Chuong 1

CHÖÔNG 1 BIEÁN COÁ NGAÃU NHIEÂN VAØ
PHEÙP TÍNH XAÙC SUAÁT
1.1. GIAÛI TÍCH TOÅ HÔÏP

1.1.1. QUI TAÉC NHAÂN
1. QUI TAÉC
Moät coâng vieäc bao goàm k giai ñoaïn (k böôùc coâng vieäc):
Giai ñoaïn 1 coù n1 caùch hoaøn thaønh,
Giai ñoaïn 2 coù n2 caùch hoaøn thaønh,
. . .
Giai ñoaïn k coù nk caùch hoaøn thaønh.
Khi ñoù soá caùch khaùc nhau ñeå hoaøn thaønh coâng vieäc laø:
k
n  ni  n1n2 nk
i 1
2. VÍ DUÏ
a)
1 1
2
A B C
2 3
Töø A ñeán B coù n1 = 2 ñöôøng ñi (caùch ñi)

Töø B ñeán C coù n2 = 3 ñöôøng ñi (caùch ñi)
 töø A ñeán C maø phaûi qua B coù n = n1n2 = 2  3 = 6 ñöôøng ñi (caùch ñi):
(1,1); (1,2); (1,3); (2,1); (2,2); (2,3)
b) Töø 3 chöõ soá 1, 2, 3 coù theå laäp ñöôïc bao nhieâu con soá haøng chuïc goàm
2 chöõ soá khaùc nhau (töùc laø moãi chöõ soá chæ xuaát hieän toái ña 1 laàn)?
Coâng vieäc laäp con soá haøng chuïc nhö yeâu caàu chia laøm 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Choïn con soá haøng chuïc, coù n1 = 3 caùch, töø 3 chöõ soá ñaõ
cho.
Giai ñoaïn 2: Choïn con soá haøng ñôn vò, coù n2 = 2 caùch, töø 2 chöõ soá coøn
laïi.

 Coù n = n1n2 = 3  2 = 6 con soá nhö yeâu caàu: 12; 13; 21; 23; 31; 32 
12 BIEÁN COÁ NGAÃU NHIEÂN VAØ PHEÙP TÍNH XAÙC SUAÁT
c) Töø 3 chöõ soá 1, 2, 3 coù theå laäp ñöôïc bao nhieâu con soá haøng chuïc (moãi
chöõ soá coù theå xuaát hieän nhieàu laàn) ?
Coâng vieäc laäp con soá haøng chuïc chia laøm 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Choïn con soá haøng chuïc, coù n1 = 3 caùch, töø 3 chöõ soá ñaõ
cho.
Giai ñoaïn 2: Choïn con soá haøng ñôn vò, coù n2 = 3 caùch, töø 3 chöõ soá ñaõ
cho.
 Coù n = n1n2 = 3  3 = 9 con soá nhö yeâu caàu:
11; 12; 13; 21; 22; 23; 31; 32; 33
1.1.2. CHÆNH HÔÏP
1. ÑÒNH NGHÓA
Cho 1 taäp hôïp goàm n phaàn töû. Moät nhoùm goàm m phaàn töû ñöôïc laáy
ra töø taäp hôïp treân vaø saép theo 1 thöù töï naøo ñoù ñöôïc goïi laø 1 chænh
hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû (Moãi phaàn töû trong taäp hôïp chæ xuaát hieän
toái ña 1 laàn trong chænh hôïp _ khoâng laëp). m ≤ n.
2. COÂNG THÖÙC
Soá chænh hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû laø:
n!
Am
n 
(n  m)!
Vôùi n!  1  2   n (Ñoïc laø n giai thöøa)
Chöùng minh:
Vieäc laäp 1 chænh hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû chia laøm m giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Choïn phaàn töû thöù 1 trong n phaàn töû, coù n caùch.
Giai ñoaïn 2: Choïn phaàn töû thöù 2 trong (n-1) phaàn töû coøn laïi, coù (n-1)
caùch.
. . .
Giai ñoaïn m: Choïn phaàn töû thöù m trong (n-m+1) phaàn töû coøn laïi, coù
(n-m+1) caùch.
Theo qui taéc nhaân, ta coù:
Am
n  n(n  1) (n  m  1)
m chöõ soá theo thöù töï giaûm daàn
n(n  1) (n  m  1)(n  m)(n  m  1) 1 n!
 
(n  m)(n  m  1) 1 (n  m)!
BIEÁN COÁ NGAÃU NHIEÂN VAØ PHEÙP TÍNH XAÙC SUAÁT 13
3. VÍ DUÏ
a) Soá con soá haøng chuïc goàm 2 chöõ soá khaùc nhau ñöôïc laäp neân töø 3 chöõ
soá 1, 2, 3 (Moãi chöõ soá chæ xuaát hieän toái ña 1 laàn) laø soá chænh hôïp chaäp
m = 2 cuûa n = 3 phaàn töû:
3!
A 23   3  2  6 con soá
(3  2)!
b) Soá caùch saép xeáp m quyeån saùch vaøo n ngaên keùo, theo 1 thöù töï naøo
ñoù, moãi ngaên keùo coù toái ña 1 quyeån saùch, laø soá chænh hôïp chaäp m cuûa
n phaàn töû (Laáy m ngaên keùo trong n ngaên keùo vaø coù keå thöù töï) A m
n
c) Soá caùch saép xeáp m ngöôøi vaøo n gheá laø soá chænh hôïp chaäp m cuûa
n phaàn töû (Laáy m vò trí trong n vò trí vaø coù keå thöù töï) A m
n
d) Soá caùch phaùt m quyeån saùch khaùc nhau cho n sinh vieân, moãi sinh
vieân chæ ñöôïc toái ña 1 quyeån saùch, laø soá chænh hôïp chaäp m cuûa n phaàn
töû A m
n
1.1.3. HOAÙN VÒ
1. ÑÒNH NGHÓA
Moät hoaùn vò cuûa n phaàn töû khaùc nhau laø 1 caùch saép thöù töï cuûa n
phaàn töû ñoù.
2. COÂNG THÖÙC
Soá hoaùn vò cuûa n phaàn töû laø:
Pn  n!  1.2 n
Chöùng minh:
Theo qui taéc nhaân gioáng nhö khi tính A m
n , ta coù:
Pn  n(n  1) 1  n! (1)
n chöõ soá
Ngoaøi ra, ta thaáy 1 hoaùn vò cuûa n phaàn töû laø 1 chænh hôïp chaäp n
cuûa n phaàn töû, neân:
n! n!
Pn  A nn   (2)
(n  n)! 0!
(1) & (2)  0!  1
3. VÍ DUÏ
a) Soá con soá haøng traêm ñöôïc laäp neân töø 3 chöõ soá 1, 2, 3, moãi chöõ soá
xuaát hieän 1 laàn, laø:
P3 = 3! = 1.2.3 = 6 con soá

123; 132; 213; 231; 312; 321 
b) Soá caùch saép xeáp 6 ngöôøi ngoài vaøo 6 gheá laø:
P6 = 6! = 1.2.3.4.5.6 = 720 caùch.
1.1.4. CHÆNH HÔÏP LAËP

1. ÑÒNH NGHÓA
coù hoaøn laïi töø taäp hôïp treân vaø saép theo 1 thöù töï naøo ñoù ñöôïc goïi laø 1
chænh hôïp laëp chaäp m cuûa n phaàn töû (Moãi phaàn töû trong taäp hôïp coù
theå xuaát hieän nhieàu laàn trong chænh hôïp laëp). m coù theå lôùn hôn n.
2. COÂNG THÖÙC
Soá chænh hôïp laëp chaäp m cuûa n phaàn töû laø:
Bm
n  n
m
Chöùng minh:
Vieäc laäp 1 chænh hôïp laëp chaäp m cuûa n phaàn töû chia laøm m giai
ñoaïn, moãi giai ñoaïn choïn ra 1 phaàn töû töø taäp hôïp n phaàn töû ñaõ cho (coù
n caùch).
Theo qui taéc nhaân, ta coù:
Bm
n  n.n n  nm
m chöõ soá
3. VÍ DUÏ
a) Coù bao nhieâu con soá haøng traêm ñöôïc laäp neân töø 2 chöõ soá 1, 2 ?
Soá con soá haøng traêm phaûi tìm laø soá chænh hôïp laëp chaäp 3 phaàn töû
cuûa 2 phaàn töû: B32  23  8 con soá.
111; 112; 121; 211; 122; 212; 221; 222
b) Soá caùch saép xeáp m quyeån saùch vaøo n ngaên keùo lôùn (moãi ngaên keùo coù
theå chöùa nhieàu quyeån saùch vaø coù theå chöùa heát toaøn boä m quyeån) laø soá
chænh hôïp laëp chaäp m cuûa n phaàn töû: Bm
n  n
m
Chuù yù: Neáu moãi ngaên keùo chæ chöùa toái ña laø 1 quyeån saùch
 Soá chænh hôïp (khoâng laëp) chaäp m cuûa n phaàn töû: A m
n
c) Soá caùch saép xeáp m ngöôøi vaøo n toa taøu (moãi toa taøu coù theå chöùa
nhieàu ngöôøi vaø coù theå chöùa heát toaøn boä m ngöôøi) laø soá chænh hôïp laëp
chaäp m cuûa n phaàn töû: Bm
n  n
m
1.1.5. HOAÙN VÒ LAËP
1. ÑÒNH NGHÓA
Neáu trong 1 taäp hôïp goàm n phaàn töû coù m phaàn töû gioáng nhau thì
moãi hoaùn vò cuûa n phaàn töû ñoù ñöôïc goïi laø moät hoaùn vò laëp. m ≤ n.
2. COÂNG THÖÙC
Soá hoaùn vò laëp m cuûa n phaàn töû laø:
n!
Pn (m) 
m!
Chöùng minh:
Soá hoaùn vò cuûa n phaàn töû khaùc nhau laø n!
Neáu trong n phaàn töû ñoù coù m phaàn töû gioáng nhau thì taát caû caùc
caùch saép thöù töï cuûa m phaàn töû gioáng nhau naøy (coù m! caùch) keát hôïp
vôùi 1 caùch saép thöù töï cuûa (n-m) phaàn töû coøn laïi ñeàu cho cuøng 1 keát quaû
laø 1 hoaùn vò laëp.
Nhö vaäy, coâng vieäc xaùc ñònh 1 hoaùn vò cuûa n phaàn töû (coù n! caùch)
bao goàm 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Xaùc ñònh 1 hoaùn vò laëp m cuûa n phaàn töû (coù Pn(m) caùch).
Giai ñoaïn 2: Xaùc ñònh 1 hoaùn vò cuûa m phaàn töû gioáng nhau (coù m!
caùch).
n!
Theo qui taéc nhaân, ta coù: n! = m!Pn(m)  Pn (m) 
m!
3. VÍ DUÏ
Coù 4 phieáu ghi caùc chöõ soá: 1, 1, 1, 2. Hoûi coù bao nhieâu caùch saép
xeáp 4 phieáu treân ñeå taïo thaønh daõy caùc con soá haøng ngaøn khaùc nhau ?
Moät caùch saép xeáp ñeå taïo thaønh 1 con soá haøng ngaøn coù theå xem laø
1 hoaùn vò laëp vôùi m = 3, n = 4.
4!
Ta coù: P4 (3)   4 con soá khaùc nhau.
3!
1112; 1121; 1211; 2111 
4. TOÅNG QUAÙT
Trong n phaàn töû coù m1 phaàn töû gioáng nhau thuoäc nhoùm A1, m2
phaàn töû gioáng nhau thuoäc nhoùm A2, . . . , mk phaàn töû gioáng nhau thuoäc
nhoùm Ak. Sao cho: m1 + m2 + . . . + mk = n
Khi ñoù soá hoaùn vò cuûa n phaàn töû naøy laø:
n!
Pn (m1 , m2 , , mk ) 
m1 !m2 ! mk !
Ví duï: Coù 5 phieáu khaùc nhau bao goàm 2 phieáu ghi chöõ soá 1, 3 phieáu
ghi chöõ soá 2. Hoûi coù bao nhieâu caùch saép xeáp 5 phieáu treân ñeå taïo thaønh
daõy caùc con soá haøng chuïc ngaøn khaùc nhau?
Moät caùch saép xeáp ñeå taïo thaønh 1 con soá haøng chuïc ngaøn coù theå
xem laø 1 hoaùn vò laëp cuûa n = 5 phaàn töû vôùi m1 = 2, m2 = 3.
5!
Ta coù: P5 (2,3)   10 con soá khaùc nhau.
2!3!
11222; 12122; 12212; 12221; 21122; 
 
21212; 21221; 22112; 22121; 22211 
1.1.6. TOÅ HÔÏP
1. ÑÒNH NGHÓA
ra töø taäp hôïp treân vaø khoâng keå thöù töï ñöôïc goïi laø 1 toå hôïp chaäp m
cuûa n phaàn töû. m ≤ n.
2. COÂNG THÖÙC
Soá toå hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû laø:
n!
Cm
n 
m!(n  m)!
Chöùng minh:
Ta thaáy 1 chænh hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû  1 toå hôïp chaäp m
cuûa n phaàn töû vaø 1 hoaùn vò cuûa m phaàn töû trong toå hôïp ñoù
 vieäc xaây döïng 1 chænh hôïp (coù A m
n caùch) bao goàm 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Laäp toå hôïp cuûa caùc phaàn töû naèm trong chænh hôïp (coù Cm
n
caùch).
Giai ñoaïn 2: Laäp hoaùn vò cuûa caùc phaàn töû naèm trong toå hôïp ñoù (coù m!
caùch).
Theo qui taéc nhaân, ta coù: A m m
n  Cn  m!
Am n!
 Cm
n 
n

m! m!(n  m)!
3. VÍ DUÏ
a) Coù bao nhieâu caùch laäp toå goàm 2 ngöôøi töø 4 ngöôøi {A; B; C; D} ñeå laøm
coâng taùc tröïc nhaät?
Vieäc choïn ra 2 ngöôøi töø 4 ngöôøi ñeå laøm coâng taùc tröïc nhaät khoâng
quan taâm ñeán thöù töï cuûa ngöôøi ñöôïc choïn neân ñoù laø toå hôïp chaäp 2 cuûa
4!
4 phaàn töû  coù C24   6 toå khaùc nhau.
2!2!
A, B; A,C; A, D; B,C; B, D; C, D
b) Moät hoäp coù 10 boùng ñeøn. Coù bao nhieâu caùch laáy 3 boùng ñeøn ra ñeå
kieåm tra?
Vieäc laáy ra 3 boùng ñeå kieåm tra chæ quan taâm xem coù maáy boùng toát,
maáy boùng hoûng, chöù khoâng quan taâm ñeán thöù töï caùc boùng ñoù, neân laø
moät toå hôïp chaäp 3 cuûa 10 phaàn töû.
3 10!
 coù C10   120 caùch laáy khaùc nhau.
3!7!
4. NHÒ THÖÙC NEWTON
a  b  a1  b1  C10a1b0  C11a0 b1
(a  b)2  a2  2ab  b2  C02a2 b0  C12a1b1  C22a0 b2
(a  b)3  a3  3a2 b  3a1 b2  b3  C03a3 b0  C13a2 b1  C23a1 b2  C33a0 b3
(a  b)n  C0n an b0  C1n an 1b1  C2n an  2 b2   Cin an  i bi   Cnn a0 bn
Toång quaùt:
n n
(a  b)n   Cinan  i bi   Cinai bn i
i 0 i 0
Chuù yù:
n!
Cm nm
n  Cn 
m!(n  m)!
C0n  Cnn  1, C1n  Cnn 1  n, Cnk 1  Cnk 1  Cnk , k  1, n
Ví duï: Toång soá caùc taäp con cuûa moät taäp hôïp coù n phaàn töû laø:
n
 Cnk  2n
k 0
1.1.7. QUI TAÉC COÄNG
1. QUI TAÉC
Moät coâng vieäc chia thaønh k tröôøng hôïp ñeå thöïc hieän:
Tröôøng hôïp 1 coù n1 caùch thöïc hieän xong coâng vieäc,
Tröôøng hôïp 2 coù n2 caùch thöïc hieän xong coâng vieäc,
. . .
Tröôøng hôïp k coù nk caùch thöïc hieän xong coâng vieäc,
vaø khoâng coù caùch thöïc hieän naøo truøng nhau.
Khi ñoù soá caùch khaùc nhau ñeå thöïc hieän xong coâng vieäc laø:
k
n  ni  n1  n2   nk
i 1
2. VÍ DUÏ
Töø 8 chöõ soá: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Coù bao nhieâu caùch laáy 3 chöõ soá
khaùc nhau ñeå toång cuûa chuùng laø moät soá chaün.
Ta coù 2 tröôøng hôïp sau ñaây:
Tröôøng hôïp 1: Phaûi laáy 2 chöõ soá leû trong 4 chöõ soá leû vaø 1 chöõ soá chaün
trong 4 chöõ soá chaün, coù C24  C14  24 caùch.
Hoaëc Tröôøng hôïp 2: Phaûi laáy 3 chöõ soá chaün trong 4 chöõ soá chaün, coù
C34  4 caùch.
Toùm laïi, ta coù: 24 + 4 = 28 caùch thöïc hieän.
TOÅNG QUAN:
Cho taäp hôïp goàm n phaàn töû.

1. Thöïc hieän m laàn laáy, moãi laàn ra 1 phaàn töû, khoâng hoaøn laïi
 thöïc hieän laáy cuøng 1 luùc ra m phaàn töû. (m ≤ n)
a) Neáu coù quan taâm ñeán thöù töï (Ñaùnh STT caùc phaàn töû vaø saép ra)
n!
 chænh hôïp: A m n 
(n  m)!
b) Neáu khoâng quan taâm ñeán thöù töï (Chæ quan taâm phaàn töû ñoù coù
xuaát hieän tính chaát A naøo ñoù hay khoâng)
n!
 toå hôïp: Cm n 
m!(n  m)!
2. Thöïc hieän m laàn laáy, moãi laàn ra 1 phaàn töû, coù hoaøn laïi.
a) Neáu coù quan taâm ñeán thöù töï  chænh hôïp laëp: Bm
n  n
m
b) Neáu khoâng quan taâm ñeán thöù töï  Daõy pheùp thöû Bernoulli (coù
phaân phoái nhò thöùc).
1.2. ÑÒNH NGHÓA XAÙC SUAÁT
1.2.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ PHEÙP THÖÛ VAØ BIEÁN COÁ
1. PHEÙP THÖÛ laø moät thí nghieäm hoaëc thöïc nghieäm, hay moät quan traéc
(quan saùt vaø ño ñaïc) ñeå nghieân cöùu moät ñoái töôïng hay moät hieän töôïng
naøo ñoù.
Caùc pheùp thöû thöôøng do moät nhoùm ñieàu kieän naøo ñoù xaùc ñònh. Cöù
moãi khi laøm cho caùc ñieàu kieän naøy ñöôïc thoûa maõn laø ta ñaõ thöïc hieän
pheùp thöû. Nhoùm ñieàu kieän xaùc ñònh pheùp thöû phaûi roõ raøng, oån ñònh
trong suoát quaù trình nghieân cöùu vaø phaûi laëp laïi bao nhieâu laàn cuõng
ñöôïc.
2. BIEÁN COÁ laø keát cuïc hay söï kieän xaûy ra khi thöïc hieän pheùp thöû.
3. VÍ DUÏ
a) Tung 1 con xuùc xaéc (suùc saéc) laø 1 pheùp thöû, coù caùc bieán coá laø ñöôïc
maët 1 chaám; 2 chaám; . . .
b) Ruùt 1 hay 1 vaøi laù baøi trong boä baøi 52 laù laø 1 pheùp thöû, coù caùc bieán
coá laø ñöôïc laù cô; roâ; . . .
c) Baén 1 vieân ñaïn laø 1 pheùp thöû, coù caùc bieán coá laø truùng bia; traät bia;
truùng voøng 10; voøng 9; . . .
d) Cho 1 maùy saûn xuaát 1 saûn phaåm laø 1 pheùp thöû, coù caùc bieán coá laø
ñöôïc chính phaåm; thöù phaåm; pheá phaåm; . . .
e) Ño nhieät ñoä taïi 1 ñòa ñieåm laø 1 pheùp thöû, coù bieán coá laø ñöôïc trò soá
nhieät t0.
1.2.2. MOÄT SOÁ LOAÏI BIEÁN COÁ
1. BIEÁN COÁ CHAÉC CHAÉN (Kí hieäu laø  ) laø bieán coá nhaát ñònh xaûy ra
moãi khi thöïc hieän pheùp thöû.
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc thì bieán coá xuaát hieän maët coù
soá chaám ≤ 6 laø bieán coá chaéc chaén.
2. BIEÁN COÁ KHOÂNG THEÅ (Kí hieäu laø  ) laø bieán coá nhaát ñònh khoâng
xaûy ra moãi khi thöïc hieän pheùp thöû. Hay vieäc khoâng theå xaûy ra noù laø
bieán coá chaéc chaén.
soá chaám ≥ 7 laø bieán coá khoâng theå.
3. BIEÁN COÁ NGAÃU NHIEÂN (Kí hieäu baèng caùc chöõ caùi A; B; ...) laø bieán coá
coù theå xaûy ra maø cuõng coù theå khoâng xaûy ra moãi khi thöïc hieän pheùp
thöû.
soá chaám = 1 laø bieán coá ngaãu nhieân vì khi gieo con xuùc xaéc coù theå xuaát
hieän maët 1 chaám maø cuõng coù theå khoâng.
4. BIEÁN COÁ KEÙO THEO: Bieán coá A ñöôïc goïi laø keùo theo bieán coá B
(Kí hieäu laø A  B; hay A  B; hoaëc A  B ) neáu A xaûy ra thì B cuõng xaûy
ra (ta coøn noùi A laø “thuaän lôïi” hay “thích hôïp” cho B xaûy ra).
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc thì bieán coá xuaát hieän maët 1
chaám laø keùo theo bieán coá xuaát hieän maët soá leû.
5. BIEÁN COÁ TÖÔNG ÑÖÔNG: Bieán coá A ñöôïc goïi laø töông ñöông vôùi bieán
coá B (Kí hieäu laø A  B; hay A  B; hoaëc A  B )
khi vaø chæ khi A  B vaø B  A .
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc thì bieán coá xuaát hieän maët 2;
hay 4; hoaëc 6 chaám laø töông ñöông vôùi bieán coá xuaát hieän maët soá chaün.
Chuù yù: Bieán coá keùo theo vaø bieán coá töông ñöông, chính xaùc neân hieåu laø
quan heä keùo theo vaø quan heä töông ñöông treân caùc bieán coá.
6. BIEÁN COÁ SÔ CAÁP: Bieán coá A ñöôïc goïi laø bieán coá sô caáp neáu khoâng
coù moät bieán coá naøo khaùc keùo theo noù.
Ta coù theå hình dung caùc bieán coá sô caáp laø nhöõng “phaàn” nhoû nhaát
trong caùc bieán coá coù theå xaûy ra moãi khi thöïc hieän pheùp thöû, vaø khoâng
coù bieán coá naøo bao trong noù nöõa.
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc thì caùc bieán coá xuaát hieän maët
i chaám, vôùi i  1, 2, , 6 laø caùc bieán coá sô caáp. Coøn caùc bieán coá xuaát
hieän maët soá leû, maët soá chaün khoâng laø caùc bieán coá sô caáp.
Taäp hôïp caùc bieán coá sô caáp coù theå xaûy ra khi thöïc hieän pheùp thöû
ñöôïc goïi laø Khoâng gian maãu. Thöôøng ñöôïc kí hieäu laø S.
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc. Goïi Ai laø bieán coá xuaát hieän
maët i chaám, vôùi i  1, 2, , 6 .

Ta coù khoâng gian maãu: S  A1, A2 , A3, A 4 , A5, A6 
Nhaän xeùt:
 Khi pheùp thöû ñöôïc thöïc hieän thì phaûi coù 1 bieán coá sô caáp naøo
ñoù trong khoâng gian maãu S xaûy ra.
 Bieán coá A baát kyø laø taäp hôïp cuûa moät hay moät soá bieán coá sô caáp
naøo ñoù. Do ñoù, ta coù: A  S
 Tröôøng hôïp A = S, khi ñoù: A   . Vì vaäy ngöôøi ta coøn kyù hieäu
khoâng gian maãu laø: 
 Tröôøng hôïp A khoâng bao goàm taäp con naøo cuûa S, khi ñoù: A  
(Löu yù:   S nhöng   A laø taäp caùc bieán coá trong khoâng gian
xaùc suaát (  ,A,P) – Xem ñònh nghóa xaùc suaát theo loái tieân ñeà).
 Bieán coá A xaûy ra  1 bieán coá sô caáp naøo ñoù thuoäc A xaûy ra khi
thöïc hieän pheùp thöû.
Löu yù: Vôùi moät taäp A baát kyø, ta coù taäp roãng   A (Qui öôùc). Khoâng
ñöôïc vieát   A nhöng ñöôïc vieát   A laø hoï caùc taäp hôïp sinh ra töø A.
A coù 2n phaàn töû (taäp hôïp) khi A coù n phaàn töû.
7. BIEÁN COÁ ÑOÀNG KHAÛ NAÊNG: Trong moät soá tröôøng hôïp, do tính chaát
ñoái xöùng cuûa nhoùm ñieàu kieän xaùc ñònh pheùp thöû maø coù moät soá bieán coá
coù khaû naêng xaûy ra nhö nhau. Ta goïi caùc bieán coá ñoù laø caùc bieán coá
ñoàng khaû naêng.
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc.
a) Tröôøng hôïp con xuùc xaéc caân ñoái vaø ñoàng chaát:
* Goïi Ai laø bieán coá xuaát hieän maët i chaám, vôùi i  1, 2, , 6 . Khi ñoù
Ai , i  1, 2, ,6 laø caùc bieán coá sô caáp vaø cuõng laø caùc bieán coá ñoàng khaû
naêng (Caùc khaû naêng xuaát hieän ñeàu laø 1/6).
* Goïi A laø bieán coá xuaát hieän maët soá leû, B laø bieán coá xuaát hieän maët soá
chaün. Khi ñoù A, B tuy khoâng phaûi laø caùc bieán coá sô caáp nhöng ñoù laø
caùc bieán coá ñoàng khaû naêng (Caùc khaû naêng xuaát hieän ñeàu laø 1/2).
b) Tröôøng hôïp con xuùc xaéc khoâng caân ñoái hay khoâng ñoàng chaát, chaúng
haïn maët 6 chaám coù laùt chì, khi ñoù Ai , i  1, 2, ,6 laø caùc bieán coá sô
caáp nhöng khoâng ñoàng khaû naêng (Vì coù maët 1 chaám coù khaû naêng xuaát
hieän nhieàu hôn caùc maët khaùc).
1.2.3. ÑÒNH NGHÓA XAÙC SUAÁT
1. ÑÒNH NGHÓA THEO LOÁI ÑOÀNG KHAÛ NAÊNG (COÅ ÑIEÅN)
a) Ñònh nghóa: Giaû söû pheùp thöû coù n bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng coù
theå xaûy ra. Trong ñoù coù m bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi
cho bieán coá A. Khi ñoù xaùc suaát xaûy ra bieán coá A (Kí hieäu laø P(A)) ñöôïc
ñònh nghóa baèng coâng thöùc:
m Soá thuaän lôïi
P(A)  
n Soá coù theå
b) Caùc ví duï:
Ví duï 1. Pheùp thöû laø gieo 1 ñoàng xu. Tính xaùc suaát xuaát hieän maët saáp.
Giaûi:
Goïi A laø bieán coá xuaát hieän maët saáp. Khi gieo 1 ñoàng xu, ta coù n = 2
bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng coù theå xaûy ra (maët saáp, maët ngöûa), trong
ñoù coù m = 1 bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho A (maët saáp).
Vaäy P(A) = 1/2 = 0,5.
Ví duï 2. Pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc caân ñoái vaø ñoàng chaát. Tính xaùc
suaát xuaát hieän maët chaün.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá xuaát hieän maët i chaám, i = 1,2,…,6  soá bieán coá sô
caáp ñoàng khaû naêng coù theå xaûy ra khi gieo 1 con xuùc xaéc laø n = 6.
Goïi A laø bieán coá xuaát hieän maët chaün. Ta coù m = 3 bieán coá sô caáp
ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho A laø: A2, A4, A6.
Vaäy P(A) = 3/6 = 1/2 = 0,5.
Ví duï 3. Moät caùi tuùi ñöïng 3 vieân bi coù troïng löôïng, kích côõ nhö nhau,
trong ñoù coù 2 vieân bi maøu ñoû. Pheùp thöû laø ñöa tay vaøo tuùi laáy ra 2 vieân
bi baát kyø. Tính xaùc suaát laáy ñöôïc 1 vieân bi ñoû.
Giaûi:
Baèng caùch ñaùnh soá thöù töï caùc vieân bi, ta coù theå giaû söû vieân bi thöù
1 vaø thöù 2 coù maøu ñoû.
Goïi Ai laø bieán coá laáy ñöôïc vieân bi thöù i, i = 1,2,3. Do khoâng quan
taâm ñeán thöù töï neân soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng coù theå xaûy ra khi
laáy 2 vieân bi baát kyø laø n = 3: A1, A2; A1, A3; A2, A3
Trong ñoù soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho A (Bieán coá
laáy ñöôïc 1 vieân bi maøu ñoû) laø m = 2 A1, A3; A2, A3
Vaäy P(A) = 2/3 = 0,6667.
Ví duï 4. Pheùp thöû laø ruùt baát kyø ra 5 laù baøi töø boä baøi 52 laù. Tính xaùc
suaát trong 5 laù ruùt ra coù 2 laù cô.
Giaûi:
Ruùt ra 5 laù baøi töø boä baøi 52 laù. Ta khoâng quan taâm ñeán thöù töï cuûa
caùc laù baøi, neân ñoù laø 1 toå hôïp chaäp 5 cuûa 52 phaàn töû  soá bieán coá sô
caáp ñoàng khaû naêng coù theå xaûy ra laø n  C552
Goïi A laø bieán coá trong 5 laù ruùt ra coù 2 laù cô.
Vieäc ruùt ra 5 laù baøi sao cho coù 2 laù cô chia thaønh 2 giai ñoaïn:
2
Giai ñoaïn 1: Ruùt 2 laù cô töø 13 laù cô (Khoâng keå thöù töï), coù C13 caùch.
Giai ñoaïn 2: Ruùt 3 laù khoâng phaûi cô töø 39 laù coøn laïi (Khoâng keå thöù töï),
coù C339 caùch.
2 3
 soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho A laø: m  C13  C39
2 3
m C13  C39
 P(A)    0, 2743
n C552
Ví duï 5. Xeáp ngaãu nhieân 8 sinh vieân, trong ñoù coù 4 nam vaø 4 nöõ, ngoài
vaøo 1 caùi baøn daøi coù 8 gheá. Tính xaùc suaát caùc bieán coá:
(i) Ngoài 2 ñaàu baøn laø 2 sinh vieân nam.
(ii) Ngoài 2 ñaàu baøn laø 1 nam, 1 nöõ.
(iii) Nam, nöõ ngoài xen keõ.
Giaûi:
Xeáp 8 ngöôøi ngoài vaøo 8 gheá (coù keå thöù töï) laø 1 hoaùn vò cuûa 8 phaàn
töû  soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng coù theå xaûy ra laø: n = 8!
(i) Goïi A laø bieán coá ngoài 2 ñaàu baøn laø 2 sinh vieân nam.
Vieäc taïo ra bieán coá A chia thaønh 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Choïn ra 2 nam töø 4 nam vaø xeáp vaøo 2 ñaàu baøn, do coù keå
ñeán thöù töï neân coù A24 ( C24  2!) caùch.
Giai ñoaïn 2: Xeáp 6 ngöôøi coøn laïi vaøo 6 gheá ôû giöõa, coù 6! caùch.
 soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho A laø: mA  A 24  6!
mA A 24  6! 3
 P(A)     0, 2143
n 8! 14
(ii) Goïi B laø bieán coá ngoài 2 ñaàu baøn laø 1 nam, 1 nöõ.
Vieäc taïo ra bieán coá B chia thaønh 4 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Choïn ra 1 nam töø 4 nam, coù C14  4 caùch.
Giai ñoaïn 2: Choïn ra 1 nöõ töø 4 nöõ, coù C14  4 caùch.

Giai ñoaïn 3: Xếp nam vaø nöõ ñöôïc choïn ôû 2 ñaàu baøn, coù 2! caùch.
Giai ñoaïn 4: Xeáp 6 ngöôøi coøn laïi vaøo 6 gheá ôû giöõa, coù 6! caùch.
 soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho B laø: mB  4  4  2!6!
mB 4  4  2!6! 4
 P(B)     0, 5714
n 8! 7
(iii) Goïi C laø bieán coá nam, nöõ ngoài xen keõ.
Vieäc taïo ra bieán coá C chia thaønh 3 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Xeáp nam vaøo vò trí chaün, nöõ vaøo vò trí leû hay xeáp nam vaøo
vò trí leû, nöõ vaøo vò trí chaün, coù 2! caùch.
Giai ñoaïn 2: Xeáp 4 nam vaøo 4 vò trí cuûa nam, coù 4! caùch.
Giai ñoaïn 3: Xeáp 4 nöõ vaøo 4 vò trí cuûa nöõ, coù 4! caùch.
 soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho C laø: mC  2!4!4!
mC 2!4!4! 1
 P(C)     0, 0286
n 8! 35
Ví duï 6. Tröôùc coång tröôøng ñaïi hoïc coù 3 quaùn côm. 5 sinh vieân A, B, C,
D, E ñoäc laäp ñi vaøo caùc quaùn. Tính xaùc suaát:
(i) Caû 5 sinh vieân vaøo cuøng 1 quaùn.
(ii) 2 sinh vieân vaøo cuøng 1 quaùn vaø 3 sinh vieân coøn laïi vaøo caùc quaùn
coøn laïi.
Giaûi:
Moãi sinh vieân ñeàu coù 3 caùch choïn vaøo 3 quaùn  xeáp 5 sinh vieân
vaøo 3 quaùn seõ coù n = 35 caùch.
(i) Goïi A laø bieán coá caû 5 sinh vieân cuøng vaøo 1 quaùn. Ta coù soá bieán coá sô
caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho A laø: mA = 3 (Caû 5 sinh vieân cuøng vaøo
quaùn 1; quaùn 2 hay quaùn 3)
m 3 1 1
 P(A)  A     0, 0123
n 35
34 81
(ii) Goïi B laø bieán coá 2 sinh vieân vaøo cuøng 1 quaùn vaø 3 sinh vieân coøn laïi
vaøo 2 quaùn coøn laïi.
Vieäc taïo ra bieán coá B bao goàm 3 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn 1: Choïn 2 sinh vieân trong 5 sinh vieân, khoâng keå thöù töï, coù
C25 caùch.
Giai ñoaïn 2: Saép 2 ngöôøi ñöôïc choïn vaøo caùc quaùn, coù 3 caùch.
Giai ñoaïn 3: Saép 3 ngöôøi coøn laïi vaøo 2 quaùn coøn laïi, coù 2 caùch. (Caû 3
ngöôøi phaûi vaøo cuøng 1 quaùn).
 soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng thuaän lôïi cho B laø: mB  C25  3  2
mB C25  3  2 20
 P(B)     0, 2469
n 35 81
c) Caùc tính chaát cô baûn cuûa xaùc suaát:
(i) Vôùi moïi bieán coá A, ta coù: 0  P(A)  1

m
Vì 0  m  n  0   P(A)  1
n
(ii) P()  1 Vì moïi bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng ñeàu thuaän lôïi cho
m n
bieán coá chaéc chaén, neân m = n  P()   1
n n
(iii) P()  0 Vì khoâng coù bieán coá sô caáp naøo thuaän lôïi cho bieán coá
m 0
khoâng theå, neân m = 0  P()   0
n n
(iv) A  B  P(A)  P(B) Vì neáu A ñöôïc xaùc ñònh bôûi k bieán coá sô caáp
ñoàng khaû naêng thì k  l – laø soá bieán coá sô caáp ñoàng khaû naêng xaùc
ñònh B (Bieán coá thuaän lôïi cho A thì cuõng thuaän lôïi cho B)
k l
 P(A)    P(B)
n n
d) Chuù yù:
Caùc haïn cheá cuûa ñònh nghóa theo loái ñoàng khaû naêng (Ñònh nghóa coå
ñieån):
 Chæ xeùt ñöôïc cho heä n höõu haïn caùc bieán coá sô caáp.
 Vieäc xaùc ñònh “ñoàng khaû naêng” khoâng phaûi bao giôø cuõng thöïc
hieän ñöôïc.
2. ÑÒNH NGHÓA THEO LOÁI THOÁNG KEÂ
a) Ñònh nghóa: Giaû söû ta laëp ñi laëp laïi pheùp thöû n laàn, ta thaáy bieán coá
A xaûy ra m laàn, khi ñoù m ñöôïc goïi laø taàn soá (taàn soá tuyeät ñoái) cuûa bieán
coá A.
m
f (A)  ñöôïc goïi laø taàn suaát (taàn soá töông ñoái) cuûa bieán coá A.
n
Xaùc suaát xaûy ra bieán coá A ñöôïc ñònh nghóa nhö sau:
P(A)  lim f (A)  p

n 
Trong thöïc teá khi n ñuû lôùn, ta laáy xaùc suaát xaáp xæ baèng taàn suaát .
Chuù yù: Chính xaùc phaûi hieåu söï hoäi tuï nhö sau:
m 
lim P   p     1,   0
n   n 
m
Töùc laø hoäi tuï cuûa f (A)   p  P(A) laø hoäi tuï theo xaùc suaát (Xem
n
Chöông 5.)
b) Ví duï: Trong thoáng keâ daân soá, ngöôøi ta thaáy xaùc suaát beù trai sinh ra
laø 0,513. Vaäy Töï nhieân ñaõ boá trí caùc beù gaùi hieám hôn caùc beù trai khi
môùi chaøo ñôøi.
c) Caùc tính chaát cô baûn cuûa xaùc suaát:

m
Vì 0  m  n  0   f (A)  1  P(A)  p  0,1
n
(ii) P()  1 Vì bieán coá chaéc chaén  luoân luoân xaûy ra moãi khi thöïc
hieän pheùp thöû neân m = n
m n
 f ()    1  P()  1
n n
(iii) P()  0 Vì bieán coá khoâng theå  luoân luoân khoâng xaûy ra moãi khi
thöïc hieän pheùp thöû neân m = 0
m 0
 f ()    0  P()  0
n n
(iv) A  B  P(A)  P(B)
Giaû söû thöïc hieän pheùp thöû n laàn, ta coù taàn soá xaûy ra A laø k thì
k  l – laø taàn soá xaûy ra B (vì A xaûy ra thì B cuõng xaûy ra)
k l
 P(A)  lim  lim  P(B)
n n n n
d) Chuù yù:
 Ñoái vôùi pheùp thöû khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc caùc bieán coá “ñoàng
khaû naêng” – chaúng haïn con xuùc xaéc khoâng caân ñoái hay khoâng
ñoàng chaát. Ta phaûi duøng taàn suaát vaø ñònh nghóa theo loái thoáng
keâ ñeå tìm xaùc suaát moät bieán coá naøo ñoù.
 Nhöôïc ñieåm cuûa ñònh nghóa theo loái Thoáng keâ laø phaûi thöïc hieän
moät soá khaù lôùn caùc pheùp thöû (quan saùt) môùi tìm ñöôïc xaùc suaát
maø ñieàu naøy thöôøng toán thôøi gian, coâng söùc vaø tieàn baïc.
3. ÑÒNH NGHÓA THEO LOÁI HÌNH HOÏC
Giaû söû ta coù moät mieàn  (chaúng haïn moät tôø giaáy). Ta ñöa ra caùc
ñònh nghóa sau ñaây:
 Caû mieàn  xem nhö bieán coá chaéc chaén.
 1 ñieåm cuûa mieàn  xem nhö 1 bieán coá sô caáp.
 Moãi mieàn con baát kyø A   xem nhö moät bieán coá ngaãu nhieân.
 Taäp roãng  , khoâng coù ñieåm naøo, xem nhö bieán coá khoâng theå.
. B
Xeùt pheùp thöû laø neùm vaøo mieàn  moät chaát ñieåm, chaúng haïn moät
haït caùt beù xíu, neùm sao cho ñöøng ra ngoaøi  vaø khaû naêng rôi vaøo baát
kyø choã naøo treân  cuõng nhö nhau. Neùm truùng bieán coá naøo, mieàn con A
naøo ñoù, thì xem nhö bieán coá ñoù xaûy ra. Moät caùch töï nhieân, ta ñònh
nghóa xaùc suaát xaûy ra bieán coá A laø:
S(A)
P(A) 
S()
Trong ñoù: S(A), S() laàn löôït laø dieän tích cuûa mieàn A vaø mieàn  .
ñoä ño cuûa A
Toång quaùt: P(A) 
ñoä ño cuûa 
Trong ñoù mieàn  laø khoâng gian caùc bieán coá sô caáp, ñöôïc xaùc ñònh
moät ñoä ño naøo ñoù. A laø mieàn con ño ñöôïc cuûa  .
 Neáu  laø ñoaïn thaúng hay ñöôøng cong thì “ñoä ño” cuûa  laø ñoä
daøi cuûa noù.
 Neáu  laø hình phaúng hay maët cong thì “ñoä ño” cuûa  laø dieän
tích cuûa noù.
 Neáu  laø hình khoái trong khoâng gian 3 chieàu thì “ñoä ño” cuûa 
laø theå tích cuûa noù.
Caùc tính chaát cô baûn cuûa xaùc suaát:

S(A)
Vì A    0  S(A)  S()  P(A)   0,1
S()  
S()
(ii) P()  1 Vì P()  1
S()
S()
(iii) P()  0 Vì P()  0
S()
(iv) A  B  P(A)  P(B)
A  B  " C  A  C  B" , töùc laø coù S(A) ≤ S(B)
S(A) S(B)
 P(A)    P(B)
S() S()
Ngoaøi ra ta coøn thaáy:
* Xeùt bieán coá sô caáp B (1 ñieåm). Ta coù:

S(ñieåm B)
P(B)  0
S()
Theá nhöng khi neùm chaát ñieåm vaãn coù theå truùng ñieåm B, töùc laø B
vaãn coù theå xaûy ra.
Nhö vaäy, bieán coá coù xaùc suaát baèng 0 vaãn coù theå xaûy ra. Ta noùi:
Bieán coá coù xaùc suaát baèng 0 laø bieán coá “Haàu khoâng theå”.
Nghóa laø phaûi hieåu:
Neáu B laø bieán coá khoâng theå thì P(B) = 0.
Coøn neáu P(B) = 0 thì B laø bieán coá haàu khoâng theå (Töùc laø B vaãn coù theå
xaûy ra).
* Xeùt B   \ B , ta coù:
S(B) S()  S(ñieåm B) S()  0
P(B)    1
S() S() S()
Theá nhöng khi neùm chaát ñieåm vaãn coù theå khoâng rôi vaøo B maø laïi
truùng ñieåm B, töùc laø B vaãn coù theå khoâng xaûy ra.
Nhö vaäy, bieán coá coù xaùc suaát baèng 1 vaãn coù theå khoâng xaûy ra. Ta
noùi: Bieán coá coù xaùc suaát baèng 1 laø bieán coá “Haàu chaéc chaén”.
Nghóa laø phaûi hieåu:
Neáu B laø bieán coá chaéc chaén thì P(B) = 1.
Coøn neáu P(B) = 1 thì B laø bieán coá haàu chaéc chaén (Töùc laø B vaãn coù theå
khoâng xaûy ra).
Trong thöïc teá coù theå laáy ví duï:
Goïi B laø bieán coá gaëp ñöôïc ngöôøi coù chieàu cao ≥ 2m. Theo thoáng keâ
daân soá ta coù theå cho raèng P(B) = 0. Tuy nhieân vaøo moät ngaøy naøo ñoù ta
vaãn coù theå gaëp ñöôïc ngöôøi coù chieàu cao ≥ 2m (vaø khaû naêng xaûy ra B
caøng lôùn khi ta gaëp caøng nhieàu ngöôøi – töùc laø thöïc hieän pheùp thöû hay
quan saùt caøng nhieàu laàn).
Chuù yù: Vôùi B   , ta coù: P(B) = 0. Ta ñeå yù raèng neáu thöïc hieän pheùp thöû
caøng nhieàu laàn (neùm chaát ñieåm caøng nhieàu laàn) thì khaû naêng truùng
ñieåm B caøng lôùn (Töùc laø bieán coá B coù khaû naêng xaûy ra caøng cao).
Nhöng neáu thöïc hieän pheùp thöû 1 hay 1 vaøi laàn thì trong thöïc teá coù theå
coi nhö B khoâng xaûy ra.
Töø ñaây ta coù:
Nguyeân lyù xaùc suaát nhoû: Moät bieán coá coù xaùc suaát raát nhoû (  0 ) thì
trong thöïc teá coù theå coi nhö bieán coá ñoù khoâng xaûy ra khi thöïc hieän
1 pheùp thöû.
Nhö vaäy xaùc suaát vaø moät quyeát ñònh thoáng keâ neân ñöôïc xem laø moät
quy taéc haønh ñoäng chöù khoâng phaûi laø moät söï chöùng minh loâgic. Nhôø
vaäy chuùng ta môùi daùm ñi laïi baèng maùy bay, vì tin raèng noù khoâng bò rôi
– Töùc laø xaùc suaát bò rôi  0 . Duø raèng trong thöïc teá maùy bay coù theå bò
rôi vì nhieàu lyù do chaúng haïn nhö gaëp thôøi tieát cöïc xaáu; bò hoûng hoùc
trong ñoäng cô; caùc thieát bò ñieän töû bò maát ñieàu khieån; bò teân löûa baén
nhaàm; bò va chaïm vôùi maùy bay khaùc; bò khuûng boá; toå laùi bò ñoät töû; . . .
Trong thöïc teá, möùc xaùc suaát naøo ñöôïc xem laø raát nhoû ? Ñieàu naøy
tuøy thuoäc vaøo yù nghóa heä quaû khi bieán coá xaûy ra. Chaúng haïn neáu xaùc
suaát ñeå maùy bay rôi trong moãi laàn caát caùnh laø 0,01 thì xaùc suaát naøy
chöa theå xem laø raát nhoû, vì heä quaû cuûa vieäc maùy bay rôi quaù lôùn, neân
khoâng theå chaáp nhaän cöù 100 laàn caát caùnh thì coù khoaûng 1 laàn rôi !
Nhöng neáu xaùc suaát moät chuyeán xe khôûi haønh chaäm laø 0,01 thì coù theå
xem xaùc suaát naøy laø raát nhoû. Vì lyù do treân neân möùc xaùc suaát raát nhoû
naøy ñöôïc goïi laø möùc yù nghóa. Neáu bieán coá xaûy ra coù haäu quaû caøng lôùn
thì möùc yù nghóa neân laáy caøng nhoû, töùc laø khaû naêng xaûy ra bieán coá ñoù
caøng thaáp.
Neáu  laø möùc yù nghóa thì   1   laø ñoä tin caäy. Döïa theo nguyeân
lyù xaùc suaát nhoû ta noùi raèng: “Bieán coá A coù xaùc suaát raát nhoû (töùc laø: P(A)
≤  ) seõ khoâng xaûy ra treân thöïc teá – trong 1 pheùp thöû”. Ñoä tin caäy cuûa
keát luaän treân laø  , vì tính ñuùng ñaén cuûa keát luaän chæ xaûy ra trong
100(%) tröôøng hôïp, coù   1   khaû naêng keát luaän khoâng ñuùng – töùc laø
bieán coá A vaãn xaûy ra.
Laäp luaän töông töï nhö treân, ta coù:
Nguyeân lyù xaùc suaát lôùn: Moät bieán coá coù xaùc suaát raát lôùn (  1 ) thì
trong thöïc teá coù theå coi nhö bieán coá ñoù chaéc chaén xaûy ra khi thöïc
hieän 1 pheùp thöû.
Neáu P(A) = 0,99999 thì xem nhö hoaøn toaøn chính xaùc laø A xaûy ra.
Neáu P(A) = 0,999 thì xem nhö chính xaùc laø A xaûy ra.
Neáu P(A) = 0,99 thì xem nhö raát chaéc chaén laø A xaûy ra.
Neáu P(A) = 0,95 thì xem nhö chaéc chaén laø A xaûy ra.
Neáu P(A) = 0,9 thì xem nhö coù chieàu höôùng chaéc chaén laø A xaûy ra.
Thoâng thöôøng trong hoaït ñoäng kinh teá noùi rieâng vaø trong xaõ hoäi noùi
chung ngöôøi ta hay söû duïng möùc yù nghóa 1% hay 5%, vaø töông öùng vôùi
noù laø ñoä tin caäy 99% hay 95%.
Ví duï 1: (Baøi toaùn hai ngöôøi gaëp nhau)

A vaø B heïn gaëp nhau taïi moät quaùn cafe trong khoaûng thôøi gian töø 8
giôø ñeán 9 giôø. Moãi ngöôøi coù theå ñeán choã heïn baát kyø thôøi ñieåm naøo
trong khoaûng thôøi gian treân vaø giao heïn ngöôøi naøo ñeán tröôùc seõ chôø
ngöôøi kia, quaù 20 phuùt thì ñi. Tính xaùc suaát 2 ngöôøi gaëp ñöôïc nhau.
Giaûi:
Töø 8 giôø ñeán 9 giôø laø 60 phuùt.
Goïi x, y laàn löôït laø thôøi ñieåm A, B ñeán choã heïn (keå töø luùc 8 giôø). Ta
coù: 0 ≤ x ≤ 60, 0 ≤ y ≤ 60.
Ñieàu kieän 2 ngöôøi gaëp nhau laø: x  y  20
 y  x  20, neáu y  x

 y  x  20, neáu y  x
Bieåu dieãn (x,y) trong heä truïc toïa ñoä vuoâng goùc vôùi ñôn vò laø phuùt, ta
coù ñoà thò nhö sau:
 Tröôøng hôïp:
y  x
 Ta coù ñoà thò bieåu dieãn laø mieàn G1.
 y  x  20
 Tröôøng hôïp:
y  x
 Ta coù ñoà thò bieåu dieãn laø mieàn G2.
 y  x  20
60
G2
40

20 G1
0 20 40 60 x
Mieàn bieåu dieãn cuûa x  y  20 (mieàn G  G1  G2 – mieàn 2 ngöôøi

gaëp ñöôïc nhau) laø vuøng coù gaïch cheùo treân ñoà thò. Coøn mieàn bieåu dieãn
cuûa: 0 ≤ x ≤ 60, 0 ≤ y ≤ 60 (mieàn  – mieàn 2 ngöôøi coù theå ñeán choã
heïn) laø vuøng hình vuoâng coù caïnh laø 60.
1
Ta coù: S()  602  360, S(G)  602  2   402  200
2
Suy ra xaùc suaát hai ngöôøi gaëp ñöôïc nhau laø:
S(G) 200 5
P(G)     0,5556
S() 360 9
Ví duï 2: (Baøi toaùn taïo hình tam giaùc)

Laáy 2 ñieåm baát kyø treân 1 ñoaïn thaúng coù chieàu daøi laø 1 (chaúng haïn
ñôn vò laø meùt). 2 ñieåm naøy chia ñoaïn thaúng thaønh 3 phaàn. Tìm xaùc
suaát döïng ñöôïc 1 tam giaùc töø 3 phaàn ñoaïn thaúng thu ñöôïc.
Giaûi:
Kí hieäu ñoaïn thaúng ñaõ cho laø ñoaïn 0,1 treân truïc soá.
Goïi x, y laàn löôït laø chieàu daøi cuûa 2 ñieåm ñöôïc choïn.
Ta coù: 0 ≤ x ≤ 1, 0 ≤ y ≤ 1.
Bieåu dieãn (x,y) leân heä truïc toïa ñoä vuoâng goùc, ta thaáy (x,y) laø ñieåm
baát kyø treân hình vuoâng coù caïnh laø 1 (mieàn  )  S()  1
Ñeå taïo thaønh 1 tam giaùc thì ñieàu kieän caàn vaø ñuû laø chieàu daøi moãi
caïnh phaûi nhoû hôn toång chieàu daøi 2 caïnh kia.
* Tröôøng hôïp x ≤ y. Khi ñoù chieàu daøi caùc ñoaïn nhö sau:
0 x y 1
| | | |
x y-x 1-y
Ñieàu kieän ñeå (x,y) taïo thaønh 1 tam giaùc (mieàn A 1) laø:
 x  (y  x)  (1  y) x  0, 5
 
 y  x  x  (1  y)   y  x  0, 5
1  y  x  (y  x)  y  0, 5
 
* Tröôøng hôïp y ≤ x. Laäp luaän töông töï, ta coù (x,y) taïo thaønh moät tam
giaùc phaûi naèm trong mieàn A2.
Toùm laïi bieán coá (x,y) taïo thaønh 1 tam giaùc phaûi thuoäc mieàn
A  A1  A2 (Mieàn gaïch cheùo treân ñoà thò)
y
A1
0,5 
A2
0 0,5 1 x
1 1 1 1 S(A) 1
Ta coù: S(A)  2      P(A)    0, 25
2 2 2 4 S() 4
Ví duï 3: (Baøi toaùn Buffon)

Treân moät maët phaúng (voâ haïn) ta veõ moät hoï (cuõng voâ haïn) caùc
ñöôøng song song. Khoaûng caùch giöõa 2 ñöôøng naèm caïnh nhau laø h. Treân
maët phaúng naøy ta veõ moät ñoaïn thaúng baát kyø coù chieàu daøi h (hay tung
moät ñoaïn thaúng – moät caây ñuõa chaúng haïn, coù chieàu daøi laø h). Haõy tính
xaùc suaát ñeå ñoaïn thaúng caét ít nhaát 1 trong caùc ñöôøng thaúng cuûa hoï ñoù.
Giaûi:
x y
Ñaët y laø khoaûng caùch töø ñieåm muùt treân cuûa ñoaïn thaúng ñeán ñöôøng
thaúng gaàn nhaát ôû phía döôùi (Hình treân).
x laø goùc giöõa ñoaïn thaúng vôùi tia song song vôùi caùc ñöôøng thaúng
cuûa hoï, ñöôïc keû töø ñieåm muùt treân cuûa ñoaïn thaúng.
Ñeå ñoaïn thaúng caét ít nhaát 1 trong caùc ñöôøng thaúng cuûa hoï, ñieàu
kieän caàn vaø ñuû laø: y  h hay y  hsin x
Pheùp thöû: Veõ ñoaïn thaúng baát kyø coù chieàu daøi h  Choïn ñieåm (x,y)
ngaãu nhieân treân hình chöõ nhaät: 0  x  , 0  y  h
Caùc ñieåm (x,y) thoûa ñieàu kieän y  hsin x laø mieàn A (Mieàn gaïch cheùo
treân ñoà thò)
A 
0 /2  x

Tröôøng hôïp y = h (vôùi x  ) khi ñoù ñoaïn thaúng caét hoï taïi 2 ñieåm –
2
Ta coù dieän tích laø 0.

 S(A) 2h 2
S(A)   h.sin xdx  h. cos x  2h  P(A)     0, 6366
0
o S() .h 
4. ÑÒNH NGHÓA XAÙC SUAÁT THEO LOÁI TIEÂN ÑEÀ
I_ Taäp hôïp   
II_ Hoï A (Taäp caùc bieán coá = Khoâng gian caùc bieán coá) laø  -ñaïi soá caùc
taäp con cuûa  , coù nghóa laø:
1.  A
2. Neáu A  A thì A   \ A  A

3. Neáu A1, A2, . . .  A thì Ai  A
i 1
III_ Haøm ñoä ño P: A 

 R thoûa maõn:
1. A  A ta coù P(A)  0
2. P(  ) = 1
   
3. Neáu A1, A2, . . .  A vaø Ai  A j  , i  j thì P  Ai    P(A i )
 
 i 1  i 1
A  A thì A ñöôïc goïi laø bieán coá; Ñoä ño P(A) ñöôïc goïi laø xaùc suaát cuûa
A. Boä (  ,A,P) ñöôïc goïi laø khoâng gian xaùc suaát.
Ñònh nghóa xaùc suaát theo loái tieân ñeà, coøn goïi laø “Ñònh nghóa xaùc
suaát baèng caùch keå ra caùc tính chaát cuûa noù”, do Kolmogorov (nhaø toaùn
hoïc ngöôøi Nga) ñöa ra vaøo naêm 1933, ñaõ taïo neân moät cuoäc “caùch
maïng” trong moân Xaùc suaát. Tuy nhieân ta khoâng ñi saâu vaøo ñònh nghóa
naøy.
5. YÙ NGHÓA CUÛA XAÙC SUAÁT
Ñaây laø con soá ño khaû naêng xaûy ra cuûa moät bieán coá, noù ño möùc ñoä
tin chaéc hay möùc ñoä thöôøng xuyeân xaûy ra cuûa 1 bieán coá trong pheùp thöû.
Chaúng haïn 2 xaï thuû A vaø B cuøng baén bia. Xaùc suaát truùng bia cuûa A
lôùn hôn B thì coù nghóa laø A thöôøng xuyeân baén truùng bia hôn so vôùi B.
Hay A coù nhieàu khaû naêng baén truùng bia hôn B.
Ta cuõng chuù yù tính chaát trung bình cuûa xaùc suaát. Ta noùi xaï thuû A
baén truùng bia vôùi xaùc suaát 70% thì khoâng nhaát thieát cöù baén 100 vieân laø
coù ñuùng 70 vieân truùng, maø phaûi hieåu coù tính chaát trung bình: Trong raát
nhieàu loaït baén 100 vieân thì trung bình moãi loaït coù khoaûng 70 vieân
truùng.
Ngoaøi ra, xaùc suaát coøn phuï thuoäc vaøo nhoùm ñieàu kieän xaùc ñònh
pheùp thöû. Neáu nhoùm ñieàu kieän thay ñoåi thì xaùc suaát cuõng seõ thay ñoåi.
1.3. COÂNG THÖÙC TÍNH XAÙC SUAÁT
1.3.1. MOÄT SOÁ LOAÏI LIEÂN HEÄ GIÖÕA CAÙC BIEÁN COÁ
(CAÙC PHEÙP TOAÙN TREÂN CAÙC BIEÁN COÁ)
1. BIEÁN COÁ TOÅNG: Bieán coá C ñöôïc goïi laø toång cuûa 2 bieán coá A vaø B, kí
hieäu: C = A  B = A + B (ñoïc laø A hôïp B hay A hoäi B), neáu C xaûy ra khi
vaø chæ khi hoaëc A hoaëc B xaûy ra (ít nhaát moät trong 2 bieán coá A, B xaûy
ra).
A B
C = A  B (A+B)
Ví duï: Coù 2 thôï saên cuøng baén moät con thuù.

A laø bieán coá ngöôøi thöù nhaát baén truùng.
B laø bieán coá ngöôøi thöù 2 baén truùng.
C laø bieán coá con thuù bò truùng ñaïn. Khi ñoù: C = A  B
Chuù yù:
a) Ñònh nghóa toång coù theå môû roäng cho nhieàu bieán coá:
n
B A i neáu B xaûy ra khi vaø chæ khi ít nhaát moät trong caùc bieán
i 1
coá thaønh phaàn Ai ( A i ) xaûy ra.
b) Baát kyø bieán coá ngaãu nhieân naøo cuõng laø toång (taäp hôïp) cuûa moät
soá bieán coá sô caáp naøo ñoù. Bieán coá chaéc chaén (  ) laø toång cuûa taát
caû caùc bieán coá sô caáp coù theå coù. Bieán coá khoâng theå (  ) khoâng
chöùa baát cöù moät bieán coá sô caáp naøo. Bieán coá sô caáp khoâng theå
bieåu dieãn thaønh toång cuûa caùc bieán coá khaùc (vì noù laø phaàn töû
nhoû nhaát).
c) Neáu B  A1  A2   An thì A i  B, i  1, n (A i  B, i  1, n)
Töùc laø caùc bieán coá thaønh phaàn trong toång ñeàu thuaän lôïi cho
bieán coá toång.
2. BIEÁN COÁ TÍCH: Bieán coá C ñöôïc goïi laø tích cuûa 2 bieán coá A vaø B, kí
hieäu: C = A  B = A.B = AB (ñoïc laø A giao B), neáu C xaûy ra khi vaø chæ
khi caû A vaø B cuøng xaûy ra.
A B
C = A  B (AB)
Ví duï 1: Coù 2 thôï saên cuøng baén moät con thuù.

A laø bieán coá ngöôøi thöù nhaát baén tröôït.
B laø bieán coá ngöôøi thöù hai baén tröôït.
C laø bieán coá con thuù khoâng bò truùng ñaïn. Khi ñoù: C = A  B
Ví duï 2: Vôùi pheùp thöû laø gieo con xuùc xaéc. Goïi A laø bieán coá xuaát hieän
maët chaün. B laø bieán coá xuaát hieän maët < 4. Khi ñoù:

A  2; 4; 6  
B  1; 2; 3  C AB 2 
Chuù yù:
a) Ñònh nghóa tích coù theå môû roäng cho nhieàu bieán coá:
n
B A i neáu B xaûy ra khi vaø chæ khi taát caû caùc bieán coá thaønh
i 1
phaàn Ai ( A i ) cuøng xaûy ra.
b) Neáu B  A1  A2   An thì B  A i , i  1, n (B  A i , i  1, n)
Töùc laø bieán coá tích thuaän lôïi cho taát caû caùc bieán coá thaønh phaàn
trong tích.
3. HAI BIEÁN COÁ XUNG KHAÉC: 2 bieán coá A vaø B ñöôïc goïi laø xung khaéc
vôùi nhau neáu chuùng khoâng cuøng xaûy ra trong moät pheùp thöû.
A vaø B xung khaéc  A  B  
(Töùc laø, vieäc A vaø B cuøng xaûy ra laø bieán coá khoâng theå;
Hay A vaø B rôøi nhau, khoâng coù phaàn chung; Hoaëc A vaø B khaùc bieät)
Ví duï 1: Vôùi pheùp thöû laø gieo moät con xuùc xaéc, thì bieán coá xuaát hieän
maët 1 chaám xung khaéc vôùi bieán coá xuaát hieän maët 6 chaám.
Ví duï 2: Vôùi pheùp thöû laø baén 1 vieân ñaïn vaøo bia, thì bieán coá baén truùng
voøng 10 ñieåm xung khaéc vôùi bieán coá baén truùng voøng 5 ñieåm.
4. BIEÁN COÁ ÑOÁI LAÄP: Cho A laø moät bieán coá naøo ñoù. Bieán coá “Khoâng
xaûy ra bieán coá A”, kí hieäu: A , goïi laø bieán coá ñoái laäp vôùi bieán coá A.
Vôùi moät pheùp thöû baát kyø baét buoäc coù 1 vaø chæ ñöôïc 1 trong A hoaëc
A xaûy ra. Töùc laø:

A  A   (Hoaëc A hoaëc A phaûi xuaát hieän)

A  A  
 (Khoâng theå ñoàng thôøi xaûy ra A vaø A)
Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo moät con xuùc xaéc, thì bieán coá xuaát hieän maët
soá chaün ñoái laäp vôùi bieán coá xuaát hieän maët soá leû.
Nhaän xeùt: 2 bieán coá ñoái laäp thì xung khaéc, nhöng 2 bieán coá xung khaéc
thì chöa chaéc laø ñoái laäp.
Chaúng haïn vôùi pheùp thöû laø gieo moät con xuùc xaéc. Goïi A laø bieán coá
xuaát hieän maët 1 chaám, B laø bieán coá xuaát hieän maët 6 chaám. Ta thaáy A
vaø B laø xung khaéc vôùi nhau, nhöng chuùng khoâng phaûi laø ñoái laäp vì coù
theå xuaát hieän bieán coá khoâng phaûi A maø cuõng khoâng phaûi B, chaúng haïn
bieán coá xuaát hieän maët 2 chaám. Trong khi 2 bieán coá ñoái laäp thì baét buoäc
phaûi coù 1 trong 2 bieán coá xaûy ra.
1.3.2. CAÙC TÍNH CHAÁT CUÛA NHÖÕNG PHEÙP TOAÙN TREÂN CAÙC BIEÁN COÁ
Giaû söû A, B, C laø caùc bieán coá baát kyø coù theå xaûy ra trong moät pheùp
thöû, khi ñoù ta coù caùc tính chaát sau ñaây:
1. A  A (Ñoái laäp vôùi bieán coá ñoái laäp laø bieán coá xuaát phaùt – Tính
phuû ñònh cuûa phuû ñònh)
2. A  B  B  A (Pheùp coäng/toång treân caùc bieán coá coù tính giao
hoaùn)
3. A  B  B  A (Pheùp nhaân/tích treân caùc bieán coá coù tính giao
hoaùn)
4. A  ( B  C)  ( A  B)  C  A  B  C (Pheùp coäng/toång treân caùc

bieán coá coù tính keát hôïp)
5. A  ( B  C)  ( A  B)  C  A  B  C (Pheùp nhaân/tích treân caùc
bieán coá coù tính keát hôïp)
6. A  ( B  C)  ( A  B)  ( A  C) (Tính phaân phoái giöõa pheùp toång
vôùi pheùp tích treân caùc bieán coá)
7. A  ( B  C)  ( A  B)  ( A  C) (Tính phaân phoái giöõa pheùp tích
vôùi pheùp toång treân caùc bieán coá)
8. A  B  A  B (Ñoái laäp vôùi pheùp toång caùc bieán coá baèng tích caùc
bieán coá ñoái laäp – Tính ñoái ngaãu)
9. A  B  A  B (Ñoái laäp vôùi pheùp tích caùc bieán coá baèng toång caùc
bieán coá ñoái laäp – Tính ñoái ngaãu)
Ví duï 1: Coù 3 xaï thuû ñoäc laäp, moãi ngöôøi baén 1 vieân ñaïn vaøo cuøng 1
muïc tieâu.
Goïi Ai laø bieán coá ngöôøi thöù i baén truùng muïc tieâu, i=1,2,3
Haõy bieåu dieãn caùc bieán coá sau ñaây theo A1, A2, A3.
A laø bieán coá coù 1 vieân truùng.
B laø bieán coá coù 2 vieân truùng.
C laø bieán coá coù 3 vieân truùng.
D laø bieán coá khoâng coù vieân naøo truùng.
E laø bieán coá coù ít nhaát 1 vieân truùng.
F laø bieán coá coù ít nhaát 2 vieân truùng.
G laø bieán coá coù nhieàu nhaát 1 vieân truùng (Töùc laø coù ít nhaát 2 xaï
thuû baén traät).
H laø bieán coá coù nhieàu nhaát 2 vieân truùng (Töùc laø coù ít nhaát 1 xaï
thuû baén traät).
Giaûi:
A  A1 .A2 .A3  A1 .A2 .A3  A1 .A2 .A3
B  A1 .A2 .A3  A1 .A2 .A3  A1 .A2 .A3
C  A1 .A2 .A3
D  A1 .A2 .A3
E  A1  A2  A3 ( A  B  C)
F  A1 .A2  A1 .A3  A2 .A3 ( B  C)
G  A1 .A2  A1 .A3  A2 .A3 (  D  A)
H  A1  A2  A3 ( D  A  B  C)
Ví duï 2: Coù 2 caùi hoäp, moãi hoäp cuøng ñöïng 3 loaïi bi: traéng, vaøng, xanh.
Laáy ngaãu nhieân töø moãi hoäp ra 1 vieân bi.
Goïi Ti, Vi, Xi laàn löôït laø bieán coá laáy ñöôïc töø hoäp thöù i vieân bi maøu
traéng, vaøng, xanh (i=1,2).
Haõy bieåu dieãn caùc bieán coá sau ñaây:
A laø bieán coá laáy ñöôïc 2 vieân bi cuøng maøu.
B laø bieán coá laáy ñöôïc 2 vieân bi khaùc maøu.
Giaûi:
Ta coù: A  T1T2  V1V2  X1 X 2
B  A  T1T2  V1V2  X1 X 2
 T1V2  T1 X 2  V1T2  V1 X 2  X1T2  X1V2
1.3.3. COÂNG THÖÙC COÄNG XAÙC SUAÁT

1. COÂNG THÖÙC COÄNG THÖÙ NHAÁT (DAÏNG ÑÔN GIAÛN)
a) Coâng thöùc: A  B    P(A  B)  P(A)  P(B)

Töùc laø, neáu 2 bieán coá xung khaéc thì xaùc suaát cuûa toång 2 bieán coá
baèng toång caùc xaùc suaát cuûa töøng bieán coá.
b) Ví duï: Trong bình coù 10 vieân bi, trong ñoù coù 6 bi maøu traéng. Laáy
ngaãu nhieân ra 3 vieân bi. Tính xaùc suaát ñeå coù 1 hoaëc 2 bi traéng.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá trong 3 vieân bi laáy ra coù i bi traéng, i=0,1,2,3.
A laø bieán coá trong 3 vieân bi laáy ra coù 1 hoaëc 2 bi traéng. A  A1  A2
Ta thaáy A1 vaø A2 laø 2 bieán coá xung khaéc vì ñaõ coù 1 bi traéng thì
khoâng theå coù 2 bi traéng.
xk
 P(A)  P(A1  A2 )  P(A1 )  P(A2 )
C16 .C24 3 C26 .C14 1
P(A1 )    0,3; P(A 2 )    0,5  P(A)  0,3  0,5  0,8
3
C10 10 3
C10 2
c) Môû roäng:
Cho n bieán coá A1 , A 2 , , A n xung khaéc töøng ñoâi
(Töùc laø : A i  A j  , i  j)
( Toaøn boä caùc bieán coá xung khaéc vôùi nhau)
 n  n
Khi ñoù : P  A i  
   P(A i )
 i 1  i 1
Töùc laø, neáu caùc bieán coá xung khaéc töøng ñoâi thì xaùc suaát cuûa toång
(hôïp/hoäi) caùc bieán coá baèng toång caùc xaùc suaát cuûa töøng bieán coá.
Ví duï: Trong ví duï laáy ra 3 vieân bi töø bình treân. Tính xaùc suaát ñeå coù ít
nhaát 1 bi traéng.
Giaûi:
B laø bieán coá coù ít nhaát 1 vieân bi traéng.
xk
Ta coù: P(B)  P(A1  A 2  A 3 )  P(A1 )  P(A 2 )  P(A 3 )
C63 1
P( A3 )  
3
C10 6
3 1 1 29
 P(B)      0,9667
10 2 6 30
2. COÂNG THÖÙC COÄNG THÖÙ HAI (DAÏNG TOÅNG QUAÙT)
a) Coâng thöùc: P( A  B)  P( A)  P( B)  P( AB)

Töùc laø, xaùc suaát cuûa toång 2 bieán coá baát kyø baèng toång caùc xaùc suaát
cuûa töøng bieán coá tröø ñi xaùc suaát cuûa tích 2 bieán coá ñoù.
Chöùng minh:
A B A B A B
A
B
Ta coù: A  B  ( A  B)  ( A  B)  ( A  B)
Vì A  B, A  B, A  B xung khaéc töøng ñoâi, neân:
P( A  B)  P( A  B)  P( A  B)  P( A  B) (1)
Töông töï, ta coù:
P( A)  P( A  B)  P( A  B) ( 2)
P( B)  P( A  B)  P( A  B) ( 3)
Töø (1), (2), (3), ta suy ra:
P( A  B)  P( A)  P( B)  P( AB)
b) Ví duï: Trong lôùp hoïc coù 100 hoïc sinh, trong ñoù coù 20 em gioûi caû Vaên
vaø Toaùn, 30 em gioûi Vaên, 40 em gioûi Toaùn. Giaû söû gioûi ít nhaát 1 trong 2
moân thì ñöôïc thöôûng. Ñoïc teân moät hoïc sinh baát kyø trong danh saùch
lôùp. Tính xaùc suaát goïi truùng em ñöôïc thöôûng.
Giaûi:
Goïi A laø bieán coá goïi truùng em gioûi Vaên.
B laø bieán coá goïi truùng em gioûi Toaùn.
C laø bieán coá goïi truùng em ñöôïc thöôûng.
Ta coù: P(C)  P(A  B)  P(A)  P(B)  P(AB)
30 40 20 50
     0, 5
100 100 100 100
c) Chuù yùï:
Coâng thöùc coäng thöù nhaát laø heä quaû cuûa coâng thöùc coäng thöù hai. Vì
khi: A  B    P(AB)  P()  0
 P(A  B)  P(A)  P(B)  P(AB)  P(A)  P(B)
d) Môû roäng:
P(A  B  C)  P(A)  P(B)  P(C)  P(AB)  P(AC)  P(BC)  P(ABC)
Chöùng minh:
P( A  B  C )  P ( A  B)  C 
 P( A  B)  P(C )  P ( A  B)  C 
 P( A)  P( B)  P( AB)  P(C )  P( AC  BC )
 P( A)  P( B)  P(C )  P( AB)   P( AC )  P( BC )  P( ABC )
 P( A)  P( B)  P(C )  P( AB)  P( AC )  P( BC )  P( ABC )
Ví duï 1. Trong lôùp hoïc coù 100 hoïc sinh, trong ñoù coù 30 em gioûi Vaên, 50
em gioûi Toaùn, 40 em gioûi Anh vaên, 15 em gioûi caû Vaên vaø Toaùn, 10 em
gioûi caû Vaên vaø Anh vaên, 10 em gioûi caû Toaùn vaø Anh vaên, 5 em gioûi caû
Vaên, Toaùn vaø Anh vaên. Giaû söû gioûi ít nhaát 1 moân thì ñöôïc thöôûng. Ñoïc
teân moät hoïc sinh baát kyø trong danh saùch lôùp. Tính xaùc suaát goïi truùng
em ñöôïc thöôûng.
Giaûi:
Goïi A laø bieán coá goïi truùng em gioûi Vaên.
B laø bieán coá goïi truùng em gioûi Toaùn.
C laø bieán coá goïi truùng em gioûi Anh vaên.
D laø bieán coá goïi truùng em ñöôïc thöôûng.
P(D)  P(A  B  C)  P(A)  P(B)  P(C)  P(AB)  P(AC)  P(BC)  P(ABC)
30 50 40 15 10 10 5 90
         0, 9
100 100 100 100 100 100 100 100
Ví duï 2. Boû ngaãu nhieân n laù thö vaøo n bao thö. Tính xaùc suaát ñeå coù ít
nhaát moät laù ñeán ñuùng ngöôøi nhaän.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá laù thö thöù i ñeán ñuùng ngöôøi nhaän, i  1,n
A laø bieán coá coù ít nhaát 1 laù thö ñeán ñuùng ngöôøi nhaän.
n  n n 
P(A)  P  A i    P(A i )   P(A i A j )   P(A i A jA k )   (1)n 1 P  A i 
   
 i 1  i 1 1 i  j  n 1  i  j k  n  i 1 
Do vai troø caùc laù thö vaø caùc bao thö laø töông töï nhau neân ta coù:
P(A)  nP(A1 )  C2n P(A1A 2 )  C3nP(A1A 2 A 3 )   (1)n 1 P(A1A 2 An)
(n  1)! (n  2)! (n  3)! 1
 n  C2n   C3n    (1)n 1
n! n! n! n!
n
1 1 1 1
1    (1)n 1   (1)k 1
2! 3! n! k 1 k!
Tröôøng hôïp n khaù lôùn, ta coù: P( A)  1  e1  0,63212
3. XAÙC SUAÁT CUÛA BIEÁN COÁ ÑOÁI LAÄP
a) Coâng thöùc: P(A)  1  P(A) Hay P(A)  1  P(A)

Töùc laø, xaùc suaát cuûa moät bieán coá baát kyø baèng 1 tröø xaùc suaát cuûa
bieán coá ñoái laäp vôùi noù.
b) Chöùng minh:
Ta coù: A  A    P(A  A)  P()  1
A  A    P(A  A)  P(A)  P(A)
Vaäy : P(A)  P(A)  1  ñpcm.
Duøng coâng thöùc treân ñoâi khi laøm giaûm khoái löôïng tính toaùn raát
nhieàu.
c) Caùc ví duï:
Ví duï 1. Trong bình coù 10 vieân bi, trong ñoù coù 6 bi maøu traéng. Laáy
ngaãu nhieân ra 3 vieân bi. Tính xaùc suaát ñeå coù ít nhaát 1 bi traéng.
Giaûi:
B laø bieán coá coù ít nhaát 1 vieân bi traéng trong 3 bi laáy ra.
xk
Ta coù: B  A1  A2  A3  P(B)  P(A1 )  P(A 2 )  P(A 3 )
C34 4 29
Hoaëc : P(B)  1  P(B)  1  P(A 0 )  1  1   0, 9667
3
C10 120 30
Ví duï 2. Töø loâ 100 saûn phaåm, trong ñoù coù 25 saûn phaåm loaïi A, ta laáy
ra 15 saûn phaåm. Tính xaùc suaát ñeå coù ít nhaát 1 saûn phaåm loaïi A.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá trong 15 saûn phaåm laáy ra coù i saûn phaåm loaïi A,
i = 0,1,…,15.
 15  15
Ta phaûi tính P  Ai    P( Ai )
 
 i 1  i 1
Töùc laø ta phaûi tính 15 xaùc suaát P(Ai), i = 1,2,…,15.
Nhöng neáu goïi B laø bieán coá coù ít nhaát 1 saûn phaåm loaïi A thì B laø
bieán coá khoâng coù saûn phaåm loaïi A naøo, töùc laø: B  A0
C15
75
Ta coù: P(B)  1  P(B)  1  P(A 0 )  1   0, 991
C15
100
Ví duï 3. Trong moät vuøng daân cö, tæ leä ngöôøi maéc beänh huyeát aùp laø 10%,
tæ leä ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng laø 15% vaø tæ leä ngöôøi maéc caû 2 beänh laø
8%. Gaëp ngaãu nhieân moät ngöôøi trong vuøng ñoù. Tính xaùc suaát gaëp ñöôïc
ngöôøi khoâng maéc caû 2 beänh huyeát aùp vaø tieåu ñöôøng.
Giaûi:
Goïi A laø bieán coá gaëp phaûi ngöôøi maéc beänh huyeát aùp.
B laø bieán coá gaëp phaûi ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng.
Theo giaû thieát, ta coù: P(A) = 0,1; P(B) = 0,15; P(AB) = 0,08.
C laø bieán coá gaëp ngöôøi khoâng maéc caû 2 beänh huyeát aùp vaø tieåu
ñöôøng.
 C  A  B laø bieán coá gaëp ngöôøi maéc beänh (huyeát aùp hoaëc tieåu
ñöôøng)
P(C)  P(A  B)  P(A)  P(B)  P(AB) = 0,1 + 0,15 – 0,08 = 0,17
 P(C)  1  P(C)  1  0,17  0,83
Ví duï 4. Cho A, B, C laø 3 bieán coá coù theå xaûy ra khi thöïc hieän pheùp thöû,
vôùi: P(A) = 0,5; P(B) = 0,6; P(C) = 0,4;
P(AB) = 0,3; P(AC) =0,2; P(BC) = 0,3; P(ABC) = 0,1
Tính caùc xaùc suaát:
(i) Caû 3 bieán coá A, B, C ñeàu khoâng xaûy ra.
(ii) Coù ñuùng 2 trong 3 bieán coá xaûy ra.
(iii) Coù ñuùng 1 trong 3 bieán coá xaûy ra.
Giaûi:
(i) Goïi D laø bieán coá caû A, B, C ñeàu khoâng xaûy ra. Ta coù:
D  A.B.C  D  A  B  C
 P(D)  P(A)  P(B)  P(C)  P(AB)  P(AC)  P(BC)  P(ABC)
 0, 5  0, 6  0, 4  0, 3  0, 2  0, 3  0,1  0, 8
 P(D)  1  P(D)  0,2
(ii) Goïi E laø bieán coá coù ñuùng 2 trong 3 bieán coá A, B, C xaûy ra.
Ta coù: E  ABC  ABC  ABC
Vì ABC, ABC, ABC xung khaéc töøng ñoâi, neân:
P(E)  P(ABC)  P(ABC)  P(ABC)
Ta coù: A  A    A  (B  B)  AB  AB 
P(AB)  P(A)  P(AB)

Do ñoù: P(ABC)  P(AB)  P(ABC)  0,3  0,1  0,2
P(ABC)  P(AC)  P(ABC)  0,2  0,1  0,1
P(ABC)  P(BC)  P(ABC)  0,3  0,1  0,2
 P(E)  0,2  0,1  0,2  0,5
(iii) Goïi F laø bieán coá coù ñuùng 1 trong 3 bieán coá A, B, C xaûy ra.
Caùch 1: F  A.B.C  A.B.C  A.B.C

 P(F)  P(A.B.C)  P(A.B.C)  P(A.B.C)
Ta coù:
P(A.B.C)  P(A.B)  P(A.B.C)  P(A)  P(AB)   P(AC)  P(ABC)
 P(A)  P(AB)  P(AC)  P(ABC)
Vaäy: P(A.B.C)  P(A)  P(AB)  P(AC)  P(ABC)

= 0,5 – 0,3 – 0,2 + 0,1 = 0,1
P(A.B.C)  P(B)  P(AB)  P(BC)  P(ABC) = 0,6 – 0,3 – 0,3 + 0,1 = 0,1
P(A.B.C)  P(C)  P(AC)  P(BC)  P(ABC) = 0,4 – 0,2 – 0,3 + 0,1 = 0
 P(F)  0,1  0,1  0  0,2
Caùch 2:
Ta coù: A  B  C  F  E  ABC
Vì F, E, ABC xung khaéc töøng ñoâi neân:
P(F)  P(E)  P(ABC)  P(A  B  C)  0,8
 P(F)  0,8  0,5  0,1  0,2
1.3.4. XAÙC SUAÁT COÙ ÑIEÀU KIEÄN. COÂNG THÖÙC NHAÂN XAÙC SUAÁT.
1. XAÙC SUAÁT COÙ ÑIEÀU KIEÄN
a) Ñònh nghóa: Xaùc suaát coù ñieàu kieän cuûa bieán coá A vôùi ñieàu kieän bieán
coá B ñaõ xaûy ra, kí hieäu laø: P(A/B), laø xaùc suaát cuûa bieán coá A ñöôïc tính
trong tröôøng hôïp: Trong nhoùm ñieàu kieän xaùc ñònh pheùp thöû, ta boå sung
theâm moät ñieàu kieän môùi laø bieán coá B ñaõ xaûy ra.
P(AB)
b) Coâng thöùc: P(A B) 
P(B)
Chöùng minh:
Giaû söû coù moät caùi bình ñöïng n vieân bi (bieåu thò baèng caùc oâ vuoâng
trong hình treân). Trong ñoù coù m vieân coù veõ hình tam giaùc ( ), l vieân
coù veõ hình troøn ( ), vaø k vieân coù veõ caû hình tam giaùc vaø hình troøn
( ).
Laáy ngaãu nhieân töø bình ra 1 (moät) vieân bi.
Goïi A laø bieán coá laáy ñöôïc bi coù hình ,
B laø bieán coá laáy ñöôïc bi coù hình ,
Ta coù AB laø bieán coá laáy ñöôïc bi coù caû hình vaø hình .
m l k
 P( A)  , P( B)  , P( AB) 
n n n
Ñoù laø caùc xaùc suaát “khoâng ñieàu kieän”, töùc laø caùc ñieàu kieän xaùc ñònh
pheùp thöû laø coá ñònh, khoâng thay ñoåi.
Baây giôø ta xeùt baøi toaùn: Laáy ngaãu nhieân töø bình ra 1 (moät) vieân bi,
tính xaùc suaát laáy ñöôïc bi coù hình vôùi ñieàu kieän noù coù hình .
Trong ñieàu kieän môùi, ta thaáy soá tröôøng hôïp ñoàng khaû naêng coù theå
xaûy ra chæ coøn laø l , ñoù laø soá bi coù hình .
Trong ñieàu kieän môùi, töùc laø trong nhöõng vieân bi coù hình ,
ta thaáy soá bi thuaän lôïi ñeå coù hình laø soá bi coù caû hình
vaø hình (coù k vieân).
k k / n P(AB)
P(A B)   
l l/n P(B)
Vaäy coâng thöùc xaùc suaát coù ñieàu kieän laø:
P(AB)
P(A B)  vôùi P(B)  0
P(B)
c) Ví duï 1: Lôùp hoïc coù 50 hoïc sinh, trong ñoù 40 em y phuïc coù maøu
traéng, 20 em y phuïc coù caû maøu traéng vaø maøu xanh. Choïn ngaãu nhieân 1
hoïc sinh. Tính xaùc suaát ñeå choïn ñöôïc em y phuïc coù maøu xanh vôùi ñieàu
kieän y phuïc cuûa em ñoù coù maøu traéng.
Giaûi:
Goïi A laø bieán coá choïn ñöôïc em y phuïc coù maøu traéng.
B laø bieán coá choïn ñöôïc em y phuïc coù maøu xanh.
P(AB) 20 / 50 1
Ta coù: P(B A)     0,5
P(A) 40 / 50 2
Ví duï 2: Trong moät vuøng daân cö, ngöôøi ta thoáng keâ ñöôïc: Tæ leä ngöôøi
nghieän thuoác laù vaø bò beänh ung thö phoåi laø 15%; Coù 20% soá ngöôøi
nghieän thuoác laù nhöng khoâng bò ung thö phoåi; 60% soá ngöôøi khoâng
nghieän thuoác laù vaø cuõng khoâng bò beänh ung thö phoåi; 5% soá ngöôøi
khoâng nghieän thuoác laù nhöng laïi bò beänh ung thö phoåi. Haõy söû duïng soá
lieäu thoáng keâ treân ñeå ñaùnh giaù moái quan heä giöõa beänh ung thö phoåi vaø
thoùi quen huùt thuoác laù.
Giaûi:
Ta seõ tieán haønh so saùnh xaùc suaát 1 ngöôøi bò beänh ung thö phoåi vôùi
ñieàu kieän ngöôøi ñoù bò nghieän thuoác laù, vôùi xaùc suaát 1 ngöôøi bò beänh ung
thö phoåi vôùi ñieàu kieän ngöôøi ñoù khoâng nghieän thuoác laù.
Gaëp ngaãu nhieân 1 ngöôøi trong vuøng daân cö treân.
Goïi A laø bieán coá ngöôøi ñoù nghieän thuoác laù.
C laø bieán coá ngöôøi ñoù bò beänh ung thö phoåi.
Theo giaû thieát, ta coù:
P(A.C)  0,15; P(A.C)  0,2; P(A.C)  0,6; P(A.C)  0,05
P(AC) P(AC)
Ta coù: P(C A)  , P(C A) 
P(A) P(A)
P(A)  P(AC)  P(AC)  0,15  0, 2  0, 35
P(A)  1  P(A)  0, 65
0,15 3 0, 05 1
P(C A)   ; P(C A)  
0, 35 7 0, 65 13
 P(C A)  5, 57.P(C A)
Vaäy ngöôøi bò nghieän thuoác laù trong vuøng daân cö treân coù nguy cô bò
beänh ung thö phoåi nhieàu gaáp 5,57 laàn ngöôøi khoâng bò nghieän thuoác laù.
Chuù yù: Trong thöïc teá, moãi xaùc suaát coù theå xem nhö moät xaùc suaát coù
ñieàu kieän, noù töông öùng vôùi moät heä ñieàu kieän buoäc phaûi thoûa maõn
khi tieán haønh pheùp thöû.
2. CAÙC BIEÁN COÁ ÑOÄC LAÄP. COÂNG THÖÙC NHAÂN THÖÙ NHAÁT (ÑÔN GIAÛN)
a) Caùc bieán coá ñoäc laäp: 2 bieán coá A vaø B ñöôïc goïi laø ñoäc laäp vôùi nhau
(Ñoäc laäp theo xaùc suaát) neáu: P(A|B) = P(A), khi P(B) ≠ 0
hoaëc P(B|A) = P(B), khi P(A) ≠ 0.
Töùc laø, bieán coá naøy duø coù xaûy ra hay khoâng ñeàu khoâng aûnh
höôûng ñeán khaû naêng xaûy ra bieán coá kia.
b) Coâng thöùc nhaân thöù nhaát (Daïng ñôn giaûn):
A vaø B laø 2 bieán coá ñoäc laäp  P( AB)  P( A).P( B)

Töùc laø, 2 bieán coá ñoäc laäp khi vaø chæ khi xaùc suaát cuûa tích 2 bieán coá
baèng tích 2 xaùc suaát cuûa töøng bieán coá.
Chöùng minh:
 Tröôøng hôïp P(A B)  P(A) :
P(AB)
Ta coù: P(A B)  (Giaû söû : P(B)  0)
P(B)
P(AB)
  P(A)  P(AB)  P(A).P(B)
P(B)
 Tröôøng hôïp P(B A)  P(B) :
Laäp luaän töông töï, ta cuõng coù P(AB)  P(A).P(B) (Vôùi P(A) ≠ 0)
Chuù yù: Döïa vaøo keát luaän treân, ta coù theå ñònh nghóa: 2 bieán coá ñoäc laäp
khi vaø chæ khi xaùc suaát cuûa tích hai bieán coá baèng tích 2 xaùc suaát cuûa
töøng bieán coá.
c) Môû roäng:
Neáu A1 , A 2 , . . . , A n laø caùc bieán coá ñoäc laäp vôùi nhau
 n  n
(trong toaøn boä) thì : P  A i  
   P(Ai )
 i 1  i 1
Chuù yù: Neáu caùc bieán coá A1, A2, . . . , An laø ñoäc laäp vôùi nhau (trong
toaøn boä)
(Töùc laø: P(Ai A i A i )  P(Ai ).P(Ai ) P(Ai )
1 2 k 1 2 k
vôùi moïi i1 , i2 , , ik   1,2, , n(k : 2  k  n) )

Thì chuùng ñoäc laäp töøng ñoâi

(Töùc laø: P(A i A j )  P(A i ).P(A j ), i, j  1,2, , n vaø i  j)
Nhöng ñieàu ngöôïc laïi chöa chaéc ñuùng.
Phaûn ví duï:
Xeùt pheùp thöû laø tung ñoàng thôøi 2 ñoàng xu caân ñoái vaø ñoàng chaát (coù
chuù yù ñeán thöù töï caùc ñoàng xu).
Goïi S1S2 laø bieán coá caû 2 ñoàng xu ñeàu xuaát hieän maët saáp.
N1N2 laø bieán coá caû 2 ñoàng xu ñeàu xuaát hieän maët ngöûa.
S1N2 laø bieán coá ñoàng xu thöù nhaát xuaát hieän maët saáp vaø ñoàng xu
thöù hai xuaát hieän maët ngöûa.
N1S2 laø bieán coá ñoàng xu thöù nhaát xuaát hieän maët ngöûa vaø ñoàng
xu thöù hai xuaát hieän maët saáp.
Ta coù caùc bieán coá S1S2, N1N2, S1N2, N1S2 laø sô caáp, ñoàng khaû naêng
vaø xung khaéc töøng ñoâi, vôùi:
P(S1S2) = P(N1N2) = P(S1N2) = P(N1S2) = 1/4.
Ñaët: A  S1S2  S1N2  S1 laø bieán coá ñoàng xu thöù nhaát xuaát hieän maët
saáp.
B  N1N2  S1N2  N2 laø bieán coá ñoàng xu thöù hai xuaát hieän maët
ngöûa.
C  S1S2  N1N2 laø bieán coá caû 2 ñoàng xu cuøng xuaát hieän maët saáp
hoaëc cuøng xuaát hieän maët ngöûa.
Ta coù: P(A) = P(S1S2) + P(S1N2) = 1/2; P(B) = P(N1N2) + P(S1N2) = 1/2;
P(C) = P(S1S2) + P(N1N2) =1/2.
P(AB) = P(S1N2) = 1/4; P(AC) = P(S1S2) = 1/4; P(BC) = P(N1N2) = 1/4
* Töø treân suy ra caùc bieán coá A, B, C ñoäc laäp töøng ñoâi
(P(AB) = P(A).P(B), P(AC) = P(A).P(C), P(BC) = P(B).P(C))
* Maët khaùc P(ABC) = 0, maø P(A).P(B).P(C) = 1/8. Töùc laø caùc bieán coá A,
B, C khoâng ñoäc laäp trong toaøn boä.
Trong thöïc teá ta coù ví duï heä thoáng maïng löôùi ñieäp vieân thöôøng coù
tính ñoäc laäp trong hoaït ñoäng giöõa caùc ñieäp vieân vôùi nhau, nhöng caû
maïng löôùi laø phuï thuoäc vaøo nhau (döôùi söï ñieàu phoái cuûa ngöôøi laõnh
ñaïo).
Chuù yù:
Giaû söû A vaø B laø 2 bieán coá baát kyø trong moät pheùp thöû. Ta coù:
A, B ñoäc laäp vôùi nhau  A, B ñoäc laäp vôùi nhau

 A, B ñoäc laäp vôùi nhau  A, B ñoäc laäp vôùi nhau
Chöùng minh:
Giaû söû ta coù A, B ñoäc laäp vôùi nhau.
Ta coù: A  A    A(B  B)  AB  AB
Vì (AB)  (AB)  A(B  B)  A     neân P(A)  P(AB)  P(AB)
 P( AB)  P( A)  P( A).P( B)  P( A) 1  P( B) 
 P( A).P( B)
Töùc laø A, B laø ñoäc laäp vôùi nhau.
Laäp luaän töông töï ta coù chieàu ngöôïc laïi vaø chöùng minh ñöôïc toaøn
boä phaùt bieåu treân.
Ví duï 1: Gieo 10 con xuùc xaéc (  Gieo 1 con xuùc xaéc 10 laàn). Tính xaùc
suaát ñeå chuùng ñeàu xuaát hieän maët 1 chaám.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá con xuùc xaéc thöù i xuaát hieän maët 1 chaám,
i=1,2,…,10.
Ta coù bieán coá xuaát hieän maët 1 chaám cuûa caùc con xuùc xaéc ñeàu ñoäc
laäp vôùi nhau (caùc con xuùc xaéc rôi ñoäc laäp vôùi nhau), neân:
10
 10  10
 1
P

Ai  
  P( Ai )   6 
 i 1  i 1  
Ví duï 2: Phaûi gieo ít nhaát bao nhieâu con xuùc xaéc (  Gieo bao nhieâu
laàn 1 con xuùc xaéc) ñeå xaùc suaát coù ít nhaát 1 con xuaát hieän maët 1 chaám
lôùn hôn hay baèng 0,99.
Giaûi:
Giaû söû phaûi gieo n con xuùc xaéc (n nguyeân döông).
Goïi Ai laø bieán coá con xuùc xaéc thöù i xuaát hieän maët 1 chaám,
i=1,2,…,n.
A laø bieán coá coù ít nhaát 1 con xuaát hieän maët 1 chaám.
n n
Ta coù: A  Ai  A Ai
i 1 i 1
P(A)  1  P(A)  0,99  P(A)  0,01

Vì caùc Ai, i=1,2,…,n ñoäc laäp vôùi nhau neân A i , i  1,2, , n cuõng ñoäc
1 5
laäp vôùi nhau vaø P(A i )  1  P(A i )  1  
6 6
n
 n  n
 5 ln(0, 01)
 P(A)  P  A i    P(A i )     0, 01  n   25, 26
  6
  ln(5 / 6)
 i 1  i 1
Vaäy phaûi gieo ít nhaát laø 26 con xuùc xaéc (hay 26 laàn, moãi laàn 1 con
xuùc xaéc) thì ñaït yeâu caàu ñeà ra.
Ví duï 3: Coù 5 linh kieän ñieän töû, xaùc suaát ñeå moãi linh kieän hoûng taïi moät
thôøi ñieåm baát kyø laàn löôït laø 0,01; 0,02; 0,03; 0,04; 0,05. 5 linh kieän
ñoù ñöôïc laép vaøo maïch ñieän theo caùc sô ñoà sau ñaây. Trong moãi tröôøng
hôïp, haõy tính xaùc suaát ñeå trong maïch coù doøng ñieän chaïy qua taïi moät
thôøi ñieåm baát kyø.
1 2 3 4 5 1
(a) 2
3
1 2
3 4
4 5
5
(c) (b)
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá linh kieän thöù i toát taïi thôøi ñieåm ñöôïc xeùt,
i=1,2,3,4,5. Ta coù caùc Ai ñoäc laäp vôùi nhau.
A laø bieán coá trong maïch coù doøng ñieän chaïy qua.
a) Tröôøng hôïp caùc linh kieän ñöôïc maéc noái tieáp:

Muoán maïch coù doøng ñieän thì taát caû caùc linh kieän ñeàu phaûi toát:
P(A)  P(A1A2A3A4 A5 )  P(A1 ).P(A2 ).P(A3 ).P(A4 ).P(A5 )
= 0,99  0,98  0,97  0,96  0,95  0,8583
b) Tröôøng hôïp caùc linh kieän ñöôïc maéc song song:
P(A)  1  P(A)
Muoán maïch khoâng coù doøng ñieän thì taát caû caùc linh kieän ñeàu
phaûi hoûng:
P(A)  P(A1.A 2 .A 3.A 4 .A 5 )  P(A1 ).P(A 2 ).P(A 3 ).P(A 4 ).P(A 5 )

 0, 01  0, 02  0, 03  0, 04  0, 05  1, 2  108
 P(A)  1  1, 2  108  1  100%
c) Tröôøng hôïp phoái hôïp giöõa maéc noái tieáp vaø maéc song song:
Muoán maïch coù ñieän chæ caàn 1 nhaùnh coù ñieän.
Goïi Bi laø bieán coá nhaùnh thöù i (theo thöù töï töø treân xuoáng) coù
ñieän, i=1,2,3.
P(B1 )  P(A1A 2 )  P(A1 ).P(A 2 )  0, 99  0, 98  0, 9702
P(B2 )  P(A 3 )  0, 97
P(B3 )  P(A 4 A 5 )  P(A 4 ).P(A 5 )  0, 96  0, 95  0, 912
P(A)  1  P(A),
P(A)  P(B1 .B2 .B3 )  P(B1 ).P(B2 ).P(B3 )
 0, 0298  0, 03  0, 088  7, 8672  105
 P(A)  1  7, 8672  105  0, 99992
Nhaän xeùt: Heä thoáng ñieän goàm caùc boä phaän maéc song song coù xaùc suaát
ngöng hoaït ñoäng laø thaáp nhaát.
Ví duï 4: Moät ñoaøn taøu 4 toa tieán vaøo ga. Taïi ga coù 7 ngöôøi chôø taøu. Giaû
söû moïi ngöôøi leân caùc toa moät caùch ngaãu nhieân vaø ñoäc laäp vôùi nhau.
Tính xaùc suaát ñeå toa naøo cuõng coù ngöôøi leân.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá toa thöù i coù ngöôøi leân, i=1,2,3,4.
A laø bieán coá toa naøo cuõng coù ngöôøi leân.
P(A)  1  P(A) , P(A)  P(A1  A2  A3  A4 )
Do vai troø caùc toa laø töông töï nhau neân:
P(A)  4P(A1 )  C24P(A1.A 2 )  C34P(A1.A 2 .A 3 )
7 7 7
 3 2 1
 4     6     4     0, 4873
4 4 4
Vaäy P(A)  1  0, 4873  0,5127
Môû roäng: Neáu ñoaøn taøu coù n toa vaø coù m ngöôøi chôø taøu, m ≥ n
Khi ñoù:
m m m m
 1  2  3  n  1
P(A)  1  C1n 1    C2n 1    C3n 1     (1)n 1 Cnn 1 1  
 n  n  n  n 
3. COÂNG THÖÙC NHAÂN THÖÙ HAI (DAÏNG TOÅNG QUAÙT)
a) Coâng thöùc: P(AB)  P(A).P(B A)  P(B).P(A B)

Töùc laø, xaùc suaát cuûa tích 2 bieán coá baát kyø baèng xaùc suaát cuûa moät
bieán coá nhaân vôùi xaùc suaát coù ñieàu kieän cuûa bieán coá kia vôùi ñieàu kieän
bieán coá ban ñaàu ñaõ xaûy ra.
Chöùng minh:
P(AB)
Ta coù: P(A B)   P(AB)  P(B).P(A B)
P(B)
P(BA)
P(B A)   P(AB)  P(BA)  P(A).P(B A)
P(A)
(A vaø B ñoái xöùng vôùi nhau trong tích AB)
b) Ví duï: Töø moät loâ haøng coù 10 saûn phaåm, trong ñoù coù 3 pheá phaåm.
Laáy lieân tieáp 2 saûn phaåm, tính xaùc suaát ñeå laáy ñöôïc 2 saûn phaåm hoûng.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá saûn phaåm laáy laàn thöù i laø pheá phaåm, i=1,2.
Ta coù: P(A1A2 )  P(A1 ).P(A2 A1 )
Maø: P(A1) = 3/10
A 2 A1 laø bieán coá laáy ñöôïc saûn phaåm thöù hai hoûng vôùi ñieàu kieän ñaõ
laáy ra saûn phaåm thöù nhaát hoûng, neân: P(A2 A1 )  2 / 9
3 2 1
 P(A1A 2 )     0,0667
10 9 15
c) Môû roäng: P(ABC)  P(A).P(B A).P(C AB)
Chöùng minh:
P(ABC)  P (AB)C  P(AB).P(C AB)  P(A).P(B A).P(C AB)
Ví duï 1: Töø moät loâ haøng coù 10 saûn phaåm, trong ñoù coù 3 pheá phaåm. Laáy
lieân tieáp ra 3 saûn phaåm, tính xaùc suaát ñeå taát caû caùc saûn phaåm laáy ra
ñeàu hoûng.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá saûn phaåm laáy laàn thöù i laø pheá phaåm, i=1,2,3.
Ta coù:
3 2 1 1
P(A1A 2 A 3 )  P(A1 ).P(A2 A1 ).P(A3 A1A2 )      0,00833
10 9 8 120
Ví duï 2. Hai em hoïc sinh A vaø B chôi troø nhö sau: Moãi ngöôøi laàn löôït
ruùt 1 vieân bi töø moät hoäp ñöïng 3 bi ñoû vaø 5 bi vaøng. Bi ñöôïc ruùt ra
khoâng traû laïi vaøo hoäp. Ngöôøi naøo ruùt ñöôïc bi ñoû tröôùc thì thaéng cuoäc .
Tính xaùc suaát thaéng cuoäc cuûa ngöôøi ruùt tröôùc.
Giaûi:
Giaû söû A laø ngöôøi ruùt tröôùc.
Goïi Ai laø bieán coá A ruùt ñöôïc bi ñoû ôû laàn thöù i.
Bi laø bieán coá B ruùt ñöôïc bi ñoû ôû laàn thöù i.
V laø bieán coá A laø ngöôøi thaéng cuoäc.
Ta coù: V  A1  A1.B1.A2  A1.B1.A2 .B2 .A3
3
P(A1 ) 
8
5 4 3 5
P(A1.B1.A 2 )  P(A1 )  P(B1 A1 )  P(A 2 A1 .B1 )    
8 7 6 28
P(A1.B1.A 2 .B2 .A 3 )  P(A1 )  P(B1 A1 )  P(A 2 A1.B1 )  P(B2 A1.B1.A 2 )
5 4 3 2 3 3
 P(A 3 A1.B1.A 2 .B2 )      
8 7 6 5 4 56
3 5 3 17
 P(V)      0,6071
8 28 56 28
Vaäy ngöôøi ruùt tröôùc coù khaû naêng thaéng cuoäc nhieàu hôn ngöôøi ruùt
sau.
Ví duï 3. Moät sinh vieân phaûi thi lieân tieáp 2 moân Trieát vaø sau ñoù laø Toaùn.
Xaùc suaát ñaït moân Trieát laø 0,6; ñaït moân Toaùn laø 0,8. Neáu tröôùc ñoù ñaõ
ñaït moân Trieát thì xaùc suaát ñaït moân Toaùn laø 0,9. Tính caùc xaùc suaát:
(i) Ñaït caû 2 moân.
(ii) Ñaït ít nhaát 1 moân.
(iii) Ñaït ñuùng 1 moân.
(iv) Ñaït Toaùn, bieát raèng ñaõ khoâng ñaït Trieát.
Giaûi:
Goïi A1 laø bieán coá sinh vieân ñoù thi ñaït moân Trieát.
A2 laø bieán coá sinh vieân ñoù thi ñaït moân Toaùn.
Ta coù: P(A1) = 0,6; P(A2) = 0,8; P(A2 A1 )  0,9 .
(i) Goïi A laø bieán coá sinh vieân thi ñaït caû 2 moân.
P(A)  P(A1 A2 )  P(A1 ).P(A2 A1 )  0,6  0, 9  0,54
(ii) Goïi B laø bieán coá sinh vieân thi ñaït ít nhaát 1 moân.
P(B)  P(A1  A2 )  P(A1 )  P(A2 )  P(A1 A2 )  0,6  0,8  0,54  0,86
(iii) Goïi C laø bieán coá sinh vieân thi ñaït ñuùng 1 moân.
Caùch 1.
xk
P(C)  P(A1.A 2  A1.A 2 )  P(A1.A 2 )  P(A1.A 2 )
P(A1.A2 )  P(A1 )  P(A1A2 )  0,6  0,54  0,06
P(A1.A2 )  P(A2 )  P(A1A2 )  0,8  0,54  0,26
 P(C)  0,06  0,26  0,32
Caùch 2.
Ta coù: B  C  A
Vì C vaø A xung khaéc, neân: P(B)  P(C)  P(A)
 P(C)  P( B)  P( A)  0,86  0,54  0,32
P(A1.A 2 ) 0, 26 13
(iv) P(A 2 A1 )     0, 65
P(A1 ) 1  0, 6 20
Löu yù: P(B A)  1  P(B A) P(A)  0  

Chöùng minh:
P(AB) P(A)  P(AB) P(AB)
P(B A)   1  1  P(B A)
P(A) P(A) P(A)
1.3.5. COÂNG THÖÙC XAÙC SUAÁT ÑAÀY ÑUÛ VAØ BAYES
1. HEÄ ÑAÀY ÑUÛ CAÙC BIEÁN COÁ XUNG KHAÉC TÖØNG ÑOÂI
a) Ñònh nghóa: Heä n bieán coá A1, A2 , , A n  ñöôïc goïi laø heä ñaày ñuû vaø
xung khaéc töøng ñoâi khi vaø chæ khi tieán haønh moät pheùp thöû baát kyø, ta
coù 1 vaø chæ ñöôïc 1 trong caùc bieán coá ñoù xaûy ra.
Töùc laø: A1  A2   An   (Tính ñaày ñuû)
vaø Ai  A j  , i  j (Tính xung khaéc töøng ñoâi)
Noùi caùch khaùc, heä A1, A2 , , A n  laø moät phaân hoaïch cuûa khoâng
gian caùc bieán coá.
b) Ví duï: Trong moät caùi bình coù 10 vieân bi, trong ñoù coù 4 bi maøu traéng.
Laáy ngaãu nhieân ra 8 bi. Goïi Ai laø bieán coá trong 8 bi laáy ra coù i bi traéng,
 
i=2,3,4. Khi ñoù, heä A2 , A3 , A 4 laø heä caùc bieán coá ñaày ñuû vaø xung khaéc
töøng ñoâi vì khi laáy ra 8 bi thì nhaát ñònh phaûi coù hoaëc 2, hoaëc 3, hoaëc 4
bi traéng vaø neáu ñaõ xaûy ra tröôøng hôïp naøy thì khoâng xaûy ra tröôøng hôïp
kia.
2. COÂNG THÖÙC XAÙC SUAÁT ÑAÀY ÑUÛ
a) Coâng thöùc: Giaû söû coù heä A1, A2 , , A n  ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng
ñoâi. B laø moät bieán coá baát kyø coù theå xaûy ra khi thöïc hieän pheùp thöû. Khi
ñoù:
P(B)  P(A1 ).P(B A1 )  P(A 2 ).P(B A 2 )  ...  P(A n ).P(B A n )

n
 P(A i ).P(B A i )
P(A )  0, i  1, n
i
i 1
b) Chöùng minh:
Ta coù: A1  A2  
 An   (Do A1, A2 , , A n  laø heä ñaày ñuû)
 n  n
 B  B    B   Ai   BAi
 
 i 1  i 1
Ai  A j   , i  j (Do A1, A2 , , A n  laø heä xung khaéc töøng ñoâi)

 BA i  BA j  , i  j
 n  n n
 P(B)  P  BA i  
   P(BA i )   P(A i ).P(B A i )
 i 1  i 1 i 1
c) Ví duï: Boùng ñeøn baùn ôû thò tröôøng laø do 3 xí nghieäp I, II, III saûn xuaát
ra. Toång soá boùng ñeøn cuûa xí nghieäp I chieám 25%, xí nghieäp II chieám
40%, xí nghieäp III chieám 35%. Trong soá saûn phaåm cuûa xí nghieäp I tæ leä
hoûng laø 3%, cuûa xí nghieäp II tæ leä hoûng laø 1%, cuûa xí nghieäp III tæ leä
hoûng laø 2%. Mua ngaãu nhieân 1 boùng ñeøn ôû thò tröôøng, tính xaùc suaát
choïn phaûi boùng hoûng.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá mua ñöôïc boùng ñeøn cuûa xí nghieäp thöù i, i=1,2,3.
B laø bieán coá choïn phaûi boùng ñeøn hoûng.
 
Ta coù: A1 , A 2 , A 3 laø heä ñaày ñuû caùc bieán coáø xung khaéc töøng ñoâi,
neân : P(B)  P(A1 ).P(B A1 )  P(A2 ).P(B A2 )  P(A3 ).P(B A3 )
 0, 25  0, 03  0, 4  0, 01  0, 35  0, 02  0, 0185  1, 85%
2. COÂNG THÖÙC XAÙC SUAÁT BAYES
a) Coâng thöùc: Giaû söû coù heä A1, A2 , , A n  ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng
ñoâi. B laø moät bieán coá baát kyø coù theå xaûy ra khi thöïc hieän pheùp thöû. Khi
ñoù:
P(A k ).P(B A k ) P(A k ).P(B A k )
P(A k B)   , k  1, 2, ,n
P(B) n
 P(A i ).P(B A i )
i 1
P(B)  0, P(A )  0, i  1, n
i
b) Chöùng minh:
P(A k B) P(A k ).P(B A k )
P(A k B)   , k  1, 2, ,n
P(B) n
 P(A i ).P(B A i )
i 1
Chuù yù:
 Caùc xaùc suaát P(Ai), i=1,2,…,n ñöôïc goïi laø caùc xaùc suaát tieân
nghieäm (tröôùc thí nghieäm – pheùp thöû ñeå xaùc ñònh bieán coá B).
Sau khi quan saùt ñöôïc bieán coá B ñaõ xaûy ra, caùc xaùc suaát cuûa A i
ñöôïc tính theo thoâng tin naøy (Töùc laø caùc xaùc suaát coù ñieàu kieän
P(Ai|B), i=1,2,…,n) ñöôïc goïi laø caùc xaùc suaát haäu nghieäm. Vì vaäy
coâng thöùc Bayes coøn coù teân goïi laø coâng thöùc xaùc suaát haäu
nghieäm.
 Vôùi heä A1, A2 , , A n  ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng ñoâi. B, C laø 2
bieán coá baát kyø coù theå xaûy ra khi thöïc hieän pheùp thöû. Khi ñoù:
n
P(C B)   P(A i B).P(C A iB)
i 1
P(B)  0, P(A B)  0, i  1, n
i
(Coâng thöùc xaùc suaát ñaày ñuû bieán theå)
Chöùng minh:
n n P(A i B) P(A i BC) 1 n
 P(Ai B).P(C AiB)   P(B)

P(A i B)
  P(AiBC)
P(B) i 1
i 1 i 1
1 n P(BC)
 
P(B) i 1
P(A i ).P(BC A i ) 
P(B)
 P(C B)
Ví duï 1: Trong ví duï mua boùng ñeøn ôû treân. Giaû söû choïn phaûi boùng
hoûng. Haõy tìm xaùc suaát ñeå boùng ñoù laø do xí nghieäp I laøm ra.
Giaûi:
P(A1 ).P(B / A1 ) 0,25  0,03 15
Ta coù: P(A1 / B)     0, 4054
P(B) 0,0185 37
Ví duï 2. Moät ngöôøi bò nghi laø maéc 1 trong 2 beänh A hoaëc B. Theo thoáng
keâ thì xaùc suaát maéc beänh A cao gaáp 3 laàn xaùc suaát maéc beänh B. Beänh
vieän thöïc hieän xeùt nghieäm y hoïc T. Bieát raèng neáu coù beänh A thì T cho
döông tính vôùi xaùc suaát 0,95; Tröôøng hôïp coù beänh B thì T cho döông
tính vôùi xaùc suaát 0,7. Tính xaùc suaát ngöôøi ñoù maéc beänh A, bieát raèng xeùt
nghieäm T laø döông tính.
Giaûi:
Goïi A laø bieán coá ngöôøi ñoù maéc beänh A.
B laø bieán coá ngöôøi ñoù maéc beänh B.
T laø bieán coá xeùt nghieäm T cho döông tính.
 
Ta coù A, B laø heä ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng ñoâi.
Vôùi P(A) = 3/4; P(B) = 1/4; P(T|A) = 0,95; P(T|B) = 0,7
Ta phaûi tìm: P(A|T)
3 1
Ta coù: P(T)  P(A).P(T A)  P(B).P(T B)   0,95   0,7  0,8875
4 4
3
P(A).P(T A) 4  0, 95 57
 P(A T)     0, 8028
P(T) 0, 8875 71
Vaäy khi xeùt nghieäm T cho keát quaû döông tính thì khaû naêng ngöôøi
ñoù maéc beänh A laø 80,28% (Löu yù tröôùc khi coù keát quaû xeùt nghieäm thì
khaû naêng maéc beänh A laø 75%).
Ví duï 3. Coù 2 loâ haøng, moãi loâ coù 10 saûn phaåm. Loâ I chöùa 3 saûn phaåm
loaïi A, Loâ II chöùa 6 saûn phaåm loaïi A. Töø loâ I laáy 8 saûn phaåm boû sang loâ
II, roài töø loâ II laáy ra 1 saûn phaåm.
(i) Tính xaùc suaát saûn phaåm laáy töø loâ II laø loaïi A.
(ii) Bieát raèng saûn phaåm laáy töø loâ II laø loaïi A. Tính xaùc suaát ñeå trong 8
saûn phaåm boû töø loâ I sang loâ II coù 3 saûn phaåm loaïi A.
Giaûi:
(i) Goïi Ai laø bieán coá coù i saûn phaåm loaïi A trong 8 saûn phaåm boû töø loâ I
sang loâ II, i=1,2,3.
 
Ta coù heä caùc bieán coá A1 , A 2 , A 3 laø ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng ñoâi.
C13.C77 1 C32 .C76 7 C33.C75 7

Vôùi: P(A1 )   ; P(A 2 )   ; P(A 3 )  
8
C10 15 8
C10 15 8
C10 15
Goïi B laø bieán coá saûn phaåm laáy töø loâ II laø loaïi A.
P(B)  P(A1 ).P(B A1 )  P(A 2 ).P(B A 2 )  P(A 3 ).P(B A 3 )
1 7 7 8 7 9 7
        0, 4667
15 18 15 18 15 18 15
7 9
P(A 3 ).P(B A 3 ) 15  18 1
(ii) Ta tính: P(A 3 B)     0, 5
P(B) 7 2
15
Ví duï 4. Vôùi döõ lieäu baøi toaùn nhö ví duï 3. treân ñaây.
(i) Tính xaùc suaát saûn phaåm laáy töø loâ II khoâng phaûi laø loaïi A.
(ii) Bieát raèng saûn phaåm laáy töø loâ II khoâng phaûi laø loaïi A. Haõy xeùt xem
khaû naêng nhieàu nhaát saûn phaåm ñoù laø thuoäc loâ naøo?
Giaûi:
(i) Goïi Ai laø bieán coá saûn phaåm laáy ôû loâ II laø thuoäc loâ thöù i, i=1,2.
 
Ta coù heä caùc bieán coá A1 , A 2 laø ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng ñoâi.
8 4 10 5
Vôùi: P(A1 )   ; P(A 2 )  
18 9 18 9
Goïi B laø bieán coá saûn phaåm laáy töø loâ II khoâng phaûi laø loaïi A.
4 7 5 4 8
P(B)  P(A1 ).P(B A1 )  P(A 2 ).P(B A 2 )       0,5333 (*)
9 10 9 10 15
4 7
P(A1 ).P(B A1 ) 
7
(ii) Ta tính: P(A1 B)   9 10 
P(B) 8 12
15
7 5
 P(A 2 B)  1  P(A1 B)  1  
12 12
Vaäy khaû naêng nhieàu nhaát saûn phaåm ñoù laø thuoäc loâ I.
(*) Giaûi thích: Sau khi boû 8 saûn phaåm töø loâ I sang loâ II thì loâ II coù 18
saûn phaåm, trong ñoù coù 8 saûn phaåm cuûa loâ I vaø 10 saûn phaåm cuûa loâ II.
Neáu saûn phaåm laø thuoäc loâ I thì xaùc suaát laáy ñöôïc saûn phaåm loaïi A laø
7/10, coøn neáu saûn phaåm laø thuoäc loâ II thì xaùc suaát laáy ñöôïc saûn phaåm
loaïi A laø 4/10.
Ví duï 5. Vôùi döõ lieäu baøi toaùn nhö ví duï 3. treân ñaây. Choïn ngaãu nhieân 1
loâ roài töø loâ ñoù choïn 1 saûn phaåm thì ñöôïc saûn phaåm loaïi A. Tính xaùc
suaát ñeå laáy tieáp 1 saûn phaåm nöõa töø loâ aáy cuõng ñöôïc saûn phaåm loaïi A.
Giaûi:
Goïi Ai laø bieán coá choïn ñöôïc loâ thöù i, i=1,2.
B1 laø bieán coá saûn phaåm laáy laàn thöù 1 laø loaïi A.
B2 laø bieán coá saûn phaåm laáy laàn thöù 2 laø loaïi A.
 
Ta coù heä caùc bieán coá A1 , A 2 laø ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng ñoâi, vôùi:
P(A1) = P(A2) = 1/2. Ta phaûi tính P(B2|B1).
1 3 1 6 9
Ta coù: P(B1 )  P(A1 ).P(B1 A1 )  P(A 2 ).P(B1 A2 )     
2 10 2 10 20
1 3
P(A1 ).P(B1 A1 ) 
1 2
P(A1 B1 )   2 10  ; P(A 2 B1 )  1  P(A1 B1 ) 
P(B1 ) 9 3 3
20
 
Vì heä caùc bieán coá A1 , A 2 laø ñaày ñuû vaø xung khaéc töøng ñoâi neân ta
cuõng coù:
P(B2 B1 )  P(A1 B1 ).P(B2 A1B1 )  P(A 2 B1 ).P(B2 A 2B1 )
1 2 2 5 4
      0, 4444
3 9 3 9 9
Chuù yù: A, B ñoäc laäp  P(AB C)  P(A C).P(B C)
Phaûn ví duï: Tung 2 ñoàng xu caân ñoái vaø ñoàng chaát. Ta coù khoâng gian
 
maãu:   S1N2 , S1S2 , N1N2 , N1S2 , Vôùi S = Maët saáp, N = Maët ngöûa.
Caùc bieán coá trong khoâng gian maãu laø sô caáp vaø ñoàng khaû naêng laø 1/4.
   
Xeùt A  S1N2 , S1S2 ; B  S1N2 , N1N2 ; C  S1N2 , N1S2  
 P(A)  P(B)  P(C)  1 / 2
 P(AB)  P(A).P(B)  1 / 4 . Töùc laø A, B ñoäc laäp.
Nhöng ta laïi coù:
P(AC) 1 / 4 1 P(BC) 1 / 4 1
P(A C)    ; P(B C)    .
P(C) 1/2 2 P(C) 1/2 2
P(ABC) 1 / 4 1 1
 P(AB C)      P(A C).P(B C)
P(C) 1/2 2 4
BAØI TAÄP
1.1. Moät em beù coù 4 taám bìa ghi caùc chöõ: T, V, I, I. Tìm xaùc suaát ñeå em
beù saép ngaãu nhieân ñöôïc chöõ TIVI.
1.2. Moät em beù coù moät hoäp ñöïng 3 bi traéng vaø 5 bi ñoû. Em ruùt ngaãu
nhieân töøng bi 1 cho ñeán vieân cuoái cuøng. Tìm xaùc suaát ñeå vieân cuoái cuøng
laø bi ñoû.
1.3. Ta vieát caùc chöõ soá: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 leân caùc taám phieáu. Tính
xaùc suaát:
a) Saép thöù töï ngaãu nhieân caùc taám phieáu thaønh moät haøng, ta ñöôïc moät
soá leû.
b) Laáy 5 taám phieáu saép thöù töï thaønh moät haøng, ta ñöôïc moät soá leû.
1.4. Coù 10 chöõ soá: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Laáy ngaãu nhieân ra 3 chöõ

soá. Tính xaùc suaát:
a) Toång caùc chöõ soá laø chaün.
b) Laáy coù thöù töï vaø ñaët caïnh nhau ñöôïc moät con soá chaün.
1.5. Taïi Thöôïng vieän cuûa moät nöôùc coù 30 nghò só thuoäc Ñaûng Daân chuû
vaø 20 nghò só thuoäc Ñaûng Coäng hoøa. Caàn laäp moät tieåu ban goàm 5 nghò
só. Tìm xaùc suaát ñeå tieåu ban ñöôïc choïn ngaãu nhieân coù:
a) 3 nghò só thuoäc Ñaûng Daân chuû vaø 2 nghò só thuoäc Ñaûng Coäng hoøa.
b) Caû 5 nghò só cuøng thuoäc vaøo moät Ñaûng.
1.6. Gieo lieân tieáp 1 ñoàng tieàn cho ñeán khi xuaát hieän maët saáp ñaàu tieân
thì döøng laïi.
a) Haõy moâ taû caùc bieán coá sô caáp.
b) Tính xaùc suaát sao cho phaûi gieo ñeán laàn thöù 5.
1.7. Moãi veù xoå soá coù 5 chöõ soá. Moät ngöôøi mua ngaãu nhieân 1 veù soá, tìm
xaùc suaát ñeå ngöôøi ñoù mua ñöôïc veù:
a) Coù 5 chöõ soá khaùc nhau.
b) Coù 5 chöõ soá ñeàu laø soá chaün.
1.8. Moät chieác hoäp coù n quaû caàu ñöôïc ñaùnh soá töø 1 ñeán n. Laáy ngaãu
nhieân ra 2 quaû caàu. Tìm xaùc suaát laáy ñöôïc 1 quaû coù soá < k vaø 1 quaû coù
soá > k (1 < k < n).
1.9. Gieo n con xuùc xaéc caân ñoái vaø ñoàng chaát. Tìm xaùc suaát ñeå ñöôïc
toång soá chaám laø n+1.
1.10. Xeáp ngaãu nhieân 6 ngöôøi, trong ñoù coù X vaø Y, ngoài vaøo moät caùi
baøn daøi coù 6 gheá. Tính xaùc suaát:
a) X vaø Y ngoài ñaàu baøn.
b) X vaø Y ngoài caïnh nhau.
c) Coù 1 ngöôøi ngoài xen vaøo giöõa X vaø Y.
d) Coù 2 ngöôøi ngoài xen vaøo giöõa X vaø Y.
1.11. Xeáp ngaãu nhieân 6 ngöôøi, trong ñoù coù X vaø Y, ngoài vaøo moät caùi
baøn troøn coù 6 gheá. Tính xaùc suaát:
a) X vaø Y ngoài caïnh nhau.
b) Coù 1 ngöôøi ngoài xen vaøo giöõa X vaø Y.
c) Coù 2 ngöôøi ngoài xen vaøo giöõa X vaø Y.
1.12. Xeáp ngaãu nhieân 10 ngöôøi, trong ñoù coù X vaø Y, leân 5 toa taøu. Tính
xaùc suaát:
a) 10 ngöôøi leân cuøng toa ñaàu.
b) 10 ngöôøi leân cuøng moät toa.
c) X vaø Y leân cuøng toa ñaàu.
d) X vaø Y leân cuøng moät toa.
e) X vaø Y leân cuøng toa ñaàu, ngoaøi ra khoâng coù ngöôøi naøo khaùc leân toa
naøy.
1.13. Xeáp ngaãu nhieân 10 cuoán saùch, trong ñoù coù 3 cuoán saùch toaùn, vaøo
5 ngaên keùo lôùn. Tính xaùc suaát:
a) 3 saùch toaùn ôû cuøng ngaên ñaàu.
b) 3 saùch toaùn ôû cuøng moät ngaên.
c) 3 saùch toaùn ôû cuøng moät ngaên, ngoaøi ra khoâng coù saùch naøo khaùc.
d) 3 saùch toaùn ôû 3 ngaên khaùc nhau.
e) 3 saùch toaùn ôû 3 ngaên 1, 2, 3.
f) 3 saùch toaùn ôû 3 ngaên 1, 2, 3, ngoaøi ra khoâng coù saùch naøo khaùc.
1.14. Gieo 1 con xuùc xaéc caân ñoái vaø ñoàng chaát 4 laàn. Tìm xaùc suaát xuaát
hieän maët 1 chaám vaø maët 6 chaám trong 4 laàn gieo.
1.15. Moät hoäp coù 4 quaû caàu ñoû ñöôïc ñaùnh soá töø 1 ñeán 4, 5 quaû caàu
vaøng ñöôïc ñaùnh soá töø 1 ñeán 5, 6 quaû caàu xanh ñöôïc ñaùnh soá töø 1 ñeán
6. Laáy ngaãu nhieân ra 3 quaû caàu. Tính xaùc suaát:
a) Laáy ñöôïc 3 quaû caàu cuøng maøu.
b) Laáy ñöôïc 3 quaû caàu cuøng soá.
c) Laáy ñöôïc 3 quaû caàu coù maøu phaân bieät hoaëc coù soá phaân bieät.
1.16. Coù n ngöôøi trong ñoù coù m ngöôøi truøng teân, xeáp haøng moät caùch
ngaãu nhieân. Tìm xaùc suaát ñeå m ngöôøi truøng teân ñöùng caïnh nhau, neáu:
a) Hoï xeáp haøng ngang.
b) Hoï xeáp voøng troøn.
1.17. Trong hoäp coù n quaû boùng baøn môùi. Ngöôøi ta laáy ra k quaû ñeå chôi
(k ≤ n/2). Sau ñoù boû laïi vaøo hoäp. Tìm xaùc suaát ñeå laàn sau laáy ra k quaû
ñeå chôi thì ñöôïc toaøn quaû boùng môùi.
1.18. Taïi moät ñòa phöông ngöôøi ta thoáng keâ coù 7 vuï tai naïn giao thoâng
trong 1 tuaàn. Tính xaùc suaát ñeå moãi ngaøy trong tuaàn ñoù coù ñuùng 1 vuï tai
naïn giao thoâng xaûy ra.
1.19. Moät coâng ty tuyeån 3 nhaân vieân cho 3 vò trí: Giaùm ñoác ñieàu haønh,
Giaùm ñoác taøi chính, Giaùm ñoác kinh doanh. Bieát coù 30 ngöôøi döï tuyeån,
trong ñoù coù 10 nöõ. Tính xaùc suaát ñeå trong 3 ngöôøi ñöôïc tuyeån coù Giaùm
ñoác taøi chính laø nöõ.
1.20. Moät tröôøng hoïc coù 10 lôùp: L1, L2, . . . , L10. Moãi lôùp cöû ra 3 ñaïi
dieän. Ngöôøi ta choïn ra moät toå coâng taùc goàm 10 hoïc sinh töø 30 hoïc sinh
ñaïi dieän. Tính xaùc suaát:
a) Trong toå coâng taùc coù ít nhaát moät ñaïi dieän cuûa lôùp L1.
b) Moãi lôùp ñeàu coù ñuùng moät hoïc sinh trong toå coâng taùc.
1.21. Thang maùy cuûa moät toøa nhaø coù 10 taàng laàu, xuaát phaùt töø taàng
treät coù 5 ngöôøi chôø vaøo thang maùy ñeå ñi leân. Giaû söû moãi ngöôøi choïn ñi
leân moät taàng laàu moät caùch ngaãu nhieân. Tính xaùc suaát:
a) Caû 5 ngöôøi cuøng leân taàng laàu thöù 10.
b) Caû 5 ngöôøi cuøng leân moät taàng laàu.
c) 5 ngöôøi leân 5 taàng laàu khaùc nhau.
d) 5 ngöôøi leân 4 taàng laàu khaùc nhau.
e) 5 ngöôøi leân 3 taàng laàu khaùc nhau.
1.22. Coù 3 oâ toâ khaùch chaïy cuøng moät tuyeán ñöôøng tieán vaøo moät beán
xe, ôû ñoù ñang coù 15 ngöôøi chôø leân xe. Giaû söû caùc haønh khaùch leân xe
moät caùch ngaãu nhieân vaø ñoäc laäp vôùi nhau vaø moãi xe coù 15 choã ngoài.
Tìm xaùc suaát:
a) Xe I coù 5 ngöôøi, xe II coù 6 ngöôøi, coøn laïi laø xe III.
b) Moãi xe coù 5 ngöôøi.
c) 2 haønh khaùch A vaø B cuøng leân 1 xe.
1.23. Trong moät buoåi lieân hoan coù 10 ngöôøi goàm 5 nam vaø 5 nöõ, trong
ñoù coù 2 caëp vôï choàng. Choïn ngaãu nhieân 4 ngöôøi ñeå chuïp hình chung.
Tính xaùc suaát:
a) Coù ñuùng 1 nam.
b) Coù ít nhaát 1 nöõ.
c) Vöøa coù nam vöøa coù nöõ.
d) Khoâng coù caëp vôï choàng naøo.
e) Coù ñuùng 1 caëp vôï choàng.
1.24. 3 ngöôøi khaùch cuoái cuøng ra khoûi nhaø boû queân muõ. Chuû nhaø
khoâng bieát roõ chuû cuûa nhöõng chieác muõ ñoù neân gôûi traû cho hoï moät caùch
ngaãu nhieân. Tìm xaùc suaát:
a) Caû 3 ngöôøi cuøng bò traû sai muõ.
b) Coù ñuùng 1 ngöôøi ñöôïc traû ñuùng muõ.
c) Caû 3 ngöôøi ñeàu ñöôïc traû ñuùng muõ.
1.25. Moät loâ haøng goàm 16 saûn phaåm loaïi A vaø 4 saûn phaåm loaïi B ñöôïc
chia thaønh 2 phaàn baèng nhau. Tìm xaùc suaát ñeå moãi phaàn ñeàu coù soá
saûn phaåm loaïi A nhö nhau.
1.26. Moät caùi hoäp coù a vieân bi maøu ñoû vaø b vieân bi maøu vaøng. Laáy
ngaãu nhieân ra töøng vieân bi cho ñeán heát. Tìm xaùc suaát:
a) Vieân bi thöù nhaát coù maøu ñoû.
b) Vieân bi cuoái cuøng coù maøu ñoû.
1.27. Ra khoûi phoøng khaùch, N ngöôøi coù cuøng côõ giaøy, xoû ngaãu nhieân
vaøo 1 ñoâi giaøy trong boùng toái. Moãi ngöôøi chæ coù theå phaân bieät chieác giaøy
phaûi vôùi chieác giaøy traùi, coøn khoâng theå phaân bieät ñöôïc giaøy cuûa mình
vôùi giaøy cuûa ngöôùi khaùc. Tìm xaùc suaát ñeå:
a) Moãi ngöôøi khaùch xoû vaøo ñuùng ñoâi giaøy cuûa mình.
b) Moãi ngöôøi khaùch xoû vaøo ñuùng 2 chieác giaøy cuûa cuøng 1 ñoâi giaøy naøo
ñoù.
1.28. Cho n quyeån saùch phaân bieät (n  5) trong ñoù coù ñuùng 3 quyeån
saùch Toaùn. Tìm n sao cho khi xeáp ngaãu nhieân n quyeån saùch naøy leân
moät keä daøi thì xaùc suaát 2 saùch Toaùn khoâng ñöùng caïnh nhau laø 68/95.
1.29. Boû ngaãu nhieân n laù thö vaøo n bao thö (Coù ghi ñòa chæ). Chöùng
minh raèng: Soá caùch saép ñeå khoâng coù laù thö naøo ñeán ñuùng ñòa chæ laø
n
1
n!  (1)k
k 0 k!
1.30. Trong raïp coù n choã ngoài ñöôïc ñaùnh soá, n ngöôøi coù veù vaøo ngoài
moät caùch ngaãu nhieân. Tìm xaùc suaát ñeå coù m ngöôøi ngoài ñuùng choã.
1.31. Tung 2 con xuùc xaéc. Tính xaùc suaát xuaát hieän ñuùng 1 maët 6 chaám.
1.32. Coù 30 vieân bi, trong ñoù coù 3 bi ñoû, ñöôïc boû ngaãu nhieân vaøo 3 hoäp
vôùi soá löôïng baèng nhau. Tìm xaùc suaát ñeå coù 1 hoäp naøo ñoù coù 1 bi ñoû.
1.33. Coù 3 xaï thuû ñoäc laäp cuøng baén vaøo moät bia, moãi ngöôøi baén 1 vieân
ñaïn. Xaùc suaát baén truùng bia cuûa xaï thuû thöù nhaát, thöù hai, thöù ba laàn
löôït laø: 0,9; 0,85; 0,8. Tìm xaùc suaát:
a) Coù khoâng quaù 1 vieân ñaïn baén truùng bia.
b) Coù khoâng quaù 2 vieân ñaïn baén truùng bia.
1.34. ÔÛ moät cô quan coù 3 chieác xe oâ toâ. Khaû naêng coù söï coá cuûa moãi xe
töông öùng laø 5%; 2%; 3%. Tìm xaùc suaát ñeå:
a) Caû 3 xe cuøng bò hoûng.
b) Coù ít nhaát 1 xe hoaït ñoäng ñöôïc.
c) Caû 3 xe cuøng hoaït ñoäng ñöôïc.
d) Coù khoâng quaù 2 xe bò hoûng.
e) Coù 1 xe hoaït ñoäng ñöôïc.
1.35. Moät saûn phaåm ñöôïc gia coâng qua 3 coâng ñoaïn noái tieáp vôùi nhau
vaø chaát löôïng saûn phaåm chæ ñöôïc kieåm tra sau khi ñaõ ñöôïc gia coâng
xong. Xaùc suaát gaây ra khuyeát taät cho saûn phaåm ôû caùc coâng ñoaïn laàn
löôït laø: 0,02; 0,05; 0,03. Tìm xaùc suaát ñeå sau khi gia coâng:
a) Saûn phaåm coù khuyeát taät.
b) Saûn phaåm coù ít nhaát 2 khuyeát taät.
c) Saûn phaåm coù 3 khuyeát taät.
d) Saûn phaåm khoâng coù khuyeát taät.
e) Saûn phaåm coù khoâng quaù 1 khuyeát taät.
1.36. Moät loâ haøng coù tæ leä chính phaåm laø 90%. Laáy lieân tieáp ra 2 saûn
phaåm. Tìm xaùc suaát:
a) Coù caû 2 chính phaåm.
b) Coù ít nhaát 1 chính phaåm.
c) Chæ coù caùi thöù 2 laø chính phaåm.
d) Coù ñuùng 1 chính phaåm.
1.37. Coù 2 loâ haøng. Loâ I coù 10 chính phaåm vaø 2 pheá phaåm. Loâ II coù 15
chính phaåm vaø 3 pheá phaåm. Töø moãi loâ laáy ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm.
Tìm xaùc suaát:
a) Nhaän ñöôïc 2 chính phaåm.
b) Nhaän ñöôïc 2 saûn phaåm cuøng chaát löôïng.
c) Neáu laáy töø moãi loâ ra 2 saûn phaåm thì neân laáy töø loâ naøo ñeå ñöôïc 2
chính phaåm vôùi xaùc suaát cao hôn.
1.38. Tín hieäu thoâng tin ñöôïc phaùt 3 laàn vôùi xaùc suaát thu ñöôïc trong
moãi laàn laø 0,6.
a) Tìm xaùc suaát ñeå nôi thu nhaän ñöôïc thoâng tin ñoù.
b) Neáu muoán xaùc suaát thu ñöôïc thoâng tin laø 0,99 thì phaûi phaùt bao
nhieâu laàn?
1.39. Gaëp ngaãu nhieân 4 sinh vieân ôû moät tröôøng ñaïi hoïc. Giaû söû 4 sinh
vieân naøy khoâng sinh vaøo ngaøy 29/2 (thuoäc naêm nhuaän).
a) Tính xaùc suaát hoï coù ngaøy sinh nhaät khaùc nhau.
b) Tính xaùc suaát hoï coù ngaøy sinh nhaät khoâng gioáng nhau.
1.40. Trong ñieàu trò beänh lao coù hieän töôïng khaùng thuoác. Goïi A laø hieän
töôïng “Khaùng INH cuûa vi khuaån lao”, B laø hieän töôïng “Khaùng PAS cuûa vi
khuaån lao”, C laø hieän töôïng “Khaùng Streptomycin cuûa vi khuaån lao”.
Qua theo doõi ngöôøi ta thaáy khaû naêng khaùng INH cuûa vi khuaån lao
laø 20%, töùc laø P(A) = 0,2. Töông töï P(B) = 0,4; P(C) = 0,3. Vieäc khaùng
caùc loaïi thuoác khaùc nhau laø ñoäc laäp vôùi nhau. Neáu phoái hôïp caû 3 loaïi
thuoác thì khaû naêng khoûi beänh laø bao nhieâu?
1.41. Moät loâ thoû goàm 3/4 thoû co gen dò hôïp töû XT, 1/4 thoû coù gen dò
hôïp töû XX, X laø gen maøu xaùm (gen troäi), T laø gen maøu traéng (gen laën).
Baét ngaãu nhieân töøng con moät ra 2 thoû.
a) Tìm xaùc suaát ñeå 2 thoû cuøng gen.
b) Giaû söû 2 thoû baét ñöôïc coù 1 thoû ñöïc vaø 1 thoû caùi vaø caëp thoû naøy sinh
ñöôïc 4 con thoû xaùm. Tìm xaùc suaát ñeå caëp thoû boá meï cuøng gen XT, cuøng
gen XX.
1.42. Moät lôùp coù 45 hoïc sinh. Trong ñoù coù 25 ngöôøi gioûi Toaùn, 20 ngöôøi
gioûi Vaên, 21 ngöôøi gioûi Anh vaên, 10 ngöôøi gioûi Toaùn vaø Vaên, 12 ngöôøi
gioûi Toaùn vaø Anh vaên, 8 ngöôøi gioûi Vaên vaø Anh vaên, 4 ngöôøi gioûi caû 3
moân. Gaëp ngaãu nhieân moät hoïc sinh cuûa lôùp naøy. Tính xaùc suaát:
a) Gaëp ñöôïc hoïc sinh gioûi ít nhaát 1 moân.
b) Gaëp ñöôïc hoïc sinh chæ gioûi moân Toaùn.
c) Gaëp ñöôïc hoïc sinh chæ gioûi 1 moân.
d) Gaëp ñöôïc hoïc sinh gioûi Toaùn bieát raèng hoïc sinh naøy gioûi Vaên.
1.43. Moät tuùi coù 12 vieân bi, trong ñoù coù 3 bi ñoû. Thöïc hieän 3 laàn laáy
khoâng hoaøn laïi, moãi laàn 4 bi. Tính xaùc suaát ñeå trong moãi laàn laáy coù 1
bi ñoû.
1.44. Moät tuùi ñöïng 3 bi ñen vaø 6 bi traéng. Tính xaùc suaát ñeå khi chia tuùi
ra 3 phaàn baèng nhau thì:
a) Caû 3 bi ñen cuøng ôû trong 1 phaàn.
b) Moãi moät phaàn coù 1 bi ñen.
1.45. Moät saûn phaåm sau khi saûn xuaát xong phaûi qua 3 laàn kieåm tra.
Xaùc suaát ñeå 1 pheá phaåm bò loaïi ôû laàn kieåm tra I laø 0,8. Neáu laàn kieåm
tra I khoâng bò loaïi thì xaùc suaát noù bò loaïi ôû laàn kieåm tra II laø 0,9. Neáu
laàn kieåm tra I vaø II khoâng bò loaïi thì xaùc suaát noù bò loaïi ôû laàn kieåm tra
III laø 0,95. Tính xaùc suaát ñeå 1 pheá phaåm bò loaïi qua 3 laàn kieåm tra.
1.46. Moät coâng ty caàn tuyeån 5 nhaân vieân. Bieát raèng coù 25 ngöôøi döï
tuyeån, trong ñoù coù 15 nam vaø 10 nöõ.
a) Tính xaùc suaát ñeå trong 5 ngöôøi ñöôïc tuyeån coù ít nhaát 1 nöõ.
b) X laø 1 trong 10 nöõ döï tuyeån. Bieát raèng trong 5 ngöôøi ñöôïc tuyeån coù
ít nhaát 1 nöõ. Tính xaùc suaát ñeå X ñöôïc tuyeån.
1.47. Moät hoäp ñöïng 3 bi xanh, 4 bi traéng vaø 5 bi ñoû. Ruùt ngaãu nhieân
töøng vieân bi moät cho ñeán khi gaëp ñöôïc bi ñoû thì ngöøng laïi. Tính xaùc
suaát:
a) Ruùt ñöôïc 2 bi traéng vaø 1 bi xanh.
b) Khoâng ruùt ñöôïc vieân bi traéng naøo.
1.48. Moät loâ haøng goàm 25 saûn phaåm, trong ñoù coù 2 pheá phaåm. Ngöôøi
ta laàn löôït laáy moãi laàn 1 saûn phaåm ñeå kieåm tra (laáy khoâng hoaøn laïi)
cho ñeán khi phaùt hieän ñuû 2 pheá phaåm thì döøng.
a) Tính xaùc suaát ñeå vieäc kieåm tra döøng ôû laàn thöù hai.
b) Tính xaùc suaát ñeå vieäc kieåm tra döøng ôû laàn thöù ba.
1.49. Trong moät traän khoâng chieán giöõa maùy bay ta vaø ñòch, maùy bay ta
baén tröôùc vôùi xaùc suaát truùng laø 0,6. Neáu bò tröôït, maùy bay ñòch baén traû
laïi vôùi xaùc suaát truùng laø 0,5. Neáu khoâng bò truùng ñaïn, maùy bay ta baén
traû vôùi xaùc suaát truùng laø 0,4. Tìm xaùc suaát:
a) Maùy bay ñòch bò haï trong traän khoâng chieán treân.
b) Maùy bay ta bò haï trong traän khoâng chieán treân.
1.50. Moät hoäp ñöïng a vieân bi maøu ñoû vaø b vieân bi maøu vaøng. Laáy ngaãu
nhieân laàn löôït ra 2 vieân bi. Tính xaùc suaát:
a) Caùc bieán coá coù theå xaûy ra.
b) Vieân bi thöù I coù maøu ñoû.
c) Vieân bi thöù II coù maøu ñoû.
1.51. Moät loâ haøng coù 6 saûn phaåm. Moãi laàn kieåm tra chaát löôïng ngöôøi ta
laáy ngaãu nhieân ra 2 saûn phaåm. Sau khi kieåm tra xong laïi traû trôû laïi vaøo
loâ haøng. Tính xaùc suaát ñeå sau 3 laàn kieåm tra loâ haøng thì taát caû caùc saûn
phaåm ñeàu ñöôïc kieåm tra.
1.52. Tæ leä pheá phaåm cuûa moät maùy laø 5%. Ngöôøi ta duøng moät thieát bò
kieåm tra töï ñoäng ñaït ñöôïc ñoä chính xaùc khaù cao nhöng vaãn coù sai soùt.
Bieát tæ leä sai soùt khi kieåm tra chính phaåm laø 2% vaø khi kieåm tra pheá
phaåm laø 1%. Neáu saûn phaåm bò keát luaän laø pheá phaåm thì bò loaïi.
a) Tìm tæ leä sai soùt khi thieát bò kieåm tra 1 saûn phaåm baát kyø. (Tæ leä saûn
phaåm bò thieát bò kieåm tra keát luaän nhaàm).
b) Tìm tæ leä saûn phaåm bò loaïi. (Khoâng ñöôïc ñöa ra thò tröôøng).
c) Mua ngaãu nhieân 1 saûn phaåm treân thò tröôøng (Töùc laø saûn phaåm ñöôïc
keát luaän laø chính phaåm). Tìm xaùc suaát saûn phaåm ñoù laø pheá phaåm.
d) Choïn ngaãu nhieân 1 saûn phaåm bò loaïi (Töùc laø saûn phaåm ñöôïc keát
luaän laø pheá phaåm). Tìm xaùc suaát saûn phaåm ñoù laø chính phaåm.
1.53. Xaùc suaát ñeå maùy thöù nhaát saûn xuaát ñöôïc saûn phaåm loaïi A laø 0,9.
Ñoái vôùi maùy thöù hai xaùc suaát naøy laø 0,8. Cho moãi maùy saûn xuaát 1 saûn
phaåm thì ñöôïc 1 saûn phaåm loaïi A. Tính xaùc suaát ñeå saûn phaåm loaïi A
ñoù laø do maùy thöù nhaát saûn xuaát.
1.54. Coù 2 loâ haøng: Loâ I coù 6 saûn phaåm toát vaø 4 pheá phaåm; Loâ II coù 7
saûn phaåm toát vaø 3 pheá phaåm. Laàn thöù nhaát choïn ngaãu nhieân 1 saûn
phaåm töø loâ I boû vaøo loâ II; Laàn thöù hai choïn ngaãu nhieân 1 saûn phaåm töø
loâ II traû vaøo loâ I; Laàn thöù ba choïn ngaãu nhieân 3 saûn phaåm töø loâ I. Tính
xaùc suaát coù 2 saûn phaåm toát trong 3 saûn phaåm laáy ra ôû laàn thöù ba.
1.55. Moät hoäp chöùa 20 boùng ñeøn, trong ñoù coù 15 boùng môùi vaø 5 boùng
cuõ (ñaõ qua söû duïng). Laàn ñaàu ngöôøi ta laáy ngaãu nhieân töø hoäp ra 2 boùng
ñeå söû duïng, sau ñoù traû laïi vaøo hoäp. Laàn thöù hai ngöôøi ta laáy ngaãu
nhieân töø hoäp ra 3 boùng. Tính xaùc suaát coù 2 boùng môùi trong 3 boùng laáy
ra ôû laàn thöù hai.
1.56. Coù 2 loâ haøng: Loâ I coù 6 saûn phaåm loaïi A vaø 4 saûn phaåm loaïi B;
Loâ II coù 3 saûn phaåm loaïi A vaø 7 saûn phaåm loaïi B. Töø moãi loâ laáy ngaãu
nhieân ra 1 saûn phaåm ñem baùn. Caùc saûn phaåm coøn laïi ôû 2 loâ ñöôïc doàn
chung laïi thaønh loâ III. Töø loâ III laáy ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm. Tính xaùc
suaát ñoù laø saûn phaåm loaïi A.
1.57. Coù 2 loâ haøng, moãi loâ chöùa 10 saûn phaåm. Loâ I coù 8 chính phaåm,
loâ II coù 9 chính phaåm. Töø moãi loâ laáy ngaãu nhieân ra 2 saûn phaåm. Sau
ñoù töø 4 saûn phaåm thu ñöôïc ta laáy ngaãu nhieân ra 3 saûn phaåm. Tìm xaùc
suaát trong 3 saûn phaåm laáy ra coù 2 chính phaåm.
1.58. Coù 2 loâ haøng, moãi loâ chöùa 30 saûn phaåm. Loâ I coù 25 saûn phaåm
toát, loâ II coù 20 saûn phaåm toát. Laáy ngaãu nhieân 1 loâ, roài töø loâ ñoù laáy ra 1
saûn phaåm thì ñöôïc saûn phaåm toát. Tính xaùc suaát ñeå laáy tieáp 1 saûn
phaåm nöõa töø loâ aáy cuõng ñöôïc saûn phaåm toát.
1.59. Coù 2 loâ saûn phaåm. Loâ I coù 8 saûn phaåm loaïi A vaø 2 saûn phaåm loaïi
B. Loâ II coù 15 saûn phaåm loaïi A vaø 5 saûn phaåm loaïi B. Töø moãi loâ ta laáy
ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm, sau ñoù töø 2 saûn phaåm thu ñöôïc ta laáy ngaãu
nhieân ra 1 saûn phaåm.
a) Tìm xaùc suaát ñeå saûn phaåm laáy ra sau cuøng laø loaïi A.
b) Bieát saûn phaåm laáy ra sau cuøng laø loaïi A. Haõy xeùt xem khaû naêng
nhieàu nhaát noù thuoäc vaøo loâ naøo?
1.60. Moät hoäp coù 5 saûn phaåm hoaøn toaøn khoâng bieát roõ chaát löôïng cuûa
caùc saûn phaåm. Moïi giaû thieát veà soá saûn phaåm toát coù trong hoäp laø ñoàng
khaû naêng. Laáy ngaãu nhieân ra 2 saûn phaåm thì ñöôïc caû 2 saûn phaåm toát.
Chöùng minh raèng khaû naêng trong hoäp coù 3 saûn phaåm coøn laïi ñeàu toát laø
cao nhaát.
1.61. Moät hoäp coù 5 saûn phaåm hoaøn toaøn khoâng bieát roõ chaát löôïng cuûa
caùc saûn phaåm. Moïi giaû thieát veà soá saûn phaåm toát coù trong hoäp laø ñoàng
khaû naêng. Laáy ngaãu nhieân ra 3 saûn phaåm thì thaáy coù 2 saûn phaåm toát
vaø 1 pheá phaåm. Tìm xaùc suaát ñeå laáy tieáp 1 saûn phaåm trong soá 2 saûn
phaåm coøn laïi, ñöôïc saûn phaåm toát.
1.62. Moät loâ haøng coù 10 saûn phaåm cuøng loaïi. Kieåm tra ngaãu nhieân 5
saûn phaåm thì thaáy coù 4 saûn phaåm loaïi A vaø 1 saûn phaåm loaïi B. Tìm
xaùc suaát ñeå khi kieåm tra tieáp 3 saûn phaåm nöõa seõ coù 1 saûn phaåm loaïi A
vaø 2 saûn phaåm loaïi B.
1.63. Moät hoäp coù n saûn phaåm. Boû vaøo hoäp 1 saûn phaåm loaïi A, sau ñoù
laáy ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm. Tìm xaùc suaát ñeå saûn phaåm laáy ra laø
loaïi A, giaû söû moïi giaû thieát veà soá saûn phaåm loaïi A ban ñaàu coù trong
hoäp laø ñoàng khaû naêng.
1.64. Moät nhaø maùy saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm coù tæ leä saûn phaåm ñaït
tieâu chuaån laø 90%. Tröôùc khi xuaát ra thò tröôøng, moãi saûn phaåm ñeàu
phaûi qua kieåm tra chaát löôïng (KCS). Vì söï kieåm tra khoâng theå tuyeät ñoái
hoaøn haûo neân moät saûn phaåm toát coù xaùc suaát 0,92 ñöôïc coâng nhaän laø
toát vaø moät pheá phaåm coù xaùc suaát 0,96 bò loaïi boû.
a) Haõy tính tæ leä saûn phaåm ñöôïc KCS xaùc nhaän ñaït tieâu chuaån.
b) Moät khaùch haøng mua 1 saûn phaåm coù nhaõn ñaït tieâu chuaån cuû a KCS.
Tính xaùc suaát ñeå saûn phaåm naøy thöïc söï laø saûn phaåm ñaït tieâu chuaån.
1.65. Ngöôøi ta chuyeân chôû moät thuøng coù a saûn phaåm loaïi A vaø b saûn
phaåm loaïi B ñöa vaøo kho. Treân ñöôøng ñi ngöôøi ta ñaùnh rôi 1 saûn phaåm.
Ñeán kho kieåm tra ngaãu nhieân 1 saûn phaåm thì thaáy ñoù laø saûn phaåm loaïi
A. Tìm xaùc suaát ñeå saûn phaåm bò ñaùnh rôi laø loaïi A.
1.66. Coù 2 loâ saûn phaåm: Loâ I coù a chính phaåm vaø b pheá phaåm; Loâ II coù
c chính phaåm vaø d pheá phaåm. Töø loâ I boû sang loâ II 1 saûn phaåm, sau ñoù
töø loâ II boû sang loâ I 1 saûn phaåm, roài töø loâ I laáy ra 1 saûn phaåm. Tìm xaùc
suaát laáy ñöôïc chính phaåm.
1.67. Moät nhaân vieân baùn haøng moãi naêm ñeán baùn ôû coâng ty A 3 laàn.
Xaùc suaát ñeå laàn ñaàu baùn ñöôïc haøng laø 0,6. Neáu laàn tröôùc baùn ñöôïc
haøng thì xaùc suaát ñeå laàn sau baùn ñöôïc haøng laø 0,8; coøn neáu laàn tröôùc
khoâng baùn ñöôïc haøng thì xaùc suaát laàn sau baùn ñöôïc haøng chæ laø 0,3.
Tìm xaùc suaát ñeå:
a) Caû 3 laàn ñeàu baùn ñöôïc haøng.
b) Coù ñuùng 2 laàn baùn ñöôïc haøng.
1.68. Trong moät beänh vieän, coù 40% beänh nhaân ñieàu trò beänh A, 35%
beänh nhaân ñieàu trò beänh B, 25% beänh nhaân ñieàu trò beänh C. Xaùc suaát
chöõa khoûi caùc beänh A, B, C trong beänh vieän naøy töông öùng laø 0,9;
0,85; 0,95. Haõy tính tæ leä beänh nhaân ñöôïc chöõa khoûi beänh A trong toång
soá beänh nhaân ñaõ ñöôïc chöõa khoûi beänh ôû beänh vieän naøy.
1.69. Giaû söû tæ leä ngöôøi maéc beänh A ôû moät ñòa phöông laø 25%. Ngöôøi ta
duøng moät xeùt nghieäm T maø neáu ngöôøi bò beänh thì xeùt nghieäm luoân luoân
cho döông tính, coøn neáu khoâng bò beänh thì xeùt nghieäm coù theå cho
döông tính vôùi xaùc suaát 0,01.
a) Tìm xaùc suaát xeùt nghieäm cho döông tính vôùi moät ngöôøi baát kyø ôû ñòa
phöông naøy.
b) Tìm xaùc suaát ngöôøi coù beänh, khoâng beänh trong nhoùm ngöôøi coù xeùt
nghieäm döông tính.
c) Qua phöông phaùp xeùt nghieäm naøy ta coù theå öôùc löôïng tæ leä ngöôøi
maéc beänh laø bao nhieâu?
1.70. Coù 3 nhoùm xaï thuû taäp baén. Nhoùm thöù nhaát coù 8 ngöôøi, nhoùm thöù
hai coù 5 ngöôøi, nhoùm thöù ba coù 2 ngöôøi. Xaùc suaát baén truùng ñích cuûa
moãi ngöôøi trong nhoùm thöù nhaát, nhoùm thöù hai, nhoùm thöù ba töông öùng
laø 0,8; 0,9; 0,7. Choïn ngaãu nhieân moät xaï thuû vaø xaï thuû naøy baén traät.
Haõy xaùc ñònh xem xaï thuû naøy coù khaû naêng ôû trong nhoùm naøo nhaát.
1.71. Coù 3 xaï thuû ñoäc laäp cuøng baén vaøo moät muïc tieâu, moãi ngöôøi baén 1
vieân ñaïn. Xaùc suaát baén truùng ñích cuûa xaï thuû thöù nhaát, thöù hai, thöù ba
töông öùng laø 0,9; 0,7; 0,8. Neáu coù 1 vieân ñaïn baén truùng thì muïc tieâu bò
tieâu dieät vôùi xaùc suaát 0,4; Neáu coù 2 vieân ñaïn baén truùng thì muïc tieâu bò
tieâu dieät vôùi xaùc suaát 0,7; Neáu coù 3 vieân ñaïn baén truùng thì muïc tieâu
chaéc chaén bò tieâu dieät.
a) Tìm xaùc suaát muïc tieâu bò tieâu ñieät.
b) Bieát raèng muïc tieâu bò tieâu dieät. Tìm xaùc suaát muïc tieâu truùng 1 vieân
ñaïn.
1.72. Ruùt ra 5 laù baøi töø boä baøi 52 laù. Bieát trong 5 laù ruùt ra coù 2 laù
chuoàn vaø 3 laù cô. Tìm xaùc suaát ruùt ñöôïc laù chuoàn ôû laàn ruùt thöù I.
1.73. Coù 2 loâ haøng, moãi loâ chöùa 10 saûn phaåm. Loâ I coù 6 saûn phaåm loaïi
A, loâ II coù 4 saûn phaåm loaïi A. Choïn ngaãu nhieân 1 loâ roài töø loâ ñoù laáy
ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm thì ñöôïc saûn phaåm loaïi A. Traû laïi saûn phaåm
ñoù vaøo loâ ñaõ choïn roài töø loâ ñoù laáy ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm. Tìm xaùc
suaát ñeå laáy ñöôïc saûn phaåm loaïi A ôû laàn thöù hai.
1.74. Coù 2 loâ haøng. Loâ I coù tæ leä saûn phaåm loaïi A laø 85%, loâ II coù tæ leä
saûn phaåm loaïi A laø 75%. Choïn ngaãu nhieân 1 loâ roài töø loâ ñoù laáy ngaãu
nhieân ra 1 saûn phaåm thì ñöôïc saûn phaåm loaïi A. Traû laïi saûn phaåm ñoù
vaøo loâ ñaõ choïn roài töø loâ ñoù laáy ra 1 saûn phaåm. Tìm xaùc suaát ñeå laáy
ñöôïc saûn phaåm loaïi A ôû laàn thöù hai.
1.75. Moät hoäp coù 3 saûn phaåm loaïi A, 5 saûn phaåm loaïi B vaø 2 saûn
phaåm loaïi C. Töø hoäp laáy ngaãu nhieân ra 3 saûn phaåm. Bieát raèng trong 3
saûn phaåm laáy ra coù 1 saûn phaåm loaïi A. Tìm xaùc suaát ñeå 2 saûn phaåm
coøn laïi laø 2 saûn phaåm loaïi B.
1.76. Moät hoäp coù 3 saûn phaåm loaïi A, 5 saûn phaåm loaïi B vaø 2 saûn
phaåm loaïi C. Töø hoäp laáy ngaãu nhieân ra 3 saûn phaåm, sau ñoù töø 3 saûn
phaåm naøy laáy ngaãu nhieân ra 1 saûn phaåm thì ñöôïc saûn phaåm loaïi A.
Tìm xaùc suaát ñeå 2 saûn phaåm coøn laïi laø 2 saûn phaåm loaïi B.
1.77. Coù 3 hoäp ñöïng caùc vieân bi. Hoäp I coù 5 bi traéng vaø 5 bi xanh; Hoäp
II coù 5 bi xanh vaø 5 bi vaøng; Hoäp III coù 5 bi vaøng vaø 5 bi traéng. Choïn
ngaãu nhieân 1 bi ôû hoäp I boû vaøo hoäp II, sau ñoù töø hoäp II laáy ngaãu nhieân
1 bi boû vaøo hoäp III. Sau cuøng, töø hoäp III laáy ngaãu nhieân 1 bi boû vaøo hoäp
I. Tìm xaùc suaát ñeå hoäp I coù 5 bi traéng vaø 5 bi xanh sau taát caû caùc laàn
chuyeån.
1.78. Bieát treû sinh ñoâi cuøng giôùi coù tæ leä gaáp ñoâi treû sinh ñoâi khaùc giôùi.
Xaùc suaát sinh ñoâi khaùc giôùi trong caùc tröôøng hôïp laø nhö nhau. Tìm xaùc
suaát ñeå ñöùa thöù 2 laø trai vôùi ñieàu kieän ñöùa thöù 1 trong caëp sinh ñoâi laø
trai. Giaû söû khaû naêng sinh con trai trong moãi laàn sinh laø 0,51.
1.79. Moät caëp treû sinh ñoâi coù theå do cuøng 1 tröùng (sinh ñoâi thaät) hoaëc
do 2 tröùng khaùc nhau (sinh ñoâi giaû). Caùc caëp sinh ñoâi thaät luoân coù cuøng
giôùi tính. Caëp sinh ñoâi giaû coù giôùi tính cuûa moãi beù laø ñoäc laäp vôùi nhau
vaø coù xaùc suaát 0,5 laø beù gaùi.
Thoáng keâ cho thaáy 32% caëp sinh ñoâi ñeàu laø gaùi, 30% caëp sinh ñoâi
ñeàu laø trai, 38% caëp sinh ñoâi coù giôùi tính khaùc nhau.
a) Tìm tæ leä caëp sinh ñoâi thaät.
b) Tìm tæ leä caëp sinh ñoâi thaät trong toång soá caëp sinh ñoâi cuøng giôùi tính.
1.80. Moät caëp treû sinh ñoâi coù theå do cuøng 1 tröùng (sinh ñoâi thaät) hoaëc
do 2 tröùng khaùc nhau (sinh ñoâi giaû). Caùc caëp sinh ñoâi thaät luoân coù cuøng
giôùi tính. Caëp sinh ñoâi giaû coù giôùi tính cuûa moãi beù laø ñoäc laäp vôùi nhau
vaø coù xaùc suaát cuøng giôùi laø 0,5. Giaû söû trong moät hoï ñaõ cho coù xaùc suaát
2 treû sinh ñoâi thaät laø p.
a) Tìm xaùc suaát ñeå 2 treû sinh ñoâi laø sinh ñoâi thaät bieát raèng chuùng cuøng
giôùi tính.
b) Tìm xaùc suaát ñeå 2 treû sinh ñoâi laø sinh ñoâi giaû bieát raèng chuùng khaùc
giôùi tính.

Chuong 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHÖÔNG 1 BIEÁN COÁ NGAÃU NHIEÂN VAØ

PHEÙP TÍNH XAÙC SUAÁT

1.1. GIAÛI TÍCH TOÅ HÔÏP

Töø A ñeán B coù n1 = 2 ñöôøng ñi (caùch ñi)

Soá chænh hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû laø:

Vôùi n!  1  2   n (Ñoïc laø n giai thöøa)

Soá hoaùn vò cuûa n phaàn töû laø:

1.1.4. CHÆNH HÔÏP LAËP

1.1.5. HOAÙN VÒ LAËP

Soá hoaùn vò laëp m cuûa n phaàn töû laø:

1.1.6. TOÅ HÔÏP

Soá toå hôïp chaäp m cuûa n phaàn töû laø:

4. NHÒ THÖÙC NEWTON

(a  b)n  C0n an b0  C1n an 1b1  C2n an  2 b2   Cin an  i bi   Cnn a0 bn

1.1.7. QUI TAÉC COÄNG

Cho taäp hôïp goàm n phaàn töû.

1.2. ÑÒNH NGHÓA XAÙC SUAÁT

1.2.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ PHEÙP THÖÛ VAØ BIEÁN COÁ

1.2.2. MOÄT SOÁ LOAÏI BIEÁN COÁ

Ví duï: Vôùi pheùp thöû laø gieo 1 con xuùc xaéc.

1.2.3. ÑÒNH NGHÓA XAÙC SUAÁT

1. ÑÒNH NGHÓA THEO LOÁI ÑOÀNG KHAÛ NAÊNG (COÅ ÑIEÅN)

Giai ñoaïn 2: Choïn ra 1 nöõ töø 4 nöõ, coù C14  4 caùch.

c) Caùc tính chaát cô baûn cuûa xaùc suaát:

(i) Vôùi moïi bieán coá A, ta coù: 0  P(A)  1

2. ÑÒNH NGHÓA THEO LOÁI THOÁNG KEÂ

P(A)  lim f (A)  p

c) Caùc tính chaát cô baûn cuûa xaùc suaát:

(i) Vôùi moïi bieán coá A, ta coù: 0  P(A)  1

3. ÑÒNH NGHÓA THEO LOÁI HÌNH HOÏC

Caùc tính chaát cô baûn cuûa xaùc suaát:

(i) Vôùi moïi bieán coá A, ta coù: 0  P(A)  1

Ngoaøi ra ta coøn thaáy:

* Xeùt bieán coá sô caáp B (1 ñieåm). Ta coù:

Ví duï 1: (Baøi toaùn hai ngöôøi gaëp nhau)

Mieàn bieåu dieãn cuûa x  y  20 (mieàn G  G1  G2 – mieàn 2 ngöôøi

Ví duï 2: (Baøi toaùn taïo hình tam giaùc)

Ví duï 3: (Baøi toaùn Buffon)

4. ÑÒNH NGHÓA XAÙC SUAÁT THEO LOÁI TIEÂN ÑEÀ

III_ Haøm ñoä ño P: A 

5. YÙ NGHÓA CUÛA XAÙC SUAÁT

1.3. COÂNG THÖÙC TÍNH XAÙC SUAÁT

Ví duï: Coù 2 thôï saên cuøng baén moät con thuù.

Ví duï 1: Coù 2 thôï saên cuøng baén moät con thuù.

4. A  ( B  C)  ( A  B)  C  A  B  C (Pheùp coäng/toång treân caùc

1.3.3. COÂNG THÖÙC COÄNG XAÙC SUAÁT

a) Coâng thöùc: A  B    P(A  B)  P(A)  P(B)

2. COÂNG THÖÙC COÄNG THÖÙ HAI (DAÏNG TOÅNG QUAÙT)

a) Coâng thöùc: P( A  B)  P( A)  P( B)  P( AB)

P(A  B  C)  P(A)  P(B)  P(C)  P(AB)  P(AC)  P(BC)  P(ABC)

Tröôøng hôïp n khaù lôùn, ta coù: P( A)  1  e1  0,63212

3. XAÙC SUAÁT CUÛA BIEÁN COÁ ÑOÁI LAÄP

a) Coâng thöùc: P(A)  1  P(A) Hay P(A)  1  P(A)

P(AB)  P(A)  P(AB)

Caùch 1: F  A.B.C  A.B.C  A.B.C

Vaäy: P(A.B.C)  P(A)  P(AB)  P(AC)  P(ABC)

1. XAÙC SUAÁT COÙ ÑIEÀU KIEÄN

b) Coâng thöùc nhaân thöù nhaát (Daïng ñôn giaûn):

A vaø B laø 2 bieán coá ñoäc laäp  P( AB)  P( A).P( B)

vôùi moïi i1 , i2 , , ik   1,2, , n(k : 2  k  n) )

A, B ñoäc laäp vôùi nhau  A, B ñoäc laäp vôùi nhau

P(A)  1  P(A)  0,99  P(A)  0,01

a) Tröôøng hôïp caùc linh kieän ñöôïc maéc noái tieáp:

P(A)  P(A1.A 2 .A 3.A 4 .A 5 )  P(A1 ).P(A 2 ).P(A 3 ).P(A 4 ).P(A 5 )