MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA

BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO

OBRAZOVNI STANDARDI
ZA PROVERUVAWE NA POSTIGAWATA NA U^ENICITE PO

MATEMATIKA
zadol`itelen predmet
IV godina

Za strukite {to go izu~uvaat predmetot

Skopje, 2008 godina

 Programsko podra~je: NIZI I PROGRESII (16 ~asa)

Nivo na znaewa i
Standard
sposobnosti
1. POMNEWE - iska`uva definicija za niza, op{t ~len na niza, rang na niza, monotonost na niza i ograni~enost na niza
- iska`uva definicija za aritmeti~ka progresija
- gi iska`uva svojstvata na ~lenovite na aritmeti~ka progresija: ak + an-(k-1) = a1 + an i ak2 = ak-1 + ak+1
- ja zapi{uva formulata za zbir na prvite n-~lenovi na aritmeti~ka progresija
- iska`uva definicija za geometriska progresija
- gi iska`uva svojstvata na ~lenovite na geometriska progresija: ak . an-(k-1) = a1 . an i ak2 = ak-1 . ak+1
- ja zapi{uva formulata za zbir na prvite n-~lenovi na geometriska progresija
- definira okolina na to~ka i to~ka na natrupuvawe na nizi
- iska`uva definicija za zbir, proizvod i koli~nik na dve nizi
2. RAZBIRAWE - razlikuva niza {to raste od niza {to opa|a i dava primeri
- zapi{uva niza ako e daden op{tiot ~len
- zapi{uva op{t ~len na niza ako se dadeni prvite nekolku ~lenovi
- razlikuva konvergentna od divergentna niza
- go objasnuva poimot granica na niza
- objasnuva monotonost, ograni~enost i konvergentnost na niza, na konkretni primeri
- objasnuva koga nizata an = qn konvergira
3. PRIMENUVAWE - opredeluva op{t ~len na aritmeti~ka progresija
- opredeluva op{t ~len na geometriska progresija
- ja koristi formulata za zbir na prvite n-~lenovi na aritmeti~ka progresija
- ja primenuva aritmeti~kata progresija vo zada~i
- ja koristi formulata za zbir na prvite n-~lenovi na geometriska progresija
- ja primenuva geometriskata progresija vo zada~i
- odreduva to~ka na natrupuvawe na nekoi nizi
- odreduva granica na nekoi nizi po definicija
- odreduva grani~na vrednost od zbir, proizvod i koli~nik na dve nizi
- granicata lim(1+1/n)n ja koristi vo zada~i
- odreduva zbir na ~lenovite na beskrajna geometriska progresija pri q<1 i toa go koristi vo zada~i
4. ANALIZIRAWE, - ja sogleduva vrskata me|u monotona ograni~ena niza i konvergentna niza, na konkretni primeri
VREDNUVAWE I - voo~uva deka nizata an=(1+1/n)n e monotona, ograni~ena i konvergentna so granica e = 2,71828...
SOZDAVAWE

1
 Programsko podra~je: FUNKCII I GRANI^NA VREDNOST (18 ~asa)

Nivo na znaewa i
Standard
sposobnosti
1. POMNEWE - iska`uva definicija za: parnost, ograni~enost, monotonost, estremni vrednosti i periodi~nost na funkcija
2
 - iska`uva definicija za slo`ena funkcija
- iska`uva definicija za inverzna funkcija
- iska`uva definicija za grani~na vrednost na funkcija
- iska`uva definicija za leva i desna granica na funkcija
- gi iska`uva svojstvata za grani~na vrednost na zbir, proizvod, koli~nik i stepen
- iska`uva definicija za neprekinata funkcija
2. RAZBIRAWE - go objasnuva poimot funkcija
- gi objasnuva na~inite na zadavawe na funkcija
- opi{uva elementarni funkcii
- razlikuva definiciona oblast i mno`estvo vrednosti na funkcija
- diskutira deka grafikot na funkcijata i na nejzinata inverzna funkcija se simetri~ni vo odnos na pavata u=x
- go objasnuva poimot granica na funkcija
- povrzuva leva i desna granica na funkcija so konvergentnost
- gi opi{uva granicite lim(sinx/x) = 1 i lim(1+1/x)x = e
- razlikuva horizontalna, vertikalna i kosa asimptota na kriva
3. PRIMENUVAWE - odreduva definiciona oblast, mno`estvo vrednosti na funkcija, nuli, parnost, periodi~nost, ekstremni vrednosti
na funkcija i monotonost na funkcija
- odreduva sostav na funkciite: f(x) i g(x), t.e. f(g(x)) ili g(f(x))
- odreduva inverzna funkcija na dadena funkcija (ednostavni slu~ai)
- primenuva inverzna funkcija za opredeluvawe na definiciona oblast i mno`estvo vrednosti na funkcija
- skicira grafik na nekoi funkcii so pomo{ na graficite na elementarnite funkcii
- odreduva grani~ni vrednosti na funkcii po definicija
- re{ava zada~i za nao|awe grani~ni vrednosti na funkcii
- odreduva asimptoti na nekoi krivi
4. ANALIZIRAWE, - re{ava poslo`eni zada~i za nao|awe grani~ni vrednosti na funkcii
VREDNUVAWE I - ispituva odnesuvawe na funkcijata vo okolina na vertikalni asimptoti i ispituva neprekinatost na funkcii
SOZDAVAWE

Programsko podra~je: IZVOD NA FUNKCII (15 ~asa)

3
 Nivo na znaewa i
Standard
sposobnosti
1. POMNEWE - iska`uva definicija na izvod na funkcija, lev i desen izvod na funkcija i zapi{uva so soodvetna oznaka
- zapi{uva izvod na nekoi (elementarni) funkcii (sostavuva tablica na izvodi)
- zapi{uva formula za izvod od zbir, proizvod i koli~nik na dve funkcii
2. RAZBIRAWE - razlikuva narasnuvawe na argument od narasnuvawe na funkcijata vo dadena to~ka
- go interpretira geometriski narasnuvaweto na argumentot i na funkcijata
- tolkuva diferencijal na funkcija geometriski
- razlikuva funkcija {to ima izvod vo dadena to~ka, od funkcija {to nema izvod vo taa to~ka i toa go objasnuva
so primeri
- opi{uva postapka za opredeluvawe izvod na slo`ena funkcija
- objasnuva pod koi uslovi dadena funkcija ima vtor izvod vo dadena to~ka
- go objasnuva poimot diferencijal na funkcija
3. PRIMENUVAWE - go odreduva narasnuvaweto na funkcijata za dadeno narasnuvawe na argumentot
- odreduva izvod na nekoi (elementarni) funkcii so pomo{ na narasnuvawe (po definicija)
- ja koristi tablicata za odreduvawe izvod na nekoi funkcii
- odreduva izvod od zbir, proizvod i koli~nik na dve funkcii
- odreduva vtor izvod na dadena funkcija
- odreduva izvod od povisok red na dadena funkcija
- presmetuva pribli`na vrednost na funkcija vo blizina na dadena to~ka
4. ANALIZIRAWE, - odreduva izvod na nekoi slo`eni funkcii
VREDNUVAWE I
SOZDAVAWE

Programsko podra~je: PRIMENA NA IZVOD NA FUNKCIJA (17 ~asa)

Nivo na znaewa i
Standard
sposobnosti
1. POMNEWE - povtoruva tablici za izvod od elementarni funkcii
- zapi{uva ravenka na tangenta i normala na kriva
- zapi{uva potreben / dovolen uslov za ekstrem
- naveduva koga ekstremot e maksimum / minimum
- zapi{uva monotonost na funkcija vo zavisnost od izvodot
4
2. RAZBIRAWE - go objasnuva poimot za izvod so pomo{ na tangenta na dadena kriva
- opi{uva (grafi~ki) vrska me|u ekstrem i tangenta
- objasnuva dobivawe na ravenka na tangenta i normala na kriva
- opi{uva odreduvawe na ekstrem i negova priroda
3. PRIMENUVAWE - odreduva tangenta / normala na kriva
- odreduva ekstremi na funkcija so pomo{ na izvod
- odreduva drugi (kriti~ni) to~ki na funkcija so pomo{ na izvod
- ja ispituva prirodata na kriti~nite to~ki na dadena funkcija vo daden interval so pomo{ na izvod od povisok
red
4. ANALIZIRAWE, - go ispituva tekot i crta grafik na dadena funkcija, so pomo{ na izvodi
VREDNUVAWE I - re{ava prakti~ni zada~i za maksimum i minimum
SOZDAVAWE - koristi izvodi pri re{avawe zada~i od strukata