A k a d e m i k A r a $ t i r m a l a r Dergisi 2007, S a y i 33, S a y f a l a r 84-99

AMERIKA'YA
OSMANLI GOgLERi VE
DEVLETiN ALDIGI TEDBIRLER

Adem KARA*

GtRi$
Amerika'ya ilk go? edeu Osmanli ve Tiirk uyruklu gft^menlerin Oyktl-
leri yakin tarihe kadar hi? ele alinmamijtir. Prof. Dr. Kemal H. Karpat 1995 yi-
linda koniiyla ilgili yayinladigi makalesinde bu alandaki eksiklige deginerek
konuya dikkat gekmektedir. Yakin tarihe kadar MuslUman TUrklerin ABD'ye ve
dzellikle Latin Amerika Ulkelerine gS? etmeleri hi9bir incelemeye konu olma-
masina kar$ilik Osmanli veya Tilrk uyruklu gayri MUslimlerin Amerika'ya gO?-
led benzer bir ihmale ugramami? ve ayrintili incelemelere konu olmujtur. Gti-
niimOzde Ege Oniversitesi ve Yeditepe Oniversitesinin 9ah$malarmin yaninda
konu Turk basininin gUndemine ara ara gelmektedir'.
Yeni'DUnya'ya gOf edenlerin bUyilk (ogunlugu bir daha geri dOnmeye-
cek ve geleceklerini orada in$a edecekti. tik ku$ak gO^menlerin bir9ogu ba$arih
olacak ve bOylece Batili seyyahlarin "uyu§uk", "tembel", "dUzenbaz" sifatlariy-
la andiklan veya "eli palah, burma biyikli, fesli korkun^ TUrk" olarak res-
mettikleri TUrk insaninin gU9lUklerle nasil ba§ edebilecegini ve sonu belirsiz bir
maceradan nasil ba$anyla siynlabilecegini ispat edecekti.
Bilindi^i Uzere Osmanli devletinin kurulu$undan itibaren izlenebiien bir
iskSn siyaseti mevcut olup, insanlar Szendirme, sUrgUn veya zorunlu olarak
g89lere mamz birakilmakta idiler. Yeni ele ge9irilmi5 bOlgelerdeki nUftis yapi-
sina mUdahale ederek devletin nUfuzunu bdlgede hakim kilabilme amacma yO-
nelik bu 9abalar uzun mQddet devam etmijtir. Ayrica, devletin 9e§itli bolgele-
rinde yajayan kalifiye insanlar ihtiyaca uygun olarak Ozellikle istanbul'a ve di-
ger bolgelere kaydirilmi§tir.
Fakat yenilgilerin ba$lamasi ve ardmdan da ba§Iayan geri 9ekili$ bu se-
fer ters yOnde bir nUfus hareketini dogurmujtur. XVIII ve XIX yUzyilda yaja-
nan siyasi gelijmeler ve bozulan ekonomik ko$ullar pek 90k sonmun da haber-
cisi olmu^tur. Devamli surette daralan cografya i9erisine siki$an insanlar bunun
sonucu olarak tUrlQ problemler i9ine de dUjmUslerdir. Osmanli devletinin, tipki
Avrupa'daki ve ba§ka yerlerdeki devletler gibi, kesilmeksizin devam eden g69-

84
Akademik
Ara^tirmalar
Dergisi
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

lerin 6nUnU alabilmek amaciyla denetimlerini artirmasuia karjin buna engel

olamadigi gSrUlmektedir. Ka9ak g69menlerin bulunarak kent dijma atilmasi
dogniltusunda pek 90k 9abaya kar§m, Balkanlardan ve Anadolu'dan tstanbul'a
gelenlerin sayisi XVI. ve XVII. yUzyilda hi9te azalmamijtir. Osmanli tebaasmm
i9 g69te yajami? oldugu sorun ve engellemeler, ijsizligin nUfusa paralel olarak
hizla artmasi bajka 9areler aranmasma neden olmujtur. Oyle ki bugUn bile ge-
lijmemi? Ulkeler diye nitelendirdigimiz Ulkelerin insanlarinin umutlarmm ve pa-
ralarinin gasp edibnesiyle yapilan ticaret, XX. yUzyilm bajinda Osmanli Devle-
tinin gUneyinde yer alan eyaletlerde etkin olarak gorUlmUjtUr. i§ aramak ama-
ciyla yapilan g59ler yaninda Anadolu'da asayijin bozulmasi ve artan Celali
baskisi gO9lere sebep olmu^tur. Artan gSi; sonucu Istanbul bajta olmak Uzere
diger bUytik kentlerin besin kaynaklari ve i§sizlik konularmda bUyUk soninlarla
karjilajtigi ve bu yUzden bu ge9U kontrol altma alabilmek amaciyla fermanlar
9ikarildigini gOrmekteyiz.
Bu 9ali5mada Osmanli devleti'nin degijik nedenlerle bajlayan bu gO?-
leri aniama ve tedbirler almaya 9ali5masi konu edilmektedif. Bu konuya ilijkin
§imdiye kadar Osmanli Arjivlerine yansimamij belgelerin kullanilacak olmasi
9ali5manin degerini artiran bir 6gedir. Bir ba$ka ayrmti ise, g59lerin sadece
Amerika'ya olduguna dair yaymlanmi? birka9 eserde ki hakim fikrin aksine
Osmanli belgelerine yansiyan boyutuyla asil g69lerin yogun olarak Arjantin ve
Brezilya'ya yapilmi? oldugudur.

OSMANLI DEVLETiNDE YA§ANAN GOCLER VE ALINAN

TEDBIRLER
Osmanli devletinde inceledigimiz konuyla ilgili g69lerin Amerikanm
yam sira, GUney Amerika'daki Arjantin bajta olmak Uzere §ili, Uruguay ve
Brezilya gibi Ulkelere yapildigi gOrUlmektedir. Buralarda dedeleri Osmanli te-
baasi olan bUyUk bir Seferad ve Ermeni toplulugu yasamaktadir. XX. YUzyihn
bajlarmda buralara gd? etmi? atalarmdan kalan ananelerini devam ettiren bu ne-
sil bunlara sahip 9ikma hususunda da olduk9a duyarli 9ali5maktadir.
TUrk toplumunda, 19OO'lU yiUardan beri meydana gelen kitlesel ulus-
otesi g69lerin en Onemli nedeni ekonomik olup, ulus-Otesi TUrk g69menler
Amerika Birle§ik Devletleri ve GUney Amerika'ya para kazanmak, kendinin ve
ailesinin refah dUzeyini yUkseltmek amaciyla gitmijlerdir. Bununia birlikte, her
iki nUfus hareketinde de ge9 eden TUrk ijgUcU, agirlikli olarak kirsal kOkenli ve
vasifsizdir.

Kitlesel ulus-6tesi ntlfus hareketlerinin Ozelliklerinin her dQnem ve her

millet i9in ayri ayri incelenmesi ve buna gOre stratejiler gelijtirilmesi gerekse
de, bunlar bazi genel Ozellikleri a9ismdan birbirleriyle benzerlikler gOsterirler.
TUrk gd9menlere baktigimizda onlarm ABD'ye ayni doneiulerde gelen Avrupali
gO9menlerle aralarmda dil, din, yajam kojullari, sosyal ve kUltUrel Ozellikler
a9isindan ne denli bUyUk farkiar oldugunu gOrmekteyiz. Bundan dolayi, ABD'ye

85
Akademik
Ara$tirmalar
Dergisi
 Amerika'ya Osmanii Gfipleri ve Devletin Aldigi Tedbirler

ilk TUrk gO9UnU hem uluslararasi g69 hareketlerinin 9agda$ 96zUmlemeleriyle,

hem de TUrk g89Une 6zgU birtakim bulgularla incelemek, bu konunun daha iyi
kavranmasmi saglayacaktir. Amerika Birlejik Devletleri'ne ilk TUrk g69U bir i?-
gUcU g59U niteligi ta§imaktadir. Bu nedenle karakteristigin gOz ardi edilmemesi
gerekmektedir^.

ABD'ye ilk MUslUman TUrk ga9U XIX. yUzyilm sonlarmda bajlamij-

tir. Bu egilim Balkan Sava^lari sirasmda doruk noktaya ula$mi$sa da, I. DUnya
Sava^i'nm soniaruia dogru bu sayi olduk9a azalmi$tir. Nihayet, Cumhuriyet'in
kunilmasiyla biriikte giden TUrkler'in bir bOlUmU geri d5nmU$, daha sonra da
ya§anan bUyUk ekonomik buhranin etkisiyle de geri dOnenlerin sayisi fazlala;-
mi$tu-. TUrk gO9menledn en Onemli Ozelliklerinden biri, neredeyse tamammi er-
keklerin olu$turdugu vasifsiz i§9iler olmalari, daha 90k ABD'nin Detroit, Lynri,
Peabody, Salem, New York, Chicago gibi endUstriyel §ehirlerinde bulunmalari
ve ama9larmm biraz para biriktirdikten sonra kesin dOnU§ yapmak olmasidir*.

GO9U hizlandiran nedenlerden biri ikinci me$nitiyetin ilanma kadar

bedel Odeyerek askerlikten muaf tutulan gayri Muslim tebaa i9in ikinci me$ruti-
yet'in ilanindan sonra askerlik hizmetinin zoniniu hale gehnesiydi. 18 §ubat
18S6 gUnU ilan edilen Islahat Fermani, daha Onceleri askere almmayan gayr-i
MUslimlerin askerlik hizmeti yapmalarmi zorunlu kihyor ancak ayni zamanda
bedel-i askeriyeyi Odeyerek muaf olabilmelerine de imkan tamyordu. Bedel 0-
deme gUcUne sahip olanlar muaf olurken, bedel Odeyecek parasi olmayanlar i9in
askere gitmekten ba$ka 9are yoktu^ Dindar olan veya olmadigi halde askere
gitmek istemeyen Yahudi gen9ler i9in tek 9are, diger ya§itlari gibi, gizlice yurt
di$ma ka9makti. Gidilen Ulkelerden biri Amerika'ydi . Ozellikle askerlik hiz-
metini zorunlu hale getiren 113 sayili kanunun kabul edilmesinden hemen sonra
1909 yilmm Agustos ve EylUl aylarinda yogun bir pasaport ba$vunisu gOrUl-
mU$tUr. Pasaport talebinde bulunanlar pasaportlanni kolaylikia elde ediyorlardi.
Bazi Amerikan Konsoloslugu gOrevlileriyle bir takim simsarlar da bu konuda
gayri MUsiimiere yardimci olmaktan geri durmuyorlardi^.

Osmanli Devletinin gO9leri engelleyebilmek i9in yogun 9aba sarf etmi§

oldugunu ar$ivlere yansiyan belgelerden anlamaktayiz. Dahiliye Nezaretinden
1331 §ewal 23 (25.09.1914) tarihli vilayet valisinin beyannamesinde hUkUme-
tin gO9leri engellemek i9in sarf ettigi 9aba a9ik9a gOrUlmektedir'. Pek 90k va-
tanda$in Amerika'ya gO9 edebilmek i9in her tUrlU yolu denedigi belirtilmekte ve
bu arzuyu kullanmak isteyen bazi simsarlarin bu vilayetleri dola§arak insanlan
kandirdigi ifade edilmektedir. Oysa belgeye gOre; g69 edenlerin oralarda yiye-
cek ekmek, yatacak yer bulamadiklarmdan sefil ve peri$an olduklari yine bu se-
faletten hastalamp vefat edenlerin oldugu belirtilmektedir. Bu yUzden hUkUmet,
9ali$anlann nerede olursa olsun ya$amlarmi kazanarak zengin olabilecekleri ha-
tirlatilmaktadir. Memleketimizde hi9 kimse a9liktan telef olmami$ken Avru-
pa'da ve Amerika'da gUnde yUzlerce binlerce nUfus a9liktan Olmekte oidugunun
Amerika'da bulunan sefirin gOnderdigi raporlardan anla$ildigi anlatilmaktadir.
GO9 eden insanlarm ellerindeki ak9elerin yollarda, hanlarda tUkendigi ve geriye

Joumal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

dahi dOnemedikleri belirtilmektedir. Koyleri dolajan bazi simsarlarm, zengin

olma arzusu ifindeki halkin Amerika'ya gSp etmesini tejvik ettikleri tespit
edilmijtir. Ancak kendilerinm boyle bir janslari varken, birfok zorlukla kOyleri
dolajip zahmetle yajamaya 9ali§malannm Uzerinde dU§OnUlmesi gerekmektedir.
Devlet yaptigi incelemelerin sonunda, bu simsarlarin sOylediklerinin yalan ol-
dugunu, cahil ahaliyi kandirarak ellerinden paralanni almaktan bajka hifbir dQ-
jQncelerinin olmadigini ifade etmekteydi. Devletin, gOfU Onlemek istemesinin
bir bajka nedeni ise, Osmanli devletinin jerefli ordusunun gOf etmek isteyen bu
insanlara muhta9 oldugudur. Devlet, askerligin sevilmesi ve bundan ka9ilmama-
smi dilemekte, her ttlrlU derdin devasmi arayip bulacak bir hilkUmetin var oldu-
gunu ifade etmekteydi.
GOrtilecegi gibi hilkilmet g69leri onleyebilmek i9in bir dizi tedbir al-
maya 9ali5makta, g69 eden unsur olarak tespit edilmi? olan gen9lere Ogutler
vermeye 9ah5maktadir. Diger taraftan vilayet valisinin bir ba§ka beyannamesin-
de vatanda§larm Amerika'ya gitmelerini kolaylajtirmak i9in yalan beyanda bu-
lunduklari ve bunlarin Amerika'da magdur olacaklari ilgili memurlara bildiril-
mektedir'.
Halkm bilin9lendirilmesi i9in devlet Ozel 6nem gestermij, genel ntlfus
idaresi sicil kaleminden gOnderilen yazida halkin aldatilmaktan korktugu ve bu
yUzden onlarin ge9e karar vermeden Once ilerisi dUjUnillerek ihtiyath olunmasi,
gUler vilzlU ve giizel sozlO olarak onlara hizmet verilmesi gerekliligi ifade edil-
mijtir'".
Amerika'ya i§9i sevki i9iii kurulmu? olan acenteler saf, temiz yilrekli
ahaliyi kandirmakta, onlari aldatarak kendi menfaatleri i9in her tUrlU hileye baj-
vurmaktadirlar. Bu insanlarm ba§vurduklari yoUar ve cilretlerinin anla§ilmasi
Ozerine halkm, Ozellikle kOylerde yajayan halkin gaflete kapilmamalari bunlarin
yalanlarina inanmamalari tembih edilmektedir. Amerika'ya gidebilmek ipin te-
jebbQslerde bulunanlarin hem saglikli olmalari hem de gidebilecek mali gQce
erijkin olmalari gerektigi belirtilerek bu jartlari tajimayanlarin Amerika'ya ka-
bul edilmedikleri belirtilerek, bunlarin bu seyahat sirasinda dUjtUkleri sefalet ve
mUjktll durumlar kendilerine bildirilmektedir. Bu acentelerin insanlari aldatma-
lari, sahtekSrlik ve dolandiricilik yaptiklarindan haklarinda kanuni i$lem yapila-
cagi belirtilmektedir".

G09 edenlerin dunimlari ve bazi devlet memurlarinin bu konuda gOs-

terdikleri zafiyetler ve gOrevlerini kStuye kullanmalari da belgelere yansimij-
tir'^. Amerika'ya g69men kabulilnde ilk jartlardan birisi sihhatli olmaktir. Fakat
bu ko§ulun belgede gorulecegi Uzere bir takim menfaatler karjiligi suiistimal
edildigi ve saglam raporlar verildigi de gOrUlmektedir. Kendisine her hangi bir
rahatsizligi olmadigina dair rapor verilmi? olan Ohannes Arzumanyan adli jahis
Patras'a geldiginde burada tekrar kontrollerden ge9irildiginde sihhatinin yerinde
olmadigi belirlenerek kabul edilmeyecegi belirtihni§tir.

87
Akademik
Ara;tirmalar
Dergisi
 Amerika'ya Osmanli G<>;;leri ve Devletin AldiQi Tedbirler

Sabiha Sertel, ABD'deki TUrk ijgileri Uzerine yaptigi 9ali§mada g6z-

lemlerini ju §ekilde aktanr:
Turkler Amerika'ya toplu halde gog etmemi^ler. Tek tek, bazen
ug dort ki?i beraber gelmifler. Dagimk yerlere yerle^mi^ler... Ameri-
ka'ya gidip donen Ermeniler, Amerika da herkesin zengin oldugunu
soylemifler. Tekrar Amerika'ya giderken birgoklarini kandirmi^lar,
beraber goturmu^ler. Bazilan da arkada^larindan aldiklari mektupla-
rin etkisiyle gurbetyolunu tutmu^lar...'^
New York'ta yayinlanan ve Sefarad gOfmenlere seslenen La America
gazetesinde yer alan haber ve yorumlara gore Amerika sonsuz imkSnlarui mev-
cut oldugu "dolarlarin memleketi" idi. Sanayi ve ticarette ya§anan geli§me, pat-
lama dUzeyine erijmijti. Vatanda§liga kabul edilmeden askerlik yapilmiyordu.
Ayrica askerlik hizmeti sirasinda devlet maa§ 6dilyordu. Kadinlarm gdf etme-
lerinde rol oynayan etkenler ise degijikti. Amerika'da kadinlar emeklerinin kar-
jiliginda para aldiklan gibi evlendiklerinde drahoma odemek zorunda degiller-
di. Genf kizlar devlet okullarmda egitim gOrebiliyor, toplantilara katilabiliyor
ve siyasi partilere kayit olabiliyorlardi. Bir g69menin dedigi gibi, "Amerika
90k sayida focuk sahibi §arkli bir baba ifin kurtulu? kapisiydi."'''
Osmanli'da 1862'den itibaren Kirim, Kafkaslar ve Balkanlardan mil-
yonlarca MuslUman sigmmacmin Osmanli Imparatorluguna akm etmeleriyle
degijen ekonomik durum kimilerine yararken, kimilerinin de yeni dUzende ijsiz
kalmalarma neden olmujtur'^. Osmanli imparatorlugu'nun XIX. yilzyilda bozu-
lan ekonomisi, tarimsal urilnlere Avrupa'dan gelen talepler ve bunun sonucunda
gefime dayali tarimui yerini nakit karjiligmda Uretilen mahsullere birakmasiyla
yeni metotlan benimseyemeyen Anadolu'daki birfok fiftfinin i§siz kalmasi ve
ABD'de meydana gelen endiistriyel atilunlarla ijgucQ piyasasmm agir ijlerde
^alijacak vasifsiz ijgi arayi§lan, Osmanli'dan buraya dogru fogunlugu tarimla
ugra§an kijilerin vasifsiz ijfi adi altmda gO? etmelerine yol a9mi§tir. Imparator-
lugun son donemlerinde gittik?e kotulejen Osmanli ekonomisi tUm milletler i9in
gSfun en onemli "itici" faktoru olmujtur. Belirtilenlerden ba§ka, Osmanli impa-
ratorluguna Avrupa'dan gelen milliyet9ilik akimlari ve misyonerlerin faaliyetleri
en Snemli u? "9ekici" faktOr olarak karjimiza 9ikmaktadir'*.
G69un hizlanmasina yol a9an Onemli bir neden 19. ytizyilda meyda-
na gelen iki teknolojik yeriilikti. Bunlardan ilki buharli gemilerin yelkenli
gemilerin yerini almasiydi. XIX. YUzyilm ba§larinda buharli geminin icadiyla
hizlanan gemi trafigi ve daha sonra insan tajimaciligmm Avrupa gemi kum-
panyalari i9in olduk9a kazan9li ve 9eki§meli bir sektOr haline gelmesi, go9-
men trafiginin de artmasina neden ohnujtur'^ Boylece yelkenli gemilerle bir
aym uzerinde bir zamanda ulajilan Amerika, buharli gemiletle bir veya en
fazla iki haftada ulajilabilir hale gelmijti. Dahasi yelkenli gemiler ticari kargo
bulduklari zaman hareket ediyor, buharli gemiler ise hareket gUnleri belli dU-
zenli tarifelerle 9ali5iyorlardi. ikinci teknolojik yenilik ise telgrafti. 1866 yi-
lindan itibaren Avrupa haber ajanslari transatlantik telgraf hizmeti sayesinde

88
Journal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

Amerikan ekonomisindeki en son geli?meleri takip edebiliyor ve kamuoyuna

anmda aksettirebiliyorlardi. BUtUn bu nedenlerden 6tUrU 1820 ile 1860 yillari
arasmda be? milyon, 1860 ile kitlesel g69e son veren kota sisteminin kabul
edildigi 1924 yillari arasmda da otuz bir milyon g69men Amerika'ya gelecek-

Yapilan gO9lerde kar?imiza 9ikan bize OzgQ nedenlere bakacak olur-

sak ?unlan ifade etmemiz gerekecektir. Bunlar esas itibariyle iktisadi ve siyasi
idi. Ilk neden Amerika'da vasifsiz i?9ilere Odenen Ucretlerin Ttlrkiye'ye kiyas-
la be? ila on misli ytlksek olmasiydi. Ytlksek Ucretlerle on, on be?, yirmi hatta
yirmi be? yil boyunca Amerika'da 9ali?an ve TUrkiye'de ya?arken ali?tigi mU-
tevazi hayat tarzmi aynen sUrdUren TUrk i?9isinin birka9 bin dolar tasarruf
yapmasi pekSia mUmkUndU. Bir i?9inin yiUar boyunca biriktirdigi tasamiflari
TUrkiye'ye geri dOndUgU zaman rahat bir hayat sUrmesine imkSn verecek bir
servet oiu?turuyordu. Bu nedenle "Amerika'ya gO9 etmek" TUrk gO9menlerine
hi9bir ?ey kaybettirmeyecegi gibi tam aksine 90k ?ey kazandirabilirdi. TUrki-
ye'ye OzgU ikinci neden siyasiydi. Osmanli Devleti'ndeki istibdat rejimi ile
yaygmla?an rU?vet ve adam kayirmacilik en 90k azmliklarm aleyhine i?liyor-
du. II. Me?rutiyet'in ilani ve Osmanli toplumunda ya§ayan degi?ik etnik un-
surlara "Osmanlilik" ruhunu yerle?tirme 9abalari azinliklari Once umutlandir-
mi?sa da bir sUre sonra ayni etnik unsurlarda beliren milHyet9i ve ayrilik9i ha-
reketler bu umutlari sOndUrmU?tU. "Osmanlilik" ruhunu yerle?tirme karari 0
ana kadar bedel Odeyerek askerlikten muaf olan azmliklarm silahaltma alm-
malarina da temel olu?turdu. Askere ahnmak istemeyen gayr-i MUslimler
Amerika'ya ka9maya ba?ladilar. Balkan Sava?lan nedeniyle ilan edilen sefer-
berlik, vergilerin artirihnasi ve gelecegin daha da kOtU ko?ullara gebe obnasi
gibi nedenlerden OtUrU gO9 daha da hizlanacakti".
ABD'ye giden TUrk i?9ilerin tek ama9lan para biriktirmek ve sonrada
anavatana geri dOnmektir; TUrk gO9meni, biriktirdigi parayla kendi memleke-
tinde saygi gOrecegini ve saygmlik kazanacagmi dU?QnmU5tUr. Bu nedenle,
ABD'ye gelen TUrk i?9iler mesleki hiyerar?ide yUkselmek gibi bir kaygi ta?i-
mami?tir. Onlar, mesleki hiyerar?inin en alt kademesinde bulundurularak, Ome-
gin daha Once iki kez grev ya?ami? olan Peabody deri fabrikalarmda oldugu gi-
bi, yerli ve yabanci i?gUcU dengesini korumalari saglanmi?tir.
1900'lerin ba?mda Ahmet Emin Bey (Yalman)'in Peabody'ye yaptigi
ziyaret sirasmda kar?ila?tigi bir Tilrk i?9isi ona burada bulunu? nedenlerini ?u
?ekilde anlatmaktadir:^"
"... Higbirimiz buraya yerle^mek niyetinde degiliz. Maksadimiz
ticaret yoluyla biraz para biriktirmek, memlekete geri donmek, goluk
gocugumuza kari^makttr. Goruyorsunuz ya, aramizda ailece gelen ve
burada oturmayi hatirindan gegiren hig yok... Sirf yerle^meyi dti^Un-
meyelimdiye bu diyarin dilini ogrenmemeye dikkat ediyoruz. Ogre-
nenlere kdtu gozle bakiyor, engel olmaga gali§iyoruz. Ifimiz giiciimiiz.

89
Akademik
Ara;tirmalar
Dergisi
 Amerika'ya Osmanli Gogleri ve Devletin Aldigi Tedbirler

tabakhanelerde i^gilik etmektir Pis, sikintili bir /;... hteklisi Qok degil,
onun ifin bizim UstUmUze dii^Uyorlar, ag kalmiyoruz. "
En kStU ko§ullarda yajayarak ve sadece temel ihtiyaclarini kar§ilayarak
sliren bir hayatin ardindan biriktirebildikleri paralarla gSfmen TUrk i§9ileri hem
anayurttaki ailelerine paralarmin bir kismini gondererek onlarm ge9imlerini sag-
lami? diger taraftan da anayurdun ekonomisine Qnemli bir katkida bulunmuflar-
dir. Omegin Osmanli hilkUmeti, Lilbnan'dan Amerika'ya gSf yasagini, go? eden-
lerin gOnderdikleri paralann bOlge ekonomisindeki Sneminin kavranmasiyla
1896/97'dekaldumi§tir-'.

Tabii ki daha oncede ifade ettigimiz gibi gofler sadece Amerika ile si-
nirli kalmamijtir. Ozellikle gUney Amerika bu noktada one 9Janaktadir. Arjan-
tin'deki Yahudi varligi 250-260 bin civarindadu- ki resmi rakamlara gOre bunla-
rin ytizde 3O'u Seferad Yahudi'sidir. §ili'de ise rakam 2-4 bin civarmda bulun-
maktadir. Buradan hareketle GUney Amerika Ulkelerinde ya?ayan Seferadilerin
yUzde 5O'sinin Arjantin'de bulundugu anla§ilmaktadir"".
1492'de ispanya'dan 9ikanlmalarmm ardmdan kendilerine kucak a9an
tek Ulke olan ve yUzyillarca egemenligi altinda huzur i9inde ya§adiklari Osman-
li'ya bUyUk minnet duyan Seferadiler, sava§ jartlari, yoksulluk ve Nazi tehdidi
yUzUnden g09 etmek zorunda kalmi§lardir. Tercihin GUney Amerika olmasinin
sebebi ise bu Ulkelerde Ispanyolca konu§ulmasi ve ekonomik imkanlar §eklinde
ifade edilmektedir. ispanya kokenli Seferadiler g69ten 6nce de zaten bu dili ko-
nujuyordu.
§ili'de yajayan Seferadilerden Metin Mizrahi, "Ikinci DUnya Sava?i
yillarinda bolgenin sUper gUcU Arjantin oldugunu ve bUtUn dUnyayi besleyecek
bir tarimsal kapasiteye sahip oldugunu belirterek kendileri i9in bu topraklarin
90k cazip bir gO9 alani oldugunu ifade etmi§tir^^ Bu cevap GUney Amerika ter-
cihinin altinda yatan ger9ege dikkat 9ekmektedir. Nazi korkusunun mejrutiyet
dSneminde yapilan g69lerden 90k 4O'li yillarda yapilan ge9lerde etkisi jUphesiz
bUyUk olacaktir. Bulgaristan smirina dayanan Alman Ordusu'nun, Istanbul'u da
i§gal ederek bUtUn Yahudileri yok edecegi haberlerinin g69leri hizlandirdigi da
bUyUk bir ger9eklik payina sahiptir.
Arjantin'de ya§ayanlar zaman i9inde TUrk vatandajligi haklarini kay-
betmijtir. Bu yUzden yeni nesil 9ogunlukla Arjantin vatanda§i olarak karjiiniza
9ikmaktadir. Buna ragmen kokenlerinden kopamayanlar tekrar TUrk vatandajli-
gma ge9ebilmenin yollarini arajtirmaktadirlar. TUrkiye ile GUney Amerika ara-
sindaki ilijkilerin 90k zayif olmasi bir9oguna, baba ve dedelerinin dili olan
TUrk9eyi de unutturmujtur. Birinci ve ikinci nesilden hayatta olanlar halen
TUrk9e konujsa da orada doganlar i9in TUrk9e artik sadece nostaljik bir tattIr^^
Bu ge9 dalgasi g69 edenlerle kalmamijtir. Arjantin'e g89 eden
Seferadiler,' zaman i9inde yakmlanni yanlanna tajimijlardir. Arjantin'de
Seferadileri bir araya getiren dOrt onemli unsur vardir. Bunlar Sinagoglar, Ya-

90
Journal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

hudi kolejieri, sosyal kulUpler ve Yahudi mezarhklandir. Sosyal faaliyetler de

yine mahallelerde ger9ekle5mektedir. Arjantin'e Seferadi g69leri 1890'lardan
itibaren bajlayarak, yUzyilin ba^uida hiz kazanmijtir. tzmir'in g69 vermeye ba?-
lamasi ise 1903-04 yillarina rastlamaktadir. Arjantin'de U9 farkli Seferad gnibu
bulunmaktadir. Bunlar, Halep-§am kSkenliler, Fas kOkenliler, Balkan kOkenliler
ve TUrkiye kOkenliler (Selanik-Istanbul-Anadolu illeri-tzmir ve Adalar). TUrki-
ye ve Balkan kOkenliler, GUney Amerika'ya Osmanli pasaportu ve nUfus kagit-
lari ile gelenler^'.
Arjantin, bUnyesindeki dinlerin kaydini tutma konusunda hassas davra-
nan, kayitli dini cemaatlere sosyal haklar taniyan ve etkinlik dUzenleme izni ve-
ren bir Ulkedir. Dinler Kayit Merkezi DirektorlUgUnU yUrUten Dr. Jose Camilo
Cardoso, Seferadi gO9lerinin ba5langi9 tarihi olarak 1860 tarihini vermektedir.
Ilk gelenlerin sayilari hakkinda net bilgiler olmasa da, Seferadi cemaati agu"likli
olarak bajkent Buenos Aires'te yajamakta ve 9ogunlugu ticaret yapmaktadir.
Tekstil, dokuma, otelcilik ve Kojer restoran zincirleri, ypgunla?tiklari i? alanla-

SONUC
ABD'ye ilk TUrk g69U konusunda bir sonuca varmaktan 90k ba§langi9
niteligi tajunayi ama9layan bu 9ali$madan da gOrUlecegi gibi, meydana gelen
TUrk nUfiis hareketi diger bUtUn tarihsel ve kitlesel nUfiis hareketleriyle benzer-
likler gOstermesine ragmen TUrk gO9menler, ayni dOnemlerde ABD'ye gelerek
9ogunlugunun amaci yeni bir yajam kurmak olan Avrupali g69menlerden ol-
duk9a bUyUk farkliliklar gostennektedir. Ara§tinna'da Osmanli ve ABD ar§ivle-
rinde bulunan el9ilik yazijmalari, Amerika Birlejik Devletleri'nin NUfiis Sayuni
kayitlari. Harvard Universitesinin Houghton KUtUphanesi'nde ash ve BiUcent
Oniversitesi KUtUphanesi'nde de bir kopyasi bulunan, bir zamanlar TUrkiye'de
geni? bir faaliyet sahasma sahip olan Amerikan Board misyonerlerine ait belge-
ler, §u anda intemet Uzerinden de ula§ilabilecek olan TUrkler'in ABD'ye gittikle-
ri gemilerin yolcu kayitlari, Amerika'da TUrkler'in bulundugu jehirlerin bagli
olduklari il9elerdeki mahkeme kayitlari, mezarlik kayitlari gibi pek 90k arjiv
belgesi arajtirilmayi beklemektedir. TUrkler'in ABD'ye yerle§mek, burada bu-
lunan toplumun bir par9asi olmak gibi ama9lari olmadigmdan ve bUyUk bir 90-
gunlugunun anayurda kesin dOnU? yapmasindan dolayi ABD'ye ilk TUrk gO9U
gUnUmUze kadar pek az sayida 9ali$maya konu olmujtur.
(j^alijmamizda yapilan g09lerin sebepleri ve alinan tedbirler ifade edil-
meye 9ali5ilmi5tir. G09lerin sosyolojik nedenlerinin ara$tirilarak ortaya konmasi
ve jimdiye kadar kullanilmami? Osmanli Ar§iv vesikalannin degerlendirilmesi
konuyu daha da ^nlajilir kilacaktir.

91
Akademik
Ara$tirmalar
Dergisi
 Amerika'ya Osmanli Go^leri ve Devletin Aldigi Tedbirler

' Yard. D09. Dr., A.i.B.U. Egitim Fakultesi Ogretim Oyesi.

' Ege Universitesi'nde gOrevli KiiltOrel Arajtirmalar uzmani Sedat l59i'nin Case
Western Reserve Universitesi Ogretim Uyesi Prof. Dr. John J. Grabovvski ve Yeditepe
Universitesi ile birlikte ba^lattigi "Amerika'daki tlk TOrk G09menler - ABD'ye TUrk GO-
9u: 1860-1921" araftirma projesi. Bu konuda basmda bir9ok haber ve sOyleji 9ikmi?tir.
Temsili mahiyette $unlar zikredilebilir: Ayda Kayar, "ABD'deki ilk TUrkler araniyor",
Hurriyet, 28 Mayis 2002; Bulent GOnal, "Amerikali Elaziglilar akrabalarini ariyor!",
Sabah, 31 Mayis 2002; Bulent GUnal, "Amerikali Sam'in vasiyeti: KOllerimi Harput'a
gomun", Sabah, 1 Haziran 2002; BUlent Gunal, "Harputlular alcrabalanna kavujuyor",
Sabah, 2 Haziran 2002; Esin Dalay, "Amerika'da biyikli TUrkler", Star, 29 Haziran
2002/ Ismail Saymaz, "Bir Amerikan rQyasi", Radikal, 7 Temmuz 2002; §Ukran Pakkan,
"Amerika'nin ilk 'Turkleri'", Milliyet, 29 Aralik 2002; Cihat Mat, "ABD'ye g69 eden
TUrkler araniyor", Sabah, 5 Ocak 2003; "ABD'ye G69en ilk TUrklerin Hikayesi", 1 Ey-
lUl 2003, www.ntvmsnbc.com.
^ Osmanlilann ele ge9irmi5 olduklan bOlgeleri Tilrklejtirmek ve Islamlajtirmak
ile ilgili iskan ve sUrgUn gibi degi?ik yOntemler uyguladigi bilinmektedir. "istimalet" adi
verilen bu uzlajtinci politikaya gOre, bOlge halkinm gOnlU kazanilmi;, adalet ve hojgO-
rUye dayanan yOnetimin bir par9asi olarak bu halklara din ve vicdan hUrriyeti taninmij-
tir. Yine ayni politikaya uygun olarak yerel halka kar§i jefkatli bir Uslup kullanilmi;, as-
la baskici ve zorlayici bir politika izlenmemijtir. Osmanli'nin bfilgedeki farkli etnik k6-
kene ve dine sahip olan halklara gOsterdigi hojgOrU ve adalet, bu milletler tarafindan da
ifade edilen bir ger9ektir. 12 §ubat 1867 tarihii bir metinde, Bulgarlann 500 yillik Os-
manli idaresi bojiinca ne kadar huzurlu ve gUvenli bir hayat ya^adiklari, benzer bir or-
tami donemin diger milletlerinin idaresinde bulmalarinin mUmkUn olmadigi §Oyle ifade
edilmektedir: Bulgar Milleti kullavi be^ yiiz senedert beri Osmanli idaresi altinda mesut
olarak ya^amaktadirlar. Bu siire zarfinda mal, can ve dinleri fesatfilarin ve kotUliikpe-
^inde olan ki^ilerin tecaviizUnden muhafaza edilmipir. Halbuki diger memleketlerde ya-
^ayan giigsiiz ve fakirler, zenginlerin saldirilarina ve zulmune maruz kaldiklari gibi
kendilerine her tUrlil haksiz muamele de reva gdriilmii§tUr. Zira Osmanli idaresi altinda
ya^ayan kuwetliler tarafindan gUgsuzlere higbir fekilde eziyet edilmemif, giifliiler ve
zayiflar devletin bahfetligi adalet ve hakkaniyetten aym nisbette faydalanmi§lardir.
Osmanh idaresindeki Hiristiyanlar arasmda din ve mezhepfarki gozetilmeyerek hepsine
e^it muamele edilmiftir. (Bajbakanlik Arjivi, Bulgaristan tdare Katalogu, nr. 89)
' I51I Acehan, ''Eski DOnya'dan Yeni DUnya'ya", Do§u-Bati, yil.8, sy.32,Ankara
2005, s. 221.
" Acehan, "Eski DUnya'dan Yeni DUnya'ya: Anadolu'dan ABD'ye ilk MUslU-
man TUrk G09U Uzerine", Dogu-Bati, yil.8, sy.32, s. 223.
^ Ancak ikinci Mejrutiyet'in ilanindan sonra 7 Agustos 1909 tarihinde kabul edi-
len ve 11 Agustos 1909 tarihinde Takvim-i Vekayi'de yaymlanan bedel-i askeriyeyi lag-
veden ve tUm gayr-i MUslim tebaa i9in askerlik hizmetini zorunlu kilan 113 sayili "Ahz-i
asker Layiha-i Kanuniyesi Kanuniyeti Iktisab Edinceye Kadar Mer'i Olmak Uzere Ana-
sir-i Gayr-i MUslime'nin Kur'alari Hakkindaki 27 Safer 1304 Tarihii Ahz-i Asker Kanu-
nu'nun Mevadd-i MUteallikesini Muadll Kanun" karjismda askerlik hizmetini yapmak
istemeyen Yahudi gen9ler 9aresiz durumdaydilar.

92
Journal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

' Gayr-i MUslimlerin askerlikleri ile ilgili olarak bk. Uflik GUlsoy, Osmanli
Gayr-i Muslimlerinin Askerlik Seruveni, istanbul 2000; Sinan Kuneralp, "ikinci Mejru-
tiyet DOneminde Gayr-i MUslimlerin Askerlik Meselesi (1908-1912)", Toplumsal Tarih,
istanbul 1999, sy. 72, s. 11-15.
' Uflik GUlsoy, Osmanh Gayr-i Muslimlerinin Askerlik Seriiveni, s. 146-147.
»BOA, DH. SN. THR. 1331. L. 23 (25.09.1914) 45/28.
' BOA, DH. §UM. MTK 1332.L.25 (16.09.1914 Qarjamba) 47/16. Bab-i ali
Dahiliye Nezareti 427 umum.
Amerika memalikine duhullerini teshil fikriyle kabullerini taleb eden bazi
ecanibin beyanat-i kazibede bulunmak hususundaki temayUllerinden dolayi Amerika
muhaeeret kanunun tatbikinde tesadUf olunan mUjkilatdan bahs ile Amerika'ya gitmek
niyetinde bulunan tebaa-i Osmaniyyenin muhaeeret hakkindaki Amerika kanunlarinin
ahkam ve jerait-i mevcudesinden ve anlara adem-i riayetden dolayi Amerika
memilikinde ta'kibat-i adliyeye dU9ar olmakdan ma'ada oradan ihrac olunmak tehlike-
sine dahi ma'ruz kalacaklarindan haberdar edilebilmeleri zimninda memurin
mUtS'allakasmin nazar-i dikkatlerinin celbi Amerika sefaretinin takririne atfen Hariciye
Nezareti eelilesinden alman tezkirede izbSr buyurulmu? ve takrir-i mezkurun bir sureti
leffen tisySr ve keyfi>7et-i vilayet ve elviyye-i mUstaJcilleye ta'mimen ij'ar kilinmi?
olmagla oracada ber vech-i muharrer icabinm icra buyurulmasi babinda. Sene 27 rama-
zan 1332 (19 Agustos 1914) ve sene 6 agustos 1330 (19 Agustos 1914). Dahiliye nazin
namina mUstejar Mustafa, Emniyet-i umumiye mUdUriyeti
'° BOA, DH. §UM. MTK, Te?rin-i Evvel 1326, DosyaNumarasi: 1889
" BOA, DH. §UM. MTK, 18 Muharrem 328 (30 Ocak 1910)
18 Muharrem 328 (30 Ocak 1910) ve 17 Kanun-i Sani 325 tarih ve 546 umum
numarali Dahiliye Muhaberat-i Umumiye tezkiresi suretidir.
Amerika'ya amele sevki i9in tejekkUl etmi? olan acentalar sade-dildn ahaliyi tejvik ve
igfal ederek maksad ve menfaatlerini temin i9in istimal-i hileye de cUret etdikleri anla-
jilmasina binaen ahalinin bilhassa koylUlerin bu gibi igaiata kapilmamalari ve Ameri-
ka'ya hicret etmek arzusunda olup da istitaat-i bedeniye ve maliyeye mSlik olmayanlarm
Amerika hUkUmetince kabul edilmemekde ve kendilerinin de esna-yi seyr U seyahatda
tesadUf etdikleri mUjkilat ve mevaniden dolayi sefalet ve zarurete dU9ar olmakda bulun-
duklari kendilerine bildirilmek Uzere husUsat-i mesrUdeden bahisle vasSyS-yi mUnasibeyi
havi hUkUmet-i mahalliye tarafindan beyannameler tanzim ve kura ve kasabStin mevSki'i
mUnSsibesine talik ve lede'1-icab §ifahen o yolda telkinat ve tefhimat icra olundugu tak-
dirde ahali bu gibi acentalarin igfalatindan ihtiraz ile tejebbUsat-i vakialari bir dereceye
kadar akim kalacagi tabii maa ma fih sahtekarlik ve dolandmcilik gibi hilaf-i kanun ah-
val ve harekata ictisar edenler hakkinda usulU dairesinde takibSt-i kanuniye icrasi muk-
tezi bulundugu §ura-yi Devlet MUlkiye Dairesl karariyla ba-tezkire-i samiye cevaben
emir ve izbar ve keyfiyet icab eden vilayat ve elviye-i gayri mUlhakaya teblig ve i?'ar ki-
lindigindan oraca da bu vechile muamele ifasi beyan olunur.
'- BOA, DH. §UM. MTK, 9 Haziran 911, No: 173.
Patras §ehbender vekaletinden 9 Haziran 911 tarih ve 173 numara ile Atina Sefaret-i
Seniyyesi'ne varid olan tahriratin suretidir:
Tebea-i Devlet-i Aliyye'den Ohannes Arzumanyan Amerika'ya gitmek Uzere Ostro-
Americana nam seyr-i sefain §irketi'nin Dersaadet Acentasi bulunan Tnes. H.
Curmusi'den 3613 numarali bir bilet alarak Patras'a gelmi? ve ale'1-usul mezkur bilet

93
Akademik
Ara§tirmalar
Dergisi
 Amerika'ya Osmanli GO^Ieri ve Devletin Aldi^i Tedbirler

tebdil olunarak yerine digeri verilip Amerika'ya gitmesi icab ediyorsa da bura aeentasi
merkumun ahval-i sihhiyesinin yolunda olmadigindan dolayi kabul edilmeyecegini ba-
hane ile merkumu gitmekten men etmijtir. Halbuki kumpanyanin Dersaadet acentasi ta-
bibi bulunan Doktor Nikola Fokulatos tarafindan merkumun yedine ahval-i sihhiyesinin
mUsait ve her tUrlU ilel ve emrazdan salim bulunduguna dair bir sertifika vedldigi halde
buraca mU?kilat ikai gayn kabil-i tefsir bulundugundan taraf-i 9akeriden merkumun bilet
esmaninin iadesi zimninda kumpanyaya vuku bulan tejebbUsU dahi akim kalmijdir. He-
men her gUn yUzlerce bi9aregaiiin buralarda a9 ve bi ila9 sUrUnmesi ne oldugu ve ne gibi
maksadia tejekkUl etdigi bilinmeyen bu gibi kumpanyalarin icraSt-i ahyalkarflnelerinden
olup ba-husus vilSyat-i Osmaniyenin hemen her kOjesine birer muzir mikrop gibi soku-
larak vUcud-i millet Uzerinde tevsi-i muhaceretle temin-i menfaat ve icra-yi tahribat ey-
leyen bu gibi kumpanya ve ejhas hakkinda tedabir-i lSzimenin ittihaziyla men-i mazarrat
ve muhaceretin temini lizim gelecegi ve aksi halde vatanin en gen9 ve faal kismi §u
vechile tedricen elden 9ikacagi gibi hizmet-i mukaddese-i askeriyeden firar eden bir 90k
kesanin dahi bu gibi muhaeeret acentalarinm tesvilatina kapilarak firar eyledikleri neti-
ce-i tahkikat-i 9akeriden olup iki yUz Franktan dOrt yUz Franga kadar olan bilet esmanini
tedarikden aciz kalan bir 90k evlad-i vatand yegane melcei olan evini dahi yok bahasina
satarak bu acentalarin menfaat-i hasiselerine kurban olmaktadirlar. Tedkikat-i 9akeriye
nazaran yalniz Patras'dan her hafta vasati olarak d6rt yUz Osmanli Amerika'ya hicret
etmekde ve bunlarin nisfindan fazlasini da esnan erbabini tejkil etmektedir. Men-i mu-
haeeret hakkinda telakki olunan evamir-i mUteaddide Uzerine esnan erbabini ikSz ve
nasayih-i lazimede bulunmak Uzere vuku bulan tejebbUsatimiza dahi kumpanyaca mU-
manaat edilerek katiyen bizim ile ihtilata meydan verdirmemektedir. Bidayet-i
Mejrutiyetden beri milyonlar elde ettikleri kesb-i kat'iyyet eden bu gibi kumpanya veya
ejhasm katiyen men'i menafi-i vataniye icabindan olmakla ol babda.
" Sabiha Sertel, Roman Gibi, istanbul. 1987
'^ Marc D. Angel, La America, The Jewish Publication Society of America,
Philadelpia 1982, s. 12-13.
Daha aynntili bilgi i9in bkz. Kemal H. Karpat, "The Ottoman Emigration to
America", International Journal of Middle East Studies, sy.2. 1985, Amerikan Board
misyonerlerinin Protestan mezhebini yaymak dijindaki en finemli fonksiyonu Amerikan
ideolojisini empoze etmek olmu^tur. Misyonerlerin bu Ozelligi Uzerinde fazla durulmasa
da aslinda bu, onlarin 90k Onemli bir yanidir. 1898 ispanya-Amerika savajiyla temelled
atilan Amerikan emperyalizmi ve kendinden a^agi "irk"Ian egitme, onlara demokrasi,
OzgUrlUk, ejitlik gOtUrme gSrevinin "Tanri tarafindan" Amerikalilara verilmi? olmasi
(manifest destiny) misyonerlerin de bu dogrultuda bir egitim vermelerine neden olmu§-
tur. Bundan dolayi, misyonerler tarafindan egitilerek 1830'larm ortalanndan ba§Iayarak
ABD'ye giden ilk Ermenilerin burada kendi soyda$lariyla yeni bir ya^am kurma ve egi-
tim ama9li gittigi s6ylenebilir.
GUlnihal Bozkurt, Gayrimuslim Osmanh Vatanda^larinin Hukuki Durumu,
Ankara 1996.
Robert Mirak, Toru Between Teo Lands: Armenians in America 1890 to
World War I, Cambridge: Harvard University Pres, 1983, 37-39.
'^ Rifat N. Bali, Anadolu 'dan Yeni Dunya 'ya Amerika 'ya tlk Gog Eden TUrkle-
rin Ya^am Oykiileri, istanbul 2004,s.24.
" Rifat N. Bali, Anadolu 'dan Yeni Dunya 'ya, s.25.

94
Joumal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

^° Ahmet Emin Yalman, "Amerika'daki GOfmen Turkler", Toplumsal Tarih.

Cev: Naki Konyali, 1st. 2001, s.26-30.
^' Karpat, "The Ottoman Emigration", international Journal of Middle East
Studies, sy. 2, 1985.
^^ Zafer OZCAN, "GOney Amerika'daki Kayip Osmanlilar", Aksiyon Dergisi,
26.06.2006, S.41.
^' OZCAN, "GUney Amerika'daki Kayip Osmanlilar", Aksiyon Dergisi,
26.06.2006, s.41-42.
^^ OZCAN, "GOney Amerika'daki Kayip Osmanlilar", Aksiyon Dergisi,
26.06.2006, S.42.
^' OZCAN, "GUney Amerika'daki Kayip Osmanlilar", Aksiyon Dergisi,
26.06.2006,s.43.
^' OZCAN, "GOney Amerika'daki. Kayip Osmanlilar", Aksiyon Dergisi,
26.06.2006, S.46.

OZET
AMERIKA'YA OSMANLI GOCLERI VE DEVLETIN ALDiCI
TEDBIRLER

On -dokuzuncu yiizyil sonlarindan itibaren ABD, Arjantin ve Brezilya 'ya

gog etmeye ba^layan Turkler, genellikle kendi igine kapantk bir hayat ya^ami?-
tir. Ama flan, en kisa zamanda para kazantpyurda donmektir. Qokazt, diger
milletlere mensup ki^ilerle evlenmif ve ABD 'ye yerle^mi^tir.
Bu makalede Latin Amerika 'ya yapilan goglerin nedenleri, Osmanli
devletinin karfi karfiya kalmi? oldugu bu durum karfisinda almif oldugu ted-
birler iftenmeye galifilmiftir. Bu konuda fazla bir galifma olmamasihin yanin-
da Osmanli devletine ait belgeler ilk kez kullanilmaktadir.
Anahtar SdzcQkter: Uluslar arasi gog, Amerika Birlefik Devletlerinde
Turkler, Arjantin, Brezilya, Giiney Amerika.

95
Akademik
Ara^tirmalar
Dergisi
 Amerika'y3 Osmanli GOpleri ve Devletin Aldigi Tedbirler

ABSTRACT
The Ottoman Migrations to America and the Measures Taken by the
Ottoman State

The Turks who emigrated to the United States, Argentina and Brazil
fl-om the late nineteenth century have generally lived as a closed society. Their
primary aim was to earn a living and return as soon as possible. Thereflare,
very few of them married women from other nations or settled down perma-
nently. This article deals with the reasons for this migration to Latin America
and the measures taken by the Ottoman state faced with this situation. Very few
studies have been carried out on this matter, and this is the first time that Ot-
toman state documents have been used.

Keywords: Emigration, Turkish immigrants in the United States, Argen-

tina, Brazil, Southern America.

96
Journal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

j.l^S ..-I (TSJ. •ill./'' tf»_ic.i.^

i j y . ^ jruiir-<,if>- •

... JC , i. J jr. .j.

',,; 'ji_»i ijVi-i o'i-/

97
Akademik
Ara$tirmalar
Oergisi
 Amerika'ya Osmanli GCgieri ve Oevletin Aldigi Tedbirler

,', 'i / ; ^

OV ,z .W U»1J
1- J \ r r r OLi-j rv L-

98
Journal
of Academic
Studies
Adem Kara Yil: 9, Sayi: 33 Mayis - Temmuz 2007

99
Akademik
Ara;tirmalar
Dergisi