1

‫‪2‬‬

‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬

‫بهشت و نعمتهاي آن‬

‫نویسنده‪:‬‬

‫محمد عاصم‬
‫‪3‬‬

‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬

‫____________________________‬

‫بهشت و نعمتهای آن‬ ‫‪:‬‬ ‫عنوان‬

‫محمد عاصم‬ ‫‪:‬‬ ‫نویسنده‬

‫دوم ( دیجیتالی )‬ ‫نوبت انتشار ‪:‬‬

‫‪1400/12/21‬‬ ‫تاریخ انتشار ‪:‬‬

‫____________________________‬

‫ارتباط با ما ‪:‬‬
‫تلگرام ‪@Mosafer20500 :‬‬
‫‪4‬‬

‫صفحه ‪:‬‬ ‫فهرست مضامین‪:‬‬

‫مقدمه‪7 ........................................ ................................ ................................ ................................ :‬‬

‫نظاره بهشت ‪9 .............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫دروازههای بهشت ‪10................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫تعداد دقیق دروازههای بهشت‪10............................ ................................ ................................ :‬‬

‫اعمال آسان برای دخول بهشت‪11......................... ................................ ................................ :‬‬

‫فاصله میان دو دروازه بهشت ‪13............................... ................................ ................................‬‬

‫کلید بهشت ‪13............................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫طبقات و درجههای بهشت‪14.................................. ................................ ................................ :‬‬

‫اسمهای بهشت‪14...................... ................................ ................................ ................................ :‬‬

‫خداوند بعضی بهشت را با دست خویش آفریده‪15............................. ................................ :‬‬

‫اقسام بهشت‪ :‬دو بهشت از طال و دو بهشت از نقره ‪17......................... ................................‬‬

‫فقراء قبل از ثروتمندان به بهشت میروند ‪17........................................ ................................‬‬

‫تختهای اهل بهشت ‪17............ ................................ ................................ ................................‬‬

‫احوال بهشتیان پس از مرگ و هنگام داخل شدن به بهشت ‪18........................................‬‬

‫سبقتکنندگان این امت به سوی بهشت ‪21.......................................... ................................‬‬

‫ذکر خاک و گل و سنگریزه و ساخت بهشت ‪21.................................... ................................‬‬

‫باالخانه(غرفه) و خیمههای بهشت ‪22..................... ................................ ................................‬‬

‫هیئت و شکل اهل بهشت‪24................................... ................................ ................................ :‬‬

‫درختهای بهشت‪ ،‬باغ‪ ،‬سایه و میوههای آن ‪25.................................... ................................‬‬

‫غذا و نوشیدنیهای بهشت ‪29................................... ................................ ................................‬‬

‫زنان بهشت و خادمها ‪29............ ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪5‬‬

‫حور لیبه ‪34................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫زنان بهشت (حور‪ )...‬مطهره هستند ‪34................... ................................ ................................‬‬

‫مادهای که حور عیناء با آن آفریده شده ‪35............ ................................ ................................‬‬

‫داستانهای زیبا از حوریان بهشت‪35..................... ................................ ................................ :‬‬

‫زنان دنیا در بهشت از حور عین برتر هستند ‪37................................... ................................‬‬

‫پاسخ زنان دنیا به ترانه حوران عیناء ‪39.................. ................................ ................................‬‬

‫جماع و لذت بردن از حور (زنان بهشتی) ‪40......................................... ................................‬‬

‫خوانندگی زنان بهشتی ‪42......................................... ................................ ................................‬‬

‫دیدار در بهشت ‪42....................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫نهر و چشمههای بهشت ‪43....................................... ................................ ................................‬‬

‫ابر و باران در بهشت ‪45.............. ................................ ................................ ................................‬‬

‫بازار بهشت ‪46............................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫بهشت جاودانی و همیشگی است ‪46....................... ................................ ................................‬‬

‫آخرین شخصی که به بهشت میرود ‪47................. ................................ ................................‬‬

‫دیدار خداوند متعال ‪49............... ................................ ................................ ................................‬‬

‫زبان اهل بهشت ‪52...................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫در بهشت خواب وجود ندارد ‪52................................ ................................ ................................‬‬

‫اهل بهشت خداوند را ذکر و تسبیح میکنند‪52.................................. ................................ :‬‬

‫مرگ (موت) در میان بهشت و جهنم سر بریده میشود ‪52............... ................................‬‬

‫زنانی که در دنیا چند شوهر داشتهاند در بهشت تکلیفشان چیست؟ ‪53.......................‬‬

‫زنانی که در دنیا ازدواج نکردهاند در بهشت تکیفشان چیست؟ ‪54.................................‬‬

‫اگر شوهر بنابر گناهان خویش به جهنم برود‪ ،‬تکلیف زن در بهشت چیست؟ ‪55..........‬‬
‫‪6‬‬

‫اسم دروازههای جهنم‪55.......................................... ................................ ................................ :‬‬

‫آیا جنیان مؤمن به بهشت میروند‪55.................... ................................ ................................ :‬‬

‫صفات زنان بهشتی و زنان جهنمی‪57................... ................................ ................................ :‬‬

‫تکلیف فرزندان نابالغ کفار و مشرکین در آخرت چیست؟ ‪58............ ................................‬‬

‫‪7‬‬

‫مقدمه‪:‬‬
‫ایمان به بهشت و جهنم از باورهای اساسی و اصل تسلیم شدهی‬
‫تمام ادیان سماوی میباشد که شوق انجام عمل صالح و مسابقه در‬
‫نیکیها را برای انسان به ارمغان میآورد و سختیهای مسیر پرپیچ‬
‫و خم بندگی و نامالئمات روزگار را برای انسان سهل و آسان جلوه‬
‫میدهد و او را در کارزار و نبرد با وساوس نفسانی و شیطانی و‬
‫رسیدن به قرب الهی و منزل مقصود یاری میدهد؛ به همین خاطر‬
‫است که خداوند در مواضع متعدد قرآنی تا چندین آیات متوالی از‬
‫بهشت و حور و قصور و خوشیهای روح افزای آن جا سخن به میان‬
‫آورده و از مهمانخانه و محل پذیرایی بندگان صالح خویش که با‬
‫نعمتهای بیشمار روحی‪ ،‬جسمی‪ ،‬و جنسی آراسته شده‪ ،‬توصیف‬
‫مینماید و با تشویق به ایمان و عمل صالح‪ ،‬انسانها را به طرف آن‬
‫فرا میخواند‪.‬‬

‫خداوند چون خالق انسان و افکار او بوده و از تمایل و اِعراض او‬

‫نسبت به اشیاء کامال آگاه و باخبر میباشد؛ با درنظر گرفتن فطرت‬
‫و میل او‪ ،‬منزلگاه ابدی و مهمان سرای بهشت‪ ،‬که مظهر احسان‪،‬‬
‫اکرام و رضای او میباشد را مزین و آراسته به انواع و اقسام خوشیها‬
‫نموده تا بندگان مطیع خویش را نوازش نموده و طعم لذت و راحت‬
‫حقیقی و همیشگی را به آنها بچشاند‪.‬‬

‫با توجه به نیاز شدید مسلمین عصر حاضر نسبت به شناخت‬

‫مغیبات و تذکرهی نعمتها و وعدههای خداوند‪ ،‬بنده چکیدهای‬
‫‪8‬‬

‫بسیار مختصر و ان شاء اهلل مفید و سودمند که دربرگیرندهی احوال‬

‫و کیفیت نعمتهای بهشت میباشد را ترتیب داده و در اختیار‬
‫خوانندگان قرار میدهم تا باشد که شناخت آنها نقطهی عطفی در‬
‫اصالح زندگی بنده و دیگر مشتاقان بهشت باشد و رقابت کنندگان‬
‫حقیقی و مسابقه دهندگان واقعی را به رقابت نمودن و مسابقه دادن‬
‫در چنین مجالهایی فراخواند‪.‬‬

‫و فی ذالک فلیتنافس المتنافسون‪....‬‬

‫گوی توفیق و سعادت درمیان افکندهاند ‪ /‬کس به میدان در نمیآید‬

‫سواران را چه شد‪.‬‬
‫‪9‬‬

‫نظاره بهشت‪:‬‬
‫بهشت نوری است که میدرخشد و ریحانی است که فضا را عطرآگین میکند‪،‬‬
‫کاخی است محکم‪ ،‬نهری است جاری و میوههای است رسیده‪ ،‬و دارای حوریانی‬
‫است زیبا و خوبروی‪ ،‬دارای خانههایی بلند و زیبا که برای اهل و صاحبانشان‬
‫مانند ستارهای است که در افق میدرخشد‪ ،‬و همواره در حال نورافشانی‬
‫میباشد‪ .‬بدون تردید آنجا سرایی جاودانه و همیشگی میباشد‪ ،‬لذتهایش را‬
‫انتهایی و خوشیهایش را پایانی نیست‪.‬‬

‫هی جنة طابت و طاب نعیمها ‪ /‬فنعیمها باقٍ و لیس بفانٍ‬

‫آن باغی است بسیار خوب و دارای نعمتهای زیبا‪ ،‬پس نعمتهای آن برای‬
‫همیشه باقی میماند و هرگز فنا نمیپذیرد‪.‬‬

‫اسامه بن زید رضیاهللعنه میگوید رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬آیا کسی از شما‬
‫برای بهشت کوشا و آماده است؟! بهشتی که هیچ ترسی از فناء و نابود شدنش‬
‫نیست‪ ،‬سوگند به رب کعبه! چنان نوری است که میدرخشد‪ ،‬چنان گل و‬
‫ریحان هستند که تکان میخورند‪ ،‬کاخ [ساختمان] و قصرهای بلند و باال‬
‫هستند‪ ،‬نهر و چشمهها جاری و روان هستند‪ ،‬میوهها رسیده و خوشمزه هستند‪،‬‬
‫زنان زیبا و خوبرو هستند‪ ،‬و لباسهای فراوان هستند‪ ،‬در آنجا همیشه به‬
‫سالمتی به سر میبرند‪ ،‬انواع میوهها‪ ،‬و گیاهای تر و تازه‪ ،‬صداهای زیبا و‬
‫نعمتهای فراوان‪ ،‬در منزلگاههای بلند و زیبا هستند‪ ،‬صحابه رضیاهللعنهم‬
‫عرض کردند‪ :‬ما برای آن کوشا و آماده هستیم‪ .‬رسول اکرم ﷺ فرمودند‪:‬‬
‫بگوید‪ :‬ان شاءاهلل‪ ،‬همه گفتند‪ :‬ان شاءاهلل‪.‬‬
‫[صفة الجنة البن ابی الدنیا ص‪ ،11‬صحیح ابن حبان‪ ،‬الحسان ج‪ ،10‬ص‪ 238‬؛ البعث و النشور حدیث شماره ‪433‬؛‬
‫تفسیر ابن کثیر ج‪ ،4‬ص‪]117‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه از رسول اکرم ﷺ روایت نموده‪ :‬خداوندﷻ میفرماید‪:‬‬

‫من برای بندههای صالح و نیک خود چنان نعمتهای آماده کردهام که هیچ‬
‫‪10‬‬

‫چشمی ندیده‪ ،‬و هیچ گوشی نشنیده‪ ،‬و در دل هیچ انسانی خیال و تصور آن‬
‫هم خطور نکرده‪ ،‬سپس فرمود‪ :‬اگر میخواهید بخوانید[فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِیَ‬
‫لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ]‬

‫یعنی‪ :‬پس هیچ کس نمیداند چه پاداشهای ارزشمندی که روشنی بخش‬

‫چشمها (و مایهی شادمانی) است‪ ،‬برای آنان به پاس کردارشان‪ ،‬نهفته شده‬
‫است‪.‬‬
‫[بدور سافره ص‪477‬؛ العاقبه ص‪313‬؛ ترمذی ‪3292‬؛ صفة الجنة البن ابی الدنیا ص‪11‬؛ طبرانی صغیرج‪ ،1‬ص‪]26‬‬

‫دروازههای بهشت ‪:‬‬

‫هشت دروازه بهشت که نام آنها در روایات صریح آمده است‪:‬‬

‫‪ :1‬باب الصالة ‪ :2‬باب الجهاد ‪ :3‬باب الریان ‪ :4‬باب الصدقة ‪ :5‬باب الحج ‪ :6‬باب‬
‫الکاظمین والعافین عنالناس ‪ :7‬باب المتوکلین ‪ :8‬باب الذکر یا باب العلم‬
‫(مستفاد‪ :‬فتح الباری‪ ،21/7 :‬باب فضل أبیبکر بعد النبی ﷺ)‬

‫تعداد دقیق دروازههای بهشت‪:‬‬

‫تعداد دروازههای بهشت به اعتبار اعمال صالحه زیاد هستند‪ ،‬تعداد دقیق آنها‬
‫بیان نشده است‪ ،‬البته دروازه مشهور بهشت هشت تا هستند‪ ،‬و علماء نوشتهاند‬
‫این هم ممکن است که دروازه اصلی هشتتا باشند و دیگر دروازهها داخل‬
‫همین هشت دروازه باشند‪ .‬واهلل اعلم‪.‬‬

‫وإنما لم یقل للجنة لیشعر أن باب الریان غیر األبواب الثمانیة التی للجنة وفی الجنة أیضا أبواب‬
‫أخر غیر ا لثمانیة منها باب الصالة وباب الجهاد وباب الصدقة على ما یجیء فی الحدیث اآلتی ‪........‬‬
‫الی ان قال‪.... :‬فهذه األبواب کلها داخلة فی داخل األبواب الثمانیة الکبار التی ما بین مصراعی‬
‫باب منها مسیرة خمسمائة عام‬

‫[عمدة القاری شرح صحیح البخاری – (‪])245 / 16‬‬

‫‪11‬‬

‫ویحتمل ان یکون المراد باألبواب التی یدعى منها أبواب من داخل أبواب الجنة األصلیة الن‬
‫األعمال الصالحة أکثر عددا من ثمانیة واهلل اعلم‪".‬‬

‫[شرح الزرقانی على موطأ اإلمام مالک – (‪ :)67 / 3‬و فتح الباری – ابن حجر – (‪]:)28 / 7‬‬

‫اعمال آسان برای دخول بهشت‪:‬‬

‫حضرت جابر بن عبد اللہ رضیاللہعنه میفرماید‪ ،‬رسول اللہ ﷺ‬
‫فرمودهاند‪ :‬هرشخص با ایمان سه عمل را انجام دهد‪ ،‬از هر دروازهای بهشت که‬
‫بخواهد میتواند داخل شود؛ و با هر حوری که بخواهد ازدواج داده میشود‪.‬‬

‫‪ :1‬قاتل را معاف کند‪ :2 .‬قرضهای پوشیده را نیز ببخشد‪ :3 .‬بعد از هر نماز‬

‫فرض ده بار "قل هو اهلل احد‪ "...‬بخواند؛‬

‫سیدنا ابوبکر رضی اهلل عنه عرض کرد‪ :‬یا رسولاهلل! اگر یکی از این سه عمل را‬
‫انجام دهد؟ رسولاهلل ﷺ فرمودند‪ :‬اگر یکی از آن سه عمل را انجام دهد‪،‬‬
‫باز هم سزاوار این پاداش است‪.‬‬

‫عن جابر بن عبد اللہ قال‪ :‬قال رسول اللہ ﷺ‪” :‬ثالث من جاء بھن مع اإلیمان دخل من‬
‫أی أبواب الجنة شاء‪ ،‬وزُوِِّجَ من الحور العین حیث شاء‪ :‬من عفا عن قاتله‪ ،‬و أدی دینا خفیا‪ ،‬و‬
‫قرأ فی دبر کل صالة مکتوبة عشر مرات‪” :‬قل ھو اللہ أحد“ قال‪ :‬فقال أبو بکر‪ :‬أو إحداھن یا‬
‫(تفسیر ابن کثیر‪ ،576/6 :‬سورة االخالص)‬ ‫رسول اللہ؟ قال‪” :‬أو إحداھن“‬

‫سهل بن سعد رضیاهللعنه میفرماید رسولاهلل ﷺ فرمودند‪ :‬بهشت هشت‬

‫دروازه دارد‪ ،‬اسم یک دروازه آن ریان است و از آن دروازه فقط روزهداران داخل‬
‫[بخاری ‪3257‬؛ مسلم ‪]2703‬‬ ‫میشوند‪.‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬هر کس دو‬

‫چیز در راه خداوند خرج کند‪ ،‬از دروازههای بهشت صدا زده میشود‪ :‬ای بنده‬
‫خدا! این خیر هست‪ .‬پس هر کس نمازگزار باشد از دروازه نماز صدا زده میشود‪،‬‬
‫و هرکس از اهل جهاد باشد از دروازه جهاد صدا زده میشود‪ ،‬و هر کس از اهل‬
‫‪12‬‬

‫صدقه باشد از دروازه صدقه صدا زده میشود‪ ،‬و هر کس از اهل روزه باشد از‬
‫دروازه ریان صدا زده میشود‪ .‬حضرت ابوبکر صدیق رضیاهللعنه عرض کرد‪ :‬یا‬
‫رسولاهلل! پدر و مادرم فدایت! آیا کسی هست که از تمام دروازهها صدا زده‬
‫شود؟ رسولاهلل ﷺ فرمودند‪ :‬بله! و من امیدوارم که تو یکی از آنها باشی‪.‬‬
‫[بخاری ‪3666‬؛ مسلم ‪]2368‬‬

‫سیدنا عمر بن خطاب رضیاهللعنه روایت میکند که رسولاهللﷺ فرمودند‪:‬‬

‫هرکس از شما بهطور کامل‪ ،‬خوب و احسن وضو بگیرد و سپس این را بخواند‪:‬‬
‫أشهَدُ أن ال إلَه إلِّا اللَّهُ‪ ،‬وأشهَدُ أنَّ محمَّدًا عبدُه و رسولُه‬

‫و در روایتی دیگر آمده‪ :‬أشهدُ أن ال إلهَ إلِّا اهللُ‪ ،‬وحدَهُ ال شریکَ لَهُ‪ ،‬وأشهَدُ أنَّ‬
‫محمَّدًا عبدُهُ و رسولُهُ‬

‫هشت دروازه بهشت برایش گشوده میشوند‪ ،‬از هر کدام بخواهد میتواند داخل‬
‫[صحیح مسلم‪552‬؛ و ترمذی ‪]55‬‬ ‫شود‪.‬‬

‫در روایت احمد [ج‪ 3‬ص‪ ]،265‬آمده‪ :‬هر کس خوب وضو بگیرد و سپس سه‬
‫مرتبه این را بخواند‪" :‬أشهدُ أن ال إله إال اهللُ وحدَه ال شَرِیکَ له وأشهدُ أن‬
‫مُحَمَّدًا عبدُه و رسولُه" هشت دروازه بهشت برای او گشوده میشوند‪ ،‬از هرکدام‬
‫شود‪[ .‬مسند احمد ج‪ 3‬ص‪]،265‬‬ ‫بخواهد میتواند داخل‬

‫عتبه بن عبدالسلمی رضیاهللعنه میگوید از رسولاهلل ﷺ شنیدم که‬

‫فرمودند‪ :‬از هر مسلمانی سه فرزند قبل از بالغ شدن فوت شوند‪ ،‬آنها در کنار‬
‫هشت دروازه بهشت به او میپیوندند‪ ،‬از هر کدام بخواهد میتواند داخل شود‪.‬‬
‫[ابن ماجه‪ /1604‬و مسند احمد ج‪ ،4‬ص‪]183‬‬

‫حضرت عایشه رضیاهللعنها از رسول اکرم ﷺ روایت نمودند‪ :‬هر کس دو‬

‫دختر یا دو خواهر‪ ،‬یا دو عمه‪ ،‬یا دو خاله داشته باشد‪ ،‬و به امور آنها رسیدگی‬
‫کند‪ ،‬و نیاز هایشان را تامین کند‪ ،‬برای او هشت دروازه بهشت گشوده میشوند‪.‬‬
‫[بدور السافره‪ / 1751‬مجمع الزوائد ج‪ ،3‬ص‪]122‬‬
‫‪13‬‬

‫رسولاهلل ﷺ فرمودند‪ :‬هر زنی که پنج وقت نماز بخواند‪ ،‬و ماه رمضان را‬
‫روزه بگیرد‪ ،‬و از شرمگاه خود حفاظت کند‪ ،‬و از شوهرش اطاعت و فرمانبرداری‬
‫کند‪ ،‬به او گفته میشود‪ :‬از هر دروازهی بهشت که خواستید میتوانید داخل‬
‫[مسند احمد ج‪ ،1‬ص‪]191‬‬ ‫شوید‪.‬‬

‫فاصله میان دو دروازه بهشت ‪:‬‬

‫لقیط بن عامر رضیاهللعنه بهطور وفد [فرستاده] نزد پیامبرﷺ آمده عرض‬
‫کرد‪ :‬یا رسولاهلل! بهشت و جهنم چیست؟ فرمود‪ :‬قسم به خدایت! جهنم دارای‬
‫هفت دروازه است‪ ،‬و فاصله میان هر دو دروازه چنان است که یک سواره میتواند‬
‫در میان آنها تا هفتاد سال بدود‪ ،‬و بهشت دارای هشت دروازه است‪ ،‬و فاصلهی‬
‫میان هر دو دروازه آن چنان است که یک سواره میتواند در میان آنها هفتاد‬
‫[معجم کبیر للطبرانی ج‪ ،19‬ص‪]213‬‬ ‫سال بدود‪.‬‬

‫کلید بهشت ‪:‬‬

‫[احمد فی مسنده ج‪ ،5‬ص‪]242‬‬ ‫کلید بهشت گواهی دادن به "ال إله إال اهلل" است‪.‬‬

‫از وهب بن منبه رحمهاهلل پرسیده شد‪ :‬آیا کلید بهشت "ال إله إلِّا اهلل" نیست؟‬
‫گفت‪ :‬بله همین است‪ ،‬البته هر کلیدی دارای دندانههای است‪ ،‬اگر کلید را با‬
‫دندانههایش آوردی برایت گشوده میشود وگرنه گشوده نخواهد شد‪.‬‬
‫[أخرج البخاری فی صحیحه تعلیقا فی کتاب الجنائز]‬

‫حضرت انس رضیاهللعنه روایت نمودهاند‪ :‬یک اعرابی گفت‪ :‬یا رسولاهلل! کلید‬
‫[ابونعیم فی صفة الجنة ص‪]191‬‬ ‫بهشت چیست؟ فرمودند‪" :‬ال إله إال اهلل "‬

‫امام هندی در کنز العمال از یزید بن سخبرة روایت نموده‪ :‬شمشیرها کلید‬
‫بهشت هستند‪.‬‬
‫‪14‬‬

‫معاذ بن جبل رضیاهللعنه روایت میکند‪ ،‬پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬آیا من تو را‬

‫به یکی از دروازههای بهشت راهنمای نکنم؟ گفتم‪ :‬بله حتما‪ .‬فرمودند‪" :‬ال حول‬
‫[مسند احمد ج‪ ،3‬ص‪]422‬‬ ‫والقوة إال باهلل"‪.‬‬

‫طبقات و درجههای بهشت ‪:‬‬

‫ابوسعید خدری رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت نموده‪ :‬در بهشت صد‬
‫طبقه است‪ ،‬و اگر تمام عالَم در یک طبقه آن جمع شوند آنها را کافی میشود‪.‬‬
‫[مسند احمد ج‪ ،3‬ص‪]29‬‬

‫معاذ بن جبل رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت نموده‪ :‬در بهشت صد‬
‫طبقه است‪ ،‬و در میان هر دو طبقه چنان فاصلهای است مانند فاصله میان‬
‫زمین و آسمان‪ ،‬برترین و باالترین طبقه آن فردوس است‪ ،‬و باالی آن عرش‬
‫قرار دارد‪ ،‬و آن بهترین جا در بهشت است‪ ،‬و از آن[فردوس] نهر و چشمههای‬
‫بهشت جاری می شوند‪ ،‬پس هر وقت از خداوند چیزی خواستید‪ ،‬فردوس را از‬
‫[سنن ترمذی‪]2530‬‬ ‫او بخواهید‪.‬‬

‫ابوسعید خدری رضیاهللعنه روایت میکند‪ ،‬رسول خدا ﷺ فرمودند‪ :‬در‬

‫بهشت صد درجه وجود دارد‪ ،‬فاصله میان هر دو درجه چنان است مانند فاصلهی‬
‫میان آسمان و زمین یا بیشتر از آن‪ ،‬من پرسیدم‪ :‬یا رسولاهلل! مال چه کسانی‬
‫[عبد بن حمید فی‬ ‫است؟ فرمودند‪ :‬برای مجاهدین که در راه خداوند جهاد میکنند‪.‬‬
‫المنتخب‪]992 ،‬‬

‫‪:‬‬ ‫اسمهای بهشت‬

‫بهشت به اعتبار صفات خود چند اسم دارد‪ ،‬ورنه به اعتبار ذات اسمش یکی‬
‫است‪.‬‬

‫اول‪ :‬الجنة‪.‬‬

‫السَّلَامِ]{یونس‪}25:‬‬ ‫دوم‪ :‬دارالسالم‪ :‬خداوند میفرماید‪ [ :‬وَاللَّهُ یَدْعُو إِلَى دَارِ‬

‫‪15‬‬

‫سوم‪ :‬دارالخلد؛‬

‫چهارم‪ :‬دارالمقامة؛ خداوند متعال میفرماید‪[ :‬الَّذِی أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِنْ‬
‫{فاطر‪}35 :‬‬ ‫فَضْلِهِ]‬

‫{النجم‪}15:‬‬ ‫پنجم‪ :‬جنة المأوی؛ خداوند می فرماید‪ [ :‬عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى]‬

‫ششم‪ :‬جنات عدن؛ خداوند متعال میفرماید‪ [ :‬جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمَنُ‬
‫{مریم‪}61 :‬‬ ‫عِبادَه بِالْغَیْبِ]‬

‫{العنکبوت‪:‬‬ ‫هفتم‪ :‬دار الحیوان؛ خداوند میفرماید‪[ :‬وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ]‬
‫‪}64‬‬

‫هشتم‪ :‬فردوس‪ ،‬خداوند میفرماید‪[ :‬إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَانَتْ‬
‫{الکهف‪}107 :‬‬ ‫لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا]‬

‫نهم‪ :‬جنات النعیم‪ :‬خداوند متعال میفرماید‪[ :‬إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ‬
‫{لقمان‪}8 :‬‬ ‫لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِیمِ]‬

‫{الدخان‪}51 :‬‬ ‫دهم‪ :‬المقام االمین‪ :‬خداوند میفرماید‪[ :‬إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی مَقَامٍ أَمِینٍ]‬

‫یازدهم‪ :‬مقعد صدق؛ و قدم صدق؛ خداوند متعال میفرماید‪[ :‬فِی مَقْعَدِ‬
‫{القمر‪}55 :‬‬ ‫صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ]‬
‫[حادی االرواح الی بالد االفراح ‪]65:‬‬

‫خداوند بعضی بهشت را با دست خویش آفریده ‪:‬‬

‫انس رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬خداوند "جنت‬
‫عدن" را با دست خویش آفریده‪ ،‬یک خشت آن از مروارید سفید‪ ،‬و یک خشت‬
‫از یاقوت سرخ‪ ،‬و یک خشت از زبرجد سبز‪ ،‬و گِل آن از مُشک خوشبو و سنگریزه‬
‫آن از مروارید و علوفه و گیاهان آن از زعفران‪ ،‬به "جنت العدن" گفته میشود‪:‬‬
‫‪16‬‬

‫سخن بگو! میگوید‪ [ :‬قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ] یعنی‪ :‬به راستی مؤمنان رستگار‬
‫شدند‪ ،‬خداوند می فرماید‪ :‬مرا قسم به عزت و جاللم شخص بخیل در تو داخل‬
‫نخواهد شد‪ .‬سپس رسول ﷺ این آیه را تالوت نمودند‪ :‬وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ‬
‫الْمُفْلِحُون" {سورة الحشر‪}9‬‬ ‫فَأُولَٰئِکَ هُمُ‬

‫ترجمه‪ :‬و کسانی که از آز و بخلِ نفس خویش مصون باشند‪ ،‬همانا رستگاراند‪.‬‬
‫[صفة الجنة إلبن ابی الدنیا ‪213‬؛ المستدرک للحاکم ج‪ ،2‬ص‪]392‬‬

‫انس بن مالک رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬خداوند‬

‫متعال فردوس را با دست خویش آفریده‪ ،‬و آن را بر هر مشرک‪ ،‬و معتاد شراب‬
‫[ابونعیم فی حلیة االولیاء ج‪ ،3‬ص‪]95‬‬ ‫حرام نموده‪.‬‬

‫ابوالشیخ از شمر بن عطیه روایت نموده که‪ :‬خداوند ﷻ فردوس را با دست‬

‫خود آفریده‪ ،‬و در هر پنجشنبه آن را میگشاید‪ ،‬و میگوید‪ :‬تو برای اولیاء من‬
‫به اعتبار زیبایی و پاکیزگی بیفزا[بیشتر شو]‬

‫عبداهلل بن حارث روایت نموده که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬خداوند ﷻ سه‬

‫چیز را با دست خود آفریده‪ :1 ،‬آدم را با دست خود آفرید‪ :2 ،‬تورات را با دست‬
‫خود نوشت‪ :3 ،‬فردوس را با دست خود آفرید‪ ،‬و سپس فرمود‪ :‬من را قسم به‬
‫عزت و جاللم شخص معتاد شراب و دیوث در آن داخل نخواهند شد‪ ،‬صحابه‬
‫رضیاهللعنهم عرض کردند‪ :‬ما معتاد شراب را میدانیم‪ ،‬ولی منظور از دیوث‬
‫کیست؟ فرمود‪ :‬شخصی که بدی و خرابی را در اهل خود برقرار بدارد ( کارهای‬
‫بد و بیحیایی را در خانوادهاش ببیند ولی آنها را باز ندارد)‬
‫[کنز العمال ‪15137‬؛ قال ابن قیم‪ :‬المحفوظ انه موقوف]‬

‫نکته‪ :‬جنت عدن نام دیگر فردوس میباشد‪[،‬هر دو یکی هستند] که از تمام‬
‫بهشتها افضلتر است‪.‬‬
‫‪17‬‬

‫اقسام بهشت‪ :‬دو بهشت از طال و دو بهشت از نقره‬

‫ابوموسی اشعری رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬دو‬
‫بهشت چنانند که تمام ظرف و لباس و هرچه که در آن است از طال هستند‪ ،‬و‬
‫دوتا بهشت چنانند که ظرف و لباس و هرچه که در آن است از نقره هستند‪.‬‬
‫[بخاری‪4878 ،‬؛ مسلم ‪]447‬‬

‫فقراء قبل از ثروتمندان به بهشت میروند‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬فقراءِ‬
‫مسلمین نصف روز قبل از مالداران [اغنیاء و ثروتمندان] به بهشت داخل‬
‫میشوند‪ ،‬و آن نصف روز برابر با پانصد ‪ 500‬سال میباشد‪.‬‬
‫[مسند احمد ج‪ ،2‬ص‪ / 296‬ترمذی ‪ 2354‬و قال الترمذی‪ :‬صحیح]‬

‫تختهای اهل بهشت‬

‫چنانچه خداوند متعال میفرماید‪" :‬هُمْ وَ أَزْوَاجُهُمْ فِی ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِکِ‬
‫{سورة یس‪}56‬‬ ‫مُتَّکِئُون"‬

‫یعنی‪ :‬اهل بهشت و همسرانشان در زیر سایههای پهناور‪ ،‬بر تختهای زیبا و‬
‫راحت بخش تکیه زدهاند و از نعمتها بهره میگیرند‪.‬‬

‫{سورة الطور‪}20‬‬ ‫"مُتَّکِئِینَ عَلَىٰ سُرُرٍ مَّصْفُوفَةٍ ٰ وَزَوَّجْنَاهُم بِحُورٍ عِینٍ"‬

‫(در حالی که آنها) بر تختهایی که کنارهم نهاده شده تکیه میزنند‪ ،‬و حوریان‬
‫گشاده چشم (بهشتی) را به همسری آنها در میآوریم‪.‬‬

‫توضیح‪« :‬تکیه زدهاند» بهشتیان در حال خوردونوششان «بر تختهای برابر‬

‫یکدیگر گسترده» مصفوفه‪ :‬بعضی به بعضی دیگر پیوسته و رج زده‪ ،‬به گونهای‬
‫که همه تختها یک صف به حساب میآیند‪ .‬در حدیث شریف آمده است‪:‬‬
‫«شخص بهشتی در بهشت به متکایی که گستردهگی آن به مقدار چهل سال‬
‫‪18‬‬

‫راه است‪ ،‬تکیه میزند‪ ،‬نه از آن بر میگردد و نه او را ملول و دلتنگ میگرداند‪.‬‬

‫آنچه که دلش بدان میل کند و چشمانش از دیدن آن لذت برد‪ ،‬آماده نزد وی‬
‫میآید»‪« .‬و حوریان درشت چشم را جفت آنان گرداندهایم» یعنی‪ :‬هر یک از‬
‫بهشتیان را به زنان بهشتیای که حور عیناند‪ ،‬همدم و پیوسته میگردانیم‪.‬‬
‫حوراء‪ :‬زنی است که سپیدی و سیاهی چشمش هر دو در نهایت حسن خود‬
‫[انوار القرآن]‬ ‫باشد‪ .‬عین‪ :‬هر زن درشت چشمی است‪.‬‬

‫عطاء از ابن عباس رضیاهللعنه روایت نموده است‪ :‬تختهای از طال هستند که‬
‫با زمرد‪ ،‬زبرجد و یاقوت آمیزش و آراسته میباشند‪ ،‬و بزرگی تخت چنان است‬
‫که فاصله مکه تا أیلة‪،‬‬

‫امام کلبی رحمهاهلل میگوید‪ :‬طول تخت در آسمان صد سال میباشد‪ ،‬و‬
‫هنگامیکه شخص اراده میکند بر آن بنشیند‪ ،‬از خود برای او پایین میآید‪ ،‬تا‬
‫روی آن بنشیند‪ ،‬وقتی بر آن نشست دوباره سر جای خود بر میگردد‪.‬‬
‫[حادی االرواح الی بالد االفراح ص‪]141‬‬

‫احوال بهشتیان پس از مرگ و هنگام داخل شدن به‬

‫بهشت‬
‫براء بن عازب رضیاهللعنه روایت نمودند‪ :‬ما بههمراه پیامبر ﷺ به جنازهای‬
‫رفته بودیم‪ ،‬رسول اهلل ﷺ کنار قبر نشست‪ ،‬و ما دوروبر وی نشستیم‪ ،‬و‬
‫برای مرده گور کنده میشد‪ .‬فرمودند‪ :‬از خداوند درباره عذاب قبر پناه میطلبم‪.‬‬
‫سه مرتبه تکرار نمود‪ .‬سپس فرمودند‪ :‬وقتی مؤمن به سرای آخرت رهسپار‬
‫میشود و از دنیا جدا میشود‪(،‬لحظه خارج شدن روح) فرشتگان به سمت او‬
‫فرود میآیند گویا که چهرههایشان آفتابی است‪ ،‬هر یک از آنها کفن و حنوط[‬
‫عطر و خوشبو برای مرده] به همراه دارند‪ ،‬تا جای که دید و نگاه او کار کند‬
‫مینشینند‪ ،‬سپس ملک الموت میآید تا اینکه کنار سر او مینشیند و میگوید‪:‬‬
‫ای نفس پاکیزه! به سمت آمرزش و خوشنودی خداوند بیرون بیا؛ بیرون آمده‬
‫‪19‬‬

‫میچکد مانند قطرهای که از مشک آب میچکد‪ ،‬ملک الموت آن را میگیرد‪،‬‬

‫هنوز بهاندازه چشم به هم زدن آن را رها ننموده است که فرشتگان دیگر آن را‬
‫میگیرند‪ ،‬و آن را داخل همان کفن و حنوط میگذارند‪ ،‬از او بهترین و برترین‬
‫خوشبو که روی زمین یافته میشود بیرون میزند‪ .‬فرشتگان آن را گرفته باال‬
‫میروند‪ ،‬و از کنار هر گروه فرشتگان که عبور میکنند‪ ،‬آنها میگویند‪ :‬این روح‬
‫پاکیزه از کیست؟ میگویند‪ :‬فالن بن فالن‪ ،‬با بهترین نامهای که روی زمین‬
‫صدا زده میشد او را نام میبرند‪ ،‬تا اینکه به آسمان دنیا میرسند‪ ،‬آسمان برای‬
‫آنها گشوده میشود‪ .‬تمام فرشتگان تا آسمانهای دیگر او را همراهی میکنند‪،‬‬
‫تا اینکه به باالترین آسمان میرسند‪ ،‬خداوند متعال میفرماید‪ :‬نام بنده من را‬
‫در علیین بنویسید و او را به زمین برگردانید‪ ،‬زیرا من او را از زمین آفریدهام و‬
‫به آن باز میگردانم و دوباره از آن بیرون میآورم‪ ،‬پس روح او به بدنش‬
‫برگردانده میشود‪ ،‬نزد او دو فرشته آمده و او را مینشانند و از او میپرسند‪:‬‬
‫رب تو کیست؟ میگوید‪ :‬رب من اهلل است؛ میپرسند‪ :‬دین تو چیست؟ میگوید‪:‬‬
‫دین من اسالم است؛ میپرسند‪ :‬آن شخصی که نزد شما مبعوث (بهطور پیامبر‬
‫فرستاده شده) کیست؟ میگوید‪ :‬او رسول اهلل است؛ میپرسند‪ :‬چقدر علم‬
‫آموختهای؟ میگوید‪ :‬کتاب اهلل را خواندهام و به آن ایمان آوردهام و آن را‬
‫تصدیق نمودهام‪ ،‬یک منادی از آسمان ندا میدهد‪ :‬بندهام راست گفت‪ ،‬برای او‬
‫از گلیم و فرشهای بهشت پهن کنید و به او لباس بهشت بپوشانید‪ ،‬و برای او‬
‫دروازهای از بهشت بگشایید‪ ،‬نزد او هوا و بوی بهشت میآید‪ ،‬قبر تا حد نگاه‬
‫برای او گشاده و فراخ میگردد‪ ،‬شخصی با چهره بسیار زیبا که لباس خوب و‬
‫زیبایی پوشیده و از او خوشبو میزداید نزد او میآید و میگوید‪ :‬تو را مژده به‬
‫چیزی که باعث خوشنودی و شادمانی تو است‪ ،‬این همان روزی است که به تو‬
‫وعده شده بود‪ ،‬او میگوید‪ :‬تو کیستی؟ این چهره زیبایت نشانهی خوبی و‬
‫رستگاری است‪ ،‬او میگوید‪ :‬من اعمال نیک و صالح تو هستم‪ ،‬میگوید‪ :‬خدایا!‬
‫قیامت را برپا کن‪ ،‬خدایا! قیامت را برپا کن‪ ،‬تا نزد اهل و خانوادهام برگردم‪.‬‬
‫‪20‬‬

‫و فرمود‪ :‬هنگامیکه بنده کافر از دنیا جدا شده به سرای آخرت رهسپار میشود‪،‬‬
‫فرشتگان با چهرههای سیاه از آسمان به سمت او فرود میآیند و به همراه خود‬
‫عبایی آوردهاند‪ ،‬دوروبَر او (تا حد نگاه) مینشینند‪ ،‬سپس ملک الموت آمده‬
‫کنار سر او مینشیند و میگوید‪ :‬ای نفس خبیثه! به سمت خشم و غضب‬
‫خداوند بیرون بیا‪ .‬روح در تمام بدنش پراکنده میشود‪ ،‬ملکالموت با نهایت‬
‫سختی و شدت آن را میگیرد و از بدن خارج میکند‪ ،‬هنوز به اندازه چشم به‬
‫هم زدن رهایش نکرده که فرشتگان او را گرفته در آن عبایی که بههمراه خود‬
‫آوردهاند قرار میدهند‪ ،‬از او بدترین بوی که روی زمین یافت میشود میزداید‪،‬‬
‫آن را گرفته به آسمان میروند‪ ،‬از کنار هر فرشتگانی که میگذرند‪ ،‬آنها‬
‫میگویند‪ :‬این روح خبیث از کیست؟ میگویند‪ :‬فالن بن فالن‪ ،‬با بدترین‬
‫نامهای که در دنیا داشته او را نام میبرند‪ ،‬تا اینکه به آسمان دنیا میرسند‪،‬‬
‫طلب گشودن آسمان را میکنند‪ ،‬ولی برای آنها گشوده نمیشود‪ ،‬خداوند متعال‬
‫میفرماید‪ :‬کتابش (نامش) را در سجین که در پایین ترین زمین است بنویسید‪،‬‬
‫روحش به بدترین روش رانده شده و دور افکنده میشود‪ .‬روح در بدنش‬
‫برگردانده میشود‪ ،‬دو فرشته نزد او آمده از او میپرسند‪ :‬رب تو کیست؟‬
‫میگوید‪ :‬ها ها! نمیدانم‪ .‬میپرسند‪ :‬این شخصی که در شما مبعوث (فرستاده)‬
‫شده کیست؟ میگوید‪ :‬ها ها! نمیدانم‪ .‬منادی از آسمان ندا میدهد‪ :‬این بندهام‬
‫دروغ گفت‪ ،‬از فرشهای جهنم برایش پهن کنید و از جهنم دروازهای برایش‬
‫باز کنید‪ ،‬از گرمی و وحشت جهنم پیشش میآید‪ ،‬قبر بر او تنگ میشود تا‬
‫اینکه استخوانهای پهلو به هم داخل میشوند‪ .‬یک شخص با چهره زشت و با‬
‫لباس زشت که از او بوی بدی به مشام میرسد پیش او میآید و به او میگوید‪:‬‬
‫آنچه که تو را بدحال و نگران میکند مژده باد‪ ،‬این همان روزی هست که به‬
‫تو وعده شده بود‪ ،‬او میپرسد‪ :‬تو کیستی؟ از چهرهات معلوم است که شر و‬
‫بدی آوردهای؟! او میگوید‪ :‬من اعمال زشت و خبیث تو هستم‪ ،‬او میگوید‪:‬‬
‫خدایا! قیامت را برپا نکن‪.‬‬

‫امام ابوداود نیز به همین تفصیل بیان نموده‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫[مسند احمد ج‪ ،4‬ص‪ / 287‬ابن حبان فی الموارد ص‪ / 733 _ 731‬ابوعوانة االسفراینی فی صحیحه]‬

‫سبقتکنندگان این امت به سوی بهشت‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬نخستین دسته و گروهی که به بهشت‬
‫داخل میشوند‪ ،‬چهرههایشان مانند ماه شب چهاردهام درخشان میباشد‪ ،‬در‬
‫بهشت آب دهان نمیاندازند‪ ،‬و از بینی مخاط[آب بینی] بیرون نمیآورند و‬
‫مدفوع نمیکنند‪ ،‬ظرف و جام و شانه ووو آنها از طال و نقره هستند‪ ،‬و‬
‫عرقهایشان مسک هستند‪ ،‬به هر یک از آنها دو زوجه[همسر] داده میشود‪،‬‬
‫بهخاطر زیبایشان مغز استخوان ساقهای آنها از پشت گوشتها دیده میشود‪،‬‬
‫در میان آنها هیچ گونه اختالفی نمیباشد و به هم بغض و کینه نمیورزند‪،‬‬
‫[بخاری ‪ ،3245‬مسلم‬ ‫دلهایشان یکی است‪ ،‬صبح و شام خداوند را تسبیح میگویند‪.‬‬
‫‪]7080‬‬

‫ابن عباس رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬نخستین‬

‫کسانی که در روز قیامت به بهشت فراخوانده میشوند‪ ،‬کسانی هستند که‬
‫[معجم صغیر للطبرانی ج‪،1‬‬ ‫خداوند را در شادمانی و تنگنایی حمد و ستایش میکنند‪.‬‬
‫ص‪ / 103‬المستدرک للحاکم ج‪ ،1‬ص‪] 502‬‬

‫ذکر خاک و گل و سنگریزه و ساخت بهشت‬

‫قصرها و کاخهای بهشت که از طال و نقره و مروارید و سنگهای گرانقیمت‬
‫ساخته شدهاند‪ ،‬زیبایی و منظره دلانگیزی دارند‪ .‬و خاک بهشت از مشک و‬
‫زعفران و سنگریزه و شن آن از دانههای سفید مروارید است‪.‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه میفرماید ‪ :‬ما عرض کردیم یا رسول اهلل! درمورد بهشت‬
‫خبر دهید‪ ،‬ساخت (قصر و کاخهای) آن از چیست؟ فرمودند‪ :‬خشتی از طال و‬
‫خشتی از نقره‪ ،‬و گِل (مالط آن) از مُشک خوشبو‪ ،‬و سنگریزهاش از مروارید و‬
‫یاقوت‪ ،‬و خاکش از زعفران‪ ،‬هر کس در آن داخل شود در رفاه‪ ،‬خوشی و آسایش‬
‫قرار میگیرد‪ ،‬هیچگاه اندوهگین نمیشود و برای همیشه و جاویدان در بهشت‬
‫‪22‬‬

‫زنده میماند‪ ،‬مرگ به سراغش نمیآید‪ ،‬پیراهنش کهنه نمیشود و جوانیاش‬

‫[مسند احمد ج‪ ،2‬ص‪]304‬‬ ‫نابود نمیشود‪.‬‬

‫ابوبکر بن مردویه در حدیث حسن از بن عمر رضیاهللعنه روایت نموده است‪:‬‬

‫از رسول اهلل ﷺ سؤال شد‪ :‬بهشت چیست؟ فرمودند‪ :‬هرکس به بهشت داخل‬
‫شود همیشه زنده میماند‪ ،‬هیچگاه نمیمیرد و همیشه در رفاه‪ ،‬آسایش و آرامش‬
‫بسر میبرد‪ ،‬هیچگاه ناراحت و اندوهگین نمیشود‪ ،‬لباسش هیچگاه کهنه‬
‫نمیشود و جوانیاش هرگز نابود و زایل نمیشود‪ .‬سؤال شد‪ :‬یا رسول اهلل!‬
‫ساخت بهشت چگونه است؟ فرمودند‪ :‬یک آجر از طال و یک آجر از نقره‪ ،‬و گل‬
‫آن از مسک أذفر [بوی آن همه جا را پر میکند] است و سنگریزهاش از مروارید‬
‫[کذا ترمذی ‪]2526‬‬ ‫و یاقوت‪ ،‬و خاکش از زعفران‪.‬‬

‫ابن ابی الدنیا از ابوهریره رضیاهللعنه روایت نموده فرمود که رسول اهلل ﷺ‬
‫فرمودند‪ :‬زمین بهشت سفید است‪ ،‬و حیاط آن از کافور است‪ ،‬مسک آن را‬
‫(مانند تپهی ماسه) احاطه کرده است‪ ،‬در آن چشمههای جاری و همواری‬
‫هستند‪ ،‬تمام اهل بهشت در آن جمع میشوند و یکدیگر را میشناسند‪ ،‬خداوند‬
‫در آنجا هوای رحمة میفرستد‪ ،‬در آنجا هوای مسک میوزد‪ ،‬مرد پیش‬
‫همسرش برمیگردد‪ ،‬که در زیبایی و بوی خوش او افزون شده است‪ ،‬همسرش‬
‫میگوید‪ :‬تو از نزد من رفتی در حالی که من شگفتزده تو بودم‪ ،‬و اکنون بیشتر‬
‫از قبل به تو شگفتزده شدم‪.‬‬

‫باالخانه(غرفه) و خیمههای بهشت‬

‫در بهشت خانههایی وجود دارد که از زیبایی میدرخشند‪ ،‬همانطوری که‬
‫اتاقهای بهشت مانند ستارگان روشن و درخشنده هستند‪ ،‬همچنین خیمههای‬
‫بهشت نیز مانند مرواریدهای توخالی نورافشان هستند‪.‬‬
‫‪23‬‬

‫إنَّ فی الجنَّةِ غُرفًا یُرى ظاهرُها مِن باطنِها وباطنُها مِن‬ ‫چنانچه پیامبرﷺ فرمودند‪:‬‬
‫[شعیب األرنؤوط‬ ‫ظاهرِها أعدَّها اهللُ لِمَن أطعَم الطَّعامَ وأفشى السَّالمَ وصلِّى باللَّیلِ والنِّاسُ نیامٌ"‬
‫(ت ‪ ،)1438‬تخریج صحیح ابن حبان ‪ • 509‬إسناده قوی]‬

‫ترجمه‪ :‬در بهشت اتاقهای است که از درون‪ ،‬بیرون آنها و از بیرون‪ ،‬درون‬
‫[داخل] آنها نمایان است؛ خداوند آنها را برای کسی آماده کرده است که [به‬
‫فقراء] طعام میدهد‪ ،‬و به نرمی سخن میگوید‪ ،‬و شبانگاهان درحالی که مردم‬
‫در خوابند نماز میخواند‪.‬‬

‫سهل بن سعد رضیاهللعنه روایت میکند که رسولاهلل ﷺ فرمودند‪:‬‬

‫بهشتیان‪ ،‬اهل باالخانهها(ساکنین غرفههای باال) را در بهشت چنان میبینند‬
‫[بخاری‪6555 ،‬؛ مسلم‬ ‫همانطور که شما ستارهها را در افق و ناحیهی آسمان میبینید‪.‬‬
‫‪]7071‬‬

‫ابو سعید خدری رضیاهللعنه از رسول اهلل ﷺ روایت نمودند‪ :‬ساکنان بهشت‬
‫اهل باالخانهها (قصرنشینانی که باالی سرشان هستند) را طوری میبینند‬
‫همانطور که شما ستارگان تابناک و روشن را در افق و ناحیهی مشرق و مغرب‬
‫میبینید‪ ،‬چون این قصرنشینان دارای درجه و مقام باالتری از افراد عادی‬
‫هستند‪ ،‬صحابه رضیاهللعنهم پرسیدند‪ :‬یا رسولاهلل! آیا این مقام و منزل انبیاء‬
‫علیهم السالم است‪ ،‬غیر از انبیاء به چنین جاهایی نمیرسند؟ فرمودند‪ :‬نخیر!‬
‫قسم به ذاتی که جان من در دست اوست‪ ،‬ساکنین این منازل کسانی هستند‬
‫که به خداوند ایمان آوردهاند و پیامبران (فرستادگان) علیهم السالم را تصدیق‬
‫[بخاری ‪3256‬؛ مسلم ‪]7073‬‬ ‫نمودهاند‪.‬‬

‫ابوموسی اشعری رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت نمودهاند‪ :‬برای مرد‬

‫مؤمن در بهشت خیمهای از مروارید توخالی بناء شده که طول و درازی آن‬
‫شصت مایل میباشد‪ ،‬او در آن خیمه اهل خانه زیادی دارد‪ ،‬به راحتی نزد آنها‬
‫[بخاری ‪ ،3243‬مسلم ‪]7087‬‬ ‫رفت و آمد میکند ولی آنها یکدیگر را نمیبینند‪.‬‬
‫‪24‬‬

‫جابر بن عبداهلل روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬آیا درمورد باالخانه‬
‫و اتاقهای بهشت به شما خبر ندهم؟ گفتم‪ :‬بله حتما بفرمایید! پدر و مادرم‬
‫فدایتان شوند؛ فرمودند‪ :‬در بهشت باالخانه و اتاقهای است از اقسام گوهر‪،‬‬
‫بیرونش از درون و درونش از بیرون دیده میشود‪ ،‬در آن انواع نعمت و لذتها‬
‫وجود دارد که هیچ چشمی مثل آنها را ندیده و هیچ گوشی نشنیده‪ .‬ما عرض‬
‫کردیم یا رسول اهلل! آن اتاقها مال چه کسانی هستند؟ فرمودند‪ :‬کسی که سالم‬
‫را عام گرداند‪( ،‬به مردم) غذا بخوراند‪ ،‬و در شب هنگامیکه مردم خواب باشند‬
‫نماز بخواند‪ .‬ما عرض کردیم یا رسول اهلل! چه کسی توان این همه اعمال را‬
‫دارد؟ فرمودند‪ :‬امت من‪ ،‬و اکنون نوعیت آن را به شما بیان میکنم‪ :‬هرکس در‬
‫دیدار با برادرش او را سالم کند یا جواب سالمش را دهد گویا که سالم را عام‬
‫کرده‪ ،‬و هرکس اهل و عیالش را غذا بدهد و سیرشان کند‪ ،‬گویا غذا خورانیده‬
‫و هرکس رمضان را روزه بگیرد و از هر ماه سه روز روزه بگیرد گویا همیشه‬
‫روزه گرفته و هرکس نماز عشاء را با جماعت بخواند‪ ،‬گویا در شب وقتی همه‬
‫خوابند نماز خوانده است‪.‬‬
‫[البعث و المنشور للبیهقی ص‪]279‬قال بن قیم‪ :‬هذا االسناد و ان کان ال ی حتج به وحده‪ ،‬فاذا انضم الیه‪ ...،‬قد روی‬
‫باسنادین آخرین‪.‬‬

‫هیئت و شکل اهل بهشت‪:‬‬

‫خداوند اهل بهشت را به کاملترین صورت که بشر را بر آن خلق کرده‪ ،‬آفریده‪،‬‬
‫و آن صورت‪ ،‬شکل و هیئت آدم علیهالسالم میباشد‪ ،‬تا سعادت اهل بهشت را‬
‫در نعمتهای جاویدان و همیشگی خود کامل نماید‪.‬‬

‫زیرا پیامبر ﷺ میفرماید‪ :‬اخالق اهل بهشت مانند اخالق یک مرد میباشد‪،‬‬
‫به شکل پدرشان آدم علیهالسالم شصت متر _ به درازی_ آسمان میباشند‪.‬‬
‫[صحیح مسلم ‪]5067‬‬

‫رسولاهلل ﷺ در وصف اهل بهشت فرمودهاند‪ :‬آنها همه جوانانی ‪ 33‬ساله‬

‫هستند‪ ،‬چنانکه میفرماید‪ :‬اهل بهشت با بدنی بدون مو‪ ،‬بدون ریش‪ ،‬گویی‬
‫‪25‬‬

‫چشمهای آنها سرمهزده و مانند مردان (‪ )33‬سی و سه ساله وارد بهشت‬

‫[جامع ترمذی ‪]2484‬‬ ‫میشوند‪.‬‬

‫معاذ بن جبل رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت نمودند‪ :‬بهشتیان در‬

‫حالی به بهشت داخل میشوند که هیچ موی روی بدن ندارند‪ ،‬ریش و غیره هم‬
‫[جامع ترمذی‬ ‫ندارند‪ ،‬چشمهایشان سرمگین‪ ،‬و سنشان ‪ 30‬یا ‪ 33‬سال میباشد‪.‬‬
‫‪]2545‬‬

‫و نیز در [سنن ترمذی ‪ ]2562‬ابوسعید خدری رضیاهللعنه از پیامبر اکرم‬

‫ﷺ روایت می کند‪ :‬هرکس از اهل بهشت چه بچه باشد یا بزرگ وقتی بمیرد‪،‬‬
‫در بهشت به سن ‪ 30‬سال برگردانده میشود‪ ،‬هیچگاه از سنِّ ‪ 30‬سالگی بزرگتر‬
‫جهنمیان‪[ .‬جامع ترمذی ‪]2652‬‬ ‫نمیشود‪ ،‬و همچنین‬

‫حضرت انس بن مالک رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبرﷺ فرمودند‪:‬‬

‫بهشتیان به بهشت داخل میشوند‪ ،‬طولشان [درازی] به اندازه حضرت آدم علیه‬
‫السالم شصت ذراع میباشد‪ ،‬و زیباییشان مانند یوسف علیهالسالم و سنشان‬
‫مانند حضرت عیسی علیهالسالم ‪ 33‬سال میباشد‪ ،‬لغت و زبان حضرت محمد‬
‫ﷺ به آنها داده میشود [عربی] در حالیکه بدنشان هیچ موی ندارد‪ ،‬ریش‬
‫وغیره نیز ندارند و چشمهایشان سرمگین است‪ .‬ابن عباس رضیاهللعنه و دیگر‬
‫تمام مفسرین میگویند‪ :‬سن تمام زنان در بهشت یکسان (‪ 33‬سال) است [‬
‫[تفسیر ابن کثیر ج‪ ،6‬ص‪ 100‬از ابی الدنیا ‪ /‬حادی االرواح ‪]146‬‬

‫درختهای بهشت‪ ،‬باغ‪ ،‬سایه و میوههای آن‬

‫چون طبیعت بشر با آب و باغ و درخت و سبزه و گل محبت فراوانی دارد و‬
‫همواره دوست دارد کنار و نزدیک آنها زندگی کند‪ ،‬خداوند متعال بهشت را‬
‫براساس طبیعت و خواست بشر با این نعمتها مزین و آراسته ساخته است‪ ،‬با‬
‫بهترین درختان و انواع ثمره و میوهها و نهرهای جاری و چشمههای آب شیرین‬
‫که با دیدن آنها چشم بندگان صالح خدا خنک خواهد شد‪.‬‬
‫‪26‬‬

‫در آنجا اهل بهشت هر میوهای که بخواهند برایشان مهیا میشود‪ ،‬چرا که در‬
‫یَشْتَهُونَ»[الواقعه ‪]21-20‬‬ ‫قرآن آمده‪« :‬وَ فَاکِهَةٍ مِمَِّا یَتَخَیَِّرُونَ ‪ ¤‬وَ لَحْمِ طَیْرٍ مِمَِّا‬

‫ترجمه‪ :‬و (نیز با انواع) میوه که هر چه بخواهند‪ ،‬برمیگزینند‪ ،‬و گوشت پرندگان‬
‫از هر نوعی که بخواهند‪.‬‬

‫[الدخان ‪]55‬‬ ‫و «یَدْعُونَ فِیهَا بِکُلِِّ فَاکِهَةٍ آَمِنِینَ»‬

‫ترجمه‪ :‬بیدغدغه و آسوده خاطر هر میوهای که بخواهند‪ ،‬در آنجا طلب میکنند‬

‫[واقعه ‪]33-32‬‬ ‫و «وَ فَاکِهَةٍ کَثِیرَةٍ؛ لَِّا مَقْطُوعَةٍ وَ لَا مَمْنُوعَةٍ» ‪:‬‬

‫ترجمه‪ :‬و (برخوردار از) میوههای فراوان که نه تمام میشود و نه ممنوع‪.‬‬

‫یَشْتَهُونَ» [مرسالت ‪]41- 40‬‬ ‫و «إِنَِّ الْمُتَِّقِینَ فِی ظِلَالٍ وَ عُیُونٍ ‪ ¤‬وَ فَوَاکِهَ مِمَِّا‬

‫ترجمه‪ :‬بیگمان پرهیزکاران زیر سایهها و کنار چشمه سارها خواهند بود و‬
‫نزدیک میوههایی که میل دارند‪.‬‬

‫و «هُوَ الَِّذِی أَنشَأَ جَنَِّاتٍ مَِّعْرُوشَاتٍ وَ غَیْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَ النَِّخْلَ وَ الزَِّرْعَ مُخْتَلِفًا أُکُلُهُ‬
‫[انعام ‪]141‬‬ ‫وَ الزَِّیْتُونَ وَ الرُِّمَِّانَ مُتَشَابِهًا وَ غَیْرَ مُتَشَابِهٍ»‬

‫ترجمه‪ :‬او ذاتی ا ست که باغ های گوناگونی پدید آورده است؛ برخی داربست‬
‫دارند و برخی بدون داربستاند‪ .‬و نیز درختان خرما و کشتزارهایی با محصوالت‬
‫گوناگون و درختان زیتون و انار را به وجود آورده است که با وجودِ شباهت و‬
‫همانندی‪ ،‬میوههای متفاوت و متنوعی دارند‪.‬‬

‫رسول خدا ﷺ میفرماید‪ :‬در شبی که به معراج برده شدم‪ ،‬با ابراهیم‬
‫علیه السالم مالقات نمودم‪ ،‬به من گفت‪ :‬ای محمد! به امت خود بگو که خاک‬
‫بهشت خوشبو و آب آن شیرین میباشد‪ ،‬و همانا بهشت زمینی خالی و صاف‬
‫است که وسیلهی کاشتن آن "سُبْحَانَ اهلل وَالْحَمْدُ لِله وَلَا إِلَهَ إِلَّا اهلل وَاهلل أَکْبَرُ"‬
‫[جامع ترمذی ش ‪]3409‬‬ ‫است‪.‬‬
‫‪27‬‬

‫خوانندگان گرامی! تا میتوانید در جنت درختانی برای خودتان بکارید‪ ،‬باغهای‬

‫پر از درخت با آسانترین اذکار‪.‬‬

‫از رسول خدا ﷺ ارشاد شده است‪ :‬روزی مردم را ارشاد مینمودند‪ ،‬مردی‬
‫بادیهنشین نیز در مجلس حضور داشت‪ ،‬رسول اهلل فرمودند‪ :‬مردی از ساکنان‬
‫بهشت از خداوند اجازه میخواهد که در بهشت کشاورزی کند‪ ،‬خداوند‬
‫میفرماید‪ :‬آیا در رفاه و خوشی نیستی؟ و در باغهای بهشت زندگی نمیکنی؟‬
‫(که باز هم میخواهی کشاورزی کنی)‪ ،‬او میگوید‪ :‬بله! اما دوست دارم‬
‫کشاورزی کنم‪( ،‬به او اجازه میدهد)‪ ،‬بالفاصله دست به کار میشود‪ ،‬بذر (گندم)‬
‫میپاشد‪ ،‬هنوز دانهپاشی را تمام نکرده است‪ ،‬از گوشه دیگر زمین جوانه سبز‬
‫شده‪ ،‬رشد میکند و به مرحله برداشت و درو میرسد‪ ،‬و مانند (خرمن) کوهها‬
‫محصول برداشت میکند‪ ،‬آنگاه خداوند متعال میفرماید‪ :‬بگیر ای ابن آدم! تو‬
‫را چیزی سیر نمیکند‪.‬‬

‫مرد صحرانشین که در محضر رسول اهلل ﷺ نشسته بود‪ ،‬گفت‪ :‬یا رسول‬
‫خدا! این مرد (بهشتی) یا از مردم قریش‪ ،‬یا انصار و یا از ساکنین مدینه است‪،‬‬
‫زیرا فقط اینها کشاورز هستند‪ ،‬اما ما صحرانشینان (در این دنیا) کشاورزی بلد‬
‫نیستیم‪ ،‬که در آنجا (بهشت) تقاضای کشاورزی کنیم‪ ،‬پیامبرﷺ (با شنیدن‬
‫[صحیح بخاری ‪]2188‬‬ ‫سخن این مرد) خندیدند‪.‬‬

‫ابن ابیالدنیا از سلیم بن عامر روایت میکند که فرمود‪ :‬اصحاب رسولاهلل ﷺ‬

‫میگفتند‪ :‬خداوند در آمدن اعراب بادیهنشین و سؤاالتشان ما را مستفید‬
‫میگرداند‪ .‬روزی یکی از بادیهنشینان به خدمت رسول خدا ﷺ رسید و‬
‫گفت‪ :‬یا رسولاهلل ﷺ ! خداوند در بهشت درختی را عنوان کرده که‬
‫آزاردهنده است و من فکر نمیکردم که درخت آزاردهندهای در بهشت وجود‬
‫داشته باشد‪ .‬رسول خدا ﷺ فرمودند‪« :‬آن چه درختی است؟» گفت‪ :‬درخت‬
‫سدر (کنار)‪ .‬این درخت‪ ،‬خار دارد و خارش مزاحم است‪ .‬رسول خدا ﷺ‬
‫‪28‬‬

‫فرمودند‪« :‬مگر نه این که خداوند فرموده است [فِی سِدْرٍ مَخْضُودٍ] {الواقعة‪}28:‬‬
‫خداوند خار آن را برداشته و به جای هر خار ثمری رویانده است‪ .‬ثمری از این‬
‫درخت میروید که هر دانه اش به هفتاد و دو رنگ درآمده و هیچ کدام از‬
‫رنگهایش شبیه دیگری نیستند»‪.‬‬

‫[عن سلیم بن عامر‪ ]:‬أقبلَ أعرابیٌّ یومًا فقال‪ :‬یا رسولَ اهللِ ! ذکرَ اهللُ فی الجنَّةِ شجرةً مؤذیَةً وما‬
‫کنتُ أرى أنَّ فی الجنَّةِ شجرةً تؤذی صاحبَها ! قال رسولُ اهللِ وما هیَ‪.‬؟ قال‪ :‬السِّدرُ؛ فإنَّ لهُ شَوکًا‬
‫مؤذیًا قال رسولُ اهللِ‪ :‬ألیسَ اهللُ یقولُ (فِى سِدْرٍ مَخْضُودٍ) خضَّدَ اهللُ شَوکَهُ‪ ،‬فجعلَ مکانَ کلِّ‬
‫شَوکةٍ ثمرةً؛ فإنَّها لتُنبتُ ثمرًا‪ ،‬تفتَّقُ الثَّمرةُ منها عن اثنَینِ وسبعینَ لَونًا من طعامٍ‪ ،‬ما فیها لَونٌ‬
‫یُشْبِهُ اآلخرَ‪.‬‬

‫[صحیح الترغیب ‪ • 3742‬صحیح لغیره • أخرجه ابن المبارک فی «الزهد» (‪])74/2‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت میکند‪ :‬در بهشت درختی‬

‫[بخاری ‪ ،3252‬مسلم‬ ‫است که سوار در سایه آن صد سال بدود باز هم تمام نمیشود‪.‬‬
‫‪]7068‬‬

‫ابوسعید خدری رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬یک شخص گفت یا رسول اهلل!‬
‫طوبی چیست؟ فرمودند‪ :‬درختی است در بهشت که مسافت آن صد سال است‪،‬‬
‫[در مسند احمد ج‪ ،3‬ص‪]71‬‬ ‫لباس بهشتیان از شکوفههای آن بیرون میآید‪.‬‬

‫عتبه بن عبدالسلمی رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪:‬‬

‫خداوند به جای هر خار بر درخت میوهای میرویاند که در آن هفتاد رنگ است‪،‬‬
‫[البعث و النشور البیداوود‪ ،‬ص‪]69‬‬ ‫و آن رنگها با همدیگر مشابه نیستند‪.‬‬

‫نکته‪ :‬خالصه اینکه در بهشت همه انواع میوه همچون سیب‪ ،‬خرما‪ ،‬انگور و‬
‫انار و زیتون و غیره وجود دارد‪ ،‬تا چه رسد به انواع گلها و شکوفههای خوشبو‬
‫و در یک کلمه در بهشت چیزهایی وجود دارد که هیچ چشمی آن را ندیده و‬
‫هیچ گوشی آن را نشنیده و هیچ کدام از آن حتی بر فکر کسی نیز خطور نکرده‬
‫است‪ ،‬خداوند ما را بینصیب نگرداند‪.‬‬
‫‪29‬‬

‫غذا و نوشیدنیهای بهشت‬

‫بهشتیان در بهشت‪ ،‬میخورند و میآشامند؛ آما آب بینی و ادرار و مدفوعی در‬
‫آنجا وجود ندارد؛ بلکه غذایشان با آروغ زدن و عرق مُشک از بدن‪ ،‬دفع میگردد‬
‫و مانند نفس کشیدن (بسیار آسان) اهلل متعال را تسبیح میگویند و ستایش‬
‫[صحیح مسلم‪]2835 :‬‬ ‫میکنند‪.‬‬

‫زید بن ارقم رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬شخصی از اهل کتاب نزد پیامبر صلی‬
‫اهلل علیه وسلم آمده گفت‪ :‬ای ابو القاسم! آیا شما میگویید که بهشتیان‬
‫میخورند و مینوشند؟ فرمودند‪ :‬بله! سوگند به ذاتی که جان محمد ﷺ در‬
‫قبضهی اوست‪ ،‬به هر یک از بهشتیان قدرت و توانایی بیش از صد نفر در‬
‫خوردن‪ ،‬آشامیدن و جماع داده میشود‪ ،‬او گفت‪ :‬هر کس چیزی بخورد یا‬
‫بیاشامد نیاز به حاجت [مدفوع و ادرار] دارد‪ ،‬در بهشت چیزهای آذار دهنده و‬
‫ناخوشایند وجود ندارد! فرمودند‪ :‬چیزهای که بهشتیان میخورند یا مینوشند‬
‫مانند عرق و بوی مسک از بدن آنها دفع میگردد و با آن شکمشان صاف و‬
‫میشود‪[ .‬مسند احمد ج‪ ،4‬ص‪ 367‬و سنن نسائی ‪]11478‬‬ ‫تخلیه‬

‫عبداهلل بن مسعود رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ به من‬

‫فرمودند‪ :‬در بهشت به پرندهای نگاه میکنید‪ ،‬و اشتهای خوردنش را میکنید‪،‬‬
‫[البعث و النشور للبیهقی ص‪]353‬‬ ‫آن پرنده (پخته شده و کباب) جلوی تو حاضر میشود‪.‬‬

‫حافظ ابن حجر عسقالنی رحمهاهلل در فتحالباری مینویسد‪ :‬اهل بهشت از امور‬
‫و چیزهای دنیا هرچیزی که بخواهند برایشان فراهم کرده میشود‪.‬‬
‫( فتح الباری‪ ،150/6:‬ط‪ ،‬دار الطیبه‪ ،‬ریاض۔)‬

‫زنان بهشت و خادمها ‪:‬‬

‫در این دنیا همانند و نظیری برای زیبایی و حسن جمال زنان بهشتی نمیتوان‬
‫یافت‪ ،‬آنان دارای چشمهایی درشت و سیاه و گونههایی درخشنده هستند که‬
‫‪30‬‬

‫شادابی و تازگی همواره از رخسار آنها میتراود‪ ،‬نگاههای آنها سحرکننده و دید‬
‫چشمهایشان بهطرف پایین است و به جز از شوهران خود به کسانی دیگر نگاه‬
‫نمیکنند‪ ،‬چنانچه خداوند متعال میفرماید‪" :‬وَ حُورٌ عَیْنٌ‪ ¤‬کَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ‬
‫{سورة الواقعة‪}23‬‬ ‫الْمَکْنُونِ"‬

‫و حوریانی چشم گشاده دارند‪ ،‬همچون مروارید(میان صدف) نهفتهاند‪.‬‬

‫"کَأَنَّهُنَّ الْیَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ" {سورة الرحمن‪ }58‬گویا آنها یاقوت و مرجان هستند‪.‬‬

‫{سورة الرحمن‪}56‬‬ ‫"فِیهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ"‬

‫در آنها‪ ،‬زنانی هستند که دیده فرو انداختهاند و پیش از بهشتیان‪ ،‬دست هیچ‬
‫انسان و جنی به آنان نرسیده است‪.‬‬

‫ابنکثیر میگوید‪« :‬نقل است که آن زنان هیچکس را از شوهران خود زیباتر‬

‫نمیبینند‪ ،‬چندان که یکی از آنها به شوهرش میگوید‪ :‬به خدا که در بهشت نه‬
‫چیزی را از تو نیکوتر و زیباتر میبینم و نه دوستداشتنیتر پس ستایش خدایی‬
‫را که مرا برای تو و تو را برای من قرار داد»‪.‬‬

‫{سورة الرحمن‪}68‬‬ ‫"حُورٌ مَّقْصُورَاتٌ فِی الْخِیَامِ"‬

‫زنان زیباچشمی که در سراپردهها (دور از چشم بیگانگان) ماندهاند‪.‬‬

‫یعنی‪ :‬سیاه چشمانی که هرگز از خیمهها بیرون (نمیشوند و اینجا و آنجا‬

‫بدنبال کارهای ناپسند) نمیروند‪.‬‬

‫[«حُورٌ»‪ :‬جمع حَوْراء‪ ،‬زنان سیاه چشم‪« ،‬مَقْصُورَاتٌ»‪ :‬جمع مَقصورة‪ ،‬محدود‪.‬‬
‫مخدَّره و محجَّبه‪ .‬زنانی که از خانههای خود بیرون نمیروند و اینجا و آنجا‬
‫(روحالبیان‪ ،‬روحالمعانی)‪.‬‬ ‫نمیپلکند و چشم به نامحرمان نمیدوزند‪ .‬کاخ نشینان‬
‫‪31‬‬

‫در روایتی از آنحضرت آمده است‪ :‬برای هرکدام از مردان بهشت دو همسر‬
‫[صحیح‬ ‫میباشد که از زیبایی مغز ساقهایشان از پشت گوشت دیده میشود‪.‬‬
‫بخاری ش‪]3024‬‬

‫در حدیثی دیگر آمده است‪ :‬اگر زنی از زنان بهشت به زمین سر میکشید‪،‬‬
‫مابی ن آن (از مشرق تا مغرب) را از بوی خوشش پر میکرد‪ ،‬و مابین آن دو را‬
‫منور و نورانی مینمود و ارزش روسری که بر سرش میباشد‪ ،‬از دنیا و آنچه در‬
‫است‪[ .‬صحیح بخاری ‪]2600‬‬ ‫آن است‪ ،‬بیشتر‬

‫معاذ بن جبل رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬هر زنی که در دنیا شوهرش را بیازارد‪،‬‬
‫جفت او از حور عین میگوید‪ :‬او را اذیت نکن خداوند هالکت گرداند‪ ،‬همانا او‬
‫مهمان توست و چیزی نمانده که تو را ترک کند و به سوی من آید‪.‬‬

‫[عن معاذ بن جبل‪ ]:‬ال تؤذی امرَأةٌ زَوجَها إلِّا قالَت زَوجتُهُ منَ الحورِ العینِ‪ :‬ال تُؤذیهِ‪ ،‬قاتلَکِ اهلل‪،‬‬
‫إلَینا ‪ [.‬أخرجه الترمذی (‪ ،)1174‬وابن ماجه (‪])2014‬‬ ‫فإنَّما هوَ عندَکِ دخیلٌ‪ ،‬أوشَکَ أن یفارقَکِ‬

‫پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬پیرزنان به بهشت داخل نمیشوند‪ ،‬یک پیرزن شروع به‬
‫گریستن کرد‪ ،‬رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬به او بگویید که در آن روز پیر نخواهد‬
‫میشود‪[.‬البعث و النشور للبیهقی ص‪]382‬‬ ‫بود‪ ،‬بلکه در آن روز جوان‬

‫انس بن مالک رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبرﷺ فرمودند‪ :‬اگر زنی از‬
‫زنان بهشتیان به زمین نگاه کند‪ ،‬میان زمین و آسمان را پر از خوشبو میکند‪،‬‬
‫و میان زمین و آسمان را روشن میگرداند‪ ،‬و روسری که بر سر دارد از دنیا و‬
‫میباشد‪[ .‬صحیح بخاری ‪]2796‬‬ ‫تمام چیزهایش بهتر‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬هر مرد بهشتی‬

‫دو زن از حور عین دارد‪ ،‬هر یک از آنها هفتاد جامعهای نو پوشیده است‪ ،‬باز‬
‫[مسند احمد ج‪،2‬‬ ‫هم مغز استخوان ساق آنها از پشت این همه لباس دیده میشود‪.‬‬
‫ص‪]345‬‬
‫‪32‬‬

‫ابوسعید الخدری رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبرﷺ فرمودند‪ :‬کمترین‬

‫درجه و مقامدار بهشتی هشتاد هزار خادم دارد‪ ،‬و هفتاد و دو همسر دارد‪ ،‬برای‬
‫او خیمهای از مروارید و زمرد و یاقوت زده میشود مسافت آن به اندازه جابیه‬
‫[سنن ترمذی ‪]2562‬‬ ‫تا صنعاء میباشد‪.‬‬

‫ابوسعید الخدری رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬مرد‬

‫چهره خود را در رخسار و گونهی زن [در بهشت] مشاهده میکند‪[ ،‬رخسار و‬
‫گونههای او] صاف و شفافتر از آینه میباشند‪ ،‬و کمترین مرواریدی که روی‬
‫بدن او است چنان زیباست که میان مغرب تا مشرق را روشن میگرداند‪ ،‬هفتاد‬
‫دسته لباس پوشیده است ولی باز هم مغز استخوان ساقهایش از پشت این‬
‫میشود‪ [ .‬الدر المنثور للسیوطی ج‪ ،6‬ص‪] 841‬‬ ‫همه لباس دیده‬

‫ابو امامه رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬هر شخص به‬
‫بهشت داخل میشود با هفتاد و دو زن ازدواج داده میشود‪ ،‬دوتا از آنها حور‬
‫عین هستند و هفتاد تا از زنان دنیا که به سهم او آمدهاند‪ ،‬هر یک از آنها فرج‬
‫(واژن) اشتها آوری دارد‪ ،‬و هر مرد بهشتی ذَکر(آله جنسی) اشتها آوری دارد‪.‬‬
‫[ابن ماجه ‪]4337‬‬

‫انس رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬هر مؤمن در بهشت‬

‫هفتاد و سه زن دا رد‪ ،‬ما پرسیدیم یا رسول اهلل! آیا توانایی و قدرت نزدیکی با‬
‫[ صفة الجنة‬ ‫همه آنها دارد؟ فرمودند‪ :‬قدرت و توانایی صد نفر به او داده میشود‪.‬‬
‫البی نعیم ص‪]372‬‬

‫حضرت ابوهریره رضیاهللعنه روایت می کند که سؤال شد‪ :‬یا رسول اهلل! آیا ما‬
‫در بهشت با زنان خود جماع و نزدیکی میکنیم؟ فرمودند‪ :‬بله! مرد در یک روز‬
‫[معجم صغیر للطبرانی ‪]795‬‬ ‫به صد زن دوشیزه جماع و همبستری میکند‪.‬‬

‫حضرت عبداهلل بن ابی اوفی رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت میکند‪:‬‬

‫مرد بهشتی با پانصد (‪ ) 500‬حور‪ ،‬چهار هزار دوشیزه و هشت هزار بیوه ازدواج‬
‫‪33‬‬

‫داده میشود‪ ،‬و او با هر یک از آنها به اندازه عمرش در دنیا معانقه میکند‪( .‬در‬
‫[ البعث و النشور ‪ 414‬و کتاب العظمة البی الشیخ‪ 591‬و الدرالمنثور ج‪ ،1‬ص‪]40‬‬ ‫آغوش میگیرد)‬

‫ابن عباس رضیاهللعنه روایت می کند که از پیامبر سؤال شد‪ :‬آیا ما در بهشت‬
‫با زنان خودمان جماع و نزدیکی میکنیم همانطور که در دنیا با آنها نزدیکی‬
‫می کردیم؟ فرمودند‪ :‬سوگند به ذاتی که جان محمد صلی اهلل علیه وسلم در‬
‫دست اوست؛ هر مرد سر صبح (هر روز) با صد دوشیزه جماع (همبستری)‬
‫[صفةالجنة البینعیم ‪]373‬‬ ‫میکند‪.‬‬

‫انس بن مالک رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت نمودهاند‪ :‬در کمترین‬

‫مقام و درجه بهشت کسی است که هر وقت ده هزار خادم کنار او ایستادهاند‪.‬‬
‫[صفةالجنة ص‪ 206‬و زوائد الزهد ص‪]1530‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬در کمترین مقام و درجه بهشت کسی‬
‫است که روزانه پانزده هزار خادم نزد او حاضر میشوند‪ ،‬و هریک از آنها چیز‬
‫[صفة الجنة البن ابی الدنیا ص‪ 207‬و ابونعیم‬ ‫ارزشمند و گرانبهای جداگانهای در دست دارد‪.‬‬
‫ص‪]443‬‬

‫حضرت ابوهریره رضیاهللعنه از رسول اکرم ﷺ روایت نمودهاند‪ :‬کمترین‬

‫اهل بهشت به اعتبار مقام و درجه کسی است که بهشت او هفت درجه دارد‪،‬‬
‫خود او در درجه ششم قرار دارد و باالی او درجه هفتم است‪ ،‬او سیصد خادم‬
‫دارد‪ ،‬روزانه سیصد کاسه از طال و نقره برایش آورده میشود‪ ،‬در هر یک از‬
‫کاسهها غذای جداگانهای است ک ه در کاسه دیگر مثل آن نیست‪ ،‬و او در آغاز‬
‫لذتی را مییابد که در آخرش هم است [یعنی‪ :‬لذت غذاها با خوردن کم‬
‫نمیشود]‪ ،‬او میگوید‪ :‬ای پروردگارم! اگر به من اجازه داده شود میتوانم تمام‬
‫بهشتیان را بخورانم و بنوشانم‪ ،‬از نزد من چیزی کم نمیشود‪ .‬او هفتاد و دو‬
‫زن از حور عیناء دارد‪ ،‬که نشیمنگاه (جای نشستن) یکی از آنها برابر با یک‬
‫[مسند احمد ج‪ ،2‬ص‪ 537‬و البدور السافره ش ‪]2035‬‬ ‫میل میباشد‪.‬‬
‫‪34‬‬

‫حور لیبه‬
‫عالمه ابن قیم رحمهاللہ از حضرت ابن مسعود رضیاللہعنه نقل میکند‪ ،‬در‬
‫بهشت حوری است بهش میگویند لیبه‪ ،‬تمام حوریان بهشت شیفته حسن و‬
‫جمال او هستند‪ ،‬و به شانه او دست زده میگویند‪ :‬ای لیبه! اگر طلبکنندگان‬
‫تو [از حسن و جمالت] خبر میداشتند‪ ،‬برای رسیدن به تو بسیار تالش‬
‫میکردند‪ .‬بر پیشانی او نوشته شده‪ :‬هرکس میخواهد به او حوری مثل من‬
‫برسد‪ ،‬پس باید برای رضا و خوشنودی خداوند عمل کند‪.‬‬

‫إن فی الجنة حوراء یقال لھا اللعبة کل حور الجنان یعجبن بھا یضربن بأیدیھن علی‬
‫کتفھا ویقلن طوبی لک یا لعبة لو یعلم الطالبون لک لجدوا بین عینیھا مکتوب من کان یبتغی‬
‫(حادی األرواح‪ ،235/1 :‬ط‪ :‬القاہرہ)‬ ‫أن یکون له مثلی فلیعمل برضاء ربی․‬

‫حضرت ابن عباس رضیاهللعنه روایت می کند‪ :‬در بهشت یک حور است لُعبه نام دارد‪ ،‬اگر آب‬
‫دهان خود را در دریا بیندازد‪ ،‬تمام آب دریا بر اثر آن شیرین میگردد‪ ،‬بر سینه او نوشته شده‬
‫است‪ :‬هرکس دوست دارد که مانند من را دریابد‪ ،‬پس باید بر اطاعت و فرمانبرداری پروردگارم‬
‫[صفة الجنة ابن ابی الدنیا ص‪ :350‬تذکرة القرطبی ج‪ ،2‬ص‪]47‬‬ ‫عمل کند‪.‬‬

‫زنان بهشت (حور‪ )...‬مطهره هستند ‪:‬‬

‫ابوسعید الخدری رضیاهللعنه روایت کرده که رسول خدا صلی اهلل علیه وسلم‬
‫فرموده اند‪ :‬منظور از مطهره و پاکیزگی در ارشاد باری تعالی‪ :‬وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ‬
‫مُّطَهَّرَةٌ ٰ وَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ [سورة البقره؛‪ ]25‬ترجمه‪ :‬آنان در بهشت همسرانی پاک‬
‫و پاکیزه دارند‪.‬‬

‫این است که آن زنان بهشتی از حیض‪ ،‬مدفوع‪ ،‬نجاست و آب دهان پاک هستند‪.‬‬
‫[زوائد الزهد البن مبارک ص‪]243‬‬

‫ابن مسعود و ابن عباس رضیاهللعنهما میفرمایند‪ :‬منظور از مطهره و پاکیزگی‬

‫این است‪ :‬آنها را حیض [پریود] نمیآید‪ ،‬ادرار و غیره نمیکنند‪ ،‬از بینیشان‬
‫مخاط [آب بینی] بیرون نمیآید‪.‬‬
‫‪35‬‬

‫مجاهد میگوید‪ :‬ادرار نمیکنند‪ ،‬مدفوع نمیکنند‪( ،‬ترشحات)مذی و منی از‬

‫آنها خارج نمیشود‪ ،‬و حیض [پریود] نمیآید‪ ،‬آب دهن نمیاندازند‪ ،‬از بینیشان‬
‫مخاط نمیآید‪ ،‬حاملگی و والدت فرزند ندارند‪.‬‬

‫عبدالرحمن بن یزید میگوید‪ :‬منظور از مطهره این است‪ :‬آنها را حیض [پروید]‬
‫نمیآید و زنانی که در دنیا هستند به آنها مطهره اطالق نمیشود‪ ،‬زیراکه اگر‬
‫از آنها خون (حیض) بیرون بیاید‪ ،‬نماز و روزه را ترک میکنند‪ .‬و بیبی حواء‬
‫اینطوری آفریده شده بود[ از او پریود نمیآمد]‪ ،‬تا اینکه ارتکاب معصیت کرد‪،‬‬
‫و هنگامیکه از او خطا سرزد خداوند فرمودند‪ :‬تو را مطهره آفریده بودم‪ ،‬ولی‬
‫[زوائد الزهد‬ ‫چونکه این درخت را خونزده کردی تو را هم دارای خون میگردانم‪.‬‬
‫البن مبارک ص‪]243‬‬

‫مادهای که حور عیناء با آن آفریده شده ‪:‬‬

‫انس بن مالک رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبرﷺ فرمودند‪ :‬حور عیناء‬
‫[البعث و النشور للبیهقی ‪]391‬‬ ‫از زعفران آفریده شده است‪.‬‬

‫انس رضیاهللعنه روایت می کند‪ :‬اگر زنان بهشت[حورها] در هفت دریا آب‬
‫دهان بیندازند‪ ،‬دریاها بهخاطر گوارائی و شیرینی دهنشان شیرین و گوارا‬
‫[صفة الجنة البینعیم ‪]381‬‬ ‫میگردند‪ ،‬و حور عیناء از زعفران آفریده شده است‪.‬‬

‫از رسول اهلل ﷺ درمورد حور عیناء سؤال شد که از چه چیزی آفریده شده‬
‫است؟ فرمودند‪ :‬از سه چیز‪ ،‬قسمت پایینی از مسک‪ ،‬و قسمت وسطی از عنبر‬
‫و زعفران‪ ،‬و قسمت باالیی از کافور‪ ،‬مو و ابروهایشان سیاه از نور کشیده شدهاند‪.‬‬
‫[تذکرة القرطبی ج‪ 2‬ص‪ 481‬به نقل از ترمذی]‬

‫داستانهای زیبا از حوریان بهشت ‪:‬‬

‫ابوعیاش میگوید‪ :‬یک روز پیش کعب نشسته بودیم‪ ،‬فرمود‪ :‬اگر یک دست‬
‫حورها [زنان بهشتی] از آسمان [بیرون] آویزان شود‪ ،‬زمین را طوری روشن‬
‫‪36‬‬

‫میگرداند‪ ،‬چنانکه آفتاب برای اهل زمین روشن گردانده است‪ ،‬سپس فرمود‪:‬‬
‫من درمورد دستش گفتم! (حاال خودتان بیندیشید) چهرهاش با آن همه‬
‫[زوائد الزهد البن مبارک]‬ ‫سفیدی‪ ،‬زیبایی‪ ،‬حسن و جمال چگونه میباشد‪.‬‬

‫عطاء السلمی به مالک بن دینار گفت‪ :‬ای ابویحیی ما را به بهشت تشویق کن‪.‬‬
‫گفت‪ :‬ای عطاء! در بهشت حور های[زنهای] هستند که بهشتیان از زیبایی‬
‫آنها با هم فخر میکنند‪ .‬اگر خداوند متعال برای بهشتیان نمردن را ننوشته بود‪،‬‬
‫آنها از زیبایی آنها میمردند‪ .‬بر اثر این سخنان مالک‪ ،‬عطاء تا چهل سال همیشه‬
‫[ابو نعیم فی حلیة االولیاء ج‪ ،6‬ص‪]221‬‬ ‫اندوهگین و چهرهاش ناراحت و گرفته بود‪.‬‬

‫احمد بن ابی حواری میگوید‪ :‬جعفر بن محمد برایم بیان کرد‪ :‬حکیمی با‬
‫حکیم دیگری دیدار کرد و گفت‪ :‬آیا مشتاق حور عیناء هستی؟ او گفت نه‪ .‬وی‬
‫گفت‪ :‬مشتاق آنها باش! چون نور چهره آنها از نور خداوند است‪ .‬او بیهوش بر‬
‫زمین افتاد‪ ،‬بلند کرده به منزلش رسانده شد‪ ،‬ما تا یک ماه او را عیادت‬
‫میکردیم‪.‬‬

‫ابن ابی الحواری میگوید‪ :‬حضرمی برای من بیان کرد‪ :‬من و ابوحمزه بر پشت‬
‫بام خوابیدیم‪ ،‬من به او نگاه میکردم که او بر فراش خود تا صبح از سوئی به‬
‫سوی دیگر میشد (تمام شب پهلو عوض میکرد)‪ ،‬گفتم‪ :‬ای ابوحمزه! چرا‬
‫دیشب نخوابیدی؟ گفت‪ :‬هنگامیکه بر روی زمین دراز کشیدم‪ ،‬حور در تصور‬
‫من آمد‪ ،‬گویا پوست بدنش را احساس میکردم‪ ،‬من این داستان را برای‬
‫ابوسلیمان بیان کردم‪ ،‬ابوسلیمان گفت‪ :‬او شخص مشتاقی هست‪.‬‬

‫ابن ابی الدنیا از یزید الرقاشی روایت میکند‪ :‬در بهشت نوری بلند میشود‪ ،‬در‬
‫تمام جاهای که در بهشت هستند داخل میگردد‪ ،‬سؤال میشود این چیست؟‬
‫پاسخ داده میشود‪ :‬حور جلوی شوهرش خندیده است [بر اثر خندهاش این نور‬
‫بلند شده] شخصی از کنارهی[یک طرف] مجلس فریاد زد‪ ،‬و بلند نَفس کشید‪،‬‬
‫تا یک ماه حالش همین بود تا اینکه جان داد‪.‬‬
‫‪37‬‬

‫ابن ابی الدنیا از سعید بن جبیر روایت کرده‪ ،‬ابن عباس رضیاهللعنه فرموده‬
‫است‪ :‬اگ ر حور کف دست خود را در میان آسمان و زمین بیرون بِکشد‪ ،‬تمام‬
‫مخلوق از زیبایی او دچار فتنه میشوند‪ ،‬و اگر روسری خود را بیرون آورد[ظاهر‬
‫کند]‪ ،‬آفتاب جلوی زیبایی او مانند فتیله چراغ میماند و تمام نورش را از دست‬
‫میدهد‪ ،‬اگر چهرهاش را بیرون بیاورد‪ ،‬زیباییاش درمیان آسمان و زمین را‬
‫روشن و منور میگرداند‪.‬‬

‫یحیی بن ابی کثیر رحمهاهلل نقل میکند‪ :‬حور عیناء کناره دروازه بهشت‬
‫شوهرهای خود را استقبال میکنند و میگویند‪ :‬خیلی وقت است که ما منتظر‬
‫شماییم‪ ،‬ما خوشنود هستیم هیچگاه ناراحت نخواهیم شد‪ ،‬برای همیشه در‬
‫بهشت مقیم میمانیم هیچگاه کوچ نخواهیم کرد‪ ،‬و برای همیشه زنده میمانیم‬
‫هیچگاه نخواهیم مرد‪ ،‬و با زیباترین صداها میگوید‪ :‬تو محبوب منی و من‬
‫[زوائد الزهد البی مبارک ص‪]435‬‬ ‫محبوب تو هستم‪.‬‬

‫مجاهد می گوید‪ :‬حور عیناء زنانی هستند که چشم از دیدنشان حیران‬

‫میگردند‪ ،‬مغز استخوان ساق آنها از پشت لباسها دیده میشود‪ ،‬شخصی که‬
‫به او نگاه بیندازد‪ ،‬چهره اش را در کبد او خواهد دید مانند نگاه کردن به آینه‪،‬‬
‫[حادی االرواح الی بالد االفراح ص‪]144‬‬

‫زنان دنیا در بهشت از حور عین برتر هستند ‪:‬‬

‫ام سلمه رضیاهللعنه روایت میکند‪ ،‬از رسول اکرم ﷺ پرسیدم‪ :‬یا رسول‬
‫اهلل! زنان دنیا افضل و برتر هستند یا حور عیناء؟ فرمودند‪ :‬زنان دنیا از حور‬
‫عیناء افضلتر و برتر هستند‪ ،‬همانطور که ظاهر بر باطن افضلتر است‪ .‬دوباره‬
‫پرسیدم‪ ،‬چرا؟ فرمودند‪ :‬بهخاطر نماز‪ ،‬روزه و عبادت خداوند متعال‪ ،‬و خداوند‬
‫بر چهرههایشان جامعهای نور میپوشاند‪ ،‬و بدنشان را ابریشم میپوشاند‪،‬‬
‫رنگشان سفید است‪ ،‬لباسشان سبز‪ ،‬زیورآالت(و جواهرات)شان زرد‪ ،‬و‬
‫بخوردانشان از مروارید‪ ،‬و شانههایشان از طال‪ ،‬میگویند‪ :‬ما همیشه زنده‬
‫‪38‬‬

‫میمانیم هرگز نخواهیم مرد‪ ،‬و همیشه در رفاه و آسایش خواهیم بود هرگز‬
‫غمگین و اندوهگین نخواهیم شد‪ ،‬و همیشه در اینجا مقیم میمانیم‪ ،‬هرگز از‬
‫اینجا کوچ نخواهیم کرد‪ ،‬و همیشه خوشنود میمانیم هرگز ناراحت نخواهیم‬
‫شد‪ ،‬سعادت و خوشبختی است برای کسی که ما برای او و او برای ما باشد‪.‬‬
‫[معجم کبیر للطبرانی ج‪ ،23‬ص‪]367‬‬

‫و در روایت دیگر ابوهریره رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت میکند‪:‬‬

‫بهشتیان در بهشت بیشتر از شما زنان و خانههایشان را میشناسند‪ ،‬برای هر‬
‫شخص در بهشت هفتاد و دو حور و دو زن از اوالد آدم است‪ ،‬و آن دو زن از‬
‫تمام حورها افضلتر و برتر هستند‪ ،‬چونکه در دنیا خداوند را عبادت کردهاند‪.‬‬
‫آن شخص پیش یکی از آنها می رود در باالخانه و اتاقی از یاقوت‪ ،‬او بر تخت‬
‫طالیی که ب ا مروارید آراسته شده نشسته است و هفتاد دسته از لباس ابریشمی‬
‫پوشیده است‪ ،‬آن شخص دست خود را بر شانهاش میگذارد‪ ،‬از پشت لباس‪،‬‬
‫پوست و گوشت در سینهاش دست خود را میبیند‪ ،‬مغز استخوان ساق او را‬
‫چنان میبیند همانطور که شما نخ را در یاقوت پیوسته شده میبینید‪ ،‬کبد آن‬
‫شخص برای زن مانند آینه میباشد‪ ،‬و کبد زن برای مرد مانند آینه‪ ،‬هربار که‬
‫پیش او بیاید او را دوشیزه می یابد‪ ،‬از کثرت همبستری نه این خسته میشود‬
‫و نه آن زن‪ ،‬و در بهشت منی(نطفه منی) وجود ندارد‪ ،‬آن شخص تنها بهخاطر‬
‫این از نزد آن زن بیرون میرود چون زنان دیگر در انتظارش هستند‪ ،‬از پیش‬
‫این بیرون رفته نوبت به نوبت پیش همه زنان میرود‪ ،‬و هرگاه پیش یک زن‬
‫میرسد او میگوید‪ :‬به واهلل! در بهشت چیزی بهتر از تو وجود ندارد‪ ،‬و در بهشت‬
‫نیست‪[ .‬حادی االرواح الی بالد االفراح ص‪]151‬‬ ‫هیچ چیزی محبوب تر از تو برایم‬

‫حافظ ابن کثیر رحمهاهلل در تفسیر ابن کثیر مینویسد‪ :‬همسر دنیایی مرد مؤمن‬
‫اگر با ایمان باشد در سرای آخرت نیز همسرش خواهد بود‪،‬‬

‫هرگاه مرد مؤمن به بهشت داخل میشود‪ ،‬اگر همسرش با ایمان باشد‪ ،‬در‬
‫بهشت نیز همسرش خواهد بود‪.‬‬
‫‪39‬‬

‫"المبحث التاسع‪ :‬نساء أهل الجنة‪ :‬المطلب األول‪ :‬زوجة المؤمن فی الدنیا زوجته فی اآلخرة إذا‬
‫کانت مؤمنة‪ .‬إذا دخل المؤمن الجنة‪ ،‬فإن کانت زوجته صالحة‪ ،‬فإنها تکون زوجته فی الجنة‬
‫[تفسیر ابن کثیر ط العلمیة(‪])388 /4‬‬ ‫أیضاً‪:‬‬

‫پاسخ زنان دنیا به ترانه حوران عیناء‬

‫حضرت علی رضیاهللعنه از پیامبرﷺ روایت میکند‪ :‬در بهشت برای حوران‬
‫عیناء یک مجلس منعقد میشود‪ ،‬آنها با صدای بسیار زیبا که هیچ مخلوقی‬
‫مانند آن را نشنیده این ترانه را میخوانند‪[ :‬نَحْنُ الْخَالِدَاتُ فَلَا نَبِیدُ‪ ،‬وَنَحْنُ‬
‫النَّاعِمَاتُ فَلَا نَبْأَسُ‪ ،‬وَنَحْنُ الرَّاضِیَاتُ فَلَا نَسْخَطُ‪ ،‬طُوبَى لِمَنْ کَانَ لَنَا وَکُنَّا لَهُ]‬

‫ترجمه‪ :‬ما همیشه زنده میمانیم هیچگاه فناء و نابود نخواهیم شد‪ ،‬همیشه در‬
‫رفاه و آسایش میمانیم‪ ،‬هیچگاه غمگین و اندوهگین نخواهیم شد‪ ،‬و همیشه‬
‫خوشنود میمانیم‪ ،‬هیچگاه ناراحت و خشمگین نخواهیم شد‪ ،‬سعادت و‬
‫خوشبختی است برای کسی که مال ما شود و ما مال او شویم‪.‬‬

‫حضرت سیده عایشه صدیقه رضیاهللعنها میفرماید‪ :‬هنگامیکه حور عیناء این‬
‫ترانه را میخوانند‪ ،‬زنان مؤمن دنیا در پاسخشان ترانه زیر را میخوانند‪[ :‬نحن‬
‫المصلیات و ما صَلَّیتُنَّ‪ / ،‬و نحن الصائمات و ما صُمْتُنَّ‪ / ،‬و نحن المتوضئات و‬
‫ما تَوَضَّأْتُنَّ‪ / ،‬و نحن المتصدقات و ما تصدقتن]‬

‫ترجمه‪ :‬ما شرف نماز خواندن را حاصل نمودهایم‪ ،‬شما هیچگاه نماز نخواندهاید‪،‬‬
‫ما روزه گرفتهایم و شما هیچگاه روزه نگرفتهاید‪ ،‬ما وضوء گرفتهایم و شما‬
‫هیچگاه وضوء نگرفتهاید‪ ،‬ما زکات و صدقات ادا نمودهایم در حالی که شما‬
‫هیچگاه صدقه ندادهاید‪.‬‬

‫حضرت عایشه رضیاهللعنها میفرماید‪ :‬با این پاسخ زنان دنیا بر حوران عیناء‬
‫[تذکرة القرطبی ج‪ ،2‬ص‪]476‬‬ ‫غالب و چیره میشوند‪.‬‬
‫‪40‬‬

‫جماع و لذت بردن از حور (زنان بهشتی)‬

‫شیخاإلسالم ابن تیمیة رحمهاهلل در [مجموع الفتاوی ‪ ]316/4‬فرمودهاند‪:‬‬

‫«أما أهل الجنة فیأکلون ویشربون وینکحون متنعمین بذلک بإجماع المسلمین کما‬
‫نطق به الکتاب والسنة وإنما ینکر ذلک من ینکره من الیهود والنصارى»‪،‬‬

‫ترجمه‪ :‬طبق اجماع مسلمانان و صریح حدیث و قرآن‪ ،‬بهشتیان غذا میخورند‬
‫و مینوشند و جماع میکنند و چنین چیزی را تنها کسانی از یهود و نصاری‬
‫انکار کردهاند!‬

‫و فرموده است‪:‬‬ ‫[الدخان‪]54 :‬‬ ‫اهلل متعال فرموده است‪{ :‬وزوجناهم بحور عین}‬
‫[البقرة‪]25 :‬‬ ‫{ولهم فیها أزواج مطهرة}‬

‫در حدیث صحیح از زید بن ارقم رضیاهللعنه آمده است‪ :‬مردی از یهود نزد‬
‫پیامبر ﷺ آمد و گفت ای ابوقاسم! مگر تو نمیگویی که اهل بهشت‬
‫میخورند و مینوشند؟ پیامبر خدا ﷺ فرمودند‪ :‬آری قسم به ذاتی که جانم‬
‫به دست اوست! به هرکدام از آنها توان صد مرد در خوردن و نوشیدن و شهوت‬
‫و جماع داده میشود‪.‬‬

‫أتى النبی ﷺ رجل من الیهود فقال‪ :‬یا أبا القاسم‪ ،‬ألست تزعم أن أهل الجنة یأکلون فیها‬
‫ویشربون؟ فقال رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم‪ :‬بلى والذی نفسی بیده‪ ،‬إن أحدهم لیعطى قوة‬
‫والجماع» (رواه أحمد والنسائی)‬ ‫مائة رجل فی المطعم والمشرب والشهوة‬

‫و در حدیث انس رضی اهلل عنه که بعضی از مشایخ آن را تحسین و بعضی دیگر‬
‫تصحیح کردهاند‪ ،‬آمده است‪ :‬در بهشت به مؤمن توانایی چندین برابر در جماع‬
‫داده میشود‪ ،‬پرسیدند‪ :‬آیا قدرت و توانایی چندین بار جماع را دارد؟ فرمودند‪:‬‬
‫بله! به او قدرت صد نفر داده میشود‪ .‬و نیز در حدیث ابوهریره رضیاهللعنه‬
‫آمده‪ :‬هرگاه مرد از جماع با زن فارغ شود‪ ،‬زن دوباره پاک [و دوشیزه] میگردد‪.‬‬

‫«عن أنس‪ ،‬عن النبی صلى اهلل علیه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬یعطى المؤمن فی الجنة قوة کذا وکذا من‬
‫الجماع‪ ،‬قیل‪ :‬یا رسول اهلل أو یطیق ذلک؟ قال‪ :‬یعطى قوة مائة» (رواه الترمذی) و از حدیث‬
‫‪41‬‬

‫(رواه ابن حبان وصححه‬ ‫ابوهریره رضی اهلل عنه آمده است‪« :‬فإذا قام عنها رجعت مطهرة بکرا»‬
‫األلبانی) [مجموع الفتاوی ‪]316/4‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬پرسیده شد یا رسول اهلل! آیا در بهشت‬

‫جماع میکنیم؟ فرمودند‪ :‬بله! قسم به ذاتی که جان من در دست اوست‪ ،‬با‬
‫شدت و خوبی‪ .‬وقتی مرد از جماع با زن فارغ شود دوباره پاکیزه و دوشیزه‬
‫[ الموارد البن حبان ش‪]2633‬‬ ‫میگردد‪.‬‬

‫ابوسعید الخدری رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت میکند‪ :‬وقتی اهل‬

‫[معجم صغیر‬ ‫بهشت با زنان خود جماع کنند‪ ،‬آنها دوباره دوشیزه میگردند‪.‬‬
‫للطبرانی‪]249‬‬

‫ابوامامه رضیاهللعنه روایت میکند از رسول اهلل ﷺ سؤال شد‪ :‬آیا اهل‬
‫بهشت جماع میکنند؟ فرمودند‪ :‬بله! با شدت و توانمندی که هرگز خسته‬
‫[صفة الجنة البی نعیم ‪]368‬‬ ‫نمیشوند و چنان شهوتی که هرگز منقطع نمیشود‪.‬‬

‫ابو سلیمان التیمی از ابومجلز نقل میکند‪ :‬از ابن عباس رضیاهللعنه پرسیدم‬
‫منظور از شغل (مشغولی) در این ارشاد باری تعالی‪ :‬إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْیَوْمَ‬
‫{سورة یس ‪}55‬‬ ‫فِی شُغُلٍ فَاکِهُونَ‬

‫ترجمه‪ :‬بهشتیان امروز به کارى مشغولند [و] شادمانند‪.‬‬

‫چیست؟ فرمود‪( :‬همآغوشی با دختران باکره و دوشیزهها و) ریختن آب‬

‫[کذا فی البعث و النشور للبیهقی ص‪]401‬‬ ‫دوشیزهها‪.‬‬

‫اسحاق بن ابراهیم از سعید بن جبیر روایت میکند‪ :‬شهوت مرد تا هفتاد سال‬
‫در بدنش جاری میماند و همیشه لذت آن را مییابد‪ ،‬و با عمل جماع‪ ،‬جنابت‬
‫و ناپاکی به او سرایت نمیکند و نیاز به غُسل و پاکیزگی هم ندارد‪ ،‬و ضعیف و‬
‫ناتوان هم نمیشود‪ ،‬بلکه جماع با آنها از لذت و نعمت میباشد‪ ،‬در او هیچگونه‬
‫ضعف و نقص وارد نخواهد شد‪.‬‬
‫‪42‬‬

‫خوانندگی زنان بهشتی‬

‫ابن ابی اوفی روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬هر فرد بهشتی با چهار‬
‫هزار دوشیزه‪ ،‬هشت هزار بیوه‪ ،‬و صد حور ازدواج داده میشود‪ ،‬آنها در هر هفت‬
‫روز یکبار جمع می شوند و با صدای بسیار زیبایی که مانند آن را هیچ مخلوقی‬
‫نشنیده میگویند‪ :‬ما برای همیشه میمانیم هیچگاه نابود نمیشویم‪ ،‬همیشه‬
‫در رفاه و آسایش هستیم هیچگاه غمگین و اندوهگین نخواهیم شد‪ ،‬همیشه‬
‫خوشنود هستیم هیچگاه ناراحت نخواهیم شد و برای همیشه اینجا مقیم‬
‫میمانیم هیچگاه کوچ نخواهیم کرد‪ ،‬خوشبختی و سعادت باد برای کسی که‬
‫[در صفة الجنة البینعیم ص‪]378‬‬ ‫مال ما شود و ما مال او شویم‪.‬‬

‫ابن وهب از خالد بن یزید روایت میکند‪ :‬حور عیناء برای شوهران خود نغمه و‬
‫ترانه میخوانند‪ ،‬میگویند‪ :‬ما بسیار زیبا و ماندنی هستیم‪ ،‬همسر جوانان شریف‬
‫هستیم‪ ،‬برای همیشه ماندنی هستیم هیچگاه نخواهیم مرد‪ ،‬همیشه در رفاه و‬
‫آسایش هستیم هیچگاه غمگین و اندوهگین نخواهیم شد‪ ،‬همیشه خوشنود‬
‫هستیم هیچگاه ناراحت نخواهیم شد‪ ،‬همیشه مقیم میمانیم هیچگاه کوچ‬
‫نخواهیم کرد‪ .‬روی سینه آنها نوشته شده است‪ :‬تو محبوب من و من محبوب‬
‫تو هستم‪ .‬تمام خواستهی من تو هستی‪ ،‬چشمان من مانند تو را هرگز ندیدهاند‪.‬‬
‫[حادی االرواح ص‪]166‬‬

‫دیدار در بهشت ‪:‬‬

‫[معجم کبیر للطبرانی ‪ ]7936‬ابوامامه رضیاهللعنه روایت میکند‪ ،‬از پیامبر‬
‫ﷺ سؤال شد‪ :‬آیا اهل بهشت با یکدیگر دیدار و مالقات میکنند؟ فرمودند‪:‬‬
‫کسانی که در درجه و منزل باالیی هستند‪ ،‬پایینیها را مالقات میکنند‪ ،‬ولی‬
‫پایینیها نمیتوانند باالییها را مالقات کنند‪ ،‬مگر کسانی که برای خداوند با‬
‫[معجم کبیر للطبرانی ‪]7936‬‬ ‫هم محبت نمودهاند‪ ،‬آنها هرکجا خواستند میروند‪.‬‬
‫‪43‬‬

‫حضرت انس رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬زمانیکه‬

‫اهل بهشت به بهشت داخل میشوند‪ ،‬برخی از دوستان مشتاق میشوند که‬
‫یکدیگر را ببینند‪ ،‬تختهای هریک به دیگری نزدیک میشود تا اینکه در‬
‫یکجا جمع شوند‪ ،‬یکی از آنها به دیگری میگوید‪ :‬میدانید خداوند چگونه ما‬
‫را بخشید؟ دوستش میگوید‪ :‬یک روز ما در فالن جا بودیم‪ ،‬و دعا کردیم‪ ،‬بر‬
‫[مجمع الزوائد للهیثمی ج‪ ،10‬ص‪]421‬‬ ‫اثر آن دعا بخشیده شدیم‪.‬‬

‫نهر و چشمههای بهشت ‪:‬‬

‫درمیان آن همه کاخها و قصرهای زرین و سایبانهای گسترده و شگفتانگیز‬
‫بهشت جویبارهای آب شیرین و گوارائی جریان دارد که خداوند متعال آنها را‬
‫برای استفاده و لذتبردن بندگان مؤمن و مخلص خود آفریده است‪ ،‬نهرهای‬
‫بهشت بر حسب نوع آبی که در آن جریان دارد مختلف هستند‪ ،‬بعضی پر از‬
‫عسل و برخی آکنده از شراب و تعدادی نیز از شیر و دیگر نعمتهای پروردگار‬
‫مملو و جاری هستند‪.‬‬

‫چنانچه خداوند متعال میفرماید‪ :‬مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ ٰ فِیهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاءٍ غَیْرِ‬
‫آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِّن لَّبَنٍ لَّمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِینَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى ٰ‬
‫{سورة محمد ‪}15‬‬ ‫وَلَهُمْ فِیهَا مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ‬

‫مثال بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده‪( ،‬چنین است که) در آن‬
‫جویبارهایی(نهرهایی) است که مزه و رنگ آبش تغییر نکرده و نیز جویبارهایی‬
‫از شیر که مزهاش دگرگون نشده و جویبارهایی از مِی و شراب لذت بخش برای‬
‫نوشندگان‪ ،‬در آن وجود دارد و نیز جویبارهایی از عسل ناب؛ و در آن هر گونه‬
‫میوهای برای آنان فراهم است و آمرزشی از سوی پروردگارشان دارند‪.‬‬

‫توضیح‪« :‬مثل بهشتی که به پرهیزگاران وعده داده شده» یعنی‪ :‬وصف‬

‫شگفتآور و شأن شگرف بهشت‪ ،‬مانند باغی است که‪« :‬در آن نهرهایی است از‬
‫آبی که به دیرماندگی متغیر نشده» آسن‪ :‬آبی است که رنگ و بو و طعمش‬
‫‪44‬‬

‫تغییر کرده باشد و مانند آن است آجن «و در آن جویهایی است از شیری که‬
‫مزهاش برنگشته» یعنی‪ :‬ترش نکرده است چنان که مزه شیرهای دنیا تغییر‬
‫میکند و به ترشی میگراید بلکه آن شیر در نهایت سپیدی و شیرینی و پر از‬
‫چربی و لذت است «و در آن رودهایی است از شرابی که برای نوشندگان‬
‫لذتبخش» و خوش طعم و گوارا «است» که آن را ناخوش نمیدارند زیرا شراب‬
‫بهشتی مانند شراب دنیا نیست که عقلها را ربوده مستی بیاورد و سردرد به‬
‫همراه داشته باشد «و در آن جویبارهایی از عسل ناباست» یعنی‪ :‬عسلی که‬
‫از آمیزش موم‪ ،‬خاشاک‪ ،‬درد‪ ،‬تیرگی و ناخالصی‪ ،‬پالوده و صاف است‪ .‬دلیل‬
‫اینکه خداوند متعال از این چهار نوع جویبار یاد کرد‪ ،‬این است که‪ :‬این انواع‬
‫چهارگانه؛ ضرورت‪ ،‬نیاز‪ ،‬عیش و عشرت و درمان را با هم جمع کردهاند زیرا‬
‫آب ضرورت است‪ ،‬شیر مورد نیاز است‪ ،‬شراب سبب عیش و عشرت است و‬
‫عسل درمان بخش‪ .‬در حدیث شریف آمده است‪« :‬در بهشت دریای شیر است‬
‫و دریای آب و دریای عسل و دریای شراب؛ سپس جویباران از این دریاها‬
‫منشعب میشوند»‪« .‬و برایشان در آنجا از همه گونه میوه فراهم است» یعنی‪:‬‬
‫از هر صنف و نوعی از اصناف و انواع میوهها که خواسته باشند «و» از همه‬
‫باالتر «آمرزشی از جانب پروردگار آنهاست» برای گناهانشان‪ .‬پس این است‬
‫وصف بهشت و اهل آن لذا کسی که در چنین باغ آراسته و با صفایی قرار دارد؛‬
‫«آیا همانند کسی است که جاودانه در آتش دوزخ است؟» تقدیر سخن چنین‬
‫میشود‪ :‬آیا کسی که به طور جاودانه و به این وصف دلربا در نعمتهای بهشت‬
‫قرار دارد‪ ،‬مانند کسی است که جاودانه در آتش است؟ هرگز! مسلم است که‬
‫بهشتیان فرورفته در ناز و نعمت ومیوهها و جویباران‪ ،‬با دوزخیانی که در آب‬
‫جوشان و عذاب دردناک دست و پا میزنند‪ ،‬همانند نیستند «و آبی جوشان‬
‫نوشانده میشود» حمیم‪ :‬آب سخت سوزانی است که در حال غلیان و جوشش‬
‫قرار دارد «تا رودههایشان را پارهپاره کند» از فرط حرارت و داغی خویش؟‬
‫هرگز این دو گروه با هم برابر نیستند‪ .‬پناه برخدای عزوجل از این حال و روز‬
‫بد‪.‬‬
‫‪45‬‬

‫ابن عباس رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬در بهشت چشمه و رودخانهای است که‬
‫"بیدخ" نام دارد‪ ،‬کنار آن گنبدی از یاقوت ساخته شده است‪ ،‬زیر آن دخترهای‬
‫جوان هستند‪ ،‬اهل بهشت میگویند‪ :‬ما را ببرید کنار "بیدخ"‪ ،‬به آنجا میآیند‪،‬‬
‫و آن دخترها را می نگرند [و با آنها مصافحه میکنند]‪ ،‬هرگاه شخصی از آنها‬
‫شیفته یک دختری میشود‪ ،‬مچ دست او را لمس میکند‪ ،‬آن دختر به همراه‬
‫[صفةالجنة البینعیم ص‪]324‬‬ ‫او می رود‪.‬‬

‫ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬در بهشت‬

‫نهر [رودخانهای] است که "هرول" نام دارد‪ ،‬در دو ناحیه و کنارهی آن‬
‫درختهای زیادی روئیدهاند‪ ،‬هرگاه اهل بهشت رغبت پیدا کنند که نغمه‬
‫بشنوند‪ ،‬میگویند‪ :‬بیایید برویم کنار هرول تا در میان درختها [نغمه و ترانه]‬
‫بشنویم‪ ،‬آنها با صدای زیبا نغمه میخوانند‪ ،‬اگر خداوند برای اهل بهشت ننوشته‬
‫بود که هیچگاه نمیمیرند‪ ،‬آنها به خاطر شوق و خوشحالی از شنیدن نغمه آنها‬
‫میمردند‪ ،‬و هنگامی که دختران [ باالی درختان] آن نغمه را میشنوند‪ ،‬در‬
‫عربی چیزی میخوانند‪ ،‬بهشتیان نزدیک آنها میآیند‪ ،‬هر یک از آن دختران را‬
‫[صفة الجنة‬ ‫که بخواهند میچینند‪ ،‬خداوند به جای آنها امثال آنها را برمیگرداند‪.‬‬
‫البی نعیم ج‪ ،3‬ص‪]311 _161‬‬

‫ابر و باران در بهشت ‪:‬‬

‫کثیر بن مره روایت میکند‪ :‬قطعه ابری نزد اهل بهشت میآید و میگوید‪ :‬چه‬
‫چیزی میخواهید تا برایتان ببارم؟ آنها هرچیزی که تمنی و آرزو کنند برای‬
‫آنها همان چیز را میبارد‪ ،‬امام کثیر رحمهاهلل میگفت‪ :‬اگر خداوند متعال به‬
‫[زوائد الزهد البن مبارک‬ ‫من این موقع را بدهد‪ ،‬میگویم‪ :‬برای من دختران زیبا ببارد‪.‬‬
‫ص‪]240‬‬
‫‪46‬‬

‫بازار بهشت ‪:‬‬

‫انس بن مالک رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬در بهشت‬
‫بازاری است‪ ،‬اهل بهشت هر جمعه به آنجا میروند‪ ،‬هوای شمال به آنجا میوزد‪،‬‬
‫خاک را بر چهره و لباسهای آنها میپاشد‪ ،‬بر اثر آن به زیبایی و جمال آنها‬
‫افزون میگردد‪ ،‬نزد اهل خویش برمیگردند در حالیکه بر زیبایی و جمالشان‬
‫افزوده شده است‪ ،‬زنان آنها میگویند‪ :‬واهلل! بعد از جدایی از ما در حسن‪ ،‬زیبایی‬
‫و جمال شما افزوده شده است‪ ،‬آنها نیز میگویند‪ :‬واهلل! بعد از جدایی ما‪ ،‬زیبایی‬
‫[صحیح مسلم ‪]5707‬‬ ‫و جمال شما نیز بیشتر شده است‪.‬‬

‫در آن بازار تپه و تودهای از مسک است‪ ،‬وقتی آنها به آنجا میرسند باد میوزد‪.‬‬
‫[مسند احمد ج‪ ،3‬ص‪]285‬‬

‫علی بن ابی طالب رضیاهللعنه روایت میکند که پیامبر ﷺ فرمودند‪ :‬در‬

‫بهشت بازاری است که در آنجا هیچگونه خرید و فروخت صورت نمیگیرد بلکه‬
‫در آنجا فقط تصویرهای مرد و زن هستند‪ ،‬هرگاه مرد تصویر و صورتی را‬
‫[ سنن ترمذی‬ ‫بخواهد[بپسندد] به آن داخل میشود(به همان صورت در میآید)‬
‫‪]2549‬‬

‫بهشت جاودانی و همیشگی است ‪:‬‬

‫رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬هرکس به بهشت داخل شود در رفاه و آسایش قرار‬
‫میگیرد‪ ،‬هرگز غمگین و اندوهگین نمیشود‪ ،‬همیشه زنده میماند و هرگز‬
‫نخواهد مرد‪ .‬و نیز فرمودند‪ :‬ندا دهندهای ندا میدهد‪ :‬ای اهل بهشت! شما‬
‫همیشه در سالمتی و تندرستی بِسر میبَرید هرگز بیمار نخواهید شد‪ ،‬و همیشه‬
‫جوان می مانید هرگز پیر نخواهید شد‪ ،‬و همیشه زنده میمانید هرگز نخواهید‬
‫[صحیح مسلم ‪]7086 _ 7085‬‬ ‫مرد‪.‬‬

‫حضرت ابوسعید الخدری رضیاهللعنه از پیامبر اکرم ﷺ روایت میکند‪:‬‬

‫مرگ به صورت گوسفندی [نمکی رنگ] آورده میشود و درمیان بهشت و‬
‫‪47‬‬

‫جهنم قرار داده میشود‪ ،‬سپس گفته میشود‪ :‬ای اهل بهشت! آنها از ترس و‬
‫وحشت چشم را بلند کرده نگاه میکنند‪ ،‬و نیز ندا زده میشود‪ :‬ای اهل جهنم!‬
‫آنها با خوشحالی و شادمانی چشمها را بلند کرده نگاه میکنند‪ ،‬سپس‬
‫گویندهای میگوید‪ :‬آیا این را میشناسید؟ میگویند‪ :‬بله! این مرگ (موت)‬
‫است‪ ،‬در میان بهشت و جهنم سرش بریده میشود‪ ،‬سپس ندا میشود‪ :‬ای‬
‫اهل بهشت! همیشه زنده خواهید ماند [از این به بعد] مَرگی نخواهد بود‪ ،‬و ای‬
‫[صحیح بخاری‬ ‫اهل جهنم! همیشه زنده میمانید [از این به بعد] مرگی نخواهد بود‪.‬‬
‫‪ ،4730‬و صحیح مسلم ‪]7110‬‬

‫حضرت ابوهریره رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬هر‬

‫کس به بهشت داخل شود همیشه در رفاه و آسایش قرار میگیرد‪ ،‬هیچگاه‬
‫غمگین و اندوهگین نخواهد شد‪ ،‬لباسش هیچگاه کهنه نمیشود و جوانیاش‬
‫هیچگاه از بین نمیرود‪ ،‬و در بهشت چنان نعمتهای هستند که هیچ چشمی‬
‫ندیده‪ ،‬و هیچ گوشی نشنیده‪ ،‬و در دل هیچ انسانی خیال آن هم خطور نکرده‬
‫[صحیح مسلم‪]7085‬‬ ‫است‪.‬‬

‫آخرین شخصی که به بهشت میرود ‪:‬‬

‫عبداهلل بن مسعود رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬آن‬
‫کسی که آخر از همه از جهنم بیرون میآید و آخر از همه به بهشت داخل‬
‫میشود را میشناسم‪ ،‬وقتی از جهنم بیرون میآید روی دست و شکم راه‬
‫میرود‪ ،‬خداوند به او میگوید‪ :‬برو به بهشت داخل شو‪ ،‬نزدیک بهشت میآید و‬
‫گمان میکند شاید بهشت پر شده باشد‪ ،‬بهخاطر همین دوباره برمیگردد و‬
‫میگوید‪ :‬خدایا! بهشت را پر یافتم‪ .‬خداوند ارشاد میفرماید‪ :‬برو به بهشت داخل‬
‫شو‪ ،‬به اندازه ده برابر از دنیا برای تو گردید‪ ،‬یا گفته میشود‪ :‬ده برابر دنیا را به‬
‫تو دادیم‪ .‬او میگوید‪ :‬من را مسخره میکنید یا بر من میخندید در حالی که‬
‫تو مالک الملک هستی؟ راوی میگوید‪ :‬دیدم که رسول اهلل ﷺ میخندید‬
‫‪48‬‬

‫و چهار دندان آسیاب وی ظاهر شده بودند‪ ،‬گفته میشود‪ :‬این مقام و درجهی‬
‫[صحیح بخاری ‪ ،6571‬صحیح مسلم ‪]410‬‬ ‫ادنیترین و کمترین اهل بهشت است‪.‬‬

‫عبداهلل بن مسعود رضیاهللعنه روایت میکند‪ ،‬رسول اهلل ﷺ فرمودند‪:‬‬

‫آخرین کسی که به بهشت داخل میشود شخصی است که گاهی راه میرود و‬
‫گاهی بر زمین میافتد و گاهی آتش به او برمیخورد‪ ،‬هنگامیکه از آنجا اندکی‬
‫دور میشود‪ ،‬رو به سوی آن[آتش جهنم] کرده میگوید‪ :‬مبارک است آن ذاتی‬
‫که من را از تو نجات داد‪ ،‬خداوند به من چنان جایگاهی داده که به هیچ کس‬
‫از اولین و آخرین نداده است‪ ،‬درختی از دور برای او نمودار میشود‪ ،‬او میگوید‪:‬‬
‫پروردگارا! من را به آن درخت نزدیک کن تا زیر سایه آن بنشینم و از آب آنجا‬
‫بنوشم‪ ،‬خداوند متعال میفرماید‪ :‬ای فرزند آدم! اگر این کار را انجام دهم‪ ،‬انتظار‬
‫میرود دوباره [چیز دیگری] را از من طلب کنی؟ میگوید‪ :‬نه هرگز ای‬
‫پروردگارم! از او عهد و پیمان می گیرد تا چیز دیگری را از خداوند نخواهد‪،‬‬
‫خداوند می داند که او بر آن صبر نخواهد کرد‪ .‬او را به درخت نزدیک میکند‪،‬‬
‫او زیر سایهاش مینشیند و از آبش مینوشد‪ ،‬سپس یک درخت دیگری جلویش‬
‫ظاهر میشود که از درخت اولی زیباتر است‪ ،‬میگوید‪ :‬خدایا! من را به این‬
‫درخت نزدیک کن تا از آبش بنوشم و زیر سایهاش بنشینم‪ ،‬غیر از آن چیز‬
‫دیگری از تو نخواهم خواست‪ .‬خداوند ارشاد میفرماید‪ :‬ای فرزند آدم! آیا با من‬
‫عهد و پیمان نبستی که چیز دیگری از من نمیخواهی؟ و انتظار میرود اگر‬
‫تو را به آن نزدیک کنم چیز دیگری هم از من طلب کنی‪ ،‬از او عهد و پیمان‬
‫می گیرد تا غیر از آن چیز دیگری طلب نکند‪ .‬حال اینکه خداوند میداند او بر‬
‫آن صبر نمیکند‪ ،‬باز هم او را به آن درخت نزدیک میکند‪ .‬زیر سایهاش‬
‫مینشیند و از آب آن مینوشد‪ ،‬سپس درخت دیگری کنار دروازه بهشت برای‬
‫او نمودار میشود که از دو درخت قبلی زیباتر است‪ ،‬میگوید‪ :‬خدایا! من را به‬
‫این درخت نزدیک کن تا زیر سایهاش بنشینم‪ ،‬و از آب آن بنوشم‪ ،‬چیز دیگری‬
‫از تو نخواهم خواست‪ .‬خداوند میفرماید‪ :‬ای فرزند آدم! آیا به من عهد و پیمان‬
‫‪49‬‬

‫ندادی که چیز دیگری از من طلب نکنی؟ میگوید‪ :‬بله ای پروردگارم! فقط‬

‫همین یکی را‪ ،‬چیز دیگری از تو نخواهم خواست‪ ،‬خداوند متعال میداند که او‬
‫بر آن صبر نخواهد کرد‪ ،‬باز هم او را به آن نزدیک میکند‪ ،‬وقتی به آن نزدیک‬
‫میشود صدای اهل بهشت را میشنود‪ ،‬و میگوید‪ :‬ای پروردگارم! من را به آن‬
‫بهشت داخل کن‪ .‬خداوند میفرماید‪ :‬ای فرزند آدم! آیا تو خوشنود میشوی اگر‬
‫من به اندازه دو برابر (یا ده برابر) دنیا را به تو ببخشم؟ او میگوید‪ :‬خدایا! تو با‬
‫من استهزاء و تمسخر میکنی حال آنکه تو رب العالمین هستی؟! با بیان آن‬
‫سیدنا ابن مسعود رضیاهللعنه خندید‪ ،‬و گفت‪ :‬از من نمیپرسید چرا میخندم؟!‬
‫گفتند‪ :‬چرا میخندید؟ گفت‪ :‬پیامبر ﷺ نیز خندیده بود‪ ،‬صحابه پرسیده‬
‫بودند‪ :‬چرا میخندید یا رسول اهلل! فرمودند‪ :‬از خندهی خداوند متعال در‬
‫هنگامیکه آن شخص گفت‪ :‬تو به من استهزاء و تمسخر میکنی حال آنکه تو‬
‫رب العالمین هستی‪ ،‬خداوند ارشاد میفرماید‪ :‬من به تو استهزاء و تمسخر‬
‫[صحیح مسلم‪]462‬‬ ‫نمیکنم بلکه من هرچه بخواهم بر آن قادرم‪.‬‬

‫دیدار خداوند متعال ‪:‬‬

‫تمام مؤمنین در بهشت خداوند را دیدار میکنند‪.‬‬

‫دکتر زحیلى در تفسیر منیر مىنویسد‪ :‬وأیدت األحادیث المتواترة ما فهمه‬

‫الجمهور من داللة اآلیة على رؤیة اهلل تعالى فقد ثبتت رؤیة المؤمنین هلل عزوجل‬
‫{سوره‬ ‫فى الدار اآلخرة فى األحادیث الصحاح من طرق متواترة عند أئمة الحدیث‪.‬‬
‫قیامة آیه‪}22.23‬‬

‫یعنی‪ :‬احادیث متواتره قول جمهور را تایید میکند که آیه بر رؤیت و دیدار‬
‫خداوند متعال داللت دارد‪ ،‬نزد محدثین رؤیت و دیدار خداوند متعال برای‬
‫مؤمنین در سرای آخرت با احادیث صحیح از طرق متواتره ثابت میباشد‪.‬‬
‫‪50‬‬

‫درمعارف القرآن در تفسیر التدرکه االبصار وهو یدرک االبصار" مىنویسد‪ :‬در‬
‫دنیا کسی نمیتواند خداوند تعالى را زیارت نماید و در آخرت نصیب تمام اهل‬
‫بهشت مىشود که خداوند را دیدار کنند‪.‬‬

‫عالمه سیوطی در الحاوی للفتاوی مینویسد‪ :‬وأما الرویة فى الجنة فأجمع أهل‬
‫السنة أنها حاصلة لألنبیاء‪ ،‬و الرسل‪ ،‬و الصدیقین من کل أمة و رجال المؤمنین‬
‫[الحاوی للفتاوی ص‪]604‬‬ ‫من البشر من هذه األمة‪.‬‬

‫یعنی‪ :‬اهل سنت بر رؤیت و دیدار خداوند در بهشت برای انبیاء‪ ،‬پیامبران و‬
‫صدیقین تمام امتها و مؤمنان این امت اجماع نمودهاند‪.‬‬

‫نکته‪ :‬البته این دیدار براى برخی هفتهای یک بار و براى بعضى هر روز و براى‬
‫بعضى هر وقت و براى بعضى سالى دوبار نصیب میشود‪ .‬زیرا در تفسیر مظهرى‬
‫مىنویسد‪:‬‬

‫ما ثبت باألحادیث أن من الناس من یرى اهلل تعالى فى کل جمعة منهم من‬
‫یرى اهلل تعالى فى کل جمعة أى أسبوع مرتین ومنهم من یرى ربه فى مقدار‬
‫کل عید لهم فى الدنیا یعنى فى کل سنة مرتین ومنهم من یرى فى کل یوم‬
‫[ج‪7‬ص‪ 297‬سوره قیامة آیه‪[ ]21 .‬معارف القرآن اردو‪ .‬ج‪8‬ص ‪]627‬‬ ‫مرتین غدوة وعشیة‪.‬‬

‫حضرت صهیب رومی از رسول اکرم ﷺ روایت نمودهاند‪ :‬هنگامیکه اهل‬

‫بهشت به بهشت داخل میشوند‪ ،‬خداوند متعال به آنها میفرماید‪ :‬آیا نعمت‬
‫دیگری هم میخواهید تا به شما عنایت کنم؟ میگویند‪ :‬آیا چهرههای ما را‬
‫سفید و روشن نگرداندی؟ و ما را به بهشت داخل نکردی؟ و ما را از جهنم‬
‫نجات ندادی؟ رسول اهلل ﷺ فرمودند‪ :‬آن وقت خداوند متعال حجاب را بر‬
‫میدارد‪ ،‬از تمام چیزهای که به آنها داده شود رؤیت و دیدار خداوند متعال‬
‫[مسلم‪ 181 ،‬فی االیمان؛ البدور السافره ‪2204‬؛ البعث و النشور ‪]491‬‬ ‫برای آنها محبوبتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪51‬‬

‫توضیح‪ :‬امام قرطبی رحمهاهلل میگوید‪ :‬منظور از کنار زدن و برداشتن حجاب‬
‫در حدیث باال این است که حجاب جلوی چشمهای آنها که مانع زیارت و رؤیت‬
‫خداوند متعال است از آنها برداشته میشود و آنها خداوند را به همراه نور عظمت‬
‫و جاللش زیارت میکنند‪ .‬این حجاب از خود مخلوق هست‪.‬‬

‫امام الکائی رحمهاهلل از مفضل بن غسان نقل کرده و او از امام یحیی بن معین‬
‫رحهاهلل نقل میکند‪ :‬درمورد رؤیت و دیدار خداوند متعال هفده حدیث روایت‬
‫شده‪ ،‬همه آنها در درجه صحیح هستند‪.‬‬
‫[کتاب السنة الکائی‪ ،‬البدور السافره ‪]2223‬‬

‫حضرت جریر بن عبداهلل البجلی رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬ما در محضر رسول‬
‫اکرم ﷺ حاضر بودیم‪ ،‬وی به ماه شب چهاردهام نگاهی انداخت و فرمودند‪:‬‬
‫شما بزودی [در بهشت] پروردگارتان را چنان رؤیت و دیدار میکنید مانند‬
‫رؤیت و زیارت این ماه‪ ،‬و در رؤیت و دیدار آن دچار هیچگونه آزار و اذیت‬
‫نخواهید شد‪ ،‬اگر میتوانید نماز صبح و عصر را هیچگاه از دست ندهید‪ ،‬حتما‬
‫[بخاری؛ فتح الباری ج‪ ،2‬ص‪52‬؛ مسلم‪ ،‬المساجد ‪]212‬‬ ‫این کار را بکنید‪.‬‬

‫حضرت علی رضیاهللعنه از پیامبرﷺ روایت میکند‪ :‬هنگامیکه خداوند‬

‫بهشتیان را به بهشت و جهنمیان را به جهنم داخل میکند‪ ،‬جبریل علیه السالم‬
‫را نزد اهل بهشت میفرستد‪ ،‬حضرت جبرئیل میگوید‪ :‬ای اهل بهشت! خداوند‬
‫به شما سالم فرستاده‪ ،‬و به شما دستور داده که برای رؤیت و دیدارش به میدان‬
‫بهشت بیرون بروید‪ ،‬میدان بهشت زمین فراخ و وسیعی است‪ ،‬خاک آن از‬
‫مسک‪ ،‬و سنگریزه اش از مروارید و یاقوت‪ ،‬و درخت آن از طال سرسبز‪ ،‬و برگ‬
‫آنها از زبرجد‪ ،‬اهل بهشت با خوشحالی و شادمانی‪ ،‬سالم و تندرست به آن سو‬
‫بیرون میروند‪ ،‬سپس آنها با کرامت خداوند و زیارت او مفتخر میشوند‪ ،‬آن‬
‫وعده خداوند است و آن را برآورده میکند‪ ،‬آنها به خداوند متعال مینگرند‪ ،‬و‬
‫میگویند‪ :‬تو پاک و منزه هستی! ما تو را چنان عبادت نکردیم که حق عبادت‬
‫‪52‬‬

‫بود‪ ،‬خداوند متعال میفرماید‪ :‬این از شان و عظمت من است که شما را در‬
‫[ترغیب و ترهیب‪ ،‬مسند احمد ج‪،4‬‬ ‫جوار خود جایگاه دادم‪ ،‬و در خانه خودم سکونت دادم‪.‬‬
‫ص‪ 12 _ 11‬؛ حاکم ج‪ ،4‬ص‪]560‬‬

‫زبان اهل بهشت ‪:‬‬

‫داود بن الحصین از عکرمه و او از ابن عباس رضیاهللعنه روایت میکند‪ :‬زبان‬
‫اهل بهشت عربی است‪ ،‬و عقیل میگوید امام زهری رحمهاهلل گفته است‪ :‬زبان‬
‫اهل بهشت عربی است‪.‬‬

‫در بهشت خواب وجود ندارد ‪:‬‬

‫ابن مردویه از جابر رضیاهللعنه روایت میکند که رسول اهلل ﷺ فرمودند‪:‬‬
‫خواب برادر مرگ است‪ ،‬و اهل بهشت نمیخوابند‪.‬‬

‫جابر رضیاهللعنه روایت میکند‪ ،‬از پیامبر ﷺ سؤال شد‪ :‬آیا اهل بهشت‬
‫[اوسط‬ ‫میخوابند؟ فرمودند‪ :‬خواب برادر مرگ است و اهل بهشت نمیخوابند‪.‬‬
‫للطبرانی ‪]329‬‬

‫اهل بهشت خداوند را ذکر و تسبیح میکنند ‪:‬‬

‫بهشتیان در بهشت‪ ،‬میخورند و میآشامند؛ آما آب بینی و ادرار و مدفوعی در‬
‫آنجا وجود ندارد؛ بلکه غذایشان با آروغ زدن و عرق مُشک از بدن‪ ،‬دفع میگردد‬
‫و مانند نفس کشیدن (بسیار آسان) اهلل متعال را تسبیح میگویند و ستایش‬
‫[صحیح مسلم‪]2835 :‬‬ ‫میکنند‪.‬‬

‫مرگ (موت) در میان بهشت و جهنم سر بریده میشود ‪:‬‬

‫ابوسعید خدری رضیاهللعنه از رسول اکرم ﷺ نقل میکند‪ :‬موت [مرگ]‬
‫مانند گوسفندی [نمکی رنگ] آورده شده‪ ،‬میان بهشت و جهنم قرار داده‬
‫میشود و گفته میشود‪ :‬ای اهل بهشت! این را میشناسید؟ آنها سرشان را باال‬
‫‪53‬‬

‫کشیده نگاه میکنند و می گویند‪ :‬بله! این موت [مرگ] است‪ ،‬سپس گفته‬
‫میشود‪ :‬ای اهل جهنم! این را میشناسید؟ آنها سرهای خود را بلند کرده نگاه‬
‫میکنند و میگویند‪ :‬بله! این مرگ است‪ ،‬همانجا درمیان بهشت و جهنم سرش‬
‫بریده میشود‪ ،‬سپس گویندهای میگوید‪ :‬ای اهل بهشت! برای همیشه زنده‬
‫میمانید دیگر مرگی وجود ندارد‪ ،‬و ای اهل جهنم! برای همیشه زنده میمانید‬
‫[بخاری ‪4730،‬؛ مسلم ‪]7110‬‬ ‫دیگر مرگی وجود ندارد‪،‬‬

‫سیدنا ابن عمر رضیاهللعنهما از رسول اکرم ﷺ نقل میکند‪ :‬اهل بهشت‬
‫به بهشت و اهل جهنم به جهنم داخل میشوند‪ ،‬سپس گویندهای میان آنها‬
‫ایستاده (باصدای بلند) میگوید‪ :‬ای اهل بهشت! دیگر مرگی وجود ندارد و ای‬
‫اهل جهنم! دیگر مرگی وجود ندارد‪ ،‬همه شما برای همیشه زنده خواهید ماند‪.‬‬
‫[بخاری ‪ 6544‬؛ مسلم ‪]7112‬‬

‫ابن عمر رضیاهللعنهما از رسول اهلل ﷺ نقل میکند‪ :‬هنگامی که اهل‬

‫بهشت به بهشت و اهل جهنم به جهنم میروند‪ ،‬در آن هنگام مرگ آورده‬
‫میشود‪ ،‬میان بهشت و جهنم قرار داده میشود و سپس در آنجا سرش بریده‬
‫میشود‪ ،‬در آن هنگام گویندهای میگوید‪ :‬ای اهل بهشت! دیگر مرگی وجود‬
‫ندارد‪ ،‬و ای اهل جهنم! دیگر مرگی وجود ندارد‪ ،‬بهشتیان بیش از پیش‬
‫خوشحال میگردند و جهنمیان بیش از پیش غمگین و اندوهگین میشوند‪.‬‬
‫[بخاری ‪6548‬؛ مسلم ‪]7113‬‬

‫زنانی که در دنیا چند شوهر داشتهاند در بهشت‬

‫تکلیفشان چیست؟‬
‫زنی که در دنیا شوهرهای متعددی داشته در بهشت با کدام شوهر میماند؟‬

‫اقوال مختلفی دارد‪،‬‬

‫‪ :1‬زن اختیار دارد با هر شوهری که بخواهد میماند‪.‬‬

‫‪54‬‬

‫‪ :2‬طبق روایت ابودرداء رضیاهللعنه‪ :‬زن برای شوهر آخرش است‪.‬‬

‫‪ :3‬طبق روایت امسلمة رضیاهللعنها‪ :‬هر شوهری که در دنیا با زنش اخالق و‬

‫برخورد بهتری داشته در بهشت نیز شوهرش است‪.‬‬

‫‪ :4‬برخی از علماء اینگونه تطبیق دادهاند‪ :‬اگر همه شوهران در حسن اخالق‬
‫برابر باشند پس برای شوهر آخر است وگرنه به زن اختیار داده میشود که‬
‫هرکس را بخواهد برگزیند‪.‬‬

‫المعجم األوسط للطبرانی''‪ '' :‬قال‪ :‬خطب معاویة بن أبی سفیان أم الدرداء بعد وفاة أبی الدرداء‪،‬‬
‫فقالت أم الدرداء‪ :‬إنی سمعت أبا الدرداء یقول‪ :‬سمعت رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم یقول‪:‬‬
‫«أیما امرأة توفی عنها زوجها‪ ،‬فتزوجت بعده فهی آلخر أزواجها»‪ .‬وما کنت ألختارک على أبی‬
‫الدرداء''‪.‬‬

‫(‪ ،275 /3‬من اسمه بکر‪ ،‬برقم‪ ،3130:‬ط‪:‬دارالحرمین‪ ،‬القاهرہ)‬

‫المعجم الکبیر للطبرانی'' ‪ :‬قلت‪ :‬یا رسول اهلل المرأة منا تتزوج الزوجین والثالثة واألربعة ثم‬
‫تموت فتدخل الجنة ویدخلون معها‪ ،‬من یکون زوجها؟ قال‪ " :‬یا أم سلمة إنها تخیر فتختار‬
‫أحسنهم خلقاً‪ ،‬فتقول‪ :‬أی رب إن هذا کان أحسنه م معی خلقاً فی دار الدنیا فزوجنیه‪ ،‬یا أم‬
‫سلمة ذهب حسن الخلق بخیر الدنیا واآلخرة''‪( .‬معجم کبیر‪ ،367 /23 :‬أزواج رسول اهلل ﷺ‪ ،‬أم سلمة‪،‬‬
‫ط‪:‬مکتبه ابن تیمیه‪ ،‬القاهرة) [احسن الفتاوی‪ :‬ج‪ 9‬ص‪]44_43‬‬

‫زنانی که در دنیا ازدواج نکردهاند در بهشت تکیفشان‬

‫چیست؟‬
‫زنی که در دن یا ازدواج نکرده باشد‪ ،‬در بهشت به او اختیار داده میشود که هر‬
‫مردی (از مردان دنیا) را بخواهد میتواند با او ازدواج کند‪ ،‬و اگر هیچ مردی (از‬
‫مردان دنیا) را نپسندید برای او در بهشت حور مرد آفریده میشود‪.‬‬

‫وفی الغرائب‪ :‬ولو ماتت قبل أن تتزوج تخیِّر أیضًا‪ ،‬إن رضیت بآدمیِّ زوجت منه‪ ،‬وإن لم ترض‬
‫(فتاوی محمودیه‪)693/1 :‬‬ ‫فاللہ یخلق ذکرًا من الحور العین‪ ،‬فیزوجها منه․‬

‫[ احسن الفتاوی‪ :‬ج‪ 9‬ص‪]44‬‬

‫‪55‬‬

‫اگر شوهر بنابر گناهان خویش به جهنم برود‪ ،‬تکلیف زن‬

‫در بهشت چیست؟‬
‫اگر شوهر خدانخواسته بنابر گناهانش به جهنم برود‪ ،‬زن با یکی دیگر از اهل‬
‫بهشت نکاح داده میشود‪.‬‬

‫کذا فی التذکرۃ‪ :‬قال ھشام بن خالد‪ :‬من میراثه من اھل النار یعنی رجاال دخلوا النار فورث‬
‫اھل الجنة نسائھم کما ورثت امرأۃ فرعون۔‬

‫(التذکرۃ ص‪ 562:‬ط؛ بیروت) [ماخذ‪ :‬دار االفتاء االخالص کراچی فتوی نمبر ‪]5311:‬‬

‫اسم دروازههای جهنم‪:‬‬

‫جهنم هفت دروازه دارد‪:‬‬

‫‪:1‬جهنم ‪ :2‬لظی ‪ :3‬حطمه ‪ :4‬سعیر ‪ :5‬سقر ‪ :6‬جحیم ‪ :7‬هاویه‬

‫وفی تفسیر الطبری‪ :‬عن ابن جریج‪ ،‬قوله (لها سبعة أبواب) قال‪ :‬أولها جهنم‪ ،‬ثم لظى‪ ،‬ثم‬
‫الحطمة‪ ،‬ثم السعیر‪ ،‬ثم سقر‪ ،‬ثم الجحیم‪ ،‬ثم الهاویة‪ ،‬والجحیم فیها أبو جهل‪.‬‬

‫(ج‪ ،17 :‬ص‪ ،107 :‬ط‪ :‬مؤسسۃ الرسالۃ)‬

‫آیا جنیان مؤمن به بهشت میروند‪:‬‬

‫{سورة الرحمن‪}56:‬‬ ‫فِیهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ؛‬

‫ترجمه‪ :‬در آن [کاخها حوریانى ] دیده فروهشته[قانع به همسر] وجود دارند‬

‫که[دوشیزه هستند و] پیش از آنان (مؤمنان) دست هیچ انس و جنِّى به آنها‬
‫نرسیده است‪.‬‬

‫امام قرطبی در تفسیرش گفته است‪ :‬در این آیه دلیل واضحی است بر اینکه‬
‫جنِّ همانند انسان جماع [آمیزش] میکند‪ ،‬و داخل بهشت میرود و برای او‬
‫همانند انسانها حوریانی وجود دارد‪.‬‬
‫‪56‬‬

‫صمره گفته‪ :‬برای مؤمنان در بهشت[حور] وجود دارد‪ .‬برای انسانها حورانی‬
‫[تفسیر القرطبی _طبعة دارالشعب _ ص‪]635‬‬ ‫انسانی و برای جنِّها حورانی جنِّی‪.‬‬

‫نکته‪ :‬در تمام آیات سورهی رحمن خداوند متعال هر دو گروه ثَقَلین [انسان‬
‫_ جنِّ] را مورد خطاب قرار میدهد و بهشت و نعمتهای آن را وصف میکند‬
‫تا شوق مؤمنان به خریداری بهشت زیاد شود‪ .‬و وقتی هر دو گروه مورد خطاب‬
‫هستند‪ ،‬پس بهشت برای هر دو وجود دارد‪.‬‬

‫اقوال زیادی در این باره وجود دارد که ما فقط اقوال جمهور علماء را‬ ‫تذکر‪:‬‬
‫که صحیحترین قول است بیان کردیم‪.‬‬

‫الْبَاب الرَّابِع وَالْعشْرُونَ فِی دُخُول مؤمنیهم الْجنَّة‪ :‬اخْتلف الْعلمَاء فِی مؤمنی الْجِنِّ هَل یدْخلُونَ‬
‫الْجنَّة على أَرْبَعَة أَقْوَال‪:‬‬

‫أحدها‪ :‬أَنهم یدْخلُونَ الْجنَّة وَعَلِیهِ جُمْهُور الْعلمَاء ‪.....‬‬

‫القَوْل الثَّانِی‪ :‬أَنهم لَایدْخلُونَهَا بل یکونُونَ فِی ربضها یراهم الْإِنْس من حَیْثُ لَا یرونهم ‪...‬‬

‫القَوْل الثَّالِث‪ :‬أَنهم على الْأَعْرَاف‪.....‬‬

‫الْوَقْف‪[ ".‬إحیاء علوم الدین (‪])367 /2‬‬ ‫القَوْل الرَّابِع‬

‫و جنهای کافر باالتفاق به جهنم میروند‪:‬‬

‫"اتِّفق الْعلمَاء على أَن کَافِر الْجِنِّ معذب فِی الْآخِرَة کَمَا ذکر اهلل تَعَالَى فِی کِتَابه‬
‫حطبا}[سورةالجن‪ ]15:‬وَاهلل أعلم [آکام‬ ‫الْعَزِیز کَقَوْلِه تَعَالَى {وَأما القاسطون فَکَانُوا لِجَهَنَّم‬
‫المرجان فی أحکام الجان (ص‪])91 :‬‬

‫ترجمه‪ :‬علماء بر این اتفاق دارند که جن کافر در آخرت عذاب داده میشود‪،‬‬
‫همانطور که خداوند در قرآن مجید میفرماید‪ :‬اما گناهکاران هیزم جهنم‬
‫خواهند بود‪.‬‬
‫‪57‬‬

‫صفات زنان بهشتی و زنان جهنمی‪:‬‬

‫حضرت امام حافظ شمس الدین ذهبی رحمهاهلل مینویسد‪:‬‬

‫از رسول اهلل ﷺ روایت است که فرمودند‪ ،‬از جمله زنان چهار آنها به بهشت‬
‫میروند و چهار دیگر به جهنم‪،‬‬

‫آن چهاری که به بهشت میروند عبارتاند از‪:‬‬

‫‪ :1‬زنیکه پاک و عفیفه بوده در اطاعت خدا و خدمت شوهر قرار دارد‪.‬‬

‫‪ :2‬زنیکه زاینده‪ ،‬صابر و قانع بوده و با شوهرش سازگاری کند‪.‬‬

‫‪ :3‬زنیکه باحیا بوده در غیاب شوهر مال و آبروی او و خود را حفاظت کند و‬
‫در هنگام حضور شوهر زبانش را از وی نگهدارد‪.‬‬

‫‪ :4‬اگر شوهرش وفات کند و او دارای اوالد باشد‪ ،‬اوالد را تربیت کند و به واسطه‬
‫تربیت آنها ازدواج نکند و در ازدواج‪ ،‬از ضایع شدن آنها خوف کند‪.‬‬

‫و آن چهار زنی که به جهنم میروند‪ ،‬عبارتاند از‪:‬‬

‫‪ :1‬زنی که دارای زبان بد و دراز باشد‪ ،‬اگر شوهرش غائب باشد خود را (از غیبت‬
‫و تهمت) حفاظت نمیکند و اگر حاضر شود‪ ،‬او را با زبانش اذیت میکند‪.‬‬

‫‪ :2‬زنیکه شوهرش را به ما فوق قدرتش (توانش) تکلیف (اذیت) میدهد‪.‬‬

‫‪ :3‬زنیکه خود را از مردان (نامحرم) مستور (حجاب) نمیدارد و از خانه با‬

‫آرایش و تزیین خارج میشود‪.‬‬

‫‪ :4‬زنیکه هیچ پروائی ندارد‪ ،‬غیر از خورد و نوش و خواب(کاری ندارد) و به‬
‫نماز و اطاعت خدا و رسول ﷺ و خدمت شوهرش رغبت ندارد‪.‬‬
‫‪58‬‬

‫پس زنیکه به این صفات متصف باشد جای او جهنم است‪ ،‬تا آنکه دوباره به‬
‫(الکبائر صفحه ‪)235‬‬ ‫خدا رجوع کند و توبه نماید‪.‬‬

‫تکلیف فرزندان نابالغ کفار و مشرکین در آخرت چیست؟‬

‫در این باره احادیث مختلفی روایت شده برای همین اقوال علماء نیز مختلف‬
‫هستند‪:‬‬

‫امام نووی و دیگر علماء محقق میگویند‪ :‬اگر اوالد کفار پیش از بلوغ بمیرند به‬
‫بهشت میروند‪،‬‬

‫برخی از علماء (امام اعظم ابوحنیفه رحمهاهلل و غیره) میگویند‪ :‬چون روایات‬
‫مختلف هستند برای همین در این مورد توقف بهتر است‪.‬‬

‫برخی از علماء میگویند‪ :‬خداوند از احوال بعد بلوغ آنها باخبر است (حال اگر‬
‫طبق علم خداوند اگر آنها بعد از بلوغ مسلمان میشدند‪ ،‬به بهشت میروند و‬
‫اگر طبق علم خداوند آنها بعد از بلوغ بر کفر میماندند در این صورت به جهنم‬
‫میروند‪).‬‬

‫و مفتی شفیع رحمهاهلل در معارف القرآن مینویسد‪ :‬در زیر آیه "وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ‬
‫وِزْرَ أُخْرَى" در تفسیر مظهری آمده است‪ ،‬از این آیه ثابت میگردد که فرزندان‬
‫کفار و مشرکین اگر قبل از بلوغ بمیرند‪ ،‬به آنها عذاب داده نمیشود؛ زیرا به‬
‫علت کفر پدر و مادر‪ ،‬مستحق عذاب نمیباشند‪ ،‬اقوال ائمه فقهاء در ارتباط با‬
‫{معارف القرآن ج‪ 8‬ص‪ 187‬تحت آیه ‪ 15‬سورة بنی اسرائیل}‬ ‫این مسئله با هم مختلف است‪،‬‬

‫وفی المرقات‪ ،‬قال النووی فی شرح المسلم‪ :‬اختلف العلماء فی اطفال المشرکین فمنهم من‬
‫( المرقات ج‪1‬‬ ‫یقول هم تبع آلبائهم فی النار و منهم من توقف و الصحیح انهم من اهل الجنة‬
‫ص‪)313‬‬

‫اما اوالد المشرکین فتوقف فیهم ابوحنیفة رحمهاهلل و صرح النسفی فی الکافی ان المراد منه‬
‫نجاۃ بعضهم و هالک بعضهم العدم العلم و هو مذهب مالک رحمهاهلل کما صرح به ابوعمرو فی‬
‫التمهید و هو مذهب الشافعی رحمهاهلل کماصرح به الحافظ و عن احمد رحمهاهلل تعالی روایتان‬
‫‪59‬‬

‫احداهما بالتوقف علی وفق االخرین وفی االخری بالنجاۃ واختارالثانیة الحافظ ابن القیم رحمهاهلل‬
‫(فیض الباری ص‪492‬؍ج‪2‬؍ کتاب الجنائز‪ ،‬ارشاد الساری ص‪ ،546/3‬کتاب الجنائز‪ ،‬باب ما قیل‬ ‫فی شفاء العلیل۔‬
‫فی اوالد المشرکین‪ ،‬مطبوعه دارالفکر بیروت)‬