ROLI I RELIEVIT NË JETËN DHE

VEPRIMTARINË E NJERZËVE
Nxënëset: Suela Mollopolci dhe
Agnesa Selimi
Profesori/esha: Leutrim Vitija
Lënda: Gjeografi
Klasa: 10C
Shkolla: Gjimnazi “Hasan Nahi”
 ÇFARË ËSHTË RELIEVI?
Relievi është tërësia e pamjes së formave
të sipërfaqës tokësore.
Relievi përbëhet nga tërësia e të
ngriturave dhe e të ulurave në sipërfaqen e
tokës, pamja e sipërfaqes së tokës me
male, kodra dhe me ultësira e lugina;
paraqitja e zvogëluar e sipërfaqes së tokës
me të ngriturat dhe të ulurat.
Relievi i Kosovës përbëhet prej
vargmaleve, maleve, fushëgropave dhe
luginave (të krijuara me lëvizje tektonike,
forma erozive dhe akumulative) etj.
 01
MALET
Te mirat e maleve shtrihen në shumë aspekte, duke
përfshirë:
Pasuri Natyrore: Male të larta ofrojnë peisazhe të bukura,
mjedis të pastër dhe biodiversitet të pasur. Këto mjedise janë
vlerësuar për biodiversitetin dhe ruajtjen e specieve unike të
faunës dhe florës.
Burime Natyrore: Në malësi, mund të gjenden burime
natyrore si ujërat e burimit, pyjet, dhe tokat bujqësore të
përdorura për kultivimin e pemëve dhe bimëve ushqimore.
Turizmi: Male tërheqin turistë për eksplorimin e peisazheve të
bukura, aktiviteteve natyrore, dhe për njohjen e kulturës së
zonës.
Mjedis për Rekreative: Për shumë njerëz, malësia ofron një
mjedis të përshtatshëm për aktivitete rekreative si ecje në
mal, skijim, ose kamping.
Hapësira e Pastër: Klima e malësisë mund
të jetë më e freskët dhe më e pastër
krahasuar me qytetet, duke ofruar një
pjesëz nga ndotja e ajrit dhe stresi urban.
Identitet Kulturor: Malësia është shpesh e
lidhur me një identitet kulturor të fortë,
duke ruajtur traditat dhe zakonet unike të
popullsisë malore.
Burime Energetike: Në disa vende, malet
përdoren si burime për prodhimin e
energjisë elektrike përmes hidrocentraleve.
Disa nga sfidat dhe të keqijat e jetesës në male mund të përfshijnë:

Kushtet e Vështira të Jetesës: Terreni i vështirë dhe kushtet e motit të rënda mund të
sjellin sfida për bujqit dhe banorët e tjerë të maleve.
Izolimi dhe Aksesi I Kufizuar: Vendndodhja larg qendrave urbane mund të sjellë ndjesinë
e izolimit dhe mund të bëjë që aksesi në shërbime dhe burime të jetë më i vështirë.
Mungesa e Infrastrukturës së Zhvilluar: Disa zona malore mund të kenë infrastrukturë të
pakëndshme, duke përfshirë rrugë të këqija, akses të pamjaftueshëm në shërbimet
shëndetësore dhe arsimore.
Emigrimi i Popullsisë: Për shkak të kushteve të vështira ekonomike dhe sociale, disa
komunitete malore përjetojnë problemet e emigrimit të popullsisë, veçanërisht të rinjve
që shkojnë për të gjetur mundësi më të mira.
Ndikimi i Turizmit në Mjedis: Edhe pse turizmi mund të jetë një burim i mirë për të
ardhurat, mund të ketë ndikim negativ në mjedis përmes rritjes së ndotjes dhe
ndryshimeve të shpejta në infrastrukturën lokale.
Rreziku i Tërmeteve dhe Katastrofave Natyrore: Zonat malore janë të ndjeshme ndaj
tërmeteve dhe katastrofave natyrore të tjera, duke shtuar nivelin e rrezikut për banorët.
Mungesa e Mundësive të Punësimit: Në disa raste, kushtet e vështira mund të sjellin
mungesë të mundësive të punësimit, duke çuar në varfëri dhe në nevojë për migrim të
brendshëm ose ndërkombëtar.
ULTËSIRAT
Ultesirat, ose luginat e lumenjve, kanë shumë te mira dhe përfitime të
shumta për mjedisin dhe shoqërinë:

Tërheqja e Turistëve: Peisazhet e bukura të ulëtirave janë një magnet për

turistët. Aktivitetet si rraftingu, peshkimi, dhe ecje në natyrë janë tërheqëse
për vizitorët.
Burim Ujor dhe Energjetika Hidrore: Ujet e lumenjve janë burime ujore të
rëndësishme dhe ofrojnë potencial të madh për prodhimin e energjisë
hidrore.
Mbajtja e Bimësise dhe Faunës: Ultesirat mund të jenë habitat i pasur për
shumëllojshmërinë e bimësise dhe faunës. Ato ndihmojnë në ruajtjen e
biodiversitetit.
Transporti dhe Akses Më i Lehtë: Lumenjtë dhe ulëtirat kanë qenë rrugë
natyrore të rëndësishme për tregtinë dhe transportin. Ata ofrojnë një mjet të
natyrshëm të komunikimit dhe aksesit në zona të ndryshme.
Zhvillimi i Kulturës dhe Traditave:
Shumë komunitete kanë zhvilluar
kulturën dhe traditat e tyre në lidhje
me ulëtirat, duke përfshirë ngjarje
kulturore dhe festivale që lidhen me
ujin.
Burim Për Ujë Pijshëm dhe Ujitje:
Lumenjtë dhe ulëtirat sigurojnë burime
të rëndësishme për furnizimin me ujë
pijshëm dhe kanë një rol të
rëndësishëm në trajtimin dhe pastrimin
e ujit.
Rekreacion dhe Aktivitete Sportive:
Ulëtirat ofrojnë ambient për shumë
aktivitete sportive dhe rekreacionale si
peshkimi, noti, dhe rraftingu.
Ndërtimi dhe përdorimi i ultesirave (barrierave
ujore) mund të shoqërohet me disa të keqija
dhe sfida, duke përfshirë:

Ndikim në Mjedisin Natyror: Ndryshimet e

imponuara në rrjedhat e lumenjve mund të kenë
ndikim të mëdha në ekosistemet ujore, duke
ndryshuar habitatet natyrore dhe tërheqjen e
specieve të ndryshme.
Ndikimi në Biodiversitetin: Ndërhyrjet në
rrjedhat e lumenjve mund të çojnë në humbjen e
biodiversitetit, duke shkaktuar zhdukjen e disa
specieve të peshkut dhe organizmave të tjerë.
Ndikimi në Mjedisin e Tokës: Ndërtimi i
ultesirave mund të ndikojë në strukturën e tokës
dhe të shkaktojë probleme si erozioni i tokës dhe
degradimi i habitatit tokësor.
Ndikimi Kulturor dhe Shoqëror: Ndërtimi i
ultesirave shpesh shoqërohet me zhvendosje
të komuniteteve dhe shkatërrim të vlerave
kulturore dhe historike.
Ndikimi në Përhapjen e Sëmundjeve dhe
Parazitëve: Stagnimi i ujit nën ndikimin e një
ultesire mund të rrisë rreziqet e sëmundjeve
dhe parazitëve të cilët mund të përhapen nga
uji.
Rreziqet e Tërmeteve dhe Strukturave të
Ndërtuara: Ndërtimi i ultesirave ngrit rreziqe të
veçanta, duke përfshirë mundësinë e dëmtimit
nga tërmetet dhe presionin e ujit në strukturat
e ndërtuara.