Deigmatika Dokimia

Απαντήσεις Λογοτεχνίας 1ου Δειγµατικού Φροντιστηρίου Θεοχαρίδη
1. 1. Οδυσσέας Ελύτης – Το άξιονεστί – Μεσοπολεµικήλογοτεχνία

2.Βελεστινλής – Θούριος – ΝεοελληνικόςΔιαφωτισµός
3. ΚωνσταντίνοςΘεοτόκης – Η τιµή και τ χρήµα – Ηθογραφία
4. ΝτάντεΑλιγκ. – Θεία κωµωδία… - Ωδή
5.ΓιάννηςΡίτσος – Η σονάτα τουσεληνόφωτος – στοιχεία θεατρικούέργου
6.Κυριάκος Χαραλάµπη – Αµµόχωστος Βασιλεύουσα – Μοντερνισµός
2. α. Περιγραφή
β. Γ’ πρόσωπο, ιστορικό
γ.Ετεροδιηγητική
δ.Εξωτερική
ε.ενδοδοηγητικός
3. α. Λ
β. Σ
γ. Λ
δ. Σ
4. α. i) Πικρολέµονα
iv) Κλειστές πόρτες
β. Ιστορικόγεγονός: εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας Κυπρίων 1955 – 1959

Πικρολέµονα: τύπος αφηγητή = οµοδιηγητικός
Κλειστές πόρτες: τύπος αφηγητή = ετεροδιηγητικός
Ασυµµετρία δυο οπτικών = της αποικιοκρατικής + της αντι – αποικιοκρατικής
5. Α) Γραµµατικά πρόσωπα της αφηγηµατικής γλώσσας:

· το εγώ του αφηγητή
· το εσύ του αποδέκτη
· το πρόσωπο για το οποίο γίνεται λόγος
Β) «Δοµικά στοιχεία» του αφηγηµατικού κόσµου:
· Ιστορία
· Πλοκή
· επεισόδια (της «δράσης»)
· µοτίβα που χαρακτηρίζουν το ποιόν και τη δράση των ηρώων
6. Σωστή απάντηση: α
copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

Ήβη Γεωργίου
Χρυσοβαλάντω Βιολάρη
Φωτεινή Σπύρου
7. α. Σ
β. Σ
γ. Λ
δ. Λ
8. Σωστή απάντηση:Ρίτσος
è Σκηνοθετικέςοδηγίες προλόγου + επιλόγου πουδίνουνστοιχεία για τόπο,

χρόνο, ταυτότητα
è Εκτενήςµονόλογοςµετηµορφήµιας ενδοσκοπικής
αυτοανάλυσηςτηςΓυναίκας µε τα Μαύρα
è Βασικόστοιχείοθεατρικότητας είναι η παρουσία τουΝέου, ενός βουβού
προσώπου, πουείναι ο σιωπηλός ακροατής
è Μακροσκελείςστίχοι, χωρίςµέτρο και οµοιοκαταληξία

1Ο ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ -ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ – ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ
1. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία των τριών στηλών µε βάση το παράδειγµα:

Γιώργος Σεφέρης – Μυθιστόρηµα – Μοντέρνα ποίηση
Ωδή
Οδυσσέας Ελύτης Η τιµή και το χρήµα Ωδή
Βελεστινλής (Φεραίος) Ρήγας Η σονάτα του σεληνόφωτος Νεοελληνικός Διαφωτισµός
Κωνσταντίνος Θεοτόκης Θούριος Στοιχεία θεατρικού έργου
Ντάντε Αλιγκιέρι Το άξιον εστί Μοντερνισµός
Γιάννης Ρίτσος Αµµόχωστος Βασιλεύουσα Ηθογραφία
Κυριάκος Χαραλαµπίδης Θεία κωµωδία: κόλαση, Άσµα τρίτο Μεσοπολεµική λογοτεχνία
(6 µονάδες)
2. Από τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί να επιλέξετε αυτά που συµπληρώνουν σωστά τα κενά
στις παρακάτω προτάσεις (4 στοιχεία περισσεύουν). (6µονάδες)
α’ πρόσωπο, πραγµατικό, περιγραφή, ετεροδιηγητικός, µηδενική,

γ’ πρόσωπο, αφήγηση, ιστορικό, εξωτερική, ενδοδιηγητικός
α. Η …….…………….. έχει στόχο την αισθητική αναπαράσταση του χώρου ή την προβολή στοιχείων
που αιτιολογούν τη δράση των προσώπων.
β. Ελεύθερο πλάγιο λόγο έχουµε όταν ο αφηγητής αποδίδει σε …….…………….. …….……………..

και σε …….…………….. χρόνο τις ενδόµυχες σκέψεις και και τα εσωτερικά συναισθήµατα ενός
προσώπου της ιστορίας.
γ.…….…………….. αφήγηση είναι όταν ο συγγραφέας δεν έχει καµία συµµετοχή στην ιστορία που
αφηγείται.
copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 1

δ.…….…………….. οπτική γωνία αναφέρεται στον αφηγητή που ξέρει λιγότερα από τα πρόσωπα.
ε. Όταν ο συγγραφέας αφηγείται γεγονότα που ανήκουν στην κύρια αφήγηση τότε είναι
…….……………..
3. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις, σηµειώνοντας «Ορθό» ή «Λάθος» δίπλα στο γράµµα
που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση. Στην περίπτωση των λανθασµένων να υποδείξετε σε τι
συνίσταται το λάθος και να το διορθώσετε. (4 µονάδες)
α. Ως προς τη σειρά παρουσίασης των γεγονότων, ο χρόνος της αφήγησης είναι αναχρονικός όταν
ακολουθεί τη φυσική σειρά των γεγονότων. ……
β. Ο Παρνασισµός εµπνέεται από την κλασική παράδοση µε έµβληµά του την απάθεια και
εκπροσωπήθηκε και από τον Κωστή Παλαµά. ……
γ. Η αθηναϊκή σχολή εµπνέεται από την ιταλική στιχουργία και δείχνει πατριδολατρία και ερωτική
εξιδανίκευση. ……
δ. Ως αλληγορία εννοείται µια µεταφορική έκφραση που κρύβει νοήµατα διαφορετικά από εκείνα που
φανερώνουν οι λέξεις της. ……
4. Α.Φιλόλογος στη Γ’ Γυµνασίου θέλει να διδάξει τους διαφορετικούς τύπου αφηγητή και τη
διαφορά στις οπτικές γωνίες γύρω από το ίδιο ιστορικό γεγονός. Να επιλέξετε ποια δύο από τα
παρακάτω κείµενα θα µπορούσαν να συνεξεταστούν. (3 µονάδες)
Β.Σε απάντηση που δεν υπερβαίνει τις εξήντα (60) λέξεις να δικαιολογήσετε την επιλογή σας µε
βάση τους δείκτες επιτυχίας του αναλυτικού προγράµµατος. (8µονάδες)
i. Πικρολέµονα, Λόρενς Ντάρελ

ii. Πρόσφυγας στον τόπο µου, Ρίνα Κατσέλλη
iii. Μαουτχάουζεν, Ιάκωβος Καµαπανελλής
iv. Κλειστές πόρτες, Κώστας Μόντης
v. Αποµνηµονεύµατα, Στρατηγός Μακρυγιάννης

Πικρολέµονα
Πρόσφυγας στον τόπο µου

Μαουτχάουζεν
Κλειστές πόρτες

Αποµνηµονεύµατα
5. Με σκοπό την επίτευξη του δείκτη επιτυχίας «Να κατανοούν τα βασικά

στοιχεία του αφηγηματικού λόγου», να αναφέρετε δύο (2) σημεία που θα
εξυπηρετήσουν τη διαδικασία.
(3 µονάδες)
6. Έχετε να διδάξετε τη διαλεκτική σχέση της κυπριακής λογοτεχνίας µε την ευρύτερη νεοελληνική
λογοτεχνία, την ευρωπαϊκή και την παγκόσµια. Ποια δραστηριότητα θα θεωρούσατε
καταλληλότερη για να το πετύχετε µε βάση τις µεθοδολογικές αρχές του αναλυτικού
προγράµµατος της Λογοτεχνίας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε περίπου τριάντα (30)
λέξεις. (8 µονάδες)
α. Παραλληλισµός των γνωρισµάτων της κοινωνίας της Κύπρου, όπως αποτυπώνονται στα λογοτεχνικά
κείµενα, µε εκείνα άλλων σύγχρονων κοινωνιών.
β. Αναγνώριση οµοιοτήτων και διαφορών ανάµεσα στις παραδόσεις του κυπριακού κόσµου και στις
παραδόσεις άλλων λαών.
γ. Μελέτη των επιδράσεων που ασκούν οι ιστορικές εξελίξεις στις πράξεις, τα αισθήµατα και τις
αντιδράσεις των ηρώων.
δ. Προσέγγιση του ιστορικού και γραµµατολογικού πλαισίου των λογοτεχνικών κειµένων και των
τρόπων µε τους οποίους η εποχή στην οποία δηµιουργούνται τα λογοτεχνικά επηρεάζει τη µορφή και τ
περιεχόµενό τους.

7. Συνεξετάζετε στη Β’ Λυκείου απόσπασµα από το µυθιστόρηµα «Έγκληµα και τιµωρία» του
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι µε ένα απόσπασµα από το αφήγηµα «Κατάδικος» του Κωνσταντίνου
Θεοτόκη. Με την ολοκλήρωση του µαθήµατος αξιολογείτε µέσα από κατάλληλες ερωτήσεις κατά
πόσον οι µαθητές/τριες, έχουν εµπεδώσει ορισµένα από τα βασικά στοιχεία του ρεαλισµού ως
λογοτεχνική τάση.
Έγκληµα και τιµωρία

Κατάδικος
Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω απαντήσεις σηµειώνοντας «Ορθό» ή «Λάθος» δίπλα στο γράµµα
που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση. (4 µονάδες)
α. Πιστή απόδοση της πραγµατικότητας, επιδίωξη της αντικειµενικότητας, αληθοφάνειας και

πειστικότητας. ……
β. Περιγραφή οικείων θεµάτων, γεγονότων από την καθηµερινότητα και τη ζωή απλών ανθρώπων. ……
γ. Υποκειµενική αφήγηση µε έντονη παρουσία του συγγραφέα για έκφραση των συναισθηµάτων του,
των κρίσεων και των προσωπικών του ερµηνειών. …..
δ. Χρήση πλούσιου λεξιλογίου, πολλών εικόνων και εκφραστικών µέσων. ……
8. Να δηλώσετε ποιο από τα δύο ποιήµατα του Κωνσταντίνου Καβάφη ή του Γιάννη Ρίτσου,
θεωρείτε ως το πλέον κατάλληλο για την υλοποίηση του δείκτη επιτυχίας «Να αντιλαµβάνονται
τη σχέση της λογοτεχνικής µορφής και περιεχοµένου σε συνάρτηση µε τις παραµέτρους της

εγγενούς θεατρικότητας και της ποιητικής σκηνοθεσίας. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε
τριάντα (30) περίπου λέξεις τεκµηριώνοντάς την µέσα από το συγκεκριµένο κείµενο. (8 µονάδες)
Αλεξανδρινοί βασιλείς, ΚαβάφηςΗ σονάτα του σεληνόφωτος, Ρίτσος
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 50
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1ου ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ
ΕΡΩΤΗΣΗ 1
Α) δεν προσδιορίζεται ο ποµπός
Β) δεν προσδιορίζεται το κειµενικό είδος : οµιλία, επιστολή,
δοκίµιο ( εδώ προφανώς οµιλία)
Γ) δεν είναι ξεκάθαρο ποιος είναι ο αποδέκτης
Δ) δεν προσδιορίζεται το όριο των λέξεων
ΕΡΩΤΗΣΗ 2
Α. Επίκληση στο συναίσθηµα του δέκτη. Ειρωνεύεται ο συγγραφέας του υπεύθυνους
του Βρετανικού µουσείου για τη διοργάνωση κοινωνικών εκδηλώσεων στις αίθουσες
όπου φιλοξενούνται τα γλυπτά του Παρθενώνα. Είναι αποτελεσµατική η επιλογή του,
γιατί ειρωνευόµενος τους διευθυντές, τους απαξιώνει στη συνείδηση των αναγνωστών
κι έτσι πείθει τους αναγνώστες για την ανικανότητά τους να «φιλοξενούν» τα γλυπτά
και την αναγκαιότητα αυτά να επιστραφούν στην Ελλάδα.
Β. i) Ο συγγραφέας επιχειρεί να πείσει τον αναγνώστη για τη χρησιµότητα της
εκµάθησης ξένων γλωσσών(Γι’ αυτό όχι µόνο…γλώσσες). Για να επιτύχει τον στόχο
του επικαλείται το ήθος του, κατθέτοντας την προσωπική του εµπειρία από τη χρήση
ξένων γλωσσών (Γνώρισα και εγώ… Έχω συγγράψει…), η οποία καθιστά τον
ισχυρισµό του αξιόπιστο.
ii) Στην επίκληση στη λογική, ο ποµπός επικαλείται επιχειρήµατα από την
καθηµερινότητα και την κοινωνική πραγµατικότητα, τα οποία δύσκολα
αµφισβητούνται κι απορρίπτονται.
Μέσα πειθούς: 1)επιχειρήµατα: λογικές προτάσεις, προτάσεις κρίσεως… 2) τεκµήρια:
αποδείξεις, παραδείγµατα, στατιστικά στοιχεία…
ΕΡΩΤΗΣΗ 3
1. Συχνή χρήση ρηµάτων, κυρίως σε παρελθοντικούς χρόνους και σε ιστορικό
ενεστώτα.
2. Χρονικές προτάσεις, λέξεις/φράσεις που δηλώνουν χρονική συνάφεια.
3. Αιτιολογικές προτάσεις και λέξεις/φράσεις που δηλώνουν τη σχέση αιτίου-
αποτελέσµατος
Copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

4. Διάλογος.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4
Α. Είδος: Υποκειµενική
Γλωσσικά στοιχεία: 1. Χρήση επιθέτων 2. Χρήση α’ ρηµατικού προσώπου 3. Χρήση
ενεργητικής σύνταξης.
Β. 1. Φωτίζει την αφήγηση 2. Προσφέρει αισθητική απόλαυση 3. Βοηθά στη
µετάβαση από ένα αφηγηµατικό µέρος σε άλλο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 5
i) 1. Ποιος είναι ο ποµπός και ποιος ο δέκτης του κειµένου;
2. ποια είναι η επικοινωνιακή περίσταση του κειµένου/για ποιο λόγο έχει
συνταχθεί το κείµενο;
ii) 1. Προφορική αναδιήγηση του περιεχοµένου

2. σηµειώσεις, υπογραµµίσεις (κατά τη διάρκεια της ενεργητικής ακρόασης)
ΕΡΩΤΗΣΗ 6
α) 1. Να συλλέξετε οδηγίες για τον δηµιουργό.
2. Να εντοπιστεί το ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό πλαίσιο της

δηµιουργίας του έργου.
3. Να καταγραφούν οι χωρικές και χρονικές πληροφορίες που σχετίζονται µε το

κείµενο.
4. Να καταγραφούν τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται το κείµενο.
5. Να καταγραφούν τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται το κείµενο.
β) 1. Διερεύνηση τύπου λεξιλογίου (πχ. επίσηµο, ειδικό, καθηµερινό)
2. Εντοπισµός σχηµάτων λόγου
3. Εντοπισµός σύνταξης
4. Εντοπισµός ρηµατικού προσώπου

ΕΡΩΤΗΣΗ 7
i) 1. Να επιλέξουν το θέµα τους.
2. να καθορίσουν τον ειδικό ρόλο και το µήνυµα που θα επιδιώξουν να
εκφράσουν µε το κείµενό τους.
3. να καθορίσουν το περιεχόµενο, τη δοµή και το ύφος του κειµένου µε
βάση τις γνώσεις, τις προσδοκίες και άλλα χαρακτηριστικά των αποδεκτών
τους.
ii) 1. Ποιος είναι ο σκοπός µου; Τον πέτυχα;

2. Θα κατανοήσει το κείµενο ένας άλλος αναγνώστης;
3. Οργάνωσα το γραπτό µου σε παραγράφους;

1ο ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ- ΓΛΩΣΣΑ- ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ
Ερώτηση 1
Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, ο/η εκπαιδευτικός δίνει το
πιο κάτω θέμα παραγωγής γραπτού επικοινωνιακού λόγου στους/στις μαθητές/τριες:
Σε µια εκδήλωση που γίνεται στην περιοχή σου µε θέµα την οικολογική
καταστροφή να παρουσιάσεις τις επιπτώσεις των ανθρώπινων
ενεργειών και τρόπου ζωής στο οικοσύστηµα.
Η πιο πάνω εκφώνηση του θέματος παραγωγής γραπτού επικοινωνιακού λόγου είναι
ελλιπής. Να καταγράψετε τρία (3) στοιχεία τα οποία παραλείπονται.
(μονάδες 4)
Ερώτηση 2
Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Λύκειο, ο/η
εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς.
Α) Να αναγνωρίσετε ποιος είναι ο κυρίαρχος τρόπος πειθούς στην παράγραφο που

ακολουθεί. Πόσο αποτελεσματική κρίνετε τη χρήση από τον συγγραφέα, αν
αναλογιστείτε τη θέση για την οποία επιχειρεί να πείσει τον αναγνώστη;
(μονάδες 2)
Β) Στο ακόλουθο χωρίο, ο/η μαθητής/τρια απάντησε λανθασμένα πως ο τρόπος

πειθούς είναι η επίκληση στη λογική.
copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 1
i)Να εντοπίσετε τον ισχυρισμό για τον οποίο επιχειρεί να πείσει ο συγγραφέας της
παραγράφου και να καταγράψετε τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνει τον στόχο
του. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές σε συγκεκριμένα σημεία
της παραγράφου.
(μονάδες 3)
ii) Αναφέρετε δύο (2) βασικά στοιχείατης επίκλησης στη λογική, τα οποία μπορεί να
εξηγήσει ο/η εκπαιδευτικός στον μαθητή/τρια, ώστε να κατανοήσει πιο καλά τον
συγκεκριμένο τρόπο.
(μονάδες 2)
Ερώτηση 3
Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στη Β΄ Γυμνασίου, ο/η
εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει τον κειμενικό τύπο της Αφήγησης. Να
καταγράψετε τέσσερα (4) γλωσσικά στοιχεία του αφηγηματικού λόγου στα οποία
θα μπορούσε να εστιάσει.
(μονάδες 6)
Ερώτηση 4
Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α’ Γυμνασίου, ο/η
εκπαιδευτικός αποφασίζει να αξιοποιήσει το πιο κάτω κείμενο για τη διδασκαλία
του κειμενικού τύπου της Περιγραφής.

Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. 'Ενα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους
σαπρακιασμένους γεώσακους. Και μου φανερώθηκε έτσι ξαφνικά τούτη τη νύχτα που 'ναι γιομάτη
θάματα. Απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ' άγγισα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα
βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα. Μια τόσο δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα,
ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια φούχτα. Αν μπορούσε να τη χαρεί κανένας μέσα στο φως του
ήλιου, θα 'βλεπε πως ήταν άλικη, μ' έναν μαύρο σταυρό στην καρδιά, με μια τούφα μαβιές
βλεφαρίδες στη μέση. Είναι καλοθρεμμένο λουλούδι, γεμάτο χαρά, χρώματα και γεροσύνη. Το
τσουνί του είναι ντούρο και χνουδάτο. 'Εχει κι ένα κόμπο που δεν άνοιξε ακόμα. Κάθεται κλεισμένος
σφιχτά μέσα στην πράσινη φασκιά του και περιμένει την ώρα του. Μα δεν θ' αργήσει ν' ανοίξει κι
αυτός. Και θα 'ναι δυο λουλούδια τότες! Δυο λουλούδια μέσα στο περιβόλι του Θανάτου.
Αιστάνουμαι συγκινημένος ξαφνικά ως τα κατάβαθα της ψυχής.
Α) Να αναφέρετε το είδος της Περιγραφής, καθώς και τρία (3) γλωσσικά στοιχεία
που υπάρχουν στο απόσπασμα και τα οποία αναδεικνύουν το συγκεκριμένο είδος.
(μονάδες 4)
Β) Να αναφέρετε τρείς (3) λόγους, για τους οποίους είναι καλό να επιλέγεται ο
συγκεκριμένος κειμενικός τύπος, της Περιγραφής, σε ένα αφηγηματικό κείμενο.
(μονάδες 6)
Ερώτηση 5
Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στη Γ΄ Γυμνασίου, ο/η
εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει τη θεματική ενότητα «Ρατσισμός, Ειρήνη-
Πόλεμος». Για τον σκοπό αυτό, δίνει στους/στις μαθητές/τριες ένα σχετικό κείμενο
για να τους ασκήσει στην κατανόηση Περιεχομένου του κειμένου.
i)Να γράψετε δύο (2) ερωτήματα, αναφορικά με το επικοινωνιακό-

κοινωνιοπολιτισμικό πλαίσιο του κειμένου, τα οποία θα μπορούσε να υποβάλει ο/η
εκπαιδευτικός στα παιδιά, για να επιτύχει τον σκοπό του/της. . (μονάδες 4)
ii)Να γράψετε δύο (2) στρατηγικές που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο/η

εκπαιδευτικός στο μάθημά του/της, για να επιτύχει την κατανόηση του κεντρικού
νοήματος από τους μαθητές.. (μονάδες 6)
Ερώτηση 6

1.α) Ως διδακτικός στόχος έχει τεθεί η προσέγγιση της ιστορικότητας του
κειµένου. Να προτείνετε τέσσερις (4) ερωτήσεις / οδηγίες που θα θέτατε
στους µαθητές για την επίτευξη του στόχου σας. (µέχρι 60 λέξεις).
β) Στη συνέχεια να προτείνετε δύο (2) τρόπους ανίχνευσης του ύφους που
θα χρησιµοποιούσατε. (µέχρι 30 λέξεις)
(μονάδες 7)
Ερώτηση 7
Στο πλαίσιο της διδασκαλίας παραγωγής γραπτού λόγου, ο/η εκπαιδευτικός

προτίθεται να ασκήσει τους/τις μαθητές/τριες σε προσυγγραφικές και
μετασυγγραφικές δραστηριότητες.
i)Αρχίζοντας λοιπόν από τη φάση της αυθεντικοποίησης κειμένου, να αναφέρετε

τρείς (3) δραστηριότητες οι οποίες πρέπει να γίνουν από τους/τις μαθητές/τριες στο
στάδιο αυτό.. (μονάδες 3)
ii)Κατά το μετασυγγραφικό στάδιο και με στόχο την παραγωγή αποτελεσματικού

κειμένου, ο/η εκπαιδευτικός δίνει στα παιδιά μία καρτέλα με κάποια ερωτήματα,
ούτως ώστε να προβούν σε αυτοαξιολόγηση. Διατυπώστε τρία (3) ερωτήματα που
πρέπει να περιλαμβάνειη καρτέλα. . (μονάδες 3)

2ο ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ- ΓΛΩΣΣΑ- ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ
ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΛΩΣΣΑΣ 2
ΕΡΩΤΗΣΗ 1
Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, ο/η εκπαιδευτικός
προτίθεται να ασκήσει τους/τις µαθητές/τριες στην κατανόηση προφορικού λόγου.
Για τον σκοπό αυτό προβάλλει σύντοµο οπτικοακουστικό υλικό (βίντεο) µε
συγκεκριµένο θέµα, π.χ. τη Γλωσσοµάθεια, από το οποίο αφαιρεί τον ήχο.
Α. Τι µπορεί να επιδίωκε ο/η εκπαιδευτικός µε την αφαίρεση του ήχου; Καταγράψτε

την απάντησή σας σε κείµενο µέγιστης έκτασης 30 λέξεις.
(µονάδες 3)
Β. Αναφέρετε ένα µειονέκτηµα του προφορικού λόγου έναντι του γραπτού, ως προς
τον χρόνο.
(µονάδες 1)
ΕΡΩΤΗΣΗ 2
Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στη Γ’ Γυµνασίου, ο/η
εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει τον κειµενικό τύπο της Επιχειρηµατολογίας και
στη συνέχεια αναθέτει στα παιδιά τη συγγραφή ενός επειχειρηµατολογικού κειµένου.
Α. Αναφέρετε ένα βασικό χαρακτηριστικό του συγκεκριµένου τύπου.
(µονάδες 1)
Β. Καταγράψτε τέσσερα γλωσσικά στοιχεία του επιχειρηµατολογικού λόγου στα

οποία θα µπορούσε να εστιάσει.
(µονάδες 2)
Γ. Αναφέρετε τέσσερα βασικά κριτήρια για ποιοτική συγγραφή επιχειρηµατολογικού

κειµένου.
(µονάδες 2)

ΕΡΩΤΗΣΗ 3
Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Β’ Γυµνασίου ο/η εκπαιδευτικός αποφασίζει να

αξιοποιήσει ένα κείµενο για τη διδασκαλία του κειµενικού τύπου της Αφήγησης.
Α. Αναφέρετε τρία βασικά στοιχεία ως προς την σχηµατική δοµή της αφήγησης, µε
τα οποία τα παιδιά θα µπορούν να τη διακρίνουν από τους άλλους κειµενικούς
τύπους.
(µονάδες 3)
Β. Αναφέρετε δύο µετασχηµατιστικές δραστηριότητες που µπορεί να αναθέσει ο/η

εκπαιδευτικός στους/στις µαθητές/τριες στο υπό εξέταση κείµενο.
(µονάδες 2)
Γ. Ο αφηγηµατικός λόγος οργανώνεται µε άξονα το ρήµα. Ποια ρήµατα επιλέγονται

κυρίως σε ένα αφηγηµατικό κείµενο και γιατί; (µέγιστη έκταση απάντησης 30
λέξεις).
(µονάδες 3)
ΕΡΩΤΗΣΗ 4
Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, ο/η εκπαιδευτικός
διατυπώνει, για σκοπούς επανάληψης, µια σειρά ερωτηµάτων προς τους/τις
µαθητές/τριες. Οι ακόλουθες δηλώσεις αντλούνται από τις απαντήσεις των
µαθητών/τριών. Αφού τις διαβάσετε, να γράψετε στο Τετράδιο Απαντήσεων τον
αριθµό (i–vi) της κάθε δήλωσης και δίπλα τον χαρακτηρισµό «Ορθή» (Ο) ή
«Λανθασµένη» (Λ).
i. Ο µη γλωσσικός κώδικας επικοινωνίας στηρίζεται σε µαθηµατικά, µουσικά, χηµικά

και άλλα σύµβολα.
ii. Η χρονική ακολουθία είναι εξωτερικό στοιχείο της περιγραφής.
iii. Ο προσωπικός χαρακτήρας, ο εξοµολογητικός τόνος και η υποκειµενική µατιά

είναι χαρακτηριστικά του άρθρου.
iv. Το απλό, λιτό ύφος είναι συνυφασµένο µε την ποιητική γλώσσα και την πληθώρα
σχηµάτων λόγου.
v. Ο Αόριστος αποδίδει την ακολουθία των γεγονότων και επιταχύνει την αφήγηση.
vi. Η υποκειµενική οπτική γωνία στηρίζεται σε γενικά αποδεκτές αλήθειες και

τεκµήρια και χρησιµοποιεί τη δηλωτική σηµασία των λέξεων.
(µονάδες 5)
ΕΡΩΤΗΣΗ 5
Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α΄ Λυκείου, ο/η
εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει τη θεµατική ενότητα «Εφηβεία» και δίνει ένα
σχετικό κείµενο στους/στις µαθητές/τριες.
Η εφηβεία αποτελεί µία µεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει
µε το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της,
συντελούνται βιολογικές, σωµατικές και ψυχολογικές µεταβολές, που επηρεάζουν
και διαµορφώνουν τη στάση του εφήβου απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους,
ενηλίκους και συνοµηλίκους, καθώς και τις απόψεις και τις ιδέες του απέναντι σε
αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία όπου ζει. Επίσης, η εφηβεία είναι µία
περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατοµικότητας, προσωπικών επιλογών και στάσης
ζωής. Όµως, σήµερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των
κοινωνικών συνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σηµερινής οικογενειακής δοµής
δηµιουργεί αντιφάσεις και ασυνέχειες στον τρόπο µε τον οποίο οι γονείς και τα
παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.
Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονοµία. Χρειάζεται τον
δικό του χώρο, ο οποίος συµβολίζει την ατοµικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι
προσωπικές επιλογές στο ντύσιµο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου,
η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η
ανάληψη ορισµένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του
είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνοµης ταυτότητας
και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού µε τους γονείς του.
Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο

γονιός βρίσκεται σε φάση αναζήτησης του γονεϊκού του ρόλου. Καθώςέρχεται

αντιµέτωπος µε πρωτόγνωρες συµπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές
δυσκολεύεται να βάλει όρια.
Η ταυτότητα του εφήβου δοµείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά
την «ταυτότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό
του των σωµατικών, ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν
το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογικά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική
ταυτότητα», δηλαδή τη διαµόρφωση της ιδεολογίας, των ηθικών αξιών, των
κοινωνικών στάσεων και των επαγγελµατικών επιλογών. Η κοινωνική ταυτότητα
αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόµου ως µέλους της
κοινωνίας. Αν σκεφθούµε, λοιπόν, τη σηµασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα
καταλάβουµε τους λόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σηµαντική
περίοδος της ζωής του ανθρώπου.
Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις
του µε τους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιµαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις
βαθιάς φιλίας, αντιπαλότητας, εχθρότητας, αγάπης) µε τους συνοµηλίκους του,
έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες και ιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να
ενεργεί ως µέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.
Γιοβαζολιάς, Γεώργας, Γιώτσα, Συνεργασία εκπαιδευτικών και οικογένειας, ΥΠ∆ΒΜΘ

– Γεν. Γραµµατεία ∆ιά Βίου Μάθησης – Ι∆ΕΚΕ, Αθήνα, 2011, σ. 27-28 (διασκευή).
Α. Να καταγράψετε τα δοµικά µέρη και τον τρόπο ανάπτυξης της δ’ παραγράφου του
κειµένου. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας, κάνοντας αναφορές σε
συγκεκριµένα χωρία της παραγράφου.
(µονάδες 4 )
Β. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στη δεύτερη

παράγραφο του κειµένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(µονάδες 2)

Γ. Να ερµηνεύσετε τη χρήση των εισαγωγικών στην τέταρτη παράγραφο του
κειµένου.
(µονάδες 1)
Δ. Να επισηµάνετε τρία παραδείγµατα µεταφορικής/συνοποδηλωτικής χρήσης της

γλώσσας στο κείµενο και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
(µονάδες 3)
ΕΡΩΤΗΣΗ 6
Θαυµαστά τα έργα της επιστήµης. Ανεπαρκής να τα συλλάβει η αντίληψή µου.

Αποστηθίζει µόνον τους φωτεινούς τίτλους. Γι’ αυτό και η γλώσσα µου, ως αµαθής,
προσέχει και ποτέ δεν πατάει το πόδι της σε τέτοια σκοτεινά εδάφη. Το να σχολιάζω
µιαν ανακάλυψη µου φαίνεται πιο υπερφίαλο απ’ το να επιχειρήσω να πιάσω τ’ άστρα.
Κι αν τώρα παραβαίνω τη σοβαρότητά µου, είναι γιατί µε παρέσυρε ένα τρελό
τηλεφώνηµα φίλης φανατικής οικολόγου, τόσο που αρνείται να πατήσει σε γκαζόν
επειδή αντιγράφει προσβλητικά το θείο, φυσικό γρασίδι.
Η φωνή της ήταν οργισµένη, κι αντί καληµέρας µε περιέλουσε µε ψόγους που «κάθοµαι
αραχτή µέσα στη νοικοκυρίστικη καταθλιψούλα µου αντί να ξεσηκωθώ εναντίον των
τροµοκρατών που τοποθέτησαν νέα βόµβα στα θεµέλια της ύπαρξής µας και, πάει, όπου
να ’ναι θα τιναχτεί στον αέρα η ατοµικότητά µας, αυτό το µεγαλοειδές δώρο που έδωσε
στον καθένα µας η φύση». Ένας καταιγισµός µαύρων οιωνών και σιγά σιγά ξεκαθάρισα
ότι τροµοκράτες χαρακτήριζε τους Άγγλους ερευνητές και βόµβα την ανακάλυψή τους,
την κλωνοποίηση. Περιέγραψε εν τω µεταξύ µε αξιοζήλευτη άνεση τις περίπλοκες
κινήσεις του πειράµατος σαν να ήταν η ίδια ερευνητής. Πάλευα να καταλάβω από πού
έφευγαν κύτταρα, πώς µπαινόβγαιναν στην κατάψυξη, πώς µεταφέρονταν οι οµοιότητες
σε ωάριο αδειασµένο από τον αρχικό ρόλο του, τι σπέρµα ήταν αυτό που δεν ήταν
σπέρµα αλλά κοµµάτι από το αυτί ή από την αχίλλειο πτέρνα – πελάγωσα. Και πού να
τολµήσω βέβαια να υπερασπίσω την «καταθλιψούλα» µου, ότι είναι το ιστορικό
πολλών και διαφόρων ξεσηκωµών µου εναντίον πολλών και διαφόρων βοµβών που
τοποθέτησαν τα ανεπιθύµητα στα θεµέλια των επιθυµητών. Βόµβες που, παρά τους
ξεσηκωµούς, εξερράγησαν.
Ωστόσο, συνωστίζοµαι τώρα και εγώ έξω από το θόρυβο, και τη µεγάλη ανησυχία που
ξεσήκωσε το επίτευγµα. Το διαφηµίζει, νόστιµη, ήρεµη η Ντόλυ, ανυποψίαστη ότι είναι
το ορεκτικό ώσπου να φτάσουµε στο κύριο γεύµα. Τον άνθρωπο.
Να ληφθούν µέτρα, ξεφώνιζε η οικολόγος φίλη. Ποια µέτρα, αλήθεια; Η µοίρα της
ανθρωπότητας είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Κόβεις το κεφάλι της φυµατίωσης και
φυτρώνει στη θέση του ο καρκίνος, κόβεις τη σχιζοφρένεια και πετάγεται το κεφάλι των
πυρηνικών όπλων, µισοκόβεις το Έιτζ και φυτρώνει το κεφάλι της κλωνοποίησης. Ποια
µέτρα, αλήθεια; Ο µοιραίος γενετικός τύπος ασφαλής πια φυλάσσεται στα άδυτα της
µνήµης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και ασφαλέστερος στις κρυψώνες της
εργοδότριας σκοπιµότητας που χρηµατοδοτούσε και την έρευνα αναρωτιέµαι αν
στοιχίζει φθηνότερα η παραγωγή ύπαρξης, απ' όσο το χαπάκι για τη θεραπεία του
καρκίνου.
(Κική Δηµουλά, «Τι θα γνωρίζουν για εµάς τα αντίγραφά µας», Περιοδικό Μετρό )
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
- Το παραπάνω κείµενο αποτελεί απόσπασµα από δοκίµιο. Τι είδους δοκίµιο
είναι; Δικαιολογήστε την απάντησή σας (µονάδες 2)
- Με ποιο τρόπο και µέσα πειθούς αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος. Να
τεκµηριώσετε την απάντησή σας. (µονάδες 3)
- Ποια λειτουργία της γλώσσας χρησιµοποιείται; (µονάδες 2)
- Ο εκπαιδευτικός ζητάει από κάποιο µαθητή να αναγνωρίσει το ύφος του
κειµένου, όµως υποπίπτει σε σφάλµα λέγοντας ότι είναι λογοτεχνικό. Ποιες
είναι οι κατάλληλες ενέργειες που πρέπει να χρησιµοποιήσει ο εκπαιδευτικός
για να τον βοηθήσει να καταλάβει ποιο είναι το ύφος του κειµένου; (µονάδες
3)
ΕΡΩΤΗΣΗ 7
Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας σε µια τάξη του Λυκείου,
ο/η εκπαιδευτικός θέλει να ασκήσει τους/τις µαθητές/τριες στην παραγωγή, αλλά και
στην κατανόηση προφορικού λόγου.
Α. Προτείνετε τρείς δραστηριότητες που µπορεί να εφαρµόσει, έτσι ώστε να
επιτευχθεί ο πιο πάνω στόχος.
(µονάδες 3)
Β. Τι άλλους στόχους εξυπηρετούν οι εν λόγω δραστηριότητες; (αναφέρετε δύο)

(µονάδες 2)
7.1 Αξιοποιώντας το κείµενο «Η πολιτική διάσταση των Ευµενίδων του Αισχύλου»

στη Β’ Λυκείου, ο/η εκπαιδευτικός ανέθεσε στα παιδιά να γράψουν την περίληψη του
κειµένου. Στη συνέχεια παρατήρησε ότι πολλά παιδιά δυσκολεύονται να αποδώσουν
το κεντρικό νόηµα του κειµένου. Να καταγράψετε τρείς ενέργειες τις οποίες πρέπει
να ακολουθούν οι µαθητές/τριες, ούτως ώστε να µπορούν να κατανοούν και
ακολούθως να αποδίδουν περιληπτικά το περιεχόµενο ενός κειµένου.

(µονάδες 3 )

Απαντήσεις2ου Δειγµατικού Γλώσσας Φροντιστηρίου Θεοχαρίδη
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΕΡΩΤΗΣΗ 1
Α. Η εκπαιδευτικός επιδίωκε τον εντοπισµό και την αξιοποίηση εξωγλωσσικών
στοιχείων (µη λεκτική επικοινωνία), όπως εκφράσεις προσώπου, κινήσεις σώµατος και
χειρονοµίες για εµπλοκή και συµβολή όσον αφορά τον ρόλο τους στην προφορική
επικοινωνία.
Β. Προφορικός: περιορισµένος λόγος, ενώ γραπτός: αφθονία χρόνου, χρόνος για
σκέψη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2
Α. Είδος λόγου που συνδέεται µε τη λογική (πειθώ).
Β.
1. Κυριολεκτική χρήση της γλώσσας – αντικειµενικός λόγος.
2. Ρητορικά ερωτήµατα.
3. Προθέσεις, επιρρήµατα, µετοχές.
4. Χρήση διανοητικών ρηµάτων (νοµίζω, θεωρώ, πιστεύω…)
(παθητική σύνταξη, χρήση α’ ενικού προσώπου για έκθεση προσωπικών απόψεων ή α’
πληθυντικού για οικειότητα, πλούσια στίξη…)
Γ.
1. Ικανοποιητική πληροφόρηση
2. Σαφήνεια
3. Λογική οργάνωση
4. Νοηµατική αλληλουχία
(Πιθανές απαντήσεις: επαρκής αιτιολόγηση, πειστική τεκµηρίωση, εύστοχη
διατύπωση, χρήση κατάλληλου λεξιλογίου, κατάλληλο επικοινωνιακό ύφος. Να είναι
σαφής η θέση, να διατυπώνεται µε εύστοχα ερωτήµατα και κατάλληλες δευτερεύουσες
προτάσεις. Χρησιµοποιούνται αρκετά στοιχεία για να αιτιολογηθεί η θέση του
συντάκτη. Το ύφος του κειµένου να ταιριάζει σε µαθητικό έντυπο).
ΕΡΩΤΗΣΗ 3
Α.
1. Αρχικά κατάσταση, πληροφορίες. Χωροχρονικό πλαίσιο, ήρωες, πλήρης και σαφής
περιγραφή αρχικής κατάστασης.
2. Ανατροπή αρχικής κατάστασης, περιπέτεια, δράση (έναρξη ιστορίας, εξέλιξη,
κατάληξη).
3. Επιµύθιο-λύση, κρίση του αφηγητή για το νόηµα της ιστορίας.
Β. Αλλαγή κειµενικού τύπου, από αφήγηση περιγραφή. Αλλαγή περιεχοµένου.
Αντικατάσταση, πρόσθεση/αφαίρεση λέξεων-προτάσεων. Αλλαγή ύφους, ρηµατικού
προσώπου, χρόνων, αλλαγή τέλους ιστορίας…
Γ. Ιδιαίτερης σηµασίας η επιλογή του ρήµατος. Χρησιµοποιούνται κυρίως ρήµατα
δράσης (κίνησης) και έκφρασης συναισθηµάτων. Ο αφηγηµατικός λόγος οργανώνεται
µε άξονα το ρήµα, αφού αφήγηση σηµαίνει δράση, κίνηση, ενέργεια µέσα στον χρόνο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4
i. O
ii. O
iii. Λ (άρθρο: απουσία προσωπικού τόνου, στηρίζεται στην αντικειµενικότητα)
iv. Λ (αναφορική γλώσσα και απουσία σχηµάτων λόγου)
v. Ο
vi. Λ (χαρακτηριστικά της αντικειµενικής οπτικής γωνίας)
ΕΡΩΤΗΣΗ 5
Α. Δοµικά µέρη: 1) Θεµατική πρόταση: «H ταυτότητα….βασικούς άξονες».
2) Λεπτοµέρειες: «Ο πρώτος…µέλος της κοινωνίας»
3) Κατακλείδα: «Αν σκεφθούµε…της ζωής του ανθρώπου».
Τρόπος ανάπτυξης: διαίρεση. Αναλύονται οι δύο βασικοί άξονες της ταυτότητας του
εφήβου, «ο πρώτος…ανήκει βιολογικά», «ο δεύτερος…µέλους της κοινωνίας».
Β. Η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας στη β παράγραφο είναι
παραγωγική, γιατί αρχίζει από µία γενική θέση («ο έφηβος έχει την ανάγκη να του

αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονοµία») και συνεχίζει µε µια σειρά ειδικών
προτάσεων που αιτιολογούν την ανάγκη του εφήβου για ελευθερία και αυτονοµία.
Γ. «ταυτότητα του φύλου» και «κοινωνική ταυτότητα»: φράσεις ειδικού λεξιλογίου,
«ταυτοτήτων»: µεταφορά.
Δ. Τρία παραδείγµατα µεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας στο
κείµενο είναι: «περίοδος αναζήτησης ταυτότητας», «ρευστότητα της οικογενειακής
δοµής», «έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες». Με τη χρήση των φράσεων αυτών το
κείµενο αποκτά αµεσότητα, παραστατικότητα και ζωντάνια.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6
- Στοχαστικό δοκίµιο διότι αναφέρεται σε ένα διαχρονικό θέµα ηθικής τάξης. Η
οργάνωση του κειµένου στηρίζεται σε προβληµατισµούς, συναισθήµατα,
σκέψεις. Έχουµε αφήγηση. Ο χαρακτήρας του κειµένου είναι έντονα
υποκειµενικός.
- Επίκληση στο συναίσθηµα. Έντονα φορτισµένος λόγος (µέσα στη

νοικοκυρίστικη καταθλιψούλα µου, Και πού να τολµήσω βέβαια να
υπερασπίσω την «καταθλιψούλα» µου). Εξοµολογητικός τόνος (Πάλευα να
καταλάβω από πού έφευγαν κύτταρα, πώς µπαινόβγαιναν στην κατάψυξη, πώς
µεταφέρονταν οι οµοιότητες σε ωάριο αδειασµένο από τον αρχικό ρόλο του, τι
σπέρµα ήταν αυτό που δεν ήταν σπέρµα αλλά κοµµάτι από το αυτί ή από την
αχίλλειο πτέρνα – πελάγωσα.). Επίθετα: νοικοκυρίστικη, µεγαλοειδές, αχίλλειο
, αξιοζήλευτη . παροµοίωση: σαν να ήταν η ίδια ερευνητής .
- Μεταφορική – συγκινησιακή λειτουργία της γλώσσας. Ο ποµπός διεγείρει και

απευθύνεται στη συναισθηµατική κατάσταση του δέκτη. Το βάρος πέφτει στο
στη µορφή του µηνύµατος που θέλει να στείλει ο ποµπός. Σκοπός του
συγγραφέα είναι να τέρψει, να συγκινήσει, να εκφράσει τις σκέψεις και τα
συναισθήµατά του σχετικά µε το ενδεχόµενο της κλωνοποίησης του ανθρώπου.
- Το ύφος είναι στοχαστικό και ειρωνικό. => Ενέργειες: εντοπισµός

συγκεκριµένων αποσπασµάτων ή φράσεων που είναι εµφανές το συγκεκριµένο
ύφος, διάβασµα κειµένου µεγαλοφώνως στην σχολική τάξη και έµφαση στα
σηµεία/ λέξεις που θα βοηθήσουν τους µαθητές να το εντοπίσουν,
παραδείγµατα παραγράφων ή κειµένων µε το ίδιο ύφος.
ΕΡΩΤΗΣΗ 7
Α.

1. Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης
2. Δραµατοποιηµένη συζήτηση
3. Συζήτηση µε µορφή αντιπαράθεσης (αγώνες λόγου-debate)
(ελεύθερες συζητήσεις σε µικρές οµάδες)
Β.
• Ανάπτυξη δηµιουργικότητας
• Ανάπτυξη κριτικής σκέψης
• Συµµετοχή ακόµα και των πιο εσωστρεφών παιδιών
• Προβολή διαφόρων οπτικών γύρω από ένα θέµα
• Ανάπτυξη συνεργατικότητας
7.1
1. Προσεκτική ανάγνωση του κειµένου.
2. Εντοπισµός και υπογράµµιση κύριων σηµείων.
3. Σχεδιασµός περίληψης.

2Ο ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ -ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ – ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ
1. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία των τριών στηλών µε βάση το παράδειγµα:

Γιώργος Σεφέρης – Μυθιστόρηµα – Μοντέρνα Ποίηση.
(µονάδες 3)
Στρατής Μυριβήλης Σιωπητήριο χιονιού Μοντερνισµός
Διονύσιος Σολωµός Δεύτερο γράµµα στη µητέρα Ροµαντισµός
Ανδρέας Κάλβος Ο δωδεκάλογος του γύφτου Μυθιστόρηµα
Κώστας Μόντης Μυστική παπαρούνα Χαϊκού
Κωστής Παλαµάς Φιλόπατρις Νέα Αθηναϊκή Σχολή
Ηλίας Κεφάλας Ο Κρητικός Ωδή
2. Το Άξιον Εστί είναι µία ποιητική σύνθεση που γράφτηκε από τον Οδυσσέα Ελύτη. Ο
εκπαιδευτικός στη Γ΄ Λυκείου επιλέγει να διδάξει το Άσµα Δ΄ στηριζόµενος στον Δείκτη
Επιτυχίας «Να ευαισθητοποιούνται απέναντι στην πολιτισµική τους κληρονοµιά και στα
στοιχεία που συνθέτουν την εθνική τους ταυτότητα» θέλοντας να τονίσει τη διαχρονικότητα της
ελληνικής γλώσσας. Πού έγκειται το λάθος του; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε 20
περίπου λέξεις.
(µονάδες 5)
3. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία που σας δίνονται στις παρακάτω τρεις στήλες.
(µονάδες 7)
ΣΤΙΧΟΙ ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΧΗΜΑΤΟΣ
1.
Το κύµα ιόνιον πρώτον Σχήµα αδυνάτου Α. Παράθεση δυο διαφορετικών
εφίλησε το σώµα· εντελώς µεταξύ τους πραγµάτων ή
πρώτοι οι ιόνιοι Ζέφυροι εννοιών.
εχάιδευσαν το στήθος της Κυθερείας.

Προσωποποίηση Β. Μία ή περισσότερες λέξεις ή
πρόταση παραλείπεται γιατί εννοείται
2. Η Τέχνη κι η ποίηση δεν µας βοηθούν
να ζήσουµε: από τα προηγούµενα.
η τέχνη και η ποίησις µας βοηθούνε
να πεθάνουµε.
Οξύµωρο
Γ.Ο λογοτέχνης κρατά για το τέλος το
3. Από το µυριανάθεµα και τη βαριά πιο σηµαντικό, ακολουθώντας τον
κατάρα,η γης αναταράχτηκε κι ο αυξητικό νόµο.
Κωσταντής εβγήκε. Κάνει το σύγνεφο
άλογο και τ' άστρο χαλινάρι, και το Σχήµα εξ’ αναλόγου
φεγγάρι συντροφιά και πάει να της τη Δ. Απόδοση ανθρώπινων ιδιοτήτων σε
φέρει. έµψυχα, άψυχα ή αφηρηµένες έννοιες.
4. Τρεις αδερφάδες είµαστε, κι οι τρεις
κακογραµµένες, η µια 'χτισε το
Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη, κι εγώ Νόµος των τριών
η πλιο στερνότερη της Άρτας το Ε. Περιγραφή καταστάσεων που δεν
γιοφύρι. γίνεται να συµβαίνουν ποτέ.
5. Τι σύµφυρµα, τι παρδαλός συνωστισµός

ανθρώπων που συναπαντιένται στις
σκάλες και στους ανελκυστήρες
βιαστικοί.
4. Να χαρακτηρίσετε στις παρακάτω προτάσεις «Ορθό» ή «Λάθος» το περιεχόµενό τους. Στην

περίπτωση των λανθασµένων να υποδείξετε σε τι συνίσταται το λάθος και να το διορθώσετε.
α. Την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισµού, αναβιώνεται στην Ελλάδα ο Αρκαδισµός µε
εκπρόσωπο τον Γιάννη Βηλαρά.
β. Ανανέωση στην πεζογραφία του Συµβολισµού φέρνει η έκδοση του Αµαρτήµατος της µητρός
µου από τον Γεώργιο Βιζυηνό.
γ. Η θέση πως οι άνθρωποι είναι δέσµιοι εξωτερικών δυνάµεων και παρορµήσεων και η
συµπεριφορά τους είναι αποτέλεσµα διαθέσεων στιγµής και κληρονοµικών παρορµήσεων,
απαντάται στον Μοντερνισµό.
δ. Η νεότερη ποίηση χρειάζεται επιστράτευση κυρίως της δηµιουργικής φαντασίας του
αναγνώστη κι όχι της λογικής.

ε. Η αντιστασιακή ποίηση της µεταπολεµικής λογοτεχνίας εξέφραζε την απαισιοδοξία των
λογοτεχνών για έναν καλύτερο µέλλον και την απουσία ελπίδας.
(µονάδες 7)
5. Από τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί να επιλέξετε αυτά που συµπληρώνουν σωστά τα
κενά στις παρακάτω προτάσεις (4 στοιχεία περισσεύουν)
ακροστιχίδα, ετεροδιηγητικός, µπαλάντα, εµβόλιµη, ζευγαρωτή,
inmediares, οµοδιηγητικός, πλεκτή, µεταδιηγητικός
α. Στις περιπτώσεις που µια στροφή έχει τέσσερις στίχους που ακολουθούν τον τύπο / σχήµα
ΑΑΒΒ τότε έχει ………………………………. οµοιοκαταληξία.
β. Η …………………………….. αφηγείται µία ερωτική ιστορία µε την τελευταία στροφή να

λέγεται επωδός και να αποτελείται από 4 στίχους.
γ. Η προσωρινή διακοπή της φυσικής ροής των γεγονότων και η αναφορά σε άλλο θέµα, άσχετο
µε την υπόθεση ονοµάζεται ……………………….. αφήγηση.
δ. Συνήθως, όταν στην ιστορία ο αφηγητής είναι αυτοδιηγητικός τότε ο τύπος του είναι
…………………………..
ε. Με βάση τη συµµετοχή του αφηγητή στην ιστορία είναι …………………………. όταν δεν
έχει καµία ανάµειξη.
(µονάδες 5)
6. Με σκοπό την επίτευξη του δείκτη επιτυχίας «Να κατανοούν την ιστορικότητα των
λογοτεχνικών κειµένων και των ιδεών, οι οποίες αποτυπώνονται σε αυτά», να επιλέξετε το
κατάλληλο κείµενο που θα εξυπηρετούσε τον στόχο αυτό σε συνδιδασκαλία µε την εικόνα που
παρατίθεται. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας σε 40 – 60 λέξεις.
1.«Ήτανε πάλι Αύγουστος, του επόµενου χρόνου. Εκείνες τις µέρες ούτε έτρωγαν, ούτε έπιναν,
ούτε κουβέντιαζαν. Παγωµένοι, όπως κι όλοι οι χωριανοί µέσα στα σπίτια τους. Μια µέρα,
φώναξαν να µαζευτούν όλοι οι αρσενικοί µες στην πλατεία. Η γυναίκα θυµάται που στεκότανε
στην πόρτα και τους έβλεπε, σκυφτοί οι δυο τους να πηγαίνουν. Τότε, θυµάται, που πρόσεξε
καλύτερα πόσο στ’ αλήθεια ήσανε µοιαστοί. Απ’ την πλατεία, δεν ξαναγύρισαν… Έλεγαν

ύστερα ότι µαζί µε άλλους τους πήγανε και τούτους στην Τουρκία. Δεν τους ξανάδε η γυναίκα.
Κι ήτανε πριν του Προδρόµου!...»
Ο άνθρωπος µε το διπλό κεφάλι, Μιχάλης Πασιαρδής
2.«Μιαν ηλιόλουστη φθινοπωρινή µέρα ο Πετρής κάθονταν στο κατώφλι του και διόρθωνε το
θειαφιστήρι του, να το ’χει έτοιµο για να θειαφίσει* µόλις θα ’βρισκε κατάλληλο καιρό, όταν
άνοιξε µε ορµή η καγκελόπορτα του περβολιού και µπήκανε λαχανιασµένα δυο παλληκαράκια,
που ήρτανε και στάθηκαν οµπρός του και στριφογύριζαν µε αµηχανία στα χέρια τους τα σχολικά
τους κασκέτα. Ο Πετρής αλαφιάστηκε µα δεν τ’ απόδειξε, µόνο τους κοίταγε και περίµενε να
µιλήσουν. Τέλος, το ένα απ’ τα παιδιά, ξεχνώντας τα λόγια που φαίνεται να είχε προετοιµάσει,
είπε βιαστικά κι ασύνδετα όλη την ιστορία: Οι µαθητές είχαν κατέβει σε διαδήλωση. Ρίχτηκαν
πυροβολισµοί από τις «δυνάµεις ασφαλείας». Ο Αρτέµης, που πήγαινε εµπρός µε τη σηµαία,
έπεσε. «Πληγώθηκαν κι άλλοι δυο, όµως ο Αρτέµης... έπεσε!», ξανά ’πε το παιδί γοερά.»
Ο Πορτοκαλόκηπος, Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης
(µονάδες 5)
7.i. Εκπαιδευτικός στην Α’ Λυκείου θέλοντας να πετύχει τον δείκτη επιτυχίας «Να κατανοούν
και να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά της Ελληνικής ηθογραφίας» προχωρά σε
διεπιστηµονική προσέγγιση του κειµένου «Μοιρολόγι της Φώκιας», Παπαδιαµάντης, µε το
µάθηµα της τέχνης. Λανθασµένα συγκαταλέγει έναν πίνακα που δε συνάδει µε την επίτευξη του
δείκτη, να εντοπίσετε ποιος είναι ο λανθασµένος πίνακας και να αιτιολογήσετε την απάντησή
σας σε περίπου 20 λέξεις.
(µονάδες 5)
ii. Να εντοπίσετε 3 ποιητικές εικόνες στο απόσπασµα του Παπαδιαµάντη που συνοµιλούν µε
ανάλογα στοιχεία των δυο σωστών πινάκων και αποδίδουν τα χαρακτηριστικά της ελληνικής
ηθογραφίας. Η απάντησή σας να µην υπερβαίνει τις 60 λέξεις.
(µονάδες 6)
«Κάτω από τον κρηµνόν, οπού βρέχουν τα κύµατα, όπου κατέρχεται το µονοπάτι, το αρχίζον από
τον ανεµόµυλον του Μαµογιάννη, οπού αντικρίζει τα Μνηµούρια, και δυτικώς, δίπλα εις την
χαµηλήν προεξοχήν του γιαλού, την οποίαν τα µαγκόπαιδα του χωρίου, οπού δεν παύουν από
πρωίας µέχρις εσπέρας, όλον το θέρος, να κολυµβούν εκεί τριγύρω, ονοµάζουν το Κοχύλι —
φαίνεται να έχη τοιούτον σχήµα— κατέβαινε το βράδυ βράδυ η γρια-Λούκαινα, µία χαροκαµένη
πτωχή γραία, κρατούσα υπό την µασχάλην µίαν αβασταγήν,* δια να πλύνη τα µάλλινα σινδόνιά της
εις το κύµα το αλµυρόν, είτα να τα ξεγλυκάνη εις την µικράν βρύσιν, το Γλυφονέρι, οπού δακρύζει
από τον βράχον του σχιστολίθου, και χύνεται ηρέµα εις τα κύµατα. Κατέβαινε σιγά τον κατήφορον,

το µονοπάτι, και µε ψίθυρον φωνήν έµελπεν* εν πένθιµον βαθύ µοιρολόγι, φέρουσα άµα την
παλάµην εις το µέτωπόν της, δια να σκεπάση τα όµµατα από το θάµβος του ηλίου, οπού εβασίλευεν
εις το βουνόν αντικρύ, κι αι ακτίνες του εθώπευον κατέναντί της τον µικρόν περίβολον και τα
µνήµατα των νεκρών, πάλλευκα, ασβεστωµένα, λάµποντα εις τας τελευταίας του ακτίνας.»
Α. Β.
Γ.

iii. Να αναφέρετε ένα θετικό στοιχείο από τη σύγκριση λογοτεχνικών κειµένων µε άλλες µορφές
καλλιτεχνικής έκφρασης.
(µονάδες 2)
8. Διδάσκετε το είδος της σάτιρας και συνεξετάζετε τα παρακάτω κείµενα. Σε ερώτηση προς
τους µαθητές για τα χαρακτηριστικά του είδους λαµβάνετε τις πιο κάτω απαντήσεις:
Μαθητής Α: Η σάτιρα είναι συνήθως επικαιρική.
Μαθητής Β: Η σάτιρα µπορεί να έχει σαφή κοινωνική αιχµή.
Μαθητής Γ: Η σάτιρα έχει ταυτόχρονα σκωπική κι έντονα επικριτική διάθεση απέναντι σε
συγκεκριµένα ζητήµατα της επικαιρότητας ή της καθηµερινής ζωής.
Μαθητής Δ: Η σάτιρα προκαλεί το γέλιο ως αυτοσκοπό.
Ποια από τις παραπάνω απαντήσεις είναι λανθασµένη και γιατί;

(µονάδες 5)
Περί ποντικών / Θ. Κουγιάλης Στο άγαλµα της Ελευθερίας που φωτίζει

τον κόσµο / Κ. Γ. Καρυωτάκης
Ένας ποντικός Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει

παρα - βολικός τους ουρανούς το στέµµα σου. Το φως σου,
χρόνια τρία πολιτευτής χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
κι έντεκα οραµατιστής. Πεταλούδες χρυσές οι Αµερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
Ένας άλλος ποντικός σήµερα το υπερούσιο µέταλλό σου.
παρα - πειστικός
παίρνει απόφαση γερή Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ' αγοράσουν
ιεράρχης να γενεί. έµποροι και κονσόρτσια* κι εβραίοι.

Είναι πολλά του αιώνος µας τα χρέη,
Κι ένας τρίτος ποντικός πολλές οι αµαρτίες, που θα διαβάσουν
παρα - κρατικός οι γενεές, όταν σε παροµοιάσουν
βλέποντας θέση κενή µε το πορτρέτο του Dorian Gray*.
την αράζει στη βουλή.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
Σε µιαν εποχή µακρινά δάση, ρηµαγµένοι κήποι,
παρα - ποιητική όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σύµβολα οι ποντικοί σαν έπαθλο του αγώνος, και µοχθούνε,
κι ο νοών νοεί. και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις* τους λείπει.

Απαντήσεις 2ου Δειγµατικού Λογοτεχνίας Φροντιστηρίου Θεοχαρίδη
1. Στρατής Μυριβήλης – Μυστική παπαρούνα – µυθιστόρηµα

Διονύσιος Σολωµός – Ο Κρητικός – Ροµαντισµός
Ανδρέας Κάλβος – Φιλόπατρις – Ωδή
Κώστας Μόντης – Δεύτερο γράµµα – Μοντερνισµός
Κωστής Παλαµάς – Ο δωδεκάλογος – Νέα αθηναϊκή Σχολή
Ηλίας Κεφάλας – Σιωπητήριο χιονιού – Χαϊκού
2. Λάθος: Άσµα Δ’ à ποίηµα γεννηµένο από την ίδια γερµανική κατοχή και
αποδίδει την απόγνωση των Ελλήνων ≠ Ψαλµός Β’ à ύµνος για τον
ελληνισµό κι ελληνική ταυτότητα
3. 1. Προσωποποίηση – Δ
2. Οξύµωρο – Α
3. Σχήµα αδυνάτου – Ε
4. Νόµος των τριών – Γ
5. Σχήµα εξ’ αναλόγου – Β
4. α. Ο
β. Ο
γ. Λ
δ. Ο
ε. Λ
5. α. Ζευγαρωτή
β. Μπαλάντα
γ. Εµβόλιµη
δ. Οµοδιηγητικός
ε. Ετεροδιηγητικός
6. Διαθεµατική προσέγγιση µε το µάθηµα Ιστορίας και τον κινηµατογράφο.

Να δοθούν ιστορικής πληροφορίες για την Οθωµανική Αυτοκρατορία
στα τέλη του 19ου αιώνα, τον ρωσοτουρκικό πόλεµο τις εθνικές
συνειδήσεις, µέσα από ιστορικές πηγές και κινηµατογραφικές ταινίες.
7. i. Λανθασµένος: πίνακας Α à Δεν προβάλλει κάποιο χαρακτηριστικό

γνώρισµα της ηθογραφίας

ii. Εικόνες: 1à Συνήθεια να πλένουν τα ρούχα στο γιαλό πίνακας Β.
Απόσπασµα: «Κατέβαινε το βράδυ … ήρεµα εις τα κύµατα».
Εικόνα: 2 à Όπως και στο απόσπασµα έτσι και στον πίνακα Α φαίνεται
καθαρά το ελληνικό τοπίο.
Εικόνα: 3à Ο πίνακας Γ δείχνει την ανέµελη ζωή των παιδιών που
παίζουν αµέριµνα στην παραλία.
iii. à Ανάπτυξη αισθητικού και γλωσσικού κριτηρίου
àΑνάπτυξη συνδυαστική κριτικής σκέψης
8. Λανθασµένη: Μαθητής Δ à Αυτό είναι χαρακτηριστικό του κωµικού. Η

σάτιρα καυτηριάζει, δηλαδή χρησιµοποιεί το γέλιο ως όπλο για να
χτυπήσει ένα στόχο.

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΥΠΠΑΝ 2017
1. ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Β - ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ:

Οι Αραβικές επιδρομές
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Να εξηγούν τα αίτια, τα βασικά γεγονότα και τις συνέπειες των
αραβικών επιδρομών εναντίον της Κύπρου.
Πίνακας Προδιαγραφών
Έργο διδασκαλίας: 5. Ο εκπαιδευτικός να προσεγγίζει ιστορικά θέματα διαθεματικά

Τομέας μάθησης: Α. Διαδικαστικές έννοιες
ΕΡΩΤΗΜΑ: Σε τμήμα της Β 3 Γυμνασίου ο εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει την

ενότητα των αραβικών επιδρομών στην Κύπρο. Σύμφωνα με τον δείκτη επιτυχίας, οι
μαθητές, με το τέλος της ενότητας, πρέπει να είναι σε θέση να εξηγούν τα αίτια, τα
βασικά γεγονότα και τις συνέπειες των αραβικών επιδρομών στην Κύπρο. Κατά τη
διάρκεια του διδακτικού σχεδιασμού, ο εκπαιδευτικός επιλέγει να χρησιμοποιήσει
μια σειρά από πηγές (οπτικές κυρίως) για να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές στα
ζητήματα της αναγνώρισης των υλικών καταλοίπων του παρελθόντος, και
συγκεκριμένα των αραβικών επιδρομών στην Κύπρο, ώστε οι μαθητές να είναι σε
θέση να προσεγγίζουν κριτικά το παρελθόν, να ερμηνεύουν τα κατάλοιπα ως
ιστορικές μαρτυρίες και να κατανοήσουν τη σημασία της πολιτιστικής τους
κληρονομιάς.
Ποια από τις πιο κάτω πηγές εξυπηρετεί το συγκεκριμένο στόχο του εκπαιδευτικού;
A.
Ένα κορίτσι από τη Συρία στην Ειδομένη (Ελλάδα
1
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ: ΙΣΤΟΡΙΑ – ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΥΠΠΑΝ
Β. Το τραγούδι του Δημήτρη Μητροπάνου «Ουμ Χαράμ»
Στης Ανατολής τα μέρη με ταξίδεψε ένα αστέρι μια Αυγουστιάτικη βραδιά

στην πιο όμορφη σαβάνα να γυρέψω τη νιρβάνα σε μιας κόρης τη ματιά
Βεδουϊνοι σε μια ράμπαμ ε μονόχορδη ραμπάμπα ιστορούν την Ουμ Χαράμ
ανηψιά λεν του Προφήτη που `μοιαζε του Αποσπερίτη και τραγούδαγε
γλυκά
Μια Σαββατογεννημένη στη σκηνή της με πηγαίνει και στη γη πια δεν πατώ
Πορφυρό της τάζω αμάξι χίλια δώρα από μετάξι και τον όρκο της ζητώ Στης
αγάπης τα μυστήρια πάψε να ζητάς πειστήρια μ’ απαντά η Ουμ Χαράμ στο
Βασίλειο της Ερήμου μ’ άλλα μάτια δες ψυχή μου τι `ναι πλούτος και χαρά
Γ.
Το τέμενος Χαλά Σουλτάν Τεκκέ στη Λάρνακα
2
Δ. Ο Διγενής Ακρίτας και η Κύπρος (Η Ιστορία του Βασίλειου Διγενή Ακρίτα,

http://ANTIKLEIDI.COM)
2. ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Β 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ: Αναγέννηση και Ανθρωπισμός
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
1. Να ερμηνεύουν τη στροφή του ενδιαφέροντος των Ευρωπαίων στις κλασικές

σπουδές και να περιγράφουν τις συνθήκες διαμόρφωσης μιας νέας αντίληψης για
τον άνθρωπο και τον κόσμο.
2. Να τεκμηριώνουν πώς η τέχνη, σε όλες τις μορφές της (λογοτεχνία, ζωγραφική,

γλυπτική, αρχιτεκτονική κ.ά.), είναι συνυφασμένη με τις συνθήκες της εποχής.
Έργο διδασκαλίας: 5. Ο εκπαιδευτικός να προσεγγίζει ιστορικά θέματα διαθεματικά.

Τομέας μάθησης: Β. Ερμηνείες
ΕΡΩΤΗΜΑ: Ο εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει την ενότητα της Αναγέννησης και

του Ανθρωπισμού σε τμήμα της Β 5 Γυμνασίου. Μία από τις πρώτες δραστηριότητες
που αναθέτει στους μαθητές του είναι να διατυπώνουν τους λόγους (αιτίες) που η
Αναγέννηση εκδηλώνεται αρχικά στην Ιταλία και σταδιακά εξαπλώνεται σε άλλες
χώρες της Ευρώπης (δείκτης επιτυχίας 1) και να καταγράφουν τις κοινωνικές και
πνευματικές δυνάμεις που αναπτύχθηκαν στην Ιταλία και σταδιακά στην υπόλοιπη
Ευρώπη (δείκτης επιτυχίας 2).
Κατά το σχεδιασμό της δραστηριότητας, ο εκπαιδευτικός έχει καταρτίσει έναν

3
περιεκτικό κατάλογο με τους βασικότερους λόγους/αιτίες (checklist), τον οποίο όμως

δεν δίνει στους μαθητές.
1. Αύξηση του εμπορίου μεταξύ των χωρών της Ευρώπης ή/και της Ασίας
2. Ακμή μεγάλων και πλούσιων πόλεων στην Ιταλία
3. Στροφή προς την κλασική αρχαιότητα (ελληνική και ρωμαϊκή)
4. Αυξημένο επιστημονικό και τεχνολογικό ενδιαφέρον
5. Επιθυμία για σχεδιασμό όμορφων πόλεων
6. Ενθάρρυνση και προστασία πνευματικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων από

Μαικήνες της εποχής.
Ο εκπαιδευτικός δίνει ορισμένες πηγές ζητώντας τους να τις μελετήσουν, ώστε να

εντοπίσουν και να καταγράψουν τις αιτίες της Αναγέννησης στην Ιταλία και τις
κοινωνικές και πνευματικές δυνάμεις που επέδρασαν. Στόχος του είναι, με το τέλος
της δραστηριότητας, οι μαθητές να καταλήξουν σε έναν αντίστοιχο κατάλογο με το
δικό του.
Α. Κατά τον σχεδιασμό της δραστηριότητας ο εκπαιδευτικός έχει εσφαλμένα

συμπεριλάβει μια πηγή που δεν ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο της συγκεκριμένης
διδακτικής ενότητας. Να αναφέρετε την πηγή αυτή και να εξηγήσετε, σε 40 περίπου
λέξεις, γιατί αποτελεί λανθασμένη επιλογή του εκπαιδευτικού τεκμηριώνοντας την
απάντησή σας με δύο τουλάχιστον στοιχεία.
Β. Ποια αιτία, από αυτές που έχει καταγράψει ο εκπαιδευτικός στον κατάλογό του,
δεν εντοπίζεται στις πιο κάτω πηγές;
ΠΗΓΕΣ 1. ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ: Δυο χιλιάδες τόσα χρόνια πίστευε η ανθρωπότητα πως ο ήλιος
και όλα τ’ αστέρια τ’ ουρανού στρέφονται γύρω της. Ο πάπας, καρδινάλιοι, πρίγκιπες
και σοφοί, καπεταναίοι κι έμποροι, γυναίκες της ψαραγοράς και μαθητούδια
πίστευαν πως κάθονται ακίνητοι [...]. Τώρα [...] η παλιά εποχή πέρασε και τώρα
ζούμε μια καινούρια εποχή. Εδώ κι εκατό χρόνια, η ανθρωπότητα μοιάζει κάτι να
περιμένει. Οι πολιτείες είναι πια στενές, στενά είν’ και τα κεφάλια. Δεισιδαιμονία και
πανούκλα. Τώρα όμως οι άνθρωποι φωνάζουν: επειδή τα πράγματα είν’ έτσι δε θα
4
πει πως πρέπει και να μείνουν έτσι. Γιατί το παν κινείται, φίλε μου. Και φχαριστιέμαι
όταν αναλογίζομαι πως όλη αυτή η υπόθεση άρχισε με τα καράβια. Απ’ τα
παμπάλαια χρόνια [...] τα καράβια σούρνονταν κολλητά στ’ ακρογιάλια, μα ξαφνικά
παρατήσαν τις ακτές και χύμηξαν στις ανοιχτές θάλασσες. Στη γηραιά μας ήπειρο
άρχισαν να σκορπίζονται διαδόσεις πως υπάρχουν κι άλλες ήπειροι [...]. Και
γεννήθηκε μεγάλη επιθυμία να ερευνηθούν οι πρωταρχικές αιτίες των πραγμάτων:
γιατί η πέτρα πέφτει όταν την αφήνουμε και γιατί ανεβαίνει προς τα πάνω, όταν την
πετάμε ψηλά [...]. Αυτά που γράφουν τα βιβλία δε μας είναι πια αρκετά. Γιατί
ακριβώς εκεί που από χιλιάδες χρόνια ήταν θρονιασμένη η πίστη, εκεί φώλιασε η
αμφιβολία. Ο κόσμος λέει: ναι, έτσι γράφουν τα βιβλία, άσε να δούμε όμως και μόνοι
μας. Οι πιο αδιαφιλονίκητες αλήθειες πρέπει τώρα να επαληθευτούν στην πράξη.
Ό,τι δεν αμφισβητήθηκε ποτέ θα αμφισβητηθεί τώρα. Κι έτσι σηκώθηκε ένας τέτοιος
σίφουνας, που έφτασε ν’ ανεμίζει και τα χρυσοκέντητα φορέματα των πριγκίπων και
των επισκόπων, δείχνοντάς μας τα τετράπαχα ή κοκαλιάρικα ποδάρια τους, ποδάρια
σαν και τα δικά μας [...]. Το σύμπαν όμως μέσα σε μια νύχτα έχασε το κέντρο του και
το πρωί βρέθηκε νά ’χει αμέτρητα κέντρα, έτσι που ο καθένας μπορεί νά ’ναι τώρα
επίκεντρο του σύμπαντος ή και κανένας.
Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η ζωή του Γαλιλαίου, έτος 1938
2. «Ο Άγιος Αυγουστίνος στο σπουδαστήριό του» ή «Το όραμα του Αγίου

Αυγουστίνου», Vittore Carpaccio, Βενετία, 1502
5
3. Εγώ, ο Υμέτερος Φλάκκος, (ψευδώνυμο του Αλκουίνου, καθηγητή της επισκοπικής

σχολής της Υόρκης, τον οποίο ο Καρλομάγνος διόρισε διευθυντή της Ανακτορικής
Ακαδημίας και αβά της Μονής του Αγίου Μαρτίνου της Τουρ) από τη δική σας
παραίνεση και ενθάρρυνση ορμώμενος, επιθυμώ να προσφέρω στους
ενδιαιτωμένους υπό τη στέγη του Αγίου Μαρτίνου το νέκταρ των ιερών Γραφών.
Λαχταρώ να μεθύσω και άλλους με το παλιό κρασί της αρχαίας μάθησης, να αρχίσω
να τρέφω και άλλους με τους καρπούς της γραμματικής λεπταισθησίας, να τους
φωτίσω με την τάξη των ουρανίων σωμάτων, όπως αυτά απεικονίζονται στις
οροφογραφίες των κατοικιών των μεγάλων ανδρών [...] Δυστυχώς όμως στερούμαι
ορισμένων σπανίων βιβλίων της σχολαστικής μαθήσεως, τα οποία ωστόσο διέθετα
στην πατρίδα μου χάρη στον εξαιρετικό και διάπυρο ζήλο του διδασκάλου μου,
καθώς και στη δική μου μέριμνα. Ταπεινότατος θεράπων σας, αναφέρω όλα αυτά
στην Εκλαμπρότητά σας, μήπως εισηγηθεί ευμενώς προς το συμβούλιό σας, που
εμφορείται από ειλικρινές ενδιαφέρον για το σύνολο της γνώσεως, ώστε να υπάγουν
ορισμένοι σπουδαστές μας και να διαλέξουν επιτόπου τα χρειώδη και να φέρουν στη
Γαλλία τους ανθούς της γνώσεως της Βρετανίας.[...]
D. Whiteloc, English Historical Documents, τ. 1, Oxford University Press, 1955, σ. 786
6
4. Ο δημιουργός του έργου είναι ένας μοναχός, ο NoeBanco. Είναι μια ξυλογραφία
που απεικονίζει τη Βενετία το 1600 και βρίσκεται σε ένα χρονικό.
7
3. ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Γ 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ: Κατοχή, Αντίσταση και

Απελευθέρωση
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Οι μαθητές να είναι σε θέση να σχολιάζουν τον τρόπο

συμμετοχής της Ελλάδας στον Β 3 Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια της
γερμανικής κατοχής.
Έργο διδασκαλίας: 5. Ο εκπαιδευτικός να προσεγγίζει ιστορικά θέματα διαθεματικά

Τομέας μάθησης: Δ. Οργάνωση/ Επικοινωνία
ΕΡΩΤΗΜΑ: Σε τμήμα της Γ 3 Γυμνασίου στην ενότητα της Κατοχής, Αντίστασης και
Απελευθέρωσης, ο εκπαιδευτικός οργανώνει το πλάνο διδασκαλίας του, ώστε οι
μαθητές του να είναι σε θέση να σχολιάζουν τον τρόπο συμμετοχής της Ελλάδας
στον Β ' Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (δείκτης
επιτυχίας). Θέλοντας να προσεγγίσει το ιστορικό αυτό θέμα διαθεματικά, χωρίζει
τους μαθητές του σε ομάδες και τους αναθέτει δραστηριότητες μέσω των οποίων θα
παρουσιάσουν την ιστορική τους γνώση και τα αποτελέσματα των διερευνήσεών
τους.
Ποια από τις πιο κάτω δραστηριότητες εμπίπτει στη διαθεματική προσέγγιση; Να
δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Α. Οι μαθητές καλούνται να ανατρέξουν στην ψηφιακή σελίδα του Ιδρύματος

Μείζονος Ελληνισμού, για να μελετήσουν τα γεγονότα της εποχής. Με τη βοήθεια
της ιστορικής εξιστόρησης της ιστοσελίδας και του κειμένου του σχολικού βιβλίου, οι
μαθητές καλούνται να δημιουργήσουν μια διαδραστική ιστοριογραμμή με τις
σημαντικότερες πράξεις αντίστασης κατά τη διάρκεια της κατοχής και τα
σημαντικότερα γεγονότα που ακολούθησαν κατά τη διάρκεια της Απελευθέρωσης. Β.
Οι μαθητές καταγράφουν τα σημαντικότερα γεγονότα κατά τη διάρκεια της Κατοχής,
της Αντίστασης και της Απελευθέρωσης με τη βοήθεια του βιβλίου και ορισμένων
ιστορικών πηγών που βρίσκουν στο διαδίκτυο και κατασκευάζουν μια ακροστιχίδα
με τη βοήθεια μιας εκπαιδευτικής εφαρμογής.
Γ. Οι μαθητές αναβιώνουν το 1942 και υποθέτουν ότι η Ηλέκτρα Αποστόλου μιλά σε

φίλους και φίλες θέλοντας να τους πείσει να συμμετέχουν και αυτοί στην Εθνική
8
Αντίσταση. Με τη βοήθεια του σχολικού εγχειριδίου και τη βιογραφία της Ηλέκτρας

Αποστόλου από τη Βικιπαίδεια, οι μαθητές καλούνται να γράψουν ένα δικό τους
κείμενο, για τα όσα μπορεί να είπε η Αποστόλου και τις αντιδράσεις που μπορεί να
συνάντησε.
Δ. Οι μαθητές καλούνται να φτιάξουν ένα αφιέρωμα που θα μπει ως ένθετο σε μια

εφημερίδα με θέμα: «Η σκληρή καθημερινότητα των Ελλήνων και Ελληνίδων κατά τη
διάρκεια της κατοχής». Το αφιέρωμα θα αποτελείται από το κυρίως άρθρο
διανθισμένο με φωτογραφικό υλικό, γελοιογραφίες και δύο ρεμπέτικα τραγούδια
της εποχής («Οι Μαυραγορίτες, στ.-μουσ. Μ. Γενίτσαρης και «Ο μπλόκος της
Κοκκινιάς», στ.-μουσ. Νίκος Δημόπουλος).
4. ΟΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ–ΙΣΤΟΡΙΑΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥΒ .ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ- ΜΑΘΗΣΙΑΚΑΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι μαθητές και οι μαθήτριες να

είναι σε θέση:
1. Να περιγράφουν το ιστορικό – κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο διαμορφώνονται οι

ιδέες του Διαφωτισμού.
2. Να εξηγούν και να αποτιμούν τις ιδέες των κυριότερων εκπροσώπων του

Διαφωτισμού.
Πίνακας προδιαγραφών
Έργο διδασκαλίας: 6. Ο εκπαιδευτικός να διασυνδέει με ιστορικά θέματα που

διδάσκονται σε προηγούμενες ή επόμενες τάξεις (κατακόρυφη γνώση του
αναλυτικού). Τομέας μάθησης: Β. Ερμηνείες
ΕΡΩΤΗΜΑ:
Ο ορθός λόγος εναντίον της προκατάληψης
Το πρώτο ήταν να μην παραδέχομαι ποτέ τίποτα για αληθινό, αν δεν το ξέρω
ολοφάνερα για αληθινό ̇ δηλαδή ν’ αποφεύγω προσεκτικά τη βιασύνη και την
9
προκατάληψη, και να μην περιλαμβάνω στις κρίσεις μου τίποτα παραπάνω απ’ ό,τι
θα παρουσιάζεται στο νου τόσο ευδιάκριτα ώστε να μη μου δίνεται καμιά ευκαιρία ν’
αμφιβάλλω γι’ αυτό.
Ντεκάρτ, Λόγος περί της μεθόδου (1637), μτφρ. Χρ. Χρηστίδης, Παπαζήσης, Αθήνα
1976, σ. 19.
(α) Σε ένα τμήμα Β - Λυκείου, προσεγγίζεται μέσα από την επεξεργασία της πιο πάνω
πηγής ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Διαφωτισμού. Ο διδάσκων επιλέγει να
διασυνδέσει το χαρακτηριστικό αυτό με μια ιστορική περίοδο της Ελληνικής Ιστορίας
που διδάχθηκαν οι μαθητές/τριες του στην προηγούμενη τάξη. Η ιστορική περίοδος
είναι:
α. Μυκηναϊκή εποχή (1600-1100 π. Χ.)
β. Ομηρική εποχή (1100-750 π. Χ.)
γ. Αρχαϊκή και κλασική εποχή (750-323 π. Χ.)
δ. Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ύστερη αρχαιότητα (1ος π. Χ. – 6ος μ. Χ. αιώνας)
5. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΚΛΑΣΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΟΥ

ΚΟΡΜΟΥ/ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Α / ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ- ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι μαθητές/τριες να είναι σε

θέση:
1. Να τεκμηριώνουν τη διαχρονικότητα των αξιών που ανέδειξε ο κλασικός

πολιτισμός και την παγκόσμια εμβέλειά τους.
1. Να σχολιάζουν τη σημασία των επιστημονικών επιτευγμάτων της κλασικής

περιόδου.
2. Να αναφέρουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κλασικής τέχνης στους τομείς της

αρχιτεκτονικής, της γλυπτικής και της ζωγραφικής.
10
Έργο διδασκαλίας: 6. Ο εκπαιδευτικός να διασυνδέει με ιστορικά θέματα που

διδάσκονται σε προηγούμενες ή επόμενες τάξεις (κατακόρυφη γνώση του
αναλυτικού).Τομέας μάθησης: Δ. Οργάνωση - Επικοινωνία
ΕΡΩΤΗΜΑ: Στο πλαίσιο ενδοσχολικού συνεδρίου με γενικό θέμα τη διαχρονικότητα

των αξιών του κλασικού πολιτισμού και τη συμβολή τους στη διαμόρφωση του
ευρωπαϊκού και παγκόσμιου πολιτισμού (δείκτης επιτυχίας 1), αναθέτεις στους/στις
μαθητές/τριες σου την εκπόνηση και παρουσίαση συνθετικών εργασιών.
Διευκρινίζεις στους/στις μαθητές/μαθήτριες ότι θα πρέπει να διασυνδέσουν τον
κλασικό πολιτισμό με έναν άλλο μεταγενέστερο πολιτισμό ή πνευματικό κίνημα, στο
οποίο η επίδραση του κλασικού πολιτισμού είναι έντονη. Η εργασία που δεν θα
ανταποκρινόταν στο κριτήριο αυτό είναι:
(α) «Ο πολιτισμός της Αναγέννησης»
(β) «Ο ρωμαϊκός πολιτισμός»
(γ) «Το κίνημα της Εικονομαχίας»
(δ) «Το κίνημα του Διαφωτισμού»
ος ος
6. ΠΡΩΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ/ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (4 – 7 αι. μ.Χ.)
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Να περιγράφουν τις προσπάθειες για αναγνώριση του

αυτοκεφάλου της
Εκκλησίας της Κύπρου και να εξηγούν τη σημασία του.
Έργο διδασκαλίας: 1. Να επιλέγει και να σχεδιάζει δραστηριότητες για επίτευξη των

δεικτών επιτυχίας. Τομέας μάθησης: Β. Ερμηνείες
ΕΡΩΤΗΜΑ: Κατά τη διάρκεια του μαθήματος της Ιστορίας Β > Λυκείου, ζητάτε από
τους/τις μαθητές/τριές σας να γράψουν στην τάξη ένα ιστορικό δοκίμιο με θέμα το
Αυτοκέφαλο της Κυπριακής Εκκλησίας.
11
Οι μαθητές/τριες έχουν καταγράψει τις ακόλουθες προτάσεις.
1. Ποιες από τις παράκατω προτάσεις των μαθητών/τριών είναι ορθές και ποιες
λάθος; Να βάλετε ορθό ή λάθος δίπλα από κάθε πρόταση.
α/α Πρόταση
1 Ο αυτοκράτορας Ζήνωνας χάρισε στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου πολλά προνόμια.
2 Η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος επικύρωσε το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Κύπρου.
3 Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας προσπάθησε να καταργήσει το αυτοκέφαλο.
4 Στο όραμα του, ο Αρχιεπίσκοπος Ρηγίνος είδε τον χώρο όπου τάφηκε ο Απόστολος Βαρνάβας
5 Με τον όγδοο κανόνα της Εφέσου αναγνωρίστηκε το αυτοκέφαλο της Κύπρου.
6 Ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός Β 2 Ρινότμητος κατήργησε το Αυτοκέφαλο.
Ο αποστολικός χαρακτήρας και η πνευματική δράση της Εκκλησίας της Κύπρου υπήρξαν ο
7
αναγνώρισής της ως αυτοδιοικούμενης.
2. Στη συνέχεια, να ιεραρχήσετε τις προτάσεις ώστε να μπουν στη σωστή

χρονολογική σειρά.
Η σωστή σειρά των προτάσεων είναι (να γραφούν μόνο οι αριθμοί):

_________________
3. Να διορθώσετε τις λανθασμένες προτάσεις των μαθητών/τριών. Η κάθε
διόρθωση να μην υπερβαίνει τις 20 λέξεις.
7. ΟΒ &ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣΠΟΛΕΜΟΣ(1939–1945)
ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ:
1. Να σχολιάζουν τα αίτια, τα βασικά γεγονότα, την έκβαση του Β 8 Παγκόσμιου

Πολέμου (1939-1945) και την ιστορική σημασία του για τη μετέπειτα εξέλιξη
12
της Ευρώπης.
2. Να συσχετίζουν τα αντίπαλα στρατόπεδα που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια

του Β & Παγκόσμιου Πολέμου με τα αντίστοιχα στρατόπεδα του Α & Παγκόσμιου
Πολέμου.
Έργο διδασκαλίας: 1. Να επιλέγει και να σχεδιάζει δραστηριότητες για επίτευξη των

δεικτών επιτυχίας.Τομέας μάθησης: Γ. Τεκμήρια
ΕΡΩΤΗΜΑ: Στο μάθημα της Ιστορίας Γ 8 Λυκείου ο/η διδάσκων/ουσα εξηγεί τη χρήση
της προπαγάνδας κατά τον Β / Παγκόσμιο Πόλεμο δείχνοντας την πιο κάτω πολεμική
αφίσα στους/στις μαθητές/τριες.
13
Έλα μη διστάζεις, πάρε μια μέρα άδεια!
1. Για την επεξεργασία της πιο πάνω γελοιογραφίας, ο διδάσκων / η διδάσκουσα

πρέπει να ακολουθήσει τα στάδια επεξεργασίας που δίνονται πιο κάτω. Να τα
βάλετε στην ορθή σειρά.
α. Εντοπισμός των οπτικών και λεκτικών στοιχείων της πολεμικής αφίσας
β. Διασταύρωση του περιεχομένου της πολεμικής αφίσας με άλλες πηγές
γ. Επεξήγηση του νοήματος των οπτικών συμβόλων της πολεμικής αφίσας
δ. Επεξήγηση πώς τα λεκτικά στοιχεία επεξηγούν το σκίτσο
ε. Καταγραφή των οπτικών και λεκτικών στοιχείων της πολεμικής αφίσας.
2. Να καταγράψετε σε συντομία τρεις τρόπους με τους οποίους η αφίσα καταφέρνει

να περάσει στον θεατή την αμερικάνικη προπαγάνδα για τον «κακό Ιάπωνα».
8. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ: Η Γαλλική Επανάσταση (1789)
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Να αποτιμούν την καθοριστική σημασία της Γαλλικής

Επανάστασης στη διαμόρφωση του σύγχρονου κόσμου.
Έργο διδασκαλίας: 3. Να εκμαιεύει και να αξιοποιεί τις ιδέες και στάσεις των
μαθητών/τριών.Τομέας μάθησης: Α. Διαδικαστικές έννοιες
ΕΡΩΤΗΜΑ: Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας γίνεται αναφορά στην έννοια του
«έθνους» και συζητείται το θέμα της διαμόρφωσης των εθνών που συντελείται
σταδιακά αυτή την εποχή. Ένας μαθητής έχει την άποψη ότι η ανάπτυξη των εθνών
ήταν μια αρνητική εξέλιξη, γιατί οδήγησε τον σύγχρονο κόσμο σε πολλές πολεμικές
συγκρούσεις. Επιλέξτε τον καταλληλότερο από τους πιο κάτω τρόπους με τους
οποίους ο/η διδάσκων/ουσα θα μπορούσε να αξιοποιήσει την πιο πάνω στάση του
μαθητή:
Α) Ο/Η διδάσκων/ουσα επισημαίνει ότι η στάση του μαθητή είναι μια άποψη, αλλά
δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να συζητηθεί. Β) Ο/Η διδάσκων/ουσα καλεί τον
14
μαθητή να υποστηρίξει την άποψή του με βάση ιστορικά δεδομένα και ακολουθεί
συζήτηση με τους υπόλοιπους μαθητές της τάξης. Γ) Ο/Η διδάσκων/ουσα καλεί
τους/τις μαθητές/τριες να σκεφτούν και άλλα τυχόν μειονεκτήματα ή πλεονεκτήματα
της ανάπτυξης του έθνους ως βασικού χαρακτηριστικού ενός κράτους. Ακολουθεί
συζήτηση σχετικά με τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα που έχει η πολιτειακή
οργάνωση του έθνους-κράτους σε σύγκριση με άλλες μορφές οργάνωσης.
Δ) Ο/Η διδάσκων/ουσα αναφέρει ότι η άποψη αυτή δεν είναι ιστορικά σωστή, γιατί
πολεμικές συγκρούσεις γίνονταν πάντοτε και δεν θα μπορούσε να ενοχοποιηθεί η
ανάπτυξη των εθνών για το φαινόμενο του πολέμου. Ακολούθως, συνεχίζει τη
διαδικασία της διδασκαλίας.
9. ΗΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗΤΟΥΡΩΜΑΪΚΟΥΚΡΑΤΟΥΣ(4ος–5οςαι.μ.Χ.) Ο Κωνσταντίνος Α - και η

ισχυροποίηση της Ρωμαϊκής Ανατολής (324 – 337)
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Να εξηγούν τους λόγους και να εκτιμούν την ιστορική σημασία
της ίδρυσης της Νέας Ρώμης. ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Ίδρυση Νέας Ρώμης:
γεωγραφικά και δημογραφικά πλεονεκτήματα Ρωμαϊκής Ανατολής (αξιοποίηση
χάρτη), ιεράρχηση των λόγων ίδρυσης της Νέας Ρώμης, αποτίμηση της σημασίας της
ίδρυσης της Νέας Ρώμης για την μετεξέλιξη του ρωμαϊκού κράτους.
μαθητών/τριών.Τομέας μάθησης: Β. Ερμηνείες
ΕΡΩΤΗΜΑ: Κατά τη διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότητας, ο/η διδάσκων/ουσα

έχει ως στόχο να εκμαιεύσει τις ιδέες των μαθητών σχετικά με τους λόγους επιλογής
του Βυζαντίου ως Νέας Ρώμης, αλλά και να καλλιεργήσει στους μαθητές την
δεξιότητα της ιεράρχησης. Ποια από τις ακόλουθες δραστηριότητες εξυπηρετεί
καλύτερα τους συγκεκριμένους στόχους;
Α) Μέσα από την ιστορική αφήγηση του βιβλίου εντοπίζονται οι λόγοι ίδρυσης της
Νέας Ρώμης και καλούνται οι μαθητές/τριες να εκφράσουν τη γνώμη τους σχετικά με
το ποιος ήταν ο βασικότερος λόγος μεταφοράς της πρωτεύουσας. Β) Οι
15
μαθητές/τριες παρακολουθούν ιστορικό ντοκιμαντέρ στο οποίο ιστορικοί ερευνητές

αναπτύσσουν τους λόγους της μετακίνησης της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο. Μετά την ολοκλήρωση της
παρακολούθησης οι μαθητές/τριες καλούνται να ανασυνθέσουν τις ιστορικές
πληροφορίες που παρουσιάστηκαν και να καταγράψουν ιεραρχικά στο τετράδιό
τους τους λόγους ίδρυσης της Νέας Ρώμης που αναφέρθηκαν στο ντοκιμαντέρ. Στη
συνέχεια, γίνεται παρουσίαση των ιεραρχημένων λόγων από κάποιους/ες
μαθητές/τριες, οι οποίοι/ες αιτιολογούν τη σειρά που επέλεξαν.
Γ) Με τη βοήθεια του πιο κάτω χάρτη από το βιβλίο της Β $ Γυμνασίου και την
ανάκληση προϋπαρχουσών ιστορικών γνώσεων από την Α 7 Λυκείου (στρατιωτική
αναρχία, οικονομική κρίση, εξωτερικές επιδρομές), τίθεται το ερώτημα για ποιο λόγο
θα μπορούσε ο Κωνσταντίνος Α 2 να προτιμήσει τη συγκεκριμένη τοποθεσία ως
πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας αντί της Ρώμης. Αφού ακουστούν και καταγραφούν
στον πίνακα οι ιδέες των μαθητών/τριών, ο/η διδάσκων/ουσα τους καλεί να
απαντήσουν ποια από αυτές θεωρούν ότι ήταν η πιο καταλυτική στην απόφαση του
αυτοκράτορα.
Δ) Αφού ο διδάσκων αναφέρει το ιστορικό γεγονός της μετακίνησης της

πρωτεύουσας και της ίδρυσης της Νέας Ρώμης, καλεί τους/τις μαθητές/τριες να
υποθέσουν τους λόγους που οδήγησαν στην απόφαση αυτή. Στη συνέχεια, οι λόγοι
που θα αναφερθούν καταγράφονται από τον διδάσκοντα και οι μαθητές/τριες
καλούνται να τους ιεραρχήσουν βάσει σημαντικότητας.
16
10.ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ: Ο Β 0 Ελληνικός Αποικισμός
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Να αξιολογούν τις συνέπειες των μεταναστεύσεων στον

οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό τομέα.
μαθητών/τριών. Τομέας μάθησης: Γ. Τεκμήρια
ΕΡΩΤΗΜΑ: Ο/Η διδάσκων/ουσα επιθυμεί να προσεγγίσει το θέμα των συνεπειών

του Β & Ελληνικού Αποικισμού εκμαιεύοντας τις ιδέες των μαθητών/τριών μέσα από
ιστορικό υλικό το οποίο θα τύχει επεξεργασίας στην τάξη. Να ταξινομήσετε τις πιο
κάτω ιστορικές πηγές, ξεκινώντας από αυτήν που πιστεύετε ότι εξυπηρετεί καλύτερα
τον στόχο του/της διδάσκοντος/ουσας και καταλήγοντας σε αυτήν που τον
εξυπηρετεί λιγότερο.
Α) Ο/Η διδάσκων/ουσα χρησιμοποιώντας την πιο κάτω οπτική πηγή, σε συνδυασμό
17
με τη λεζάντα ερωτά τους/τις μαθητές/τριες ποια συνέπεια του Β 3 Ελληνικού

Αποικισμού μπορεί να υποδηλώνει.
Β) Ο/Η διδάσκων/ουσα διαβάζει την πιο κάτω κειμενική πηγή και καλεί τους/τις
μαθητές/τριες να εντοπίσουν κάποιες συνέπειες που αναφέρονται. Η τεράστια
επέκταση των Ελλήνων στα παράλια της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου δεν
είχε μόνον συνέπειες οικονομικής φύσεως. Είχε βασική σημασία για όλη την
κατοπινή παγκόσμια ιστορία ως τις μέρες μας, κυρίως γιατί σε όλες αυτές τις χώρες
σκορπίστηκε το σπέρμα του ελληνικού
πολιτισμού. Αλλά και στην εξέλιξη του ίδιου του ελληνικού πολιτισμού είχε βαθιά
επίδραση, γιατί διεύρυνε σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό τον πνευματικό ορίζοντα
των Ελλήνων. Σε μια πόλη όπως η Μίλητος, που έκανε εμπόριο σε όλη
την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά συνάμα είχε και πολύ στενές εμπορικές σχέσεις με
τη Σύβαρι στην Κάτω Ιταλία, τα πλοία της οποίας διέσχιζαν ολόκληρη τη Μεσόγειο,
συγκεντρώθηκαν γνώσεις για χώρες και λαούς όλου του τότε πολιτισμένου κόσμου,
γνώσεις που ωθούσαν σε σύγκριση και βαθύτερη σκέψη. Έτσι προετοιμάστηκε το
έδαφος, ώστε τον 6ο αιώνα να αναπτυχθεί η ιωνική φυσική φιλοσοφία και η ιωνική
επιστήμη.
Ulrich Wilcken,Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Αθήνα 2010 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ:

ΙΣΤΟΡΙΑ – ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗ
Η ελληνική αποικία της Κυρήνης εξασφάλισε ευημερία με το εμπόριο του σιλφίου,

ενός πολύτιμου αρωματικού και φαρμακευτικού φυτού. Στην παράσταση από κύλικα
του 6ου αι. π. Χ. εικονίζεται ο βασιλιάς Αρκεσίλας να επιβλέπει το ζύγισμα και τη
φόρτωση σιλφίου. [Παρίσι, Μουσείο Λούβρου]
18
Γ) Ο/Η διδάσκων/ουσα παρουσιάζει τον πιο κάτω χάρτη με τις αποικιακές κτήσεις
της Βρετανίας και καλεί τους/τις μαθητές/τριες να σκεφτούν ομοιότητες και
διαφορές με τον Β / Ελληνικό Αποικισμό, αναφορικά με τις συνέπειες που έχει ο
αποικισμός για τους αποικιστές, αλλά και για τους γηγενείς πληθυσμούς.
Δ) Ο/Η διδάσκων/ουσα καλεί τους μαθητές να αναγνώσουν την αφήγηση του

βιβλίου τους και να εντοπίσουν τις συνέπειες: Όλα τα στοιχεία που καθορίζουν τον
ελληνικό πολιτισμό, όπως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι πολιτικές πρακτικές, οι
αισθητικές αντιλήψεις και γενικότερα ο τρόπος ζωής, οι Έλληνες τα μετέφεραν στις
νέες τους πατρίδες. Οι αποικίες εξελίχθηκαν σε χώρους πειραματισμού για τον
Ελληνισμό. Στις επαφές τους με τους γηγενείς πληθυσμούς έδωσαν πολιτιστικά
στοιχεία και πήραν. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι η διάδοση της γραφής·
το χαλκιδικό αλφάβητο, μια μορφή του ελληνικού αλφαβήτου, διαδόθηκε από τους
Χαλκιδείς αποίκους στους ιταλικούς λαούς και έγινε στη συνέχεια το πρότυπο
διαμόρφωσης του λατινικού.
Η οικονομική κρίση αντιμετωπίστηκε έξω από τα όρια των πόλεων-κρατών, σε

ευρύτερο οικονομικό χώρο με την ανάπτυξη του δευτερογενούς και τριτογενούς
τομέα της οικονομίας. Το εμπόριο δεν περιορίστηκε στην ανταλλαγή αγαθών,
19
απέκτησε χαρακτήρα εμπορευματοχρηματικό με τηνκοπή και τη χρήση του

νομίσματος. Η εφεύρεση του νομίσματος δεν ήταν μια απλή καινοτομία που
διευκόλυνε τις οικονομικές σχέσεις εκείνης της εποχής. Το νόμισμα γίνεται τώρα το
κύριο μέσο συναλλαγής. Οι οικονομικές μεταβολές είχαν συνέπειες και στην
κοινωνία των πόλεων-κρατών. Νέα κατηγορία πολιτών, αυτοί που πλούτισαν,
διεκδίκησε μερίδιο στην άσκηση της εξουσίας. Έτσι, η αριστοκρατικά οργανωμένη
κοινωνία πέρασε κρίση. Η δουλεία, τέλος, αναπτύχθηκε λόγω της ανάγκης για
περισσότερα και φθηνότερα χέρια. Για πρώτη φορά αυτή την εποχή
χρησιμοποιήθηκαν δούλοι αργυρώνητοι, δηλαδή αγορασμένοι, ως παράγοντας
οικονομικής ανάπτυξης.
11.ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: Η διαμόρφωση του πολιτεύματος της Αθήνας και η ακμή της
αθηναϊκής δημοκρατίας
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Να αναφέρουν τα βασικά χαρακτηριστικά της πολιτικής του

Περικλή. ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Ενίσχυση δημοκρατικού πολιτεύματος, θεωρικά,
συμμαχίες, οικονομικοί πόροι, λειτουργίες
μαθητών. Τομέας μάθησης: Δ. Οργάνωση / Επικοινωνία
ΕΡΩΤΗΜΑ: Ο/Η διδάσκων/ουσα έχει ολοκληρώσει τη διδασκαλία της ενότητας με

βάση τους δείκτες επάρκειας και επιτυχίας και στοχεύει μέσα από την κατ 8 οίκον
εργασία να εκμαιεύσει τις ιδέες και τις στάσεις των μαθητών/τριών για την ιστορική
20
φυσιογνωμία του Περικλή, σε συνδυασμό με τη χρήση των ιστορικών όρων που

διδάχθηκαν στην ενότητα (δείκτης επάρκειας). Ποια από τις πιο κάτω
δραστηριότητες είναι η καταλληλότερη για τον σκοπό αυτό; Να δικαιολογήσετε την
απάντησή σας σε ένα κείμενο 30-40 λέξεων.
Α) Φανταστείτε ότι είστε στη θέση του Περικλή. Να αναφέρετε ένα μέτρο που θα
εφαρμόζατε και εσείς οπωσδήποτε και ένα που θα διαφοροποιούσατε ή δεν θα
εφαρμόζατε καθόλου. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Β) Φανταστείτε ότι
είστε δημοσιογράφος της Εποχής του Περικλή και στα πλαίσια συνέντευξης τον
ερωτάτε ποιες υπήρξαν οι ενέργειές του για την ενίσχυση του δημοκρατικού
πολιτεύματος στην Αθήνα. Να καταγράψετε την απάντησή του σε 70- 80 λέξεις.
Γ) Να καταγράψετε τις ενέργειες του Περικλή, με στόχο την ενίσχυση του

δημοκρατικού πολιτεύματος χρησιμοποιώντας τους ιστορικούς όρους που
διδαχθήκατε στην ενότητα αυτή. Δ) Δίνεται ένα σύγχρονο ιστορικό παράδειγμα
ηγέτη που έθεσε ως πολιτικό του στόχο την ενίσχυση του δημοκρατικού
πολιτεύματος (π.χ. Μπαράκ Ομπάμα) και οι μαθητές/τριες καλούνται, μέσα από μια
ιστορική πηγή που τους δίνεται, να εντοπίσουν τα μέτρα που λήφθηκαν για τον
σκοπό αυτό και στη συνέχεια να τα κρίνουν.
12.Ο Β ' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Έργο διδασκαλίας: 2. Να διαχειρίζεται δυσκολίες, συστηματικά λάθη, ιστορικές

παρανοήσεις και ιδεολογικές αντιλήψεις.Τομέας μάθησης: Γ. Τεκμήρια
Ι. Χάρτης του Β - Παγκοσμίου Πολέμου
ΙΙ. Εκκένωση των βρετανικών στρατευμάτων από τη Δουνκέρκη
21
ΙΙΙ.
«Τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη του 1939, έφθασαν στη Γαλλία οι πρώτοι
22
στρατιώτες του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος (ΒΕΣ) και έλαβαν θέση στο
πλευρό των Συμμάχων τους, κατά μήκος της μεθορίου με το Βέλγιο. Έμειναν εκεί καθ'
όλη τη διάρκεια του ψυχρού χειμώνα, περιμένοντας μια επίθεση, η οποία τελικά
εκδηλώθηκε τον Μάιο του 1940, όταν γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Βέλγιο
και την Ολλανδία. Ακολουθώντας το σχέδιο που είχαν καταστρώσει οι διοικητές του,
το ΒΕΣ, μαζί με την αφρόκρεμα του γαλλικού στρατού, προήλασε άμεσα στις Κάτω
Χώρες. Ανακάλυψαν όμως ότι η γερμανική επίθεση που προσπαθούσαν να
σταματήσουν δεν ήταν παρά ένας γιγαντιαίος αντιπερισπασμός. Ο κύριος όγκος του
γερμανικού στρατού δεν βρισκόταν ούτε στο Βέλγιο ούτε στην Ολλανδία. Αντιθέτως,
προήλαυνε νότια, μέσω των Αρδεννών, διέσχισε τον ποταμό Μεύση και μέχρι τις 20
Μαΐου είχε φτάσει στη Γαλλία. Το ΒΕΣ, ο βελγικός στρατός και μεγάλο μέρος των
γαλλικών δυνάμεων βρέθηκαν έτσι περικυκλωμένοι από τρεις πλευρές και με την
πλάτη προς τη θάλασσα. Στις 26 Μαΐου, ο Ουΐνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος είχε γίνει
πρωθυπουργός της Βρετανίας μόλις 16 ημέρες νωρίτερα, διέταξε την έναρξη της
επιχείρησης DYNAMO, με σκοπό την εκκένωση των συμμαχικών στρατευμάτων από
το γαλλικό λιμάνι της Δουνκέρκης.
Ήλπιζε ότι με την επιχείρηση θα καταφέρει να διασώσει περίπου 20.000 με 30.000

στρατιώτες. Ωστόσο, μετά το πέρας της, στις 3 Ιουνίου, είχαν δραπετεύσει από τη
Γαλλία 338.226 Γάλλοι και Βρετανοί άνδρες. Γρήγορα δημιουργήθηκε ένας
πατριωτικός μύθος, ότι στην επιχείρηση πρωταγωνίστησαν εκατοντάδες «μικρά
πλοία», ψαράδικα, γιοτ, ιστιοπλοϊκά καΐκια και άλλα, τα οποία επανδρώθηκαν από
απλούς πολίτες. Πράγματι, τα πλοιάρια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιχείρηση. Η
επιτυχία της όμως οφείλεται κυρίως στο Βασιλικό Ναυτικό, αξιωματικοί του οποίου
τη συντόνισαν. Επιπλέον, τα 2/3 των στρατιωτών που δραπέτευσαν, μεταφέρθηκαν
με πλοία του Ναυτικού.»
David French, Το θαύμα της Δουνκέρκης Καθημερινή, 30.5.2010
ΕΡΩΤΗΜΑ: Στην Ιστορία Κατεύθυνσης Γ # Λυκείου, ο διδάσκων / η διδάσκουσα

καλείται να διδάξει τα γεγονότα του πρώτου χρόνου του Β 6 Παγκοσμίου Πολέμου
(Επικράτηση της Γερμανίας στην Ηπειρωτική Ευρώπη, 1939 – 1940). Διαπιστώνει ότι
οι μαθητές/τριες εκλαμβάνουν τον εγκλωβισμό των αγγλογαλλικών στρατευμάτων
στη Δουνκέρκη ως ένδειξη απερίσκεπτης στρατηγικής, αφού με τον ίδιο τρόπο είχαν
εισβάλει οι Γερμανοί στη Γαλλία κατά τον Α 3 Παγκόσμιο Πόλεμο. Ποια από τις πιο
κάτω διδακτικές προσεγγίσεις, με βάση τις πηγές Ι (Χάρτης του Β 0 Παγκοσμίου
23
Πολέμου), ΙΙ (Εικόνα από τη Δουνκέρκη) και ΙΙΙ (κειμενική πηγή), θα επιλέξει για τη
διαχείριση της εν λόγω παρανόησης;
Α. Mε τη βοήθεια του χάρτη Ι, όπως επίσης και ενός ανάλογου χάρτη του Α <
Παγκοσμίου Πολέμου, ο διδάσκων / η διδάσκουσα βοηθά τους/τις μαθητές/τριες να
αντιληφθούν τις διαφορές ανάμεσα στις δύο μάχες.
Β. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα αξιοποιεί τον Χάρτη Ι, την εικόνα ΙΙ, καθώς και έναν
χάρτη του Α * Παγκοσμίου Πολέμου, για να διασαφηνίσει τις διαφορές ανάμεσα
στους δύο πολέμους.
Γ. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα αξιοποιεί την κειμενική πηγή ΙΙΙ, στην οποία ο D.

French εξηγεί με ποιο σκεπτικό λήφθηκαν οι στρατιωτικές αποφάσεις που
αφορούσαν την άμυνα της Γαλλίας, και ακολούθως με τη βοήθεια του Χάρτη Ι και
ενός χάρτη του Α . Παγκοσμίου Πολέμου, οι μαθητές/τριες εντοπίζουν την παγίδευση
που υπέστησαν οι Αγγλογάλλοι, καθώς και τις διαφορές από την εισβολή στη Γαλλία
κατά τον Α ) Παγκόσμιο Πόλεμο.
Δ. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα αξιοποιεί την κειμενική πηγή ΙΙΙ, σε συνδυασμό με

την εικόνα ΙΙ, για να διασαφηνιστούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες λήφθηκαν οι
στρατιωτικές αποφάσεις που αφορούσαν την άμυνα της Γαλλίας.
13.Ο Β ́ Παγκόσμιος Πόλεμος
Έργο διδασκαλίας: 4. Να τροποποιεί επιμέρους δραστηριότητες για διαφοροποίηση

του βαθμού δυσκολίας.Τομέας μάθησης: Α. Διαδικαστικές έννοιες / Β. Ερμηνείες
Ι. Χάρτης του Β - Παγκοσμίου Πολέμου
ΙΙ. Εκκένωση των βρετανικών στρατευμάτων από τη Δουνκέρκη
24
ΙΙΙ.
«Τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη του 1939, έφθασαν στη Γαλλία οι πρώτοι
στρατιώτες του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος (ΒΕΣ) και έλαβαν θέση στο
25
πλευρό των Συμμάχων τους, κατά μήκος της μεθορίου με το Βέλγιο. Έμειναν εκεί καθ'
όλη τη διάρκεια του ψυχρού χειμώνα, περιμένοντας μια επίθεση, η οποία τελικά
εκδηλώθηκε τον Μάιο του 1940, όταν γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Βέλγιο
και την Ολλανδία. Ακολουθώντας το σχέδιο που είχαν καταστρώσει οι διοικητές του,
το ΒΕΣ, μαζί με την αφρόκρεμα του γαλλικού στρατού, προήλασε άμεσα στις Κάτω
Χώρες. Ανακάλυψαν όμως ότι η γερμανική επίθεση που προσπαθούσαν να
σταματήσουν δεν ήταν παρά ένας γιγαντιαίος αντιπερισπασμός. Ο κύριος όγκος του
γερμανικού στρατού δεν βρισκόταν ούτε στο Βέλγιο ούτε στην Ολλανδία. Αντιθέτως,
προήλαυνε νότια, μέσω των Αρδεννών, διέσχισε τον ποταμό Μεύση και μέχρι τις 20
Μαΐου είχε φτάσει στη Γαλλία. Το ΒΕΣ, ο βελγικός στρατός και μεγάλο μέρος των
γαλλικών δυνάμεων βρέθηκαν έτσι περικυκλωμένοι από τρεις πλευρές και με την
πλάτη προς τη θάλασσα. Στις 26 Μαΐου, ο Ουΐνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος είχε γίνει
πρωθυπουργός της Βρετανίας μόλις 16 ημέρες νωρίτερα, διέταξε την έναρξη της
επιχείρησης DYNAMO, με σκοπό την εκκένωση των συμμαχικών στρατευμάτων από
το γαλλικό λιμάνι της Δουνκέρκης.
Ήλπιζε ότι με την επιχείρηση θα καταφέρει να διασώσει περίπου 20.000 με 30.000

στρατιώτες. Ωστόσο, μετά το πέρας της, στις 3 Ιουνίου, είχαν δραπετεύσει από τη
Γαλλία 338.226 Γάλλοι και Βρετανοί άνδρες. Γρήγορα δημιουργήθηκε ένας
πατριωτικός μύθος, ότι στην επιχείρηση πρωταγωνίστησαν εκατοντάδες «μικρά
πλοία», ψαράδικα, γιοτ, ιστιοπλοϊκά καΐκια και άλλα, τα οποία επανδρώθηκαν από
απλούς πολίτες. Πράγματι, τα πλοιάρια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επιχείρηση. Η
επιτυχία της όμως οφείλεται κυρίως στο Βασιλικό Ναυτικό, αξιωματικοί του οποίου
τη συντόνισαν. Επιπλέον, τα 2/3 των στρατιωτών που δραπέτευσαν, μεταφέρθηκαν
με πλοία του Ναυτικού.»
David French, Το θαύμα της Δουνκέρκης Καθημερινή, 30.5.2010
ΕΡΩΤΗΜΑ: Στην Ιστορία Κατεύθυνσης Γ ́ Λυκείου, ο διδάσκων / η διδάσκουσα

καλείται να διδάξει τα γεγονότα του πρώτου χρόνου του Β 6 Παγκοσμίου Πολέμου,
και ειδικότερα τη γερμανική εισβολή στη Γαλλία. Διαπιστώνει, όμως, ότι οι
μαθητές/τριες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση των σύνθετων
στρατιωτικών εξελίξεων της φάσης αυτής του πολέμου.
Στην πιο κάτω διδακτική προσέγγιση, να σημειώσετε ως Ορθό (Ο) ή Λάθος (Λ) το
κάθε βήμα και να αιτιολογήσετε την κάθε απάντησή σας. Η αιτιολόγηση της κάθε
26
απάντησης να μην υπερβαίνει τις 30 λέξεις.
1. Mε τη βοήθεια του χάρτη Ι, ο διδάσκων / η διδάσκουσα καταγράφει τη χρονική

διαδοχή των γεγονότων του πρώτου χρόνου του πολέμου.
2. Ακολούθως, ο διδάσκων / η διδάσκουσα δείχνει την εικόνα ΙΙ. (Εκκένωση των

βρετανικών στρατευμάτων από τη Δουνκέρκη)
3. Για τη διάσωση των στρατευμάτων από τη Δουνκέρκη, ο διδάσκων / η διδάσκουσα

αξιοποιεί το παράθεμα ΙΙΙ, σε συνδυασμό με τον χάρτη Ι, προκειμένου να
αντιληφθούν οι μαθητές/τριες τις ακριβείς στρατιωτικές κινήσεις στον χάρτη.
14.Ο Β ' Παγκόσμιος Πόλεμος
Έργο διδασκαλίας: 4. Να τροποποιεί επιμέρους δραστηριότητες για διαφοροποίηση

του βαθμού δυσκολίας.Τομέας μάθησης: Β. Ερμηνείες / Γ. Τεκμήρια
I. Μάχη της Αγγλίας
ΙΙ. Παράθεμα από το σχολικό εγχειρίδιο
27
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Στην Ιστορία Κατεύθυνσης Γ ; Λυκείου, ο διδάσκων / η διδάσκουσα

καλείται να διδάξει τη μάχη της Αγγλίας με τη βοήθεια της εικόνας I και του
παραθέματος ΙI.
1. Για το παράθεμα ΙI, o διδάσκων / η διδάσκουσα θα υποβάλει τις ακόλουθες

ερωτήσεις, προκειμένου να καθοδηγήσει όλους τους μαθητές/τριες στην
προσέγγιση. Να τις ταξινομήσετε κατά σειρά προτεραιότητας (από την πρώτη
στην τελευταία). α. Πόσο αξιόπιστος είναι ο συντάκτης αυτής της κειμενικής
πηγής; β. Πώς συσχετίζεται και αντιπαραβάλλεται το παράθεμα με τη
γελοιογραφία V; γ. Είναι ο συντάκτης της πηγής σύγχρονος με τα γεγονότα ή
απέχει χρονικά από αυτά; δ. Ποιος είναι ο συντάκτης της πηγής;
2. Κατά τη συνεξέταση του παραθέματος ΙI με τη φωτογραφία I, ο διδάσκων / η

διδάσκουσα διαπιστώνει ότι οι μαθητές/τριες δεν αντιλαμβάνονται τη
συνάφεια της φωτογραφίας με το παράθεμα. Πώς θα επιλύσει το πρόβλημα
αυτό; Α. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα θα εστιάσει την προσοχή του / της
28
στην προσέγγιση της φωτογραφικής πηγής αρχικά μέσα από την

παρατήρηση, ακολούθως μέσα από την εξαγωγή συμπερασμάτων και τέλος
μέσα από τη διαμόρφωση των ερωτημάτων που προκύπτουν από τη
φωτογραφία. Β. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα θα ακολουθήσει τα στάδια
προσέγγισης των φωτογραφικών πηγών (παρατήρηση, συμπεράσματα,
ερωτήματα). Με βάση τα ερωτήματα που θα διαμορφωθούν, θα προχωρήσει
στην επεξεργασία του παραθέματος ΙI (εξωκειμενική και κειμενική
προσέγγιση), μέσα από την οποία θα απαντηθούν τα ερωτήματα
(διακειμενική προσέγγιση).
Γ. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα θα ακολουθήσει την εξωκειμενική και την κειμενική

προσέγγιση για την κατανόηση της κειμενικής πηγής, έτσι ώστε να καταστούν σαφείς
οι πλήρεις διαστάσεις της μάχης της Αγγλίας και ακολούθως θα δείξει την εικόνα
προς επιβεβαίωση των πιο πάνω.
Δ. Ο διδάσκων / Η διδάσκουσα, μετά την επεξεργασία της φωτογραφίας

(παρατήρηση, συμπεράσματα, ερωτήματα) και την επεξεργασία της κειμενικής
πηγής (εξωκειμενική, κειμενική και διακειμενική προσέγγιση), θα προχωρήσει στη
σύνθεση και την κριτική επεξεργασία των πληροφοριών που παρέχουν οι δύο πηγές.
29
Απαντήσεις2ου Δειγµατικού Ιστορίας Φροντιστηρίου Θεοχαρίδη
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΕΡΩΤΗΣΗ 1
1) οµοιότητες -> ναός κατασκευασµένος από κλιµακωτές επίπεδες επιφάνειες
è Τεράστιες σκάλες
è Κατέληγε σε ναό αφιερωµένο στο θεό της πόλης ή αστεροσκοπείο
è Πυραµοειδές σχήµα
διαφορές -> στο 1ο υπάρχουν περισσότερες σκάλες που καταλήγουν στο ναό
-> στο 1ο υπάρχουν µόνο 3 επάλληλες επιφάνειες ενώ στο 2ο πολύ
περισσότερες
-> ο ναός στην κορυφή του δεύτερου είναι πολύ µικρότερος από τον 1ο
2) Σουµέριοι 4η χιλιετία π.Χ - οργανώνονται σε πόλεις οι οποίες διακοσµούνται µε
µεγάλα ανάκτορα, µε πρωτότυπους ναούς, τα ζιγκουράτ
3) Η τέχνη στην αρχαία Μεσοποταµία ήταν συσχετισµένη µε το βασιλιά και τη

θρησκεία. Πολλά έργα τους όπως τα Ζιγκουράτ, εξυπηρετούσαν στην διαµόρφωση
µίας θεοκρατικής κοινωνίας. Χρησίµευαν ως ναός και παρατηρητήριο συγχρόνως.
- Εφεύρεση τροχού, σφηνοειδής γραφή
-> άσκηση εμπέδωσης: δημιουργία τρισδιάστατου σχεδίου του Ζιγκουράτ –
διεπιστημονικό με Τέχνη
ΕΡΩΤΗΣΗ 2
2.Α.
- Είναι σκηνή κοινωνικής, πολιτικής ζωής;
- Ποια είναι τα απεικονιζόµενα αντικείµενα;
- Ποια κατάσταση διαγράφεται;
2.Β.
- Κυπριακό Μουσείο Λευκωσία
- Αρχαιολογικοί χώροι Χοιροκοιτίας
ΕΡΩΤΗΣΗ 3
Λάθος: Δείκτης 2 à Αναφέρεται σε αίτια – συνέπειες

ΕΡΩΤΗΣΗ 4
2.1
Α. Με την αναθεώρηση και κωδικοποίηση του ισχύοντος ρωµαϊκού δικαίου
Β. Τη νοµοθετική µεταρρύθµιση επέβαλαν η ασάφεια, οι αποκλίσεις των νόµων, που
δυσκόλευαν την οµαλή απονοµή της δικαιοσύνης. Ο αυ/ρας θεράπευσε όλες αυτές τις
αδυναµίες των νόµων. Η ιστορική σηµασία του έργου είναι µεγάλη για τη σύγχρονη
Ευρώπη, αφού το νοµικό της σύστηµα προέρχεται από το Ιουστινιάνειο δίκαιο.
Γ. 1η: δευτερογενής, 2η και 3η: πρωτογενείς.
Α.2
Α. Τύπος ναού: βασιλική µε τρούλο.
Εποχή οικοδόµησης: εποχή Ιουστινιανού (532-537 µ.Χ.).
Αρχιτέκτονες: Ανθέµιος και Ισίδωρος
Β. Ένα στοιχείο της Αγίας Σοφίας που εντυπωσίαζε, είναι ο τρούλος που φαίνεται ότι
κρέµεται από τον ουρανό και αφήνει να εισδύει από τα πολυάριθµα παράθυρα του, το
άπλετο φως του ήλιου.
• Ναός της του Θεού Σοφίας, Στρόβολος
• Βασιλική του Αγίου Πέτρου, Ρώµη
ΕΡΩΤΗΣΗ 5
5.1
Α. 4
Γιατί ζητά από τον µαθητή κατηγοριοποίηση του παραθέµατος σε πρωτογενείς ή
δευτερογενείς πηγές και την αιτιολόγηση της ταξινόµησής του.
Β. Το ερώτηµα 2. Γιατί στο στάδιο της σύνθεσης των πληροφοριών, ζητείται από τον
µαθητή να προχωρήσει στη σύνθεση των ιστορικών γνώσεων και στην εξωτερική
επεξεργασία τους.
5.2
Α. Διεπιστηµονική προσέγγιση, µε την επιστήµη της λογοτεχνίας.

Β. Ευκαιρία για πολυπρισµατική προσέγγιση της Ιστορίας, µελέτη του θέµατος
σφαιρικότερα και πληρέστερα.
Γ. Το παράθεµα 1 που είναι ιστορική πηγή. Το παράθεµα 2 αφορά απόσπασµα από
λογοτεχνικό κείµενο και ως εκ τούτου δεν έχει την ίδια αξιοπιστία µε άλλους είδους
πηγές. Τα λογοτεχνικά κείµενα προσφέρονται για διαθεµατική προσέγγιση, αλλά δεν
πρέπει να αποτελούν τη βάση µας για να διδάξουµε ιστορικά γεγονότα.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6
Α.
Σηµείο 1 à Διασύνδεση της στάσης της Βουλγαρίας κυρίως στον Β’ Βαλκανικό µε το
όραµα της συνθήκης Αγίου Στεφάνου ώστε οι µαθητές να αιτιολογήσουν την στάση
της στον Α’ Παγκόσµιο πόλεµο.
Σηµείο 4 à Διαφωνία ανάµεσα στον Βενιζέλο και στον Κωνσταντίνο όσον αφορά την
απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ώστε να αντιληφθούν αυτή τη διαφωνία ως το
πρώτο δείγµα µιας διαφωνίας που θα οδηγήσει στη συνέχεια στον εθνικό διχασµό.
Β. ii
ΕΡΩΤΗΣΗ 7
7.1
Α. γ και ε
7.2
Α.
1. Ολυµπιακοί αγώνες
2. Μαντεία
3. Αµφικτιονίες
ΕΡΩΤΗΣΗ 8
Α. Το ψηφιδωτό βρίσκεται στην αψίδα της εκκλησίας της Παναγίας της
Αγγελόκτιστης στο Κίτι. Είναι «τύπος Οδηγήτριας», ψηφιδωτό τοίχου της
Πρωτοβυζαντινής περιόδου τον 6ο αι. Ο Χριστός ευλογεί µε το δεξί του χέρι. Οι
αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ, βρίσκονται δεξιά κι αριστερά από την Παναγία,
προσφέροντας της σφαίρα µε σταυρό. Η σύνθεση χαρακτηρίζεται από ζωντάνια και
νατουραλισµό.
Β. Διότι τα ψηφιδωτά σε τοίχους δίνουν µια εικόνα της µεγαλοπρέπειας και της
ανυπέρβλητης οµορφιάς των µωσαϊκών που κοσµούσαν τις βασιλικές. Τα ψηφιδωτά
του 6ου αι. είναι µοναδικά εξαιτίας: α)της ποιότητας και της τεχνοτροπίας τους, που
είναι ίδια µε εκείνη της Κων/πολης, β) της σπανιότητάς τους, επειδή σ’ ολόκληρη τη
βυζαντινή αυ/ρια ελάχιστα δείγµατα σώζονται.
Γ.
1. Να σχεδιάσετε ένα κάστρο ή ένα µοναστήρι της Βυζαντινής περιόδου στην
Κύπρο, το οποίο να συνοδεύεται από περιγραφικό κείµενο.
2. Αφού συλλέξετε υλικό (φωτογραφίες, γραµµατόσηµα κ.α.) που να έχει σχέση
µε µνηµεία, πρόσωπα και γεγονότα της βυζαντινής περιόδου στην Κύπρο, να
ετοιµάσετε ένα κολάζ τοποθετώντας το υλικό που θα βρείτε κατά χρονολογική
σειρά.
3. Φανταστείτε ότι είστε κάτοικος της Κύπρου και ζείτε την κυρίως βυζαντινή
περίοδο και περιγράψτε την καθηµερινή σας ζωή (ασχολίες και συνθήκες
ζωής).
ΕΡΩΤΗΣΗ 9
Γ. Μέσα από την αξιολόγηση της συγκεκριµένης πηγής οι µαθητές θα µπορούν να

προσεγγίσουν και ν’ αξιολογήσουν τα µεγαλουργήµατα των Κυπρίων της βυζαντινής
περιόδου στον τοµέα του πνεύµατος και της γνώσης.
ΕΡΩΤΗΣΗ 10
1) Α) Περίοδος Εθνικού Διχασµού λίγο πριν την ένταξη της Ελλάδας στο Α’ Π.Π
– ένταση πολιτικής διαµάχης µεταξύ Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου-
διαχωρισµός ελληνικής κοινωνίας σε Βενιζελικούς και Βασιλικούς –
διαχωρισµός στρατού σε Αµυνίτες και Επίστρατους. Επέµβαση Αγγλογάλλων.
2)
Β) 1. Σ, 2.Σ, 3.Σ, 4.Λ, 5.Σ, 6.Λ, 7.Λ, 8. Σ, 9.σ, 10.Λ

Θετικό: Γρήγορη/ Αντικειµενική βαθµολόγηση
Αρνητικό: Κίνδυνος Εικασίας
Πηγή 2: οπτική – πρωτογενής – φωτογραφία

Πηγή 5: γραπτή – πρωτογενής – απόσπασµα από εφηµερίδα εποχής
Πηγή 6: γραπτή – δευτερογενής – λογοτεχνικό κείµενο
3) Α: Σωστό
Β: Σωστό
Γ: Λάθος
Δ: Σωστό
ΕΡΩΤΗΣΗ 11
i. Ερώτηµα Γ
ii.Το ερώτηµα ζητά από τον µαθητή να κατηγοριοποιήσει την πηγή ως πρωτογενή ή
δευτερογενή µαζί µε την αιτιολόγηση της επιλογής του.
iii.Η γελοιογραφία είναι ένα κείµενο που ερεθίζει πνευµατικά και συναισθηµατικά
τους αποδέκτες.
ΕΡΩΤΗΣΗ 12
Α. 1. Λ
2. Λ
3. Ο
4. Λ
5. Ο
6. Ο
Β. 1 à Εντολοδόχος: Έλληνας Πρωθυπουργός στρατηγός Παπάγος

2. à95,7% ψήφισε υπέρ
4. àΥπουργός εξωτερικών
Γ. i. 3 ii. 6
iii. 2 iv. 4
v. 1 vi. 5

2οΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ – ΙΣΤΟΡΙΑ – ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ
ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ 1
Άσκηση Α: 1) Να εντοπίσετε 2 οµοιότητες και 2
διαφορές ανάµεσα στα βασικά χαρακτηριστικά των
ναών Ζιγκουράτ όπως παρουσιάζονται εδώ.
2) Να αναφέρετε σε ποιο αρχαίο λαό της

Μεσοποταµίας ανήκουν τα εν λόγω
δηµιουργήµατα.
3) Να αναφέρετε τη σηµασία τους. Με ποιες άλλες

εφευρέσεις του συγκεκριµένου λαού θα µπορούσαν
να διασυνδεθούν και γιατί;
Η πιο πάνω άσκηση προορίζεται για εξεταστικό

δοκίµιο µετά την παράδοση του µαθήµατος για
τους Λαούς της Μεσοποταµίας στους µαθητές της
Α’ Γυµνασίου. Αφού καταρτίσετε οδηγό
διόρθωσης για τα πιο πάνω, να προτείνετε και µία
άσκηση εµπέδωσης για το συγκεκριµένο
αρχαιολογικό εύρηµα λαµβάνοντας υπόψη ότι για
τη συγκεκριµένη άσκηση διατίθενται 10 µονάδες.
(10 µονάδες)
ΕΡΩΤΗΣΗ 2
α. Σε τµήµα της Α’ Γυµνασίου ο εκπαιδευτικός καλείται να διδάξει την ενότητα «Η εποχή του λίθου στην
Ελλάδα». Για να υλοποιήσει τον δείκτη επιτυχίας «Να περιγράψουν τις βασικότερες πτυχές του τρόπου
ζωής του ανθρώπου κατά την Παλαιολιθική και Νεολιθική εποχή» επιλέγει να χρησιµοποιήσει την
παρακάτω εικόνα. Να προτείνετε 2 πιθανές ερωτήσεις που θα µπορούσε να κάνει ο εκπαιδευτικός, βάσει
εικόνας, για να το πετύχει.
(µονάδες 6)

β. Να αναφέρετε µία κυπριακή τοποθέτηση που θα επιλέγατε να εντάξετε στη διδασκαλία σας για επίσκεψη
σχετικά µε την εν λόγω ενότητα.
(µονάδες 2)
ΕΡΩΤΗΣΗ 3
Εκπαιδευτικός θέλοντας να πετύχει το δείκτη επιτυχίας «Ερµηνεύουν αλλαγές και συνέχειες ανάµεσα σε
ιστορικές περιόδους και εντός ιστορικών περιόδων», έθεσε 4 δείκτες επάρκειας.Εσφαλµένα έχει συµπεριλάβει
έναν λανθασµένο δείκτη επάρκειας.Να εντοπίσετε και να αιτιολογήσετε τη λάθος απόφαση.
Δείκτης 1: Λόγοι που συγκεκριµένα χαρακτηριστικά της ζωής των ανθρώπων αλλάζουν µε την πάροδο του
χρόνου.
Δείκτης 2: Λόγοι ύπαρξης συγκεκριµένων σχέσεων απλότητας ανάµεσα σε συγκεκριµένα γεγονότα και
αλλαγές.
Δείκτης 3: Λόγοι που συγκεκριµένα χαρακτηριστικά της ζωής των ανθρώπων παραµένουν τα ίδια µε την
πάροδο του χρόνου.
Δείκτης 4: Τρόποι µε τους οποίους συγκεκριµένες αλλαγές επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων.
(µονάδες 4)
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ 4
4.1

"Ο Ιουστινιανός, επειδή βρήκε τους νόµους σκοτεινούς λόγω της ανεπίτρεπτης πληθώρας τους και σε εµφανή σύγχυση
εξαιτίας των αντιφάσεών τους, τους απάλλαξε από την αταξία των απατηλών λέξεων. Παραµέρισε τις αποκλίσεις τους
και τους έδωσε διαρκή ισχύ."
Προκόπιος, Κτίσµατα Ι 1, εκδ. Ο. Veh, Μόναχο 1977, 18-19
"...Και δε γράψαµε το νόµο στην πατροπαράδοτη γλώσσα (λατινική) αλλά σ' αυτή την κοινή, την ελληνική, ώστε να γίνει
γνωστός σε όλους, αφού θα µπορούν να τον καταλάβουν εύκολα..."
Απόσπασµα από τη Νεαρά VII, I, του Ιουστινιανού.
"Οι αποφάσεις του αυτοκράτορα είναι νόµος, αφού µε το βασιλικό νόµο σχετικά µε την κυριαρχική εξουσία του, ο δήµος
[λαός] [...] τού παρέδωσε όλες τις κυριαρχικές του εξουσίες. Σίγουρα λοιπόν κάθε δικαστική απόφαση ή διάταγµα του
αυτοκράτορα ισοδυναµεί µε νόµο.Αυτά όλα ονοµάζονται "διατάξεις".
Πανδέκτης, απόσπασµα από νόµο του έτους 534
Α) Με ποιο έργο του Ιουστινιανού σχετίζονται οι πιο πάνω πηγές;
(µονάδες 1)
Β) Να αναφέρετε γιατί ο Ιουστινιανός προέβη σ’ αυτή την ενέργεια και ποια η είναι η ιστορική σηµασία της;
(κείµενο µέγιστης έκτασης 70 λέξεων)
(µονάδες 2)
Γ) Να χαρακτηρίσετε το είδος των πιο πάνω πηγών και να προσδιορίσετε αν είναι πρωτογενείς η δευτερογενείς.
(µονάδες 1)
4.2
Ο/η εκπαιδευτικός κατά τη διδασκαλία της ενότητας για το έργο του Ιουστινιανού, προβάλλει στα παιδιά τις
πιο κάτω εικόνες αναφορικά µε το µνηµείο της Αγίας Σοφίας.

Α. Nα αναφέρετε τον τύπο του ναού, την εποχή που οικοδοµήθηκε και τους αρχιτέκτονες.
(µονάδες 3)
Β. Αναφέρετε ένα στοιχείο της Αγίας Σοφίας που εντυπωσίαζε και εντυπωσιάζει ακόµα και σήµερα τον
επισκέπτη, καθώς και ακόµα δύο εκκλησίες που ακολουθούν το αρχιτεκτονικό πρότυπο της Αγίας Σοφίας.
(µονάδες 4)
ΝΕΟΤΕΡΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ 5
5.1
Σε τµήµα της Γ’ Γυµνασίου, ο/η εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα. Για
τον λόγο αυτό, αξιοποιεί µία γραπτή πηγή (παράθεµα 1) και στη συνέχεια, υποβάλλει κάποια σχετικά
ερωτήµατα στους/στις µαθητές/τριες, για να διαπιστώσει κατά πόσον έχουν κατανοήσει την επεξεργασία
γραπτών πηγών.
Παράθεµα 1
Περίοδος βασιλείας του Όθωνος 1833-1862
«Η αγγλική φρεγάτα "Μαδαγασκάρη", µε την οποία ταξίδευε ο νεαρός Όθων και η βασιλική συνοδεία,
αγκυροβόλησε στο λιµάνι του Ναυπλίου στις 30 Ιανουαρίου του 1833. Ηµέρα για την αποβίβαση είχε ορισθεί η
6η Φεβρουαρίου. Έτσι θα υπήρχε ο καιρός να γίνουν οι κατάλληλες προετοιµασίες που θα τόνιζαν την "εθνική
σηµασία του γεγονότος" και θα υπογράµµιζαν επίσης τη δύναµη και την αίγλη της µοναρχίας. Την ορισµένη
µέρα πλήθη κόσµου από πολλά µέρη της Ελλάδος είχαν συρρεύσει για να πάρουν µέρος στις γιορτές.

Ο εορτασµός άρχισε νωρίς το πρωί µε τους καθιερωµένους είκοσι έναν κανονιοβολισµούς. Βαυαρικά
στρατεύµατα είχαν παραταχθεί στην παραλία, ενώ στο λιµάνι τα πλοία των τριών προστάτιδων Δυνάµεων
χαιρετούσαν µε τα κανόνια τους την αποβίβαση του βασιλιά. Ο Κουντουριώτης, πρόεδρος της χωρίς εξουσίες
πλέον Κυβερνητικής Επιτροπής, χαιρέτησε µε ένα σύντοµο λόγο το βασιλιά. Αµέσως µετά ο Όθων, έφιππος,
µπήκε επικεφαλής της συνοδείας που πορεύθηκε προς την πόλη. Στην είσοδο της πόλεως οι δηµογέροντες
υπέβαλαν τα σεβάσµατά τους- τα κλειδιά της όµως δεν τα παρέδωσαν αυτοί στο βασιλιά αλλά ο Γάλλος
φρούραρχος του Ναυπλίου. Μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, ο επίσκοπος Κορίνθου µε τον κλήρο
υποδέχθηκε µε µια µικρή προσφώνηση τον Όθωνα.
Ύστερα από τη δοξολογία- οι 101 κανονιές που σήµαναν τη λήξη της ακούστηκαν από τα φρούρια και από τα
ξένα πλοία- ο βασιλιάς δέχτηκε τον όρκο της υποταγής από τους επίσηµους Έλληνες εκπροσώπους και κατόπιν
κατευθύνθηκε στα "ανάκτορα". Στο µπαλκόνι, όπου φάνηκε για να χαιρετήσει τα πλήθη είχε- συµβολικά;- στο
ένα πλάι του το Γάλλο συνταγµατάρχη Courbet και στο άλλο το Βαυαρό συνταγµατάρχη Stuffel. Ακόµα πιο
συµβολικά στα γύρω φρούρια κυµάτιζαν οι σηµαίες των τριών προστάτιδων Δυνάµεων δίπλα δίπλα µε τις
σηµαίες της Ελλάδος και της Βαυαρίας.»
Πετρόπουλος Ι., «Περίοδος βασιλείας του Όθωνος 1833-1862» στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.ΙΓ΄,
Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ.33.
1. Να παρουσιάσεις την άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα.

2. Να χαρακτηρίσεις την υποδοχή που ετοίµασε ο ελληνικός λαός για τον νεαρό Όθωνα, αιτιολογώντας
την κριτική σου.
3. Να απαριθµήσεις τα αποτελέσµατα της επανάστασης της 3ης Σεπτεµβρίου 1843.
4. Το παράθεµα αποτελεί πρωτογενή ή δευτερογενή πηγή; Να τεκµηριώσεις την απάντησή σου.
Α. Ποιο ερώτηµα από τα πιο πάνω προσεγγίζει εξωκειµενικά το παράθεµα; Να τεκµηριώσετε την απάντησή
σας η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 40 λέξεις.
(µονάδες 2)
Β. Ποιο ερώτηµα αξιολογεί τη σύνθεση και την κριτική επεξεργασία των πληροφοριών του παραθέµατος; Να
τεκµηριώσετε την απάντησή σας η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 40 λέξεις.
(µονάδες 2)
5.2

Ο/η εκπαιδευτικός στο πλαίσιο του ίδιου µαθήµατος, αξιοποιεί και την γραπτή πηγή του παραθέµατος 2.
Α. Κατονοµάστε τη συγκεκριµένη προσέγγιση που ακολουθεί.
(µονάδες 1)
Β. Τι θέλει να επιτύχει ακολουθώντας την εν λόγω προσέγγιση;
(µονάδες 1)
Γ. Ποιο παράθεµα από τα δύο πρέπει να αξιοποιηθεί κατά τη γνώµη σας από τον/την εκπαιδευτικό για τη
διδασκαλία της βασιλείας του Όθωνα; Να τεκµηριώσετε την απάντησή σας η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει
τις 50 λέξεις.
(µονάδες 2)
Παράθεµα 2
Μουσικές µπάντες, κανονιοβολισµοί και σηµαιοστολισµοί συνόδευαν την ενθρόνιση του Όθωνα. Οι Αθηναίοι όµως
ένιωσαν να προσγειώνονται ανώµαλα ακούγοντας τα τελευταία λόγια της βασιλικής προκήρυξης:
Έλληνες! Δεν πρέπει να παρασυρθείτε από υπερβολή ελπίδων. Βαθµηδόν και κατά µικρόν µόνον είναι δυνατόν να φθάσετε
εις το τέρµα των ευχών σας, αι οποίαι είναι και ευχαί ιδικαί µου…
Η πανηγυρική ατµόσφαιρα και η φωταγωγηµένη Αθήνα ενθουσίασαν τον µικρό Φρειδερίκο, που ήθελε να µείνει στη
γιαγιά Ταρσία και να µη γυρίσει καθόλου πίσω στην ησυχία του Πειραιά και στην αυστηρή Σκοτσέζα νταντά.
Ο Τζον ανέβαινε κάθε πρωί στην Αθήνα για τη δουλειά του και γύριζε αργά το βράδυ κατάκοπος. Η δουλειά ήταν
δύσκολη και η πολιτική κατάσταση προβληµατική. Πολλοί οι δυσαρεστηµένοι, η σύλληψη του Κολοκοτρώνη, του
Πλαπούτα και του Τζαβέλλα χώρισε τον κόσµο. Ευτυχώς ο Όθων τούς έδωσε χάρη. Οι πρώην οπλαρχηγοί δεν
µπορούσαν να καταλάβουν γιατί ανάµεσα σε τόσους έξυπνους Έλληνες δεν µπορούσαν να βρεθούν κάποιοι να τους
κυβερνούν και έπρεπε να δέχονται διαταγές από ασήµαντα και άγνωστα πρόσωπα από την Εσπερία, που περιστοίχιζαν
τον βασιλέα της Ελλάδος.
«Άκου ασήµαντα και άγνωστα!» είπε ο Τζον σχολιάζοντας Αθηναίο αρθρογράφο, και η Λούλα όµως σχολίασε µε τη
σειρά της τους γάµους του Όθωνα, που έγιναν στο Μόναχο εν αγνοία του ελληνικού λαού και ανακοινώθηκαν ένα µήνα
αργότερα στα ψιλά των εφηµερίδων.
«Μα είναι πράγµατα αυτά; Τι σόι Βασιλιάς των Ελλήνων είναι;»
«Να µην ανακατεύεσαι σε πράγµατα που δεν ξέρεις» της είπε ο Τζον κι αυτό ήταν το τέλος της συζήτησης.
Ν. Μαραγκού, Γεζούλ, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2010, σ. 99-100.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6

α. Εκπαιδευτικός στη Γ’ Γυµνασίου διδάσκει την ενότητα «Βαλκανικοί πόλεµοι (1912 – 1913)». Να αναφέρετε
σε ποια 2 σηµεία από τα πιο κάτω πρέπει να δώσει έµφαση διότι θα τα συνδέσει µε επόµενες ιστορικές φάσεις.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε περίπου 60 λέξεις.
Σηµείο 1: Στάση και όραµα Βουλγαρίας – Συνθήκη Αγίου Στεφάνου.
Σηµείο 2: Εθνικοί Έρανοι Κυπρίων – Εθελοντισµός.
Σηµείο 3: Εντοπισµός στον χάρτη ορίων αρχαίας Μακεδονίας και συσχετισµός µε περιοχή Μακεδονίας που
περιήλθε στην Ελλάδα µε τους Βαλκανικούς.
Σηµείο 4: Διαφωνία Βενιζέλου – Κωνσταντίνου για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
(µονάδες 10)
β. Να επιλέξετε την κατάλληλη συνθετική εργασία για να κατανοήσουν οι µαθητές τα βασικά γεγονότα των
Βαλκανικών πολέµων µέσω της ενεργής εµπλοκής τους.
i. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι και το όραµα της Μεγάλης Ιδέας.
ii. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι µέσα από τον τύπο της εποχής.
iii. Μαρτυρίες των Οθωµανών για τους Βαλκανικούς Πολέµους.
iv. Η προσφορά του κυπριακού ελληνισµού στους Βαλκανικούς Πολέµους.
(µονάδες 2)
ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ 7
7.1
Σε τµήµα της Α’ Λυκείου ο/η εκπαιδευτικός πρόκειται να διδάξει το κράτος της αρχαίας Αθήνας και στη
συνέχεια θα αναθέσει συνθετικές εργασίες στα παιδιά.
Α. Ποια από τα πιο κάτω στοιχεία δεν ανταποκρίνονται στο εν λόγω θέµα και δεν πρέπει να συµπεριληφθούν
στις απαντήσεις των παιδιών;
α) Πόλης κράτος
β) Κατοχύρωση δικαιωµάτων
γ) Λακωνισµός
δ) Οστρακισµός

ε) Απέλλα
(µονάδες 1)
7.2
Το Χ σχολείο διοργανώνει ηµερίδα για τους πανελλήνιους δεσµούς και τα παιδιά της Α’ Λυκείου
χωρίζονται σε οµάδες για να ετοιµάσουν και να παρουσιάσουν σχετικές εργασίες.
Α. Να αναφέρετε τρία θέµατα µε τα οποία θα µπορούσαν να καταπιαστούν τα παιδιά στις εργασίες τους.
(µονάδες 3)
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ 8
Α. Να αναφέρετε σε ποια εκκλησία ανήκει η πιο πάνω τοιχογραφία και να την περιγράψετε.
(µονάδες 4)
Β. Να αναφέρετε γιατί τα ψηφιδωτά χαρακτηρίζονται ως η «ζωγραφική για την αιωνιότητα» και για ποιο λόγο
τα ψηφιδωτά του 6ου αιώνα θεωρούνται µοναδικά;
(µονάδες 4)
Γ. Να προτείνετε δύο θέµατα για συνθετικές εργασίες (projects), που µπορούν να ετοιµάσουν οι µαθητές και
αφορούν τη Βυζαντινή περίοδο στην Κύπρο.
(µονάδες 2)
ΕΡΩΤΗΣΗ 9
Εκπαιδευτικός στη Β’ Λυκείου κατεύθυνσης, θέλει να διδάξει µέσω διεπιστηµονικής µεθόδου την ενότητα
«Εκκλησία και Πνευµατικός βίος» για επίτευξη του δείκτη αξιολόγησης των σηµαντικότερων επιτευγµάτων
του πνευµατικού βίου των Κυπρίων κατά την βυζαντινή περίοδο. Σηµειώστε, σε 20 λέξεις, ποια θεωρείται ως
την καλύτερη επιλογή.
(µονάδες 8)
Α. Β.
Φρούριο Καντάρας – Πενταδάκτυλος Συνδροµή Χατζηγιωργάκη Κορνέσιου
Γ."(...)καὶ ἐνέβην ἡ ἁγία Ἑλένη καὶ ἦρτεν εἰς τὴν Κᾁπρον. (…)Καὶ ὅνταν ἐπεσῶσαν καὶ ἐράξαν εἰς τὴν γῆν
ἔβγαλεν τὸ σεντούκιν µὲ τοὺς βʹ σταυρούς, καὶ ἔφαν εἰς τὸ Βασιλοπόταµον. Καὶ ὅνταν ἀπόφαν, ἔππεσεν ἀπὸ
τὸν κόπον τῆς θαλάσσου καὶ ἐκοιµήθην, καὶ εἶδεν ἕναν ὅρωµαν, ὅτι ἕνας παιδίος ἄνθρωπος εῖπεν της:
«Κυρία µου Ἑλένη, ὡς γοιὸν ἐποῖκες εἰς τὴν Ἱερουσαλὴµ καὶ ἔκτισες πολλοὺς ναούς, ἤτζου ποῖσε καὶ ὧδε,
ὅτι ὁρισµὸς εῖνε εἰς τὴν αὐτὴν χώρα νὰ κατοικοῦσιν ἀνθρῶποι ἕως τῆς συντελείας, καὶ νὰ µὲν ξηλειφθῇ εἰς
τοὺς αἰῶνας· καὶ κτίσε ναὸν εἰς τὸ ὄνοµαν τοῦ τιµίου καὶ ζωοποίου σταυροῦ καὶ βάλε ἀπὸ τὰ τίµια ξύλα,
ἁποῦ βαστᾷς.(…)"
Απόσπασµα από το Χρονικό του Λεόντιου Μαχαιρά «Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου η ποία λέγεται
Κρόνακα, τουτέστιν Χρονικόν»
Δ. «Tο σύννεφο σκεπάζει τον ήλιο κ' η αντάρα τα όρη και τα βουνά, και µποδίζανε τη ζέστη και τη φωτεινή
αχτίνα του ήλιου για λίγον καιρό. K' εµάς µας έχει σκεπασµένους δώδεκα χρόνια τώρα σύννεφο κι' αντάρα
από βάσανα απανωδιαστά που πέσανε απάνω στη χώρα µας. Γιατί σαν πήρε την Iερουσαλήµ ο άθεος
Σαλαχαντής και την Kύπρο ο Iσαάκιος ο Kοµνηνός, σκεπάσανε τον τόπο χειρότερα από αντάρες και
φουρτούνες, πολέµοι και ταραχές κι' ακαταστασίες, κουρσέµατα κ' αιµατοχυσίες. Γιατί να, ο ζωηφόρος
τάφος του Kυρίου και τάλλα τα άγια δοθήκανε στους σκύλους Mουσουλµάνους για τις αµαρτίες µας και
δακρύζει για τούτη τη συµφορά κάθε ψυχή π' αγαπά το Θεό. Σαν τα είδανε αυτά, ταραχθήκανε τα έθνη και
τα βασίλεια, κατά το γραµµένο, ο Aλαµάνος λέγω κι' ο Eγκλινίας και σχεδόν κάθε έθνος κίνησε για να
σώσει την Iερουσαλήµ και δεν µπορέσανε να κάνουνε τίποτα. Kαι να, δώδεκα χρόνια, και τα κύµατα
αγριεύουνε και ψηλώνουνε χειρότερα... Kι' αυτά συγχωρηθήκανε να γίνουνε για τις αµαρτίες µας τις
µεγάλες, µε δίκαια απόφαση του Θεού, για να ταπεινωθούµε κ' ίσως συγχωρεθούµε. Eίναι µια χώρα
Iγκλιτέρρα, πιο µακριά από τη Pωµανία κατά το βοριά, κι' από δαύτη σύννεφο Iγκλίνων µαζί µε τον άρχοντά
τους µπήκανε σε κάτι καράβια µεγάλα που τα λένε νάκκες και ταξιδέψανε για τα Iεροσόλυµα. Tότε τράβηξε
για τα Iεροσόλυµα κι' ο βασιλιάς των Aλαµάνων µε εννιακόσιες χιλιάδες. Mα αυτός, περπατώντας κατά τα
ανατολικά µέρη του Iκονίου, έχασε τα στρατεύµατά του από το περπάτηµα κι' από την πείνα κι' από τη δίψα
κι' ο ίδιος ο βασιλιάς πνίγηκε µέσα σ' έναν ποταµό καβάλλα στ' άλογό του. Kι' ο Iγκλίτερ ήρθε στην Kύπρο
και τη βρήκε σαν χαροκαµένη µάνα...»
"Περί των κατά την χώραν Kύπρον σκαιών", Άγ. Νεόφυτος Έγκλειστος
ΝΕΟΤΕΡΗ – ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ 10
ΠΗΓΗ 1:
Κατά την περίοδο αυτή η ελληνική κοινωνία διχάστηκε δραµατικά σε βενιζελικούς και
βασιλόφρονες, τοποθέτηση µε βαθύτερες κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις, που υπερέβαιναν
την κοµµατική τοποθέτηση. Η ενσωµάτωση των Νέων Χωρών και των πληθυσµών τους µετά
τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέµους δηµιούργησε επιπλέον εντάσεις και συγκρούσεις,
που εγγράφονται και αυτές στην ίδια λογική.
Το χάσµα έγινε κατά καιρούς τόσο βαθύ ώστε πήρε διαστάσεις εµφύλιου πολέµου στα χρόνια
του Διχασµού. […] η Αθήνα συγκλονίστηκε από διαδηλώσεις, ενώ την εποµένη της µάχης του
Φιλοππάπου σφοδρές διώξεις βενιζελικών εξαπολύθηκαν και πολλοί επώνυµοι
συνελήφθησαν και διασύρθηκαν. Από τις πιο εντυπωσιακές περιπτώσεις ήταν ο διασυρµός
και η φυλάκιση του Εµµανουήλ Μπενάκη, δηµάρχου τότε Αθηναίων, εθνικού ευεργέτη, µε την
κατηγορία ότι από το σπίτι του πυροβολούσαν συνωµότες. Το σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου
καταστράφηκε, ενώ στο πεδίο του Άρεως στην Αθήνα αλλά και σε άλλες πόλεις συντελέστηκε
ένα εξαιρετικό γεγονός, το ανάθεµα του Βενιζέλου, ενδεικτικό της πόλωσης.
ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
ΠΗΓΗ 2:

Ο βοµβαρδισµός της Αθήνας από το στόλο της Αντάντ
ΠΗΓΗ 3:
Γαλλικό αποβατικό άγηµα στην Αθήνα
ΠΗΓΗ 4:
«Τα καταστήµατα εκλείσθησαν, αι οδοί ηρηµώθησαν, η συγκοινωνία ενεκρώθη. Ο Βενιζελικός κόσµος
ευρίσκετο υπό το κράτος εύλογου τρόµου … δεν ήργησαν να σηµειωθούν και αιµατηρά επεισόδια … Η νυξ της
αιµατηράς ηµέρας διήλθε ζοφερά και βαρεία και πλήρης αγωνίας δι΄ολόκληρον τον φιλήσυχον πληθυσµόν της
πόλεως. Ήδη από των πρώτων εσπερινών ωρών πάσα κυκλοφορία ανά τας οδούς είχε διακοπεί. Η κίνησις των
τραµ ανεκόπη επίσης, διαταγή δε της Κυβερνήσεως δεν ανήφθησαν και οι δηµοτικοί φανοί.
(Χρ. Χουρµούζιος Τα κατά την 18ην και 19ην Νοεµβρίου 1916 και επέκεινα, τυπ. Εσπερίας, Λονδίνο 1919, σ.
94)
ΠΗΓΗ 5: «Παντού όπου εισήρχοντο οι άτακτοι και οι άλλοι οπλοφόροι της Κυβερνήσεως, η εισβολή των
χρησιµοποιείται προς διαρπαγήν και λαφυραγωγίαν. Οι συλλαµβανόµενοι θεωρούνται ως προγεγραµµένοι, των
οποίων η ζωή εξαρτάται πράγµατι µόνον εκ της καλής θελήσεως των αιχµαλωτιστών των. Η περιουσία των
θεωρείται ως περιουσία καταδίκων επιθανατίων, την οποίαν δύνανται να διαθέσουν κατά βούλησιν οι "τίµιοι"
άνθρωποι, οι αναλαβόντες το καθήκον να µολύνουν τα όπλα των εις το αίµα των "προδοτών"».
(Χρ. Χουρµούζιος Τα κατά την 18ην και 19ην Νοεµβρίου 1916 και επέκεινα, τυπ. Εσπερίας, Λονδίνο 1919, σ.
115)
ΠΗΓΗ 6:
«Ήταν Γενάρης του 1917, δύο µήνες σχεδόν ύστερ΄ από κείνα τα τροµερά Νοεµβριανά.
Ο κόσµος όλος άνω - κάτω. Το κράτος µας βρίσκονταν σε διάλυση. Το µισό είχε υποδουλωθεί από τους
Αντάντηδες, το άλλο µισό αλληλοτρώγονταν και µέρα µε την ηµέρα κολοβώνονταν περισσότερο.
Ο Φουρνιέ, ο Γκυγεµέν, ο Ροκφέιγ, ο Έλλιοτ, ο Μποσδάρι, οι Σενεγαλέζοι, κυριαρχούσαν στη ζωή και στην
ψυχή όλων.

Λίγο πριν, είχε γίνει το ανάθεµα του Βενιζέλου, και ίσως να βρίσκονταν ακόµα στην κορυφή του σωρού το
αιµατωµένο κεφάλι του αποκεφαλισµένου ταύρου, που είχαν στήσει εκεί για να συµβολίζει την καρατόµηση.
Ο αποκλεισµός εστένευε, και από το Κερατσίνι στέλνονταν ή περιµένονταν κάθε στιγµή τα τροµερά
τελεσίγραφα.
Η πείνα δεν είχε ακόµα πάρει την απελπιστική έκταση και ένταση που πήρε αργότερα, το ψωµί όµως ήταν
µαύρο, ανακατωµένο µε κριθάρι (το χαρουπόψωµο βγήκε αργότερα), κι ο φωτισµός είχε ελαττωθεί τόσο, ώστε
από τις δέκα το βράδυ και η Οµόνοια ακόµα ήταν κατασκότεινη».
(Λογοτεχνική µαρτυρία: Ο Αντώνης Τραυλαντώνης στο µυθιστόρηµά του «Λεηλασία µιας ζωής» (1934) )
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1) α) Τα παραθέµατα που προηγήθηκαν σε ποια σηµαντική ιστορική περίοδο της Ελλάδας αναφέρονται;
(Η απάντηση να µην ξεπερνά τις 40 λέξεις) (2 µονάδες)
β) i) Να επιλέξετε Σ (=ΣΩΣΤΟ), αν αυτό που λέει η πρόταση αληθεύει, και Λ (=ΛΑΘΟΣ), αν δεν
αληθεύει.
1 Ο Βενιζέλος πίστευε ότι στον Α΄ Παγκόσµιο πόλεµο θα επικρατούσε η Αντάντ.

2 Ο Βενιζέλος έλπιζε ότι, αν η Ελλάδα συµµετείχε στον πόλεµο στο πλευρό της Αντάντ, θα
µπορούσε να επεκτείνει τα σύνορά της.
3 Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήθελε να συµµετέχει η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσµιο πόλεµο στο
πλευρό των Κεντρικών δυνάµεων.
4 Τον Βενιζέλο και τις θέσεις του για τον Α΄ Παγκόσµιο πόλεµο υποστήριζαν µικροαστικά
στρώµατα και τµήµατα των λαϊκών τάξεων που δεν ήθελαν άλλον πόλεµο, µετά τους
βαλκανικούς πολέµους.
5 Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε (Φεβρουάριος 1915) γιατί ήθελε να συµµετέχει η Ελλάδα στις
πολεµικές επιχειρήσεις της Αντάντ στα Δαρδανέλια, ενώ ο βασιλιάς δεν ήθελε.
6 Όταν γερµανικά και βουλγαρικά στρατεύµατα εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία, ο
ελληνικός στρατός αντέδρασε και έτσι µπήκε η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσµιο πόλεµο.
7 Οι επίστρατοι ήταν υποστηρικτές του Βενιζέλου στην Αθήνα.
8 Η «Εθνική Άµυνα» επιδίωκε τη συµµετοχή της Ελλάδας στον πόλεµο στο πλευρό της Αντάντ.
9 «Εθνικός Διχασµός» ήταν η πολιτική κρίση που είχε ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία δύο
κυβερνήσεων στην Ελλάδα στο διάστηµα από τον Σεπτέµβριο 1916 έως τον Ιούνιο 1917.
10 Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος παραιτήθηκε (2/15 Ιουνίου 1917), γιατί πιέστηκε από τις Κεντρικές
Δυνάµεις.
ii) Η πιο πάνω άσκηση δίδεται σε εξεταστικό δοκίµιο της Γ΄ Γυµνασίου. Να αξιολογήσετε τον εν λόγω τύπο
άσκησης εντοπίζοντας ένα θετικό και ένα αρνητικό ως προς τη µορφή της. (2,5 µονάδες)
iii) Να χαρακτηρίσετε τις πηγές 2, 5 και 6. (π.χ. οπτική – δευτερογενής – γελοιογραφία) (1,5 µονάδες)
2) Μετά τη διδασκαλία της πιο πάνω ενότητας, ο/η εκπαιδευτικός αναθέτει στους µαθητές µία
δραστηριότητα σύνταξης ιστορικού δοκιµίου, στο οποίο να διατυπώνουν την άποψή τους για τα
Νοεµβριανά του 1916. Για κάθε µία από τις πιο κάτω εκφωνήσεις της δραστηριότητας, να σηµειώσετε
στο φύλλο απαντήσεών σας «Σωστό» ή «Λάθος».
Α. Βάσει των ιστορικών σου γνώσεων και των πληροφοριών που άντλησες από τις πηγές να αναπτύξεις
τις απόψεις σου σ’ ένα κείµενο 100-150 λέξεων σχετικά µε την δηµιουργία του κινήµατος Εθνικής
Αµύνης και την επεµβατικότητα των Μ. Δυνάµεων.
Β. Φαντάσου ότι είσαι Έλληνας πολίτης που ζει στην Αθήνα την έκρυθµη αυτή περίοδο. Ποια θα ήταν
η στάση σου απέναντι στη διχόνοια των Ελλήνων; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου σε ένα κείµενο
100-150 λέξεων.
Γ. Αξιοποιώντας τα ιστορικά δεδοµένα που συνέλεξες µέσα από την εν λόγω ενότητα, να παραθέσεις τα
γεγονότα που εκτυλίχθηκαν την περίοδο αυτή και οδηγήθηκε η Ελλάδα στον πόλεµο στο πλευρό της
Συνεννόησης, σε ένα κείµενο περίπου 100-150 λέξεων.
Δ. Σε ένα κείµενο 100-150 λέξεων να καταγράψεις και να εξηγήσεις όλα εκείνα τα ιστορικά στοιχεία
που καταδεικνύουν τους λόγους που η Ελλάδα οδηγήθηκε στα Νοεµβριανά και στις δυσάρεστες
συνέπειές τους.
(2 µονάδες)
ΕΡΩΤΗΣΗ 11
Σε διαγώνισµα Ιστορίας Γ’ Λυκείου κατεύθυνσης, µε θέµα «Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισµό της
Ελλάδας», ο εκπαιδευτικός περιλαµβάνει την ακόλουθη γελοιογραφία του 1893 θέτοντας τέσσερα
ερωτήµατα, τα οποία αξιολογούν την κατανόησή της και τις δεξιότητες επεξεργασίας οπτικών πηγών από
τους µαθητές.

Αφού παρατηρήσετε µε προσοχή τη γελοιογραφία και µε βάση τις ιστορικές
σας γνώσεις να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήµατα:
α. Να περιγράψετε την εικόνα (πρόσωπο, χώρος, δράση, αντικείµενα)
β. Να εξηγήσετε πώς συνδέεται το περιεχόµενο της γελοιογραφίας µε τα

οικονοµικά µέτρα του Χαρίλαου Τρικούπη και ποια ήταν η κατάληξη της
πολιτικής αυτής
γ. Να αναφέρετε µία αντίστοιχη διεθνή οικονοµική κρίση του 20ου αιώνα καθώς
και τις οικονοµικές και κοινωνικές της συνέπειες
δ. Η πηγή είναι πρωτογενής ή δευτερογενής; Να τεκµηριώσετε.
i. Ποιο ερώτηµα της πιο πάνω άσκησης προσεγγίζει εξωκειµενικά την πηγή;
(µονάδες 2)
ii. Να τεκµηριώσετε την απάντησή σας, η οποία να είναι περίπου 30 λέξεις.
(µονάδες 3)
iii. Να αναφέρετε για ποιον λόγο ο εκπαιδευτικός επέλεξε τη χρήση γελοιογραφίας για την αξιολόγηση των
µαθητών.
i. Ποιο ερώτηµα της πιο πάνω άσκησης προσεγγίζει εξωκειµενικά την πηγή;
(µονάδες 2)
ii. Να τεκµηριώσετε την απάντησή σας, η οποία να είναι περίπου 30 λέξεις.
(µονάδες 3)
iii. Να αναφέρετε για ποιον λόγο ο εκπαιδευτικός επέλεξε τη χρήση γελοιογραφίας για την αξιολόγηση των
µαθητών.(µονάδες 4)
ΕΡΩΤΗΣΗ 12
Κατά τη διάρκεια του µαθήµατος της Ιστορίας Γ’ Λυκείου ζητάτε από τους µαθητές να γράψουν στην τάξη ένα
ιστορικό δοκίµιο µε θέµα «Από τον Β’ παγκόσµιο πόλεµο στην Ανεξαρτησία» οι µαθητές έχουν καταγράψει τις
ακόλουθες προτάσεις:
1. Πρώτη προσφυγή της Κύπρου στον ΟΗΕ µε εντολοδόχο τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο Γ’.
2. Ενωτικό δηµοψήφισµα όπου το 57,9% ψήφισε υπέρ Ένωσης Κύπρου – Ελλάδας.
3. Σύγκληση Διασκεπτικής Συνέλευσης όπου προτάθηκε µορφή αυτοκυβέρνησης.
4. Υπουργός Εσωτερικών σερ Άντονυ Ήντεν και Υπουργός αποικιών Χόπκισον απέκλεισαν την παραχώρηση
της Κύπρου στην Ελλάδα.
5. Έναρξη ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα από την ΕΟΚΑ.
6. Απόρριψη Σχεδίου Κυβερνήτη / Σύνταγµα Λόρδου Γουίνστερ διότι θα απέκλειε το δικαίωµα Αυτοδιάθεσης
– Ένωσης.
α. Ποιες από τις παραπάνω προτάσεις είναι ορθές και ποιες λάθος;
(µονάδες 3)
Β. Να διορθώσετε τις λανθασµένες προτάσεις των µαθητών.
(µονάδες 3)
Γ. Να ιεραρχήσετε τις προτάσεις ώστε να µπουν στη σωστή χρονολογική σειρά.
(µονάδες 3)

Απαντήσεις1ου Δειγµατικου Ιστορίας Φροντιστηρίου Θεοχαρίδη
Ερώτηση 1
Αρχαία Ιστορία
I. Α. διαφορές: 1. τα µυκηναϊκά ανάκτορα είχαν τείχη ενώ τα µινωικά όχι

2. το σχέδιοτωνµυκηναϊκώνήταν πιο απλόενώ το σχέδιοτωνµινωικών ανακτόρωνήταν
περίπλοκο
οµοιότητα: υπήρχαν και στα δυο τοιχογραφίες
B. i. 1.χαλκός 2. Γεωγραφικήθέσητουνησιού
ii. 1. Γλώσσα 2. θρησκεία 3. Θεσµοί
II. Α) Ομοιότητες (2 σημεία x 2 μονάδες):

1. Ίδιο υλικό κατασκευής – μάρμαρο
2. Και οι δύο έχουν κιονόκρανο
3. Και οι δύο έχουν στυλοβάτη
4. Και οι δύο έχουν αέτωμα
5. Και οι δύο έχουν μετόπη
6. Και οι δύο έχουν τρίγλυφο
7. Και οι δύο έχουν ζωοφόρο
8. Και οι δύο έχουν κίονα
Διαφορές (2 σημεία x 2 μονάδες):

1. Ο δωρικός είναι λιτός και αυστηρός ενώ ο ιωνικός είναι λεπτότερος και
περίτεχνος.
2. Ο δωρικός έχει αδιακόσμητο και ενιαίο επιστύλιο ενώ ο ιωνικός
διακοσμημένο και χωρισμένο σε τρεις επάλληλες ταινίες.
3. Ο ιωνικός έχει περισσότερες αριθμητικά και βαθύτερες αύλακες.
Β) Δημιουργικές ασκήσεις:
1. Παρακολούθηση διαδικτυακής, διαδραστικής ξενάγησης του Παρθενώνα
και παραγωγή γραπτού κειμένου για εντυπώσεις γύρω από τον
αρχιτεκτονικό ρυθμό του.
2. Διεξαγωγή έρευνας στο διαδίκτυο ή στην έντυπη βιβλιογραφία για
δημιουργία project σχετικά με οπτικές πηγές δωρικού και ιωνικού ρυθμού
και περιγραφή τους.
3. Δημιουργία αντίγραφων παραστατικών πηγών από ευρήματα δωρικού
και ιωνικού ρυθμού.

Οφέλη:
1. Καλλιέργεια δεξιοτήτων διερεύνησης (από διαδίκτυο, σχολικές και άλλες
βιβλιοθήκες κ.λπ.)
2. Ανάπτυξη δημιουργικότητας
3. Καλλιέργεια δεξιοτήτων σχετικών με το project (δομή, οργάνωση υλικού,
συμπεράσματα, βιβλιογραφικές αναφορές, παρουσίαση στην ολομέλεια
του τμήματος κ.λπ.)
4. Αισθητική απόλαυση
5. Επαφή μαθητών/-τριών με τα μουσειακά εκθέματα
6. Διεγείρει το ενδιαφέρον των μαθητών/-τριών και συμβάλλει στην
αλληλεπίδραση με τα μουσειακά εκθέματα, τους συμμαθητές/-τριες και
τον/την εκπαιδευτικό
7. Καλλιεργεί δεξιότητες παρατήρησης.
Ερώτηση 2
Α) Διδακτικοί στόχοι:
1. Χρονολογική εξέλιξη στρατιωτικών σωμάτων
• Οπλιτική φάλαγγα à αρχαϊκή εποχή (7ος π.Χ. – Πόλη-κράτος)
• Θεματικός στρατός à Βυζάντιο: Εποχή Ηρακλείου – θέματα (7ος μ.Χ.)
• Προνοιάριοι à Βυζάντιο: Εποχή Κομνηνών – πρόνοια (11ος μ.Χ.)
2. Διαφορές ως προς τη στελέχωση των στρατιωτικών σωμάτων

• Οπλιτική φάλαγγα à συμμετείχε όποιος μπορούσε ν’ αγοράσει πανοπλία
• Θεματικός στρατός à συμμετείχαν ελεύθεροι αγρότες
• Προνοιάριοι à συμμετείχαν ευγενείς
3. Στρατιωτικά σώματα και ταξική διαφοροποίηση

• Οπλιτική φάλαγγα à κοινωνική ισότητα
• Θεματικός στρατός à ελεύθεροι αγρότες: η δυναμικότερη και
πολυπληθέστερη κοινωνική τάξη
• Προνοιάριοι à ευγενείς: κυρίαρχη τάξη που ζει εις βάρος του λαού
Β) Διδακτικά οφέλη:
1. Καλλιέργεια κριτικής ικανότητας
2. Ανάκληση προαπαιτούμενης γνώσης για τις
πολιτικές/στρατιωτικές/κοινωνικές εξελίξεις που αφορούν στο πέρασμα
από την περίοδο της αρχαϊκής εποχής μέχρι τη μεσαιωνική περίοδο.
3. Καλλιέργεια δεξιοτήτων διερεύνησης (από διαδίκτυο, σχολικές και άλλες
βιβλιοθήκες κ.λπ.)

Ερώτηση 3
Α. i. Γ
ii. Στοχεύουνστην αυτόνοµηµάθηση η οποία στηρίζεται στηνεµπειρία και
στηνενεργόεµπλοκήτων µαθητών.
Ερώτηση 4
A. i. Η χρήσητουχάρτηθεωρείται σωστήεκπαιδευτικήµέθοδοςδιότιοι µαθητές θα
µπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα τουςλόγους πουοδήγησαν στο Β αποικισµό
βλέποντας ακριβώςτην πορεία που επιλέχθηκε.
ii. Διεπιστηµονικήµέθοδοςµε το µάθηµα τηςΓεωγραφίας
iii. Άλλα παραδείγµατα που µπορούν να αξιοποιηθούνείναι κείµενα από τηλογοτεχνία
για καλύτερη κατανόησητωνσυνθηκώντης εποχής, έργα τέχνηςτης εποχής
πουµελετάται.
Ερώτηση 5
Α. Μονοκλιτος ναόςµετρούλο.
Άλλοιτύποι: 1.Τύποςεγγεγραµµένουσταυροειδούςµετρούλο 2. Τύποςµονοκλιτης
καµαροσκεπαστης βασιλικής
Β. Στοεσωτερικότων ναών αυτήτην περίοδο, ο κεντρικόςτρούλοςσυµβόλιζε τον

ουρανό και είχετην επιβλητικήµορφήτουΧριστούµε αγγέλους και προφήτες.
Οιτοίχοιεικονίζαν συνθέσεις από τηζωήτουΧριστού, τωνΑγίων και της
Παναγίας.Στοιερόήταν οι πατέρεςτηςεκκλησίας και οιυµνογράφοι και στην αψίδα
βρισκόταν η Παναγία.Ο διπλόςσκοπόςτηςδιακόσµησηςτουςήταν η δηµιουργία
τηςθρησκευτικήςέξαρσης και η διδασκαλία των
βασικώνσηµείωντηςΧριστιανικήςθρησκείας.
Ερώτηση 6
Α. Γ
Β. Οιεικόνεςσχετίζονται µετηγενοκτονία Εβραίων. Η ναζιστικήΓερµανία προσπάθησε
να επιβληθείστους Εβραίουςµέσωτουολοκαυτώµατος.Ακολουθήθηκαν πρακτικές όπως
τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, βασανιστήρια, γκέτοµεσκοπό τον αφανισµότους.
Ερώτηση 7
Α. Α3, Β1, Γ5, Δ2, Ε4
Β. 1Β, 2Δ, 3Γ, 4Α, 5Ε
Ερώτηση 8
i. B
ii. Το Β ανταποκρίνεται στηθρησκευτική πολιτικήτουΚωνσταντίνου Α και εντάσσεται

στα σηµεία µελέτηςτουσυνεδρίου.
Ερώτηση 9
i. A

ii. Η αµφικτιονία είχεσκοπό να ρυθµίζειθέµατα για λειτουργία και ασφάλεια των ναών.
Ετσι και το
ΚοινόνΚυπρίωνωςθρησκευτικήοργάνωσησυντόνιζεδιάφορεςθρησκευτικέςεκδηλώσει.
Ερώτηση 10
i. ΤουρκικήεισβολήστηνΚύπρο το 1974
ii. A: υπογράφτηκε το 1959 και χρησιµοποιήθηκεωςδικαιολογία για
τηνεισβολήτηςΤουρκίας στηνΚύπρο το 1974
iii. B+Γ: διασυνδέονται µε το αίτηµα για ΈνωσηΚύπρου - Ελλάδας
Α+Γ: διασυνδέονται µε ΕΟΚΑ
Ερώτηση 11
Α.
1. Παραγωγήγραπτών και προφορικώνιστορικών αναφορών
2. Δηµιουργία παραστατικών πηγών
Β. 2
Ερώτηση 12
Α. i.Το κινηµα νεοτουρκων και το κίνηµα στοΓουδίήταν υποκινούµενα από τον
στρατό. Τέθηκείδιο αίτηµα για εκσυγχρονισµόκοινωνίας και
στρατού.Χαρακτηρίζονται από εθνικιστικάιδεώδη όπως προσπάθεια προστασίας
εθνικώνσυµφερόντων αντίστοιχα τηςοθωµανικής αυτοκρατορίας και
τουελληνικούκράτουςµέσωτης προώθησηςτηςΜεγάληςιδέας.
ii. Δευτερογενής
iii. αφοράγεγονός πουδεν βασίζεται σε προσωπική παρατήρηση και

συµµετοχήτουσυγγραφέα
Β.
i. 3-2-4-1
ii. 1. Ποιοςείναι ο συντάκτηςτης πηγής;

2. Από πούείναι η πηγή;
3. Ποιοήταν το ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιοστο οποίοσυντάχθηκε;

1οΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ – ΙΣΤΟΡΙΑ – ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΔΙΟΡΙΣΙΜΩΝ
Ερώτηση 1
Aρχαία Ιστορία
I. Α. Να γράψετε δύο (2) διαφορές και µία (1) οµοιότητα ανάµεσα στο µινωικό και το
µυκηναϊκό ανάκτορο.
(Μονάδες 3)
Β. Αφού µελετήσετε προσεκτικά την πιο κάτω πηγή και µε βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να
απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήµατα.
i) Να αναφέρετε έναν (1) λόγο για τον οποίο οι Μυκηναίοι αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην
Κύπρο.
(Μονάδες 1)
ii) Να αναφέρετε ένα (1) στοιχείο, το οποίο αποδεικνύει τον εξελληνισµό των κατοίκων της
Κύπρου από τους Μυκηναίους.
(Μονάδες 1)
Η Κύπρος ήταν ένας χώρος πάντα περισσότερο συνδεδεµένος µε την Ανατολή. Οι

Μινωίτες δεν είχαν καλλιεργήσει ποτέ ιδιαίτερα τις σχέσεις τους µε αυτό το νησί,
αλλά και ο σύνδεσµος των Μυκηναίων φαίνεται ότι αφορούσε για ένα µεγάλο
διάστηµα µόνο το εµπόριο. Μετά το 1400 π.Χ., οι σχέσεις µε την Κύπρο
εντατικοποιήθηκαν, ίσως µε την ίδρυση µυκηναϊκών εµπορικών σταθµών στο νησί
και τη σταδιακή εγκατάσταση τεχνιτών και χαλκουργών από την ηπειρωτική
Ελλάδα. Η µυκηναϊκή παρουσία έγινε πιο έντονη στην πόλη της Έγκωµης και στη
συνέχεια παρατηρήθηκε µαζική εισροή µυκηναϊκών πληθυσµών προς διάφορες
περιοχές του νησιού.
http://www.fhw.gr/chronos/o2/mainland/gr/mg/ecomony (διασκευή)
II. Να εντοπίσετε δύο (2) ομοιότητες και δύο (2) διαφορές ανάμεσα στα βασικά
χαρακτηριστικά των πιο κάτω αρχιτεκτονικών ρυθμών.

Α) Το πιο πάνω θέμα προορίζεται για εξεταστικό δοκίμιο, το οποίο απευθύνεται σε μαθητές/-
τριες της Α΄ Λυκείου. Να καταρτίσετε οδηγό διόρθωσης, έκτασης 40-60 λέξεων, λαμβάνοντας
υπόψη σας ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση διατίθενται συνολικά οκτώ (8) μονάδες.
(Μονάδες 4)
Β) Ποιες δημιουργικές ασκήσεις θα εντάσσατε στο μάθημά σας για την κατάλληλη
προετοιμασία των μαθητών πριν το συγκεκριμένο εξεταστικό δοκίμιο; Να προτείνετε δύο (2)
οφέλη από αυτές.
(Μονάδες 4)
Ερώτηση 2 – Βυζαντινή Ιστορία
Με βάση τα ακόλουθα σημεία να εισηγηθείτε δύο (2) διδακτικούς στόχους που θα

μπορούσατε να θέσετε στη διδασκαλία σας και να προσδιορίσετε δύο (2) οφέλη που
απορρέουν από τους στόχους που τέθηκαν (40 – 60 λέξεις).
• Οπλιτική φάλαγγα
• Θεματικός στρατός
• Προνοιάριοι
(Μονάδες 6)
Ερώτηση 3- Νεότερη, Σύγχρονη Ιστορία

Α) Σε τµήµα της Γ’ Γυµνασίου ο/η εκπαιδευτικός, πρόκειται να διδάξει το Συνέδριο Ειρήνης της
Βιέννης και στη συνέχεια θα αναθέσει συνθετικές εργασίες στα παιδιά (ατοµικές ή οµαδικές).
(Μονάδες 5)
i) Ποια από τις πιο κάτω φράσεις δεν ανταποκρίνεται στο εν λόγω θέµα και δεν πρέπει να
συµπεριληφθεί στις εργασίες των παιδιών;
α) Ιερή Συµµαχία
β) Παλινόρθωση παλαιών καθεστώτων
γ) Αρχή της δεδηλωµένης
δ) Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας
ii) Πού στοχεύουν οι συνθετικές εργασίες (projects);
Ερώτηση 4 – Αρχαία Ιστορία
Α. Ο/η εκπαιδευτικός, σε τµήµα της Ά Λυκείου πρόκειται να διδάξει τον Β΄ ελληνικό αποικισµό
και για τον λόγο αυτό, αξιοποιεί ως διδακτικό µέσο την χρήση χάρτη. (Μονάδες 6)
i) Σε κείµενο σας όχι µεγαλύτερο από πενήντα (50) λέξεις, αξιολογήστε την εν λόγω
εκπαιδευτική µέθοδο,
ii)αναφέρετε πώς ονοµάζεται η συγκεκριµένη προσέγγιση,
iii) προτείνετε κι άλλα τέτοιου είδους παραδείγµατα που µπορούν να αξιοποιηθούν στο µάθηµα
της Ιστορίας.
Β) Σηµειώστε δύο (2) διαφορές και µία (1) οµοιότητα του Β΄ µε τον Α΄ ελληνικό αποικισµό.
(Μονάδες 3)
Ερώτηση 5 – Βυζαντινή Ιστορία

Αφού παρατηρήσετε την πιο πάνω κάτοψη και τις τοιχογραφίες και αξιοποιώντας τις ιστορικές
σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήµατα:
Α. Να ονοµάσετε τον αρχιτεκτονικό τύπο στον οποίο ανήκει ο ναός της Παναγίας του Άρακα
και να αναφέρετε ακόµη δύο (2) αρχιτεκτονικούς τύπους ναών που είναι διαδεδοµένοι στην
Κύπρο κατά την κυρίως Βυζαντινή περίοδο.
(Μονάδες 3)
Β. Να παρουσιάσετε την εικονογραφική διάταξη που επικρατεί στο εσωτερικό των ναών αυτή
την περίοδο και να αναφέρετε τον διπλό σκοπό της διακόσµησής τους.

(Μονάδες 7)
Ερώτηση 6 – Νεότερη Σύγχρονη Ιστορία
Α. Σε ποια θεµατική ενότητα εντάσσονται οι πιο πάνω εικόνες;
α) Βαλκανικοί Πόλεµοι
β) Ελληνοτουρκικός πόλεµος
γ) Β’ Παγκόσµιος πόλεµος
δ) Α΄ Παγκόσµιος πόλεµος
ε) Τουρκική εισβολή
(Μονάδες 1)

Β. Με ποιο ιστορικό γεγονός σχετίζονται οι πιο πάνω εικόνες; Τι γνωρίζετε για το εν λόγω
γεγονός,σε κείµενο σας όχι µεγαλύτερο από πενήντα (50) λέξεις;
(Μονάδες 3)
Ερώτηση 7 - Οπτικές πηγές
Α. Β.
Γ. Δ. Ε.

Α. Να αντιστοιχίσετε τις πιο κάτω λεζάντες µε τα παραπάνω αρχαιολογικά ευρήµατα .
Β. Να κατατάξετε τα αρχαιολογικά ευρήµατα σε χειρουργική σειρά, ξεκινώντας από το

αρχαιότερο.
(Μονάδες 10)
1. Πήλινο ειδώλιο Κουροτρόφου από τη Θεσσαλία (Μουσείο Βόλου)

2. Μαρµάρινο ειδώλιο γυναίκας (Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
3. Θεός Απόλλωνας (Ολυµπία, Αρχαιολογικό Μουσείο)
4. Άγαλµα θεάς Νίκης (Παρίσι, Μουσείο Λούβρου)
5. Άγαλµα πολεµιστή θεού που πατά σε τάλαντο (Κυπριακό Μουσείο, Λεµεσού)
Ερώτηση 8- Η µετάλλαξη του Ρωµαϊκού κράτους (4ος – 5ος αιώνας)
Στο πλαίσιο ενδοσχολικού συνεδρίου µε γενικό θέµα «Ο Κωνσταντίνος Α’, Εκχριστιανισµός και
η ισχυροποίηση της Ρωµαϊκής Ανατολής (324 – 327)» ανατίθεται στους/στις µαθητές/τριες η

εκπόνηση και η παρουσίαση συνθετικών εργασιών, οι οποίες να έχουν διαθεµατικό ή/και
διεπιστηµονικό χαρακτήρα.
i. Ποια από τις ακόλουθες εργασίες ανταποκρίνεται στα πιο πάνω κριτήρια;
ii. Να τεκµηριώσετε την επιλογή σας. Η απάντησή σας να µην υπερβαίνει τις είκοσι (20)
λέξεις.
Α. Η χρησιµοποίηση της λατινικής και ελληνικής γλώσσας στο Ανατολικό Ρωµαϊκό κράτος.
Β. Η σηµασία της υπογραφής του Διατάγµατος των Μεδιολάνων για τον Χριστιανισµό.
Γ. Η απειλή του εκγερµανισµού στο Ανατολικό Ρωµαϊκό κράτος.
Δ. Η ρυµοτοµία και τα κτισίµατα της Κωνσταντινούπολης.
(Μονάδες 5)
Ερώτηση 9- Ελληνιστική εποχή – Ιστορία Κύπρου
Σε τµήµα της Α’ Λυκείου προσανατολισµού διδάσκεται το Κοινόν Κυπρίων.
i. Ποιους από τους πιο κάτω θεσµούς συγκεντρώνει τα περισσότερα γνωρίσµατα ως το

καταλληλότερο αντίστοιχο µε το Κοινό Κυπρίων;
ii. Να τεκµηριώσετε την επιλογή σας. Η απάντηση να µην υπερβαίνει τις τριάντα (30)
λέξεις.
Α.Αµφικτιονία
Β.Πόλη – κράτος
Γ. Ηλιαία
Δ.Παναθήναια
(Μονάδες 6)

Ερώτηση 10- Ιστορία της Κύπρου
Α. Β.
Γ.
Απόσπασµα από τη συνέντευξη της Δέσποινας Σάββα στο www.247.gr (20.07.2020)

Δ.ΟΝΗΣΙΛΟΣ – Παντελής Μηχανικός

i. Να αναφέρετε µε ποιο γεγονός σχετίζονται τα πιο πάνω ιστορικά τεκµήρια.(Μονάδες 3)
ii. Να επιλέξετε ένα από τα πιο κάτω ιστορικά θέµατα που θα µπορούσε να διασυνδεθεί µε το
συγκεκριµένο γεγονός. Να τεκµηριώσετε την επιλογή σας σε κείµενο µέχρι τριάντα (30)
λέξεις.(Μονάδες 6)
Α. Συµφωνία Ζυρίχης – Λονδίνου

Β. Οκτωβριανά
Γ. Ίδρυση Κεντρικής Επιτροπής κυπριακού αγώνα
Δ. Συνθήκη Λωζάνης
iii. Να επιλέξετε 2 από τα πιο πάνω ιστορικά τεκµήρια (Α, Β, Γ, Δ) που θα µπορούσαν να
αξιοποιηθούν σε µια διδασκαλία στην οποία ακολουθείται η µέθοδος της διαθεµατικότητας
ή/και διεπιστηµονικότητας και να τεκµηριώσετε σε τριάντα (30) λέξεις.(Μονάδες 3)

Ερώτηση 11- «Η Ελλάδα στον Α’ Παγκόσµιο πόλεµο»
Α. Κατά τη διδασκαλία του µαθήµατος ζητάτε από τους µαθητές να παρουσιάσουν την ιστορική
τους γνώση και τα αποτελέσµατα των διερευνήσεών τους µε διάφορους τρόπους. Να δώσετε δύο
προτάσεις για την επίτευξη του στόχου. Η τεκµηρίωση να µην υπερβαίνει τα τριάντα (30)
Β. Ποια από τις πιο κάτω διδακτικές ενότητες προαπαιτείται για να µπορέσουν οι µαθητές/τριες
να εντάξουν την ενότητα «Η Ελλάδα στον Α’ Παγκόσµιο πόλεµο» στο ιστορικό τους
πλαίσιο;(Μονάδες 1)
1. Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισµό της Ελλάδας

2. Οι Βαλκανικοί πόλεµοι (1912 – 1913)
3. Η ακµή της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας
4. Προς νέα ένοπλη αναµέτρηση
Ερώτηση 12- Νεότερη Σύγχρονη Ιστορία
Α. Σε τµήµα κατεύθυνσης Γ’ Λυκείου ο εκπαιδευτικός επιλέγει το πιο κάτω παράθεµα για τη

διδασκαλία της ενότητας «Εθνικά κινήµατα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη».
i. Να σχολιάσετε τη σχέση ανάµεσα στα κινήµατα του 1908 και 1909 στην Τουρκία και την
Ελλάδα αντίστοιχα. Να αξιολογήσετε τη σηµασία τους για την εσωτερική και εξωτερική
πολιτική των δυο χωρών. Η απάντηση να µην υπερβαίνει τις σαράντα (40) λέξεις. (Μονάδες 5)
ii. Να δηλώσετε αν το παράθεµα i είναι πρωτογενής ή δευτερογενής πηγή. (Μονάδες 1)
iii. Να τεκµηριώσετε την απάντησή σας η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά τις είκοσι (20)
Β. Κατά τη διαδικασία επεξεργασίας κειµενικών πηγών, υπάρχουν κάποια στάδια τα οποία

πρέπει να ακολουθηθούν.
i) Να τα κατατάξετε σε αριθµητική σειρά.

Διακειµενική προσέγγιση
Κειµενική προσέγγιση
Σύνθεση
Εξωκειµενική προσέγγιση
(Μονάδες 4)
ii) Nα διατυπώσετε τρία (3) ερωτήµατα τα οποία πρέπει να υποβάλουν οι µαθητές/τριες, κατά το
στάδιο της Εξωκειµενικής προσέγγισης.
(Μονάδες 3)
i.
ii.

ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 100ΚΑΛΗ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ


Deigmatika Dokimia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Deigmatika Dokimia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Απαντήσεις Λογοτεχνίας 1ου Δειγµατικού Φροντιστηρίου Θεοχαρίδη

1. 1. Οδυσσέας Ελύτης – Το άξιονεστί – Μεσοπολεµικήλογοτεχνία

β. Ιστορικόγεγονός: εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας Κυπρίων 1955 – 1959

Ασυµµετρία δυο οπτικών = της αποικιοκρατικής + της αντι – αποικιοκρατικής

5. Α) Γραµµατικά πρόσωπα της αφηγηµατικής γλώσσας:

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

è Σκηνοθετικέςοδηγίες προλόγου + επιλόγου πουδίνουνστοιχεία για τόπο,

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

1. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία των τριών στηλών µε βάση το παράδειγµα:

α’ πρόσωπο, πραγµατικό, περιγραφή, ετεροδιηγητικός, µηδενική,

β. Ελεύθερο πλάγιο λόγο έχουµε όταν ο αφηγητής αποδίδει σε …….…………….. …….……………..

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 1

i. Πικρολέµονα, Λόρενς Ντάρελ

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 2

Πρόσφυγας στον τόπο µου

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 3

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 4

5. Με σκοπό την επίτευξη του δείκτη επιτυχίας «Να κατανοούν τα βασικά

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 5

Έγκληµα και τιµωρία

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 6

α. Πιστή απόδοση της πραγµατικότητας, επιδίωξη της αντικειµενικότητας, αληθοφάνειας και

δ. Χρήση πλούσιου λεξιλογίου, πολλών εικόνων και εκφραστικών µέσων. ……

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 7

Αλεξανδρινοί βασιλείς, ΚαβάφηςΗ σονάτα του σεληνόφωτος, Ρίτσος

copyrightsΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 8

Copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

ii) 1. Προφορική αναδιήγηση του περιεχοµένου

α) 1. Να συλλέξετε οδηγίες για τον δηµιουργό.

2. Να εντοπιστεί το ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό πλαίσιο της

3. Να καταγραφούν οι χωρικές και χρονικές πληροφορίες που σχετίζονται µε το

4. Να καταγραφούν τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται το κείµενο.

5. Να καταγραφούν τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται το κείµενο.

β) 1. Διερεύνηση τύπου λεξιλογίου (πχ. επίσηµο, ειδικό, καθηµερινό)

2. Εντοπισµός σχηµάτων λόγου

4. Εντοπισµός ρηµατικού προσώπου

Copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

ii) 1. Ποιος είναι ο σκοπός µου; Τον πέτυχα;

Copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ

Α) Να αναγνωρίσετε ποιος είναι ο κυρίαρχος τρόπος πειθούς στην παράγραφο που

Β) Στο ακόλουθο χωρίο, ο/η μαθητής/τρια απάντησε λανθασμένα πως ο τρόπος

copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 2

i)Να γράψετε δύο (2) ερωτήματα, αναφορικά με το επικοινωνιακό-

ii)Να γράψετε δύο (2) στρατηγικές που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο/η

copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 3

Στο πλαίσιο της διδασκαλίας παραγωγής γραπτού λόγου, ο/η εκπαιδευτικός

i)Αρχίζοντας λοιπόν από τη φάση της αυθεντικοποίησης κειμένου, να αναφέρετε

ii)Κατά το μετασυγγραφικό στάδιο και με στόχο την παραγωγή αποτελεσματικού

copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 4

Α. Τι µπορεί να επιδίωκε ο/η εκπαιδευτικός µε την αφαίρεση του ήχου; Καταγράψτε

Α. Αναφέρετε ένα βασικό χαρακτηριστικό του συγκεκριµένου τύπου.

Β. Καταγράψτε τέσσερα γλωσσικά στοιχεία του επιχειρηµατολογικού λόγου στα

Γ. Αναφέρετε τέσσερα βασικά κριτήρια για ποιοτική συγγραφή επιχειρηµατολογικού

copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 1

Στο πλαίσιο του µαθήµατος της Β’ Γυµνασίου ο/η εκπαιδευτικός αποφασίζει να

Β. Αναφέρετε δύο µετασχηµατιστικές δραστηριότητες που µπορεί να αναθέσει ο/η

Γ. Ο αφηγηµατικός λόγος οργανώνεται µε άξονα το ρήµα. Ποια ρήµατα επιλέγονται

i. Ο µη γλωσσικός κώδικας επικοινωνίας στηρίζεται σε µαθηµατικά, µουσικά, χηµικά

ii. Η χρονική ακολουθία είναι εξωτερικό στοιχείο της περιγραφής.

iii. Ο προσωπικός χαρακτήρας, ο εξοµολογητικός τόνος και η υποκειµενική µατιά

vi. Η υποκειµενική οπτική γωνία στηρίζεται σε γενικά αποδεκτές αλήθειες και

Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο

copyrights ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ Φροντιστήρια ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ 3