrede bağımlı kaynak varsa, yukarıdaki denklem sayıları bağımlı kaynak sayısı kadar fazla
olur.
6
Düğüm Gerilim Metodunun uygulanması
• 1.Adım: Referans düğümü belirle, diğer düğüm voltajlarını referans düğüme göre
işaretle
• 2. Adım: n-1 düğüm için, Kirchoff akım kuralı kullanarak akım denklemlerini yaz. Bu
denklemleri yazarken düğüme giren akımlar ( - ), düğümden çıkan akımlar (+ ) işaretli
alınacaktır. Düğüme giren ve çıkan akınlar düğüm voltajları cinsinden ifade
edilecektir.
• 3. Adım: Devrede bağımlı kaynak varsa , bağımlı kaynakların terminal

denklemleri 2. adımda elde edilen denklemlerde yerine yazılarak n-1
bilinmeyenli, n-1 tane denklem elde edilmiş olur.
7
8
9
Örnek: Düğüm Gerilim Metodu
kullanarak V1 ve V2 voltajlarını bulunuz
Referans düğüm
10
Örnek: Düğüm Gerilim Metodu
kullanarak v1 ve v2 voltajlarını bulunuz
11
Örnek: Düğüm Gerilim Metodu kullanarak v1 ve v2 voltajlarını bulunuz
1. düğüm
2. düğüm
3. düğüm
3 − 2 −1
∆ = −4 7 − 1 = 3(7 − 3) + 2(−4 + 2) − 1(12 − 14) = 10
2 −3 1
12
Süper Düğüm
• Temel iki düğüm arasında bir voltaj ( bağımlı, bağımsız ) kaynağı varsa, aralarında voltaj kaynağı
bulunan iki düğüm tek bir düğüm gibi davranır bu düğüme Süper düğüm denir
• Önceki iki düğüm denkleminin toplamı yeni oluşan düğüm denklemini oluşturur, iki yerine bir
denklem elde edilir, Süper düğüm denklemi
• süperdüğüm oluşturulduktan sonra , süper düğüm etrafında düğüm gerilim denklemi her iki düğümün
voltajı kullanılarak yazılır.
Süper-düğüm için=> 2-i1-i2-7 = 0
Süper düğüm => v1+2-v2 = 0
13
Düğüm Gerilim Metodunun uygulanması (Süper Düğüm)
14
Örnek Problemler
15
16
Örnek: Düğüm Gerilim Metodu kullanarak
V1 , V2 , V3 ve V4 voltajlarını bulunuz
Süper düğüm 1-2
Süper düğüm 3-4
17
v1 v2 v3
+ + =0
2 4 3
v1
v1 = v2 + 10 v3 = v2 + 5i i=
2
v2 + 10 v2 v2 5 v2 + 10
+ + + =0
2 4 3 3 2
23v2 = −160 v2 = −6,956 volt
v1 = 3,043 volt v3 = 0,6522 volt
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Düğüm Gerilim
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
6.
Göz Akım Metodu
Süper Göz
Göz Akım
2
Göz akım metodu
1. Göz akım metodu, devre çözümü için bir başka genel yaklaşım
sağlar, devre bilinmeyenleri olarak göz akımlarını kullanır
2. Düğüm gerilim metodu Kirchhoff Akım Kuralı kullanır. Düğüm

voltajları devre bilinmeyenleridir. Halbuki, Göz akım metodu
Kirchhoff Voltaj Kuralı kullanır. Göz akımları ise devre
bilinmeyenleridir.
3. Başka çevreyi kesmeye veya içermeyen çevreye göz adı verilir.
Göz akım Metodu işlemleri:
Göz akımlarını i1, i2, …, in olarak adlandır.
Her göz için Kirchhoff Voltaj Kuralını uygula. Voltaj düşümlerini göz akımları
cinsinden ifade etmek için Ohm kanunu kullanılır
.
3
Göz Akım Metodu
• Her bir göz için göz akımı belirlenir. Göz akım yönü saat ibresi yönünde (veya tersi de
olabilir
4
Göz Akım Metodunun Formülasyonu
• 1 Adım: Her bir göz için göz akımını belirleyiniz ve yönünü işaretleyiniz
• 2. Adım: Her göz için ayrı ayrı Kirchhoff Gerilim Kuralını uygulayarak
elemanlar üzerine düşen voltajları göz akımları cinsinden yazınız.
• 3. Adım: Devrede bağımlı kaynak varsa , bağımlı kaynakların terminal

denklemleri 2. adımda elde edilen denklemlerde yerine yazılarak b-(n-1)
bilinmeyenli, b-(n-1) tane denklem elde edilmiş olur.
5
Göz Akım Metodu
Göz
Değildir
6
Göz Akım Metodu Uygulaması
7
Örnek: Göz akımları : iA=10A, iB=5A, iC=-3 A, olduğuna göre i1 den i6 ya kadar
olan eleman akımlarını bulunuz.
i1 = −i A = −10 A
i2 = i A − iC = 10 − (−3) = 13 A
i = i − i B = 10 − 5 = 5 A
3
Cevap: A
i4 = i B − iC = 5 − (−3) = 8 A
i5 = i B = 5 A
i6 = iC = −3 A
8
Örnek: Göz Akım Metodu kullanarak I1 ve I2 akımlarını
bulunuz
9
Süper Göz
• iki göz arasında bir akım ( bağımlı, bağımsız ) kaynağı
varsa, göz akım denklemi bu kaynak üzerinden
geçirilmez, aralarında akım kaynağı bulunan iki göz
tek göz gibi davranır bu göze Süper göz denir
• Önceki iki göz denkleminin toplamı yeni oluşan göz

denklemini oluşturur, iki yerine bir denklem elde edilir,
Süper göze denklemi
• süpergöz oluşturulduktan sonra , süpergöz etrafında

göz akım denklemi her iki gözün akımı kullanılarak
yazılır.
IA − IB = Is
10
Örnek: Göz Akım Metodu kullanarak I1 ve I2 akımlarını
bulunuz
Bu kol dikkate
alınmazsa
Süper göz için
11
Göz Akım Metodu: Süpergöz
12
Örnek: Göz Akım Metodu kullanarak I1 , I2 , I3 ve I4 akımlarını bulunuz
Süper göz için
sağ göz için
13
Hangi metot: Düğüm Gerilim?, Göz Akım?
• Düğüm denklemi sayısı :

o 1 + bağımlı kaynak sayısı
• Göz akım denklemi sayısı :

o 1 + bağımlı kaynak sayısı
Burada,
: temel düğüm sayısı
: temel kol sayıdır.
Denklem sayısı daha az olan metot tercih edilir.
14
Şekilde görülen elektrik devresinde Io akımını bulunuz.
Göz akım metodu
15
Şekilde görülen elektrik devresinde io akımını bulunuz.
Göz akım metodu
Io = 1.5A Va Vb
Düğüm Gerilim metodu
Va Va − Vb Va − 24
+ + =0
12 4 10
5Va + 15Va − 15Vb + 6Va − 144 = 0 24 − Va

26Va − 15( 4 ) = 144
10
26Va − 15Vb = 144
32Va = 288 Va = 9V
24 − Va
Vb = 4io io = 24 − Va 24 − 9
10 io = = = 1,5 A
10 10
16
Göz Akım Metodu
Çözümlü Problemler
17
V1 V1 − V2 V3 V3 − V2 V3 − (V2 + 128) V3 + 256
+ + + + + =0
100 250 200 400 500 150
V2 V2 − V1 V2 − V3 V2 + 128 − V3 V
+ + + =0 V3 = V1 − 50i∆ = V1 − 2
300 250 400 500 6
18
a b c
Va Va − 256 Va − Vb Va − Vc
+ + + =0
200 150 100 300
Vc Vc + 128 Vc − Vb Vc − Va V − Va Vc − Va
+ + + =0 Vb = 50i∆ = 50 c =
400 500 250 300 300 6
19
Şekilde görülen elektrik devresi için göz akım denklemlerini yazınız.
20
21
22
+
23
24
Devrede sadece akım kaynaklarının olması ve süpergöz olması dolayısıyla göz
akım metodu daha uygundur.
25
Şekilde BJT Transistör eşdeğer devresi
görülmektedir.
26
Şekilde Op-Amp eşdeğer devresi
görülmektedir.
27
Şekilde görülen elektrik devresi için göz akım denklemlerini yazınız.
28
29
30
31
32
33
34
35
Göz Akım
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
7.
Thevenin Eşdeğer Devresi
Thevenin ve Norton
2
Thevenin ve Norton eşdeğer devreleri
• Bir A devresi başka bir B devresini besliyorsa, A devresinin eşdeğeri
kullanılarak B devresi analiz edilebilir.
• Vth, A devresi ab uçlarına, RL direnci bağlı değil iken, yani açık devre iken
açık devre uçlarında görülen V0 gerilimidir.
• Rth ise, A devresinin ab uçları kısa devre edildiğinde, kısa devre üzerinden
geçen kısa devre akım I0 hesaplandıktan sonra, Rth=V0/I0 şeklinde bulunur.
İki uçlu, lineer bir elektrik devresi yerine

birbirine seri bağlı bir voltaj kaynağı ve bir
direnç’den oluşan devre bağlandığında yük
üzerinde aynı tesiri gösterir. Voltaj
kaynağının değeri ( VTH ) ve seri bağlı
direncin değeri RTH ‘dir.
• VTH : Yük yok iken ab uçlarından

ölçülen açık devre voltajıdır.
• RTH : ab uçlarından görülen eşdeğer

dirençtir. 3
Devre elemanları Thevenin eşdeğer devresi bulma yöntemi
Devrede sadece için;

direnç ve 1) uçları açık devre yapılır, açık devre voltajı hesaplanır;
bağımsız
kaynaklar varsa için;
2) Bütün bağımsız kaynaklar etkisiz hale getirilir;
→ " #$% $
& ' → ç #$% $
uçlarından görülen eşdeğer direnç hesaplanır.
Devrede sadece , (devrede bağımsız kaynak olmadığı için)
direnç ve bağımlı için;
kaynaklar varsa
3) Tüm bağımsız kaynaklar etkisiz hale getirilir, uçlarına bağımsız bir gerilim
kaynağı bağlanır ( ), bu kaynağın devreye sağladığı akım ( ) hesaplanır ve
( / ) olarak bulunur. (Bağımsız gerilim kaynağı yerine bağımsız akım
kaynağı ( ) da bağlanabilir, bu durumda akım kaynağının uçlarındaki voltaj ( )
hesaplanır, / olarak bulunur)
Devrede direnç, için, yukarıda görülen 1. şıkkın aynısı,

bağımsız ve
için;
bağımlı kaynaklar
varsa 4) uçları kısa devre yapılır, kısa devre akımı bulunur, / olarak
hesaplanır. Ayrıca, yukarıda verilen 3.üncü şık da kullanılabilir.
4
5
Örnek: Devrede sadece direnç ve bağımsız kaynaklar var
i2 = −2 A i1 = 0.5 A
6
Örnek: Devrede sadece direnç ve bağımsız kaynaklar var
8
V1 = 10 = 8 V
8+2
2
V2 = 10 = 2 V
8+2
Vth = V1 − V2 = 6 V
RTH = 2 K || 8 K + 4 K || 1K
= 1.6 K + 0.8 K = 2.4 K IL =
V
= 1,76 mA 7
3,4 K
Vth Vth
2ix + + =0 8ix + 3Vth = 0
4 2
ix = −0.5vo Vth = 0
vo vo
2ix + + = i0 8ix + 3vo = 4io
4 2
vo = −4io
ix = −0.5vo
vo
Rth = = −4 Ω
io
8
− 12 − 6ia + 2ia = 0 ⇒ ia = −3 A
Voc = 2ia = −6 V
12 + 6ia − 2ia = 0 ⇒ ia = −3 A
− 12 − 6ia + 3is = 0
Voc − 6
− 12 − 6( −3) + 3is = 0 ⇒ is = −2 A Rth = = = 3Ω 9
isc − 2
Örnek: Thevenin eşdeğer devresini bulunuz
V = Vab = −20i * 25 = −500i
5 − 3v 5 1500i
i= = +
2000 2000 2000
i = 0.01A V = Vab = −500i = −5

isc = −20i
5
isc = −20 (v = 0, ) kısa devre
2000
isc = −50mA Vth −5
Rth = = = 100Ω
isc − 0.05
veya, alternatif çözüm

− 3v − 15 3
i= = =−
2000 2000 400
60 3 5
itoplam = 20i + 0.2 = 0.2 − = 0 .2 − = 0,05 A Rth = = 100Ω 10
400 20 0.05
11
Thevenin eşdeğer devresi
12
20 = 15 I1 − 10 I 2 4 = 3I1 − 2 I 2
8ix = −10 I1 + 16 I 2 = 8( I1 − I 2 )
i x = I1 − I 2
0 = −18I1 + 24 I 2 0 = −3I1 + 4 I 2
 3 − 2   I1   4 
 − 3 4   I  = 0 
  2   
V2 V2 V1
+ + − 1 = 0 9V + 5V = 30
3 −2 5 10 6 2 1
∆= = 12 − 6 = 6
−3 4 V 9V
ix = 2 V1 = V2 + 8I x = 2
10 5
3 4
5V V1 = 3V
− 3 0 12 9 1 + 5V1 = 30
I2 = = = 2A 9
6 6 V1
RTh = = 3Ω
VTh = 6 I 2 = 12V I1 13
Eşdeğer devrenin deneysel olarak Ölçülmesi
Yüke bağlı bilinmeyen elektrik devresi
Kısa devre akımı ölçmek için

devre şeması.
Ampermetre ile kısadevre

akımı isc ölçülür.
Açık devre gerilimi ölçmek için 14

devre şeması.
15
Yük üzerindeki voltaj 3V olması için yük direncini bulunuz.
Cevap: Devreyi basitleştirmek için Thevenin
eşdeğer devresi bulunmalıdır,
voltaj bölüm :
10
vTh = vOC = × 15 = 10 V
10 + 5
1
REQ = 5+ =11Ω
1 1
+
10 15
15 10
ix = =1.36A iN = iSC = ×ix = 0.545 A
11 10+15
v
RTh = OC =18.33Ω
iSC
Veya RTh doğrudan da bulunabilir
50 275
RTh = 15 + 5 // 10 = 15 + = = 18.33Ω
15 15
Yük direnci üzerindeki voltaj:
RL RL
3V = × vT = ×10 ⇒ RL = 7.84 Ω 16
RL + RT RL + 18.3
Örnek: Yanda verilen şekilde kara kutu olarak gösterilen
kutunun içerisinde bir elektrik devresi vardır. Bu devrenin
çıkışına bir ayarlı direnç ve şekilde görüldüğü gibi ampermetre
ve voltmetre bağlanmıştır. Ayarlı direncin değerine göre yanda
verilen akım voltaj değerleri ölçüldüğüne göre; R=4 Ω ise i
akımı nedir? Bulunuz
Vth = v + iRth 3 + 1,5 Rth = 8 + 1Rth
Rth = 10Ω
I = 1,5 A, v = 3 V ise,
Vth = 18V
Vth = 3 + 1,5 Rth
R = 4 Ω ise,
I = 1 A, v = 8 V ise,
Vth 18
Vth = 8 + 1Rth i= = = 1,2857 A
R + Rth 4 + 10 17
Örnek: Şekilde görülen kutu içerisinde direnç, akım veya voltaj
kaynakları bulunmaktadır. Devrenin a-b uçlarına 15 KΩ luk bir
direnç bağlandığında ab uçlarından Vab=45 volt ölçülmüştür.
Devrenin a-b uçlarına 5 KΩ luk bir direnç bağlandığında ise ab
uçlarından Vab=25 volt ölçüldüğüne göre Thevenin ve Norton
eşdeğer devrelerini bulunuz.
9 ( 5 + Rth )
=
5 x 3 15 + Rth
Vth
IN = = 7 ,5mA
Rth
Rth = 10 kΩ
15
45 = Vth
15 + Rth 15
45 = Vth
15 + 10
5
25 = Vth
5 + Rth Vth = 75V
İlk denklem ikincisine bölünürse,
45 3( 5 + Rth )
=
25 15 + Rth 18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
Thevenin ve Norton
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
8.
Vize için tekrar
Tekrar
2



Kaynağının iv
karakteristiği
Kısa Devre 4



5
iS = 0 ise
Açık Devre

Kaynağının iv
karakteristiği
6
f g 7
dw dw dq
P= = ⋅ = vi
dt dq dt
• P : watt
• w : joule
• t : saniye
• V : volt
• i : amper

P = iV
P = i2 R
V = iR
P = v2 / R
8
a b
v=0

a b

i=0
9
i2
i3

i4
i1

Kapalı Yüzey
10
+
_
k =s
∑v
k =1
k =0

11
12
Örnek: Aşağıda verilen elektrik devresinde RAB , RAC , RAD , RBC , RBD , RCD eşdeğer
dirençlerini bulunuz.
RAB = 80 // 80 + 60 = 100Ω
RAC = 80 // 80 + 30 = 70Ω
RAD = 80 // 80 + 25 = 65Ω
RBC = 60 + 30 = 90Ω
RBD = 60 + 25 = 85Ω
RCD = 30 + 25 = 55Ω
13
Voltaj Bölüm Kuralı
Vs Vs
I I= =
RT R1 + R2 + R3 + R4
+
R1
– V1 V1 = IR1 = R1
Vs R
= 1 Vs
R2 RT RT
+
VS +
− R3
– V3 V3 = IR3 = R3
Vs R
= 3 Vs
RT RT
R4
RT = R1 + R2 + R3 + R4
14
• Genel olarak
• Örnek
R2
V = V2 + (V1 − V2 )
R1 + R 2
R2
= 10
R2 R1 + R2
V = V2 + (V1 − V2 )
R1 + R2 = 10
300
200 + 300
= 6V
15
I I
+ +
eş
V R1 R2 R3 ≡ V RT
− −
+ 1 1 1 1
I1 I2 I3 V = + +
I R1 R2 R3 R T R1 R2 R3
−
I V R
V = IRT = I2 = = T I
1  1   1  R2 R2
  +   +  
 R1   R2   R3 
V RT  1/R 3  V RT
I3 = = I = I  I1 = = I
R 3 R3 1/R
 1 + 1/R 2 + 1/R 3
R 1 R1
16
12
va = 25 = 15 V
12 + 8
10
vb = 25 = 10 V
10 + 15
vab = va − vb = 5 V
17
Voltmetre
V
Voltmetre: iki nokta arasındaki potansiyel farkını (voltaj ) ölçer
Kullanımı: voltmetre devreye paralel bağlanır.
Özelliği: Çok yüksek iç direnç, İdeal voltmetrenin iç direnci Rin →∞
Ampermetre
A
Ampermetre: iletkenden geçen akımı ölçer
Kullanımı: Akım ölçülecek devreye seri bağlanır. ( hat kesilmelidir)
Özelliği : İç direnci çok küçüktür, İdeal ampermetrenin iç direnci

Rin = 0 Ω
18
19
Weston Köprüsü
Eşdeğer devre
V =0
8 2 ( R3 // R4 ) 2/3 8
RT = RS + ( R1 // R2 ) + ( R3 // R4 ) = 3 + + = 5Ω V1 = 20 = 20 = V
6 3 RS + ( R1 // R2 ) + ( R3 // R4 ) 5 3
20
I= = 4A
5
I =0
Eşdeğer devre
RT = RS + ( R1 + R3 ) //( R2 + R4 ) = 3 + (6 // 3) = 5Ω 8
6 6 8 V1 = 1I1 = V
20 I1 = I = 4 = A 3
I= = 4A 9 9 3
5
20
R ( R + RC ) RB RC
Rac = R1 + R3 = B A R1 =
RB + ( RA + RC ) RA + RB + RC
RC ( RA + RB ) R2 =
RA RC
Rab = R1 + R2 =
RC + ( RA + RB ) RA + RB + RC
RA ( RB + RC ) RA RB
Rbc = R2 + R3 = Rab den Rac çıkarılırsa R3 =
RA + ( RB + RC ) RA + RB + RC
 R R + RC R A )   RB R A + RB RC ) 
( R1 + R2 ) − ( R1 + R3 ) =  C B  −  
 RA + RB + RC   RA + RB + RC  R1R2 + R1R3 + R2 R3
RA =
R1
RA RC − RB RA Bu sonuç Rbc ‘den çıkarılırsa
R2 − R3 = R R + R1 R3 + R2 R3
RA + RB + RC RB = 1 2
R2
 R R + R A RC )   RA RC − RB RA ) 
( R2 + R3 ) − ( R2 − R3 ) =  A B  −   R1R2 + R1R3 + R2 R3
R
 A + RB + RC  R
 A + RB + RC  RC =
R3
21
∆−Y Y −∆
RB RC R1R2 + R1R3 + R2 R3
R1 = RA =
R A + RB + RC R1
RA RC R1R2 + R1R3 + R2 R3
R1 = RA =
RA + RB + RC R2
R1R2 + R1R3 + R2 R3
RA RB RC =
R3 = R3
RA + RB + RC
RA = RB = RC
R∆
R1 = R2 = R3 =
RA RY = R∆ = 3RY
3 3
22
23
Voltaj kaynağına paralel direnç, Akım kaynağına seri direnç,
vo = (10 − 8)(100 // 25 // 20) = 20 V

24
vs
is =
Rs

yapılamaz.
vs
iL =
Rs + RL
vs
iL =
Rs + RL
25
• Düğüm :( node): İki veya daha fazla devre elemanının bağlı olduğu yer ( a, b ,c , d )
• Temel düğüm :(essential node): üç veya daha fazla devre elemanının bağlı olduğu düğüm ( b , c , e ,
g)
• Yol :(path): bir elemandan en fazla bir defa geçmek koşuluyla, komşu devre elemanları izlenerek
gidilen hat,
• Kol :(Branch): Herhangi iki düğüm arasındaki yol ( v1, R1, )
• Temel Kol: (essential branch): iki temel düğüm arasında, temel düğüm içermeyen yol, (v1-R1, R5,
R6)
26
• Kapalı Çevrim: (loop): başlangıç ve son düğümleri aynı olan dal(yol) (closed path,
loop):Bir düğümden başlayıp, aradaki bir düğümden birden fazla geçmemek koşuluyla,
devre elemanlanın üzerinden giderek başlangıç düğümüne gelinceye kadar izlenen yol. (R5-
R7-R6)
• Göz: (mesh): İçinde bir başka çevrim içermeyen çevrim, Gözlü devre (Planar circuit) (R5-
R7-R6)
27
28
Göz Akım Metodu
olabilir
29
Devrede sadece akım kaynaklarının olması ve süpergöz olması dolayısıyla göz
akım metodu daha uygundur.
30

bağımsız
→ " #$% $
& ' → ç #$% $
kaynaklar varsa

bağımsız ve
için;
31
32
33
Tekrar
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
10.
Sınav Cevapları
Vize Sınav Çözümü

2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Vize Sınav Cevapları
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
10.
Süperpozisyon Teoremi
Millman Teoremi
Reciprocity Teoremi
Devre Teoremleri
2
Süperpozisyon ( Toplamsallık ) Teoremi
Lineer bir devre elemanı üzerindeki toplam voltaj (veya üzerinden geçen toplam
akım) her bir bağımsız kaynağın, tek başına o devre elemanı üzerinde oluşturduğu
voltajın ( veya üzerinden geçirdiği akımın ) cebirsel toplamına eşittir.
Bu prensip birden çok bağımsız kaynak bulunan devrelerde uygulanır ve her bağımsız
kaynağın etkisinin ayrı ayrı elde edilmesi prensibine dayanır.
Aşağıdaki devrede iki tane bağımsız kaynak mevcuttur. 8A ve 20V’luk kaynakların vo

voltajı üzerine etkisi nedir?
V V − 20
−8+ =0
5 5
2V − 60 = 0
V = 30V
2
vo = V = 12V
5
Acaba, 12 voltluk voltajın ne kadarı 8A’lik kaynaktan ve ne kadarı 20V’luk kaynaktan sağlanıyor?
3
Süperpozisyon ( Toplamsallık ) Teoremi
Süperpozisyon ( toplamsallık ) prensibinin uygulanması
1. Bir tanesi hariç bütün bağımsız kaynaklar devre dışı bırakılır. İstenen voltaj veya akım yalnızca
bir bağımsız kaynak için hesaplanır.
2. Birinci basamakta yapılan işlem bütün bağımsız kaynaklar için ayrı ayrı tekrarlanır.
3. Toplam akım veya voltajı bulmak için ise, her kaynak için ayrı ayrı elde edilen sonuçlar ( voltaj
veya akım ) cebirsel olarak toplanır.
Dikkat edilecek hususlar:
a. Bağımsız kaynakların devre dışı bırakılması demek:
Bağımsız voltaj kaynaklarının voltajı 0 volt yapılır ( Kısa devre )

Bağımsız akım kaynaklarının akımı 0 amper yapılır (açık devre ).
b. Yukarıdaki işlemler yapılırken bağımlı kaynaklara dokunulmaz, çünkü onlar devrenin başka
bir bölümü tarafından kontrol edilmektedir.
c. Süperpozisyon prensibi lineer elektrik devrelerinde sadece akım ve voltaj bulmak için
kullanılabilir. ( doğrudan güç bulmak için kullanılamaz. )
d. Çarpımsallık: Kaynaklar k katına çıkarılırsa, çözümde k katına çıkar 4

Kısadevre, açıkdevre
Vs=0 ise voltaj kaynağı VS =→ 0
kısadevre gibi davranır
İdeal voltaj İdeal olmayan

kaynağı voltaj kaynağı
is=0 ise akım kaynağı

iS = 0 → 0
açıkdevre gibi davranır
İdeal akım kaynağı İdeal olmayan akım kaynağı
5
Örnek: Şekilde verilen elektrik devresinde süperpozisyon metodu kullanarak vO voltajını
bulunuz.
64 V kaynak için
12 A kaynak için
8 A kaynak için
6
Millman Teoremi
Kaynak dönüşümü yapılırsa
7
8
Örnek: Şekilde verilen elektrik devresinde Millman teoremini kullanarak vL
voltajını ve IL akımını bulunuz.
9
Reciprocity (Karşıtlık) Teoremi
Tek kaynaklı elektrik devresinde voltaj kaynağı ile ampermetrenin yeri değiştirilirse ölçülen akım
değeri değişmez.
10
Örnek: Şekilde verilen elektrik devresinde Reciprocity teoremini kullanarak I
akımını bulunuz.
11
Örnek: Şekilde verilen elektrik devresinde Reciprocity teoremini kullanarak I
akımını bulunuz.
R1 R2 R1 R2
Vs 2Ω 6Ω 2Ω 6Ω Vs
4V R3 3Ω I2 I2 R3 3 Ω 4V
1 1
I2 = A I2 = A
3 3
12
13
14
15
16
17
18
19
Süperpozisyon Teoremi
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
11.
Endüktör ve Kapasitörler
Bobinlerin akım voltaj ilişkisi
Kapasitörlerin akım voltaj ilişkisi
Basamak Fonksiyonu
2
Endüktör (Bobin) ve kapasitörler
• Endüktör ( bobin )ve kapasitörler her ikisi de enerji depolama özelliğine sahiptirler.
Endüktör enerji depolar ve örneğin bu enerji bujilerde kıvılcım olarak açığa çıkar.
Kapasitör de enerji depolar ve bu enerji fotoğraf makinelerinin flaş lambasında açığa
çıkar. Bu elemanlar pasif devre elemanları olduklarından ancak depoladıkları kadar
enerji açığa çıkarabilirler.
d
v(t ) = L i (t )
dt
• Endüktör uçlarındaki voltaj akımın zamana göre değişimi ile orantılıdır.
• Endüktörden geçen akım sabit ise (DC) endüktör uçlarındaki voltaj sıfır olur. Yani;
doğru akımda bobin kısadevre gibi davranır. ( iç direnci ihmal edilirse )
• Endüktörden geçen akım aniden değişmez, eğer değişecek olursa voltaj sonsuz
olur, bu durum da fiziksel olarak imkansızdır. Eğer bobine seri bağlı anahtar aniden
açılacak olursa akım boşlukta akmaya devam eder ( kıvılcım veya ark oluşur)
3
Endüktör (Bobin) ve Endüktans
di
• Bobin Üzerinde İndüklenen Voltaj vL = L
dt
Burada
vL = Bobin üzerinde indüklenen voltajın ani değeri (Volt)
L = Bobinin endüktansı ( birimi Henry, H)

di
= Bobin akımındaki zamana göre değişim ( A/s)
dt
di(t )
• Doğru akım için = 0 v(t ) = 0 olduğundan bobin kısa devre gibi davranır
dt
• Bobin üzerinden geçen akım şekilde

görüldüğü gibi olamaz. t = 0, 2, 4, 5
noktalarında ani değişime bobin müsaade
etmez
4
5
Bobinin akım voltaj ilişkisi
t
1
• Akım i (t ) = ∫ v(t )dt + i (t 0 )
L t0
d
• Voltaj v(t ) = L i (t )
dt
d
• Güç p (t ) = v(t )i (t ) = Li (t ) i (t )
dt
• Depolanan Enerji t=0 anında [ v(0)=0 ]

t t i( t )
d 1 2
e( t ) = ∫ p( t )dt = ∫ Li( t ) i( t )dt = L ∫ i( t )di = Li ( t )
dt 2
0 0 0
Bobinler kaynaktan güç çeker ve enerji depolar ( Şarj) .
Depolanan bu enerji daha sonra devreye geri verilir ( Deşarj ).
6
Bobinlerin Seri bağlanması
di di di di L eq = L1 + L 2
v = L1 + L2 = (L1 + L 2 ) = L eq
dt dt dt dt
Eşdeğer endüktans seri endüktansların toplamına eşittir
• N tane seri bağlı bobinin

eşdeğeri, seri bağlı bobinlerin
toplamına eşittir.
Leq = L1 + L2 + ... + LN
7
Bobinlerin paralel bağlanması t
1
i= ∫
Leq t0
vdτ + i (t0 )
t t
1 1 1 1 1
i = i1 + i2 = ∫ vdτ + i1 (t0 ) + ∫ vdτ + i2 (t0 ) = +
L1 t0 L2 t0 Leq L1 L2 i (t0 ) = i1 (t0 ) + i2 (t0 )
 1 1 t
i =  +  ∫ vdτ + [i1 (t0 ) + i2 (t0 )]
 L1 L2  t0
• N tane paralel bağlı bobinin

eşdeğer endüktansı aşağıda
görülmektedir.
1 1 1 1
= + + ... +
Leq L1 L2 LN
8
di
v (t ) = L
dt
t
1
i (t ) = ∫ v (t )dt + i (t0 )
L t0
1 2
w(t ) = Li (t )
2
9
Kapasitör (Kondansatör) ve Kapasitans
dvc
• Kapasitör üzerinden geçen akım iC = C
dt
Burada εA
iC = Kapasitör üzerinden geçen akımın ani değeri (Amper)) C = d
A = WL
C = Kapasitans ( birimi Farad, F)

dvc
= Kapasitör voltajının zamana göre değişim ( v/s)
dt
dvc (t ) ε0 ≅ 8.85 ×10−12 F m

• Doğru akım için = 0 ic (t ) = 0
dt olduğundan kapasitör açık devre gibi davranır
• Kapasitör üzerindeki voltaj şekilde

görüldüğü gibi değişemez. t=0,2,4,5
noktalarında ani değişime kapasitör
müsaade etmez
10
11
Kapasitörlerde akım voltaj ilişkisi
d d d
• Akım i(t ) = q(t ) = {Cv(t )} = C v(t )
dt dt dt
t
1
• Voltaj v(t ) = ∫ i (t )dt + v(t 0 )
C t0
• Güç d
p (t ) = v(t )i (t ) = Cv(t ) v (t )
dt
• Depolanan Enerji t=0 anında [ v(0)=0 ]

t t v (t )
d 1
e(t ) = ∫ p (t )dt = ∫ Cv(t ) v(t )dt = C ∫ v (t )dv = Cv 2 (t )
0 0
dt 0
2
Kapasitör kaynaktan güç çeker ve enerji depolar ( Şarj) .

Depolanan bu enerji daha sonra devreye geri verilir ( Deşarj ).
12
Kapasitörlerin Paralel bağlanması
Eşdeğer kapasitans paralel bağlı

kapasitansların toplamına eşittir.
d d d
i (t ) = i1 (t ) + i2 (t ) + i3 (t ) = C1 v(t ) + C 2 v(t ) + C 3 v(t )
dt dt dt
d
= (C1 + C 2 + C 3 ) v (t ) ⇒ C eq = C1 + C 2 + C3
dt
• N tane paralel bağlı kapasitörün

eşdeğeri, paralel bağlı N tane
kapasitörlerin toplamına eşittir.
C eq = C1 + C 2 + ... + C N
13
Kapasitörlerin Seri bağlanması
t t t
1 1 1
C1 ∫0 C 2 ∫0 C3 ∫0
v (t ) = v1 (t ) + v 2 (t ) + v3 (t ) = i (t )dt + i (t )dt + i (t )dt
 1 1 1 
t
1 1 1 1
=  + +  ∫ i (t )dt ⇒ = + +
 C1 C 2 C3  0 C eq C1 C 2 C 3
• Seri bağlı, N tane kapsitörün

eşdeğer kapasitansı aşağıda
görülmektedir.
1 1 1 1
= + + ... +
C eq C1 C 2 CN
14
Örnek: Kapasitörlerde akım voltaj ilişkisi
i (t )
 5t 0≤t≤2 v (t ) + C = 1F
 10 _
 2≤t≤4
v(t) = 
10(5 − t ) 4 ≤ t ≤ 5
 0 t>5
 5C 0≤t≤2
 0 2≤t≤4
d 
i (t ) = C v(t) = 
dt − 10C 4 ≤ t ≤ 5
 0 t>5
 25t 0≤t≤2
 2≤t≤4
 0
p (t ) = v(t)i (t ) = 
− 100(5 − t ) 4 ≤ t ≤ 5
 0 t>5
 12.5t 2 0≤t≤2

1 2  50 2≤t≤4
e(t ) = Cv (t) =  2
2 50(5 − t ) 4≤t≤5
 t>5
 0
15
Örnek: Kapasitörlerde akım voltaj ilişkisi i (t )
i ( t ) ( mA )
+
1
C = 0.1µF _
v(t ), p (t ), e(t ) ?
0 1 2 4 t ( ms ) eger, v( 0 ) = 0
-1
0 ≤ t ≤ 1 ms icin
v ( t ) (V )
t t
10 1 1
v(t ) = ∫ i (t )dt + v(0) = ∫ 10 −3dt = 10 4 t ( V )
C0 C0
0 1 2 4 t ( ms )
1 ≤ t ≤ 2 ms icin
p (t ) ( mW )
t
p(t ) = v(t )i (t ) 1
∫
10 −3
v(t ) = i (t ) dt + v (1 × 10 )
0 1 4 t (ms ) C 1×10−3
2
( )
-10
= −10 4 t − 1× 10−3 + 10 ( V )
e (t ) ( µ J )
5
1 2
e(t ) = Cv (t )
0 1 2 4 t ( ms ) 2
16
Örnek Örnek
Şekilde görülen devrede eşdeğer kapasitansı
100-µF ‘lık kapasitörden geçen akım: ( Ceq ) bulunuz.
i(t) = 50 sin(120 πt) mA.
t =1 ms ve t = 5 ms de kapasitör üzerindeki
voltajı bulunuz
v(0) =0 (kabul edelim).
Cevap
Cevap
v(1ms) = 93.14mV
Ceq = 40µF
v(5ms) = 1.7361V
17
Örnek: Örnek
Şekilde görülen elektrik devresinde tüm Şekilde görülen devrede eşdeğer endüktansı
kapasitörler üzerindeki voltajı bulunuz. ( Leq ) bulunuz.
Cevap
v1 = 30V
v2 = 30V
v3 = 10V Cevap
v4 = 20V Leq = 25mH
18
• Basamak ( Step ) Fonksiyonu
• Birim basamak fonksiyonu t ≥ 0 için 1, t < 0 için ise 0 olan bir fonksiyondur.
0, t <0 0, t < to

u(t) =  u(t − to ) = 
1, t >0 1, t > to
0, t < − to
u(t + to ) = 
1, t > − to
19
v (t ) = 10u (t − 2) − 10u (t − 5)
20
• Anahtarin t=0 anında
kapatılması u(t) fonksiyonu
ile şekildeki gibi gösterilir.
(ani değişim)
• Voltaj kaynağı
Vou(t),
• Akım Kaynağı
Iou(t)
21
• Darbe (impulse) fonksiyonu, t=0 dışında her zaman sıfırdır. Aşağıdaki gibi tanımlanır:
 0, t <0
d 
δ (t) = u(t) =  Belirsiz t = 0
dt 0, t >0
t
u (t ) = ∫ δ (t )dt
−∞
• Özellikleri
0+
∫ 0−
δ (t )dt = 1
b
∫a
f (t )δ ( t − to )dt = f (to )
0+
∫0−
f (t )δ (t )dt = f (0)
22
23
24
25
26
27
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
12.
RL Devreler
RC Devreler
Zaman Sabiti
RL ve RC devrelerin Step Fonksiyonu ile uyartılması
RL ve RC Devreler
2
RL ve RC Devreler
Devre Elemanı Akım Voltaj
R V
I= V = I ⋅R
R
t
dvc 1
ic = C vc = ∫ ic dt
C dt C −∞
t
1 diL
iL = ∫ vL dt vL = L
L L −∞ dt
3
RL ve RC Devre örnekleri
Bilgisayara bağlı bir yazıcı
4
RL Devre Şarj
Anahtar t=0 anında a konumuna alındıktan sonra

E = vR + vL di
vL = L
dt
di
E = iR + L İntegral çarpanı
dt
di R E R R
µ = e ∫ L = e L = et / τ
+ i= dt t
dt L L t = 0, → i ( 0) = 0
di R E
e Rt / L + e Rt / L i = e Rt / L
dt L L E
i= + io e −t / τ
R i=
E
R
(1 − e −t / τ )
ie[
d Rt / L
]
= e Rt / L
E
dt L i=
E
R
( )
1 − e− t /τ A
∫ dt ie [
d Rt / L
= ∫ e ]
Rt / L E
= L  (1 − e −t /τ )
L di d E 
vL = L
dt dt  R 
L
Zaman sabiti τ= saniye vL = Ee − t /τ
R
ie t /τ E
= et /τ + io vR = iR = E (1 − e − t /τ )
R
5
RL Devre Deşarj
Anahtar anında konumuna alındıktan sonra
İlk değer: İntegral çarpanı

i(t = to) = Io
R R
di ∫ dt t
vR + vL = 0 = Ri + L µ=e L
= e = et / τ
L
dt
di R
+ i=0 Zaman sabiti τ=
L
sn
dt L R
di R
e − Rt / L + e − Rt / L i = 0
dt L i = i (to )e − t /τ t = to , → i (to ) = I o
dt
[
d − Rt / L
ie =0 ] i = i (to )e − t /τ = I o e − t /τ
= L (I o e −t / τ ) = − RI oe −t /τ
di d
Her iki tarafın integrali alınırsa vL = L
dt dt
iet /τ = i (to )
vR = iR = RI o e − t / τ
6
RC Devre Şarj
Anahtar t=0 anında a konumuna alındıktan sonra
E = vR + vC dv c
ic = C
dt
dv c
E = v c + RC
dt
İntegral çarpanı
dvc 1 E
+ vc = dt t
dt RC RC ∫ RC
µ=e =e RC
= et /τ
dvc 1 E
et / RC + et / RC vc = et / RC
dt RC RC
vc = E + vo e − t /τ t = 0, → vc ( 0) = 0
d
dt
[ ]
vc et / RC = et / RC
E
RC vc = E (1 − e − t /τ )
= C (E (1 − e −t /τ ))
dvc d
d
∫ dt c
v e [
t / RC
= ∫]e t / RC E
RC
ic = C
dt dt
E −t / τ
Zaman sabiti τ = RC sn ic = e vR = iR = Ee − t / τ
R
vc e t /τ = Ee t / τ + vo
7
RC Devre Deşarj
Anahtar anında konumuna alındıktan sonra
İlk değer: vC (t = to) = Vo
0 = vR + vC İntegral çarpanı
dt t
∫ RC
0 = v c + RC
dv c
µ =e =e RC
= et /τ
dt
dvc 1 vc = voe − t /τ t = to , → vc (to ) = Vo
+ vc = 0
dt RC
vc = Vo e − t /τ
d
dt
[ ]
vc et / RC = 0
dvc d
ic = C = C Vo e −t / τ
dt dt
d
[
∫ dt vc e = 0
t / RC
]
Vo −t /τ
ic = e
R
Zaman sabiti τ = RC sn
t /τ vR = ic R = Vo e − t /τ
vc e = vo
8
Örnek
Şekilde görülen elektrik devresinde akımını ve
voltajını bulunuz.
a.) 0 anında anahtar 1. konuma alınmıştır.
b.) 10 de anahtar 2. konuma alınmıştır.
c.) 30. de anahtar 3. konuma alınmıştır.
Anahtar 1. konuma alınmadan önce dır.
Anahtar 1. konuma alındığında 0 kalır, çünkü vc (0 − ) = vc (0 + )
kapasitör voltajı ani değişmez.
τ = R1C = 1× 10 −6 ⋅10 × 103 = 10 ms
a.)
( )
Veya doğrudan,
vc = 5 1 − e − t /τ E −t / τ
ic = e = 5 × 10 −4 e −100t A
R
(
vc = 5 1 − e −100 t
)V vR = iR = Ee − t /τ = 5e −100t V
t = 10 milisaniyede,
ic = C
dvc d
(
= 1× 10−6 5 1 − e −100t ) ( )
vc (10ms) = 5 1 − e −100×0, 01 = 3,16 V
dt dt
ic (10ms ) = 5 × 10 −4 e −100×0,01 = 0,184 mA
ic = 5 ×10 −4 e −100t A
vR (10ms) = 5e −100×0,01 = 1,84 V
9
Örnek devam
10 milisaniyede,
( )
vc (10ms ) = 5 1 − e −100×0,01 = 3,16 V
ic (10ms) = 5 ×10 −4 e −100×0, 01 = 0,184 mA
vR (10ms ) = 5e −100×0, 01 = 1,84 V

30 milisaniye için
10 30 milisaniye için,
t ' = t − to = t − 30ms
anahtar 2. konumda iken
vc = vc (10ms )e − t '/τ 2
vc (t > 10ms ) = 3,16 Volt
ic (t > 10ms) = 0 vc = 3,16e − t '/ 50 V

vc (10ms ) −t '/τ 2
vR (t > 10ms) = 0 ic = e
R2
τ 2 = R2C = 1× 10−6 ⋅ 50 × 103 = 50 ms
ic = 63,2e − t '/ 50 µA
10
RL-RC Şarj grafikleri
τ = RC
v(t ) = V (1 − e−t /τ ) i(t ) = I e−t /τ
RC Şarj Devresi, Kapasitör Voltaj ve akım grafiği
L
τ=
R
v(t ) = V e−t /τ i(t ) = I (1 − e−t /τ )
RL Şarj Devresi, Endüktör Voltaj ve akım grafiği
11
RL-RC Deşarj grafikleri
τ = RC
v(t ) = V e−t /τ i(t) = I e−t /τ
RC Deşarj Devresi, Kapasitör Voltaj ve akım grafiği
L
τ=
R
v(t ) = V e−t /τ i(t ) = I e−t /τ
RL Deşarj Devresi, Endüktör Voltaj ve akım grafiği
12
Zaman sabiti
• Zaman Sabiti ( time constant ) τ : devre çıkışının 1/e değerine veya 36.8% değerine
düştüğü noktaya denir.
• t = 5τ’ luk sürede, 0.01 0
– 5τ ‘luk sürede kapasitör tam şarj olur. Yani 5τ ‘luk sürede devre kararlı duruma erişir.
Zaman sabiti τ = R C
13
Zaman sabiti, pulse süresi
RC Dalga şekilleri , τ > pulse süresi
Vc voltaj değerleri: e −1 ≅ 0,37
0 < t<0.1 için 100(1 − e −1 ) = 63V vc = E (1 − e − t / τ )
0.1 < t<0.2 için 63e −1 = 23.3V vc = Vo e − t /τ
0.2 < t<0.3 için ( )

(100 − 23) 1 − e −1 + 23 = 71.6V
0.3 < t<0.4 için 71.6e −1 = 26.5V

E −t / τ
ic akım değerleri: ic = e
R
0 < t<0.1 için ic = 1×10 −3 e −1 = 0.37 mA
0.1 < t<0.2 için ic = −0,63 ×10 −3 e −1 = −0.233mA

14
RC Dalga şekilleri , τ >> pulse süresi
15
RC Dalga şekilleri , τ << pulse süresi
16
Pulse süresinin etkisi
Küçük zaman sabiti
Büyük zaman sabiti
Pulse süresi = 0.1RC Pulse süresi = RC Pulse süresi = 10RC

6 6
6
5 5
5
4 4
Vout
Vout
4
Vout
3 3
3
2 2 2
1 1 1
0 0 0
0 1 2 3 4 5 0 1 2 3 4 5 0 5 10 15 20 25
Time Time Time
17
0, t <0
u(t ) = 
1, t >0
e(t ) = Vou (t )
Step fonksiyonu sadece direnç olan bir elektrik

devresine uygulandığı
i ( t ) = I o u (t )
18
Step fonksiyonu bir elektrik devresine uygulandığı

zaman, devrenin çözümü akım veya voltaj olarak
aşağıdaki şekilde olur. f (t ) = f (0)e − t /τ
1. Bobin akımı ani değer değiştiremez
i L ( 0 − ) = i L (0 + )
2. Kapasitör voltajı ani değer değiştiremez
veya
− +
vc ( 0 ) = vc ( 0 )
3. t=0 anında kapasitör kısadevre, bobin açıkdevre
gibi davranır.
4. t→∞ kapasitör açıkdevre, bobin kısadevre gibi

davranır.
(
f (t ) = f (∞) 1 − e −t /τ )
19
Örnek: Şekilde görülen devrede için
akımını ve voltajını bulunuz
t=0 anında kapasitör kısa devre gibi davranır.
Diğer taraftan t→∞ ise kapasitör açık devre gibi
davranır. Bu durumda,
+ E
i (0 ) = f (0) = u (t ) vc ( 0 + ) = 0
R
vc (∞ ) = E
i ( ∞ ) = f (∞ ) = 0
f (t ) = f (0)e −t /τ (
f (t ) = f (∞) 1 − e −t /τ )
E
i (t ) = e −t /τ u (t ) (
vc (t ) = E 1 − e − t / τ u(t ) )
R
20
Örnek: Şekilde görülen devrede için voltajını
bulunuz
t=0 anında kapasitör kısadevre gibi davranır.

Diğer taraftan t→∞ ise kapasitör açık devre
gibi davranır.
e(0 + ) = 0
e(∞) = IR
(
f (t ) = f (∞) 1 − e −t / τ )
( )
e(t ) = IR 1 − e −t / τ u(t )
21
RL ve RC devrelerin Step Fonksiyonu ile uyartılması, Genel Çözüm
Genel olarak, Step fonksiyonu bir elektrik devresine uygulandığı zaman,

devrenin çözümü akım veya voltaj olarak aşağıdaki şekilde olur.
f (t ) = [ f (0) − f ( ∞ )]e − t / τ + f (∞ )
f (t ) = Ae − t / τ + f (∞)
f (t ) = [ f (∞) − f (0)](1 − e − t / τ ) + f (0)
f (t ) = A(1 − e − t /τ ) + f (0)
22
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde
anahtar t=0 anında kapatılmıştır. 0 için
denklemini bulunuz.
60
v (0 − ) = v (0 + ) = 12 = 7,2 V
10 + 30 + 60
[ ]
v(t ) = v (∞) − v (0 + ) (1 − e −t /τ ) + v (0 + )
v(t ) = [8 − 7,2](1 − e −t / 0, 04 ) + 7,2

v (∞ ) = 8 V
τ = RC = (20 ×103 )(2 ×10−6 ) = 0,04 sn v(t ) = 8 − 0,8e −25t t ≥ 0
23
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde anahtar
0 anında kapatılmıştır. 0 için , ,
denklemlerini bulunuz.
7,5ma ⋅ 30
iR ( 0 + ) = = 4,5mA
20 + 30
iR (∞ ) = 7,5mA iC (∞) = 0 τ = ( R1 + R2 )C = 50 ×103 ⋅1×10−6 = 5 ms
[ ]
iR (t ) = iR ( ∞) − iR (0 + ) (1 − e − t /τ ) + iR ( 0+ ) iC (0+ ) =
7,5ma ⋅ 20
20 + 30
= 3mA
iR (t ) = [7,5 − 4,5](1 − e − t /τ ) + 4,5 iC (t ) = [iC (0) − iC (∞)]e − t /τ + iC (∞)
iR (t ) = 7,5 − 3e −200 t
mA iC (t ) = [3 − 0]e − t /τ + 0
v(t ) = 20 × 10 ⋅ iR (t ) = 150 − 60e

3 −200 t
V iC (t ) = 3e −200t mA
24
RC devrelerin Darbe Fonksiyonu ile uyartılması
t=0 anında kapasitör kısadevre

0+
1 1
C 0∫−
vc (0+ ) = δ ( t ) dt =
C
d
vc ( ∞) = 0 iC (t ) = iC (0+ ) + C vC (t )u(t )
dt τ = RC
1 −t / τ 1 −t / τ
vc ( t ) = e u (t ) ic (t ) = δ (t ) − e u (t )
C RC
t=0 anında kapasitör kısadevre

0+
δ (t ) 1 δ (t ) 1
C 0∫− R
+
i (0 ) = vc ( 0 + ) = dt =
R RC
d
vc ( ∞) = 0 i ( t ) = i ( 0+ ) + C vC (t )u(t )
dt τ = RC
vc ( t ) =
1 −t /τ δ (t )
1 −t / τ
e u (t ) ic (t ) = − 2 e u (t )
RC R RC
25
RL devrelerin Darbe Fonksiyonu ile uyartılması
0 anında bobin açıkdevre

0+
1 1
L 0∫−
v L (0 + ) = δ (t ) iL (0+ ) = δ ( t ) dt =
L
iL ( ∞) = 0 d
vL (t ) = vL (0+ ) + L iL ( t ) u ( t )
dt L
1 −t / τ
τ=
iL ( t ) = e u ( t ) R −t / τ R
VL (t ) = δ (t ) − e u(t )
L L
0 anında bobin açıkdevre

0+
1 R
L 0∫−
v L ( 0 + ) = Rδ ( t ) iL ( 0 + ) = R δ ( t ) dt =
L
d
iL ( ∞ ) = 0 v L ( t ) = vL (0 + ) + L iL ( t )u( t )
dt
L
R −t / τ 2
R −t / τ τ=
iL ( t ) = e u(t ) VL (t ) = Rδ (t ) − e u (t ) R
L L
26
0 için voltajını bulunuz.
İki kaynak olduğundan süperpozisyon

metodu kullanılırsa
Darbe kaynak için
τ = RC = 1 / 15sn
+ +
0 0
1
e' (0+ ) = ∫ δ (t )dt =3 ∫ 10δ (t )dt =30V e( ∞ ) = 0
C 0− 0−
e' (t ) = 30e − t /τ u(t ) = 30e −15t u(t )

Step kaynak için
1
e" (0+ ) = 0 e" ( ∞) = 25 ⋅ = 5V
5
e" (t ) = 5(1 − e −15t )u(t )
e(t ) = e' (t ) + e" (t ) = 5 + 25e −15t u (t )
27
RL – RC devre problem çözümleri
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde anahtar t=0

anında kapatılıyor. t>0 için e(t) denklemini bulunuz.
C1
e(0+ ) = vC2 (0+ ) = 10 = 4V
C1 + C2
CT = C1 + C2 = 5F
e(∞) = vC2 ( ∞) = 0
e(t ) = vC2 (t ) = 4e − t /τ u (t ) = 4e − t / 25u (t )
28
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde uzun
süreden beri kapalı olan anahtar t=0 anında açılıyor.
t>0 için i(t) ve v(t) denklemini bulunuz.
t=0 anında endüktör açık devre gibi davranır.

Diğer taraftan t→∞ endüktör kısa devre gibi
davranır.
τ = L / R = 1 / 200 = 5msn
i ( 0 − ) = i (0 + ) = 1 A
( )
i(t ) = i (0 + ) − i (∞) e −t /τ + i (∞)
i(t ) = (1 − 0,5)e −t /τ + 0,5
i (t ) = 0,5(1 + e − t /τ )u (t ) A
+ +
v (0 ) = 100 − 200i (0 ) = −100V
[ ]
v (t ) = v (0+ ) − v (∞) e − t / τ + v (∞ )
i ( ∞) = 0,5 A v ( t ) = [− 100 − 0]e − t / τ + 0
v ( ∞) = 0 v(t ) = −100e− t / τ u(t )V
29
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde uzun
süreden beri açık olan anahtar t=0 anında kapatılıyor.
t>0 için i(t) ve v(t) denklemini bulunuz.
t=0 anında endüktör açık devre gibi davranır.
Diğer taraftan t→∞ endüktör kısa devre gibi
davranır.
τ = L / R = 1 / 100 = 10msn
i (0− ) = i (0+ ) = 0,5 A
i (∞) = 1A v (0+ ) = 100 − 100i (0+ ) = 50V

v(∞) = 0
[ ]
i (t ) = i (∞) − i (0 + ) (1 − e − t /τ ) + i (0 + ) [ ]
v (t ) = v (0+ ) − v (∞) e − t / τ + v ( ∞)
i (t ) = [1 − 0,5](1 − e − t / τ ) + 0,5 v(t ) = [50 − 0]e − t / τ + 0
i (t ) = 1 − 0,5e − t /τ u(t ) A v (t ) = 50e − t / τ u (t )V
30
darbe fonksiyonu devreyi etkiledikten sonra
anahtar açılıyor t>0 için e(t) ve exy(t)
denklemlerini bulunuz.
C1
I C1 = 100δ (t ) = 40δ ( t )
C1 + C2
I C2 = 60δ (t )
0+ 0+
1 1
vC1 (0 + ) = ∫ 40δ (t )dt = ∫ 40δ (t )dt =20V τ = RC1 = 6sn
C1 2
0− 0−
0+ 0+
1 1
vC 2 (0 + ) = ∫ 60δ (t )dt = ∫ 60δ (t )dt =20V
C2 3 −
0− 0
e(t ) = 20e − t /τ u(t ) = 20e − t / 6u(t )
( )
e xy (t ) = vC 2 ( 0 + ) − e (t ) = 20 1 − e − t / 6 u ( t )
31
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde i(t) akımını bulunuz.
ab uçları açıkdevre ise
Thevenin eşdeğer voltajı
ab uçlarına 1A’lik bir akım kaynağı bağlanırsa
i (0− ) = i (0+ ) = 0 10
i (∞ ) = = −1,25 A
−8
i ( t ) = [i ( ∞ ) − i (0)](1 − e − t /τ ) + i ( 0)
L 100 × 10−3
τ= = = −12,5msn
RTh −8
32
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde 0 için i(t)
akımını bulunuz.
0 için 0 , 0 için kapasitör kısa devre gibi

davranır, böylece 0 0
Rth = (4 // 12 + 9) // 6 = 4 Ω
1
i(a) = = 93,7 mA τ = Rth C = 4(1 / 20) = 0,2 sn
4 + 12 //(6 + 9)
i ( t ) = [i ( ∞ ) − i (0)](1 − e − t /τ ) + i ( 0)
12
i (∞) = 93,7 = 41,7 mA
12 + 15 i(t ) = 41,7(1 − e −5t ) mA
33
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde 0 için i(t)
akımını bulunuz.
i (∞ ) = 0
L 2 1
τ= = = sn
Req 8 4
i1 =
40
2 + 4 // 12
=8 A [ ]
i(t ) = i(0 + ) − i (∞) e − t /τ + i(∞)
12
i (0 − ) = i1 = 6 A
4 + 12
i (t ) = 6e −4t A
Req = (12 + 4) || 16 = 8Ω
34
Yan tarafta verilen şekilde görülen akımı aşağıda
verilmiştir. 0 1 , olduğuna göre 0 için ,
! , , ! , değerlerini bulunuz.
i (t ) = 4(2 − e −10t )mA i(0) = 4 mA
i1 (0) = i(0) − i2 (0) = 4 − ( −1) = 5 mA

Les = 2 + 4 || 12 = 2 + 3 = 5 H
di − 10 t
v (t ) = Leq = 5( 4)(−1)(−10)e −10 t mV = 200 e mV
dt
di −10t
v1 (t ) = 2 = 2(−4)(−10)e −10t mV = 80e mV
dt
v2 (t ) = v(t ) − v1(t ) = 120e −10t mV i (t ) = i1 (t ) + i2 (t )
1 t 120 t −10t t
i1 (t ) = ∫ v2 dt + i1 (0) = ∫ e dt + 5 = −3e −10 t
+ 5 = −3e −10t
+ 3 + 5 = 8 − 3e −10t
mA
4 0 4 0 0
1 t 120 t −10t −10 t t −10t −10 t

i2 (t ) = ∫ v2 dt + i2 (0) = ∫ e dt − 1 = − e − 1 = − e + 1 − 1 = − e mA
12 0 12 0 0
35
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde 0 için
" akımını bulunuz.
[ ]
i (t ) = i (0 + ) − i (∞) e − t /τ + i (∞)
i(t ) = [2,5 − 2]e − t / 0, 267 + 2 mA
i (t ) = 2 + 0,5e −t / 0 , 267 mA, t > 0
36
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde 0 için # )
akımını ve ) voltajını bulunuz.
0 için, aradan uzun zaman geçtiği varsayılırsa bobin

kısadevre gibi davranır, böylece
24
i ( 0) = =4A
4 + 6 // 3 24
iL (∞ ) = =6A v(∞) = 24 V
6 8 4
iL (0 − ) = iL ( 0 + ) = i ( 0) = A
3+ 6 3 ( )
iL (t ) = [6 − 8 / 3] 1 − e −t / 2 + 8 / 3
Reş = 4 // 6 // 12 = 2 Ω
iL (t ) = 6 − (10 / 3)e − t / 2
τ = L / Rth = 4 / 2 = 2 sn
+ 4
( )
v(t ) = [24 − 12] 1 − e −t / 2 + 12
v (0 ) = 24 = 12 V
4 + 6 // 12 v(t ) = 24 − 12e − t / 2
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
RL ve RC Devreler
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
12.
Paralel RLC Devreler
Seri RLC Devreler
Paralel ve seri RLC devre karşılaştırması
RCL Devreler
2
i R + iL + iC = 0
v (t ) 1 dv (t )
+ ∫ v (t )dt + C =0
R L dt
d 2 v(t ) 1 dv (t ) 1
C + + v (t ) = 0
dt 2 R dt L
Denklemin çözüm şekli v (t ) = Ae st
Çözüm şekli yukarıdaki denklemde yerine yazılırsa, denklemi sağlar
1 1
CAs 2 e st + Ase st + Ae st = 0
R L
1 1
Ae st (Cs 2 + s+ )=0
R L
1 1
Cs 2 + s+ =0
R L 3
1 1
Cs 2 + s+ =0 Bu denkleme karakteristik denklem denir. Bu denklem yeniden düzenlenirse
R L
1 1
s2 + s+ =0 İkinci derece denklemin kökleri aşağıda verilmiştir.
RC LC
2
1  1  1
s1 = − +   −
2 RC  2 RC  LC
2
1  1 
2
1 1  1  1
s2 = − −   − s1, 2 =− ±   −
2 RC  2 RC  LC 2 RC  2 RC  LC
Böylece, genel çözüm:
v(t ) = A1e s1t + A2 e s2t

1 1
Zayıflama faktörü α= Denkleminde , rezonans frekansı ω0 =
2 RC LC
Buradan, s1, 2 = −α ± α 2 − ω02

4
Genel çözüm:
v(t ) = A1e + A2 e
s1t s 2t s1, 2 = −α ± α 2 − ω02
1 1 α : Neper frekans
Burada ω0 = α=
LC 2 RC ωo: Rezonans radyan frekans
Sonuç olarak üç durum ortaya çıkar:
1. α > ω0 ( karekökün içerisi pozitif ) Overdamped , aşırı sönümlü
2. α = ω0 (karekökün içerisi sıfır) Critical damped , kritik sönümlü
3. α < ω0 (karekökün içerisi negatif) Underdamped , osilasyonlu sönümlü
5
1. Overdamped , aşırı sönümlü , α > ω0
v(t) voltajı nedir.
1 1
α= = 3.5 ω0 = = 6
2 RC LC
İlk değerler: vc(0) = 0, iL(0) = -10A
s1, 2 = −α ± α − ω 2 2
0
α > ω0 olduğundan aşırı sönümlü
Karakteristik denklemin kökleri: s1 = -1, s2 = -6

v (0 + ) = A1 + A2
Çözüm şekli: v(t ) = A1e s1t + A2 e s2t
dv(0 + ) ic (0 + )
=
A1 ve A2 sabitlerini bulmak için ilk değerler kullanılırsa; dt C
t=0 için vc(0) = 0 dv (0 + )

= s1 A1 + s2 A2
dt
v(0) = 0 = A1e 0 + A2 e 0 = A1 + A2 6
dv (t ) dv( 0) ic ( 0)
t=0 için ic = C =
dt dt C
i R + i L + iC = 0 v (0)
+ ( −10) + C
dv (t )
=0
R dt t = 0
0
R
+ ( −10) +
1
42
( )
− A1e − t − 6 A2 e − 6t t = 0 = 0 (− A1 − 6 A2 ) = 420
Böylece A1 = 84 ve A2 = -84 olarak bulunur.
Buradan v(t)
v (t ) = 84e − t − 84e −6t

v(t ) = 84(e − t − e −6t )
v (t ) = 84( e −t − e −6t )
7
2. Kritik sönümlü , α = ω0

1 1
α = = ω0 = = 2 . 45
2 RC LC
α = ω0 olduğundan kritik sönümlü İlk değerler: vc(0) = 0, iL(0) = -10A
s1 = s2 = -2.45
Çözüm şekli: v(t ) = A1te st + A2 e st

v (0 + ) = A2
A1 ve A2 sabitlerini bulmak için ilk değerler kullanılırsa;
dv (0 + ) ic (0 + )
t=0 için vc(0) = 0 v(t ) = A1te −2.45t dt
=
C
v(0) = 0 = A1 (0)e + A2e = A2

0 0 dv (0 + )
= A1 − αA2
dt
Böylece A2 =0 olduğundan, çözüm şekli sadeleşir,
8
dv (t ) dv( 0) ic ( 0)
t=0 için ic = C =
dt dt C
i R + i L + iC = 0 v (0)
+ ( −10) + C
dv(t )
=0
R dt t = 0
0
R
+ ( −10) +
1
42
(
A1t ( −2.45)e − 2.45t + A1e − 2.45t
t =0
)
=0
1 Böylece A1 = 420 olarak bulunur.

− 10 + ( A1 ) = 0
42 v(t) Buradan v(t ) = 420te −2.45t
v(t ) = 420te −2.45t
t 9
3. Osilasyonlu sönümlü (Underdamped) , α < ω0
s1, 2 = −α ± α 2 − ω02 Denkleminde karekökün içerisi negatif

olduğundan S12 kompleks olur
ωd = ω02 − α 2 Olarak tanımlanırsa, buradan s1, 2 = −α ± jωd
v(t ) = A1e ( −α + jω d ) t + A2 e ( −α − jωd ) t
v(t ) = e −αt ( A1e jωd t + A2 e − jωd t )
Böylece genel çözüm: v(t ) = e −αt ( A1e jωd t + A2 e − jωd t )

jθ v (0 + ) = B1
Euler eşitliği kullanıldığında e = cos θ + j sin θ
v(t ) = e −αt ( A1 cos ωd t + jA1 sin ωd t + A2 cos ωd t − jA2 sin ωd t ) dv(0 + ) ic (0 + )
=
dt C
v(t ) = e −αt (( A1 + A2 ) cos ωd t + j ( A1 − A2 ) sin ωd t
v(t ) = e −αt
( B1 cos ωd t + B2 sin ωd t ) dv (0 + )
= −αB1 + ωd B2
dt
v(t ) = e −αt ( B1 cos ω d t + B2 sin ω d t ) 10
3. Osilasyonlu sönümlü (Underdamped) , α < ω0
1
α= =2
2 RC
1
ω0 = = 6
LC İlk değerler: vc(0) = 0, iL(0) = -10A
α < ω0 olduğundan Osilasyonlu sönümlü ωd = ω02 − α 2 = 2

Çözüm şekli: v(t ) = e −2t ( B1 cos 2t + B2 sin 2t )
B1 ve B2 sabitlerini bulmak için ilk değerler kullanılırsa;
t=0 için vc(0) = 0

v(0) = e 0 ( B1 cos 0 + B2 sin 0) = B1
Böylece B1 =0 olduğundan, çözüm şekli sadeleşir, v(t ) = e −2t ( B2 sin 2t )
11
dv (t ) dv( 0) ic ( 0)
t=0 için ic = C =
dt dt C
i R + i L + iC = 0 v ( 0)
+ ( −10) + C
dv (t )
=0
R dt t = 0
0
R
+ ( −10) +
1
42
( 2 B2e − 2t cos 2t − 2 B2 e − 2t sin 2t )t = 0 = 0
1 v(t)
− 10 + ( 2 B2 ) = 0
42
v (t ) = 297e −2t sin 2t )
Böylece B2 = 210 2 = 297
olarak bulunur.
Buradan çözüm t
v (t ) = 297e −2t sin 2t )

12
Sarkaç, osilasyonlu salınım yapan mekanik, 2. derece bir sistem örneğidir.
Mesafe(t)
Farklı zamanlarda
doğal salınım
Mekanik sistemler elektriksel sistemlere benzerler 13

Paralel RLC devresini besleyen bir akım kaynağı varsa
i R + i L + iC = I
di (t ) dv L d 2 i L (t )
vL = L L Her iki tarafın türevi alınırsa =L Yukarıdaki denklemde
dt dt dt 2 yerine yazılırsa
L diL (t ) d 2i L ( t )
i L (t ) + + LC =I
R dt 2
dt
d 2i L (t ) 1 di L (t ) i L (t ) I
+ + =
dt 2 RC dt LC LC
i L (t ) = I + A1e s1 t + A2 e s 2 t Veya genel olarak

I = I f + homojen cevap
st st
iL (t ) = I + A1te + A2 e
V = V f + homojen cevap
i L (t ) = I + e −αt ( B1 cos ωd t + B2 sin ωd t ) Burada If ve Vf sonucun final değeridir.
14
Seri RLC Devreler
vs = vR + vL + vC i=C
dvC
dt
di d 2 vC ( t )
vs = Ri + L + vC di
=C
dt dt dt 2
dvC d 2vC
vs = RC + LC 2 + vC
dt dt
d 2vC R dvC vC vs d 2vc (t ) dvc (t )

0 vc (t ) = f (t )
+ + = + 2α + ω 2
dt 2 L dt LC LC dt 2
dt
Kapasitör voltajı cinsinden diferansiyel denklem
R 1
s2 + s+ =0 Karakteristik ω0 =
1
α=
R
L LC denklem LC 2L
s1 = −α + α 2 − ω02 s 2 = −α − α 2 − ω 02 15
Seri RLC Devreler
vs = vR + vL + vC vL = L
diL
vC =
1
∫ i (t )dt
dt C
di (t )
t
1
L + Ri (t ) + ∫ i (t )dt + vC (0) = vs (t )
dt C0
Her iki tarafın türevi alınırsa
d 2i (t ) di (t ) 1
L + R + i (t ) = 0
2 d 2 i (t ) di (t )
0 i (t ) = f (t )
dt dt C + 2α + ω 2
2
dt dt
d 2i (t ) R di (t ) 1
2
+ + i(t ) = 0 Bobin akımı cinsinden diferansiyel denklem
dt L dt LC
1
ω0 = R
Karakteristik α=
s 2 + 2αs + ωo2 = 0 denklem
LC
2L
s1 = −α + α 2 − ω02 s 2 = −α − α 2 − ω 02 16
d 2vc (t ) dvc (t )
2
+ 2α + ω0
2
vc (t ) = f (t )
dt dt
s 2 + 2αs + ωo2 = 0
s1 = −α + α 2 − ω02
s2 = −α − α 2 − ω 02
vc (t ) = V f + A1e s1 t + A2 e s 2 t 1. Overdamped , aşırı sönümlü , α > ω0
vc (t ) = V f + A1te st + A2 e st 2. Kritik sönümlü , α = ω0
v c (t ) = V f + e −αt ( B1 cos ωd t + B2 sin ωd t ) 3. Underdamped , α < ω0
ωd = ω02 − α 2 Doğal frekans
17
Seri- Paralel RLC Karşılaştırma
Paralel RLC Seri RLC

d 2 v (t ) 1 dv(t ) 1
C + + v(t ) = 0 d 2i ( t ) di (t ) 1
dt 2 R dt L L +R + i(t ) = 0
dt 2 dt C
v(t ) = A1e s1t + A2 e s2t i(t ) = A1e s1t + A2e s2t

2
1  1  1 2
s1, 2 =− ±   − R  R 1
2 RC  2 RC  LC s1, 2 = − ±   −
2L  2L  LC
s1, 2 = −α ± α 2 − ω02 s1, 2 = −α ± α 2 − ω02
1 1
α= ω0 =
1
α=
R ω0 =
2 RC LC 2L LC
18
19
Aşırı sönümlü seri RLC doğal çözüm
1 1
ω0 = = = 8rad / sn
LC 0,25 ⋅ 0,0625
R 5
α= = = 10 Np / sn
2 L 2 ⋅ 0,25
İlk değer vC (0) = 60V iL (0) = 0
2 2
s1 = −10 + 10 − 8 = −4
Kapasitör voltajı
Capacitor Voltage
60
s2 = −10 − 10 2 − 82 = −16
40
vc ( t ) = A1e s1t + A2 e s 2 t = A1e −4t + A2 e −16t vc( t )
20
dvc (t ) 1
i (t ) = C = ( −4 A1e − 4t − 16 A2 e −16t ) 0
dt 16 0 0.2 0.4
t
0.6 0.8
t=0 için i(0) = 0 ve vc(0) =60 V 0 BobinInductor

akımı Current
A vc (0) = A1 + A2 = 60
i (0) = − 1 − A2 = 0
4 i( t ) 5
A2 = −20 , A1 = 80
vc (t ) = 80e −4 t
− 20e −16t i (t ) = −20e −4t + 20e −16t
10
0 0.2 0.4 0.6 0.8
20
Kritik sönümlü seri RLC doğal çözüm
1 1
ω0 = = = 8rad / sn
LC 0,25 ⋅ 0,0625
R 4
α= = = 8Np / sn
2 L 2 ⋅ 0,25
İlk değer vC (0) = 32V iL (0) = 0
vc (t ) = A1te s1t + A2 e s 2 t = A1te −8t + A2 e −8t

Kapasitör
Capacitor voltajı
Voltage
40
30
dvc (t ) 1
i (t ) = C = ( −8 A1te − 8t + A1e − 8t − 8 A2 e − 8t )
v c( t )20
dt 16
10
t=0 için i(0) = 0 ve vc(0) =32 V 0

0 0.2 0.4 0.6 0.8
Inductor Current
0 Bobin akımı
A A
i ( 0) = 1 − 2 = 0 vc ( 0) = A2 = 32V 1
16 2
2
A1 = 256V i( t ) 3
vc (t ) = 256te −8t + 32e −8t

5
6
0 0.2 0.4 0.6 0.8
21
Osilasyonlu sönümlü seri RLC doğal çözüm
1 1
ω0 = = = 10rad / sn
LC 0,1 ⋅ 0,1
R 1,2 ωd = 10 2 − 6 2 = 8rad / sn
α= = = 6 Np / sn
2 L 2 ⋅ 0,1
İlk değer vC (0) = 80V i ( 0) = 0
−6t
vc (t ) = e ( B1 cos 8t + B2 sin 8t ) 80
Capacitor Voltage
60
+ Kapasitör voltajı
dvc (0 ) i ( 0)
= = −αB1 + ωd B2 40
dt C vc( t )
20
t=0 için i(0) = 0 ve vc(0) =80 V

20
0 0.2 0.4 0.6 0.8
vc ( 0) = B1 = 80V Inductor Current

20
Bobin akımı
0 = −6 B1 + 8B2 B2 = 60V 0
i( t )
−6t
vc (t ) = e (80 cos 8t + 60 sin 8t ) 20
i (t ) = 100e −6t sin 8t 40

0 0.5 1
22
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
13.
Seri RLC Devreler
Paralel ve seri RLC devre karşılaştırması
RCL Devreler
2
i R + i L + iC = I
L diL (t ) d 2i L ( t )
i L (t ) + + LC =I
R dt 2
dt
d 2i L (t ) 1 di L (t ) i L (t ) I
+ + =
dt 2 RC dt LC LC

st st
iL (t ) = I + A1te + A2 e
3
d 2vc (t ) dvc (t )
2
+ 2α + ω0
2
vc (t ) = f (t )
dt dt
s 2 + 2αs + ωo2 = 0
s1 = −α + α 2 − ω02
s2 = −α − α 2 − ω 02
4

d 2 v (t ) 1 dv(t ) 1
C + + v(t ) = 0 d 2i ( t ) di (t ) 1
dt 2 R dt L L +R + i(t ) = 0
dt 2 dt C

2
1  1  1 2
s1, 2 =− ±   − R  R 1
2 RC  2 RC  LC s1, 2 = − ±   −
2L  2L  LC
s1, 2 = −α ± α 2 − ω02 s1, 2 = −α ± α 2 − ω02
1 1
α= ω0 =
1
α=
R ω0 =
2 RC LC 2L LC
5
6
Aşırı sönümlü seri RLC doğal çözüm
1 1
ω0 = = = 8rad / sn
LC 0,25 ⋅ 0,0625
R 5
α= = = 10 Np / sn
2 L 2 ⋅ 0,25
İlk değer vC (0) = 60V iL (0) = 0
2 2
s1 = −10 + 10 − 8 = −4
Kapasitör voltajı
Capacitor Voltage
60
s2 = −10 − 10 2 − 82 = −16
40
vc ( t ) = A1e s1t + A2 e s 2 t = A1e −4t + A2 e −16t vc( t )
20
dvc (t ) 1
i (t ) = C = ( −4 A1e − 4t − 16 A2 e −16t ) 0
dt 16 0 0.2 0.4
t
0.6 0.8
t=0 için i(0) = 0 ve vc(0) =60 V 0 BobinInductor

akımı Current
A v c (0) = A1 + A2 = 60
i (0) = − 1 − A2 = 0
4 i( t ) 5
A2 = −20 , A1 = 80
vc (t ) = 80e −4 t
− 20e −16t i (t ) = −20e −4t + 20e −16t
10
0 0.2 0.4 0.6 0.8
7
Kritik sönümlü seri RLC doğal çözüm
1 1
ω0 = = = 8rad / sn
LC 0,25 ⋅ 0,0625
R 4
α= = = 8Np / sn
2 L 2 ⋅ 0,25
İlk değer vC (0) = 32V iL (0) = 0
vc (t ) = A1te s1t + A2 e s 2 t = A1te −8t + A2 e −8t

Kapasitör
Capacitor voltajı
Voltage
40
30
dvc (t ) 1
i (t ) = C = ( −8 A1te − 8t + A1e − 8t − 8 A2 e − 8t )
v c( t )20
dt 16
10
t=0 için i(0) = 0 ve vc(0) =32 V 0

0 0.2 0.4 0.6 0.8
Inductor Current
0 Bobin akımı
A A
i ( 0) = 1 − 2 = 0 vc ( 0) = A2 = 32V 1
16 2
2
A1 = 256V i( t ) 3
vc (t ) = 256te −8t + 32e −8t

5
6
0 0.2 0.4 0.6 0.8
8
Osilasyonlu sönümlü seri RLC doğal çözüm
1 1
ω0 = = = 10rad / sn
LC 0,1 ⋅ 0,1
R 1,2 ωd = 10 2 − 6 2 = 8rad / sn
α= = = 6 Np / sn
2 L 2 ⋅ 0,1
İlk değer vC (0) = 80V i ( 0) = 0
−6t
vc (t ) = e ( B1 cos 8t + B2 sin 8t ) 80
Capacitor Voltage
60
+ Kapasitör voltajı
dvc (0 ) i ( 0)
= = −αB1 + ωd B2 40
dt C vc( t )
20
t=0 için i(0) = 0 ve vc(0) =80 V

20
0 0.2 0.4 0.6 0.8
vc ( 0) = B1 = 80V Inductor Current

20
Bobin akımı
0 = −6 B1 + 8B2 B2 = 60V 0
i( t )
−6t
vc (t ) = e (80 cos 8t + 60 sin 8t ) 20
i (t ) = 100e −6t sin 8t 40

0 0.5 1
9
Şekilde görülen RLC devresinde vc(t) voltajını bulunuz.
R 1
α= =5 ω0 = = 3 α > ω0 , aşırı sönümlü
2L LC
s1,2 = −α ± α 2 − ω02 = −1,−9
Çözüm şekli vC (t ) = A1e − t + A2 e −9t + V f Yukarıdaki devreye göre ilk ve son değer
150 = A1 + A2 + V f vC (0 + ) = 5 ⋅ 30 = 150V i L ( 0) = 5 A
vC(0) = 150 V , olduğundan
vC ( ∞) = 5 ⋅ 30 = 150V i L ( ∞) = 9 A
vC(∞) = 150 V ,olduğundan 150 = 0 + 0 + V f
Böylece, Vf = 150, ve A1+A2 = 0
Devre dikkate alındığında, iC(0) = 4A Böylece sabitler:

dv (t ) 1
iC (t ) = C = ( − A1e − t − 9 A2 e − 9t ) A1 = 13,5 A2 = −13,5
dt 27
1 Buradan
iC (0) = 4 = ( − A1e 0 − 9 A2 e 0 )
vC ( t ) = 13.5 e −t − 13.5e −9t + 150
27
108 = − A1 − 9 A2
10
RLC
11
Şekilde görülen RLC devresinde anahtar t=0 anında açıldığına
göre i(t) akımını bulunuz.
Verilen devreye göre ilk ve son değer
120 ⋅ 3
i L ( 0) = 0 vC (0 + ) = = 45V
8
i L (∞ ) = 0 vC (∞) = 120V
R 5 1
α= = = 100 ω0 = = 80 α>ω
2 L 2 ⋅ 0,025 LC
2
− ω02 = −40,−160
Voltage Across Capacitor
s1,2 = −α ± α 120
Kapasitör voltajı 100
−40t −160t
Çözüm şekli vC (t ) = A1e + A2 e +Vf v c( t ) 80
60
vC(0) = 45 V , olduğundan 45 = A1 + A2 + V f 40
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1
t
Böylece, Vf = 120, ve A1+A2 = -75
dv(t ) Inductor Current
iC (t ) = C = C ( − A1e −t − 9 A2 e −9t )
15
dt Bobin akımı
iC (0) = 0 = C (−40 A1e 0 − 160 A2 e0 )
10
i( t )
A1 = −4 A2 5
Böylece sabitler: A1 = −100 A2 = 25

0
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1
t
12
Şekilde görülen RLC devresinde uzun zamandan beri açık olan anahtar
t=0 anında kapatıldığına göre iL(t) ve v(t)’yi bulunuz.
60 ⋅ 6,5
Verilen devreye göre ilk ve son değer i L ( 0) = = 20 A
19,5
i L (∞ ) = 60 A v (0) = 0V v (∞) = 0V
1000
= 20 ω0 =
1 1000 = 101,98
α= =
25 ⋅ 3,846
2 RC 2 ⋅ 6,5 ⋅ 3,846
α<ω
2
s1,2 = −α ± α − ω02 = −20 ± j100 Bobin akımı
Inductor Current
100
iL (t ) = e −20t ( B1 cos 100t + B2 sin 100t ) + i f 80
iL ( t ) 60
−20 t
vC (t ) = e ( D1 cos 100t + D2 sin 100t ) + v f 40
Devre dikkate alındığında, 20

0 0.05 0.1 0.15 0.2
t
iL (0) = 20 = B1 + 60, B1 = −40 Kapasitör voltajı Capacitor Voltage

100
diL vL (0)
= = 0 = −20 B1 + 100 B2 , B2 = − 8 50
dt L v(t)
dvC ic (0) 40
vC (0) = 0 = D1 , dt = = = 100 D2 , D2 = 104,16 0
C 3,84 × 10 −3 13
50
0 0.05 0.1 0.15 0.2
t
Mekanik sistemle RLC devre arasındaki benzerlik
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
RCL Devreler
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
13.
Laplace Transform
Ters Laplace
Elektrik Devre Uygulamaları
Laplace
2
LAPLACE TRANSFORM
Eğer f(t), t ≥ 0 için tanımlı bir fonksiyon ise
∞
L [ f (t )] = ∫ f (t )e
− st
dt
−0
ve
L [ f (t )] = F ( s )
f(t)’nin Laplace transformu olarak adlandırılır.
3
f (t ) = 1 ( sabit )
∞ b
L {1} = ∫ e − st ( A)dt = lim ∫ Ae − st dt
0 b →∞ 0
b
− Ae − st − e − sb + 1 A
= lim = A lim =
b→∞ s b→∞ s s
0
f (t ) = t
∞ ∞
L {t} = ∫ f (t )e dt = ∫ te − st dt
− st
0 0
∞ ∞ ∞
∫ 0
udv = uv 0 − ∫ vdu
0
1 − st
u = t , dv = e − st dt ⇒ du = dt , v = e
−s
t →∞ → s > 0, böylece e-st → 0
− st ∞
∞ − te 1 ∞ − st 1  1  1
∫ + ∫ e dt = 0 − 0 −
− st
te dt =  = 2
0 s 0
s 0 −s−s s
4
e at t ≥0
f (t ) = e ; a > 0
at
f (t ) = 
0 t<0
∞
F ( s ) = L {e } = ∫ f (t )e − st dt
at
0
∞ ∞
= ∫ e e dt = ∫ e( a − s ) t dt
at − st
0 0
1
=
s−a
∞ ∞
− at
f (t ) = e u(t ); a > 0 L {e } = ∫ e e d t = ∫ e −( s +3) t dt
−3t − st −3t
0 0
∞
− e − ( s + 3) t
F ( s ) = L {e } = ∫ f (t )e − st dt
− at
∞ =
0 s +3 0
∞ ∞
= ∫ e −at e − st dt = ∫ e −( a + s ) t dt 1
0 0 = , s > −3
1 s+3
=
s+a
5
jωt
f (t ) = e ; a = jω e jωt = Cos(ωt ) + jSin(ωt )
e jωt − e − jωt e jωt + e − jωt

∞ Sin(ωt ) = Cos(ωt ) =
F ( s ) = ∫ f (t )e − st dt 2j 2
0
∞ ∞
= ∫ e e dt = ∫ e( jω − s ) t dt
jωt − st
Cos(ωt ) = Re{e jωt }
0 0
1
= Sin(ωt ) = Im{e jωt }
s − jω
L {Cos(ωt )} = Re{L [e jωt ]}

1 s + jω
F ( s) = = s
s − jω ( s − jω )( s + jω ) L {Cos(ωt )} = 2
s + jω s ω s + ω2
F ( s) = 2 = + j
s + ω2 s2 + ω2 s2 + ω 2
L {Sin (ωt )} = Im{L [e jωt ]}
ω
L {Sin (ωt )} = 2
s + ω2
6
A t≥0
f (t ) = u (t ) f (t ) = 
0 t<0
∞
∞ A − st
L {u (t )} = ∫ − − st
Ae dt = − e
0 s 0
A A A
=− (0) + (1) =
s s s
A t ≥1
f (t ) = u (t − 1) f (t ) = 
0 t <1
∞ − st 1 − st ∞
L {u (t )} = ∫ f ( t )e dt = ∫ 0e dt + ∫ Ae − st dt
0 0 1
Ae − st 1∞ 0 − Ae − st Ae − s
=− = =
s −s s
7
f (t ) = δ (t )
∞
F ( s ) = ∫ f (t )e − st dt
0
∞
= ∫ e − stδ (t )dt = 1
0
f (t ) = δ (t −t 0 )
∞
F ( s ) = ∫ f (t )e − st dt
0
∞
= ∫ e − stδ (t −t 0 )dt = e − st0
0
8
• Laplace Transformun Özellikleri
• Lineerlik özelliği
F ( s) = L {δ (t ) + 2u (t ) − 3e −2t u (t )}
L {a f (t ) + bg (t )} = L {δ (t )} + 2L {u (t )] − 3L {e − 2t u (t )}
= aL { f (t )} + bL {g ( t )}
1 1 s2 + s + 4
= aF ( s ) + bG ( s ) = 1+ 2 − 3 =
s s+2 s ( s + 2)
1 1 ( s + 1) s 2s + 1
L {u(t ) + e −t u(t )} = + = + =
s s + 1 ( s)( s + 1) ( s)( s + 1) ( s)( s + 1)
• Çarpan ( Scaling )
1 s
L { f (at )} = F 
a a
1 s
L {x (at )} = X( )
a a
1 1 1
L {u (at )} = ( )=
a s/a s
9
• Zaman kaydırma ( Time shift )
L { f (t − a )u(t − a )} = e − sa F ( s)
L {δ (t )} = 1 L {δ (t − t0 )} = e − st0
F ( s ) = L [ Au(t − τ )]
1
= LA[u (t − τ )] = Ae −τs  
s
1
F ( s ) = L {u(t − 3)} = e −3s  
s
1 e −Ts 1 − e −Ts
L {u(t ) − u (t − T )} = − =
s s s
10
• Frekans kaydırma ( Frequency Shift ) L {e − at f (t )} = F ( s + a )
1 1
L {1} = L {e − at } =
s s+a
1 1
L {t} = L {te −at } =
s2 ( s + a )2
s
L [Cos(ωt )] = [ ]
L e −at Cos(ωt ) =
s+a
s2 + ω2 ( s + a )2 + ω 2
ω ω
L [Sin(ωt )] =
s + ω2
2
[
L e −at Sin (ωt ) = ] ( s + a )2 + ω 2
1
L {e −2 t u (t )} = s+2
s+2 L {e −2t cos 4t} =
( s + 2)2 + 16
− 2 ( t − 3) e−3s
L {e u(t − 3)} =
s+2
11
• Türev
L { f ′(t )} = sF ( s ) − f (0− )
( Time Differentiation )
∞ L { f ′′(t )} = s 2 F ( s) − sf (0− ) − f ′(0− )
d df (t ) − st
L { f (t )} =
dt ∫− dt e dt dn f
L { n } = s n F ( s) − s n −1 f (0− )
0 dt
u = e − st du = − se − st dt − s n −2 f ′(0− ) − L − s 0 f ( n −1) (0− )
dx(t )
dv = dt v = x(t )
dt
∞ ∞ ∞
d
L { f (t )} = ∫ udv = uv − ∫ vdu
dt 0− 0 0−
∞
− st ∞
= f (t )e − ∫ f (t )(− se − st )dt
0−
0−
∞
[ ]
= 0 − f (0 − ) + s ∫ f (t ) se − st dt
0−
d
−
= − f (0 ) + sF ( s ) L{ f (t )} = sF ( s ) − f (0 − )
dt
12
t 1
• İntegral ( Time Integration ) L {∫ f (t )dt} = F ( s)
∞ 0 s
L {∫ f (t )dt} = ∫  ∫ f (t )dt e − st dt
t t
0
0−
 0 
t
u = ∫ f (t )dt du = f (t )dt
0
1
dv = e − st dt v = − e − st
s
∞ ∞ ∞
d
L { f (t )} =
dt ∫ udv = uv − ∫ vdu
0− 0 0−
− st ∞ ∞
e − st
= − ∫ f (t )dt 
t e
− ∫ f (t )( − )dt
 0  s − s
0− 0
∞
1
= [0 − 0] + ∫ f (t )e
− st
dt
s
0−
F ( s)
=
s
13
• Laplace Transformun Özellikleri g (t ) = tf (t )
• Frequency Differentiation ∞
L {tf (t )} = G ( s ) = ∫ tf (t )e − st dt
0
∂ ∞
ds ∫0
− st
=− f (t ) e dt
dF ( s )
L {tf (t )} = −
ds ∂
G(s) = − F (s)
ds
d d 1 1
L {te3t } = − L {e3t } = − = ( s − 3) −2 = dn
ds ds s − 3 ( s − 3) 2 L {t f (t )} = ( −1)
n n
F ( s)
n
ds
3! 6
L {e5t t 3} = L {t 3}s→ s −5 = =
s 4 s→ s −5 ( s − 5) 4 2
L {sin 2t} =
s + 22
2
d d2  2 
L {t sin ωt} = − L {sin ωt} F ( s) = L {t sin 2t} = ( −1)
2

2

ds ds 2  s 2 + 4 
d  ω  2ωs d  − 4 s  12 s 2 − 16
=−  2  = =  2 =
ds  s + ω 2  ( s 2 + ω 2 ) 2 ds  ( s + 4) 2  ( s 2 + 4)3
14
Im
• Komplex düzlemde F(s) ‘nin kutupları
Re
15
Ters Laplace Transform
F(s) basit kesirlere ayrılırsa üç farklı durum ortaya çıkar.
1. durum: F(s) ‘nin bütün kökleri reel ve ayrık:
k k k
F ( s) = 1 + 2 + ... + n
s+ p s+ p s+ p
1 2 n
2. durum : F(s) ‘ nin kökleri komplex sayı:

*
P1 ( s ) k1 k1
F ( s) = = + + ...+
Q1 ( s )( s + α − jβ )( s + α + jβ ) s + α − jβ s + α + jβ ) (devam)
3. durum : F(s) ‘ nin eşit kökleri var.
P1 ( s ) k11 k12 k1r P1 ( s )

F ( s) = = + + ... + + ... + (devam)
Q ( s )( s + p ) r s+ p (s + p ) 2
(s + p ) r Q ( s)
1 1 1 1 1 1
16
k1 k2 kn
1.Durum: Ayrık Kökler F (s) = + +L+
s + p1 s + p2 s + pn
ki = ( s + pi ) F ( S ) s = p
i
f (t ) = (k1e − p1t + k2 e − p2t + L + kn e − pnt )u (t )

Örnek
4( s + 2) A1 A2 A3
F ( s) = = + +
( s + 1)( s + 4 )( s + 10) ( s + 1) ( s + 4) ( s + 10)
A1, A2, A3 Heavyside yöntemi ile bulunursa
( s + 1)4( s + 2) ( s + 4)4( s + 2)
A1 = | = 4 27 A2 = | =49
( s + 1)( s + 4)( s + 10) s = −1 ( s + 1)( s + 4)( s + 10) s = −4
( s + 10)4( s + 2)
A3 = | = − 16 27
( s + 1)( s + 4)( s + 10) s = −10
f (t ) = (4 27)e −t + (4 9)e − 4t + (−16 27)e −10t u (t )

 
17
Örnek: Ayrık Kökler
8( s + 3)( s + 8) K1 K K
X ( s) = = + 2 + 3
s( s + 2)( s + 4) s s+2 s+4
8( s + 3)( s + 8) 8(0 + 3)(0 + 8)

K1 = = = 24
( s + 2)( s + 4) s=0
(0 + 2)(0 + 4)
8( s + 3)( s + 8) 8( −2 + 3)( −2 + 8)
K2 = = = −12
s( s + 4) s = −2
− 2 ( −2 + 4 )
8( s + 3)( s + 8) 8( −4 + 3)( −4 + 8)
K3 = = = −4
s( s + 2) s =−4
− 4 ( − 4 + 4)
Basit kesirler şeklinde yazılışı
24 12 4
X ( s) = − −
s s+2 s+4
18
2.Durum: kökler komplex sayı
F(s) aşağıda görülen formda ise;

s 2 + Bs + C = ( s + a) 2 + b 2
K1s + K 2 ( s + a) 2 + b 2 = s 2 + 2as + a 2 + b 2
F ( s) =
( As 2 + Bs + C )
2as = Bs → a = B / 2
A1s + A2
F ( s) = + F1 ( s ) a 2 + b 2 = C → b = C − (B / 2) 2
s 2 + Bs + C
A1s + A2
= + F1 ( s ) K1 s + K 2
( s + a) 2 + b 2 F ( s) =
A ( s + a) + bB1 (s + a) 2 + b 2
= 1 + F1 ( s )
( s + a) 2 + b 2
A1 ( s + a) bB1
= + + F1 ( s )
( s + a) 2 + b 2 ( s + a ) 2 + b 2
f (t ) = ( A1e − at cos bt + B1e − at sin bt )u (t ) + f1 (t )
19
s 2 + 4s + 5 = ( s + a) 2 + b 2
2.Durum: kökler komplex sayı Örnek
( s + a) 2 + b 2 = s 2 + 2as + a 2 + b 2
Aşağıda verilen F(s) için f(t)’yi bulunuz
2as = 4s → a = 2
( s + 1) A Bs + C
F (s) = = + 2
s ( s + 4s + 5)
2
s ( s + 4s + 5) a 2 + b2 = 5 → b = 1
1/ 5 1 − s +1
A( s + 4s + 5) + s ( Bs + C ) = s + 1
2 F (s) = +
s 5 [( s + 2) 2 + 1)]
( A + B) s 2 + (4 A + C ) s + 5 A = s + 1 1 / 5 1 s − 1 + (3 − 3)
F (s) = −
s 5 [( s + 2) 2 + 1)]
A = 1 / 5, B = −1 / 5 C = 1/ 5
1 / 5 1 ( s + 2) − 3
1/ 5 1 ( s + 2) 1 −3 F (s) = −
F (s) = − − s 5 [( s + 2) 2 + 1)]
s 5 [( s + 2) 2 + 1)] 5 [( s + 2) 2 + 1)]
f (t ) =  0.2 + 0.2e − 2t [− cos(t ) + 3 sin(t )] u (t ) veya

 
[ ]
f ( t ) = 0.2 + 0.64 e − 2t cos( t − 108o u( t )
20
2. Derece ise
3.Durum: Eşit kökler
C1 C2
F (s) = + + R( s)
F(s) aşağıda görülen formda ise; ( s + α )2 s + α
k1 k2 kn
F (s) = + +L+ + F1 ( s ) C1 = ( s + α ) 2 F ( s ) 
( s + p1 ) (s + p1 ) 2
( s + p1 ) n s =−α
 k kn 
f (t ) =  k1e − pt + k 2te − pt + 3 t 2 e − pt + L + t n −1e − pt u (t )
 2! (n − 1)! 
f1 (t ) = C1te−α t + C2 e−α t = (C1t + C2 )e−α t
+ f1 (t )
veya
Bm B2 B1
+ ⋅ ⋅ ⋅ + +
(s − a) m ( s − a) 2 ( s − a)
1 d m −i  P( s) 
Bi =  m
(m − i )! ds m−i  Q ( s ) /( s − a1 )  S = a1
P (a )
Bm =
[
Q ( s ) /( s − a) m ] S =a
21
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
14.
Ters Laplace
Ters Laplace
2
k k k
F ( s) = 1 + 2 + ... + n
s+ p s+ p s+ p
1 2 n

*
P1 ( s ) k1 k1
F ( s) = = + + ...+
P1 ( s ) k11 k12 k1r P1 ( s )

F ( s) = = + + ... + + ... + (devam)
Q ( s )( s + p ) r s+ p (s + p ) 2
(s + p ) r Q ( s)
1 1 1 1 1 1
3
Residue
a−1
f ( z) = + a0 + a1 ( z − z0 ) + a2 ( z − z0 ) 2 + ...
z − z0
Yukarıda görülen fonksiyonun z = z0 noktasında basit bir kutbu vardır,
böylece
Res ( f ( z ) , z0 ) = lim ( z − z0 ) f ( z )
z → z0
Re s( f ( z ), z0 ) = lim[ a−1 + a0 ( z − z0 ) + a1 ( z − z0 ) 2 + ...]

z → z0
Re s( f ( z ), z0 ) = a−1
4
Rezidü
n.inci mertebe kutupta Rezidü
Eğer f fonksiyonunun z = z0 noktasında n.inci mertebe kutbu varsa,
1 d n−1
Res ( f ( z ) , z0 ) = lim n−1 ( z − z0 ) n f ( z )
( n − 1)! z → z0 dz
5
1 1
L {1} = L {e − at } =
s s+a
1 1
L {t} = L {te −at } =
s2 ( s + a )2
s
L [Cos(ωt )] = [ ]
s+a
s2 + ω2 ( s + a )2 + ω 2
ω ω
L [Sin(ωt )] =
s + ω2
2
[
L e −at Sin (ωt ) = ] ( s + a )2 + ω 2
1
L {e −2 t u (t )} = s+2
s+2 L {e −2t cos 4t} =
( s + 2)2 + 16
− 2 ( t − 3) e−3s
L {e u(t − 3)} =
s+2
6
k1 k2 kn
1.Durum: Ayrık Kökler F (s) = + +L+
s + p1 s + p2 s + pn
ki = ( s + pi ) F ( S ) s = p
i
f (t ) = (k1e − p1t + k2 e − p2t + L + kn e − pnt )u (t )

Örnek
4( s + 2) A1 A2 A3
F ( s) = = + +
( s + 1)( s + 4 )( s + 10) ( s + 1) ( s + 4) ( s + 10)
A1, A2, A3 Heavyside yöntemi ile bulunursa
( s + 1)4( s + 2) ( s + 4)4( s + 2)
A1 = | = 4 27 A2 = | =49
( s + 1)( s + 4)( s + 10) s = −1 ( s + 1)( s + 4)( s + 10) s = −4
( s + 10)4( s + 2)
A3 = | = − 16 27
( s + 1)( s + 4)( s + 10) s = −10
f (t ) = (4 27)e −t + (4 9)e − 4t + (−16 27)e −10t u (t )

 
7
Örnek: Ayrık Kökler
8( s + 3)( s + 8) K1 K K
X ( s) = = + 2 + 3
s( s + 2)( s + 4) s s+2 s+4
8( s + 3)( s + 8) 8(0 + 3)(0 + 8)

K1 = = = 24
( s + 2)( s + 4) s=0
(0 + 2)(0 + 4)
8( s + 3)( s + 8) 8( −2 + 3)( −2 + 8)
K2 = = = −12
s( s + 4) s = −2
− 2 ( −2 + 4 )
8( s + 3)( s + 8) 8( −4 + 3)( −4 + 8)
K3 = = = −4
s( s + 2) s =−4
− 4 ( − 4 + 4)
Basit kesirler şeklinde yazılışı
24 12 4
X ( s) = − −
s s+2 s+4
8
2.Durum: kökler komplex sayı

s 2 + Bs + C = ( s + a) 2 + b 2
K1s + K 2 ( s + a) 2 + b 2 = s 2 + 2as + a 2 + b 2
F ( s) =
( As 2 + Bs + C )
2as = Bs → a = B / 2
A1s + A2
F ( s) = + F1 ( s ) a 2 + b 2 = C → b = C − (B / 2) 2
s 2 + Bs + C
A1s + A2
= + F1 ( s ) K1 s + K 2
( s + a) 2 + b 2 F ( s) =
A ( s + a) + bB1 (s + a) 2 + b 2
= 1 + F1 ( s )
( s + a) 2 + b 2
A1 ( s + a) bB1
= + + F1 ( s )
( s + a) 2 + b 2 ( s + a ) 2 + b 2
f (t ) = ( A1e − at cos bt + B1e − at sin bt )u (t ) + f1 (t )
9
s 2 + 4s + 5 = ( s + a) 2 + b 2
2.Durum: kökler komplex sayı Örnek
( s + a) 2 + b 2 = s 2 + 2as + a 2 + b 2
Aşağıda verilen F(s) için f(t)’yi bulunuz
2as = 4s → a = 2
( s + 1) A Bs + C
F (s) = = + 2
s ( s + 4s + 5)
2
s ( s + 4s + 5) a 2 + b2 = 5 → b = 1
1/ 5 1 − s +1
A( s + 4s + 5) + s ( Bs + C ) = s + 1
2 F (s) = +
s 5 [( s + 2) 2 + 1)]
( A + B) s 2 + (4 A + C ) s + 5 A = s + 1 1 / 5 1 s − 1 + (3 − 3)
F (s) = −
s 5 [( s + 2) 2 + 1)]
A = 1 / 5, B = −1 / 5 C = 1/ 5
1 / 5 1 ( s + 2) − 3
1/ 5 1 ( s + 2) 1 −3 F (s) = −
F (s) = − − s 5 [( s + 2) 2 + 1)]
s 5 [( s + 2) 2 + 1)] 5 [( s + 2) 2 + 1)]
f (t ) =  0.2 + 0.2e − 2t [− cos(t ) + 3 sin(t )] u (t ) veya

 
[ ]
f ( t ) = 0.2 + 0.64 e − 2t cos( t − 108o u( t )
10
2. Derece ise
3.Durum: Eşit kökler
C1 C2
F (s) = + + R( s)
F(s) aşağıda görülen formda ise; ( s + α )2 s + α
k1 k2 kn
F (s) = + +L+ + F1 ( s ) C1 = ( s + α ) 2 F ( s ) 
( s + p1 ) (s + p1 ) 2
( s + p1 ) n s =−α
 k kn 
f (t ) =  k1e − pt + k 2te − pt + 3 t 2 e − pt + L + t n −1e − pt u (t )
 2! (n − 1)! 
f1 (t ) = C1te−α t + C2 e−α t = (C1t + C2 )e−α t
+ f1 (t )
veya
Bm B2 B1
+ ⋅ ⋅ ⋅ + +
(s − a) m ( s − a) 2 ( s − a)
1 d m −i  P( s) 
Bi =  m
(m − i )! ds m−i  Q ( s ) /( s − a1 )  S = a1
P (a )
Bm =
[
Q ( s ) /( s − a) m ] S =a
11
Örnek: Eşit kökler
8( s + 1) K1 K2
Y ( s) = = +
( s + 2) 2 ( s + 2) ( s + 2) 2
8( s + 1)( s + 2) 2
K2 = = 8( s + 1) S = −2 = −8
( s + 2) 2 S = −2
1 d  8( s + 1) 
Bi = K1 = =8
(2 − 1)! ds  ( s + 2) 2 /( s + 2) 2  S = −2
8 8
Y (s) = −
( s + 2) ( s + 2) 2 y (t ) = 8e −2t − 8te −2t
12
Örnekler:
6 6 1 2  2! 
−1 −1 3!  −1 1  −1  1 
F (s) = − + − f (t ) = 3L  3 −L  4 +L   − 2L  
s3 s 4 s s + 1 s  s  s  s + 1
= 3t 2 − t 3 + 1 − 2e −t
s2 1/ 5 6/5 2 3
F (s) = 2 = − + f (t ) = − sin 2t + sin 2 3
( s + 2)( s 2 + 12) s 2 + 2 s 2 + 12 10 5
s2 + 6 2/5 3/5 2 3
F ( s) = − 2 = − − f (t ) = − sin 2t − sin 2 3t
( s + 2)( s 2 + 12) s 2 + 2 s 2 + 12 5 10
13
Örnekler:
Aşağıdaki denkleme ilk ve son değer
teoremini uygulayınız
s +1 A B
F ( s) = = +
( s + 2) ( s + 3) s + 2 s + 3
2
Y (s) =
s ( s + 2) ( s + 4)
s +1 A( s + 3) + B(s + 2 )
=
( s + 2) ( s + 3) ( s + 2) ( s + 3) 2 ( 0) 1
lim t →∞ [ f (t )] = =
(0) (0 + 2) (0 + 4) 4
A + B =1 3 A + 2 B =1
2 (∞ )
lim t →0 [ f (t )] = =0
s +1 −1 2 (∞) (∞ + 2) (∞ + 4)
= +
( s + 2) ( s + 3) s + 2 s + 3
f (t ) = −e −2t + 2e −3t
14
Örnek:
6 s 2 + 50 A Bs + C
Y (s) = = +
( s + 3)( s 2 + 4) s + 3 s2 + 4
6s 2 + 50 = A( s 2 + 4) + ( Bs + C )
A = 8, B = - 2, C = 6
6 s 2 + 50 8 − 2s + 6
Y ( s) = = + 2
( s + 3)( s + 4) s + 3 s + 4
2
−1  1  −1  s  −1  2 
y (t ) = 8L   − 2L  2  + 3L  2 
 s + 3 s + 4 s + 4
−3t
y (t ) = 8e − 2 cos 2t + 3 sin 2t
15
LAPLACE TRANSFORM ELEKTRİK
DEVRE UYGULAMALARI
Direnç ( Rezistör )
V (s)
Z ( s) =
I (s)
Z (s) = R
Direnc :
v(t ) = i (t ) R ⇔ V ( s ) = RI ( s )
16
İlk değer sıfır ise
Bobin ( Endüktör )
di
v (t ) = L ⇔ V ( s ) = L( sI ( s ) − i (0 − ))
dt
V ( s ) = sLI ( s ) − 0
V ( s) V ( s)
I ( s) = ⇔ Z ( s) = = sL
sL I ( s)
İlk değer sıfır değil ise
di
v (t ) = L ⇔ V ( s ) = L( sI ( s ) − i (0 − ))
dt
V ( s ) = sLI ( s ) − Li(0 − )
V ( s ) i (0 − )
I ( s) = +
sL s
17
Kapasitör ( Kondansatör )
dv
i (t ) = C ⇔ I ( s ) = C ( sV ( s) − v (0 − ))
dt
I ( s) = sCV ( s ) − 0
I ( s) V ( s) 1
V ( s) = ⇔ Z ( s) = =
sC I ( s ) sC
dv
i (t ) = C ⇔ I ( s ) = C ( sV ( s) − v (0 − ))
dt
I ( s) = sCV ( s ) − Cv (0 − )
I ( s ) v (0 − )
V ( s) = +
sC s
18
vo(t) voltajını bulunuz. İlk değerler sıfırdır.
1  3 3
=  1 +  I1 − I 2
s  s s
3  3 1 1
0 = − I1 +  s + 5 +  I 2 ⇒ I1 = ( s 2 + 5s + 3) I 2 u (t ) ⇒ 1H ⇒ sL = s
s  s 3 s
1  3 1 1 1 3
3
⇒ = 1 +  ( s 2 + 5s + 3) I 2 − I 2 F⇒ =
3 sC s
s  s3 s
⇒ 3 = ( s 3 + 8s 2 + 18s ) I 2
3
⇒ I2 =
s 3 + 8s 2 + 18s
3 3 2
Vo ( s ) = sI 2 = =
s 2 + 8s + 18 2 ( s + 4) 2 + ( 2 ) 2
3 − 4t
⇒ vo ( t ) = e sin 2t V, t ≥ 0
2
19
Ters Laplace
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
14.
Laplace Transform
Ters Laplace
Laplace Uygulamaları
2
DEVRE UYGULAMALARI
V (s)
Z ( s) =
I (s)
Z (s) = R
Direnc :
v(t ) = i (t ) R ⇔ V ( s ) = RI ( s )
3
di
v (t ) = L ⇔ V ( s ) = L( sI ( s ) − i (0 − ))
dt
V ( s ) = sLI ( s ) − 0
V ( s) V ( s)
I ( s) = ⇔ Z ( s) = = sL
sL I ( s)
di
v (t ) = L ⇔ V ( s ) = L( sI ( s ) − i (0 − ))
dt
V ( s ) = sLI ( s ) − Li(0 − )
V ( s ) i (0 − )
I ( s) = +
sL s
4
dv
i (t ) = C ⇔ I ( s ) = C ( sV ( s) − v (0 − ))
dt
I ( s) = sCV ( s ) − 0
I ( s) V ( s) 1
V ( s) = ⇔ Z ( s) = =
sC I ( s ) sC
dv
i (t ) = C ⇔ I ( s ) = C ( sV ( s) − v (0 − ))
dt
I ( s) = sCV ( s ) − Cv (0 − )
I ( s ) v (0 − )
V ( s) = +
sC s
5
vo(t) voltajını bulunuz. İlk değerler sıfırdır.
1  3 3
=  1 +  I1 − I 2
s  s s
3  3 1 1
0 = − I1 +  s + 5 +  I 2 ⇒ I1 = ( s 2 + 5s + 3) I 2 u (t ) ⇒ 1H ⇒ sL = s
s  s 3 s
1  3 1 1 1 3
3
⇒ = 1 +  ( s 2 + 5s + 3) I 2 − I 2 F⇒ =
3 sC s
s  s3 s
⇒ 3 = ( s 3 + 8s 2 + 18s ) I 2
3
⇒ I2 =
s 3 + 8s 2 + 18s
3 3 2
Vo ( s ) = sI 2 = =
s 2 + 8s + 18 2 ( s + 4) 2 + ( 2 ) 2
3 − 4t
⇒ vo ( t ) = e sin 2t V, t ≥ 0
2
6
vo(t) voltajını bulunuz. vo(0) =5 V.
10/( s + 1) − Vo V V
+ 2 + 0.5 = o + o
10 10 10 / s
1 2V sV 1
⇒ + 2.5 = o + o = Vo ( s + 2)
s +1 10 10 10
10
+ 25 = Vo ( s + 2)
s +1
25s + 35 A B 25s + 35 10
⇒ Vo = = + A = ( s + 1)Vo ( s ) s = −1 = = = 10
( s + 1)( s + 2) s + 1 s + 2 ( s + 2) s = −1 1
10 15
Vo ( s ) = + B = ( s + 2)Vo ( s ) s = −2 =
25s + 35
=
− 15
= 15
s +1 s + 2 ( s + 1) s = −2 −1
⇒ vo (t ) = (10e −t + 15e −2t )u (t ) V
7
kapasitör üzerindeki voltajı bulunuz.
vS(t)=10u(t), vo(0) =5 V, io(0) =-1A.
V1 − 10 / s V1 − 0 i (0) V1 − [v (0) / s ]
+ + + =0
10 / 3 5s s 1 /(0.1s )
 2 3 1
⇒ 0.1 s + 3 + V1 = + + 0.5
 s s s
⇒ ( s 2 + 3s + 2)V1 = 40 + 5s
40 + 5s 35 30
⇒ V1 = = −
( s + 1)( s + 2) s + 1 s + 2
v1 ( t ) = (35e − t − 30e −2t )u(t ) V burada v (0) = 5 V ve i (0) = −1 A
8
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde kapasitör
üzerindeki voltajı süperpozisyon metodu kullanarak
bulunuz. vS(t)=10u(t), vo(0) =5 V, io(0) =-1A.
V1 − 10 / s V1 − 0 V −0
+ −0+ 1 =0
10 / 3 5s 1 /(0.1s )
 2 3
⇒ 0.1 s + 3 + V1 =
 s s
⇒ ( s 2 + 3s + 2)V1 = 30
30 30 30
⇒ V1 = = −
( s + 1)( s + 2) s + 1 s + 2
v1 (t ) = (30e − t − 30e −2t )u (t ) V
9
V2 − 0 V2 − 0 1 V2 − 0
+ − + =0 V3 − 0 V3 − 0 V − 5/s
10 / 3 5s s 1 /(0.1s ) + −0+ 3 =0
10 / 3 5s 1 /(0.1s)
 2 1
⇒ 0.1 s + 3 + V2 =  2
 s s ⇒ 0.1 s + 3 + V3 = 0.5
 s
⇒ ( s 2 + 3s + 2)V2 = 10 ⇒ ( s 2 + 3s + 2)V3 = 5s
⇒ V2 =
10
=
10
−
10 5s −5 10
( s + 1)( s + 2) s + 1 s + 2 ⇒ V3 = = −
( s + 1)( s + 2) s + 1 s + 2
v2 (t ) = (10e − t − 10e −2t )u (t ) V v 3 ( t ) = ( − 5e − t + 1 0 e − 2 t )u ( t ) V
v (t ) = v1 (t ) + v2 (t ) + v3 (t ) = {(30 + 10 − 5)e −t + ( −30 + 10 − 10)e −2t }u(t ) V

= (35e − t − 30e − 2t )u(t ) V
10
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde iS(t)=10u(t)
ve ilk değerler sıfır olduğuna göre,
a.) vo(t) voltajını thevenin teoremi kullanarak bulunuz.
b.) vo(t)’nin ilk ve son değerlerini ilk ve son değer
teoremi kullanarak bulunuz.
I sc = I x = V1 / 2 s
10 (V1 − 2 I x ) − 0 V1 − 0
− + + =0
s 5 2s
100
⇒ V1 =
2s + 3
boylece,
I x = 0,
V 100 /(2 s + 3) 50
 10  50 I sc = 1 = =
Voc = VTH = 5  = 2s 2s s( 2 s + 3)
 s  s
V 50 / s
Z TH = oc = = 2s + 3 125 125 / s 0
I sc 50 /[ s ( 2 s + 3)] v0 (0) = lim sVo ( s) = lim = lim = =0
s →∞ s →∞ s + 4 s →∞ 1 + 4 / s 1
5
Vo = VTH
5 + Z TH
5  50  250 125 125 125
=  = = vo (∞ ) = lim sVo ( s ) = lim = = 31.25 V
s →0 s→ 0 s + 4 4
5 + 2 s + 3  s  s( 2 s + 8) s ( s + 4)
11
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde t=0 6kΩ
t >0 için v(t) voltajını bulunuz. • •
•
+ +
3 12 V _ v(t) 3kΩ
Vc (0 − ) = Vc (0 + ) = 12 = 4V _ 100 µ F
3+6
dvc(t) dv c(t) v (t )
RC + v c(t) = 0 + c =0
dt dt RC
+ 3kΩ 6kΩ
vc(t) i(t) dvc(t)
_ 100 µ F + 5v c (t ) = 0 sVc ( s ) − 4 + 5Vc ( s ) = 0
dt
4
Vc (t ) = V (t ) Vc ( s ) =
s+5
vc (t ) = 4 e −5t u (t )
2. çözüm: 1 104
=
sC s 2000 8/ s 4
V (s) = ( 4 / s) = =
2 +10 / s s+5
10 4 / s + 2000
12
Örnek: Şekilde görülen elektrik devresinde t>0
için i(t) akımını bulunuz. i1(t) = 7 e–6t A, i(0) = 0
v1
+ i = 7 e −6 t 4
di di
+ 3 i − v1 = 0 ⇒ v1 = 4 + 3 i
5 dt dt
di
4 + 3i
dt di 35
+ i = 7 e −6 t ⇒ + 2 i = e −6 t
5 dt 4
35 1 35 1
s I ( s ) − i(0) + 2 I ( s) = ⇒ I (s) = i(0)=0, ise
4 s+6 4 ( s + 2)( s + 6)
1 A B 1 1 1 1
= + where A = = and B = =−
( s + 2) ( s + 6) s + 2 s + 6 s +6 s =−2 4 s + 2 s = −6 4
35 1 35 1 35 −2t 35 −6t
I (s) = − ⇒ i (t ) = e − e A, t ≥ 0
16 s + 2 16 s + 6 16 16
13
Şekilde görülen elektrik devresinde 1 ve
2 akımını bulunuz
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Laplace Uygulamaları
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
15.
Empedans (Z) parametreleri
Admitans (Y) parametreleri
Hybrid (h) parametreleri
Ters hybrid (g) parametreleri
İletim (T, ABCD) parametreleri
Parametrelerin birbirlerine dönüşümleri
İki kapılı devrelerin seri, paralel ve ard arda bağlantıları
İki Kapılı Devreler

2
Bölüm-7 İki Kapılı (Two Port ) Devreler
1-port 2-port 2-port 2-port 1-port
3
İki kapılı devreler ( two-port networks )
Tek kapılı devre İki kapılı devre
Port 2
Port 1
N
Prensip olarak, 1.kapı giriş veya çıkış olabilir, aynı şey 2. kapı için de geçerlidir.
4
Genel olarak ise, 1.kapı giriş, 2.kapı çıkış terminali olarak kullanılır.
Akım beslemeli 2 kapılı devreler
z –parametreleri empedans
parametreleri olarak da adlandırılır.
z11 ve z22 : bağlantı noktası empedansları

z21 ve z12 ise transfer empedansları olarak
adlandırılır.
Eğer z11 = z22 , ise iki kapılı devre simetriktir.
İki kapılı devre lineer ise ve bağımlı kaynak yok ise

transfer empedansları eşit olur (z21 = z12 )ve iki
kapılı devre reciprocal olarak adlandırılır 5
Empedans (Z) parametreleri :
z11 = Açık devre, giriş empedansı
z12 = Açık devre transfer empedansı (1 den 2’ye )
z21 = Açık devre transfer empedansı (2 den 1’e )
z22 = Açık devre, çıkış empedansı

6
Genel Eşdeğer devresi :
T- Eşdeğer devresi ( reciprocal )
7
Örnek: z-parametrelerini bulunuz.
8
Sonlandırılmış iki kapılı devreler:
Vs, Rs ve RL : bilinenler.
Bilinmeyenler: V1, V2, I1, I2, V2/V1 ve I2/I1.
1.Kapıda : -Vs + I1Rs + V1 = 0

2.kapıda : V2 = -I2RL
Yandaki 4 denklem çözülürse,
I1 = 0,38 A
V1 = 25I1 + 20I2
V2 = 5I1 + 10I2 I 2 = −0,055 A
V1 = 8,48V
-10 + 4I1 + V1 =0 1.kapı
V2 = 1,37V 9
V2 = -25I2 2.kapı
Örnek: I1 ve I2 akımlarını bulunuz.
V1 = 40 I1 + 20 I 2
V2 = 30 I1 + 50 I 2
V1 = 100
V2 = −10 I 2
100 = 40 I1 + 20 I 2
− 10 I 2 = 30 I1 + 50 I 2 → I1 = −2 I 2
100 = 40(−2 I 2 ) + 20 I 2
5 10
I2 = − A I1 = A
3 3 10
Y-parametreleri
y11 = Kısa devre giriş admitansı
y12 = Kısa devre transfer admitansı (2 den 1’e)
y21 = Kısa devre transfer admitansı (1 den 2’ye)
y22 = Kısa devre çıkış admitansı 11

Genel Eşdeğer devresi :
π- Eşdeğer devresi ( reciprocal )
12
Örnek: y-parametrelerini bulunuz.
13
I1 = 0.5V1 - 0.2V2
I2 = -0.2V1 + 0.4V2
-10 + 4I1 + V1 =0 1. kapı
V2 = -25I2 2.kapı
14
Hybrid (h) Parametreleri
h11 = Kısa devre giriş empedansı
h12 = Açık devre ters voltaj kazancı
h21 = Kısa devre akım kazancı
h22 = Açık devre çıkış admitansı
15
Hybrid (h) Parametrelerini bulunuz
16
V1 = 16I1 + 3V2
I2 = -2I1 + 0.01V2
-10 + 4I1 + V1 =0 1.kapı
V2 = -25I2 2.kapı
17
Z ve Y parametreleri arasındaki ilişki
18
h ve Z parametreleri arasındaki ilişki
19
İki kapılı devrelerin seri bağlanması
20
İki kapılı devrelerin paralel bağlanması
21
Örnek: V2/Vs oranını bulunuz.
22
23
24
25
İki Kapılı Devreler
İskenderun
Teknik
Üniversitesi

Dönem: 2020– 2021 (Güz)
15.
Final için tekrar
Tekrar
2



Kaynağının iv
karakteristiği
Kısa Devre 4



5
iS = 0 ise
Açık Devre

Kaynağının iv
karakteristiği
6
f g 7
dw dw dq
P= = ⋅ = vi
dt dq dt
• P : watt
• w : joule
• t : saniye
• V : volt
• i : amper

P = iV
P = i2 R
V = iR
P = v2 / R
8
i2
i3

i4
i1

Kapalı Yüzey
9
+
_
k =s
∑v
k =1
k =0

10
• Genel olarak
• Örnek
R2
V = V2 + (V1 − V2 )
R1 + R 2
R2
= 10
R2 R1 + R2
V = V2 + (V1 − V2 )
R1 + R2 = 10
300
200 + 300
= 6V
11
I I
+ +
eş
V R1 R2 R3 ≡ V RT
− −
+ 1 1 1 1
I1 I2 I3 V = + +
I R1 R2 R3 R T R1 R2 R3
−
I V R
V = IRT = I2 = = T I
1  1   1  R2 R2
  +   +  
 R1   R2   R3 
V RT  1/R 3  V RT
I3 = = I = I  I1 = = I
R 3 R3 1/R
 1 + 1/R 2 + 1/R 3
R 1 R1
12
12
va = 25 = 15 V
12 + 8
10
vb = 25 = 10 V
10 + 15
vab = va − vb = 5 V
13
14
vs
is =
Rs

yapılamaz.
vs
iL =
Rs + RL
vs
iL =
Rs + RL
15
Göz Akım Metodu
olabilir
16

bağımsız
→ " #$% $
& ' → ç #$% $
kaynaklar varsa

bağımsız ve
için;
17
MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ
• RL üzerine Maksimum güç transfer edebilmek için Yük direnci ( RL ), yük direncinin gördüğü
Thevenin eşdeğer direncine ( RTh ) eşit olmalıdır.
Yük direnci ( RL ) üzerine düşen maksimum

güç, harcanan topla gücün yarısına eşittir.
2
vTh
pMAX = , RL = RTh
4 RL
2
i RTh
vT = i RTh ⇒ pMAX =
4
veya
i ⋅ vTh  v i 
pMAX = =  OC   SC 
4  2  2 
Akım, voltaj ve gücün RL/RTh değişimine karşı

normalize edilmiş grafikleri 18
19
Örnek: Şekilde verilen elektrik devresinde Millman teoremini kullanarak vL
voltajını ve IL akımını bulunuz.
20
21
Örnek Örnek
Şekilde görülen devrede eşdeğer kapasitansı
100-µF ‘lık kapasitörden geçen akım: ( Ceq ) bulunuz.
i(t) = 50 sin(120 πt) mA.
t =1 ms ve t = 5 ms de kapasitör üzerindeki
voltajı bulunuz
v(0) =0 (kabul edelim).
Cevap
Cevap
v(1ms) = 93.14mV
Ceq = 40µF
v(5ms) = 1.7361V
22
Örnek: Örnek
Şekilde görülen elektrik devresinde tüm Şekilde görülen devrede eşdeğer endüktansı
kapasitörler üzerindeki voltajı bulunuz. ( Leq ) bulunuz.
Cevap
v1 = 30V
v2 = 30V
v3 = 10V Cevap
v4 = 20V Leq = 25mH
23
RL ve RC Devreler
Devre Elemanı Akım Voltaj
R V
I= V = I ⋅R
R
t
dvc 1
ic = C vc = ∫ ic dt
C dt C −∞
t
1 diL
iL = ∫ vL dt vL = L
L L −∞ dt
24
RL-RC Şarj grafikleri
τ = RC
v(t ) = V (1 − e−t /τ ) i(t ) = I e−t /τ
RC Şarj Devresi, Kapasitör Voltaj ve akım grafiği
L
τ=
R
v(t ) = V e−t /τ i(t ) = I (1 − e−t /τ )
RL Şarj Devresi, Endüktör Voltaj ve akım grafiği
25
RL-RC Deşarj grafikleri
τ = RC
v(t ) = V e−t /τ i(t) = I e−t /τ
RC Deşarj Devresi, Kapasitör Voltaj ve akım grafiği
L
τ=
R
v(t ) = V e−t /τ i(t ) = I e−t /τ
RL Deşarj Devresi, Endüktör Voltaj ve akım grafiği
26
Step fonksiyonu bir elektrik devresine uygulandığı

zaman, devrenin çözümü akım veya voltaj olarak
aşağıdaki şekilde olur. f (t ) = f (0)e − t /τ
1. Bobin akımı ani değer değiştiremez
i L ( 0 − ) = i L (0 + )
2. Kapasitör voltajı ani değer değiştiremez
veya
− +
vc ( 0 ) = vc ( 0 )
3. t=0 anında kapasitör kısadevre, bobin açıkdevre
gibi davranır.
4. t→∞ kapasitör açıkdevre, bobin kısadevre gibi

davranır.
f (t ) = f (∞)(1 − e −t /τ )
27
RL ve RC devrelerin Step Fonksiyonu ile uyartılması, Genel Çözüm
Genel olarak, Step fonksiyonu bir elektrik devresine uygulandığı zaman,

devrenin çözümü akım veya voltaj olarak aşağıdaki şekilde olur.
f (t ) = [ f (0) − f ( ∞ )]e − t / τ + f (∞ )
f (t ) = Ae − t / τ + f (∞)
f ( t ) = [ f ( ∞) − f (0)](1 − e − t / τ ) + f (0)
f (t ) = A(1 − e − t /τ ) + f (0)
28
i R + i L + iC = I
L diL (t ) d 2i L ( t )
i L (t ) + + LC =I
R dt 2
dt
d 2i L (t ) 1 di L (t ) i L (t ) I
+ + =
dt 2 RC dt LC LC

st st
iL (t ) = I + A1te + A2 e
29
d 2vc (t ) dvc (t )
2
+ 2α + ω0
2
vc (t ) = f (t )
dt dt
s 2 + 2αs + ωo2 = 0
s1 = −α + α 2 − ω02
s2 = −α − α 2 − ω 02
30

d 2 v (t ) 1 dv(t ) 1
C + + v(t ) = 0 d 2i ( t ) di (t ) 1
dt 2 R dt L L +R + i(t ) = 0
dt 2 dt C

2
1  1  1 2
s1, 2 =− ±   − R  R 1
2 RC  2 RC  LC s1, 2 = − ±   −
2L  2L  LC
s1, 2 = −α ± α 2 − ω02 s1, 2 = −α ± α 2 − ω02
1 1
α= ω0 =
1
α=
R ω0 =
2 RC LC 2L LC
31
1 1
L {1} = L {e − at } =
s s+a
1 1
L {t} = L {te −at } =
s2 ( s + a )2
s
L [Cos(ωt )] = [ ]
s+a
s2 + ω2 ( s + a )2 + ω 2
ω ω
L [Sin(ωt )] =
s + ω2
2
[
L e −at Sin (ωt ) = ] ( s + a )2 + ω 2
1
L {e −2 t u (t )} = s+2
s+2 L {e −2t cos 4t} =
( s + 2)2 + 16
− 2 ( t − 3) e−3s
L {e u(t − 3)} =
s+2
32
k k k
F ( s) = 1 + 2 + ... + n
s+ p s+ p s+ p
1 2 n

*
P1 ( s ) k1 k1
F ( s) = = + + ...+
P1 ( s ) k11 k12 k1r P1 ( s )

F ( s) = = + + ... + + ... + (devam)
Q ( s )( s + p ) r s+ p (s + p ) 2
(s + p ) r Q ( s)
1 1 1 1 1 1
33
DEVRE UYGULAMALARI
V (s)
Z ( s) =
I (s)
Z (s) = R
Direnc :
v(t ) = i (t ) R ⇔ V ( s ) = RI ( s )
34
di
v (t ) = L ⇔ V ( s ) = L( sI ( s ) − i (0 − ))
dt
V ( s ) = sLI ( s ) − 0
V ( s) V ( s)
I ( s) = ⇔ Z ( s) = = sL
sL I ( s)
di
v (t ) = L ⇔ V ( s ) = L( sI ( s ) − i (0 − ))
dt
V ( s ) = sLI ( s ) − Li(0 − )
V ( s ) i (0 − )
I ( s) = +
sL s
35
dv
i (t ) = C ⇔ I ( s ) = C ( sV ( s) − v (0 − ))
dt
I ( s) = sCV ( s ) − 0
I ( s) V ( s) 1
V ( s) = ⇔ Z ( s) = =
sC I ( s ) sC
dv
i (t ) = C ⇔ I ( s ) = C ( sV ( s) − v (0 − ))
dt
I ( s) = sCV ( s ) − Cv (0 − )
I ( s ) v (0 − )
V ( s) = +
sC s
36
Akım beslemeli 2 kapılı devreler
z –parametreleri empedans parametreleri olarak da adlandırılır.
y –parametreleri admitans parametreleri olarak da adlandırılır.
h –parametreleri hibrid parametreleri olarak

da adlandırılır.
37
Örnek: I1 ve I2 akımlarını bulunuz.
V1 = 40 I1 + 20 I 2
V2 = 30 I1 + 50 I 2
V1 = 100
V2 = −10 I 2
100 = 40 I1 + 20 I 2
− 10 I 2 = 30 I1 + 50 I 2 → I1 = −2 I 2
100 = 40(−2 I 2 ) + 20 I 2
5 10
I2 = − A I1 = A
3 3 38
Tekrar

Devre Analizi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Devre Analizi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İskenderun

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

Bağımsız voltaj kaynağı Bağımlı voltaj Bağımsız Bağımlı akım

Otomobillerin iç aydınlatma sistemi,

• Bu kaynakların uçlarındaki voltaj bellidir, Ancak akımı bağlandığı devre belirler .

• Voltaj kaynakları bağımsız veya bağımlı ( kontrollü ) olabilir. Bağımlı kaynakların

Bağımsız Voltaj kontrollü Akım kontrollü 13

VS = 0 ise 6 voltluk Ideal Voltaj

• Bu kaynakların üzerinden geçen akım bellidir, Ancak uçları arasındaki voltajı

• Akım kaynakları bağımsız veya bağımlı ( kontrollü ) olabilir. Bağımlı kaynakların

Bağımsız Voltaj kontrollü Akım kontrollü

3 amperlik Ideal Akım

Aşağıdaki şekilde verilen devrede i2 = 1Amper

Voltage v voltajı, bağımsız 10-V luk

1. Tüm kaynakların voltajları değerleri eşit

• P < 0 güç veriyor (üretiyor),

P25V = − 15Vx = 375 W − 15 3

Açık Devre ( Open Circuit ) R ∞ ve i 0 voltaj

Açık devre elemanı

• Anahtar Açık ( OFF, Open circuit ) R ∞ ve i 0 ,

• Anahtar Kapalı ( ON, Short Circuit ) R 0 ve

Kondüktans ( iletkenlik): Elektriği iletme

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

1. Tüm kaynakların voltajları değerleri eşit

• P < 0 güç veriyor (üretiyor),

P25V = − 15Vx = 375 W − 15 3

Açık Devre ( Open Circuit ) R ∞ ve i 0 voltaj

Açık devre elemanı

• Anahtar Açık ( OFF, Open circuit ) R ∞ ve i 0 ,

• Anahtar Kapalı ( ON, Short Circuit ) R 0 ve

Kondüktans ( iletkenlik): Elektriği iletme

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

• Düğüm (node): İki veya daha fazla devre

• Çevre (closed path, loop):Bir düğümden

• Düğüm sayısı kadar böyle eşitlik vardır

• Genel olarak, kapalı bir yüzeye giren ve çıkan

• Devrenin kolları bu kapalı yüzey içerisinde olabilir;

• k=1,..,s ; s: çevre sayısı

c düğümünde d düğümünde kontrol

− 5 + 4I +1+ 2I + 3Vx = 0, (Vx = 4I )

Sol göz için : 48v = 4i∆ + 3io

48v = 4i∆ + 3(4i∆ ) 48

Kirchoff voltaj kuralından

Ohm Kanunundan, 48 / 8 = 6 amper

Kirchoff akım kuralından

Ohm Kanunundan, 3*4 = 12 volt

Kirchoff voltaj kuralından 8 + 12 Ω üzerindeki voltaj

Devrenin sağ kısmına Kirchoff

80 120 120 480 80

Giren akımlar -, çıkan akımlar + alınırsa;

Kirchhoff gerilim kuralı kullanılırsa

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

Örnek: AB uçlarından görülen RAB ve

Fakülte: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi

2.0 Voltaj ölçen, ölçü aletleri

3.0 Resistance ölçen, ölçü aletleri

4.0 Digital Multimetre

Kullanımı: voltmetre devreye paralel bağlanır.

Özelliği: Çok yüksek iç direnç, İdeal voltmetrenin iç direnci Rin →∞

Kullanımı: Akım ölçülecek devreye seri bağlanır. ( hat kesilmelidir)

Özelliği : İç direnci çok küçüktür, İdeal ampermetrenin iç direnci

Ölçü Aletlerinin Tipleri

VOM ile DMM karşılaştırma