1

‫اسرار نماز‬
‫كليد قرآن‬
‫و‬
‫عروج روح‬

‫حكمتيار‬

‫‪1‬‬
‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .........................................................................‬عرض ناشر‬

‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬

‫عرض ناشر‬
‫نش ريه ميث اق ايث ار كه در عمر كوت اه‬
‫خود افتخار نشر تعداد زيادى از مقاله ه ا‪،‬‬
‫مض امين‪ ،‬تحليل ها و طرحه اى مهم و‬
‫س ازنده را در بخش ه اى اعتق ادى‪،‬‬
‫فرهنگى و سياسى داش ته و جايگ اه مهم و‬
‫معتبرى در دنياى نشرات ب راى خ ود ب از‬
‫ك رده اس ت‪ ،‬مخصوص ا ً كه هميشه‬
‫ص فحاتش با نوش ته ه ا‪ ،‬درس ها و خطابه‬

‫‪1‬‬
‫عرض ناشر ‪ .........................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ه اى پرمحت واى ب رادر حكمتي ار م زين‬

‫بوده‪ ،‬مصمم است بهترين نوش ته ها را در‬
‫رس اله ه اى جداگانه تنظيم و به نشر‬
‫بس پارد و در اختي ار عالقمن دان فرهنگ‬
‫اسالمى كشور بگذارد‪ .‬اينك رس اله اس رار‬
‫نم از و كليد ق رآن كه ش امل مقاله ه اى‬
‫ب رادر حكمتي ار در ب اره نم از و تفس ير‬
‫س وره فاتحه است كه در هر ركعت نم از‬
‫قرائت مىش ود‪ ،‬در سه بخش تحت عن اوين‬
‫آتى در خدمت مطالعه شما قرار دارد‪:‬‬
‫بخش اول‬
‫معن اى نم از‪ ،‬نم از سرچش مه خوبيها‪،‬‬
‫نماز درمان دلهاى مض طرب‪ ،‬نم از عامل‬
‫پ يروزى در جنگها‪ ،‬نخس تين واجب‬
‫حك ومت اس المى‪ ،‬نش انه خلف ناص الح‪،‬‬
‫نماز بازدارن ده زش تيها‪ ،‬معم اران مس جد‪،‬‬
‫آداب مس جد‪ ،‬حكم ت ارك نم از و جم اعت‪،‬‬
‫دعاى قنوت‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .........................................................................‬عرض ناشر‬

‫بخش دوم‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا جل ش أنه‬
‫رفت‪ ،‬آث ار رحمت در ع الم دال بر خ داى‬
‫رحمن‪ ،‬پ اداش اعم ال رهنم ود ديگ رى‪،‬‬
‫پرس تش و نيايش تنها ب راى خ دا ‪ ،‬ني ايش‬
‫ب راى رفع اولين ني از‪ ،‬راه طى ش ده‬
‫پ يروزى‪ ،‬خ وف از خشم خ دا و بيم از‬
‫گمراهى‪.‬‬
‫بخش سوم‬
‫پارچه ادبى "عروج روح" درباره نماز‪.‬‬
‫از خداوند هادى مستعان مسئلت مىجوئيم‬
‫يل‬ ‫تا ما را در جهت نشر فرهنگ اص‬
‫اسالمى‪ ،‬دعوت مردم بس وى خ دا‪ ،‬خ دمت‬
‫به اس الم و مس لمين و ارائه راه ه اى حل‬
‫بحرانها و مش كالتيكه امت در بخش ه اى‬
‫ت‪ ،‬توفيق‬ ‫مختلف دنيا به آن مواجه اس‬
‫عنايت كند‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫عرض ناشر ‪ .........................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫و ما توفيقى اال‬
‫باهلل عليه توكلت و اليه انيب‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ................................................................................‬مقدمه‬

‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬

‫مقدمه‬
‫نم از مهم ترين و بزرگ ترين عب ادت‬
‫اس ت‪ ،‬در اس الم بيش از هر عب ادت‬
‫ديگرى بر نماز تأكيد شده اس ت‪ ،‬به پيمانه‬
‫اى كه ت رك آن بمثابه خ روج از اس الم و‬
‫كس الت در اداى آن نش انه نف اق ش مرده‬
‫شده‪ ،‬گويا اين نماز است كه مسلمان را از‬
‫كافر‪ ،‬و مؤمن را از منافق تفكيك مىكند‪.‬‬
‫زم انى به اهميت نم از پى خ واهيم ب رد‬
‫‪1‬‬
‫‪...................................................................................‬‬ ‫مقدمه‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫كه به تأكيدات جدى و مكرر قرآن درب اره‬

‫آن توجه كنيم و از مفه وم الف اظ و اس رار‬
‫ژرف و عميق حرك ات خ اص آن اطالع‬
‫حاصل نم ائيم‪ .‬متأس فانه ب دليل فاص له از‬
‫قرآن و عدم درك اسرار و اهداف عب ادات‬
‫اس المى‪ ،‬ام روز نه تنها مي ان ع وام‪ ،‬بلكه‬
‫ميان م دعيان علم و فهم اس المى‪ ،‬نم از به‬
‫حركت ش كلى بىمحت وى و ع ادت و س نت‬
‫تكرارى بيروح تبديل شده است‪.‬‬
‫شايد ش ما گم ان كنيد كه اگر حرك ات و‬
‫الفاظ نماز ما مط ابق احك ام فقهيس ت‪ ،‬پس‬
‫نماز ما حتم ا ً مكمل و مقب ول بارگ اه الهى‬
‫خواهد بود!!‬
‫از ش ما دع وت مىكنم كه نخست اين‬
‫رس اله را مطالعه كني د‪ ،‬س پس قض اوت‬
‫نمائيد كه نمازه اى گذش ته ت ان "عب ادت"‬
‫ب وده يا "ع ادت"؟ و چه طمع و امي دى به‬
‫مقبوليت آن دربارگاه الهى بايد داشت؟‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ................................................................................‬مقدمه‬

‫در حقيقت نماز مجموعه اى از حرك ات‬

‫ارادى و شعورىخاص ى‪ ،‬با انگ يزه ه اى‬
‫مشخصى است كه ت وأم با اداى الف اظ‬
‫معي نى ناشى از احس اس ش رفيابى و‬
‫حض ور به بارگ اه خ دا جل ش أنه انج ام‬
‫مىيابد‪ .‬اگر همۀ اين مطالب مراعات نشود‪،‬‬
‫نمازت ناقص است‪.‬‬
‫اله مختصر در رابطه با‬ ‫در اين رس‬
‫نماز مسايل آتى را به بحث مىگيريم‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ نيت نماز و هدف آن‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ قبله و مقصد آن‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ حرك ات نم از و انگ يزه ها و‬
‫محركاتش‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ الفاظ نماز و معنايش‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ روحيه الزمه نم از و ش عور و‬
‫احساس ماورايش‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪...................................................................................‬‬ ‫مقدمه‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫‪ 6‬ـ و اثرات و نتايج نماز‪.‬‬

‫ب ار اله ا! به لطف عميم و ك رم وس يع‬
‫خ ود‪ ،‬آن همه نمازه اى ما را به عن وان‬
‫نم از مقب ول بپ ذير كه نه از سر و رمز‬
‫حركات آن آگاهى داشتيم و نه به مفه وم و‬
‫معن اى الف اظ آن پى مى برديم‪ ،‬هم از روح‬
‫نماز غافل ب وديم و هم از تقاض اهايش‪ ،‬به‬
‫مثابه سنت بميراث مانده از آباء و اجداد و‬
‫چون عادت تكرارى بىجان و بى محتوا ادا‬
‫كرده ايم‪ ،‬حركات و الفاظ ما مطابق احكام‬
‫فقهى ب ود‪ ،‬ولى خ الى از روح‪ ،‬معنا و‬
‫شعور!‬
‫ب ار اله ا! ب ه همه ما توفيق اداى نم از‬
‫س ازنده و ل ذت بخشى را عن ايت كن كه‬
‫معراج مؤمن است‪ ،‬لحظات ارتقاى معنوى‬
‫روح او بسوى تو‪ ،‬لحظه وص ال با معب ود‬
‫محب وب‪ ،‬س پرى در س نگرهاى جه اد‪،‬‬
‫وس يله جلب تائيد خ داى مس تعان در‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ................................................................................‬مقدمه‬

‫بحبوحه دش وارىها و رنجه ا‪ ،‬س كينه اى‬

‫ب راى دله اى مض طرب و پريش ان‪ ،‬چ اره‬
‫بيچ اره ه ا‪ ،‬رهنم اى ره گم ه ا‪ ،‬ذريعه‬
‫امتناع از منكر‪ ،‬انگيزه و مح رك خوبيه ا‪،‬‬
‫واس طه اج ابت دعاه ا‪ ،‬س ازنده شخص يت‬
‫هاى صابر و شكيبا و مقدمه قيام ها ب راى‬
‫آزادى كامل از بندگى بنده ها‪.‬‬
‫بدون شك‪ ،‬كسيكه بعد از شناخت خداى‬
‫پروردگارش‪ ،‬آگاهانه و به مفهوم واقعى‬
‫كلمه بسوى او رو كند‪ ،‬دست ها را براى‬
‫انقياد و تسليمى باال برد‪ ،‬با زبان حال و‬
‫قال و با الفاظ و حركات خود به عظمت و‬
‫جالل خدا اعتراف نمايد‪ ،‬در برابرش‬
‫دست بسته بايستد‪ ،‬و با خدايش بطور‬
‫مكرر تعهد نمايد كه كسى جز تو را‬
‫نمىپرستم‪ ،‬از كسى جز تو استعانت‬
‫نمىجويم‪ ،‬بسوى كسى جز تو دست‬
‫نيازمندى و احتياج دراز نمىكنم‪ ،‬آگاهانه و‬
‫‪5‬‬
‫‪...................................................................................‬‬ ‫مقدمه‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫صميمانه در برابر خداى ذوالجالل انحناء‬

‫كند و پيشانى عجز بر زمين بگذارد‪ ،‬آيا‬
‫ممكن است چنين كسى جز خدا براى‬
‫ديگرى سر ذلت خم كند؟ چگونه ممكن‬
‫است چنين انسانى به بندگى كسى ديگرى‬
‫تن دهد‪ ،‬بر نقش پاى شيطان گام بگذارد‪،‬‬
‫به سوى حرام و در راه ناروا بحركت‬
‫بيفتد؟‬
‫اين رساله بمنظور درك بهتر معناى‬
‫نماز و اسرار آن و تأثير سازنده اش بر‬
‫شخصيت انسان و اجتماعش نوشته شده‪،‬‬
‫به اين اميد و تمنا كه هر كى پس از‬
‫مطالعه آن نمازش را ادا مىكند مرا در‬
‫دعاهاى نمازش فراموش نكند‪.‬‬
‫اللهم ال تجعلنا من المصلين الذين هم عن‬
‫صالتهم ساهون‪.‬‬
‫ب ار اله ا! ما را از نم از گ زارانى‬
‫مگردان كه از نمازشان غافل اند‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ................................................................................‬مقدمه‬

‫حكمتيار‬

‫‪7‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫معنى نماز‬
‫ع ده اى از محقق ان "الص لوه" را به‬
‫معنى تجليل و تعظيم گرفته اند‪ ،‬يعنى نماز‬
‫تراف به عظمت و جالل‬ ‫در حقيقت اع‬
‫خداوند است‪ ،‬نمازگزار با الفاظ و حركات‬
‫نم ازش خ داى ب زرگش را تجليل و تعظيم‬
‫مىنمايد‪.‬‬
‫ع ده ديگرى ص له را ريشه الص لوه‬
‫مىش مارند كه از اين نگ اه نم از پيونديست‬
‫كه بن ده را با خ دايش وصل مىكن د‪ ،‬در‬
‫حقيقت نم از از يكسو رابطه انس ان را با‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫پروردگ ارش بط ور مك رر و پيهم اس توار‬

‫مىسازد و از سوى ديگرى نمازگزاران را‬
‫به هم ديگر نزديك مى برد‪ ،‬در يك صف‬
‫قرار مىدهد‪ ،‬پيوندهاى شانرا استوار و قبله‬
‫هاى شانرا يكى مىسازد‪.‬‬
‫طهارت‬
‫نم از تو سفريست ملك وتى‪ ،‬مق دس و‬
‫روحانى‪ ،‬پ روازى بس وى خ دا‪ ،‬مىخ واهى‬
‫پيوندت را با خدا جل شأنه تجديد كنى‪ ،‬در‬
‫برابرش بايستى‪ ،‬و با او راز و نياز ك نى‪،‬‬
‫اين س فر مق دس و حض وريابى به بارگ اه‬
‫خ داى ق دوس‪ ،‬از تو مطالبه پ اكى دارد‪،‬‬
‫پاكى عقيده‪ ،‬پاكى وجود‪ ،‬پاكى لباس‪ ،‬پاكى‬
‫مق ام و ايس تگاه‪ ،‬بايد همه چ يزت پ اك و‬
‫منـزه از هر نوع آلودگى باشد‪.‬‬
‫آيا گاهى به ديدار كسى باالتر از خودت‬
‫رفته اى؟‬
‫‪9‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫بگو‪ :‬آنگاه درباره نظافت و پاكى جان و‬

‫لباست چه اهتمامى داشتى؟ اهتمام آنروزت‬
‫را با اهتم ام ام روزت كه به بارگ اه‬
‫پروردگارت حضور مىيابى مقايسه كن!!‬
‫ىكه در برابر ذاتى‬ ‫بايد متوجه باش‬
‫مىايس تى كه از پي دا و پنهانت آگ اه اس ت‪،‬‬
‫ظاهر پاك كسى نمىتواند ب اطن ناپ اكش را‬
‫از او پنهان كند‪.‬‬
‫اگر خداوند ك ريم نم ازت را با نجاست‬
‫معم ولى ظ اهرى نمىپ ذيرد‪ ،‬چگونه ممكن‬
‫است در صورتى نمازت را بپذيرد كه‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ عقي ده ات آل وده به رجس و پلي دى‬
‫ش رك اس ت‪ ،‬افك ار و ع زايمت مملوء از‬
‫وسوسه هاى ناپاك شيطانى‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ س لول س لول وج ود تو از ح رام‬
‫انباشته شده‪ ،‬مطعمت حرام‪ ،‬ملبست حرام‪،‬‬
‫راهه اى ت أمين معيش تت ح رام‪ ،‬ك ار و‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫كسب‪ ،‬داد و ستد و خريد و فروشت حرام‪.‬‬

‫‪ 3‬ـ جامه تنت حرام كه از طرق نارواى‬
‫خي انت‪ ،‬رش وت‪ ،‬س رقت و تج اوز به حق‬
‫ديگرى بدست آورده اى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ مصلى و قيامگاه نمازت‪ ،‬زمي نى كه‬
‫بر آن سجده مىگذارى‪ ،‬در ظاهر پ اك ولى‬
‫در واقع ناپ اك است و از راهه اى ح رام‬
‫حاصل كرده اى!!‬
‫بمن بگ و‪ :‬با همه اين پلي دى و ناپ اكى‪،‬‬
‫چگونه ممكن است خداى قدوس نمازت را‬
‫بپ ذيرد‪ ،‬خ دايى كه به پ اكى امر مىكند و‬
‫تنها عبادت پيراسته و بىآاليش بنده مخلص‬
‫و پاكش را مىپذيرد؟‬
‫پي امبر عليه الس الم مىفرماي د‪ :‬خداوند‬
‫جل ش أنه چگونه دع اى كسى را قب ول‬
‫كند كه گرچه پس از س فر ط والنى به‬
‫كعبه رس يده‪ ،‬آث ار س فر ط والنى در‬
‫‪11‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫موهاى مجعد و گردآلود و لباس ژوليده‬

‫چ ركينش نماي ان اس ت‪ ،‬در برابر‬
‫حجراالس ود ايس تاده و دست به دعا‪،‬‬
‫ولى مطعمش ح رام است و ملبسش‬
‫حرام‪.‬‬
‫ال َر ُس و ُل اللَّ ِه‬‫ال قَ َ‬ ‫َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرةَ قَ َ‬
‫الناس‪ ...‬ثَُّم‬ ‫ص لَّى اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم أَُّيهَا َّ‬
‫َ‬
‫َغَب َر‬ ‫ثأْ‬ ‫َش َع َ‬ ‫الر ُج َل ُي ِطي ُل َّ‬
‫الس فَ َر أ ْ‬ ‫َذ َك َر َّ‬
‫الس م ِ‬ ‫ِِ‬
‫ب‬ ‫ب َيا َر ِّ‬ ‫اء َيا َر ِّ‬ ‫َي ُم ُّد َي َد ْي ه إلَى َّ َ‬
‫ط َع ُم هُ َح َر ٌام َو َم ْش َر ُبهُ َح َر ٌام َو َمْلَب ُس هُ‬
‫َو َم ْ‬
‫ِ‬
‫ي بِ اْل َح َر ِام فَ أََّنى ُي ْس تَ َج ُ‬
‫اب‬ ‫َح َر ٌام َو ُغ ذ َ‬
‫ِل َذِل َك *‬
‫ب رادر وخ واهر نم ازگزارم! تو ب راى‬
‫نم ازت وضو مىگ يرى‪ ،‬وضوى تو يك‬
‫وجهه ظ اهرى دارد‪ ،‬شس تن روى‪ ،‬دس ت‪،‬‬
‫پا و مسح س ر‪ ،‬ولى در وراى اين ح ركت‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫ظ اهرى‪ ،‬مف اهيم ژرف و عميق معن وى‬

‫نهفته اس ت‪ ،‬معنا و تقاض اى اين حرك ات‬
‫چنين است‪:‬‬
‫‪ ‬از هر ك ار ناپ اك و نجس كه با دست‬
‫ها انجام مىشود‪ ،‬دست مىشويم‪ ،‬دستهايم را‬
‫از توسل به ب دى ها و آل ودگى ها پ اك‬
‫نگهميدارم‪.‬‬
‫‪ ‬از عملى كه م را در برابر خ دايم رو‬
‫س ياه س ازد‪ ،‬اجتن اب مى ورزم‪ ،‬از كاريكه‬
‫آبرويم را بريزد خوددارى مىكنم‪ ،‬مىخواهم‬
‫هميشه رو س فيد باش م‪ ،‬با طمع به ديگ رى‬
‫جز خدا و سؤال از ديگرى جز خدا‪ ،‬آب رو‬
‫و عزتم را لكه دار نمىسازم‪.‬‬
‫‪ ‬دهنم را نه با لقمه ح رام آل وده مىس ازم‬
‫و نه با گفت ار ح رام‪ ،‬از هر س خن ناپ اك‪،‬‬
‫دروغ‪ ،‬خدع ه‪ ،‬غيبت‪ ،‬نم امت و ش يطنت‬
‫محفوظش مىدارم‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪ ‬بر س رم دست پ اكم را مىكش م‪ ،‬همه‬

‫پلي دى ها و ناپاكىها را از آن م ىزدايم‪،‬‬
‫افكار غلط‪ ،‬عزايم ناروا و ناج ايز‪ ،‬دسيسه‬
‫ران‪ ،‬تمايل به‬ ‫ها و توطئه ها عليه ديگ‬
‫باط ل‪ ،‬عالقمن دى به مفس دين و پيوند با‬
‫ستمگران را دور مىريزم‪.‬‬
‫‪ ‬پاه ايم را مىش ويم‪ ،‬از رفتن با پاه ايم‬
‫بس وى گن اه و پلي دى اجتن اب مى ورزم‪ ،‬اين‬
‫پاها را براى رفتن بسوى خدا‪ ،‬و حركت در‬
‫راه حق آم اده مىس ازم‪ ،‬هرگز بر نقش ق دم‬
‫ناپاك شيطان پليد گام نخواهم گذاشت‪.‬‬
‫شستن دست‪ ،‬روى و پاى و مسح س رت‬
‫چه ارزشى خواهد داشت اگر همه اين‬
‫ج وارح مص روف كاره اى گنه آل ود و‬
‫ح رام ب وده‪ ،‬س لول س لول آنها انباش ته از‬
‫ح رام و هم واره در خ دمت ش يطان پليد‬
‫باشد؟!‬
‫زبانىكه قبل و بعد از وضو و نم از‪ ،‬بر‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫گفتار ح رام مىجنب د‪ ،‬دس تهائىكه مص روف‬

‫كار حرام و داد و ستد حرام است‪ ،‬انگشت‬
‫هايى كه با نوش تار گنه آل ودش در خ دمت‬
‫توجيه ظلم ظ الم‪ ،‬تك ريم و س تايش مفسد و‬
‫دفاع از باطل است‪ ،‬پاهايى كه ح املش را‬
‫هم واره بس وى گنه جلو مى برد‪ ،‬چگونه‬
‫بپ ذيرم كه اين دهن‪ ،‬اين دست ه ا‪ ،‬اين‬
‫انگشت ها و اين پاها شس ته ش ده؟ با اين‬
‫نوع شستن ها كه فقط انسانهاى ظ اهر بين‬
‫و كوته نگر را مىت وان ف ريفت‪ ،‬خ داى‬
‫عليم‪ ،‬خب ير و آگ اه از همه اس رار را‬
‫نمىتوان فريب داد‪.‬‬

‫نيت و هدف‬
‫شايد گمان كرده اى كه نيت نماز تو فقط‬
‫تكرار اين چند كلمه اى بر زبان است ك ه‪:‬‬
‫نيت ك ردم تا ادا كنم نم از اين وقت را‪ ،‬به‬
‫امام حاضر اقتدا كردم و رو آوردم بس وى‬
‫قبله ‪...‬‬
‫‪15‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ولى شايد با وجود تك رار اين كلم ات بر‬

‫زب ان‪ ،‬تو اص الً نيت اداى نم از را نك رده‬
‫اى‪ ،‬زيرا نيت كار قلب است نه زبان!!‬
‫نيت تو در ص ورتى درست است كه از‬
‫صميم قلب اراده ك رده اى ك ه‪ :‬در پيش گاه‬
‫خداوند جل ش أنه مىايس تى‪ ،‬ب راى كسب‬
‫رضاى او‪ ،‬بخاطر راز و نياز با او ب راى‬
‫تعظيم و تجليل او‪ ،‬ب راى پيوس تن به او و‬
‫تجديد رابطه ات با او و بمنظ ور تعميل‬
‫حكم او نماز مىگ زارى‪ .‬با اين احس اس كه‬
‫او‪ ،‬پروردگ ار من اس ت‪ ،‬مالك همه چ يز‬
‫من‪ ،‬همه چ يز هس تى از اوست و در‬
‫اختيار اوست‪ ،‬فيص له م رگ و زن دگى را‬
‫او ص ادر مىكن د‪ ،‬مالك رزق و روزيم‬
‫اوست‪ ،‬عزت و ذلتم را او رقم ميزن د‪ ،‬در‬
‫همه چيز و در هر كار خ ود محت اج اويم‪،‬‬
‫ديده هايم به حكم او در خدمتم و رهنم ايم‪،‬‬
‫دل و دم اغ‪ ،‬اعص اب و حواسم به امر او‬
‫ك ار مىكنن د‪ ،‬خ واب و بي دارى ام از او‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫مش كالتم را او حل مىكند و راه ه اى‬

‫ب يرون رفت از دش وارى ها را او ب رويم‬
‫مىگش ايد‪ ،‬در اين ع الم تنها هم ان ك ارى‬
‫ص ورت مىگ يرد كه اوخواس ته اس ت‪ ،‬و‬
‫آنچه را او خواسته است هر چند همه عالم‬
‫با همه ت وان و ط اقت خ ود م انع آن ش ود‬
‫حتم ا ً تحقق مىيابد و آنچه را او نخواه د‪،‬‬
‫افت‪ ،‬هر چند‬ ‫هرگز تحقق نخواهد ي‬
‫نيروهاى همه عالم در پى انج ام آن ش وند‪.‬‬
‫زمانيكه تو با اين احساس و شعور به نماز‬
‫مىايس تى در آنص ورت واقع ا ً نيت اداى‬
‫نماز را كرده اى‪.‬‬
‫تكبير تحريمه‬
‫نم از تو با اين نيت و اراده و در وراى‬
‫آن همان شعور ايمانى و با شعار بزرگ و‬
‫پر محتواى هللا اكبر آغاز مىش ود‪ ،‬خالصه‬
‫نيت تو و حاصل ش عور و احس اس تو در‬
‫همين شعار نمايان مىشود‪ :‬خدا بزرگ تر از‬
‫‪17‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫هر بزرگيس ت‪ ،‬بزرگ تر از آنچه من فكر‬

‫مىكنم‪ ،‬آنچه را من هم اكنون با نم از خ ود‬
‫انج ام مى دهم ح ركت كوچكيست در برابر‬
‫عظمت و جالل خ داى ب زرگ‪ ،‬او خيلى‬
‫برتر و بزرگتر از اين است‪.‬‬
‫اگر تو براستى و از صميم قلب و‬
‫بط ور آگاهانه اين ش عار را داده اى‪ ،‬به‬
‫خدا سوگند كه جز خ داى عزيز ب اعظمت‪،‬‬
‫بزرگى و جالل هيچ كسى در تو حيرت و‬
‫بيم ايج اد نخواهد ك رد‪ ،‬هر ابرق درتى در‬
‫برابر عظمت و جالل خداى قدير‪ ،‬موج ود‬
‫ضعيف و ناتوانى برايت جلوه خواهد كرد‪.‬‬

‫قبـــله‬
‫تو در نمازت‪ ،‬هر روز بارها‪ ،‬همگام و‬
‫همزمان با همه مسلمانان دنيا‪ ،‬بسوى نقطه‬
‫واح دى رو مىك نى‪ ،‬نقطه اى كه قبله‬
‫مشترك تو و آنها خوانده مىشود‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫قبله تان "خانه خدا" بيت هللا است‪ ،‬يعنى‬

‫تو يكجا با ب رادران مس لمانت در سراسر‬
‫دنيا‪ ،‬به در خانه خ دا مىايس تى و عمالً اين‬
‫عزمت را اعالن مىكنى كه جز خانه خ دا‪،‬‬
‫نه به درب خانه ديگرى مىايس تم‪ ،‬نه به آن‬
‫پناه مىبرم و نه آنرا دق الباب مىكنم‪.‬‬
‫تو مردم ان زي ادى را مىبي نى كه قبله‬
‫شان خانه خدا نه‪ ،‬بلكه كاخهاى زمامداران‬
‫اس ت‪ ،‬رويش بس وى قص رها‪ ،‬طمع و‬
‫امي دش از قص رها‪ ،‬ت رس و بيمش از‬
‫قص رها‪ ،‬ط وافش بر ح ول و ح وش اين‬
‫قص رها‪ ،‬اح ترام قصرنش يان در س لول‬
‫سلول قلبش و جالل و عظمت خيالى ش ان‬
‫مسلط بر دماغش‪.‬‬
‫آه چه بسا مردمانى را مىنگرم كه روهاى‬
‫شان در ظاهر بسوى خانه خداست‪ ،‬ولى در‬
‫باطن قبله هاى دلهاى شان جدا جدا و غير‬
‫از خانه خدا‪ ،‬در همان لحظاتيكه روى‬
‫‪19‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫شان‪ ،‬حتى در نماز‪ ،‬بسوى قبله خداست‬

‫ولى دلهاى شان متوجه قبله هاى ديگرى‪.‬‬
‫كسيكه هر روزى پنج بار بمفهوم واقعى‬
‫كلمه و با اين احساس به سوى قبله رو‬
‫مىآرد كه با اين كار به در خانه خدا‪،‬‬
‫پروردگار زمين و آسمان مىايستم و‬
‫نيازمنديهايم را از اين درگاه مىخواهم‪ ،‬آيا‬
‫ممكن است چنين كسى درب ديگرى را دق‬
‫الباب كند و خانه ديگرى را طواف نمايد و‬
‫به صاحب خانه ديگرى پناه برد؟‬
‫خانه مش ترك‪ ،‬منسوبين خانه را متحد‬
‫مىس ازد و احس اس وح دت و يگ انگى در‬
‫آن ان ايج اد مىكن د‪ ،‬يك خان دان به اين دليل‬
‫خان دان واحد و مجموعه واحد ش مرده‬
‫مىش ود كه خانه هايش ان مش ترك اس ت‪،‬‬
‫اف راد يك خان دان پس از ج دائى خانه‬
‫هايش ان چن ان از هم فاص له مىگيرند كه‬
‫گويا از هم بيگانه ان د‪ .‬يكجا با ديگ ران‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫توجه بسوى خانه خدا و ايس تادن به درگ اه‬

‫معبود واحد‪ ،‬به اين معناست كه ب رادر هم‬
‫قبله ات‪ ،‬ب رادرت و عضو خان دان دي نى‬
‫بزرگت مىباشد‪.‬‬
‫خيلى از م ردم چن ان اند كه در امر‬
‫دريافت استقامت دقيق قبله غ ور و احتي اط‬
‫زياد بخرج مىدهند‪ ،‬حتى براى اين منظ ور‬
‫قطب نماها در جيب حمل مىكنند‪ ،‬ولى اگر‬
‫كيفيت دلش را جس تجو ك نى بخ وبى و‬
‫بزودى در مىيابى كه قبله ه اى دل آن ان تا‬
‫چه ح دى كج ب وده تا چه پيمانه اى از‬
‫لحاظ معنوى از قبله اصلى كج مىايستند‪.‬‬
‫و برخى ديگرى از متقى مآبان را چنان‬
‫مىي ابى كه ديگ رى را ب دليل اينكه چند‬
‫س انتى م تر از قبله تخمي نى او به س مت‬
‫چپ يا راست مىايس تد‪ ،‬تكف ير مىكن د‪ ،‬در‬
‫حاليكه خ داى مالك قبل ه‪ ،‬به كس يكه نيتش‬
‫صحيح و سالم است و دقت و احتياط الزم‬
‫‪21‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫را در ايس تادن مس تقيم بس وى قبله بعمل‬

‫آورده‪ ،‬چنين مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪     ‬‬
‫البق ره‪:‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪115‬‬
‫مشرق و مغرب ازآن خداست‪ ،‬بهر سو‬
‫رو كنيد خ دا در همانجاست‪ ،‬يقين ا ً كه‬
‫خدا داناى واسع است‬
‫پس از تالش الزم ب راى دري افت‬
‫استقامت صحيح قبل ه‪ ،‬بهر سويى كه نم از‬
‫بخواني د‪ ،‬خ دا مىپ ذيرد هر چند اش تباها ً به‬
‫سمت مخالف قبله نماز خوانده ايد‪.‬‬
‫عده ديگرى از آقايون چنان اند كه بنابر‬
‫اختالف در قض يه ف رعى و مس ئله ج زئى‬
‫ب رادر هم قبله ش انرا تكف ير مىكنن د‪ ،‬و هر‬
‫سخن حرام و هر اقدام گنه آلود را عليه او‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫ج ائز مىش مارند‪ ،‬در حاليكه ام ام آگ اه به‬

‫ماهيت و هدف قبله مىفرمايد‪:‬‬
‫النكفر اهل قبلتنا‪ :‬اهل قبله م انرا تكف ير‬
‫نمىكنيم‪.‬‬
‫در حاليكه ه دف اساسى از تع يين قبله‬
‫واحد براى همه مسلمانان دنيا‪ ،‬توحيد آن ان‬
‫در يك صف اس ت‪ ،‬ولى متأس فانه اف راد‬
‫جاهل و نادان‪ ،‬چيزى را كه خ داى عليم و‬
‫حكيم ب راى وح دت مس لمانان تع يين ك رده‬
‫است‪ ،‬مايه اختالف و افتراق مىسازند‪.‬‬
‫رفع اليدين‬
‫نماز تو ش امل‪ ،‬تع دادى از حرك ات مهم‬
‫و با هدفيست كه هر يكى محرك و انگ يزه‬
‫خاصى دارد‪ ،‬نخس تين ح ركت برداش تن‬
‫دست ه ا‪ ،‬ت وأم ب اتكبير نخس تين "تكب ير‬
‫تحريمه" است حتم ا ً مى دانى كه در همه‬
‫جوامع بشرى‪ ،‬در هر كجاى دنيا‪ ،‬زمانيكه‬
‫‪23‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫كسى مىخواهد به ديگرى نش ان دهد كه در‬

‫برابرش تسليم شده و از مخالفت و دش منى‬
‫با او دست برداشته است‪ ،‬دست ها را ب اال‬
‫مى برد‪ ،‬ب اال ب ردن دست ه ا‪ ،‬نش انه دست‬
‫كش يدن از خصومت و بغ اوت و رمز‬
‫تسليمى و انقياد پذيرفته شده است‪.‬‬
‫تو با اين ح ركت در ابت داى نم ازت‪،‬‬
‫ب يزارى از بغ اوت در برابر خ دا‪ ‬و‬
‫اجتناب از تص ادم با س نن الهى و انقي اد و‬
‫تس ليمى كامل به اوامر الهى را به نم ايش‬
‫مىگ ذارى‪ .‬ش ايد در جري ان ك دام جنگى‪،‬‬
‫كسى را دي ده اى كه س الحش را ب رزمين‬
‫گذاش ته و دس تهايش را در برابر كس‬
‫ديگرى بلند ك رده‪ ،‬و تو از اين ح ركت او‬
‫بخ وبى فهمي ده اى كه او با اين ك ار چه‬
‫پي امى را به ط رف مقابل مىفرس تد و از‬
‫ط رف خ ود اطمين ان چه چ يزى را به او‬
‫مىدهد؟‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫بمن بگو‪ :‬آيا گاهى در ابت داى نم ازت و‬

‫در اثناى تكبير تحريمه و شعار "هللا اكبر"‬
‫و در جري ان ب اال ب ردن دست ه ا‪ ،‬اين‬
‫تصور در ذهنت خط ور نم وده و دلت اين‬
‫س خن را زمزمه ك رده ك ه‪ :‬از هر ن وع‬
‫بغ اوت و عص يان در برابر پروردگ ارم‬
‫دست برداشتم و انقياد و تس ليمى ك املم را‬
‫اعالم مىدارم؟‬
‫اگر تو با اين احس اس و ش عور‪ ،‬دست‬
‫هايت را ب اال ن برده اى‪ ،‬بمن بگ و‪ :‬ه دفت‬
‫از اين ح ركت چه ب وده؟ فقط يك ح ركت‬
‫تقليدى بى جان و بى هدف؟‬
‫عجيب تر اينكه ب رخى ها بر سر اين‬
‫قضيه با هم ديگر به ن زاع مىپردازند و در‬
‫اختالف شديد فرو مىروند كه توأم با تكبير‬
‫تحريمه‪ ،‬دست ها بايد تا گوشها ب اال ب رود‬
‫يا تا شانه ها يا ميان گوش ها و ش انه ه ا؟‬
‫در حاليكه ب راى هر يك اين ه يئت ب اال‬
‫‪25‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ب ردن دست ه ا‪ ،‬بر عمل پي امبر عليه‬

‫السالم استناد شده است‪ ،‬ولى درباره سر و‬
‫رمز اين ح ركت و ه دف و انگ يزه آن نه‬
‫فك رى مىكند و نه بح ثى‪ ،‬نمىگويد كه‬
‫مح رك اين ح ركت چه احساسى باشد و‬
‫مظهر كدام شعور؟‬
‫قيام‬
‫آيا گ اهى در زن دگيت اتف اق حض ور به‬
‫درب ار حكم رواى ب زرگى افت اده اس ت‪،‬‬
‫حكم روايى كه مىپنداش تى تو محت اج او و‬
‫او قادر به رفع نيازمن ديهاى تو است و تو‬
‫مىخواس تى م راتب اخالص‪ ،‬اط اعت و‬
‫احترامت را با كيفيت خ اص حض وريابى‪،‬‬
‫ايستادن و حرف زدنت به نمايش بگ ذارى‬
‫و عنايات او را جلب كنى؟ راست بگو‪ :‬كه‬
‫در اين هنگ ام كيفيت ايس تادن و چگ ونگى‬
‫حرف زدن تو و نحوه مظ اهره و انعك اس‬
‫احساسات درونيت چگونه بود؟‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫وض عيت قي ام تو در نم از و در برابر‬

‫خدا‪ ،‬پروردگارت‪ ،‬و كيفيت گفتار و نح وه‬
‫تب ارز احساس ات و مش اعر درونيت بايد‬
‫بمراتب بهتر از آن باشد‪.‬‬
‫در برابر كسى دست بس ته ايس تادن‪ ،‬در‬
‫حقيقت به اين معناست كه او را آقا و‬
‫ب ادار خ ود پذيرفته اى و اط اعت كامل و‬
‫اد مطلق در برابر اوامر او را به‬ ‫انقي‬
‫نمايش گذاشته اى‪ ،‬تو با اين حركتت نشان‬
‫مى دهى كه بن ده مطيع و فرم انبردار خ دا‬
‫ب وده‪ ،‬به تعميل هر امر و اط اعت از هر‬
‫فرمانش حاضرى‪.‬‬
‫آيا در طول زندگيت گاهى در نمازهايت‬
‫چنين واقع شده كه در اثن اى قي ام احس اس‬
‫اال در برابر‬ ‫رده اى كه همين ح‬ ‫ك‬
‫پروردگ ار ب زرگ‪ ،‬مالك زمين و آس مان‬
‫ايس تاده اى‪ ،‬چنانكه تو او را با چشم خ ود‬
‫مىنگ رى‪ ،‬و يا اگر اين احس اس را ن دارى‬
‫‪27‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫و از لحاظ روحى و معنوى تا اين حد ب اال‬

‫ته اى كه‬ ‫نرفته اى على االقل پنداش‬
‫پروردگ ار عليم و خب يرت همين اكن ون‬
‫بسوى تو مىنگرد‪ ،‬هر ح ركت ت را مىبين د‪،‬‬
‫هر ح رفت را مىش نود و از احساس ات و‬
‫مش اعر درونيت آگ اه اس ت‪ ،‬اگر ك دام‬
‫روزى در ك دام نم ازى در ح الت قي امت‬
‫اين كيفيت را داش ته اى و اين احس اس را‬
‫دريافته اى‪ ،‬همين و فقط همين نماز واقعى‬
‫تو بوده!! ولى اگر تا حال هيچگاهى چ نين‬
‫نشده باشد و تو هرگز در نمازهايت چ نين‬
‫حالتى را نداشته اى در آنصورت با تأسف‬
‫بايد بگ ويم‪ :‬تا ح ال نم از نخوان ده اى!! تا‬
‫هنوز به بارگاه خدايت حضور نيافته اى و‬
‫در برابرش نه ايستاده اى!!‬
‫بيا ام روز تص ميم بگ ير تا قي ام و نم از‬
‫واقعى در محضر خ داى بص ير داش ته‬
‫باشى!!‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫آيا در ك دام نم ازى به اين دليل دلت‬

‫لرزيده و موهايت از هيبت راست ش ده كه‬
‫احس اس ك رده اى هم اكن ون در برابر‬
‫پروردگ ار عالمي ان‪ ،‬خ داى قه ار و جب ار‬
‫ايستاده اى؟‬
‫اگر تا حال چنين نشده پس تا ح ال نم از‬
‫نخوانده اى زيرا خداوندجل شأنه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االنفال‪2 :‬‬
‫فقط كس انى م ؤمن اند كه هرگ اه ذكر‬
‫خدا صورت گيرد دلهاى شان بل رزد و‬
‫هرگ اه آي اتش بر آن ان تالوت ش ود بر‬
‫ايمان ش ان بيفزايد و بر پروردگارش ان‬
‫توكل كنند‪.‬‬
‫‪29‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫آيا گ اهى با توجه به گناه ان‪ ،‬قص ور‪،‬‬

‫اش تباهات و گس تاخى ه اى خ ودت و با‬
‫ي ادآورى از عناي ات و فضل و رحمت‬
‫بىپايان خداى رحم ان‪ ،‬اشك از دي ده ه ايت‬
‫جارى شده؟‬
‫و آيا گ اهى اتف اق افت اده كه در ح الت‬
‫دش وار اض طراب و پريش انى به نم از‬
‫ايستاده اى و با همين نماز اضطراب شديد‬
‫تو رفع شده و به س كون و اطمين ان مب دل‬
‫شده؟‬
‫اگر چ نين اتف اقى نيفت اده و با وج ود‬
‫نمازت‪ ،‬مض طرب و پريش ان ب وده اى در‬
‫آنصورت نماز تو نم از نه بلكه يك ع ادت‬
‫بوده‪ ،‬زيرا خداوند ‪ ‬مىفرمايد‪:‬‬
‫اال ب ذكر اهلل تطمئن القل وب‪ :‬آگ اه ب اش‬
‫كه با ذكر خدا دلها مطمئن مىشوند‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫تسبيح‬
‫در آغ از قي ام‪ ،‬تكلم و ح رف زدنت با‬
‫خ دا جل ش أنه به اين كلم ات و ش بيه آن‬
‫آغاز مىشود‪.‬‬
‫ِ‬ ‫َّ‬
‫ُس ْب َح َان َك اللهُ َّم َوبِ َح ْم د َك وتََب َار َك ْ‬
‫اس ُم َك‬
‫َوتَ َعالَى َج ُّد َك َواَل ِإلَهَ َغ ْي ُر َك‪.‬‬
‫پاكى تراست بار الها! با ستايشهايت‪ ،‬با‬
‫بركت است نامت و برتر است شأنت و‬
‫معبودى جز تو نيست‪.‬‬
‫در اين چند كلمه مختصر‪ ،‬چنان عظمتى‬
‫و چنان مف اهيم ژرف و عميقى نهفته است‬
‫كه بيان آن با كلمات ديگرى دشوار اس ت‪.‬‬
‫تو با اين كلماتت مىگويى‪:‬‬
‫پروردگارا! تو از هر عيب و نقص‪ ،‬در‬
‫ذات‪ ،‬ص فات و افع ال خ ود منـزهى‪ ،‬در‬
‫آف رينش آفري ده ه ايت‪ ،‬در نگه دارى و‬
‫پرورش مخلوقاتت‪ ،‬آنچه به اراده ق اهره و‬
‫‪31‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫مط ابق س نن تو در هس تى انج ام مىياب د‪،‬‬

‫چيزى از نيستى هستى مىيابد‪ ،‬يكى بس وى‬
‫كم ال رشد مىكند و ديگ رى به زوال‬
‫محك وم مىش ود ‪ ...‬در همه اينها نه تنها‬
‫نش انه اى از عيب و نقصى را نمىنگ ريم‬
‫بلكه در هر چ يزى و در هر تغي يرى‪،‬‬
‫حكمتها‪ ،‬رمزه ا‪ ،‬شايس تگىها و زيبايىها را‬
‫مش اهده مىك نيم‪ ،‬در همه اس ماى حس نى و‬
‫صفات علياى تو به نمايش گذاشته مىش ود‪.‬‬
‫در همه تو شايسته ستايش و ثنايى‪ ،‬ستايش‬
‫و ثناى س زاوار عظمتت‪ ،‬ب ركت ها با ن ام‬
‫مبارك تو گره خورده‪ ،‬و هر درب خ ير و‬
‫بركت تنها با نام توگشوده مىش ود‪ ،‬عظمت‬
‫و جالل تو خيلى خيلى سترگ است‪ ،‬كسى‬
‫جز ت را در هس تى نمىي ابيم كه شايس ته‬
‫عبادت باشد‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫تعوذ‬
‫پس از تس بيح اين كلم ات را بر زب ان‬
‫مىآرى‪:‬‬
‫جيم‬
‫ن الشَّيطنِ الرَّ ِ‬
‫اهلل ِم َ‬
‫عوذُ ِب ِ‬
‫اَ ُ‬
‫از شيطان رانده شده به خدا پناه مىبرم‪.‬‬
‫پناه جس تن به خ دا جل ش أنه از ش يطان‬
‫ران ده ش ده تنها به اين معنا نيست كه تو‬
‫مىخ واهى از وسوسه ه اى ش يطان و از‬
‫اينكه بر دل و دماغ تو مسلط ش ود‪ ،‬عزايم‬
‫ناپ اك را در تو ب اعث ش ود‪ ،‬بس وى گن اه‬
‫تحريك و ت رغيب كند و احساس ات و‬
‫مشاعرت را آلوده سازد‪ ،‬خداوند حفيظ ترا‬
‫در پن اه خ ود نگه دارد و از ش رش نج ات‬
‫ده د‪ ،‬بلكه اين معنا را ن يز اف اده مىكند كه‬
‫تو با اداى اين كلم ات از همه ص فاتى كه‬
‫ب اعث ط رد ش يطان از بارگ اه الهى شد و‬
‫م ورد لعنت ق رار گ رفت به خ دا پن اه‬
‫‪33‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫مىبرى‪ ،‬كه ب رخى از اين ص فات ش يطانى‬

‫از اين قراراند‪:‬‬
‫او كبر و خود ب زرگ بي نى ك رد‪ ،‬خ ود‬
‫را به تر از ديگ ران ش مرد و گفت‪ :‬نس بم‬
‫به تر از اوس ت‪ ،‬من از آتش و او ازخ اك‬
‫آفريده شده‪ ،‬در پى تث بيت برت رى خ ود بر‬
‫ديگ ران افت اد‪ ،‬زمانيكه خالفت زمين به‬
‫كسى ديگرى سپرده ش د‪ ،‬س وگند ي اد ك رد‬
‫كه حتم ا ً ب راى اغ واى او و به بيراهه‬
‫ب ردنش تالش خ واهم ك رد‪ ،‬در هر قدمى‬
‫ب راى او در كمين خ واهم نشس ت‪ ،‬از هر‬
‫سويى بر او و نس لش هج وم خ واهم ب رد‪،‬‬
‫او را در اداى م أموريتش ناك ام خ واهم‬
‫ساخت و ثابت خ واهم ك رد كه او شايس ته‬
‫اين منصب و مق ام نيس ت‪ ،‬شايس ته اين‬
‫منصب و مق ام كس ى ديگ رى جز خ ودش‬
‫نب ود‪ ،‬ب راى اخ راج آدم از بهشت تالش‬
‫ورزيد‪ ،‬ب راى اين منظ ور اس لوب ف ريب‪،‬‬
‫خدعه و س وگندهاى دروغين را اختي ار‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫ك رد‪ ،‬در لب اس دوس تى با آدم عليه الس الم‬

‫دش منى ورزي د‪ ،‬عري انى آدم و اوالده اش‬
‫را خواست‪ ،‬براى نيل به اين غ رض ش وم‬
‫آن انرا به خ وردن مي وه ش جره ممنوعه‬
‫تشويق كرد‪ ،‬زي را او مىدانست كه به ترين‬
‫وس يله ب راى عري ان س اختن آدمى و بى‬
‫عزتى اش تشويق او به ع دم اكتفا به رزق‬
‫ائز و دست درازى به رزق‬ ‫حالل و ج‬
‫حرام است ‪...‬‬
‫اگر تو با تع وذت‪ ،‬از همه اين ص فات‬
‫شنيع ش يطانى نف رت و انزج ار را از آنها‬
‫اظه ار مى دارى و به خ دا جل ش أنه از آن‬
‫پناه مىج ويى‪ ،‬ولى در عمل ق دم به ق دم بر‬
‫نقش پ اى ش يطان گ ام مىگ ذارى و همۀ‬
‫كارهائى را مرتكب مىش وى كه ش يطان به‬
‫سبب آن ازبارگ اه رحمت الهى ران ده ش د‪،‬‬
‫در اينص ورت يا دروغ مىگ ويى و يا‬
‫معناى الفاظت را نمى دانى و بط ور ن اخود‬
‫‪35‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫آگاه به زبان مىآرى‪.‬‬

‫فاتحه‬
‫پس از طى اين مق دمات‪ ،‬به مهم ترين‬
‫بخش قي ام خ ود ميرس ى‪ ،‬آنجا كه اساسى‬
‫ترين حرف ها را در محضر معب ود خ ود‬
‫از قلب ب يرون مى دهى‪ ،‬مىگ ويى‪ :‬بِ ْس ِم هَّللا ِ‬
‫َّح ِيم كه با اين كلم اتت‪ ،‬بن ام‬ ‫ال رَّحْ َم ِن ال ر ِ‬
‫خ داى خيلى مهرب ان و زي اد ب ارحم‪ ،‬وارد‬
‫س وره فاتحه مىش وى‪ ،‬هم ان س وره اى كه‬
‫كليد قرآن و خالصه آن است و همه مطالب‬
‫قرآن بطور موجز‪ ،‬در اين سوره مختص ر‪،‬‬
‫شامل هفت آيه‪ ،‬آمده است‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫‪  ‬‬

‫‪   ‬‬
‫آمين!‬
‫همه س تايش ه ا‪ ،‬خ دا‪ ،‬پروردگ ار‬
‫عالميان راست‪ ،‬همان نهايت رحم كننده‬
‫خيلى مهرب ان‪ ،‬مالك روز پ اداش‪،‬‬
‫خ اص ت را مىپرس تيم و تنها از تو‬
‫اس تعانت مىج وئيم‪ ،‬به اين راه راست‬
‫هدايت مان كن‪ ،‬راه كسانيكه تو بر آنان‬
‫انعام كرده اى‪ ،‬نه بر آن ان غضب ش ده‬
‫و نه گم راه اند‪ .‬ب ار اله ا! دع اى ما را‬
‫بپذير‪.‬‬
‫با هفت آيه مختصر س وره فاتح ه‪ ،‬بر‬
‫مط الب مهم آتى اع تراف ك رده اى‪ :‬همه‬
‫ستايشها و ستودگىها همان خداى راست كه‬
‫آفريدگار و پروردگار همه عالمي ان اس ت‪،‬‬
‫خدايى كه آثار ملموس و روشن ربوبيت و‬
‫پرورشش را در همه اين هس تى پهن اور‬

‫‪37‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫مش اهده مىكنم‪ ،‬بهر س وى در اين كائن ات‬

‫رو كنم نگ اهم بر پدي ده هايى مىافتد كه‬
‫پيدايشش از هيچ آغاز مىشود‪ ،‬بتدريج ب اال‬
‫مىآيد ب زرگ مىش ود‪ ،‬بس وى كم ال رشد‬
‫مىرسد‪ ،‬كار ضرورى و مهمى با آن انجام‬
‫مىياب د‪ ،‬ض رورتى با آن رفع مىش ود‪ ،‬به‬
‫نيازمندى اى جواب گفته مىش ود‪ ،‬خاليى با‬
‫آن پر مىگ ردد‪ ،‬پس از انج ام وظيفه و‬
‫فرسايشش‪ ،‬زوالش آغاز ميگردد‪ ،‬به پيرى‬
‫و م رگ محك وم مىش ود و ج ايش ب راى‬
‫پديده جوان‪ ،‬تازه و پر نشاط ديگرى تخليه‬
‫مىگ ردد‪ .‬اين ك ار هر لحظ ه‪ ،‬در هر نقطه‬
‫و در همه جاى هس تى تك رار مىش ود‪ ،‬من‬
‫در وراى اين مظ اهر‪ ،‬دست ن امرئى‬
‫رب وبيت و پرورشى را احس اس مىكنم و‬
‫مىنگ رم كه پي دايش‪ ،‬پ رورش و نگه دارى‬
‫هر چ يزى با كم ال دقت انج ام مىياب د‪ ،‬در‬
‫هر جزء اين هس تى و در هر پدي ده اى از‬
‫پديده هاى اين ع الم پهن اور‪ ،‬ش اهد حس ن‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫زيبايى‪ ،‬كمال و هدفمندى هستم‪ ،‬هيچ چ يز‬

‫بيهوده‪ ،‬بيهدف‪ ،‬و اضافى و غيرض رورى‬
‫را نمىنگ رم‪ ،‬اش ياى پراگن ده در ما ح ولم‪،‬‬
‫هر يكى به تنهايى و همه يكجا با هم براى‬
‫تحقق هدف خاصى مش غول س عى و تالش‬
‫ان د‪ ،‬مي ان همۀ ش ان‪ ،‬نظم‪ ،‬هم آهنگى و‬
‫تنس يق عميق و دقيقى را ش اهدم‪ ،‬همين‬
‫كيفيت ملم وس و مش هود ع الم‪ ،‬انگ يزه‬
‫تك رار اين الف اظ بر زب انم است ك ه‪:‬‬
‫س تودگى ها همه ب راى خ دا‪ ،‬پروردگ ار‬
‫عالميان است‪.‬‬
‫همچن ان من در آغ وش اين هس تى‪،‬‬
‫مظ اهر واضح رحمت و نش انه ه اى‬
‫ملم وس مهرب انى و دلس وزى را مش اهده‬
‫مىكنم‪ ،‬نش انه هائيكه م را بس وى متص رف‬
‫مهربان ام ور هس تى رهنم ايى مىكن د‪ :‬قبل‬
‫از آنكه طفل ب دنيا بيايد و ض رورتى به‬
‫شيرمادر داش ته باش د‪ ،‬در اثنائيكه در رحم‬
‫‪39‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫مادر قرار دارد و ض رورياتش از طريق‬

‫خ ون م ادر ف راهم مىش ود‪ ،‬ولى در همين‬
‫ح الت‪ ،‬بقسم عمل پيش بي نى ش ده‪ ،‬ش ير‬
‫مادر‪ ،‬چون غذاى لذت بخش و حاوى همۀ‬
‫نيازمن دى ه اى غ ذايى طف ل‪ ،‬در پس تان‬
‫م ادرش مهيا مىگ ردد‪ ،‬در قلب پ در و‬
‫مادرش عشق و محبتى نس بت به او ايج اد‬
‫مىش ود كه ب راى س المت او هر دش وارى‬
‫اى را تحمل كنند و براى هر قربانى آم اده‬
‫باش ند‪ .‬چه كسى ب راى اين طف ل‪ ،‬قبل از‬
‫احس اس ض رورت‪ ،‬روزى اش را آم اده‬
‫مىكند؟ چه كسى در دل پدر و م ادرش اين‬
‫محبت و رأفت را القاء مىكند؟ چه كسى به‬
‫نيازمن دى ه اى‪ ،‬انس ان‪ ،‬حي وان و نب ات‬
‫جواب مىگويد و نور‪ ،‬حرارت‪ ،‬آب و ه وا‬
‫برايش فراهم مىكند؟ آب آش اميدنى اش پس‬
‫از اس تفاده يا آل وده مىش ود‪ ،‬يا از طريق‬
‫نهرها بس وى بحره اى ب زرگ س رازير‬
‫مىشود و شور و تيزابى و غيرقابل استفاده‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫مىشود و يا در زمين فرو مىرود‪ ،‬كه براى‬

‫انس ان هم ب يرون كش يدنش از عمق زمين‬
‫دش وار مىش ود و هم انتق الش از بحرها‬
‫مح ال‪ ،‬ولى مىنگ ريم كه ذريعه اش عۀ‬
‫آفت اب‪ ،‬آب ه اى ش ور و ت يزابى بحرها‬
‫تبخ ير و تص فيه گردي ده‪ ،‬بخ ارات آبى‬
‫بس وى آس مان ب اال ب رده ش ده‪ ،‬در بلن داى‬
‫س رد آس مانها به ابر تب ديل مىش ود‪ .‬بادها‬
‫توظيف مىشوند‪ ،‬ابرها را بر مىدارند‪ ،‬ناگه‬
‫از هم ج دا مىش وند‪ ،‬هر يكى با س هم خ ود‬
‫به اس تقامت خاصى و ب راى رس اندنش تا‬
‫منطقه خاصى بحركت مىافتد‪ ،‬بر باشندگان‬
‫محت اج و چشم ب راه در ص حراها و‬
‫هموارى ها‪ ،‬بقسم باران مىبارد و بركوهها‬
‫و بلندى ها بقسم برف‪ ،‬تا در آغوش وسيع‬
‫و ژرف كوههاى سر به فلك‪ ،‬مق دار ك افى‬
‫ب رف را ب راى تابس تان ذخ يره كند و در‬
‫روزهاى گرم تابستان كه انسان‪ ،‬حي وان و‬
‫نبات شديداً به آب نيازمند است‪ ،‬اين ب رف‬
‫‪41‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ه اى ذخ يره ش ده در آن ذخ اير عظيم و‬

‫ب زرگ‪ ،‬بت دريج ذوب ش ود‪ .‬در نهره ا‪،‬‬
‫كاريزها و چشمه ها جارى ش ود‪ ،‬هر يكى‬
‫را س يراب كند و ض رورتش را مرف وع‬
‫س ازد‪ .‬همۀ س تايش ها هم ان پروردگ ارى‬
‫راست كه آث ار و مظ اهر وس يع رحمت و‬
‫عن ايت بى انته ايش را در هر س وى اين‬
‫عالم پهناور‪ ،‬منتشر مىيابم‪.‬‬
‫همچن ان من در پهن اى اين ع الم‪ ،‬نش انه‬
‫ه اى حكم روايى نماي ان و هوي داى مالك‬
‫يزى را‬ ‫ابم كه هر چ‬ ‫الملكى را مىي‬
‫نگه دارى مىكن د‪ ،‬در همه جا حكم او نافذ‬
‫اس ت‪ ،‬هر چ يزى در براب رش منق اد‪،‬‬
‫مس يرى را كه او ب راى پي دايش اش ياء‪،‬‬
‫حركت شان بسوى كمال و هب وط ش ان به‬
‫ج انب زوال تع يين ك رده است ب دون ذره‬
‫اى انح راف به چپ و راست و ب دون‬
‫كوچكترين تغيير و تأخير مىپيمايد‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫در آغوش اين آسمان پهن اور بى انتهاء‪،‬‬

‫مليونها مليونها س تاره را مىنگ رم كه‬
‫هريكى در مدار خودش به پيش م ىرود از‬
‫تصادم شان جلوگيرى صورت مىگيرد‪ ،‬نه‬
‫يكى در م دار ديگ رى داخل مىش ود و نه‬
‫يكى ديگ رى را ج ذب مىكن د‪ ،‬همه چ يز‬
‫آس مان و زمين را در برابر س نن وضع‬
‫شده پروردگار حاكم بر اين هس تى و مالك‬
‫و نگهدارنده آن منقاد مىي ابم‪ ،‬همانگونه كه‬
‫قرآن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫آل‬ ‫‪‬‬
‫عمران‪83 :‬‬
‫آيا غ ير از دين خ دا را مىجويند در‬
‫حاليكه آنچه در آس مانها و زمين است‬
‫ب رايش طوع ا ً و كره ا ً منق اد اند و‬
‫‪43‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫بسويش برگردانده مىشوند‪.‬‬

‫آرى‪ :‬همه چ يز در پاي ان م أموريتش‪ ،‬و‬
‫در پايان عمرى كه برايش مقدر ش ده است‬
‫به مرگ محكوم مىشود و بسوى او م ىرود‬
‫‪.‬‬
‫من در اين هس تى‪ ،‬سلس له مكاف ات و‬
‫مج ازات اعم ال را مش اهده مىكنم‪ ،‬به داد‬
‫مظلوم و به حساب ظالم رس يدگى مىش ود‪،‬‬
‫در پاي ان مهلت ها و فرصت ه ا‪ ،‬ش اهد‬
‫مكاف ات و مج ازاتم‪ ،‬يكى بظ اهر ض عيف‬
‫است ولى داراى شايس تگىها‪ ،‬ديگ رى‬
‫داراى ظ اهر قويست ولى خ الى از‬
‫شايستگى ها و آلوده به بدى ه ا‪ ،‬در پاي ان‬
‫ام ر‪ ،‬ض عيف ص الح به خالفت زمين‬
‫مىرسد و ق وى ط الح به زوال محك وم‬
‫مىشود‪.‬‬
‫اى‬ ‫با توجه به همۀ اين واقعيت ه‬
‫ملم وس است كه مىگ وئيم‪ :‬همۀ س تايش ها‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫هم ان خ دايى راست كه در اين هس تى به‬

‫رف مىكند و هر‬ ‫حيث مالك الملك تص‬
‫چ يزى در برابر حكم روايى اش خاضع و‬
‫فرمانبردار است‪.‬‬
‫در چ نين ح التى و با احساسى كه از‬
‫تالوت آي ات قبلى در دل و دم اغت ايج اد‬
‫ش ده اس ت‪ ،‬با پروردگ ارت بر امر مهمى‬
‫تعهد مىكنى‪:‬‬
‫ين‬ ‫ِ‬ ‫ِإَّي َ‬
‫اك َن ْع ُب ُد َوإِ َّي َ‬
‫اك َن ْستَع ُ‬
‫تنها ت را عب ادت مىكنيم و تنها از تو‬
‫استعانت مىجوئيم‪.‬‬
‫معناى عبادت‪ ،‬ب ردگى و بن دگى است و‬
‫تو مى دانى كه ب رده و بن ده كسى را گويند‬
‫كه‪:‬‬
‫‪1‬ـ به ديگ رى فروخته ش ده و اختي ارش‬
‫را بطور كامل بديگرى سپرده‪.‬‬
‫‪2‬ـ هر چه در اختي ار دارد از خ ودش‬
‫‪45‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫نه‪ ،‬بلكه از آقا و مالكش باشد‪.‬‬

‫‪ 3‬ـ هيچ ك ارى را به "خواس ت" و‬
‫"انتخ اب" خ ودش انج ام نمىدهد فقط آنچه‬
‫را آقا دستور دهد انجام مىدهد‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ در همۀ تالش ها و كوشش ه ايش‬
‫رض اى آق ايش را جس تجو مىكن د‪ ،‬هيچ‬
‫عملى را ب راى ارض اى نفس خ ود انج ام‬
‫نمىدهد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ ب رده نه دوست شخصى دارد و نه‬
‫دش من شخص ى‪ ،‬دوست آقا دوست او و‬
‫دشمنش دشمن اوست‪.‬‬
‫حال بمن بگو‪ :‬براستى تو كه در نمازت‬
‫دست بس ته در برابر خ دا مىايس تى و با‬
‫همين كلم ات با وىجل ش أنه مك رراً تعهد‬
‫مىك نى‪ .‬آياگ اهى به معن اى اين تعهد و‬
‫مقتض ايش توجه ك رده اى؟ و آيا متوجه‬
‫شده اى كه تو با اين كلماتت بر چه ميث اق‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫عظيم و ب زرگى با پروردگ ارت تعهد‬

‫مىك نى؟ و آيا واقع ا ً به اين تعه دت عمل‬
‫كرده اى؟‬
‫اگر تو از قرب انى ج ان و م ال و‬
‫اس تعدادهايت در راه خ دا دريغ ك رده اى‪،‬‬
‫مال و نفس و اوالدت را امانت ه اى الهى‬
‫نش مرده اى‪ ،‬و از قربانى اش در راه خ دا‬
‫اجتن اب ورزي ده اى‪ ،‬هرك ارى را بحكم‬
‫ه وى و ه وس خ ودت انج ام داده اى‪ ،‬در‬
‫آغ از هيچ ك ارى اهتم امى به اين س خن‬
‫نداشتى كه پروردگارت در رابطه با چ نين‬
‫ك ارى چه دس تور داده‪ ،‬بارها به قيمت‬
‫س خط و غضب پروردگ ارت به ارض اى‬
‫نفست پرداخته اى و از آن فرم ان ب رده‬
‫اى‪ ،‬و اگر تو با دوستان خدا دشمنى نموده‬
‫اى و با دش منانش دوس تى‪ ،‬در آنص ورت‬
‫تعهد تو با خ دا دروغين ب وده گويا باره ا‪،‬‬
‫با خ دايت كاذبانه تعهد ك رده اى و هر‬
‫‪47‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫را نقض نموده اى و زير پا‬ ‫ب ارى آن‬

‫گذاشته اى‪.‬‬
‫َّاك نَ ْس تَ ِع ُ‬
‫ين‪ :‬تنها از تو‬ ‫تو كه مىگ ويى‪ :‬إِي َ‬
‫استعانت مىجوئيم‪ .‬معنايش اين است‪:‬‬
‫بار اله ا! تنها بس وى تو دست نيازمن دى‬
‫و احتي اج دراز مىكنم‪ ،‬جز تو دامن اح دى‬
‫را نمىگ يرم‪ ،‬به ديگ رى جز تو طمعى‬
‫ن دارم‪ ،‬ت را ب راى خ ود ك افى مىش مارم‪،‬‬
‫معتقدم كه همه چيز در اختي ار توس ت‪ ،‬تو‬
‫متكفل پ رورش بن دگانت و ض امن رزق و‬
‫روزى آن انى‪ ،‬تو نس بت به بن دگانت رؤف‬
‫و مهربانى‪ ،‬از اي نرو ب راى همۀ نيازه اى‬
‫خ ود فقط بتو رج وع مىك نيم و همه چ يز‬
‫مانرا از تو مىخواهيم‪.‬‬
‫گويا تو در نمازت با پروردگارت بطور‬
‫مكرر تعهد مىكنى كه‪:‬‬
‫جز تو براى احدى سربندگى و پرس تش‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫خم نخ واهم ك رد و جز تو بس وى اح دى‬

‫دست سؤال دراز نخواهم كرد‪.‬‬
‫ولى اگر با وجود اين تعهد مكرر‪ ،‬تو به‬
‫ديگ رى جز خ دا طمعى داش تى‪ ،‬خ داى‬
‫مس تعان را ب راى خ ود ك افى نش مردى و‬
‫ب راى رفع نيازمن دى ه ايت به آس تانه‬
‫ديگ رى رج وع ك ردى و دامن ديگ رى را‬
‫محكم گرف تى و گم ان ك ردى كه خ دا جل‬
‫شأنه‪ ،‬در رب وبيت و نگه دارى و پ رورش‬
‫هس تى‪ ،‬اج ابت دعاها و جوابگ ويى به‬
‫حوايج و نيازمن دىهاى مخلوق ات‪ ،‬ش ركايى‬
‫دارد كه يا دع ايت را مباش رتا ً اج ابت‬
‫مىكنند و يا حتما ً خدا را وادار به قب ول آن‬
‫مىسازند‪ ،‬در آنصورت بمن بگو كه معناى‬
‫"اياك نستعين" تو چيست؟‬
‫ش ايد مى دانى كه س وره فاتحه كليد و‬
‫مقدمه ق رآن و خالصه همۀ مط الب آن‬
‫است‪ ،‬يا به عبارت ديگر همۀ ق رآن ش رح‬
‫‪49‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫تفصيلى اين سوره است‪ ،‬در سوره فاتح ه‪،‬‬

‫همين آيه چه ارم "اي اك نعبد و اي اك‬
‫نستعين" محور س وره و مطلب مرك زى و‬
‫اساسى آن را تش كيل داده‪ ،‬نش ان مىدهد كه‬
‫م دعاى اساسى و مح ورى ق رآن اين است‬
‫كه ميان انس ان و پروردگ ارش اين رابطه‬
‫بر قرار ش ود كه تنها خ دا را پرس تش كند‬
‫و تنها از او استعانت جويد‪.‬‬
‫پس از اين تعهد ب زرگ‪ ،‬اولين خواست‬
‫و نخستين سؤالت را به خدا عرضه مىكنى‬
‫و مىگويى‪:‬‬
‫يم ‪ :‬به اين راه‬ ‫ِ‬ ‫اه ِدَنا ِّ‬
‫ط اْل ُم ْس تَق َ‬
‫الص َرا َ‬ ‫ْ‬
‫راست هدايت مان كن!‬
‫معناى اين دعا چنين است‪:‬‬
‫‪1‬ـ در تو آرزو و تمن اى ش ناخت راه‬
‫راست و ح ركت در آن وج ود دارد‪ ،‬از‬
‫اي نرو دع اى نخس تين تو توفيق درك راه‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫راست و حركت در آن است‪.‬‬

‫‪ 2‬ـ تنها ب راى خ ودت نه بلكه ب راى‬
‫ديگران نيز آرزوى رهي ابى و اس تهداء را‬
‫در قلبت مى پرورانى و نج ات ش انرا از‬
‫گمراهى خواهانى‪ ،‬و مىدانى كه رهيابى تو‬
‫به تنهايى كف ايت نمىكن د‪ ،‬ن اگزيرى در يك‬
‫جمع ص الح و ره يافته ح ركت ك نى‪ ،‬در‬
‫پهل وى همراه ان رش يد‪ ،‬مىت وانى در خط‬
‫مستقيم تا سر منـزل و هدف پيش بروى و‬
‫از انحراف به چپ و راست نج ات بي ابى‪.‬‬
‫عالوه بر آن‪ ،‬دلس وزى تو نس بت به‬
‫همنوع انت ب اعث مىش ود كه آن انرا در‬
‫دعاهايت شامل كنى‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ هدفت از راه راست همان مطلبيست‬
‫كه در آيه چه ارم ذكر ش ده‪ :‬تنها خ دا را‬
‫پرستيدن و تنها از او استعانت جستن‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ تو با اين دع ايت تنها ي افتن راه‬

‫‪51‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫مس تقيم را ن ه‪ ،‬بلكه توفيق رفتن به راهى‬

‫را خواس ته اى كه مس تقيما ً ت را به خ دا‬
‫مىرس اند و كج روى و انح راف به چپ و‬
‫راست در آن نباشد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ اگر تنها مىگف تى‪ :‬ما را رهنم ايى‬
‫كن‪ ،‬معن ايش اين ب ود كه به فكر درس ت‪،‬‬
‫نظريه ص حيح‪ ،‬تش خيص س الم و رأى‬
‫علمى دقي ق‪ ،‬رهنم ايى ش وى‪ ،‬ولى‬
‫تومىگويى‪ :‬ما را ب راه مس تقيم ه دايت كن‪،‬‬
‫يعنى توأم با نظر و رأى س الم و تش خيص‬
‫درست از س مت و جهت ح ركت‪ ،‬توفيق‬
‫زم رفتن و زاد راه‬ ‫رفتن و اراده و ع‬
‫شايس ته رفتن در اين مس ير را بما عن ايت‬
‫كن و ما را در راه رس يدن به سر منـزل‬
‫و هدف يارى كن‪.‬‬
‫رأى و نظريه مج رد‪ ،‬تنها اقن اع ذه نى‬
‫را ايجاب مىكند ولى در دع اى تو درس تى‬
‫رأى‪ ،‬پاكى هدف‪ ،‬سالمت عزم و اراده‪ ،‬و‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫مستقيم بودن س مت و جهت ح ركت ش امل‬

‫است‪.‬‬
‫كمى با خ ود بين ديش‪ ،‬بعد قض اوت كن‬
‫كه اگر تو هر روزى بارها از پروردگ ار‬
‫هاديت در نمازها خواسته اى كه ت را ب راه‬
‫مستقيم هدايت كند‪ ،‬و توفيق حركت در اين‬
‫راه را بتو عنايت نمايد‪ ،‬ولى قبل و بعد از‬
‫نم ازت‪ ،‬نه تالشى ب راى شناس ايى راه‬
‫مستقيم داشته اى و نه سعى براى رفتن در‬
‫آن‪ ،‬پس هدف تو از اين دعا چه بوده؟ اگر‬
‫تو با ف راغت از نم از فج ر‪ ،‬و در اثن اى‬
‫وضع برنامه ها ب راى كاره اى روزم ره‬
‫ات نيتت كج است و ع زايمت ناپ اك‪ ،‬و‬
‫براى دست يابى به م ال‪ ،‬ع زت و اقت دار‪،‬‬
‫راههاى كج و معوج را جستجو مىك نى‪ ،‬و‬
‫عمالً از ص راط مس تقيم الهى بيراهه‬
‫مىروى و راههاى كج ش يطانى را انتخ اب‬
‫مىكنى‪ ،‬در اينصورت چه كسى اين ادع اى‬
‫‪53‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫دروغين ت را ب اور خواهد ك رد كه تو در‬

‫نمازت واقعا ً از خدا جل ش أنه خواس ته اى‬
‫كه براه مستقيم هدايت شوى؟؟‬
‫به تعقيب اين دعا و متصل آن‪ ،‬راه‬
‫مس تقيمى را كه توفيق رفتن در آن را تمنا‬
‫كرده اى به اين الفاظ توض يح مى دهى‪ :‬راه‬
‫كسانيكه بر آن ان انع ام ك رده اى‪ .‬يع نى در‬
‫نتيجه انتخ اب اين راه و ح ركت در آن‬
‫مورد انعام و عنايت تو قرار گرفته اند‪.‬‬
‫گويا اين راه نه يك خط فك رى مج رد‬
‫ذهنى و اعتق ادى محض است كه تنها يقين‬
‫و ب اور را ايج اب كند و بس‪ ،‬بلكه خط‬
‫مس تقيمى است كه ب راى عملكردها ترس يم‬
‫ش ده‪" ،‬روش" است نه "بينش" راهيست‬
‫طى ش ده‪ ،‬راهى كه در ط ول ت اريخ‪،‬‬
‫بن دگان ص الح خ دا بارها به آن رفته اند و‬
‫مورد انع ام خ داى ه ادى و مس تعان ق رار‬
‫گرفته ان د‪ ،‬به ع زت و سر بلن دى رس يده‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫اند‪ ،‬خالفت زمين‪ ،‬قي ادت فك رى‪ ،‬اخالقى‪،‬‬

‫سياسى و اجتم اعى م ردم به آن ان س پرده‬
‫شده و وارث همۀ داشته ها و سرمايه هاى‬
‫زمين و زمان شده اند‪.‬‬
‫ق رآن عظيم الش ان‪ ،‬ره روان اين راه و‬
‫انع ام يافتگ ان بارگ اه الهى را اينگونه‬
‫معرفى مىكند ‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫النساء‪69 :‬‬
‫و هر كى از خدا و پيامبر اطاعت كن د‪،‬‬
‫در زمره كسانى باشند كه خ دا بر آن ان‬
‫انعام كرد‪ :‬پيامبران‪ ،‬صادقان‪ ،‬شهداء و‬
‫صالحان و چه رفقاى خوبى!!‬

‫‪55‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫تو با اظه ار اين تمنا در واقع خواس ته‬

‫اى كه ش رف رف اقت پي امبران را حاصل‬
‫كنى‪ ،‬در ايم انت به خ دا و پيم انت با خ دا‬
‫جل ش أنه ص ادق باش ى‪ ،‬هر آن آم اده‬
‫شهادت و قرب انى در راه خ دا جل ش أنه و‬
‫مص روف تالش ه اى مص لحانه در جهت‬
‫اصالح خود و جامعه‪.‬‬
‫ولى بمن بگو‪:‬‬
‫آيا گ اهى به معنا و ابع اد اين دعا توجه‬
‫كرده اى؟ آيا گاهى اراده و عزم رف اقت با‬
‫پي امبران‪ ،‬ص ادقان‪ ،‬ش هداء و ص الحان و‬
‫پيروى و متابعت از خط آنانرا داش ته اى؟‬
‫آيا گاهى با اين دعا شور و ش وق ش هادت‬
‫در راه خدا در تو ايجاد شده است؟‬
‫اى اين دعا جز اين نيست كه تو‬ ‫معن‬
‫تمناى شهادت در راه خدا جل ش أنه را در‬
‫پرورانى‪ ،‬و توفيق رفتن به راه‬ ‫دل مى‬
‫شهداء را از خدا جل شأنه مىخواهى!!‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫بايد بدانى كه تمناى شهادت در دل كسى‬

‫مىميرد و بيم مرگ در آن رخنه مىكند كه‪:‬‬
‫‪1‬ـ به خدا جل شأنه و به ربوبيتش ايمان‬
‫و باور نداشته باشد‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ به اجل و موعد از قبل تع يين ش دۀ‬
‫مرگ‪ ،‬متيقن نباشد‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ و معتقد به اين نباشد كه م رگ در‬
‫موعد ث ابت و مكت وب خ ود و به اذن و‬
‫حكم خ دا و در محلى كه از قبل ب رايش‬
‫تعيين شده به س راغ انس ان م ىرود و روح‬
‫آدمى توسط ملك مؤكل و مؤظف ب راى‬
‫اين كار قبض مىشود‪ ،‬خود بخود‪ ،‬تصادفى‬
‫و نابهنگام بيرون نمىرود‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ و نمىداند كه م رگ آغ از زن دگى‬
‫ديگريست نه پايان آن‪.‬‬
‫در آخ رين آي ۀ ‪ 6‬س وره فاتح ه‪ ،‬از‬
‫محسوب شدن در زمره كسانيكه گم راه اند‬
‫‪57‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫و م ورد غضب الهى ق رار گرفته اند به‬

‫خ دا جل ش أنه پن اه مىج ويى‪ ،‬اين غضب‬
‫ش دگان يا كس انىاند كه نخست ايم ان آورده‬
‫اند ولى پس از ايم ان ش ان به ك ارى‬
‫مبادرت ورزيده اند كه به موجب آن مورد‬
‫لعنت خ دا ق رار گرفته اند در پرتگ اه‬
‫گمراهى سقوط كرده اند و يا كسانى اند كه‬
‫خداى منعم جل شأنه در ظاهر امر نعماتى‬
‫به ايشان عن ايت فرم وده و وضع ظ اهرى‬
‫آنان نيز ملمع و فريبنده بوده آنانرا رهي اب‬
‫و نيكو جل وه مىدهد‪ ،‬ولى در واقع گم راه‬
‫اند و مستحق غضب الهى‪.‬‬
‫پس تو در خوف و رجا بسر مى برى از‬
‫ج انبى به رحمت بىپاي ان خ داى بخش نده‬
‫مهربان اميدوارى و از جانبى از عق اب و‬
‫عذاب او بيمناك‪.‬‬
‫از يكسو در جستجو و تالش مستمر راه‬
‫مس تقيم‪ ،‬و از س وى ديگر از س قوط در‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫پرتگاه گمراهى در هراس‪.‬‬

‫در پاي ان س وره‪ ،‬آمين مىگ ويى يع نى‬
‫بارالها! دعاهايم را بپذير‪.‬‬
‫سوره فاتحه چنانچه بر همۀ قرآن احت وا‬
‫كرده و همۀ مفاهيم قرآن را بط ور م وجز‬
‫و فش رده در خ ود دارد همچن ان بر همه‬
‫اس ماى الهى احت وا ك رده اس ت‪ :‬به اين‬
‫شرح‪:‬‬
‫بن ابر يك ح ديث خ دا جل ش أنه ‪ 99‬اسم‬
‫دارد كه هر يكى صفتى از ص فات علي اى‬
‫الهى را بازگو مىكند‪ ،‬هم ۀ اين ‪ 99‬اسم در‬
‫سه اسم رب‪ ،‬رحمن و مالك كه در سه آيه‬
‫نخستين سوره فاتحه ذكر شده است مضمر‬
‫ميباشد‪:‬‬
‫"رب" شامل همۀ اسماء و صفاتيست كه‬
‫ربوبيت‪ ،‬الوهيت و خالقيت را افاده مىكند‪،‬‬
‫مثل خالق‪ ،‬خالق‪ ،‬بارى و مصور‪.‬‬
‫‪59‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫اسم "رحمن" بر همه اس ماء و ص فاتى‬

‫احت وا مىكند كه مهرب انى‪ ،‬محبت و رأفت‬
‫را اف اده مىكند مثل غف ور‪ ،‬ك ريم‪ ،‬عفو و‬
‫حليم ‪...‬‬
‫و اسم "مال ك" ش امل همۀ اس ماء و‬
‫صفاتيست كه پادش اهى و حكم روايى را‬
‫القا مىكند‪ ،‬مثل قهار‪ ،‬جبار‪ ،‬عزي ز‪ ،‬ق دير‪،‬‬
‫غالب‪ ،‬مؤمن‪ ،‬مهيمن و ‪...‬‬
‫تو با ق رائت س وره فاتحه خ دا را بهمه‬
‫اسماء و ص فاتش ذكر ك رده اى و هر كى‬
‫خدا را بهمه اسماء و صفاتش شناخت و به‬
‫كمك طلبيد خ دا او را چ ون بن ده م ؤمنش‬
‫مىپذيرد و دعاهايش را حتما ً اجابت مىكند‪.‬‬
‫اگر به ترتيب آي ات س وره فاتحه ان دكى‬
‫دقت ك نى بخ وبى مىي ابى كه در برابر‬
‫ص فاتى كه در سه آيۀ نخس تين اين س وره‬
‫آمده است‪:‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫العالَ ِمين •‬
‫ب َ‬ ‫مدِللّ ِه َر ِّ‬
‫لح ُ‬
‫‪ 1‬ـ اَ َ‬
‫حمن •‬ ‫‪ 2‬ـ اَ َّلر ِ‬
‫الرحيم •‬ ‫‪ 3‬ـ َّ‬
‫الدين •‬ ‫وم ِّ‬ ‫‪ 4‬ـ َم ِال ِك َي ِ‬
‫مط الب آي ات بع دى به اين ت رتيب آم ده‬
‫است‪:‬‬
‫اك َنستَ ِعين •‬ ‫عب ُد َو ِاَّي َ‬ ‫‪ 1‬ـ ِاّي َ‬
‫اك َن ُ‬
‫المستَِقيم •‬ ‫‪ 2‬ـ ِا ِ‬
‫ط ُ‬ ‫الص َرا َ‬
‫هدَنا ِّ‬
‫مت َعلَي ِهم •‬
‫نع َ‬ ‫صرا َ َِّ‬ ‫ِ‬
‫ين اَ َ‬‫ط الذ َ‬ ‫‪3‬ـ َ‬
‫الض ِالين •‬
‫وب َعلَي ِهم َوالَ َّ‬ ‫غض ِ‬ ‫الم ُ‬ ‫ير َ‬‫‪ 4‬ـ َغ ِ‬
‫ترتيب فوق نشان مىدهد كه‪:‬‬
‫‪ ‬تنها ذاتى شايسته عبادت و پرستش است‬
‫كه س تايش ها و س تودگىها همه در اوست و‬
‫براى اوست‪.‬‬
‫‪61‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪ ‬تنها از ذاتى بايد اس تعانت جست كه‬

‫آفريدگار و پروردگار همه عالم است‪.‬‬
‫‪ ‬بايد از خ داى رحمن تمن اى ه دايت و‬
‫رهنمايى داشت نه از مرجع ديگرى‪.‬‬
‫‪ ‬بايد طمع و اميد به انعام ات و عناي ات‬
‫خداى رحيم و مهرب ان داشت نه به عطا و‬
‫بخشش ديگران‪.‬‬
‫‪ ‬بايد از غضب خ داى مالك المل ك‪ ،‬كه‬
‫مالك دنيا و عق بى است بيم داشت نه از‬
‫خشم و عقاب و عذاب ديگران‪.‬‬
‫‪ ‬ترس و بيم ما از اين باشد كه مبادا در‬
‫روز حس اب در برابر خ داى حس يب و‬
‫مالك يوم الدين‪ ،‬در زم ره گمراه ان باش يم‬
‫و مورد عتاب قرار گيريم‪.‬‬
‫قرائت‬
‫پس از قرائت س وره فاتح ه‪ ،‬بايد ب رخى‬
‫از ق رآن را تالوت ك نى‪ ،‬ان دازه اش به‬
‫همت و ح الت تو مرب وط اس ت‪ ،‬انتخ اب‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫مض مون به فهم‪ ،‬و كيفيت روحى تو و‬

‫وض عيت خ اص اجتماعى ات گذاش ته ش ده‬
‫اس ت‪ .‬تو ب راى هر ح الت خ اص خ ود و‬
‫اجتماعت‪ ،‬آياتى را در قرآن خواهى ي افت‬
‫كه ب راى راز و ني از با پروردگ ارت‬
‫بهترين و مناسب ترين كلم ات را و ب راى‬
‫بيان حالتت‪ ،‬شايسته ترين الفاظ و دقيقترين‬
‫ود دارد و‬ ‫دى ها را در خ‬ ‫جمله بن‬
‫رهنموده اى نه ايت ج امع و دقيق را در‬
‫اختيارت مىگذارد و راههاى بيرون رفتنت‬
‫را از مشكالت نشاندهى مىكند‪.‬‬
‫بايد ب دانى كه يكى از ارك ان مهم نم از‬
‫ت وهمين تالوت آي ات ق رآن اس ت‪ ،‬بهر‬
‫پيمانه اى كه بيش تر تالوت ك نى اجر و‬
‫پاداشت بيشتر خواهد بود‪.‬‬
‫قيام نماز بهترين فرصت و مناسب ترين‬
‫ح الت ب راى درك مف اهيم و اس رار ق رآن‬
‫بوده و گوارا ترين احساس لذت از تالوت‬
‫‪63‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ق رآن در همين ح الت ب رايت دست خواهد‬

‫داد‪.‬‬
‫ركوع‬
‫يكى از حرك ات مهمى كه اداى آن در‬
‫نماز فرض است و ب دون آن نم از پذيرفته‬
‫نمىشود‪ ،‬ركوع است‪.‬‬
‫رك وع در واقع به معن اى انحن اء و سر‬
‫فرو آوردن ب راى كسيست كه به عظمت و‬
‫جالل او اعتراف مىكنى‪.‬‬
‫در همۀ اجتماع ات بش رى مىنگ رى كه‬
‫بزرگداشت و تعظيم بزرگ ان‪ ،‬زمام داران‪،‬‬
‫زعما و پيش وايان سياسى و م ذهبى ش انرا‬
‫با سر فرو بردن و ركوع بجا مىآورند‪.‬‬
‫نماز به تو مى آموزد كه اين ح ركت جز‬
‫در برابر خدا ب راى اح دى ج ائز نمىباش د‪،‬‬
‫فقط براى خدا بايد ركوع و انحناء كرد‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫احدى حق ندارد كه ديگرى را نسبت به‬

‫خ ود حق ير بش مارد و ب راى اع تراف به‬
‫عظمت و برترى خود از او توقع ركوع و‬
‫انحناء داشته باش د‪ ،‬به هيچ انس انى نمىزيبد‬
‫كه نس بت به ديگ رى احس اس حق ارت و‬
‫پس تى كند و ب راى آنكه اين احس اس را‬
‫عمالً به نمايش گذاشته باشد و در برابر او‬
‫به رك وع و انحناء ب رود‪ ،‬اين ح ركت از‬
‫شعاير پرستش و عبادت خداس ت‪ ،‬اداى آن‬
‫در برابر ما سوى هللا جواز ندارد‪.‬‬
‫اسالم درس براب رى به انس انها مىدهد و‬
‫هر ن وع تبعيض و امتي از ن اروا را لغو‬
‫مىكند و اعالن مىنمايد كه همه بايد يكجا‬
‫تنها در برابر خدا ‪ ‬ركوع كنند‪.‬‬
‫تو با شعار "هللا اكبر" از قي ام به رك وع‬
‫م ىروى و گفت ار تو در رك وع در برابر‬
‫پروردگارت چنين است‪:‬‬
‫بحان ربى العظيم‪ :‬پاكيست‬ ‫س‬
‫‪65‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫پروردگار سترگم را‪.‬‬

‫تس بيحاتى كه در رك وع نمازه اى‬
‫ف رض و نفل از پي امبر عليه الس الم‬
‫روايت ش ده است ب رخى از اين ق رار‬
‫اند‪:‬‬
‫س بحان ذى الملك و الملكوت‪ :‬پاكس يت‬
‫صاحب ملك و ملكوت را‪.‬‬
‫سبحان ذى العزة و العظمة و القدرة و‬
‫الكبرياء و الجبروت‪:‬‬
‫پاكيست خ داى عزتمن د‪ ،‬بزرگ وار‪،‬‬
‫قدرتمند‪ ،‬صاحب كبريا و جبروت را‪.‬‬
‫س بحان المل ك الحى ال ذى الين ام و‬
‫اليموت‪:‬‬
‫پاكيست خداى مالك زن ده اى را كه نه‬
‫مىخوابد و نه مىميرد‪.‬‬
‫وح*‪:‬‬ ‫ب اْل َماَل ئِ َك ِة َو ُّ‬
‫الر ِ‬ ‫وح قُ ُّد ٌ‬
‫وس َر ُّ‬ ‫ُسُّب ٌ‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫خيلى پاك‪ ،‬خيلى مق دس‪ ،‬و پروردگ ار‬

‫فرشتگان و جبرائيل‪.‬‬
‫يم‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِاَّل َّ‬
‫يم اْل َحل ُ‬
‫اَل إلَهَ إ اللهُ اْل َعظ ُ‬
‫جز خداى بزرگ حليم معبودى وج ود‬
‫ندارد‪.‬‬
‫ش اْل َع ِظ ِيم‪:‬‬‫ب اْل َع ْر ِ‬ ‫اَل ِإلَهَ ِإاَّل اللَّهُ َر ُّ‬
‫جز پروردگ ار ع رش عظيم‪ ،‬الهى‬
‫وجود ندارد‪.‬‬
‫ات َو َر ُّ‬
‫ب‬ ‫الس مو ِ‬ ‫َّ‬ ‫ب‬‫ُّ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫اَل ِإلَ ه ِإاَّل اللَّ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ش اْل َك ِر ِيم‪ :‬جز‬ ‫ب اْل َع ْر ِ‬ ‫ض َو َر ُّ‬ ‫اأْل َْر ِ‬
‫مانها و زمين و‬ ‫ار آس‬ ‫پروردگ‬
‫پروردگ ار ع رش گ رامى معب ودى‬
‫نيست‪.‬‬
‫اللَّهُ َّم لَ َك َر َك ْعت‪ :‬ب ار اله ا! ب رايت‬
‫بركوع رفتم‪.‬‬
‫ت‪ :‬بتو ايمان آوردم‪.‬‬ ‫آم ْن ُ‬ ‫ِ‬
‫َوب َك َ‬
‫‪67‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ت‪ :‬برايت منقاد شدم‪.‬‬ ‫َسلَ ْم ُ‬

‫َولَ َك أ ْ‬
‫ص ِري َو ُم ِّخي‬ ‫ِ‬
‫َخ َش َع لَ َك َس ْمعي َوَب َ‬
‫ص بِيى‪ :‬گ وش و چشم و‬ ‫وع ْ ِ‬
‫ظمي َو َع َ‬ ‫َ َ‬
‫مغز و اس تخوان و اعص ابم ب رايت‬
‫خاشع و منقادند‪.‬‬
‫قومه‬
‫ب راى آنكه مطمئن ش وى كه همۀ الف اظ‬
‫رك وعت را كه از قلبت برخاس ته و بر‬
‫زبانت جارى شده و احساس قلبى اع تراف‬
‫به عظمت پروردگ ارت را ب ازگو ميك رد‪،‬‬
‫همه را خ داى س ميع ش نيده و واهمه و‬
‫تشويشت از ناحيه اينكه چگونه ص داى‬
‫خفى بن ده ك وچكى چ ون ت و‪ ،‬از روى‬
‫زمين‪ ،‬بس وى بلن داى ع رش رفيع ب اال‬
‫خواهد رفت و خ دا ‪ ‬آن را خواهد ش نيد‪،‬‬
‫به تو گفته ش ده است كه در اثن اى قومه و‬
‫باال رفتن از ركوع بايد بگويى‪:‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫َس ِم َع اللَّهُ ِل َم ْن َح ِم َدهُ َرَّبَنا لَ َك اْل َح ْم ُد‪،‬‬

‫َح ْم ًدا َكثِ ًيرا َ‬
‫طيًِّبا ُمَب َار ًكا فيه *‬
‫خداوند جل شأنه از كسى "صدايش" را‬
‫شنيد كه او را ستايش كرد‪ ،‬پروردگارا‪:‬‬
‫ستايشها براى توست‪ ،‬ستايشهاى زي اد‪،‬‬
‫پاكيزه توأم با بركت‪.‬‬
‫در قومه تسبيحات ديگرى نيز از پي امبر‬
‫عليه الس الم روايت ش ده است كه ب رخى‬
‫اينها اند‪:‬‬
‫يا رب لك الحمد كما ينبغى لجالل‬
‫لطانك‪.‬‬ ‫وجهك و عظيم س‬
‫رواه احمد و ابن ماجه‬
‫اى پروردگ ارم! ب راى توست ستايشى‬
‫كه س زاوار جالل ذات تو و عظمت‬
‫سلطان و اقتدار توست‪.‬‬
‫و با تكرار مىفرمود‪:‬‬

‫‪69‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ِّي اْل َح ْم ُد‬‫ب‬ ‫ر‬ ‫ِلربِّي اْلحم ُد ِ‬

‫ل‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ‬
‫ستايش ها پروردگ ارم راس ت‪ ،‬س تايش‬
‫ها پروردگ ارم راس ت‪ ،‬س تايش ها‬
‫پروردگارم راست‪.‬‬
‫ت َواَل ُم ْع ِطي‬ ‫ط ْي َ‬‫َع َ‬ ‫اللَّهُ َّم اَل َم انِ َع ِل َما أ ْ‬
‫َ‬
‫ت َواَل َي ْنفَعُ َذا اْل َج ِّد ِم ْن َك اْل َج ُّد *‬ ‫ِل َما َمَن ْع َ‬
‫متفق عليه‬
‫بار الها! آنچه تو عطا كنى كسى م انع‬
‫آن نش ود و آنچه تو دريغ ك نى كسى‬
‫عطا ك رده نتوان د‪ ،‬توانمند تالش گر را‬
‫ت وان و تالشش در برابر تو س ودى‬
‫نرساند‪.‬‬
‫سجده‬
‫حركت ديگريكه در نم از ف رض اس ت‪،‬‬
‫سجده يعنى پيشانى بر زمين گذاشتن است‪.‬‬
‫آيا در زندگيت انسانى مض طر‪ ،‬مجب ور‬
‫و بى نهايت محتاجى را دي ده اى كه بن ابر‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫پريشانى و بيچارگى زياد‪ ،‬در پاى ديگ رى‬

‫مىافتد‪ ،‬برايش استغاثه مىكند و با الحاح از‬
‫او استمداد مىجويد؟‬
‫آيا گ اهى كسى را دي ده اى كه م رتكب‬
‫ج رم ب زرگ و نابخش ودنى اى ش ده و در‬
‫برابر كسى دست بس ته ايس تاده كه هم بر‬
‫عفو او ق ادر است و هم بر مج ازاتش‪ ،‬و‬
‫مىداند كه جز جلب ت رحم او چ اره اى‬
‫ن دارد‪ ،‬بن ا ًء در پ اى او مىافت د‪ ،‬ع ذر و‬
‫زارى مىكند‪ ،‬هر بار به اين اميد سرش را‬
‫در پ اى او مىگ ذارد و بر مى دارد و ب اال‬
‫مىنگ رد كه آيا ع ذرش را پذيرفته يا نه و‬
‫ج رمش را بخش يده يا ن ه؟؟ و س ؤالش‬
‫پذيرفته شده يا ن ه؟ س جده حركتيست ش بيه‬
‫به اين‪ ،‬ولى در برابر خدا‪.‬‬
‫پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫سجده در پاى خدا جل شأنه افتيدن است‪.‬‬
‫انس ان در س جده اش خيلى بس وى خ دا‬
‫‪71‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫جل ش أنه ق ريب م ىرود‪ ،‬پس دعاه اى‬

‫تانرا در آن بيشتر سازيد‪.‬‬
‫ص لَّى‬ ‫َن رس َ َّ ِ‬
‫ول الله َ‬ ‫َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرةَ أ َّ َ ُ‬
‫ون‬
‫ب َما َي ُك ُ‬ ‫اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم َق َ‬
‫ال أَ ْق َر ُ‬
‫اج ٌد فَ أَ ْكثِ ُروا‬
‫ِّه و ُه و َس ِ‬
‫ْ َ َ َ‬
‫اْلع ْب ُد ِمن رب ِ‬
‫َ‬
‫اء‬ ‫ُّ‬
‫الد َع َ‬
‫رواه مسلم‬
‫تس بيحات و دعاهايى كه در نمازه اى‬
‫فرض و نفل از پيامبر عليه الس الم روايت‬
‫شده است برخى اينها اند‪:‬‬
‫َعلَى *‬ ‫ِّي اأْل ْ‬
‫ان َرب َ‬ ‫ُس ْب َح َ‬
‫اك ِم ْن َس َخ ِط َك‬ ‫ض َ‬ ‫َع و ُذ بِ ِر َ‬
‫َّ‬
‫اللهُ َّم أ ُ‬
‫َع و ُذ بِ َك ِم ْن َك‬
‫وبت َك َوأ ُ‬
‫وبِمعافَاتِ َك ِمن عقُ ِ‬
‫ْ ُ َ‬ ‫َ َُ‬
‫ت‬‫ت َك َما أَثَْن ْي َ‬
‫اء َعلَ ْي َك أ َْن َ‬ ‫اَل أ ْ ِ‬
‫ُحص ي ثََن ً‬
‫َك *‬ ‫َعلَى َن ْف ِس‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫رواه مسلم‬
‫ب ار اله ا! از غض بت به رض ايت پن اه‬
‫مىبرم و به عفو و گذشتت از عذابت‪ ،‬و‬
‫از ت و‪ ،‬به تو پن اه مي برم‪ ،‬از احاطه بر‬
‫ثن اى تو ع اجزم‪ ،‬تو همانگونه اى كه‬
‫خود را ستوده اى‪.‬‬
‫ُس ْب َح َان َك اللَّهُ َّم َوبِ َح ْم ِدك ال اله اال انت‪.‬‬
‫رواه مسلم‬
‫پاكى و ستايش تراست‪ ،‬معبودى جز تو‬
‫نيست‪.‬‬
‫اغ ِف ْر‬
‫ُس ْب َح َان َك اللَّهُ َّم َرَّبَنا َوبِ َح ْم ِد َك اللَّهُ َّم ْ‬
‫* متفق عليه‬
‫پاكيست ترا پروردگار ما و ستايشست‪،‬‬
‫بار الها برايم بيامرز‪.‬‬
‫َّ‬ ‫َّ ِ‬ ‫اللَّه َّم ْ ِ‬
‫اغف ْرِلي َذ ْنبِي ُكلهُ دقَّهُ َو ِجلهُ َوأ ََّولَهُ‬ ‫ُ‬
‫َّرهُ*‬ ‫هُ َو ِس‬ ‫َرهُ َو َعاَل نَِيتَ‬ ‫و ِ‬
‫آخ‬ ‫َ‬
‫‪73‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫رواه مسلم‬
‫بار الها! همه گناهانم را برايم بي امرز‪،‬‬
‫ريز و بزرگش‪ ،‬اول و آخرش و پنه ان‬
‫و پيدايش‪.‬‬
‫ت َولَ َك‬ ‫آم ْن ُ‬ ‫اللَّهُ َّم لَ َك َس َج ْد ُ ِ‬
‫ت َوب َك َ‬
‫َِِّ‬
‫ت َس َج َد َو ْج ِهي للذي َخلَقَ هُ‬ ‫َس لَ ْم ُ‬ ‫أْ‬
‫ص َرهُ تََب َار َك‬‫ق َس ْم َعهُ َوَب َ‬‫ص َّو َرهُ و َش َّ‬‫َو َ‬
‫َ‬
‫ين *‬ ‫ِِ‬ ‫اللَّهُ أ ْ‬
‫الق َ‬ ‫ُن اْل َخ‬ ‫َح َس‬
‫رواه مسلم‬
‫بار اله ا! ب رايت س جده نم ودم و بر تو‬
‫ايمان آوردم و برايت منق اد ش دم‪ ،‬رويم‬
‫جده رفت كه خلقش‬ ‫براىكسى به س‬
‫نم وده‪ ،‬ش كلش را آراس ته‪ ،‬و گ وش و‬
‫چشمش را شگافته‪ ،‬با بركت است خ دا‬
‫بهترين آفريدگار‪.‬‬
‫ميان احناف و سائر مذاهب در رابطه با‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫تسبيحات و دعاهاى سجده تنها اين اختالف‬

‫وج ود دارد كه احن اف در س جده ه اى‬
‫نمازهاى فرض‪ ،‬تنها تسبيحاتى را برگزيده‬
‫اند كه از پيامبر عليه الس الم روايت ش ده‬
‫و در نوافل جز آي ات ق رآن هر دعا را‬
‫ج ائز مىش مارند ولى س ائر م ذاهب در‬
‫ف رايض ن يز دعاه اى م أثور را ش رط‬
‫ضرورى نمىشمارند‪.‬‬

‫جلسه‬
‫در جلسه مي ان دو س جده‪ ،‬اين دعاها از‬
‫پيامبر عليه السالم روايت شده است‪:‬‬
‫اه ِدنِي‬
‫اغ ِف ْر ِلي َو ْار َح ْمنِي َو ْ‬ ‫اللَّهُ َّم ْ‬
‫َو َع ِافنِي َو ْار ُز ْقنِي *‬
‫پروردگارم! برايم بي امرز‪ ،‬بر من رحم‬
‫كن‪ ،‬هدايتم نم ا‪ ،‬ع افيتم بخش و روزيم‬
‫ده‪.‬‬

‫‪75‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫و بطور مكرر اين دعا‪:‬‬

‫َربِّ ا ْغف رْ لِي‪َ ،‬ربِّ ا ْغفِ رْ لِي‪َ ،‬ربِّ ا ْغفِ رْ‬
‫لِي‬
‫پروردگارم! مرا بيامرز‪ ،‬پروردگ ارم!‬
‫مرا بيامرز‪ ،‬پروردگارم! مرا بيامرز‪.‬‬
‫پيامبر عليه السالم گ اهى در جلسه ه اى‬
‫مي ان دو س جده بح دى درنگ ميك رد كه‬
‫م ردم مىپنداش تند ش ايد س جده دومى را‬
‫فراموش كرده است‪.‬‬
‫قعده‬
‫در بخش آخ رى نم ازت چ ون بن ده‬
‫مض طر و نيازمند با خض وع و خش وع‬
‫مىنش ينى‪ ،‬زانوها ب رزمين‪ ،‬دست ها بر‬
‫زانو و سر برگريب ان و با عجز و ني از‪،‬‬
‫تق ديم عرايضت را به بارگ اه الهى اينگونه‬
‫آغاز مىكنى‪:‬‬
‫ات‬
‫ُ‬ ‫ات َوالطَّيَِّب‬ ‫ات ِللَّ ِه َو َّ‬
‫الص لَ َو ُ‬ ‫التَّ ِحَّي ُ‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫اللَّ ِه‬ ‫النبِ ُّي َو َر ْح َم ةُ‬

‫الس اَل ُم َعلَ ْي َك أَُّيهَا َّ‬ ‫َّ‬
‫اللَّ ِه‬ ‫الس اَل ُم َعلَ ْيَنا َو َعلَى ِعَب ِاد‬ ‫َوَب َر َكاتُ هُ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ ِ ِ‬
‫َن اَل ِإلَ هَ ِإاَّل اللهُ‬ ‫َش هَ ُد أ ْ‬ ‫ين أ ْ‬ ‫الص الح َ‬
‫َن ُم َح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َو َر ُسولُهُ *‬ ‫َوأَ ْشهَ ُد أ َّ‬
‫س تايش ه ا‪ ،‬تجليل ه ا‪ ،‬تزكيه ها همه‬
‫خ دا راس ت‪ ،‬س الم بر تو اى پي امبر و‬
‫رحمت خ دا و برك اتش‪ ،‬س الم بر ما و‬
‫بر همۀ بن دگان ص الح خ دا‪ ،‬گ واهى‬
‫مى دهم كه معب ودى جز خ دا نيست و‬
‫گ واهى مى دهم كه محمد بن ده خ دا و‬
‫پيامبر اوست‪.‬‬
‫سپس مىگويى‪:‬‬
‫آل ُم َح َّمٍد‬‫اللَُّهََُّّم ص ِّل َعلَى م َح َّمٍد و َعلَى ِ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫اهيم و َعلَى ِ‬
‫آل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ص لَّ ْي َ‬
‫ت َعلَى إ ْب َر َ َ‬ ‫َك َما َ‬
‫يد *‬ ‫يد َم ِج ٌ‬ ‫يم ِإَّن َك َح ِم ٌ‬ ‫َ َ‬
‫ِإ ْبر ِ‬
‫اه‬

‫‪77‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫آل ُم َح َّمٍد‬
‫اللَُّهََُّّم َب ِار ْك َعلَى م َح َّمٍد و َعلَى ِ‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫اهيم و َعلَى ِ‬
‫آل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت َعلَى إ ْب َر َ َ‬ ‫َك َما َب َار ْك َ‬
‫يد َم ِج ٌ‬
‫يد *‬ ‫يم ِإَّن َك َح ِم ٌ‬ ‫ِ ِ‬
‫إ ْب َراه َ‬
‫بار الها! بر محمد عليه الس الم و بر آل‬
‫او (اهل نس بى و دي نى او) چن ان درود‬
‫بفرست كه بر ابراهيم عليه السالم و آل‬
‫او فرس تاده اى‪ ،‬يقين ا ً كه تو س توده‬
‫بزرگوارى‪.‬‬
‫بار الها! بر محمد عليه الس الم و بر آل‬
‫دي نى و نس بى او چن ان برك ات ن ازل‬
‫فرما كه بر ابراهيم عليه السالم و آل او‬
‫ن ازل فرم وده اى‪ ،‬يقين ا ً كه تو س توده‬
‫بزرگوارى‪.‬‬
‫پس از اين‪ ،‬تا پاي ان نم از‪ ،‬به ترين‬
‫فرصت و شايس ته ت رين ح الت ب راى‬
‫دعاه ايت و راز و ني از با پروردگ ار‬
‫اجابت كننده دعاهاست‪ .‬براى خ ودت‪ ،‬پ در‬
‫و م ادر و اوالدت‪ ،‬اقرباء و دوس تانت‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫همس نگران و همرزم ان م ؤمنت و همه‬

‫امت اس المى دعا كن‪ ،‬ب راى غلبه اس الم‪،‬‬
‫س ركوبى نيروه اى شر و فس اد‪ ،‬نج ات‬
‫مس لمانان مظل وم‪ ،‬اع اده مجد و عظمت‬
‫گذش ته امت اس المى و اقامه خالفت‬
‫باعظمت اسالمى‪ ،‬دعاهاى ط والنى داش ته‬
‫باش‪.‬‬
‫متأس فانه ب رخى از نم ازگزاران كه‬
‫نمىدانند به ترين وقت و ح الت دعا ك دام‬
‫است‪ ،‬در قعده با همۀ بىاعتنائى‪ ،‬چند جملۀ‬
‫كوتاه را تكرار نموده‪ ،‬به گمان اينكه نم از‬
‫يك مكلفيت رس مى و شكليست و زم ان‬
‫اصلى دعا بعد از ف راغت از نم از اس ت‪،‬‬
‫با سرعت نمازش را پايان مىبرد‪ ،‬به الف اظ‬
‫نم از و دعاه ايش در داخل نم از اعتنايى‬
‫نمىكند‪ ،‬همۀ حركات و الفاظ نمازش چ ون‬
‫عادت‪ ،‬بدون توجه به انگيزه و مفه وم آن‪،‬‬
‫بط ور تك رارى ادا مىش ود ولى دع اى‬
‫‪79‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫اص لى‪ ،‬ت وأم با اعتنا و دقت و ح تى‬

‫طوالنى اش بعد از نماز مىباشد‪.‬‬
‫برخى از دعاهاى مأثوره در حالت قعده‬
‫از اين قرار اند‪:‬‬
‫ض ي اللَّه َع ْنه‬ ‫قر ِ‬ ‫َع ْن أَبِي َب ْك ٍر ِّ‬
‫الص ِّدي ِ َ‬
‫ص لَّى اللَّه َعلَ ْي ِه‬ ‫ِ َّ ِ‬
‫ال ل َر ُس ول الله َ‬
‫أََّنه قَ َ ِ‬
‫ُ‬
‫ص اَل تِي‬ ‫ِ ِ‬
‫اء أ َْد ُعو بِه في َ‬
‫َّ ِّ ِ‬
‫َو َسل َم َعل ْمني ُد َع ً‬
‫ت َن ْف ِس ي ظُْل ًما‬ ‫ال ُق ِل اللَّهُ َّم ِإِّني َ‬
‫ظلَ ْم ُ‬ ‫َق َ‬
‫اغ ِف ْر‬
‫ت فَ ْ‬‫وب ِإاَّل أ َْن َ‬ ‫ُّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َكث ًيرا َواَل َي ْغف ُر ال ذ ُن َ‬
‫ِلي َم ْغِف َرةً ِم ْن ِع ْن ِد َك َو ْار َح ْمنِي ِإَّنك‬
‫يم *‬ ‫ت اْل َغفُ ور َّ ِ‬
‫متفق‬ ‫الرح ُ‬ ‫ُ‬ ‫أ َْن َ‬
‫عليه‬
‫از ابوبكر صديق رضى هللا عنه روايت‬
‫است كه به پيامبر ص لى هللا عليه وس لم‬
‫گفت‪ :‬برايم دعايى بياموز كه در نم ازم‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫دعا كنم‪ ،‬فرمودند بگ و‪ :‬ب ار اله ا! بر‬

‫خ ود س تم ك رده ام‪ ،‬س تم زي اد‪ ،‬جز تو‬
‫كس ديگ رى گن اه را ني امرزد‪ ،‬پس با‬
‫آمرزشى از سوى خودت مرا بيامرز و‬
‫بر من رحم كن يقين ا ً ت ويى آمرزگ ار‬
‫مهربان‪.‬‬
‫َع و ُذ بِ َك ِم َن اْلهَ ِّم َواْل َح َز ِن‬ ‫َّ‬
‫اللهُ َّم ِإِّني أ ُ‬
‫ِ‬
‫َع و ُذ بِ َك م َن اْل َع ْج ِز َواْل َك َس ِل َوأ ُ‬
‫َع و ُذ‬ ‫َوأ ُ‬
‫َع و ُذ بِ َك ِم ْن‬ ‫ِ‬
‫بِ َك م َن اْل ُج ْب ِن َواْلُب ْخ ِل َوأ ُ‬
‫ال*‬ ‫الر َج ِ‬ ‫َغلََب ِة ال َّد ْي ِن َوقَ ْه ِر ِّ‬
‫رواه ابوداود‬
‫بار الها! از غم و اندوه بتو پناه مىبرم و‬
‫از ناتوانى و كسالت بتو پن اه مىج ويم و‬
‫از ب زدلى و بخل بتو پن اه مى برم و از‬
‫غلبه دين و ق رض و س لطه م ردم بتو‬
‫پناه مىبرم‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪81‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪  ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ابراهيم‪41 :‬‬
‫ب ار اله ا! ب رايم آم رزش كن و ب راى‬
‫وال دينم و ب راى همۀ مؤمن ان‪ ،‬در روز‬
‫برپايى حساب‪.‬‬
‫ات َر ْح َمتِ َك‬ ‫وجب ِ‬
‫َس أَلُ َك ُم ِ َ‬
‫َّ‬
‫اللهُ َّم ِإِّني أ ْ‬
‫يم ةَ ِم ْن ُك ِّل بِ ٍّر‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫َو َع َزائ َم َم ْغف َرت َك َواْل َغن َ‬
‫ع ِلي‬ ‫َس أَلُ َك أَاَّل تَ َد َ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫الساَل َمةَ م ْن ُك ِّل ِإثْم أ ْ‬
‫َو َّ‬
‫َذ ْنًبا ِإاَّل َغفَ ْرتَ هُ َواَل َه ًّما ِإاَّل َف َّر ْجتَ هُ َواَل‬
‫ض ْيتَهَا ِلي ثَُّم‬ ‫ض ا ِإاَّل قَ َ‬
‫ِ‬
‫اج ةً ه َي لَ َك ِر ً‬ ‫َح َ‬
‫َم ِر ال ُّد ْنَيا َواآْل ِخ َر ِة َما‬ ‫َّ ِ‬
‫َي ْس أَ ُل اللهَ م ْن أ ْ‬
‫احمين *‬
‫َ‬ ‫اء َفِإَّنهُ ُيقَ َّد ُر َيا أَ َ‬
‫رحَم الرَ‬ ‫َش َ‬
‫ب ار اله ا! موجب ات رحمتت را از تو‬
‫خواه انم و ع زايم آمرزشت را و دست‬
‫آوردى از هر نيكى و س المتى از هر‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫گن اه‪ ،‬از تو ميخ واهم كه هيچ گن اهم را‬

‫ب دون آم رزش و هيچ هم و ان دوهم را‬
‫بدون گشايش و هيچ حاجتى از حاج ات‬
‫دنيا و آخ رتم را ب دون بسر رس يدن‬
‫مگذار‪ ،‬اى بهترين رحم كنندگان‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫البقرة‪201 :‬‬
‫پروردگ ار م ا! در دنيا آنچه شايس ته و‬
‫نيكوست ب راى ما عن ايت كن و در‬
‫آخ رت آنچه شايس ته و نيكوس ت‪ ،‬و ما‬
‫را از عذاب آتش نگهدار‪.‬‬
‫دو دع اى خ اص پي امبر عليه الس الم را‬
‫كه يكى را در س فر دش وار و دردن اك‬
‫ط ائف داش تند و ديگ رى را در عرف ات‬
‫گفته اند پيشنهاد مىكنم تا بر دعاه اى قع ده‬
‫نماز تان بيفزائيد‪:‬‬

‫‪83‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫دعاى عرفات‬
‫اللهم انك تس مع كالمى‪ ،‬و ت رى مك انى‬
‫و تعلم س رى و عال ني تى‪ ،‬ال يخفى‬
‫عليك ش ىء من ام رى‪ ،‬انا الب ائس‬
‫الفق ير المس تغيث المس تجير و الوجل‬
‫المش فق المقر المع ترف بذنوب ه‪ ،‬اس ئلك‬
‫مس ئلة المس كين و ابتهل اليك ابته ال‬
‫الم ذنب الذليل و ادع وك دع اء الخ ائف‬
‫الض رير‪ ،‬من خض عت لك رقبته و‬
‫فاضت لك عين اه و ذل جس ده و رغم‬
‫لك انف ه‪ .‬اللهم ال تجعل نى ب دعائك ربى‬
‫ش قيا وكن بى رؤفا رحيم اً يا خ ير‬
‫المسؤلين و يا خير المعطين‪.‬‬
‫بار الها! بدون شك س خنم را مىش نوى‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫مك انم را مىنگ رى‪ ،‬پنه ان و پي دايم را‬

‫مى دانى‪ ،‬هيچ ك ارى از كاره ايم بر تو‬
‫پوشيده نيست‪ ،‬دردمند فقيرم‪ ،‬فري اد گر‬
‫در جس تجوى پن اه و ل رزان و مقر و‬
‫مع ترف به گناه انش‪ ،‬بس ان خواس تن‬
‫مس كين ن ادار از تو مىخ واهم چ ون‬
‫زارى گنهگار ذليل وبيچ اره بتو زارى‬
‫مىكنم و چ ون دع اى خ وف زده نا بينا‬
‫برايت دعا مىكنم‪ ،‬چون كسيكه گ ردنش‬
‫ب رايت خمي ده و چش مانش ب رايت از‬
‫اشك جارى شده و جسدش ب رايت ت ذلل‬
‫نموده و بينى اش برايت خاك آلود شده‪.‬‬
‫ب ار اله ا! در رابطه با خواس ته ه ايم‪،‬‬
‫ازتو اى خ داى من‪ ،‬م را ب دبخت و‬
‫مح روم مس از‪ ،‬و بر من رؤف و‬
‫مهربان باش‪ ،‬اى بهترين س ؤال ش ونده‬
‫و اى بهترين عطا كننده‪.‬‬

‫‪85‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫دعاى طايف‬
‫اللهم اليك اش كو ض عف ق وتى وقلة‬
‫حيل تى و ه وانى على الن اس يا ارحم‬
‫ال راحمين‪ ،‬انت رب المستض عفين و‬
‫انت ربى‪ ،‬الى من تكل نى؟ الى ع دو‬
‫بعيد يتجهم نى؟ ام الى ص ديق ق ريب‬
‫رى؟ ان لم يكن بك على‬ ‫ملكته ام‬
‫غضب فال اب الى‪ ،‬غ ير ان عافيتك‬
‫اوسع لى‪ ،‬اع وذ بن ور وجهك ال ذى‬
‫اض اءت له الس موات و اش رقت له‬
‫الظلم ات و ص لح عليه امر ال دينا و‬
‫االخ رة‪ ،‬ان ينـزل بى غض بك او يحل‬
‫بى س خطك‪ ،‬لك العت بى ح تى ترض ى‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫و ال حول و ال قوة اال بك‪.‬‬

‫ب ار اله ا! بتو ش كايت مىكنم از ض عف‬
‫قوتم‪ ،‬از كمب ود ت وانم و از اينكه م ردم‬
‫م را حق ير مىش مارند‪ ،‬اى مهرب انتر از‬
‫ار‬ ‫انى! تو پروردگ‬ ‫هر مهرب‬
‫مستضعفانى و تو پروردگار منى‪ ،‬م را‬
‫به چه كسى مىسپارى؟ به دشمن دور و‬
‫بيگانه اى كه ب رايم چه ره خش مگين‬
‫كند؟ يا به دوست نزديكى كه تو اختي ار‬
‫كارم را به او مىس پارى؟ اگر تو بر من‬
‫خش مگين نباشى‪ ،‬هيچ ب اكى (از هيچ‬
‫چيزى) ندارم‪ ،‬ولى عافيتت برايم وسيع‬
‫جل وه مىكن د‪ ،‬به هم ان ن ور رويت پن اه‬
‫مىجويم كه آسمانها از آن روشن ش ده و‬
‫تاريكى ها از آن جال و روش نى يافت ه‪،‬‬
‫و ام ور دنيا و آخ رت از آن روب راه‬
‫شده‪ ،‬از اينكه غضبت بر من نازل شود‬
‫و خشمت مرا ف را گ يرد‪ ،‬ب راى توست‬
‫‪87‬‬
‫معنى نماز ‪ ............................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫هر چه بپسندى تا آنكه خشنود شوى‪ ،‬نه‬

‫ت وان (برگشت از ك ارى) باشد و نه‬
‫قوت (انجام كارى) مگر به توفيق تو‪.‬‬
‫سالم‬
‫نماز تو با س الم به س وى راست و چپ‬
‫به پاي ان مىرس د‪ ،‬تو بر همه آنانكه در‬
‫پيشروى‪ ،‬سمت راست و سمت چپت ق رار‬
‫دارن د‪ ،‬چه ام ام‪ ،‬چه نم ازگزاران و چه‬
‫فرشته ها‪ ،‬مىگويى‪:‬‬
‫الم و‬ ‫الس الم عليكم و رحمة هللا! س‬
‫رحمت خدا بر شما!‬
‫با اين الف اظ از ج انبى ب راى همه از‬
‫بارگ اه الهى س المتى و رحمت مىطل بى‪،‬‬
‫ازسوى ديگرى به آنان اطمينان مىدهى كه‬
‫از هرگونه زي ان و ض رر تو در ام ان اند‬
‫و تمنا و آرزوى س المتى آن انرا در دل‬
‫دارى و بر زبان اظهار مىدارى‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ............................................................................‬معنى نماز‬

‫‪89‬‬
‫نماز سر چشمه خ وبى ها ‪ ...............................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫نماز سرچشمه خوبيها‬

‫نماز در تربيت اخالقى انس ان اثر ژرف‬
‫و عميقى دارد‪ ،‬در تصحيح سلوك فردى و‬
‫اجتم اعى اش و زدودن انگ يزه ه اى بد و‬
‫فاسد از شخص يت او عامل تع يين كنن ده‬
‫است‪ ،‬قرآن در اين رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‪ ................................................‬نم از سر چش مه‬
‫خوبى ها‬

‫‪    ‬‬

‫‪   ‬‬
‫العنكبوت‪45:‬‬
‫هر چه از كتاب بر تو ن ازل ش ده است‬
‫بخوان و نماز بر پادار يقينا ً كه نماز از‬
‫فحش اء و منكر ب از مى دارد و يادخ دا‬
‫حتم ا ً ب زرگ تر است و خ دا آنچه را‬
‫مىكنيد مىداند‪.‬‬
‫در اين آيه در رابطه با نم از مط الب‬
‫مهم آتى مضمر است‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ نم از از هر عملى كه انس ان داراى‬
‫فط رت س الم از آن نف رت دارد و ديگ رى‬
‫آن را از او نمىپس ندد م انع مىش ود‪ .‬چ ون‬
‫اخالق و سلوك انس ان از ه دف و قبله اى‬
‫كه ب راى خ ود انتخ اب مىكن د‪ ،‬رنگ‬
‫مىگ يرد‪ ،‬ه دف تالش ها و مس اعى تو و‬
‫استقامتى كه در زندگيت انتخاب كرده اى‪،‬‬
‫چگونگى عملكردها و تالشهاى ت را تع يين‬
‫مىكند‪.‬‬
‫‪91‬‬
‫نماز سر چشمه خ وبى ها ‪ ...............................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫تو كه با نماز خ ود از ش يطان رجيم كه‬

‫انگيزنده بسوى شر است مقاطعه ك رده اى‬
‫از وسوسه هايش بسوى خ دا پن اه مي برى‪،‬‬
‫رو بجانب خ دا و پشت به ش يطان مىك نى‪،‬‬
‫طبيعيست كه بايد از همۀ ب ديها خ وددارى‬
‫كنى‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ نمازيكه از فحش اء و منكر م انع‬
‫نشود نماز نيست!‬
‫‪ 3‬ـ نم از تنها داراى نت ايج س لبى نيست‬
‫كه فقط از فكر و ق ول و عمل منكر م انع‬
‫شود بلكه نتايج و اثرات بى حساب ايج ابى‬
‫دارد كه جمله "و ل ذكر هللا اك بر" در آيه‬
‫مذكور به آن اشاره دارد‪.‬‬
‫مفسرين اين بخش آيه را چ نين توض يح‬
‫مىدهند‪:‬‬
‫الف‪ :‬مراد از ذكر در اينجا نم از اس ت‪،‬‬
‫يع نى نم از بزرگ تر از اين است كه تنها‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‪ ................................................‬نم از سر چش مه‬
‫خوبى ها‬

‫مانع فحشاء و منكر شود بلكه م وجب رشد‬

‫خوبيها و حس نات ب زرگ اخالقى در‬
‫شخصيت انسان مىشود‪.‬‬
‫ب‪ :‬تو در نمازت خدا را ياد مىك نى‪ ،‬در‬
‫مقابل‪ ،‬خ دا ت را ي اد مىكن د‪ ،‬مس لما ً كه ي اد‬
‫خدا جل شأنه بزرگتر از ذكر توس ت‪ ،‬اگر‬
‫تو خدا را در ك دام گوشه زمين ي اد ك نى‪،‬‬
‫خدا ترا ب االتر از هفت آس مان ي اد مىكن د‪،‬‬
‫اگر تو در جمعى از انس انها به ذكر ن ام‬
‫خ دا پرداخته اى‪ ،‬خ دا ت را در جمعى در‬
‫مالء اعلى‪ ،‬در جمع فرش تگان مق رب‬
‫خود‪ ،‬در جمع بهتر از جمع تو ياد مىنمايد‪.‬‬
‫چون خداوند جل شأنه مىفرمايد‪:‬‬
‫ركم‪ :‬م را ي اد كنيد تا‬
‫ذك ُ‬
‫ونى اَ ُ‬
‫َف اذكُُر ِ‬
‫يادتان كنم‪.‬‬
‫ج‪ :‬ج زء مهم و اساسى نم از و هر‬
‫عب ادت ديگ رى ذكر و ي اد خداس ت‪،‬‬
‫‪93‬‬
‫نماز سر چشمه خ وبى ها ‪ ...............................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫حركات ظاهرى عبادات چون اعض اى يك‬

‫جسد و ذكر خدا چون روح آن است‪.‬‬
‫اگر چ يزى‪ ،‬عب ادت واقعى را از يك‬
‫حركت شكلى بى مقصد و مراسم تقليدى و‬
‫عادت گونه متمايز مىسازد‪ ،‬ذكر خداس ت‪،‬‬
‫عب ادت مقب ول به بارگ اه الهى فقط هم ان‬
‫است كه انگيزه و محركش ذكر خدا باش د‪.‬‬
‫چنانچه روزى به صحابه اش فرمود‪:‬‬
‫اها ِع ْن َد‬ ‫أَاَل أَُنبُِّئ ُكم بِ َخ ْي ِر أ ْ ِ‬
‫َع َم ال ُك ْم َوأ َْز َك َ‬ ‫ْ‬
‫يك ُك ْم َوأ َْرفَ ِعهَا ِفي َد َر َج اتِ ُك ْم َو َخ ْي ٌر لَ ُك ْم‬
‫مِل ِ‬
‫َ‬
‫ق َو َخ ْيٌر لَ ُك ْم ِم ْن‬ ‫ق َّ‬
‫الذ َه ِب واْلو ِر ِ‬
‫َ َ‬
‫ِم ْن ِإ ْنفَا ِ‬

‫ض ِر ُبوا أ ْ‬
‫َعَن اقَهُ ْم‬ ‫َن تَْلقَ ْوا َع ُد َّو ُك ْم َفتَ ْ‬
‫أْ‬
‫ال ِذ ْك ُر‬ ‫ض ِر ُبوا أ ْ‬
‫َعَن اقَ ُك ْم قَ الُوا َبلَى قَ َ‬ ‫َوَي ْ‬
‫اللَّ ِه تَ َعالَى* رواه الترمذى‬
‫آيا ش ما را به به ترين عمل ت ان مطلع‬
‫س ازم و به شايس ته ت رين آن ن زد‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‪ ................................................‬نم از سر چش مه‬
‫خوبى ها‬

‫بادارتان و بلندترين آن در درجات ت ان‬

‫و به تر از انف اق طال و نق ره و به تر‬
‫ب راى ت ان از اينكه با دش من روب رو‬
‫شويد پس گردنش ان را بزنيد و گ ردن‬
‫تانرا بزنن د؟ گفتن د‪ :‬آرى يا رس ول هللا!‬
‫فرمود‪ :‬ذكر خدا جل شأنه‪.‬‬
‫د‪ :‬ذكر خ دا را تنها به پنج وقت نم از‬
‫تان محدود مكنيد‪ ،‬دامنه ذكر خدا را وس يع‬
‫بگيري د‪ ،‬هر لحظه و در همه ح االت‬
‫مناسب‪ ،‬به ياد او باشيد‪ ،‬زب ان ت ان هميشه‬
‫بايد به ذكر خدا تر باشد‪.‬‬
‫حقيقت امر اين است كه مح رك اص لى‬
‫همه خوبيها و عملكرده اى ص الح انس ان‪،‬‬
‫ايم ان او بر خداست و عامل اص لى همه‬
‫بديها‪ ،‬فساد و ظلم؛ عدم باور به اوست‪.‬‬
‫كس يكه به خ دا و روز آخ رت ايم ان‬
‫نداشته باشد چرا بايد شهوات و خواهش ات‬
‫نفسش را مهار كند‪ ،‬چرا نبايد حق ديگرى‬
‫‪95‬‬
‫نماز سر چشمه خ وبى ها ‪ ...............................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫را به نفع خ ود غصب كن د‪ ،‬چ را بايد از‬

‫گن اه و خي انتى كه مىتواند م رتكب ش ود‬
‫امتناع ورزد؟؟‬
‫ب راى آنكه خ دا را فرام وش نك نى و‬
‫هميشه بي ادش باشى و ارتب اط دوام دار تو‬
‫با خدا جل ش أنه ت را از ارتك اب گن اه ب از‬
‫دارد و به نيك ويى ت رغيب كند مكلف ش ده‬
‫اىكه روزانه پنج بار در برابر خدا به نماز‬
‫بايستى‪.‬‬
‫كيست كه نداند در درون انس ان ن يروى‬
‫محرك و انگيزنده بسوى بدى و گناه وجود‬
‫دارد كه هم واره به او وسوسه مىكند ك ه‪:‬‬
‫قن اعت بر حق مس لمت را كن ار بگ ذار‪،‬‬
‫اكتفاء بر رزق حالل و ج ائز س فاهت‬
‫اس ت! ب راى اش باع غرائ زت نبايد مقيد به‬
‫راهه اى مش روع ب وده و تم ايالتت را‬
‫بىجهت مه ار ك نى‪ ،‬نفست را فربه س اخته‬
‫به همۀ خواسته هايش جواب بگو‪ ،‬برت رى‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‪ ................................................‬نم از سر چش مه‬
‫خوبى ها‬

‫ات را بر ديگران تحميل كن‪ ،‬ديگ ران بايد‬

‫ب راى خش نودى تو قرب انى ش وند‪ ،‬همۀ‬
‫اش ياى نفيس‪ ،‬قيم تى‪ ،‬مفي د‪ ،‬به تر‪ ،‬ل ذت‬
‫بخش‪ ،‬زيبا و شايسته‪ ،‬اگر خوراك است و‬
‫اگر خان ه‪ ،‬جام ه‪ ،‬زن‪ ،‬م وتر و منصب و‬
‫مقام همه بايد براى تو باش د‪ ،‬از هر راهى‬
‫ى‪ .‬اين‬ ‫كه ممكن است بايد به آن برس‬
‫مح رك ح ريص‪ ،‬انگيزن ده بس وى گن اه‪،‬‬
‫مشوق تجاوز بر حق وق ديگ ران را جز با‬
‫ايمان به خدا و آخرت با هيچ چيز ديگ رى‬
‫نمىتوان مهار كرد‪.‬‬
‫اگر مش اهده مىكنىكه انس ان ش ريفى نه‬
‫تنها بر رزق حالل و ج ائزش اكتفاء مىكند‬
‫بلكه مال محص ول آبله ه اى دس تش را به‬
‫منظ ور دس تگيرى از همن وع مظل وم و‬
‫ستمديده اش و در راه تحقق اهداف بزرگ‬
‫و مق دس‪ ،‬بي دريغ و س خاوتمندانه انف اق‬
‫مىكند‪ ،‬آيا جز ايمان به خدا مىت وان انگ يزه‬
‫‪97‬‬
‫نماز سر چشمه خ وبى ها ‪ ...............................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫ديگرى براى آن سراغ كرد؟‬

‫واقعيت امر اين است كه درخت پر ب ار‬
‫همه صفات‪ ،‬حسنات و خوبيهاى اخالقى و‬
‫خ وى و ع ادت نيك انس ان و ت رحم و‬
‫عاطفه اش نس بت به همن وع‪ ،‬قن اعت به‬
‫حق خود و احترام به حق وق ديگ ران همه‬
‫از دلى مايه مىگ يرد كه معم ور به ي اد‬
‫خداس ت‪ ،‬دل خ الى از ذكر خانه ايست‬
‫ويران كه النه ب راى ش يطان رجيم مىش ود‬
‫و از آنجا همه احساسات و مشاعر انسانرا‬
‫بس وى گن اه و ب دى تحريك نم وده و خ ون‬
‫آل وده و مس موم را به س لول س لول وج ود‬
‫انسان تزريق مىكند‪.‬‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................‬نم از درم ان دله اى‬
‫مضطرب‬

‫نماز درمان دلهاى مضطرب‬

‫خ داى حكيم جل ش أنه مىفرمايد كه در‬
‫دش وارىها و رنج ها از ص بر و نم از‬
‫استعانت بجوئيد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫البقره‪153 :‬‬

‫‪99‬‬
‫نم از درم ان دله اى مض طرب ‪ .......................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫اى مؤمنان! از ص بر و نم از اس تعانت‬

‫بجوئيد‪ ،‬يقينا ً كه خدا با صابران است‪.‬‬
‫پريشانى انس ان سه ح الت دارد‪ :‬غم‪ ،‬هم‬
‫و اضطراب‪.‬‬
‫"غم" حالتيست كه در نتيجه مص يبت‬
‫واضح و در پى مح روميت از چ يز عزيز‬
‫و دوست داشتنى ب راى انس ان رخ مىده د‪،‬‬
‫كه در نتيجه آن س ايۀ ابرگونه پريش انى و‬
‫غم‪ ،‬دل و دماغ انسانرا فرا مىگيرد‪.‬‬
‫"اض طراب" به ح التى گفته مىش ود كه‬
‫انس ان در انتظ ار وق وع مص يبت محتملى‬
‫بوده خطر وقوع ناگهانى آن تهديدش مىكند‬
‫و از ناحيه اين خطر محتم ل‪ ،‬پريش انى‬
‫ت وأم با ت رس و بيم بر قلب و حواسش‬
‫مسلط مىشود‪.‬‬
‫اما "َهم" به اندوه و پريش انى اى اطالق‬
‫مىشود كه عوامل و موجبات آن نامش خص‬
‫و غيرهوي دا ب وده‪ ،‬نمى دانى چ را ابره اى‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................‬نم از درم ان دله اى‬
‫مضطرب‬

‫تيره غم و اندوه بر دلت سايه افگنده‪ ،‬چ را‬

‫ن امطمئن و پريش انى و راه نج ات از اين‬
‫اندوه چيست؟ چرا حواست پريش ان و دلت‬
‫رار و ناشكيباست و چگونه دل و‬ ‫بىق‬
‫دماغت را آرام سازى؟‬
‫نماز پيون دت را با پروردگ ارت اس توار‬
‫مىسازد‪ ،‬خدا را بي ادت مى آورد و خ ود را‬
‫در پن اه خ دا احس اس مىك نى‪ ،‬با اين ي اد‬
‫آورى و برق رارى اين پيوند و پن اه جس تن‬
‫به اين پن اه گ اه‪ ،‬هم و غم و اض طراب‬
‫پايان مىيابد‪ ،‬چ ون بي اد خ داى آفري دگار و‬
‫پروردگ ار و نگه دارت مى افتى‪ ،‬متوجه‬
‫مىش وى كه مالك همه چ يزت خداس ت‪ ،‬به‬
‫اراده و خواست وى جل شأنه بتو داده شده‬
‫و به حكم و اذن او از تو گرفته ش ده‪ ،‬نه‬
‫اراده تو در داد و گرفتش مؤثر بوده‪ ،‬و نه‬
‫اراده كس ديگرى جز خدا جل شأنه در آن‬
‫تأثيرى داشته‪ .‬و در پرتو همين احس اس به‬
‫‪101‬‬
‫نم از درم ان دله اى مض طرب ‪ .......................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫اين نتيجه خ واهى رس يد ك ه‪ ،‬در اثن اى‬

‫اعطاى نعمتى شكر پروردگ ار منعم بر تو‬
‫الزم است و در اثن اى مح روميت از آن‬
‫صبر و رضا‪ ،‬بجاى شكوه و شكايت حتم ا ً‬
‫اين الفاظ بر زبانت جارى خواهد شد‪:‬‬
‫اجُعون‪.‬‬
‫اَِّنا ِهللِ وَ اَِّنا اَِليهِ َر ِ‬
‫ما از آن خ دائيم و بس وى او بر‬
‫مىگرديم‪.‬‬
‫نم از در تو اين ش عور و احس اس را‬
‫احي اء مىكند و به اوج خ ود مىرس اند كه‬
‫همۀ اين هس تى پهن اور ملك خداس ت‪،‬‬
‫امورش را پروردگ ار مالك الملك تو اداره‬
‫مىكند و فيصله هايش را او صادر مىنمايد‪،‬‬
‫و هر چه اوخواسته است انج ام مىياب د‪ ،‬از‬
‫اين رو نم از به تو الق اء مىكند كه بيم و‬
‫پريش انى از خطر محتمل را كن ار بگ ذار‪،‬‬
‫با دل اس توار و ح واس مطمئن به مقابله‬
‫حوادث بشتاب‪ ،‬مصيبتى راكه خ داى مالك‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................‬نم از درم ان دله اى‬
‫مضطرب‬

‫سرنوشتت برايت مقدر نكرده است‪ ،‬اح دى‬

‫نمىتواند بر تو مسلط كند و فيصله مصيبتى‬
‫را كه خدا صادر كرده است جز او اح دى‬
‫نمىتواند مس ترد نماي د‪ ،‬همچن ان دل‬
‫مض طرب‪ ،‬ح واس پريش ان و نا آرام و‬
‫اعص اب كوفته و گرفته و مح روم از‬
‫سكون و اطمين ان كه هم و غم نا معل وم و‬
‫نامشخص آنرا زير بال و پرش گرفت ه‪ ،‬نه‬
‫ع املش قابل درك است و نه چ اره اش‬
‫ميس ر‪ ،‬كه دردن اك ت رين ع ذاب و‬
‫بزرگ ترين مص يبتى ب راى انس ان تلقى‬
‫مىش ود كه به نش اط و تح ركش خاتمه‬
‫مىبخشد‪ ،‬مشاعر و ع واطفش را مىميران د‪،‬‬
‫عزم و اراده پيش روى بس وى ه دف را از‬
‫او مىگيرد و آهسته آهسته همۀ حواسش را‬
‫فلج مىسازد‪.‬‬
‫عامل اصلى اين بيمارى‪ ،‬خ دا فراموشى‬
‫و قطع رابطه مي ان خ دا و بن ده اس ت‪.‬‬
‫‪103‬‬
‫نم از درم ان دله اى مض طرب ‪ .......................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫چنانچه ق رآن در م ورد عناصر ك افر‬

‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬السبأ‪5 :‬‬
‫ب راى آن ان عذابيست از اض طراب‬
‫دردناك‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫طه‪124 :‬‬ ‫‪ ‬‬
‫و هر كى از ي اد من اع راض ك رد‬
‫برايش زن دگى تنگ و پريش انى باشد و‬
‫در روز قيامت نابينا برانگيزيمش‪.‬‬
‫اگر ش ما هم اكن ون به وضع جامعۀ‬
‫بيمار غربى بنگريد كه به اضطراب ش ديد‬
‫روانى مبتال بوده با بيماريهاى خطرن اك و‬
‫گون اگون روحى مواجه است و ب راى‬
‫نج ات و ره ايى از اين ع ذاب دردن اك به‬
‫قوى ترين ادويه مسكن‪ ،‬مواد مخدر و نشه‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................‬نم از درم ان دله اى‬
‫مضطرب‬

‫ئى پن اه مى برد تا بدينوس يله اعص اب‬

‫ناآرامش را تخ دير كند و ب راى چند لحظه‬
‫اى از اضطراب دردناك روحى و ناآرامى‬
‫ه اى روانى نج اتش داده و اعص اب‬
‫پريش انش را تس كين دهد ولى بج اى آنكه‬
‫اس تفاده از م واد مخ در و نشه ئى‪ ،‬انس ان‬
‫مضطرب غربى را از اين ع ذاب دردن اك‬
‫نج ات ده د‪ ،‬بر عكس با چن ان آفت ها و‬
‫مص يبتهاى بزرگ تر اجتم اعى مبتاليش‬
‫مىكند كه از عالج و م داوايش ع اجز‬
‫ميباشد‪ .‬عامل اص لى همۀ اين آفت ها ع دم‬
‫ايمان به خدا و دورى از ذكر اوست‪.‬‬
‫مگر نمىنگريد كه در جوامع غ ربى و‬
‫جوامع مت أثر از تم دن خ دا س تيز غ ربى‪،‬‬
‫گراف استعمال م واد مخ در‪ ،‬در ش رائطى‬
‫بط ور روز اف زون ب اال م ىرود كه‬
‫زمامداران آن با اس تفاده از همۀ وس ايل و‬
‫امكان ات وس يع و ش بكه ه اى منظم و‬
‫‪105‬‬
‫نم از درم ان دله اى مض طرب ‪ .......................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫مجهزى كه در اختيار دارند‪ ،‬با همۀ ت وان‬

‫و ط اقت خ ود تالش مىورزند تا جلو آن را‬
‫سد كنند!!‬
‫آيا مايه تعجب نيست كه در كش ورهاى‬
‫آسيايى‪ ،‬توليد كنندگان اصلى اين م واد‪ ،‬از‬
‫استعمال آن نفرت دارند‪ ،‬ولى غ ربى ها و‬
‫غ رب زده ها ب راى حص ول آن ه زاران‬
‫ميل دور‪ ،‬از آمريكا و اروپا به بر ما و‬
‫پاكستان سفر مىكنند‪ ،‬در شرائط خطرن اك‪،‬‬
‫تحت تعقيب و م راقبت ج دى پ وليس و‬
‫شبكه هاى مجهز مبارزه با مواد مخ در‪ ،‬با‬
‫قب ول خطر ج دى حبس دائمى و اع دام به‬
‫ماركيت ه اى اروپ ايى و آمريك ايى انتق ال‬
‫مىدهند و به قيمت طال مىفروشند‪.‬‬
‫انگ يزه فراگ ير ش دن اين بيم ارى در‬
‫غ رب با وج ود رف اه و آس ايش م ادى‬
‫مردم ان آن و ع دم عالقمندى بومي ان‬
‫كش ورهاى آس يايى به آن‪ ،‬عل ىرغم فقر و‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................‬نم از درم ان دله اى‬
‫مضطرب‬

‫گرس نگى در اين كش ورها‪ ،‬هويداست‪:‬‬

‫خشكيدن ريشه هاى ايمان به خدا در غرب‬
‫و جوامع غرب زده و وجود اث رات ايم ان‬
‫به خ دا در ج وامعى كه از س موم تم دن‬
‫غربى تا حال در امان مانده اند‪.‬‬
‫استعمال مواد مخدر‪ ،‬تكنولوژى توليد آن‬
‫و شبكه هاى خطرناك انتقال آن از آسيا به‬
‫اروپا پديده هاى غربىاند‪.‬‬
‫عجيب تر اينكه‪ ،‬نظام هاى غربى بج اى‬
‫آنكه راهها و ذرايع اس تعمال م واد مخ در‬
‫را در واشنگتن‪ ،‬نيوي ارك‪ ،‬پ اريس و لن دن‬
‫جس تجو كنند و ت دابيرى اتخ اذ نمايند كه‬
‫تمايل و اعتي اد به م واد مخ در را در‬
‫جوامع خ ود ريشه كن س ازند‪ ،‬بر عكس‬
‫تالش هاى بى حاص لى ب راى جلوگ يرى‬
‫ازكشت آن در كش ورهاى آس يايى ب راه‬
‫انداخته ان د‪ .‬آنها نمىدانند كه انس ان چ را و‬
‫چه زم انى به م واد نشه ئى و مخ در پن اه‬
‫‪107‬‬
‫نم از درم ان دله اى مض طرب ‪ .......................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫مى برد؟ چه چ يزى ب اعث ش ده كه انس ان‬

‫رشد يافته در آغ وش جامعه غ ربى به‬
‫چنان اض طراب روانى مبتالست كه ب راى‬
‫نج ات از آن چ اره اى جز پن اه ب ردن به‬
‫مواد مخدر ندارد؟‬
‫تخدير اعص اب پريش ان‪ ،‬تس كين دله اى‬
‫مضطرب با ادويه هاى مسكن‪ ،‬اس تفاده از‬
‫دواهاى خواب آور‪ ،‬پناه بردن به س گرت‪،‬‬
‫ش راب‪ ،‬چ رس و ه يروئين و توسل به‬
‫خود كشى ه اى سر س ام آور‪ ...‬همه پدي ده‬
‫هائيست كه ريشه ه اى آن را بايد در تم دن‬
‫خدا ستيز غرب‪ ،‬دش من انس ان و انس انيت‬
‫جستجو كرد‪.‬‬
‫اين آفت بزرگ اجتماعى كه آينده انس ان‬
‫را تهديد مىكند‪ ،‬فقط يك عالج دارد و آن‬
‫اينكه‪:‬‬
‫انسان بيگانه از خ دا و بري ده از مب دأ و‬
‫فط رت خ ود را بس وى خ دا و اصل خ ود‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................‬نم از درم ان دله اى‬
‫مضطرب‬

‫برگردانيم و دله اى مض طرب و خ الى از‬

‫ياد خدا را با ذكر خدا سيراب س ازيم و از‬
‫اين طريق به پريشانى و اضطرابش پاي ان‬
‫بخش يم و س كون و اطمئن ان قل بى اش را‬
‫اعاده كنيم‪.‬‬
‫قرآن چه خوب مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬الرعد‪28 :‬‬
‫آگ اه ب اش! دلها با ذكر خ دا مطمئن‬
‫مىشوند‪.‬‬
‫آرى‪ :‬در ش رائط س خت زن دگى و در‬
‫وارى ها و رنج هايى كه‬ ‫بحبوحه دش‬
‫انسانرا احاطه مىكند و در اثن اى مش كالتى‬
‫كه انسان غافل از ي اد خ دا حواسش را در‬
‫آن مىب ازد‪ ،‬و اعص ابش خ رد مىش ود و‬
‫دم اغش ازك ار مىافت د‪ ،‬دله اى معم ور به‬
‫ذكر خ دا و س يراب از ايم ان به خ دا‪،‬‬
‫مطمئن و آرام ب وده و مص داق اين آيه‬
‫‪109‬‬
‫نم از درم ان دله اى مض طرب ‪ .......................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫قرآن كريم اند‪:‬‬

‫نون‪.‬‬
‫الهم َيحزَ ُ‬
‫يهم وَ ُ‬
‫علَ ِ‬
‫وف َ‬
‫وَ الخَ ٌ‬
‫نه ترسى آنانرا فرا گيرد و نه اندوهناك‬
‫باشند‪.‬‬
‫اسرار نم از و كليد ق رآن ‪ ........................................‬نم از عامل پ يروزى‬
‫در جنگها‬

‫عامل پيروزى در جنگ ها‬

‫ق رآن دو ن وع عوامل عم ده را ب راى‬
‫پيروزى در جنگها نشاندهى مىكند‪:‬‬
‫الف‪ :‬عوامل معنوى‬
‫چنانچه به مؤمن ان ه دايت مىدهد كه در‬
‫اثناى درگيرى با دشمن بايد ثابت قدم ب وده‬
‫خدا را بسيار ياد كنيد تا پيروز شويد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪111‬‬
‫نماز عامل پ يروزى در جنگها ‪ ........................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫‪  ‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫االنفال‪45 :‬‬
‫ث ابت ق دمى در مي دان جن گ‪ ،‬ص بر و‬
‫ش كيبايى در برابر دش واريهاى ناشى از‬
‫آن‪ ،‬حفظ نظم و وحدت‪ ،‬اطاعت از خ دا و‬
‫پي امبر و فرم انبردارى از اول وااالمر‪،‬‬
‫تحمل و بردب ارى‪ ،‬برترىه اى فك رى و‬
‫اعتق ادى‪ ،‬هدفمن دى‪ ،‬فهم و بص يرت‪،‬‬
‫خوددارى از كبر و خود نمايى و ذكر خدا‬
‫به ك ثرت‪ ،‬به عن وان اساس ىترين عامل‬
‫پيروزى حساب شده‪.‬‬
‫ب‪ :‬وسايل ح ربى و نيروه اى جنگى كه‬
‫بعنوان عوامل ثانوى معرفى ش ده‪ ،‬چنانچه‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫اسرار نم از و كليد ق رآن ‪ ........................................‬نم از عامل پ يروزى‬
‫در جنگها‬

‫‪   ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫االنفال‪60 :‬‬
‫و در برابر آنان تا آنجا كه بتوانيد ن يرو‬
‫ف راهم كنيد و اسپ ه اى بس ته و‬
‫ورزيده‪ ،‬كه دشمن خدا و دشمن تانرا و‬
‫ديگ ران را كه ش ما نمىشناس يد‪ ،‬ولى‬
‫خداوند مىشناسد‪ ،‬با آن بترس انيد‪ ،‬و هر‬
‫چه در راه خ دا انف اق كنيد پاداشش‬
‫مكمل به ش ما داده ش ود و م ورد س تم‬
‫قرار نگيريد‪.‬‬
‫رآن معتقد است كه در همه‬ ‫ولى ق‬
‫درگيرى ها‪ ،‬هر جانبى كه شايس تگىاش را‬
‫در بعد معنوى به نمايش گذاشت و برت رى‬
‫اش را بر ط رف مقابل از اين لح اظ به‬
‫‪113‬‬
‫نماز عامل پ يروزى در جنگها ‪ ........................................‬اس رار نم از و‬
‫كليد قرآن‬

‫اثب ات رس اند‪ ،‬حتم ا ً بر ح ريفش پ يروز‬

‫مىش ود‪ ،‬هر چند از ناحيه ن يروى جنگى و‬
‫وسايل حربى نسبت به آن ضعيف تر ب وده‬
‫و تناسب امكان ات نظامى اش در برابر‬
‫رقيب يك دهم باشد‪.‬‬
‫ق رآن به مؤمن ان اطمئن ان مىدهد كه از‬
‫برترى هاى نظامى دش من و ك ثرت اف راد‬
‫جنگى و وس ايل ح ربى اش بيمى نداش ته‬
‫نسبت به پ يروزى حتمى ت ان بر نيروه اى‬
‫باطل متردد نشويد‪ ،‬اگر شما برت رى ت انرا‬
‫از لح اظ عدة معن وى و اخالقى بر دش من‬
‫حفظ كردي د‪ ،‬پ يروزى نه ايى از آن‬
‫شماس ت‪ ،‬هر چند دش من از لح اظ ع دد و‬
‫ع دة برابر ش ما باش د‪ .‬ب دون شك كه ذكر‬
‫خ دا و نم از در تو و همس نگرانت عوامل‬
‫معنوى پيروزى را رشد مىدهد‪ ،‬به صبر و‬
‫ش كيبايى ت ان مىافزاي د‪ ،‬ت رس از ظ اهر‬
‫نيرومند دشمن و بيم از مرگ را از دلهاى‬
‫تان مىزدايد و اميدوارى به تأييد و نصرت‬
‫اسرار نم از و كليد ق رآن ‪ ........................................‬نم از عامل پ يروزى‬
‫در جنگها‬

‫الهى را قوت مىبخشد‪ ،‬باآلخره م ورد تائيد‬

‫ذاتى ق رار مىگيريد كه اداره ام ور هس تى‬
‫در اختيار اوست‪ ،‬فيصله نهايى پيروزى و‬
‫شكست را او صادر مىكند و ع اقبت ام ور‬
‫را وى تع يين مىنماي د‪ .‬مگر نمىبينيد كه‬
‫ق رآن عظيم الش أن نه تنها ذكر خ دا جل‬
‫شأنه را در اثن اى درگ يرى با دش من تأكيد‬
‫و توص يه مىكند و آن را عامل غلبه و‬
‫پيروزى بر دش من مىش مارد بلكه بر نم از‬
‫جم اعت در ح الت خطرن اك جنگ و در‬
‫وضعيت "خوف" تأكيد مىكند‪.‬‬
‫اهميت اهتم ام به نم از و اداى آن در‬
‫وقت معينش از هدايتىكه در رابطه به‬
‫"صلوة خوف" داده شده و از التزام پيامبر‬
‫عليه الس الم به نم از جم اعت در جري ان‬
‫درگيرىها بخوبى نمايان است‪.‬‬

‫‪115‬‬
‫نخستين واجب حكومت اسالمى ‪ ..................................‬اسرار نم از و كليد‬
‫قرآن‬

‫نخستين واجب حكومت اسالمى‬

‫از نظر اس الم‪ ،‬نخس تين و بزرگ ترين‬
‫مأموريت زمام داران نظ ام اس المى‪ ،‬اقامه‬
‫نماز است‪.‬‬
‫وع‬ ‫ق رآن در رابطه به اين موض‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ ..................................‬نخس تين واجب حك ومت‬
‫اسالمى‬

‫‪    ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الحج‪41 :‬‬
‫آنانكه چون در زمين متمكن شان ك نيم‪،‬‬
‫نم از بر پا داش ته‪ ،‬زك ات مىدهن د‪ ،‬به‬
‫مع روف مىگمارند و از منكر ب از‬
‫مىدارند و انجام كارها خدا راست‪.‬‬
‫از اين آيه به وض وح فهمي ده مىش ود كه‬
‫م ؤثرترين ك ار در راس تاى تش كيل جامعه‬
‫شايس ته اس المى اقامه نم از اس ت‪ ،‬اگر‬
‫زمام داران حك ومت اس المى توفيق آن را‬
‫حاصل كردند كه مس اجد را از لح اظ‬
‫معن وى معم ور و آب اد س ازند‪ ،‬ام امت‬
‫مس اجد را به ائمه و دع وتگران ص الح‪،‬‬
‫متقى و آگاه از روح دين سپردند‪ ،‬مردم را‬
‫تا مس جد رس اندند و با نم از در مس جد‬
‫خوگير ساختند و به احي اى نقش س ازنده و‬
‫م ؤثرى كه مس جد در آم وزش فك رى‪،‬‬
‫معنوى‪ ،‬اخالقى‪ ،‬اجتماعى و سياسى م ردم‬
‫‪117‬‬
‫نخستين واجب حكومت اسالمى ‪ ..................................‬اسرار نم از و كليد‬
‫قرآن‬

‫دارد‪ ،‬مؤفق شدند‪ ،‬ب دون شك ق ادر به رفع‬

‫همه نابس امانيها و حل همه معض الت‬
‫پيچيده اجتماعى خواهند شد‪.‬‬
‫اگر اهالى يك محل ه‪ ،‬هر روز پنج ب ار‪،‬‬
‫در مسجد محلۀ ش ان گ رد هم آيى دارند و‬
‫هفته يكب ار م ردم منطقه بزرگ تر اجتم اع‬
‫مىكنند‪ ،‬ساالنه دو بار‪ ،‬باشندگان يك س احه‬
‫وسيعتر اجتم اع پرش كوه نمازه اى عيد را‬
‫برگ زار مىنماين د‪ ،‬و نماين دگان كش ورهاى‬
‫مختلف دني ا‪ ،‬در مراسم حج گ ردهم آيى‬
‫س االنه عظيمى منعقد مىس ازند‪ ،‬در اين‬
‫اجتماعات مقدس و روح افزا كه بن ام خ دا‬
‫داير مىشوند و اشتراك كنن دگان با خل وص‬
‫كامل و با پيراس تگى از همه انگ يزه ه اى‬
‫م ادى و اغ راض شخصى در كن ار هم‬
‫مىايس تند‪ ،‬در ص فوف منظم بس وى قبله‬
‫واحد و در برابر خداى واحد مىايستند‪ ،‬در‬
‫اقتداى امام واحدى به نم از مىپردازن د‪ ،‬به‬
‫قومان ده ام ام دس تها را برسم ب رائت از‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ ..................................‬نخس تين واجب حك ومت‬
‫اسالمى‬

‫بغاوت و عصيان از خدا جل شأنه و چون‬

‫نش انه انقي اد و تس ليمى در براب رش ب اال‬
‫ميبرند‪ ،‬به ركوع و سجده مىروند‪ ،‬در همه‬
‫حرك ات ش ان محت اط ب وده كم ال نظم را‬
‫مراع ات مىكنند و تق ديم و ت أخير از ام ام‬
‫راگن اه تلقى نم وده فاص له از هم ديگر را‬
‫اش تباه و غلطى ش مرده من افى نمازش ان‬
‫مىپندارند و از آن اجتن اب مىورزند و اين‬
‫حرك ات منظم ظ اهرى با احس اس عميق‬
‫وح دت فك رى و هم آهنگى ه اى معن وى‬
‫ت وأم ب وده‪ ،‬در اجتماع ات ب زرگ جمعه و‬
‫عي د‪ ،‬ام ام مكلف است س خنرانى ج امع‪،‬‬
‫مبس وط و رهگشا داش ته و مقت دى مؤظف‬
‫است همه را با كمال دقت و غور بشنود‪،‬‬
‫رئيس دولت وظيفه دارد در پايتخت كشور‬
‫از اين اجتماعات شخصا ً سرپرس تى كند و‬
‫ام ام و خطيب نمازه اى جمعه و عيد باشد‬
‫و در نق اط دوردس ت‪ ،‬نماين ده و كفيل‬
‫رسمى او اين كار را انج ام دهد و پي ام او‬
‫‪119‬‬
‫نخستين واجب حكومت اسالمى ‪ ..................................‬اسرار نم از و كليد‬
‫قرآن‬

‫را بمردم ابالغ كن د‪ ،‬كاريكه از طريق اين‬

‫گ رد هم آيى ها و جم اعت ها در راس تاى‬
‫ايج اد وح دت و همبس تگى مي ان م ردم‪،‬‬
‫كاستن فاصله ها مي ان زمام دار و رعيت‪،‬‬
‫اطالع از ح الت هم ديگر‪ ،‬با خ برى از‬
‫وضع محله‪ ،‬منطقه‪ ،‬س احه‪ ،‬كش ور و همه‬
‫دنيا‪ ،‬و آماده ساختن مردم براى ام ور مهم‬
‫و ب زرگ اجتم اعى انج ام مىياب د‪ ،‬از هيچ‬
‫طريق ديگرى ممكن نمىباشد‪.‬‬
‫ش ما زم انى به اهميت نم از‪ ،‬مس جد و‬
‫جماعت پى خواهيد برد كه آنرا با جلس ات‬
‫ح زبى و برنامه ه اى آموزشى و تربي تى‬
‫اح زاب سياسى نيرومند و گروهه اى‬
‫انقالبى منظم مقايسه كني د‪ .‬نم از ه اى با‬
‫جم اعت در واقع جلس ات ح زبى روزان ه‪،‬‬
‫هفته وار و ساالنه حزب هللا مىباشد‪.‬‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن ‪ ............................................................‬نش انه‬
‫خلف ناصالح‬

‫نشانه خلف ناصالح‬

‫از نظر ق رآن عظيم الش أن‪ ،‬يكى از‬
‫نش انه ه اى ب ارز خلف ناص الح و گ روه‬
‫ن ااهلى كه نتوانس ته است از عظمت و‬
‫جالل سلف سربلند و عزيز خود پاس دارى‬
‫كند‪ ،‬ض ايع ك ردن نم از است‪ ،‬چنانچه‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪121‬‬
‫نش انه خلف ناص الح ‪ ............................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪   ‬‬

‫مريم‪59 :‬‬
‫پس بعد از آن ان خلفى در پى ش ان آمد‬
‫ايع كردند و از‬ ‫از را ض‬ ‫كه نم‬
‫خواهشات نفسى شان پيروى نمودند كه‬
‫حتما ً با نابودى مواجه مىشوند‪.‬‬
‫يعنى هر كه نمازش را ضايع ك رد و به‬
‫اط اعت و بن دگى از ه وى و ه وس خ ود‬
‫پ رداخت‪ ،‬شايس تگى پاس دارى از م يراث‬
‫اس الف س ربلند و با عظمتش را كسب‬
‫نخواهد ك رد و ب زودى ع زت و ش رف‬
‫م وروثى اش را از دست خواهد داد و با‬
‫ذلت و پستى مواجه خواهد شد‪.‬‬
‫ بازدارنده ع ادات‬،‫ نماز‬...................................... ‫اسرار نماز و كليد قرآن‬
‫زشت‬

‫نماز؛ بازدارنده عادات زشت‬

‫قرآن در رابطه با اين خصوصيت نم از‬
:‫مىفرمايد‬
    
    
   
   
   
  
  
123
،‫ نم از‬................................................................... ‫اس رار نم از‬
‫بازدارنده عادات زشت‬

   

  
  
    
   
   
  
   
   
  
   
  
  
  
 
   
  
   
   
  
35 - 19 :‫المعارج‬
‫يقين ا ً كه انس ان كم ظ رفيت و ناش يكبا‬
‫ چ ون زي انى به او برسد‬،‫آفري ده ش ده‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن ‪ ......................................‬نماز‪ ،‬بازدارنده ع ادات‬
‫زشت‬

‫واويال كند و چ ون خ يرى به او برسد‬

‫بازدارن ده سرس ختى ش ود‪ ،‬مگر‬
‫نمازگزارانى كه بر نمازش ان م داومت‬
‫كنند و در اموالشان سهم معلومى ب راى‬
‫سؤال كنندگان و محرومان باشد و روز‬
‫ج زا را راست مىپندارند و از ع ذاب‬
‫پروردگارش ان بيم دارن د‪ ،‬يقين ا ً كه از‬
‫ع ذاب الهى ام انى نباشد و آنانكه‬
‫ش رمگاههاى ش انرا نگه مىدارند مگر‬
‫بر همس ران و كنيزانش ان كه در‬
‫اينصورت ملزم و مالمت نباش ند و هر‬
‫ان‬ ‫كى عالوه بر اين را خواست آن‬
‫تج اوزگر اند و آنانكه رع ايت كنن ده‬
‫امانت ها و تعهدات شان اند و آنانكه از‬
‫نماز هاى شان حف اظت مىكنن د‪ ،‬ايش ان‬
‫در بهشت باشند با حرمت و اكرام‪.‬‬
‫در اين آي ات متبركه مط الب مهم آتى‬
‫بطور خاص قابل توجه است‪:‬‬

‫‪125‬‬
‫اس رار نم از ‪ ...................................................................‬نم از‪،‬‬
‫بازدارنده عادات زشت‬

‫‪ 1‬ـ شكوه و ش كايت در اثن اى دش وارى‬

‫ها و مش كالت و ج زع و ف زع در اثن اى‬
‫مصيبت ها و مح روميت ها و بى ص برى‬
‫در ح الت فقر و مس كنت و بر عكس بخل‬
‫در اثن اى دس تيابى به ث روت و س رمايه و‬
‫خوددارى از انفاق داشته ها در راه خير و‬
‫نيكويى و بك ارگيرى آن در جهت مقابله با‬
‫شايستگىها و خوبى ه ا‪ ،‬از عي وب ق بيح و‬
‫زشتى است كه اكثريت مشكالت اجتم اعى‬
‫انسان از آن منبعث مىشود‪ ،‬از اين زشتيها‬
‫فقط نمازگزاران مصئون مىمانند‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ شايس تگىهاى ب زرگ اخالقى كه در‬
‫اين آي ات ارزي ابى ش ده است آغ ازش‬
‫م داومت در نم از و پاي انش حف اظت از‬
‫نم از است و همۀ اين ص فات شايس ته به‬
‫نمازگزاران منسوب شده است كه معن ايش‬
‫اين است‪:‬‬
‫نم از س رآغاز همه نيكويىها و بني اد و‬
‫ بازدارنده ع ادات‬،‫ نماز‬...................................... ‫اسرار نماز و كليد قرآن‬
‫زشت‬

‫اس اس همۀ آنها ب وده بر همۀ آنها احاطه‬

‫ك رده كه هم عامل آغ از آن است و هم‬
‫ همين مطلب در‬.‫م وجب كم ال و دوام آن‬
:‫آيات نخستين سورۀ المؤمنون چنين مىآيد‬
   
   
   
   
  
   
   
   
  
   
  
  
  
 
   
  
  
  
127
‫اس رار نم از ‪ ...................................................................‬نم از‪،‬‬
‫بازدارنده عادات زشت‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪  ‬‬
‫المؤمنون‪ 1 :‬ـ‪11‬‬
‫مؤمنانى پيروز و رستگار شدند كه‪ :‬در‬
‫نمازش ان خاشع و بيمن اك اند‪ ،‬از‬
‫بيه ودگى ها اع راض مىكنند‪ ،‬انج ام‬
‫دهن ده زك ات اند‪ ،‬نگهدارن ده‬
‫شرمگاههاى شان‪ ،‬مگر بر همس ران و‬
‫كن يزان ش ان‪ ،‬كه در اين ص ورت‬
‫مالمتى اى بر آنان نباش د‪ ،‬ولى هر كى‬
‫عالوه بر اين را خواس ت‪ ،‬ايش ان‬
‫تجاوزكار اند‪ ،‬رع ايت كنن ده ام انت ها‬
‫و تعه دات خ ود اند و حافظ نمازه اى‬
‫ش ان‪ ،‬ايش ان وارث انى اند كه جنت‬
‫الفردوس را به ميراث مىبرند‪ ،‬جاودانه‬
‫در آن‪.‬‬
‫در اين آي ات ن يز مش اهده مىكنيد كه در‬
‫سلس له عوامل فالح و رس تگارى‪ ،‬نم از‬
‫ت وأم با خش وع‪ ،‬نخس تين عامل و حف اظت‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن ‪ ......................................‬نماز‪ ،‬بازدارنده ع ادات‬
‫زشت‬

‫از نمازها آخرين عامل معرفى شده است‪.‬‬

‫‪129‬‬
‫از‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪............................................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫معماران مسجد‬
‫رشد م ادى و معن وى جامعه تنها از‬
‫طريق مس جد و اعم ار معن وى آن ميسر‬
‫اس ت‪ ،‬از طريق ديگ رى نمىت وان جامعه‬
‫ص الح و شايس ته درست ك رد‪ ،‬ولى بايد‬
‫بنگ ريم كه چه كسى اس تعداد و شايس تگى‬
‫اعمار مسجد را دارد؟ قرآن در اين رابطه‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪.................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫‪  ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫التوبه‪18 :‬‬
‫مس اجد خ دا را فقط كسى اعم ار مىكند‬
‫كه به خ دا و روز آخ رت ايم ان دارد‪،‬‬
‫نم از بر پا داش ته‪ ،‬زك ات مىدهد و جز‬
‫خ دا از اح دى نمىترس د‪ ،‬اميد است‬
‫همينها رهياب شوند‪.‬‬
‫يع نى مس اجد زم انى آب اد و پر رونق‬
‫مىش ود كه سرپرس تى اش به كس انى تعلق‬
‫بگ يرد كه به خ دا و آخ رت ب اور دارن د‪،‬‬
‫نماز گزار ان د‪ ،‬ب راى قرب انى داش ته ه اى‬
‫خ ود در راه خ دا آم اده ان د‪ ،‬جز خ دا از‬
‫ديگرى نه بر مرگ و زندگى خ ود‪ ،‬نه بر‬
‫رزق و روزى خود و نه بر ع زت و ذلت‬
‫خود بيمى دارند‪.‬‬
‫‪131‬‬
‫از‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪............................................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫وي رانى مس اجد و پاي ان ي افتن نقش‬

‫س ازنده آن در اعم ار و آب ادى جامعه‬
‫زم انى آغ از مىگ ردد كه ام ور مس جد در‬
‫اختيار كسى قرار گيرد كه از مسجد بجاى‬
‫آنكه سنگرى براى دفاع از حق و پرس تش‬
‫خداى يگانه و نفى بندگى طاغوت بسازد و‬
‫عليه نيروه اى شر و فس اد از اين س نگر‬
‫برزمد‪ ،‬محراب مسجدش ميدان حرب عليه‬
‫كفر و اس تبداد باشد بر عكس آن را دك انى‬
‫ب راى بدست آوردن لقمه ن انى مىس ازد‪.‬‬
‫آذانش دع وت بس وى خ دا نه بلكه وس يله‬
‫براى امرار معاش‪ ،‬ايس تادنش در مح راب‬
‫چون مجاهد آماده رزم نه بلكه‪ ،‬چون اسير‬
‫شكست خ ورده‪ ،‬تس ليم و منق اد دش من و‬
‫خطابه اش در منبر‪ ،‬نه چون خطابه داعى‬
‫الى الحق‪ ،‬مدافع مظلوم و رهبر قي ام ه اى‬
‫م ردمى‪ ،‬بلكه چ ون گفت ار مبلغ پي ام ه اى‬
‫دس تورى ارب اب زر و زور‪ ،‬بج اى آنكه‬
‫جز خدا از احدى نترس د‪ ،‬جز خ دا از همه‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪.................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫مىترسد‪ ،‬كه به همين خاطر ج رأت اظه ار‬

‫حق را ندارد‪.‬‬
‫واقعيت امر اين است كه متولى جبون و‬
‫ترس وى مس جد‪ ،‬اساسى ت رين مس بب‬
‫ويرانى مسجد است‪.‬‬
‫اسالم تا زمانى قيادت و زع امت دنيا را‬
‫در اختي ار داشت و بر همۀ ع الم از لح اظ‬
‫فك رى‪ ،‬اخالقى‪ ،‬سياسى و ح تى نظ امى‬
‫حك ومت مىك رد‪ ،‬كه مح راب و من بر‬
‫مس جدش با امام ان "مجاه د" و "ح رب‬
‫گران با پي ام" م زين ب ود‪ ،‬امام انى كه جز‬
‫خدا نه از كسى ت رس و بيمى داش تند و نه‬
‫طمع و امي دى‪ ،‬و سلس له زوال عظمت و‬
‫مجد امت اس المى‪ ،‬ع زل و خلع اس الم‬
‫ازمنصب قي ادت و ره برى ع الم‪ ،‬آنگ اه‬
‫آغاز گرديد كه "محراب" به "دكان" تبديل‬
‫شد و "ام ام مجاه د" به "م داح طم اع" و‬
‫"خطيب جب ون" و "م زدور ارب اب زر و‬
‫‪133‬‬
‫از‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪............................................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫زور" عوض گرديد‪ ،‬كه هم طمع و اميدش‬

‫از ماس وى هللا و هم ت رس و بيمش از‬
‫غيرخدا‪.‬‬
‫با توجه به اهميت محراب و من بر است‬
‫كه بايد در انتخ اب ام ام عميق ا ً غ ور و‬
‫احتياط صورت گيرد‪ .‬اولياى امور مسلمين‬
‫بايد كس يرا ب راى اين وظيفه مهم انتخ اب‬
‫كنند كه از ناحيه ايم ان‪ ،‬تق وى و علم او‬
‫مطمئن ب وده و ب اور داش ته باش ند كه او‬
‫ام امت و خط ابت را در راه ه دايت و‬
‫ارش اد م ردم و ت ربيت دي نى آن ان بك ار‬
‫مىگ يرد و هرگز از اين وظيفه مق دس و‬
‫ارجمن د‪ ،‬حرفه اى ب راى ت أمين معيشت‬
‫خود نمىس ازد‪ ،‬ب راى ت أمين معيشت ائم ه‪،‬‬
‫بايد راهه اى آبرومند و با ع زت ديگ رى‬
‫جستجو گردد‪.‬‬
‫به عنوان امامت و آذان مزد و اج وره‬
‫اى از م ردم گ رفتن در هيچ م ذهبى ج ائز‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪.................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫نمىباشد‪.‬‬
‫ال ِإ َّن ِم ْن‬
‫اص قَ َ‬ ‫ان ْب ِن أَبِي اْل َع ِ‬ ‫َع ْن ُعثْ َم َ‬
‫ص لَّى اللَّه‬ ‫َّ ِ‬
‫آخ ِر َما َع ِه َد ِإلَ َّي َر ُس و ُل الله َ‬
‫ِ‬
‫ْخ ُذ َعلَى‬ ‫َن اتَّ ِخ ْذ ُم َؤ ِّذًنا اَل َيأ ُ‬
‫َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم أ ِ‬
‫ب ِفي أَ َذانِ ِه *‬ ‫ِ‬
‫َج ًرا َي ْحتَس َ‬ ‫أَ َذانِ ِه أ ْ‬
‫رواه الترمذى‬
‫عثم ان بن أبى الع اص رضى هللا عنه‬
‫ميفرماي د‪ :‬آخ رين عه دى كه پي امبر‬
‫صلى هللا عليه وسلم برايم بستند اين بود‬
‫كه م ؤذنى را برگ زينم كه بر آذانش‬
‫مزدى نمىگيرد و اميد ثواب دارد‪.‬‬
‫دش منان اس الم غ رض اه انت به دين و‬
‫تحقير و تذليل آن‪ ،‬اين ش يوه را بر گزيدند‬
‫كه حامل دين و امام و خطيب را توهين و‬
‫تحق ير كنن د‪ ،‬و نظ امى را ايج اد نمايند كه‬
‫طى آن مال و عالم دين مجبور باشد ب راى‬
‫‪135‬‬
‫از‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪............................................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫بدست آوردن لقمه ن انى به درب خانه اين‬

‫و آن بايستد و تگدى كند و با اين ش يوه او‬
‫را در نظر مردم حق ير و ذليل و بى آب رو‬
‫ساخته‪ ،‬ازمقام قيادت و رهبرى م ردم خلع‬
‫كنند و زعامت او و بقيه م ردم را به خ ان‬
‫ه ا‪ ،‬ارباب ان‪ ،‬زمين داران و س رمايه داران‬
‫بسپارند‪ ،‬از اين طريق توانس تند "مح راب‬
‫و من بر" را اش غال نم وده از آن س نگرى‬
‫ب راى دف اع از خ ود درست كنند و‬
‫سرپرستش را مداح ستمگران و دعا گ وى‬
‫زمامداران بسازند‪.‬‬
‫اسالم رضايت عامه مردم و مقت ديان را‬
‫بر امامت امام ضرورى مىش مارد‪ ،‬ام امى‬
‫را كه با وج ود ع دم رض ايت م ردم‪ ،‬بر‬
‫امامت خ ود اص رار ورزد‪ ،‬مس تحق لعنت‬
‫مىشمارد‪.‬‬
‫َعن أََن َس ْب َن َم ِال ٍك َيقُ و ُل لَ َع َن َر ُس و ُل‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪.................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫ص لَّى اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم ثَاَل ثَ ةً َر ُج ٌل‬

‫الله َ‬
‫َّ ِ‬
‫ون َو‪...‬‬ ‫أ ََّم قَ ْو ًما َو ُه ْم لَهُ َك ِار ُه َ‬
‫روا الترمزى‬
‫انس بن مالك رضى هللا عنه ميفرماي د‪:‬‬
‫پيامبر ص لى هللا عليه وس لم سه كس را‬
‫لعنت كرد‪ :‬كسيكه قومى را امامت كرد‬
‫در حاليكه آنان از او نفرت دارندو ‪...‬‬
‫ص لَّى‬ ‫ِ َّ ِ‬
‫اس َع ْن َر ُس ول الله َ‬ ‫َع ِن ْاب ِن َعَّب ٍ‬
‫ِ‬ ‫اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم َق َ‬
‫ال ثَاَل ثَ ةٌ اَل تَْرتَف عُ‬
‫وس ِه ْم ِش ْب ًرا َر ُج ٌل أ ََّم‬
‫ق رء ِ‬
‫ص اَل تُهُ ْم َف ْو َ ُ ُ‬ ‫َ‬
‫ون و ‪...‬‬ ‫ِار ُه َ‬ ‫هُ َك‬ ‫َق ْو ًما َو ُه ْم لَ‬
‫رواه ابن ماجه‬
‫عبدهللا بن عب اس رضى هللا عنه روايت‬
‫ميكند كه پي امبر ص لى هللا عليه وس لم‬
‫فرمودن د‪ :‬نم از سه كس به ان دازه يك‬

‫‪137‬‬
‫از‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪............................................................................................‬‬
‫معماران مسجد‬

‫وجب از س رش "بس وى خ دا" ب اال‬

‫نمىرود و مورد پذيرش قرار نمىگ يرد‪:‬‬
‫كسيكه قومى را امامت ك رد در حاليكه‬
‫آنان از او نفرت دارند و ‪...‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ......................................................................‬آداب مسجد‬

‫آداب مسجد‬
‫مس جد‪ ،‬مق دس ت رين مك انى بر روى‬
‫زمين بوده احترام آن بر هر مس لمان الزم‬
‫اس ت‪ ،‬بايد آداب دخ ول و خ روج آن را‬
‫مراعات كند‪ ،‬در اين رابطه مراعات آداب‬
‫آتى توصيه شده است‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ به تر است با وضو داخل مس جد‬
‫ش ويد ولى در ح الت جن ابت بايد از داخل‬
‫ش دن به آن خ وددارى ش ود‪ .‬پي امبر عليه‬
‫‪139‬‬
‫آداب مس جد ‪ ......................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫ت َد َخ َل َر ُس و ُل اللَّ ِه‬ ‫َع ْن أم َس لَ َمةَ َق الَ ْ‬
‫ص ْر َحةَ َه َذا‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َّ‬
‫ص لى الله َعلَ ْي ه َو َس ل َم َ‬ ‫َ‬
‫ص ْوتِ ِه ِإ َّن اْل َم ْس ِج َد‬
‫َعلَى َ‬ ‫ادى بِأ ْ‬ ‫اْل َم ْس ِجِد فََن َ‬
‫ائِض*‬ ‫ُّل ِل ُج ُن ٍب َواَل ِل َح‬ ‫اَل َي ِح‬
‫رواه ابن ماجه‬
‫ام س لمه رضى هللا عنها روايت مىكند‬
‫كه پي امبر ص لى هللا عليه وس لم به‬
‫ص رحه مس جد داخل ش ده به آواز بلند‬
‫فرمودن د‪ :‬ب راى ح ائض و جنب حالل‬
‫نيست كه وارد مسجد شوند‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ در ص ورت خ وردن غ ذاى داراى‬
‫رائحه آزار دهنده و در ص ورتى كه بن ابر‬
‫چرك و عرق زياد رائحه وج ودت م وجب‬
‫اذيت ديگ ران ش ود‪ ،‬از رفتن به مس جد‬
‫خ وددارى كن‪ .‬پي امبر عليه الس الم‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ......................................................................‬آداب مسجد‬

‫مىفرمايد‪:‬‬

‫الش َج َر ِة اْل ُم ْنتَِن ِة َفاَل‬

‫م ْن أَ َك َل ِم ْن َهِذ ِه َّ‬
‫َ‬
‫َي ْق َرَب َّن َم ْس ِج َدَنا ‪...‬‬
‫رواه مسلم‬
‫هر كى از اين بته هاى بوناك خورد‪ ،‬به‬
‫مسجد ما داخل نشود‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ با ورود به درب مسجد بگو‪:‬‬
‫اب َر ْح َمتِ َك ‪...‬‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫اللهُ َّم ا ْفتَ ْح لي أ َْب َو َ‬
‫رواه مسلم‬
‫بار الها! دروازه هاى رحمتت را ب رايم‬
‫بگشا! ‪...‬‬
‫‪ 4‬ـ در ص ورتيكه ام ام و م ؤذن‬
‫مصروف امامت و خطبه نب ود و م ردم به‬
‫نماز اشتغال نداش تند‪ ،‬بر اهل مس جد س الم‬
‫بگو‪.‬‬

‫‪141‬‬
‫آداب مس جد ‪ ......................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪ 5‬ـ دو ركعت نم از تحيه مس جد را ادا‬

‫كن‪.‬‬
‫پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫َح ُد ُك ُم اْل َم ْس ِج َد َفاَل َي ْجِل ْس َحتَّى‬
‫ِإ َذا َد َخ َل أ َ‬
‫صلِّ َي َر ْك َعتَْي ِن*‬
‫ُي َ‬
‫متفق عليه‬
‫هر گاه يكى از شما وارد مس جدگرديد تا‬
‫دو ركعت نم از ادا نك رده اس ت‪ ،‬بر‬
‫زمين ننشيند‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ در جاى خالى بايست‪ ،‬جاى ث ابت و‬
‫از قبل تع يين ش ده را ب راى خ ود انتخ اب‬
‫مكن‪ .‬گذشتن از شانه هاى مردم و خود را‬
‫به صف مقدم رساندن ناجائز است‪ .‬چنانچه‬
‫در حديثى آمده است‪:‬‬
‫اء َر ُج ٌل‬ ‫َع ْن َع ْب ِد اللَّ ِه ْب ِن ُب ْس ٍر قَ َ‬
‫ال َج َ‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ......................................................................‬آداب مسجد‬

‫الن ِ‬‫اب َّ‬ ‫َّ‬

‫ال لَ هُ َر ُس و ُل‬
‫اس َفقَ َ‬ ‫َيتَ َخطى ِرقَ َ‬
‫اجِل ْس فَقَ ْد‬ ‫صلَّى اللَّه َعلَ ْي ِه َو َسلَّ َم أ ِ‬
‫َي ْ‬ ‫َّ ِ‬
‫الله َ‬
‫ت*‬ ‫آ َذ ْي َ‬
‫رواه النسائي‬
‫ص لَّى اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم‬ ‫َّ ِ‬
‫َنهَى َر ُس و ُل الله َ‬
‫ان ِفي‬ ‫الر ُج ُل اْل َم َك َ‬‫َن ُي َوطِّ َن َّ‬ ‫َع ْن ‪َ ...‬وأ ْ‬
‫اْل َم ْس ِجِد َك َما ُي َوطِّ ُن اْلَب ِع ُير *‬
‫راه ابوداود‬
‫‪ 7‬ـ داد و س تد‪ ،‬جس تجوى اش ياى مفق ود‬
‫شده‪ ،‬سؤال و تگدى و هر نوع سر و صدا‬
‫و تش نج و بد نظمى در مس جد ممن وع‬
‫اس ت‪ .‬پي امبر ص لى هللا عليه و س لم‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫ص لَّى‬ ‫َن رس َ َّ ِ‬
‫ول الله َ‬ ‫َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرةَ أ َّ َ ُ‬
‫‪143‬‬
‫آداب مس جد ‪ ......................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ِ‬ ‫اللَّه َعلَ ْي ِه و َس لَّم َق َ ِ‬

‫ال إ َذا َرأ َْيتُ ْم َم ْن َيبي عُ‬ ‫َ َ‬
‫أ َْو َي ْبتَ اعُ ِفي اْل َم ْس ِجِد فَقُولُ وا اَل أ َْرَب َح‬
‫اللَّهُ تِ َج َارتَ َك َوإِ َذا َرأ َْيتُ ْم َم ْن َي ْن ُش ُد ِفي ِه‬
‫ض الَّةً فَقُولُ وا اَل َر َّد اللَّهُ َعلَ ْي َك *‬ ‫َ‬
‫رواه الترمذى وغيره‬
‫اگر ديديد كسى در مسجد چيزى مىخرد‬
‫و يا مىفروشد بگوئيد‪ :‬خ دا ‪ ‬تج ارتت‬
‫را سودمند نسازد‪ ،‬و اگر كسى را ديديد‬
‫كه گم ش ده اى را در آن جس تجو مىكند‬
‫بگوئيد‪ :‬خدا بتو برنگرداند‪.‬‬
‫‪ 8‬ـ برداش تن اش ياى ناپ اك و مضر از‬
‫مس جد و راه ه اى رفت و آمد به آن‪ ،‬تن وير‬
‫مس جد و تنظيف و خوش بو ك ردن آن از‬
‫كاره اى ث واب اس ت‪ .‬پي امبر عليه الس الم‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫ال َر ُس و ُل اللَّ ِه‬ ‫س ْب ِن َم ِال ٍك َق َ‬
‫ال َق َ‬ ‫َع ْن أََن ِ‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ......................................................................‬آداب مسجد‬

‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َّ‬

‫ت َعلَ َّي‬ ‫ض ْ‬ ‫ص لى الله َعلَ ْي ه َو َس ل َم ُع ِر َ‬ ‫َ‬
‫الر ُج ُل‬‫ُمتِي َحتَّى اْلقَ َذاةُ ُي ْخ ِر ُجهَا َّ‬‫ور أ َّ‬‫ُج ُ‬‫أُ‬
‫رواه الترم ذى‬ ‫ِم َن اْل َم ْس ِجِد ‪...‬‬
‫و ابوداود‬
‫پ اداش ه اى امتم بر من عرضه ش ده‪،‬‬
‫حتى پاداش كسيكه فرو افتاده را از مس جد‬
‫بر مىدارد ‪...‬‬
‫ص لَّى‬ ‫َّ ِ‬
‫َم َر َر ُس و ُل الله َ‬
‫ت أَ‬ ‫َع ْن َعائِ َشةَ قَالَ ْ‬
‫اجِد ِفي ال ُّد ِ‬
‫ور‬ ‫َ‬
‫اللَّه علَ ْي ِه وسلَّم بِبَِن ِ‬
‫اء اْلم َس ِ‬
‫َ َ ََ‬
‫ب*‬ ‫طَّي َ‬ ‫ف َوتُ َ‬ ‫َن تَُنظَّ َ‬
‫َوأ ْ‬
‫رواه ابوداود‬
‫از عايشه رضى هللا عنها روايت است‬
‫ك ه‪ :‬پي امبر ص لى هللا عليه و س لم به‬
‫اعم ار مس اجد در محالت‪ ،‬و پ اكيزگى‬
‫و خوشبوئى آن دستور داد‪.‬‬
‫‪145‬‬
‫آداب مس جد ‪ ......................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪ 9‬ـ مؤمن در مسجد چ ون م اهى در آب‬

‫باشد و من افق در مس جد چ ون پرن ده در‬
‫قفس‪ .‬پي امبر ص لى هللا عليه و س لم‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫الم ؤمن فى المس جد كالس مك فى الم اء‬
‫و المن افق فى المس جد ك الطير فى‬
‫القفس‪.‬‬
‫‪ 10‬ـ بايد به خطبه و موعظه ام ام با‬
‫غ ور و دقت توجه ك رد و از هر ن وع بى‬
‫اعتنايى خوددارى ورزيد‪.‬‬
‫پيامبر صلى هلل عليه و سلم مىفرمايد‪:‬‬
‫ال َر ُس و ُل اللَّ ِه‬ ‫ال قَ َ‬ ‫اس قَ َ‬ ‫َع ِن ْاب ِن َعَّب ٍ‬
‫ص لَّى اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم َم ْن تَ َكلَّ َم َي ْو َم‬‫َ‬
‫ب َفهُ َو َك َمثَ ِل‬ ‫ام َي ْخطُ ُ‬ ‫ِ ِ‬
‫اْل ُج ُم َع ة َواإْل َم ُ‬
‫َِّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َس فَ ًارا َوالذي َيقُ و ُل لَ هُ‬ ‫اْلح َم ِار َي ْحم ُل أ ْ‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ......................................................................‬آداب مسجد‬

‫ةٌ *‬ ‫هُ ُج ُم َع‬

‫ت لَ ْي َس لَ‬
‫ْ‬ ‫ص‬‫أ َْن ِ‬
‫رواه احمد‬
‫هر كى در روز جمعه در اثن ايى كه‬
‫ام ام مص روف خطبه است س خن گفت‬
‫چ ون مركبيست كه كتابهايى را حمل‬
‫مىكند وكسىكه به او بگويد س اكت ب اش‬
‫برايش جمعه "مقبول" نيست‪.‬‬
‫‪ 11‬ـ هنگام بيرون رفتن از مسجد بگو‪:‬‬
‫بار الها! خواهان فضل بزرگ تو ام‪.‬‬
‫پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫ال َر ُس و ُل اللَّ ِه‬ ‫ال َق َ‬ ‫ُس ْيٍد َق َ‬ ‫َع ْن أَبِي أ َ‬
‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َّ‬
‫ص لى الله َعلَ ْي ه َو َس ل َم ِإ َذا َد َخ َل أ َ‬
‫َح ُد ُك ُم‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫َّ‬
‫اْل َم ْس ِج َد َفْلَي ُق ِل اللهُ َّم ا ْفتَ ْح لي أ َْب َو َ‬
‫اب‬
‫َر ْح َمتِ َك َوإِ َذا َخ َر َج َفْلَي ُق ِل اللَّهُ َّم ِإِّني‬

‫‪147‬‬
‫آداب مس جد ‪ ......................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫ضِل َك *‬
‫َسأَلُ َك ِم ْن َف ْ‬
‫أْ‬
‫رواه مسلم‬
‫ابى اس يد رضى هللا عنه روايت ميكند‬
‫كه پي امبر ص لى هللا عليه وس لم‬
‫فرمودن د‪ :‬هرگ اه يكى از ش ما داخل‬
‫مسجد گ ردد بگوي د‪ :‬ب ار اله ا! دروازه‬
‫ه اى رحمتت را ب رايم بگش ا‪ ،‬و چ ون‬
‫ب يرون رود بگوي د‪ :‬ب ار اله ا‪ :‬از تو‬
‫فضلت را خواهانم‪.‬‬
‫‪ 12‬ـ ارتب اط قل بى تو با مس جد بايد‬
‫همواره قائم و محكم بوده با فراغت از هر‬
‫نمازى بايد اين تمنا را در دل داش ته باشى‬
‫كه هر چه زودتر وقت نم از بع دى ف را‬
‫رسد تا به مس جد بي ايى و به عب ادت‬
‫پروردگارت ب پردازى‪ .‬پي امبر عليه الس الم‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫ص لَّى‬ ‫َن رس َ َّ ِ‬
‫ول الله َ‬ ‫َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرةَ أ َّ َ ُ‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ......................................................................‬آداب مسجد‬

‫ِ ُّ َّ‬ ‫اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم َق َ‬

‫ال َس ْب َعةٌ ُيظلهُ ُم اللهُ‬
‫ِفي ِظلِّ ِه َي ْو َم اَل ِظ َّل ِإاَّل ِظلُّهُ ‪َ ...‬و َر ُج ٌل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫ان َقْل ُب هُ ُم َعلقًا بِاْل َم ْس ِجد ِإ َذا َخ َر َج م ْن هُ‬
‫َك َ‬
‫ِه ‪...‬‬ ‫ود ِإلَ ْي‬
‫َ‬ ‫َحتَّى َي ُع‬
‫متفق عليه‬
‫ابوهريره رضى هللا عنه روايت ميكند‬
‫كه پي امبر ص لى هللا عليه وس لم‬
‫فرمودن د‪ :‬هفت كس را خداوند ‪ ‬در‬
‫آنروزى در سايه خ ود بگ يرد كه س ايه‬
‫اى جز سايه او نباشد ‪ ...‬و كس يكه دلش‬
‫بسته به مسجد باشد‪ ،‬از لحظه اى كه از‬
‫آن ب يرون رود‪ ،‬تا زمانيكه بس ويش‬
‫برگردد‪.‬‬
‫‪ 13‬ـ اگر دي دى يكى از ب رادران نم از‬
‫گزارت غايب و از نم از جم اعت مح روم‬
‫ش ده است بايد بپرسى چه چ يزى م انع‬
‫‪149‬‬
‫آداب مس جد ‪ ......................................................................‬اس رار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫حضورش به مس جد ب وده؟ اگر بيم ار ب ود‬

‫به عيادتش برو‪ ،‬اگر مجبوري تى داشت در‬
‫رفع آن بك وش‪ ،‬از حض ور به مس جد يا‬
‫مجبور و مريض بازماند و يا منافق‪.‬‬
‫‪ 14‬ـ نم از اساس ا ً بايد در جم اعت ادا‬
‫ش ود‪ ،‬نم از انف رادى فقط در ص ورت‬
‫مجبوريت و استثنا ًء جائز شمرده شده‪ ،‬اگر‬
‫گ اهى از نم از جم اعت اولى در مس جد‬
‫مح روم ش دى بج اى نم از انف رادى در‬
‫جماعت ديگرى نماز بگزار‪.‬‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................................‬ت ارك‬
‫نماز و جماعت‬

‫تارك نماز و جماعت‬

‫ق رآن ك ريم فقط در ص ورتى اج ازه‬
‫مىده د‪ ،‬جنگ عليه ك افران متوقف ش ود‪،‬‬
‫ازكشتن و بس تن آن ان خ وددارى ش ود‪ ،‬به‬
‫محاص ره ه اى ش ان پاي ان بخش يده و از‬
‫كمين گيرىه اى مس تمر عليه آن ان اجتن اب‬
‫شود كه‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ از كفر خ ود و دش منى عليه اس الم‬
‫بيزارى نموده توبه شانرا اعالن كنند‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ نماز ادا كنند‪.‬‬
‫‪151‬‬
‫تارك نماز و جماعت ‪ .....................................................‬اسرار نماز و‬
‫كليد قرآن‬

‫‪ 3‬ـ زكات بدهند‪.‬‬

‫چنانچه قرآن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪     ‬‬
‫التوبه‪5 :‬‬
‫اگر توبه نمودن د‪ ،‬نم از بر پا داش تند و‬
‫زك ات دادن د‪ ،‬از سر راه ش ان كن ار‬
‫روي د‪ ،‬يقين ا ً كه خ دا آمرزگ ار مهرب ان‬
‫است‪.‬‬
‫از اين آيت به ص راحت معل وم مىش ود‬
‫كه با تاركين نماز و مانعين زك ات‪ ،‬جنگ‬
‫ج ائز اس ت‪ .‬حض رت اب وبكر ‪ ‬با اس تناد‬
‫بهمين آيت‪ ،‬فيص له جنگ عليه كس انى را‬
‫ص ادر ك رد كه از تأديه زك ات امتن اع‬
‫ورزيدند‪ ،‬هر چند ادعا داش تند كه مس لمان‬
‫اند‪ .‬پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫اس رار نم از و كليد ق رآن ‪ .......................................................‬ت ارك‬
‫نماز و جماعت‬

‫ص لَّى‬ ‫َن رس َ َّ ِ‬
‫ول الله َ‬ ‫َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرةَ أ َّ َ ُ‬
‫ال َوالَِّذي َن ْف ِس ي بَِي ِد ِه‬
‫اللَّه َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم َق َ‬
‫ب ثَُّم‬ ‫طَ‬‫ط ٍب فَُي ْح َ‬
‫آم َر بِ َح َ‬‫َن ُ‬ ‫ت أْ‬ ‫لَقَ ْد َه َم ْم ُ‬
‫آم َر َر ُجاًل‬ ‫َّ‬ ‫آم ر بِ َّ ِ‬
‫الص اَل ة فَُي َؤذ َن لَهَا ثَُّم ُ‬ ‫َُ‬
‫ال‬‫ف ِإلَى ِر َج ٍ‬ ‫ُخ ِال َ‬ ‫اس ثَُّم أ َ‬ ‫َفَي ُؤ َّم َّ‬
‫الن َ‬
‫ق َعلَ ْي ِه ْم ُب ُيوتَهُ ْم * متفق عليه‬ ‫ُح ِّر َ‬
‫َفأ َ‬
‫از ابى هري ره رضى هللا عنه روايت‬
‫است كه پي امبر ص لى هللا عليه وس لم‬
‫فرمودن د‪ :‬قسم به ذاتى كه زن دگيم در‬
‫اختي ار اوست بارها خواس ته ام كه به‬
‫جمع آورى ه يزمى امر كنم‪ ،‬پس از‬
‫جمع آورى هيزم دستور بدهم آذان داده‬
‫شود‪ ،‬بعد كسى را توظيف كنم تا م ردم‬
‫را در نماز امامت كن د‪ ،‬بعد ب روم خانه‬
‫هاى كسانى را بر آنان آتش بزنم كه از‬
‫نماز با جماعت تخلف ورزيده اند‪.‬‬
‫‪153‬‬
‫تارك نماز و جماعت ‪ .....................................................‬اسرار نماز و‬
‫كليد قرآن‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .....................................................................................‬قنوت‬

‫قنوت‬
‫قن وت دعائيست كه ت وأم با تض رع و‬
‫زارى باش د‪ ،‬الف اظ خاصى از اين ن وع‬
‫دعاها روايت ش ده است كه زم انى در‬
‫آخ رين ركعت وت ر‪ ،‬قبل از رك وع‪ ،‬و‬
‫گ اهى در اثن اى مص يبت ه اى ب زرگ و‬
‫ح وادث ن اگوار‪ ،‬در قومه ركعت دوم‬
‫صلواة فجر خوانده مىش ود كه ب رخى اينها‬
‫اند‪:‬‬
‫اللهم انا نس تعينك و نس تغفرك و ن ؤمن‬
‫بك و نتوكل عليك و نث نى عليك الخ ير‬
‫‪155‬‬
‫وت ‪....................................................................................‬‬ ‫قن‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫و نش كرك و النكف رك و نخلع و ن ترك‬

‫من يفج رك‪ .‬اللهم اي اك نعبد و لك‬
‫نصلى و نسجد و اليك نسعى و نحفد و‬
‫نرج وا رحمتك و نخشى ع ذابك ان‬
‫عذابك بالكفار ملحق*‬
‫بار الها! از تو استعانت مىجوئيم‪ ،‬از تو‬
‫آمرزش مىطلبيم‪ ،‬بر تو ايمان مى آوريم‪،‬‬
‫بر تو توكل مىك نيم‪ ،‬بر تو ثن اى نيكو‬
‫مىگ وئيم‪ ،‬سپاست را بجا مى آريم و‬
‫ويم‪ ،‬هر كى از تو‬ ‫ناسپاست نمىش‬
‫سركشى كرد تركش مىگوئيم و كن ارش‬
‫مىگذاريم‪ ،‬باراله ا! تنها ت را مىپرس تيم‪،‬‬
‫برايت نماز مىگزاريم و سجده مىكنيم و‬
‫بسويت سعى مىورزيم و تك اپو مىك نيم‪،‬‬
‫رحمتت را انتظار مى بريم و از ع ذابت‬
‫مىترسيم‪ ،‬يقينا ً كه عذابت كافران را فرا‬
‫گيرنده است‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .....................................................................................‬قنوت‬

‫هما‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫ال اْل َح َس ُن ْب ُن َعل ٍّي َرض ي الله َع ْن َ‬ ‫َق َ‬
‫ص لَّى اللَّه َعلَ ْي ِه‬ ‫َّ ِ‬
‫َعل َمني َر ُس و ُل الله َ‬
‫َّ ِ‬
‫ات أَقُ ولُهُ َّن ِفي اْل ِوتْ ِر اللَّهُ َّم‬ ‫وس لَّم َكِلم ٍ‬
‫َ َ َ َ‬
‫يم ْن‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ْ ِِ ِ‬
‫ت َو َع افني ف َ‬ ‫يم ْن َه َد ْي َ‬ ‫اه دني ف َ‬
‫ت َوَب ِار ْك ِلي‬ ‫يم ْن تَ َولَّ ْي َ‬ ‫َّ ِ ِ‬
‫ت َوتَ َولني ف َ‬ ‫َع افَ ْي َ‬
‫ت فَِإَّن َك‬ ‫ط ْي َ ِ‬ ‫ِ‬
‫ض ْي َ‬‫ت َو ِقني َش َّر َما قَ َ‬ ‫َع َ‬‫يما أ ْ‬ ‫فَ‬
‫ض ى َعلَ ْي َك َوإِ َّنهُ اَل َي ِذ ُّل‬ ‫تَ ْقض ي َواَل ُي ْق َ‬
‫ِ‬
‫ت*‬ ‫ت َرَّبَنا َوتَ َع الَ ْي َ‬ ‫ت تََب َار ْك َ‬ ‫َم ْن َوالَ ْي َ‬
‫رواه الترمذى‬
‫ب ار اله ا! ه دايتم كن در زم ره آنانكه‬
‫ه دايت ش ان ك رده اى‪ ،‬به من ع افيت‬
‫عن ايت كن در جمله كس انى كه به آن ان‬
‫ع افيت داده اى‪ ،‬از من سرپرس تى كن‬
‫به س ان كس انىكه از آن ان سرپرس تى‬
‫ك رده اى‪ ،‬در آنچه بمن داده اى ب ركت‬
‫‪157‬‬
‫وت ‪....................................................................................‬‬ ‫قن‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫بين داز‪ ،‬از شر فيص له ه ايت م را‬

‫نگهدار‪ ،‬يقينا ً تويى كه فيصله مىك نى و‬
‫عليه توفيص له اى ص ورت نمىگ يرد‪،‬‬
‫كسى را كه تو سرپرس تى اش ك ردى‬
‫ذليل نش ود‪ ،‬با برك تى پروردگ ار ما و‬
‫برترى‪.‬‬
‫اللهم اغفرلنا و للمؤم نين و المؤمن ات‪،‬‬
‫و المسلمين و المسلمات اللهم اص لحهم‬
‫و اصلح ذات بينهم والف بين قلوبهم و‬
‫انص رهم على ع دوك و ع دوهم اله‬
‫الحق‪ ،‬ال اله غيرك‪.‬‬
‫ب ار اله ا! ب راى ما بي امرز و ب راى‬
‫مردان و زنان مؤمن و م ردان و زن ان‬
‫مسلمان‪ ،‬ب ار اله ا! اص الح ش ان كن و‬
‫روابط ذات البينى شانرا اصالح فرم ا‪،‬‬
‫دل ه اى ش انرا با هم پيوند ب ده‪ ،‬بر‬
‫دشمن خود و بر دشمن آنان پيروزش ان‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .....................................................................................‬قنوت‬

‫گ ردان‪ ،‬اى معب ود حقيقى‪ ،‬جز تو الهى‬

‫وجود ندارد‪.‬‬
‫اللهم ع ذب الكف رة و الق فى قل وبهم‬
‫ال رعب و خ الف بين كلمتهم و ان زل‬
‫عليهم رج زك و ع ذابك و ان زل بهم‬
‫وم‬ ‫رده عن الق‬ ‫ذى ال ت‬ ‫بأسك ال‬
‫المجرمين‪.‬‬
‫ب ار اله ا! ك افران را تع ذيب كن‪ ،‬در‬
‫دلهاى شان رعب بين داز‪ ،‬در س خنان و‬
‫ش عارهاى ش ان اختالف ايج اد كن‪،‬‬
‫اضطراب و عذابت را بر آنان فرو آر‪،‬‬
‫و مص يبتى را بر آن ان ن ازل كن كه از‬
‫بدكاران بازش نمىدارى‪.‬‬
‫َك أ َْر ُجو َفاَل تَ ِكْلنِي ِإلَى‬ ‫اللَّهُ َّم َر ْح َمتَ‬
‫ِ َّ‬ ‫طرفَةَ ع ْي ٍن وأ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َصل ْح لي َش أْني ُكلهُ‬ ‫َن ْفسي َ ْ َ َ ْ‬

‫‪159‬‬
‫وت ‪....................................................................................‬‬ ‫قن‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫ت*‬‫اَل ِإلَهَ ِإاَّل أ َْن َ‬

‫بار اله ا! به رحمتت امي دوارم‪ ،‬م را به‬
‫خ ودم به ان دازه يك پلك زدن مس پار‪،‬‬
‫همۀ ام ورم را اص الح كن‪ ،‬جز تو‬
‫معبودى نيست‪.‬‬
‫يا حى يا قي وم يا ذالجالل و االك رام يا‬
‫ارحم ال راحمين‪ ،‬برحمتك نس تغيث‬
‫فاغثنا‪.‬‬
‫اى زن ده جاوي د! اى ق وام دهن ده‪ ،‬اى‬
‫ص احب جالل و اك رام‪ ،‬اى مهرب ان‬
‫ت رين مهربان ان‪ ،‬به رحمتت اس تغاثه‬
‫مىكنيم‪ ،‬به فرياد ما برس‪.‬‬
‫اللهم ف ارج الهم و كاشف الغم رحم ان‬
‫ال دنيا و اآلخ رة و رحيمهم ا‪ ،‬ارحمنا‬
‫رحمة من عن دك تغنينا بها عن رحمة‬
‫من سواك‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .....................................................................................‬قنوت‬

‫بار الها! گشاينده ان دوه و هم‪ ،‬بردارن ده‬

‫ح زن و غم‪ ،‬رحم ان دنيا و آخ رت و‬
‫رحيم آنها‪ ،‬رحمتى را از سوى خود بما‬
‫ارزانى كن كه با آن ما را از مهرب انى‬
‫هر كسى كه ماس وى توست بىني از‬
‫سازى‪.‬‬
‫اللهم اقسم لنا من خش يتك ما تح ول به‬
‫يتك‪ ،‬و من طاعتك‬ ‫بيننا و بين معص‬
‫ك‪ ،‬و من اليقين ما‬ ‫ماتبلغنا به جنت‬
‫ته ون به علينا مص ائب ال دنيا‪ ،‬اللهم ال‬
‫تجعل مصيبتنا فى ديننا‪ ،‬اللهم ال تجعل‬
‫ال دنيا اك بر همنا و ال مبلغ علمنا و‬
‫الغاية رغبتنا و ال تس لط علينا ب ذنوبنا‬
‫من ال يخافك و اليرحمنا‪.‬‬
‫بار الها! از ترس و خشيتت س همى بما‬
‫‪161‬‬
‫وت ‪....................................................................................‬‬ ‫قن‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫عنايت كن كه با آن ما را از عص يان و‬
‫سركش يت ب ازدارى و از ط اعتت‬
‫چيزيكه ما را به آن به بهشت رس انى‪،‬‬
‫و از ب اور و يقين چ يزى را كه به آن‬
‫تحمل مصائب دنيا را ب راى م ان آس ان‬
‫سازى‪ .‬بار اله ا! در دي انت م ان آف تى‬
‫ايجاد مكن‪ .‬بار الها! دنيا را بزرگترين‬
‫هم و انديشه ما و آخ رين رس دگاه علم‬
‫ايت و غايۀ رغبت ها و‬ ‫ما و نه‬
‫خواهش ات ما مگ ردان‪ ،‬بن ابر گناه ان‬
‫ما كس يرا بر ما مس لط مكن كه از تو‬
‫ترسى ندارد و بر ما رحمى‪.‬‬
‫ا‪ ،‬اللهم‬ ‫اللهم اعنا و ال تعن علين‬
‫انصرنا و ال تنصرعلينا‪ ،‬اللهم اهدنا و‬
‫يسر اله دى لن ا‪ ،‬اللهم انص رنا على من‬
‫بغى علينا‪.‬‬
‫ب ار اله ا! ما را كمك كن و ديگ رى را‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .....................................................................................‬قنوت‬

‫عليه ما اع انت مكن‪ .‬ب ار اله ا! ما را‬

‫نص رت ده و ديگ رى را بر ما پ يروز‬
‫مس از‪ .‬ب ار اله ا! ما را ه دايت كن و‬
‫رهي ابى را ب راى ما آس ان س از‪ .‬ب ار‬
‫اله ا! ما را در برابر كس يكه بر ما‬
‫تجاوز كرده است پيروز كن‪.‬‬
‫ك‪ ،‬و‬ ‫اللهم اغننا بحاللك عن حرام‬
‫بفضلك عن من سواك‪.‬‬
‫ب ار اله ا! به رزق حاللت ما را از‬
‫ح رامت بىني از فرما و به فض لت ما را‬
‫از غيرخودت‪.‬‬
‫سبحانك اللهم و بحمدك نشهد ان ال اله‬
‫اال انت نستغفرك و نتوب اليك‪.‬‬
‫پاكيست ت را ب ار الها با ستايش هايت‪،‬‬
‫گ واهى مى دهيم كه الهى جز تو نيس ت‪،‬‬
‫از تو آم رزش مىطل بيم و بس ويت بر‬
‫ميگرديم‪.‬‬
‫‪163‬‬
‫وت ‪....................................................................................‬‬ ‫قن‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫برادر عزيزم!‬
‫اگر برايت مق دور باشد نم از وت رت را‬
‫براى ثلث اخير شب مؤخر كن و آن را پس‬
‫از چند ركعت نم از تهجد ادا كن‪ .‬چ ون‬
‫به ترين فرصت راز و ني از با خ دا جل‬
‫شأنه و اجابت عاجل دعا‪ ،‬همين ثلث اخ ير‬
‫شب اس ت‪ ،‬آنگ اه كه ديگ ران به خ واب‬
‫عميق رفته ان د‪ ،‬هر سو خاموشيس ت‪،‬‬
‫ازمصروفيت ه اى روزم ره ات ف ارغى و‬
‫حواست جمع اس ت‪ ،‬تو و خ دايت‪ ،‬ب دون‬
‫مزاحمى و مزاحمتى‪.‬‬
‫و خدايت مىفرمايد‪:‬‬
‫آيا در دل تاريك شب كسى هست كه‬
‫خواه ان آم رزش باشد تا بي امرزمش؟ آيا‬
‫ده اى هست كه توبه اش را‬ ‫توبه كنن‬
‫بپذيرم؟ آيا دعا كنن ده اى هست كه دع ايش‬
‫را اجابت كنم؟‬
‫پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .....................................................................................‬قنوت‬

‫ال َر ُس و ُل اللَّ ِه‬ ‫ال قَ َ‬ ‫َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرةَ قَ َ‬

‫ص لَّى اللَّهم َعلَ ْي ِه َو َس لَّ َم َر ِح َم اللَّهُ َر ُجاًل‬ ‫َ‬
‫ام َرأَتَ هُ‬ ‫ظ ْ‬ ‫ص لَّى َوأ َْيقَ َ‬ ‫ِ َّ ِ‬
‫َق َام م َن اللْي ل َف َ‬
‫ت ر َّ ِ‬ ‫ص لَّ ْ‬
‫ش في َو ْج ِههَا اْل َم َ‬
‫اء‬ ‫ت فَ ِإ ْن أََب ْ َ‬ ‫َف َ‬
‫ت‬ ‫ص لَّ ْ‬ ‫ر ِحم اللَّهُ ام رأَةً َق ام ْ ِ َّ ِ‬
‫ت م َن اللْي ل َف َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ‬
‫ت‬ ‫ص لَّى فَ ِإ ْن أََبى َر َّش ْ‬ ‫ت َز ْو َجهَا َف َ‬ ‫ظْ‬ ‫َوأ َْيقَ َ‬
‫اء *‬ ‫َ‬ ‫ِه اْل َم‬ ‫ِفي َو ْج ِه‬
‫رواه ابن ماجه‬
‫خ دا بر آن م ردى رحم كند كه ش بانگاه‬
‫از خوابش برخيزد‪ ،‬نماز بخواند‪ ،‬زنش‬
‫را ب راى نم از بي دار كند و اگر بي دار‬
‫نشد چند قط ره آب س ردى ب رويش‬
‫بپاش د‪ .‬خ دا بر آن زنى رحم كند كه در‬
‫دل شب بر مىخ يزد‪ ،‬نم از مىخوان د‪،‬‬
‫شوهرش را ب راى نم از بي دار مىكند و‬
‫‪165‬‬
‫وت ‪....................................................................................‬‬ ‫قن‬
‫اسرار نماز و كليد قرآن‬

‫اگر بي دار نشد چند قط ره آبى ب رويش‬

‫مىپاشد‪.‬‬
‫اگر كسى از من بپرسد كه در زن دگيت‬
‫از چه چيزى بيشترين ل ذت را داش ته اى؟‬
‫به خدا جل شأنه س وگند كه ج واب دلم اين‬
‫خواهد بود‪ :‬از نم ازى در ت اريكى شب كه‬
‫دي ده ه ايم در آن به ح دى اشك بري زد كه‬
‫روى‪ ،‬گريبان و سجده گاهم را تر كند‪.‬‬
‫و آخر دعوانا ان الحمد هلل‬
‫رب العالمين‪.‬‬
‫كليد قرآن ___________________________________ مقدمه‬

ِ ‫بِس ِْم هَّللا ِ الرَّحْ َم ِن الر‬

‫َّح ِيم‬
  
  
   
   
  
 
  
  
  
  
‫تودگىها؛ الهى راست كه‬ ‫همه س‬
* ‫پروردگ ار همه عالمي ان است‬
‫هم ان نه ايت رحم كنن ده خيلى‬
‫مهربان * مالك روز پاداش * خاص‬
‫ت را مىپرس تيم و فقط از تو اس تعانت‬

167
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫مىج وئيم * ما را به اين راه راست‬

‫ه دايت كن * راه كس انىكه بر آن ان‬
‫انع ام فرم وده اى * نه بر آن ان‬
‫غضب شده است و نه گمراه اند *‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫بِس ِْم هَّللا ِ الرَّحْ َم ِن الر ِ‬

‫َّح ِيم‬
‫مقدمه‬
‫س وره فاتح ة كه ش امل هفت آيه اس ت‪،‬‬
‫نخستين س وره ايست كه بط ور مكمل ن ازل‬
‫ش ده اس ت‪ ،‬با توجه به ك ثرت مط الب و‬
‫مض امينىكه اين س وره م وجز ولى ج امع‬
‫احت وا ك رده است به ن ام ه اى متع ددى ي اد‬
‫ش ده است كه ما ب رخى از اين نامها را در‬
‫ذيل با اختصار شرح ميدهيم‪.‬‬

‫‪169‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪ 1‬ـ فاتحة الكتاب‪ :‬به چند معنى‪:‬‬

‫الف‪ :‬اين س وره مقدمه ق رآن است كه‬
‫حاوى مجم وع مط الب ق رآن ب وده‪ ،‬تم امى‬
‫مض امين ق رآن را در هفت آيه م وجز و‬
‫مختصر خود احتوا كرده است‪.‬‬
‫ب‪ :‬همچن ان اين س وره مفتاحيست ب راى‬
‫اس رار و رم وز ق رآن‪ ،‬كليد فهم و مع رفت‬
‫اين كت اب دقيق است كت ابى كه اعج ازش‬
‫پاي انى ن دارد و احاطه كامل بر اس رار و‬
‫رموز بىنهايتش براى احدى ميسر نيست‪ ،‬با‬
‫سوره فاتحه مىتوانى به متن علوم ج امع اين‬
‫كتاب درائى‪ ،‬و درهاى رموز و اسرار آن را‬
‫بگشائى‪.‬‬

‫‪ 2‬ـ ام الكتاب‪ ،‬يعنى‪:‬‬

‫الف‪ :‬سوره اى كه حي ثيت منبع نخس تين‬
‫را براى مجموع مط الب و مض امين كت اب‬
‫دارد و همين سوره است كه شرح و بسطش‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫به شكل قرآن در آمده است‪.‬‬

‫ب‪ :‬همه ق رآن بر محوره اى هفت گانه‬
‫اين سوره مىچرخد‪.‬‬

‫‪ 3‬ـ اساس القرآن‪:‬‬

‫آيات هفت گانه اين سوره‪ ،‬حي ثيت بنيادها‬
‫و مبانى اساسى را براى كتاب مبسوط قرآن‬
‫دارد‪ ،‬در واقع مجموع قرآن بر همين مبانى‬
‫فكرى و اصولى استوار است درخت پر بار‬
‫و برگ قرآن را‪ ،‬اين سوره تنه استواريست‬
‫كه همه ش اخ ها و ش اخچه ها از آن مايه‬
‫ميگيرد‪ ،‬بناى با عظمت وپرش كوه ق رآن بر‬
‫اين اساس متين گذاشته شده است‪.‬‬

‫‪ 4‬ـ كافيه‪:‬‬
‫سوره فاتحه با وجود ايجاز و اختص ارش‬
‫به پيمانه ج امع و ش امل مط الب بى پاي انى‬
‫است كه اگر از همه ق رآن تنها اين س وره‬
‫‪171‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫موجز با عظمت ن ازل ميشد كف ايت ميك رد‪.‬‬

‫به روايت از حض رت انس ‪ ‬پي امبر عليه‬
‫السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫نسبت به همه سوره هاى ق رآن‪" ،‬الحمدهلل‬
‫رب الع المين" با عظمت ت رين آن اس ت‪،‬‬
‫همچن ان از حض رت اب وهريرة ‪ ‬روايت‬
‫است كه پي امبر عليه الس الم فرمودن د‪ :‬قسم‬
‫به ذاتيكه ج انم در اختي ار اوست كه نظ ير‬
‫س وره فاتحه نه در ت ورات‪ ،‬نه در انجيل و‬
‫نه در زب ور ن ازل ش ده است و نه در خ ود‬
‫قرآن سوره شبيه آن وجود دارد‪.‬‬

‫‪ 5‬ـ شافيه‪:‬‬
‫آي ات ش فابخش اين س وره ش افيه ب راى‬
‫درم ان همه بيم ارى ه اى روانى و معن وى‬
‫انسان و درده اى اجتم اعى اوبس نده اس ت‪.‬‬
‫بكار برد اين درم ان ش فابخش‪ ،‬چ اره وحيد‬
‫درده ا‪ ،‬بيمارىه ا‪ ،‬عاللت ه ا‪ ،‬ض عف ه ا‪،‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫كرىها و كورى هاست‪.‬‬

‫‪ 6‬ـ تعليم المسئله‪:‬‬

‫اين سوره به آدمى مى آموزد كه چگونه به‬
‫بارگاه خداى مجيب ال دعواة‪ ،‬عرايض ش را‬
‫تقديم كند‪ ،‬خواست و سئوال خ ود را چگونه‬
‫مطرح نمايد‪ ،‬در كجاى عرايضش مط البش‬
‫را بگنجان د‪ ،‬تا ب راهى كه او را به دفش‬
‫هدايت مىكند‪ ،‬رهنم ائى ش ود‪ ،‬تا پيش نهادش‬
‫پذيرفته شود و خواستش بر آورده گردد‪.‬‬
‫المين‬ ‫نخست به تحميد هللا رب الع‬
‫مى پردازد و به عناي ات وى ‪ ‬اع تراف‬
‫مىكند‪ ،‬آغ از و انج ام خ ود را در اختي ار او‬
‫مىش مارد‪ ،‬با تج رد و اخالص كامل تجديد‬
‫عهد بن دگى مىكند به نح وى كه در برابر‬
‫هيچ نيروى ماسوى او سربندگى و ت ذلل خم‬
‫نخواهد كرد‪ ،‬او را براىخود ك افى مىش مارد‬
‫از ديگ رى اس تمداد نخواهد جست و دست‬
‫‪173‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫نيازمن دى و احتي اج بس وى ديگ رى جز او‬

‫دراز نخواهد كرد‪.‬‬
‫پس از چ نين مقدمه اى ع رايض و‬
‫مطالبات خود را با اختصار ارائه مىكن د‪ :‬ما‬
‫را ب راه مس تقيم‪ ،‬راهيكه به دف مىانجامد‬
‫هدايت كن‪ ،‬راه بن دگان ص الح تو كه م ورد‬
‫انع ام مس تمرت ق رار گرفته اند و در نيمه‬
‫راه بيراهه نرفته اند و در پرتگ اه گم راهى‬
‫س قوط نك رده اند و پس از انع امت بن ابر‬
‫ناسپاسى و كف ران م ورد خشم تو ق رار‬
‫نگرفته اند‪.‬‬

‫‪ 7‬ـ حمد‪:‬‬
‫اين س وره بما مى آموزد كه چگونه بايد‬
‫بحمد و س تايش خ داى حميد و س توده‬
‫پ رداخت‪ ،‬از كجا ب راى س تايش او با همه‬
‫خ وبى ه ا‪ ،‬حم دها و س توده گىه ا‪ ،‬و تنـزيه‬
‫اش از همه عيب ه ا‪ ،‬نقص ها و كمبودها‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫استنباط كرد‪.‬‬
‫بما نش ان مىدهد ك ه‪ :‬رب وبيت مش هود و‬
‫ملموس رب الع المين در اين هس تى و آث ار‬
‫رحمت بى پاي ان او دركاين ات و پ اداش‬
‫عادالنۀ كه او ‪ ‬در ملك خود بركرده ه اى‬
‫بن دگانش م رتب مىكند م واردى است كه با‬
‫اس تناد به آن ث ابت مىك نيم كه حم دها و‬
‫س تايش ها همه ب راى الهى است كه‬
‫پروردگ ار و م ربى عالمي ان است هم ان‬
‫نهايت مهربان خيلىرحيم‪ ،‬مالك روز پاداش‪.‬‬
‫استدالل ما از پهنه اين عالم بر چگ ونگى‬
‫نظم ح اكم در آن است اس تناد مىك نيم كه‬
‫هم ان ذاتى س توده حميد است كه رب اين‬
‫عالم است‪ ،‬آث ار رحمت بى پاي انش در همه‬
‫جاى ع الم پراگن ده است و در همه ع الم از‬
‫آغ از تا انج ام او مالك ملك خ ود و ح اكم‬
‫برآن است‪ .‬ربوبيت دقيق او‪ ،‬رحمت وس يع‬
‫او‪ ،‬چگونگى سيطره او بر عالم و اداره آن‪،‬‬
‫‪175‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫و نتيجه عادالنه كه بر عملكردها و‬

‫تصرفات مرتب مىس ازد‪ ،‬ث ابت مىكند كه او‬
‫شايس ته همه س تايش ها و واجد همه خ وبى‬
‫هاست‪.‬‬

‫‪ 8‬ـ سبع المثانى‪:‬‬

‫مطالب آيات هفت گانه اين سوره‪ ،‬بط ور‬
‫مك رر و با الف اظ مختلف و ان دازهاى‬
‫گوناگون‪ ،‬در همه قرآن پرجالل ش رح يافته‬
‫است‪ ،‬گويا ق رآن ش رح تفص يلى اين س وره‬
‫م وجز و تك رار مش رح آي ات هفت گانه آن‬
‫است‪.‬‬
‫چنانچه ق رآن در هفت آيه س وره فاتحه‬
‫خالصه ش ده است آس مانها هفت اند‪ ،‬زمين‬
‫ها هفت اند‪ ،‬آخ رين حد م دارهاى اتم هفت‬
‫است‪ ،‬تعداد طواف هاى اط راف كعبه هفت‬
‫است‪ ،‬طواف ميان صفا و مروه هفت است‪،‬‬
‫روزهاى هر هفته هفت است‪ ،‬مراحل خلقت‬
‫انسان از "س اللة من طين " تا دمي دن روح‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫ مقدمه‬.................................................................................

.‫هفت است‬
   
    
   
   
  
  
  
  
   
  
 
14 ‫ ـ‬12 :‫المؤمنون‬
،‫يقينا ً كه انسان را از خالصه ِگل آفري ديم‬
‫بعد نطفه اى گرداني ديمش در قرارگ اه‬
‫بعد اين نطفه را چ ون علقه اى‬،‫متي نى‬
‫ سپس اين علقه چون گوشتى جوي ده‬،‫ساختيم‬
‫ س پس اين گوشت (جوي ده‬،‫ش ده اى س اختيم‬
‫ و اين‬،‫ش ده مانن د) اس تخوانى س اختيم‬
‫ س پس او‬،‫اس تخوان را با گوشتى پوش انيديم‬
‫ پس با ب ركت‬،‫را در خلق تى ديگر آفري ديم‬
177
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫است خداى بهترين آفريدگار‪.‬‬

‫و عجيب تر از آن اينكه ق رار گفته ابن‬
‫كث ير س وره فاتحه داراى (‪ )114‬ح رف‬
‫اس ت‪ ،‬در حاليكه همه ق رآن داراى (‪)114‬‬
‫سوره و همه كائنات داراى ‪ 114‬عنصر‪.‬‬
‫هم آهنگى مذكور در كت اب مق روء ق رآن‬
‫و كت اب مش هود كائن ات‪ ،‬نش ان مىدهد كه‬
‫ص انع هر دو كت اب و راقم و آفريدگار آن‬
‫يكيست‪.‬‬
‫همچن ان كه س وره فاتحه مفت اح و مقدمۀ‬
‫قرآن است‪ ،‬ق رآن ج واب دعائيست كه بن ده‬
‫در سوره فاتحه تق ديم مىكن د‪ ،‬بن ده در پاي ان‬
‫اين س وره دعا مىكند كه به "راه مس تقيم"‬
‫ه دايت ش ود و خ داى مجيب ال دعوات در‬
‫جواب دعايش مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫اين است هم ان كت ابى كه ش كى در آن‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫نيست‪ ،‬هدايت براى پرهيزگاران‬

‫در سه آيه نخستين س وره فاتحه با ص يغه‬
‫غ ائب بحث درب اره تحميد هللا است‪ ،‬ولى‬
‫موض وع به نح وى مط رح ش ده است كه‬
‫ك اوش و پ ژوهش در ع الم‪ ،‬از ناحيه آث ار‬
‫ربوبيتى كه شامل پديده ه اى هس تى ب وده و‬
‫هر ش ئ را از هيچ آغ از مىكند و به كم ال‬
‫مىرس اند‪ ،‬و آث ار رحمتىكه به فراخن اى اين‬
‫ع الم وس يع و بى انتها ب وده در همه جا‬
‫محسوس و مش هود اس ت‪ ،‬و از ناحيۀ ادارۀ‬
‫كه هرشئ را مقهور خود ساخته به او جهت‬
‫مىده د‪ ،‬به ك ار مىگم ارد نت ايجى بر ك ار‬
‫مس تمرش م رتب مىس ازد و پ اداش عادالنه‬
‫بر عملكردها م رتب مىكن د‪ .‬ما را به اين‬
‫نتيجه و برداش تى ه دايت مىكند ك ه‪ :‬هم ان‬
‫الهى كه همۀ اين ام ور به ادارۀ اوص ورت‬
‫ميگ يرد "ب دون شك س تودۀ حميد است و‬
‫شايس تۀ همه س تايش ه ا"‪ ،‬ولى در آي ات‬
‫بع دى‪ ،‬نح وۀ بحث تغي ير مىكند ديگر "هللا"‬
‫‪179‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫‪ ‬مخاطب است‪ ،‬غائب ما در گذشته "حاال‬

‫حاضر است" با او مخاطبيم تعهد مىك نيم كه‬
‫تيم" و تنها از تو‬ ‫را مىپرس‬ ‫"تنها ت‬
‫"استعانت" مىجوئيم‪.‬‬
‫ما در ع الم به جس تجو پرداخ تيم‪ ،‬كس يكه‬
‫پروردگار و مربى اين ع الم اس ت‪ ،‬در همه‬
‫جا آث ار رحمت بى پاي ان او ملم وس اس ت‪،‬‬
‫مالك همه چ يز ب وده به ك رده ها پ اداش‬
‫مىدهد‪ ،‬كسيكه در او همه اين صفات س راغ‬
‫شود‪ ،‬به نح وى كه س زاوار همه س تايش ها‬
‫باشد‪ ،‬جز او نيافتيم‪ ،‬حاال او را ش ناخته ايم‪،‬‬
‫در ع الم يافته ايم‪ ،‬ح اال رو ب روى ما ق رار‬
‫دارد و ما در محضر او هس تيم‪ ،‬س لول‬
‫س لول دل و دم اغ ما گ واهى مىدهد كه تنها‬
‫او شايسته ستايش و پرس تش است… او كه‬
‫"رب الع المين" است "ال رحمن ال رحيم"‬
‫است و مالك همه چيز اس ت‪ ،‬س زاوار است‬
‫تنها از او استمداد بجوئيم‪.‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫متع اقب اين تعهد مب نى بر "عب ادت و‬

‫اس تعانت" تنها ب راى او و تنها از او‪،‬‬
‫نخستين دعا براى برآورده شدن اولين نياز‪،‬‬
‫ارائه مىشود‪.‬‬
‫اى آنكه تنها ت را مىپرس تيم و تنها از تو‬
‫اس تمداد مىج وئيم! " ما را به هم ان راه‬
‫مستقيم هدايت كن" راه كسانى كه بر ايش ان‬
‫انع ام فرم وده اى‪ ،‬پس از انع ام بن ابر‬
‫ناسپاسى و كف ران م ورد غضب و لعنت‬
‫ق رار نگرفته اند و در نيمه راه به چپ و‬
‫راست منح رف نش ده اند و به پرتگ اه‬
‫گمراهى سقوط نكرده اند‪.‬‬
‫ما كه بن ابر ال وهيت و رب وبيتش هللا را‬
‫مىپرس تيم‪ ،‬بن ابر رحمتش از او اس تعانت‬
‫مىجوئيم‪ ،‬به عنايتش اميدواريم و به هدايتش‬
‫منتظر‪.‬‬
‫ولى با توجه به اينكه او مالك است و‬

‫‪181‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫پ اداش عادالنه مىده د‪ ،‬از "غض ب" و‬

‫"گم راهى" كه نت ايج عمل كرده اى ماست‬
‫بيم داريم‪.‬‬
‫بمنظور توضيح نسبتا ً تفصيلى اين س وره‬
‫عظيم الش ان هر آيه آن را عن وان ق رار داده‬
‫در روش نائى س ائر آي ات ق رآن ك ريم به‬
‫بررسى آن مىپردازيم‪.‬‬
‫امي دواريم خ داى ه ادى مس تعان‪ ،‬توفيق‬
‫عنايت كند بت وانيم به مف اهيم دقيق و بني ادى‬
‫اين س وره كه هر روز در نم از ه اى‬
‫پنجگانه خ ود بارها به جهر و خفيه زمزمه‬
‫مىك نيم پى ب رده و از اينطريق به گنجينه‬
‫ه اى اس رار و رم وز ق رآن راه بي ابيم‪،‬‬
‫كتابيكه به عظمت خدا س وگند‪ ،‬نس بت به آن‬
‫جفا كرده ايم!!‬
‫ع ده اى از م دعيان ك اذب‪ ،‬آن را‬
‫اس اطيراالولين ش مردند كه گويا مرب وط به‬
‫دور ص در اس الم است و همه احك امش‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫متوجه هم ان م ردم‪ ،‬كه ح اال دورش پاي ان‬

‫يافت ه‪ ،‬قض اوت ه ا‪ ،‬وع ده ه ا‪ ،‬وعي دها‪،‬‬
‫بشارت ها و انذارهايش متوجه مردم دوران‬
‫ما نيست‪.‬‬
‫برخى آنرا مبهم و پيچيده و غ ير قابل فهم‬
‫تلقى كردند و كنار گذاشتند و ديگ ران را از‬
‫رجوع به آن مانع ش دند‪ ،‬بعضى ها آن را در‬
‫ع وض آنك ه‪ ،‬مش عل راه‪ ،‬و محك عمل‬
‫كردها و ميزانى براى تشخيص خوب از بد‬
‫قرار دهند‪ ،‬توجيهگر وضع موجود و مدافع‬
‫مناسبات حاكم ساختند‪ .‬كت اب قي ام عليه ظلم‬
‫و عصيان عليه طاغوت را با تعبير و تأويل‬
‫ناجايزشان وسيله سكوت‪ ،‬انتظ ار و س ازش‬
‫مظلوم با ظالم ساختند!‬
‫كتابيكه چهره ها را بر مال مىسازد‪ ،‬پ رده‬
‫ه اى مكر و حيله و خدعه را مى درد‪ ،‬مالك‬
‫هاى چنان دقيقى در اختيار انس ان ميگ ذارد‬
‫كه در وراء ملمع ترين پرده ه ا‪ ،‬مك ارترين‬
‫‪183‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫چه ره ها را با توسل به آن مىت وان ش ناخت‬

‫ولى وارث ان ن اخلف كه در آئينه آن انج ام‬
‫خ ود را وخيم ميديدند ب راى آنكه حقيقت‬
‫خودشان ب رمال نش ود‪ ،‬همه اين مالك ها را‬
‫به نحوى توجيه ميكردند كه گويا دور توسل‬
‫به اين محك ها و معيارها گذشته است زيرا‬
‫متوجه به چه ره ه اى ص در اس الم ب وده‬
‫است‪ ،‬نبايد حاال بكار ب رد و با اس تناد به آن‬
‫درباره كسى و عمل كردش قضاوت كرد‪.‬‬
‫خداوند كريم از قصور ما بگذرد! گذش ته‬
‫ها را بما بيامرزد و با عنايت خ ود ما را به‬
‫ش ناخت بيش تر و به تر اين كت اب آگ اهى‬
‫بخشد و ما را س زاوار حمل اين ام انت‬
‫سترگ و اين م يراث پي ام آوران اول والعزم‬
‫بسازد‪.‬‬
‫در ش رائط حساسى كه ما ق رار داريم‪ ،‬و‬
‫مرحله خطير و سرنوشت سازى كه نهضت‬
‫اسالمى از آن ميگ ذرد بيش تر از هر زم ان‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ .................................................................................‬مقدمه‬

‫ديگ رى ايج اب مىكند كه ح ركت رج وع به‬

‫قرآن را با قوت و نيرومندى بيش ترى آغ از‬
‫ك رد‪ ،‬با اله ام از ق رآن به درم ان دردها و‬
‫بيم ارى ها رفت‪ ،‬ملت آگ اه و هدفمند و‬
‫حامل قرآن ساخت‪ .‬زي را ملت حامل ق رآن‪،‬‬
‫به ذلت تسليم نخواهد شد‪ ،‬نيرومن دى دش من‬
‫در او ت رس و رعب ايج اد نخواهد ك رد‪،‬‬
‫دشوارى ها و عقبات راه ع زم راس خش را‬
‫م تزلزل نخواهد س اخت‪ ،‬درده ا‪ ،‬رنجها و‬
‫قربانىها باعث ي أس و نومي دى اش نخواهد‬
‫ش د‪ ،‬فراست و بص يرتى كه ق رآن به او‬
‫مىدهد باعث خواهدشد در فروغ آن ازسقوط‬
‫در دام حيله و مكر دش منان مك ار در ام ان‬
‫ب وده ف ريب نخ ورد‪ ،‬وس واس خن اس و‬
‫نيرنگ و تزويرش در او وسوسه نيفگن ده‪،‬‬
‫از تعقيب مص ممانه ه دفش ب از ن دارد و به‬
‫چپ و راست منحرفش نسازد‪.‬‬
‫با چ نين ح ركت مىت وان اص الت اين‬
‫‪185‬‬
‫مقدمه ‪ .................................................................................‬اسرار‬
‫نماز و كليد قرآن‬

‫انقالب ب زرگ را كه محص ول خ ون يك و‬

‫نيم ملي ون ش هيد و نتيجه تحمل درده ا‪،‬‬
‫رنجها و آواره گى ه اى ‪ ...‬پنج ملي ون‬
‫مه اجر است حفظ ك رد‪ ،‬و دوام آن را تا‬
‫ساختن افغانس تان آزاد و مس تقل و اس المى‬
‫تضمين نمود‪.‬‬
‫و ما ت وفيقى اال باهلل عليه ت وكلت و اليه‬
‫انيب‬
‫حكمت يار‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫در كجا بايد به جستجوى خدا رفت؟‬

‫‪   ‬‬
‫‪‬‬
‫تودگىها؛ الهى راست كه‬ ‫"همه س‬
‫پروردگار همه عالميان است"‬
‫در نخس تين آيه س وره فاتحه به مط الب‬
‫خيلى عمده و اساسى كه مب انى جه ان بي نى‬
‫توحيدى را تشكيل مىدهد اش اره ش ده اس ت‪.‬‬
‫ذاتيكه اين ع الم را آفري ده اس ت‪ ،‬آن را حفظ‬
‫نم وده پ رورش مىدهد و در همه اج زايش‬
‫‪187‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫بعن وان "رب" تص رف مىكند ب دون شك‬

‫ستوده ايست حميد كه همه ستايش ها ب راى‬
‫اوس ت‪ .‬ع الم مش هود ما را به اين حقيقت‬
‫رهنم ائى مىكن د‪ .‬از مش اهده خ وبى ه ا‪،‬‬
‫زيبائى ها و نظم در اين كائنات چ نين نتيجه‬
‫بدست مى آوريم‪ .‬ع الم مش هود با همه اين‬
‫نظمى كه ب ران ح اكم اس ت‪ ،‬زيبائىها و‬
‫كم الى كه در آن س راغ مىش ود و هدفمن دى‬
‫ها و س تودگىها و خ وبى هائىكه آن را ف را‬
‫گرفته است گ واهى مىدهد كه پروردگ ار آن‬
‫حميد و ستوده است‪.‬‬
‫پديده هاى بىحساب اين عالم بىانتها كه هر‬
‫جزء آن با به ترين وجهى آفري ده ش ده است‬
‫هر يكى ب راى تحقق غايه مشخصى بك ارى‬
‫گمارده شده است كه بط ور مس تمر و منظم‬
‫و انهماك كامل در جهت تحقق غايه و هدف‬
‫خ ود مش غول ب وده هم ذات هر واح دى از‬
‫اجزاى اين عالم و هم نتايجى كه بر ح ركت‬
‫مس تمرش م رتب مىش ود خاليگ اهى را در‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫اينجا پر نم وده و ض رورتى را مرف وع‬

‫مىسازد‪.‬‬
‫چ يز بيه وده‪ ،‬بيه دف و اض افه از‬
‫ض رورت و كم از احتي اج را در مجم وع‬
‫اين ع الم س راغ ن داريم‪ .‬ذاتيكه اين ع الم‬
‫پهناور‪ ،‬ش امل همه اين خ وبى ها و زيبائىها‬
‫را با همه اين پيون دهاى م وزون و متناسب‬
‫و دقيق آفري ده اس ت‪ ،‬رب وبيت ع الم را در‬
‫اختيار دارد هر ذره آن را تربيه مىكن د‪ ،‬رشد‬
‫مىده د‪ ،‬به كم ال مىرس اند بح ركت مس تمر‬
‫مىگمارد و نتايجى از قبل سنجيده شده را بر‬
‫حركت آن مرتب مىس ازد‪ ،‬ب دون شك چ نين‬
‫زاوار همه‬ ‫ذاتى واجد همه خوبىها و س‬
‫ستودگىهاست‪.‬‬
‫ما در وراى همه اين دگرگ ونى ه اى‬
‫دقيق‪ ،‬مستمر و منظم و تحوالتى كه همه بر‬
‫طبق سنن و ضوابط صورت ميگ يرد دست‬
‫هاى ن امرئى ذاتى را با عقل و ش عور خ ود‬
‫‪189‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫لمس مىك نيم كه با دقت و س نجش به ت دبير‬

‫امور مىپردازد‪ .‬هر چيز درحال كمال را از‬
‫هيچ آغ از مىكن د‪ ،‬از ح التى به ح التى در‬
‫مىآورد‪ ،‬با تدريج و طبق سنن‪ ،‬بسوى كم ال‬
‫رشد مىدهد نت ائجى بر آن م رتب مىس ازد‪،‬‬
‫ض رورتى را با آن مرف وع مىس ازد‪،‬‬
‫خاليگ اهى را با آن پر مىكند و در نه ايت به‬
‫دورش پايان مىبخشد و جايش را به ديگ رى‬
‫ميگذارد‪.‬‬
‫نگاه دقيق و كاوشگر هر انس ان آگ اه و با‬
‫ش عور به س هولت مىتواند دريابد كه‬
‫دگرگونىهاى هدفمندانه ره برى ش ده در اين‬
‫كائنات ب زرگ و وس يع ب دون هيچ تردي دى‬
‫مظ اهر تص رف رب حكيم و عليمىاست كه‬
‫واجد همه خوبىها و س زاوار همه س تودگىها‬
‫است‪.‬‬
‫چنانچه در اولين آيه سوره فاتحه با استناد‬
‫به ربوبيت در عالم مش هود ب راى تحميد هللا‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫‪ ‬استدالل شده است‪ ،‬در مجموع ق رآن كه‬

‫ش رح تفص يلى س وره فاتحه است مش ابه‬
‫بهمين آيه و با ش يوه اس تناد بر پدي ده ه اى‬
‫عالم محسوس و اس تنتاج از دگرگ ونى ها و‬
‫تح والت دقيق آن ب راى اثب ات توحيد و‬
‫رب وبيت مطلق آن در هس تى اس تدالل ش ده‬
‫است‪.‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى (هللا) پ رداخت؟‬
‫در ع الم‪ ،‬نه در تص ورات ذه نى بري ده از‬
‫ع الم‪ ،‬از كجا بايد ب راى اثب ات هللا و تنـزيه‬
‫او جل ش أنه از هر عي بى و تحميد وى جل‬
‫شأنه با هر صفتى استدالل كرد؟ از ربوبيت‬
‫عادى‪ ،‬ملموس و محس وس در ع الم‪ ،‬نه در‬
‫خارق العاده ها و فوق العاده ها و اعجازها‪.‬‬
‫بيجهت دور مرو‪ ،‬خ ود را ب رنج بيه وده مه‬
‫افگن‪ ،‬در نفس تو و ماحول ملموس ت و‪ ،‬در‬
‫آنچه تو آن را جري ان ع ادى تلقى مىك نى و‬
‫حساس يت تو در قب ال آن ب دليل خوگ يرى و‬
‫‪191‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫انس و عادت تو از ميان رفته است‪ ،‬در هر‬

‫قدمى ده ها و صدها رهنماى ب راى ه دايتت‬
‫بسوى هللا قدنمائى مىكند و شهادت مىدهد‪.‬‬
‫چنانچه قرآن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫فصلت‪53 :‬‬

‫زود است كه آيات مانرا در آف اق و در‬

‫انفس ش ان بآن ان بنم ائيم تا ب راى ش ان‬
‫واضح شود كه وى حق است‪.‬‬
‫ق رآن ادعا دارد كه هيچ كسى ق ادر‬
‫نمىش ود چ يز بيه وده و بيه دفى را در همه‬
‫اين ع الم پيچي ده و وس يع نش اندهى كن د‪،‬‬
‫نمىتواند چيز اضافى‪ ،‬چيزى كمى‪ ،‬قصورى‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫و نا هم آهنگى اى در مجم وع اين كائن ات‬

‫درياب د‪ ،‬بهر پيمانه كه انس ان بمنظ ور‬
‫دري افت نقص و فط ورى در هس تى به‬
‫پژوهش و جستجو بپردازد و از كمال تعمق‬
‫و دقت در اسرار كائنات دي ده ه ايش خس ته‬
‫و درمان ده برگ ردد هرگز ق ادر نخواهد شد‬
‫كه نقص ى‪ ،‬خط ائى‪ ،‬خاليگ اهى و بى‬
‫نظمىاى در مصنوع هللا جل شأنه ارائه كن د‪،‬‬
‫قرآن در اين رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الملك‪4 - 3 :‬‬
‫آيا در آفرينش رحم ان تف اوتى مىي ابى؟‬
‫دي ده را بر گ ردان و بنگ ر‪ ،‬آيا فط ور‬
‫‪193‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫ش گاف و ناهم اهنگى اى مىبي نى؟ ب از‬

‫دي ده را ب ار ب ار برگ ردان تا آنك ه‪ ،‬آن‬
‫چشم نا مراد بسويت برگردد در حاليكه‬
‫خسته و درمانده است‪.‬‬
‫اين خود نشان مى دهد كه پروردگ ار اين‬
‫هس تى‪ ،‬س توده حميد است كه همه چ يز را‬
‫حكيمانه آفريده است‪ ،‬مهمل نميگذارد‪ ،‬اداره‬
‫مىكند حفظ مى نمايد به ت ربيتش مى پ ردازد‬
‫و به كمالش مى رساند‪.‬‬
‫در محل ديگرى از انسانى كه در شناخت‬
‫رب كريم خ ود دچ ار مغالطه ش ده و ف ريب‬
‫خورده است با لحن تعجب آميزى مىپرسد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االنفطار‪ 6 :‬ـ ‪8‬‬
‫هان اى انسان! چه چيزى ترا نس بت به‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫پروردگار ك ريمت فريفته است كس يكه‬

‫ت را بيافري د‪ ،‬بعد درست و اس توارت‬
‫ساخت‪ ،‬سپس ترا متعادل و متوازن بار‬
‫آورد و بعد در هر ص ورتى كه خ ود‬
‫خواست تركيبت داد‪.‬‬
‫در جاى ديگرى مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫االعلى‪ 1 :‬ـ ‪5‬‬ ‫‪ ‬‬
‫به پاكى ياد كن ن ام پروردگ ار برت رت‬
‫را‪ ،‬آنكه بيافريد س پس درست ك رد‪ .‬و‬
‫آنكه اندازه ك رد و ه دايت نم ود و آنكه‬
‫گي اه ت ازه را بر آورد و بعد خش كاند و‬
‫پوساند‪.‬‬
‫سلسلۀ پيدايش اش ياء‪ ،‬تع ادل و ت وازن آن‬
‫در خ ود و هم آهنگى آن با همه پدي ده ه اى‬
‫‪195‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫هس تى‪ ،‬و تحديد ان دازه آن و ره برى هر‬

‫يكى در مس ير معي نى بس وى ه دف‬
‫مشخص ى‪ ،‬و رشد مج دد آن تا هم ان حد‬
‫معين خ ودش‪ ،‬هر انس ان با ض مير و با‬
‫انصاف را بر آن وامي دارد تا به پروردگ ار‬
‫حكيم و آفري دگار برتر آن ب اور داش ته به‬
‫پرس تش و ستايشش ب پردازد‪ .‬هم ان‬
‫پروردگار خبيرى كه از هيچ آفري ده اس ت‪،‬‬
‫در كم ال خ وبى آفري ده اس ت‪ ،‬به تق دير‬
‫درست و به اندازه لزوم و ضرورت آفري ده‬
‫است و آفريده هايش را مهمل نگذاش ته‪ ،‬هر‬
‫يكى را در جه تى و ب راى تحويل غايه‬
‫ه دايت مىكن د‪ ،‬رشد مىدهد و به كم ال‬
‫مىرس اند از زمين خشك گي اه ت ازه سرس بز‬
‫وه‬ ‫ميروياند كه پس از تحويل دانه و مي‬
‫مىخشكاندش و پوسيده و فرسوده مىسازدش‪.‬‬
‫در رابطه با خلقت انس ان و مراحل‬
‫گون اگونى كه يكى بعد ديگ رى بر او‬
‫ميگذرد مىفرمايد‪:‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫‪   ‬‬

‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫غافر‪67 :‬‬

‫اوست "همان ذاتى" كه شما را از خاك‬

‫آفري د‪ ،‬بعد از نطفه اى‪ ،‬س پس از علقه‬
‫اى‪ ،‬بعد چ ون طفلى ش ما را ب يرون‬
‫آورد‪ ،‬س پس ش ما را پ رورش داد تا‬
‫بكمال قوت ت ان برس يد و بع دها تا پ ير‬
‫ش ويد تا ب رخى از ش ما قبل از آن‬
‫ميرانده شوند تا به اجل نام نه اد برس يد‬
‫و تا شما تعقل كنيد‪.‬‬
‫چه كسى خاك مرده را بشكل دانه و مي وه‬

‫‪197‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫در مى آورد و غ ذاى ب راى انس ان مىس ازد‬

‫"مط ابق به ط بيعتش و ج واب گ وى‬
‫نيازمن دى ه ايش" س پس از همين اج زاى‬
‫مرده زمين كه در غ ذاى انس ان جاگذاش ته‪،‬‬
‫ان درست مىكند و همين نطفه‬ ‫نطفه انس‬
‫ير قابل رويت "كه تنها ذريعه‬ ‫كوچك غ‬
‫ميكروس كوپ ه اى ب زرگ‪ ،‬كه ص دها ب ار‬
‫اشياء را بزرگ تر از اص لش جل وه ميدهند"‬
‫ود‪ ،‬پس از طى مراحل‬ ‫قابل رويت مىش‬
‫گوناگونى چون طفلى بدنيا مىآورد‪ ،‬به تربيه‬
‫روريات و‬ ‫پردازد‪ ،‬همه ض‬ ‫اش مى‬
‫نيازمندىهايش را اوالً در ش ير م ادر و بع داً‬
‫در آغوش اين ع الم ف راهم مىكند به او رشد‬
‫مىدهد تا آخ رين حد ق وت و كم ال خ ود‬
‫مىرس اند كه از آنجا س ير نزولى اش آغ از‬
‫مىش ود‪ ،‬به پيرى ميرسد و بم رگ محك وم‬
‫ميگردد‪.‬‬
‫به اراده چه كس ىهمه اين دگرگونىها‬
‫ص ورت ميگ يرد‪ ،‬در حاليكه انس ان بحيث‬
‫ در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬............................................ ‫كليد ق رآن‬
‫رفت‬

‫ در‬،‫اش رف مخلوق ات و اك رم و اعلم آنه ا‬

‫پي دايش خ ود در م رگ و زن دگيش در‬
…‫ در س ير نزولى اش‬،‫ح ركتش بس وىكمال‬
‫ س نن و‬،‫محك وم و مقه ور ض وابط‬
‫مقدراتىاست كه از قبل تع يين ش ده و بر‬
‫ط بيعت او و بر همۀ هس تى ح اكم است و‬
‫ پس در‬،‫چ ار و ناچ ار از آن تبعيت مىكن د‬
‫وراى اين ض وابط و س نن ق اهر و ح اكم و‬
‫مق درات مس يطر اراده چه كسى حك ومت‬
:‫مىكند؟ قرآن مىفرمايد‬
   
    
  
  
    
   
   
   
   
  
    
199
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫‪   ‬‬

‫‪ ‬‬
‫الرعد‪16 :‬‬
‫بگو آيا بجز وى سرپرس تانى گرفته ايد‬
‫كه براى خودشان نه مالك سود اند و نه‬
‫زي ان‪ ،‬بگو آيا نابينا و بينا برابر ان د‪ ،‬يا‬
‫آيا تاريكى و نور با هم برابر اس ت‪ ،‬آيا‬
‫براىاهلل ش ركاى را "در ذهن خ ود"‬
‫ساخته اند كه چون آفرينش او "چيزى"‬
‫آفريده اند و بدان سبب‪ ،‬آفرينش بر آنان‬
‫مشتبه ش ده است بگو هللا آفري دگار همه‬
‫چيز است و او يگانۀ ص احب س لطه و‬
‫قهار است‪.‬‬
‫آيا جز هللا كسى را س راغ داريد كه در‬
‫آف رينش و پ رورش آس مانها و زمين نقشى‬
‫داشته باشد؟ كس انى كه جز خ دا ديگ رى را‬
‫ولى و سرپرست خ ود گرفته اند و طمع‬
‫س ود و خ وف زي ان از چ نين آله ه ذه نى‬
‫آن انرا به ش رك كش انده و به آس تانه واليت‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫شان به كرنش واداشته است‪ ،‬در واقع چ ون‬

‫نابين اى اند كه از ش ناخت ما ح ولش ع اجز‬
‫ب وده گ اه پ ايش با م انعى تص ادم مىكند و يا‬
‫چ ون كس يكه در شب ديج ور و يل دا در‬
‫ظلم ات و تاريكىها بسر مى برد همه چ يز‬
‫ب راى او نا آش نا است نه م وقعيت خ ود را‬
‫مىيابد و نه از موقعيت ديگرى چيزى ميداند‬
‫كه مسلما ً چ نين شخصى با انس ان بص ير و‬
‫آگ اهى برابر و يكس ان نيست كه در‬
‫روش نائى ق رار دارد و قض اوتش درب اره‬
‫همه چ يز و معامله اش با آن آگاهانه و پس‬
‫از شناخت آن است‪.‬‬
‫مشرك چ ون نابينائى است كه ش رك همه‬
‫چ يز را بر او مغش وش س اخته است در‬
‫حاليكه با وض وح مىنگ رد‪ ،‬در همه اين‬
‫كائنات وسيع و پهناور نمونه ك وچكى ي افت‬
‫نمىش ود كه جز "رب الع المين" كسى‬
‫ديگرى آنرا آفري ده باشد و تحت سرپرس تى‬
‫‪201‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫و ربوبيت كس ديگرى بسر برد ولى با آنهم‬

‫ع واملى كه از ش ركش مايه ميگ يرد وضع‬
‫را بر او مش تبه س اخته است در جس تجوى‬
‫ملج أ دروغين سر نيازمن دى و اط اعت خم‬
‫نم وده از آفري دگار يگانه كه حكمش درهمه‬
‫جا نافذ است به بغى و سركشى مىپردازد‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬
‫االعراف‪:‬‬
‫‪54‬‬
‫آگاه باش كه آف رينش و فرم انروائى او‬
‫راست با ب ركت است هللا پروردگ ار‬
‫عالميان‪.‬‬
‫چنانچه خلقت و آف رينش تنها ك ار‬
‫اوست همچنان ت دبير ام ور در اختي ار‬
‫او و او پروردگار همه عالم است‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫المؤمنون‪86 :‬‬
‫بگو پروردگ ار آس مانهاى هفتگانه و‬
‫پروردگار عرش سترگ كيست؟‬
‫‪     ‬‬
‫‪  ‬‬
‫النمل‪26 :‬‬
‫هللا "هم ان ذاتيست ك ه" جز او الهى‬
‫نيست‪ ،‬پروردگار عرش عظيم‪.‬‬
‫از ق ول موسى عليه الس الم در ج واب‬
‫تهديد فرعون كه مت انت موسى عليه الس الم‬
‫و پاسخ جرأتمندانه او را در درب ار خ ود‬
‫جن ون مىخواند مىفرماي د‪ :‬پروردگ ارى كه‬
‫بس وى وى جل ش أنه دع وت مىكنم هم ان‬
‫ذاتيست كه طل وع و غ روب آفت اب و همه‬
‫آنچه آفت اب بر آن مىتابد تحت رب وبيت‬
‫اوست‪ ،‬اگر تعقلى داريد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪203‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫‪    ‬‬

‫الشعراء‪28 :‬‬
‫گفت‪ :‬پروردگ ار اين مش رق و آن‬
‫مغرب و آنچه مي ان ايندوست اگر تعقل‬
‫مىورزيد‪.‬‬
‫آرى‪ :‬ذاتيكه پروردگ ار ع رش ب زرگ‬
‫است همه چيز تحت س يطره ع رش اويند و‬
‫حكم او در همه جا نافذ است و جز او الهى‬
‫وجود ن دارد‪ ،‬بايد بر او ‪ ‬توكل ك رد و او‬
‫را ب راى خ ود ك افى ش مرد‪ ،‬آنچه ق رآن در‬
‫محل ديگرى مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫التوبه‪129 :‬‬
‫پس اگر رو تافتند پس بگو هللا ب رايم‬
‫ت‪ ،‬بر او‬ ‫كافيست جز او الهى نيس‬
‫توكل كرده ام و او پروردگار ع رش با‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫عظمت است‪.‬‬
‫آيا اينكه مىنگريم س تمگران در پاي ان امر‬
‫به ش امت ج رم و عص يان ش ان مؤاخ ذه‬
‫مىشوند‪ ،‬و جزاى س تمگرى و عص يانگرى‬
‫هايشان را مىچشند‪ ،‬بذات خود گ واه ص ادق‬
‫اين امر نيست كه ع الم ما را پروردگ ار‬
‫نگهبانيست كه نميگ ذارد زمين به تب اهى‬
‫كشانده شود‪ ،‬به داد مظلوم ميرسد و از ظالم‬
‫انتقام ميكشد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫االنعام‪45 :‬‬
‫پس ريشۀ ق وم س تمگر بري ده ش د‪ ،‬و‬
‫س تايش ها همه هللا راست پروردگ ار‬
‫عالميان‪.‬‬
‫همچن ان در محل ديگ رى دگرگونىه اى‬
‫منظم و هدفمندانه طبيعت و نتايجى كه برآن‬
‫م رتب مىش ود بحيث دليلى ب راى اين ادعا‬
‫‪205‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫ارائه ميگ ردد كه پروردگ ار اين ع الم يكى‬

‫است و جز او الهى وج ود ن دارد‪ ،‬چنانچه‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫غافر‪ 61 :‬ـ ‪62‬‬

‫هللا همان ذاتيست كه شب را ب راى ت ان‬

‫س اخت تا در آن آرام گيريد و روز را‬
‫وس يله رويت و بينش‪ ،‬يقين ا ً كه خداوند‬
‫‪ ‬ص احب فضل است بر م ردم اما‬
‫اكثر مردم سپاسگذارى نمىكنن د‪ ،‬اينست‬
‫هللا ‪ ‬پروردگارت ان خ الق همه چ يز‬
‫الهى جز او نيس ت‪ ،‬پس چگونه ب دام‬
‫ در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬............................................ ‫كليد ق رآن‬
‫رفت‬

.‫دروغ مىافتيد‬
‫و در آي ات ديگ رى در رابطه با اينكه‬
‫زمين و آسمان هر يكى به نحوى آفريده شده‬
‫است كه غايۀ را به نفع انس ان تحويل دهد‬
:‫چنين مىآيد‬
   
  
  
  
   
    
   
    
   
   
:‫غافر‬ 
65 ‫ ـ‬64
‫هللا همان ذاتيست كه زمين را براى تان‬
‫قرارگاهى و آسمان را س قفى س اخت و‬
‫ پس صورت ت ان‬،‫بشما صورت بخشيد‬
207
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫را نيكو س اخت و از پ اكيزه ها به ش ما‬

‫روزى داد‪ ،‬اينست پروردگارت ان‪ ،‬پس‬
‫با ب ركت است هللا پروردگ ار عالمي ان‪.‬‬
‫پس او را به كمك بطلبيد در حاليكه دين‬
‫تانرا براى او خالص كننده ايد‪ ،‬س تايش‬
‫ها همه هللا راست پروردگار عالميان‪.‬‬
‫يعنى هدفمن دى شب و روز و نت ايجى كه‬
‫بران مرتب مىشود‪ ،‬به نحوى كه شب زمينه‬
‫اى ب راى س كون و آرامش ت ان ب وده‪،‬‬
‫نيروهاى مصرف ش ده ت انرا در آن ج بران‬
‫نموده‪ ،‬به تجديد نيرو و اكمال ق وا پرداخته‪،‬‬
‫براى ادامه كار و پيكار ف رداى ت ان مس تعد‬
‫مىشويد و روز را معاش تان و وسيله تأمين‬
‫معيشت ت ان ق رار داده اس ت‪ ،‬به نح وى كه‬
‫همه چيز را در روشنائى آن شناسائى نموده‬
‫و بكار مىبريد‪ ،‬پروردگ ار رحم ان با ايج اد‬
‫اين هم آهنگى و تناسق مي ان ح وايج و‬
‫نيازمندىهاى انس ان و جوابگ وئى ط بيعت با‬
‫دگرگونى هاى خ ود‪ ،‬رحمت وس يع و فضل‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫بىپايانش را شامل حال انسان ساخته است‪.‬‬

‫عالوه بر اينكه شب و روز مظ اهرى‬
‫ازفضل الهى و عناي ات او ‪ ‬نس بت به‬
‫انس ان است چ ون آمد و شد شب و روز با‬
‫ح ركت مجم وع پدي ده ه اى كائن ات چ ون‬
‫آفت اب و مهت اب و زمين و ح تى س تاره ها‬
‫وكهكشانها‪ ،‬ب اآلخره آنچه در آسمانهاست و‬
‫آنچه در زمين است مرتبط ب وده و تنظيم و‬
‫تنسيق همۀ آنها به نحو معينى منتج به ايجاد‬
‫شب و روز به ش كل موج وده اش مىش ود و‬
‫خاص تا ً هم آهنگى و تناسق آن با ط بيعت‬
‫انسان به ذات خ ود ب ازگو كنن ده اين حقيقت‬
‫است كه آفري دگار و پروردگ ار م دبر همه‬
‫اين كائن ات يكى ب وده و اراده واح دى همۀ‬
‫اين مخلوق ات را اداره نم وده به آن ان جهت‬
‫مىبخشد و ميان آنان وحدت مسير و توافق و‬
‫هم آهنگى ايجاد مىكن د‪ ،‬در همۀ اين نعم ات‬
‫بىپاي انى كه انس ان را احاطه ك رده است‬
‫‪209‬‬
‫ كليد‬............................................ ‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت‬
‫قرآن‬

‫س تايش ها و س تودگىها همه پروردگ ار‬

‫ پس‬،‫ جز او معبودى نيس ت‬،‫عالميان راست‬
‫تعانت جست و دين را‬ ‫تنها از او بايد اس‬
‫ب راى وى جل ش أنه خ الص ك رد و از او‬
.‫فرمان برد‬
‫در قرآن مثالهاى زي ادى را مىي ابيم كه از‬
‫چگ ونگى ع الم به نفع توحيد اس تناد ش ده‬
:‫ چنانچه مىآيد‬.‫است‬
  
   
  
   
    
     
    
   
  
   
   
    
   
‫ در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬............................................ ‫كليد ق رآن‬
‫رفت‬

   

  
  
      
  
  
  
  
   
    
    
  
   
   
    
  
 
64 ‫ ـ‬60 :‫النمل‬
‫آيا چه كسى آس مانها و زمين را آفري د؟‬
‫و از آسمان براى تان آبى فرو فرستاد؟‬
‫تانهاى داراى رونق را‬ ‫و با آن بوس‬
‫رويان د؟ ب راى ش ما ممكن نب ود كه‬
211
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫د‪ ،‬آيا با هللا اله‬ ‫درختش را بروياني‬

‫ديگرى وجود دارد؟ بلكه آنان قومى اند‬
‫كه از حق كج روى مىكنند‪ .‬كيست آنكه‬
‫زمين را قرارگاهى س اخت و در خالل‬
‫آن نهرها ق رار داد؟ و ب راى آن‬
‫لنگرهايى (كوهه ا) بيافريد و مي ان آن‬
‫دو بحر "ش ور و ش يرين" حج ابى‬
‫گذاش ت؟ آيا با هللا (جل ش أنه) اله‬
‫ديگرى هست؟ بلكه اكثرشان نمىدانند و‬
‫كيست آنكه (فري اد) درمان دۀ را اج ابت‬
‫مىكند چون بخواندش و دشوارىها را بر‬
‫ما را خليفه زمين‬ ‫دارد و ش‬ ‫مى‬
‫ميگردان د؟ آيا با هللا (جل ش أنه) اله‬
‫ديگرى هس ت؟ ان دكى پند مىپذيري د‪ ،‬و‬
‫كيست آنكه شما را در تاريكىه اى بر و‬
‫بحر رهنم ائى مىكن د؟ و انكه بادها را‬
‫مىفرس تد‪ ،‬قبل از رحمت خ ود (ب اران)‬
‫چون مژده اى؟ آيا با هللا (جل شأنه) اله‬
‫ديگ رى هس ت؟ برتر است هللا از آنچه‬
‫كليد ق رآن ‪ ............................................‬در كجا بايد به جس تجوى خ دا‬
‫رفت‬

‫شريك ميگيرند‪ ،‬و كيست آنكه خلقت را‬

‫آغ از نم وده بعد اع اده اش مىكند و از‬
‫آس مان و زمين به ش ما روزى مىده د؟‬
‫آيا با هللا (جل شأنه) اله ديگرى هس ت؟‬
‫بگو دليل و بره ان ت انرا بياريد اگر‬
‫راستگوئيد‪.‬‬
‫كسانيكه به اين حقيقت باور دارند‪ ،‬كه هللا‬
‫رب العالمين در ذات و صفات خ ود س توده‬
‫حميد اس ت‪ ،‬و رب وبيت او جل ش أنه در اين‬
‫كائنات وسيع كه به آن نظم بخشيده و مرتب‬
‫ساخته‪ .‬مبناى اين باور ش انرا تش كيل مىدهد‬
‫بدليل آنكه حوادث و پيش آمدها را تص ادفى‬
‫و بى ه دف نمىپندارن د‪ ،‬از پيش آم دها‬
‫م أيوس نمىش وند‪ ،‬در هيچ ح التى احس اس‬
‫تنه ائى ننم وده نا امي دى ها ايش انرا ف را‬
‫نميگ يرد و دش وارىها و مش كالت نمىتواند‬
‫اطمينان ش انرا نس بت به آين ده به تر از بين‬
‫ب برد‪ ،‬هميشه و در هر ح التى خ ود را در‬
‫پن اه حم ايت م ربى مس يطر بر همه كائن ات‬
‫‪213‬‬
‫در كجا بايد به جس تجوى خ دا رفت ‪ ............................................‬كليد‬
‫قرآن‬

‫ش مرده‪ ،‬احس اس عجز و ن اتوانى نمىكنند‬

‫شكست هاى موقتى باعث س ركوبى ع زم و‬
‫اراده شان و مايه خفه شدن ش ور و ش وق و‬
‫نشاط شان نشده از هر پيش آمدى اميد خ ير‬
‫داشته و اميدوار و پرنشاط بسر مىبرند‪.‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫‪ ‬‬
‫همان نهايت رحم كنندۀ خيلى مهربان‬
‫ذاتيكه "هم ۀ اين ع الم" را حفظ نم وده‬
‫رشد مىدهد و در همه كائن ات بحيث "رب"‬
‫تصرف مىكند معامله او با عبادش بر كم ال‬
‫رحمت استوار است‪ ،‬كه در اين آي ه‪ ،‬بهمين‬
‫مطلب عمده اشاره شده است‪.‬‬

‫‪215‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫براى افاده چگ ونگى رحمت و ان دازۀ آن‬

‫دو ص يغه مبالغه "ال رحمن" و "ال رحيم"‬
‫توأم بك ار رفته است گويا رحمت وى ‪ ‬به‬
‫چنان وس يع و بىانته اء است كه با هيچ يكى‬
‫از ص يغه ه اى مبالغه رحمت در ق اموس‬
‫انس ان‪ ،‬امك ان حصر و تحديد آن ممكن‬
‫نيست‪ ،‬ص يغه واح دى بهر پيمانه كه در آن‬
‫مبالغه بك ار ب رود ب راى اف اده آن كف ايت‬
‫نمىكند چنانچه ما زمانيكه براى بي ان مق دار‬
‫يك شى اس تعمال ص يغه مبالغه واح دى را‬
‫كافى نشماريم با دو ص يغه مك رر مبالغه به‬
‫اف اده ك ثرت آن مى پردازيم بج اى بس يار‪،‬‬
‫خيلى و زي اد مىگ وئيم خيلى زي اد‪ ،‬بس يار‬
‫زياد‪.‬‬
‫آث ار رحمت وس يع خ داى رحمن در همه‬
‫اين كائنات ملموس و مشهود است‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
 ‫ دال بر خداى رحمن‬،‫ آثار رحمت در عالم‬.…………… ‫كليد قرآن‬

    

  
50 :‫الروم‬
‫ بنگر كه‬ ‫بس وى آث ار رحمت هللا‬
‫چگونه زمين را پس از م رگش زن ده‬
‫ ب دون شك كه اين ذات زن ده‬،‫مىكن د‬
‫ و او بر همه چ يز‬،‫كنن ده م رده هاس ت‬
.‫تواناست‬
:‫در جاى ديگرى مىفرمايد‬
  
   
   
  
  
  
   
   
 
 
‫و اوست هم ان ذاتيكه بادها را قبل از‬
217
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫رحمت خ ود (ب اران) چ ون بش ارتى‬

‫مىفرس تد‪ ،‬تا آنگ اه كه ابر گ رانى را‬
‫بردارد‪ ،‬بسوى ش هر م ردۀ آن را ب رانيم‬
‫س پس با آن آبى ف رو ري زم با آن هر‬
‫نوع ميوه بيرون آريم همچنين م رده ها‬
‫را برون آريم شايد پند پذيريد‪.‬‬
‫نسيم خوش آيندى كه قبل از باران مى وزد‬
‫و مژده باران را براى م ردم نيازمند ب ه آن‬
‫با وزش ماليم پر كيف خ ود ابالغ مىكند‪،‬‬
‫بع دها ابرها را كه در جو فوق انى بحرها از‬
‫بخارات آبى تعبيه شده است‪ ،‬بر ميدارد و با‬
‫همه ثقل و گرنگىاش به فاصله ه اى بعي دى‬
‫انتقال مىدهد‪ ،‬و ب االى قلعه ه اى ك وه ه اى‬
‫سر به فل ك‪ ،‬كه آغ وش خ ود را ب راى‬
‫اس تقبالش گس ترده است و آم اده نگه دارى‬
‫مقادير بزرگ اين ماده حياتى بوده از اش عه‬
‫آفت اب و از ذوب ان بى وقت در برابر‬
‫حرارت بخوبى از آن مح افظت مىكند و در‬
‫تابستانهاى شديد‪ ،‬آهسته آهس ته و به ان دازه‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫احتي اج حي وان‪ ،‬نب ات و هر آنچه به آن‬

‫نيازمند است بقسم درياها چش مه ه ا‪،‬‬
‫كاريزها از آن س رازير مىش ود‪ ،‬و انس ان‬
‫نميداند كه براى انتقال ابرها تا ك وه ها و از‬
‫ك وه ها تا پهل وى خانه هر يكىما چه ن يروى‬
‫بزرگى دركار است‪ ،‬به ك دام پيمانه ان رژى‬
‫بايد مص رف ميشد ‪ ...‬چه دش وارىها ب راى‬
‫انس ان خلق ميك رد ‪ ...‬ولى مفت و رايگ ان‬
‫در اختيار انسان ق رار ميگ يرد ‪ ...‬چه كسى‬
‫اين انتظام را در دنياى ما ايجاد كرده است؟‬
‫به اراده چى كسىهمه اين امور انجام مىيابد؟‬
‫در اثنائى كه انس انها و همه حيوان ات و‬
‫نباتات به آن نيازمند و محتاج اس ت‪ ،‬ب اران‬
‫مىبارد‪ ،‬ه وا از گ رد و غب ار و مك روب ها‬
‫تصفيه مىشود‪.‬‬
‫حرارت ش ديد زمين كه زن دگى و آرامش‬
‫همه را به س ختى تهديد مىكن د‪ ،‬از مي ان‬
‫ميرود‪.‬‬
‫‪219‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫آرى! آنكه اداره همۀ اين ام ور را در‬

‫اختي ار دارد‪ ،‬تنظيم مىكن د‪ ،‬جهت مىده د‪،‬‬
‫توازن و هم آهنگى ايج اد مىكند و به نيازها‬
‫پاسخ ميگويد‪ ،‬بدون شك كسى جز هم ان هللا‬
‫الرحمن الرحيم نيست‪.‬‬
‫در جاى ديگرى در اين رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫الفرقان‪ 48 :‬ـ‬ ‫‪‬‬
‫‪49‬‬
‫و اوست هم ان ذاتيكه بادها را چ ون‬
‫بش ارتى قبل از رحمت خ ود (ب اران)‬
‫فرس تاد‪ ،‬و از آس مان آب پ اكى ن ازل‬
‫كرديم تا س رزمين م ردۀ را با آن زن ده‬
‫بس ازيم و به آنچه از حيوان ات و‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫انسانهاى زيادى آفريده ايم بنوشانيمش‪.‬‬

‫تص فيه آب ش ور و نمكين بحره ا‪ ،‬كه‬
‫ب راى انس ان قابل اس تفاده نيس ت‪ ،‬چگونه‬
‫ص ورت ميگ يرد؟ بخ ارات آبى از س طح‬
‫همين بحره اى ش ور‪ ،‬آل وده و ك ثيف ب اال‬
‫مىرود و با تابش آفتاب كه با حرارت كافى‪،‬‬
‫بطور مسلسل بر آن مىتابد‪ ،‬عمليه تبخير آب‬
‫و تصفيه آن انجام مىشود‪ ،‬اگر چنين تع املى‬
‫در محيطى كه ما بسر مىبريم وج ود نداشت‬
‫انس ان با چه دش وارى ه اى روب رو مىش د؟‬
‫امكان زندگى براى انسان و حي وان و نب ات‬
‫ميسر نب ود‪ .‬ب راى سرس بزى همه اين‬
‫سرزمين هاىفراخ و وسيع براى پاس خگوئى‬
‫به ني از همه انس انها وحيوان ات و نباتاتيكه‬
‫برد و تهيه آب‬ ‫در روى زمين بسر مى‬
‫آش اميدنى ب راى آنها به ص رف چه مق دار‬
‫انرژى ضرورت است؟ ولى خ داى رحمن‪،‬‬
‫با ايج اد اين هم آهنگى دقيق مي ان ح رارت‬
‫آفت اب‪ ،‬باده ا‪ ،‬بخ ارات آبى‪ ،‬ابر و ب اران‪،‬‬
‫‪221‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫رحمت وس يع و بى نه ايتش را ش امل ح ال‬

‫همه باشندگان روى زمين ساخته است‪.‬‬
‫در محل ديگرى مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬

‫النمل‪63 :‬‬
‫كيست آنكه در تاريكىه اى بر و بحر‬
‫ش ما را رهنم ائى مىكند و آنكه بادها را‬
‫چون مژدۀ قبل از رحمت خود مىفرستد‬
‫آيا با هللا اله ديگ رى هس ت؟ برتر است‬
‫هللا از آنچه شريكش مىگيرند‪.‬‬
‫چه كسى س نن و ض وابط ح اكم در اين‬
‫كائنات را به نح وى وضع ك رده است كه با‬
‫توسل به آن انس ان راه خ ود را در ت اريكى‬
‫ه اى بر و بحر مىياب د‪ ،‬ازس تاره ها بعن وان‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫عالئم راه يابى اس تفاده مىكن د‪ ،‬روش نى افق‬

‫را دليل س مت خ ود مىس ازد‪ ،‬قطب نماه اى‬
‫دقيق اح داث مىكند كه باهمه دقت مس يرش‬
‫را نشاندهى مىكند‪.‬‬
‫آيا كسى را سراغ داريد كه در انج ام همۀ‬
‫اين ام ور با خ دا ش ريك باش د؟ در وزش‬
‫بادها‪ ،‬در انتقال ابرها‪ ،‬در ري زش ب اران و‬
‫ب رف‪ ،‬در انتظ ام زمين به نح وى كه در‬
‫تاريكى بيابان ها‪ ،‬ص حراها و بحره ا‪ ،‬ن يز‬
‫ت دابيرى ب راى راه ي ابى انس ان اتخ اذ ش ده‬
‫است‪ ،‬برتر است هللا از هر آنچه در الوهيت‬
‫و ربوبيت شريك او‪ ‬ميگيرند‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الشورى‪28 :‬‬
‫‪223‬‬
 ‫ كليد قرآن‬..…………… ‫ دال بر خداى رحمن‬،‫آثار رحمت در عالم‬

‫و اوست هم ان ذاتيكه ب اران را ن ازل‬

‫مىكند پس از آنكه (م ردم) نا اميد ش دند‬
‫و رحمتش را پخش مىكند و او هم ان‬
.‫كارساز ستوده است‬
‫در محل ديگ رى با تفص يل بيش ترى در‬
‫ار رحمت‬ ‫رابطه با اينكه شب و روز آث‬
:‫الهى بوده… مىفرمايد‬
    
  
   
   
   
    
  
  
   
  
   
   
  
  
  
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫‪  ‬‬

‫القصص‪:‬‬
‫‪ 71‬ـ ‪73‬‬
‫بگو آيا ديديد كه اگر خداوند شب را بر‬
‫شما تا روز قي امت پاين ده س ازد كيست‬
‫اله غ ير هللا كه ب راى ت ان روش نائى‬
‫بي اورد؟ آيا نمىش نويد؟ بگو آيا مىنگريد‬
‫اگر هللا روز را بر ش ما تا روز قي امت‬
‫پاين ده دارد كيست اله غ ير هللا كه ش بى‬
‫ف را آورد تا در آن آرام گيري د؟ آيا‬
‫نمىنگري د؟ و از رحمتش براىت ان اين‬
‫شب و روز را گردانيد تا در آن آرام‬
‫گيريد و فض لش را جس تجو كنيد و تا‬
‫سپاسگذارى نمائيد‪.‬‬
‫در محل ديگ رى گس ترش زمين‪ ،‬ايج اد‬
‫كوه ها در آن‪ ،‬روئيدن نبات ات م وزون‪ ،‬هر‬
‫يكى در محل خودش‪ ،‬تهيۀ وسائل و اس باب‬
‫زندگى براى انسان‪ ،‬خلقت حيوان اتى كه در‬
‫خدمت انسان است و او خود قادر به روزى‬
‫‪225‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫دادن به آنها نيس ت‪ ،‬و اينكه همه چ يز به‬

‫اندازه ضرورت و بمقدار احتياج آفريده شده‬
‫است و وزش بادها كه مايۀ الق اح نبات ات‬
‫است و وسيله ح ركت ابرها و ن زول ب اران‬
‫ب راى تهيه آب آش اميدنى‪ ،‬در حاليكه انس ان‬
‫خ ود ق ادر به ذخ يره آن نيست اگر خداوند‬
‫جل ش أنه در زمين و در كوهها انتظ ام‬
‫ذخيره آنرا نمىگ رفت‪ ،‬بعن وان آث ار رحمت‬
‫ود چنانچه‬ ‫خداوند در زمين ارائه مىش‬
‫ميفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫الحجر‪ 19 :‬ـ ‪22‬‬
‫و زمين را گسترشش داديم و در آن‬
‫ك وه ها افگن ديم و در آن از هر چ يز‬
‫م وزونى روئياني ديم و در آن اس باب‬
‫معيشت برايت ان درست ك رديم و آنچه‬
‫را كه خ ود به آن روزى دهن ده نيس تيد‬
‫(و خ دا ب رايش روزى مىده د) و هيچ‬
‫چيزى وجود ندارد مگر اينكه خ زاينش‬
‫ن زد ماس ت‪ ،‬و آن را نمىفرس تيم مگر به‬
‫اندازه معلوم‪ ،‬و بادها را فرستاديم القاح‬
‫كنن ده (باروركنن ده) پس از آس مان آب‬
‫فروفرس تاديم و بش ما نوش انيديمش‪ ،‬و‬
‫ش ما جمع كنن ده و ذخ يره كنن ده اش‬
‫نيستيد‪.‬‬
‫ارسال رس ول ن يز بنا بر رحمت وى جل‬
‫شأنه بر مردم است‪.‬‬
‫‪227‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫‪   ‬‬

‫‪ ‬‬
‫االنبياء‪107 :‬‬
‫و ترا نفرس تاده ايم مگر رحم تى ب راى‬
‫عالميان‪.‬‬
‫نزول كتاب؛ رحمت بزرگ ديگرى است‬
‫كه شامل حال انسان شد‪...‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬االنعام‪157 :‬‬
‫پس يقينا ً كه بينۀ از سوى پروردگارتان‬
‫و هدايت و رحمتى آم ده اس ت‪ ،‬پس چه‬
‫كسي ظالم تر از آن است كه آيات الهي‬
‫را تكذيب كرد و از آن اع راض نم ود‪،‬‬
‫كسانيرا كه از آي ات ما اع راض مىكنند‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫جزا خواهيم داد با بدترين عذابى‪ ،‬بنابر‬

‫آنكه اعراض ميكردند‪.‬‬
‫نيكوكاران در پناه رحمت او اند‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪ ‬‬
‫االعراف‪56 :‬‬
‫يقين ا ً كه رحمت الهى به نيكوك اران‬
‫قريب است‪.‬‬
‫رى از رحمت اوست كه‬ ‫و اينهم مظه‬
‫ب دكاران و مجرم ان را مؤاخ ذه مىكند و‬
‫ديگران را از شر ايشان نجات مىدهد‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫االنعام‪147 :‬‬
‫ذيب كردند بگو‬ ‫پس اگر تك‬
‫پروردگارت ان ص احب رحمت وس يع‬
‫‪229‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫است و از ب دكاران جنگ او رد ك رده‬

‫نشود‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫هود‪94 :‬‬
‫و آنگ اه كه امر (ع ذاب) ما آم د‪،‬‬
‫برحمت خود شعيب را و آنعده مؤمنانى‬
‫راكه با او بودن د‪ ،‬نج ات بخش يديم و‬
‫ستمگران را فرياد تندى ف را گ رفت كه‬
‫بنابرآن در دي ار خ ود م رده ه اى ب رو‬
‫افتيده گشتند‪.‬‬
‫چه توجيه ديگ رى مىتواند ب راى تعب ير‬
‫درست اين قض يه ارائه ش ود كه مىنگ ريم‬
‫س تمگران در پاي ان امر به س ختى مؤاخ ذه‬
‫مىشوند‪ ،‬بساط سلطه شان برچي ده مىش ود و‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫انتقام ستمگرىها از آن ان گرفته مىش ود و در‬

‫ج انب ديگ رى اف راد مظل وم و مح روم از‬
‫همۀ حقوق خود كه سلى بيرحمى و قس اوت‬
‫ب روى ش ان خ ورده ان د‪ ،‬م ورد ش كنجه و‬
‫عذاب ق رار گرفته اند و عوامل استض عاف‬
‫و ناتوانىش ان ف راهم گردي ده ب راى آنكه‬
‫نش ورند و بخ اطر احي اء حق وق ش ان قي ام‬
‫نكنن د‪ ،‬نيروه اى ح اكم چن ان جو اختن اق و‬
‫ت رس و رعب ايج اد ك رده اند كه نفس در‬
‫سينه ه اى ش ان خفه گردي ده‪ ،‬امك ان آزادى‬
‫از وضع ح اكم را تص ور واهى پنداش ته‪،‬‬
‫ادامۀ وضع را امر طبيعى و مق دس و غ ير‬
‫قابل تغيير شمرده اند ولى ناگه ان بر خالف‬
‫تصور همه‪ ،‬همين مردم مأيوس‪ ،‬مح روم و‬
‫مستض عف ش وريده اند به حق ش ان رس يده‬
‫اند‪ ،‬وارث زمين و پيشواى مردم شده اند‪.‬‬
‫كسيكه همۀ آث ار و مظ اهر وس يع عن ايت‬
‫أنه در پهنۀ اين‬ ‫الهى و رحمت او جل ش‬
‫‪231‬‬
 ‫آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن ……………‪ ..‬كليد قرآن‬

‫هستى نتواند او را نسبت به رحمت خدا جل‬

‫شأنه اميدوار سازد در گمراهى و جهل فرو‬
‫رفته اس ت‪ .‬چنانچه اب راهيم عليه الس الم‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الحجر‪56 :‬‬
‫گفت‪ :‬و از رحمت پروردگ ار خ ود‬
‫مأيوس نمىشوند مگر گمراهان‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ ‬‬
‫العنكبوت‪23 :‬‬
‫آنانكه به آي ات الهى و مالق ات او كفر‬
‫مىورزند ايشان از رحمتم م أيوس اند و‬
‫براى آنان عذابيست دردناك‪.‬‬
‫مش اهده مىكنيد كه در همۀ اين آي ات با‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ .‬آثار رحمت در عالم‪ ،‬دال بر خداى رحمن‬

‫استناد به آثار رحمت بى نه ايت پراگن ده در‬

‫پهنه هستى‪ ،‬اين مطلب ب ازگو ش ده است كه‬
‫خ داى رحمن‪ ،‬رب همه عالمي ان كه رحمت‬
‫او بى نه ايت اس ت‪ ،‬س توده حميد ب وده همه‬
‫ستايش ها براى اوست‪.‬‬
‫الحمد هلل رب العالمين * ال رحمن ال رحيم‬
‫*‬

‫‪233‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫‪  ‬‬
‫مالك روز پاداش‬
‫ما در اين ع الم‪ ،‬همه چ يز را به ش كلى‬
‫مىي ابيم كه مقه ور ض وابط و س نن ان د‪ ،‬در‬
‫پي دايش ش ان‪ ،‬در ح ركت ش ان‪ ،‬در نمو و‬
‫رشدشان تا آنكه نت ايجى تحويل ميدهند و در‬
‫كهولت و پيرى شان كه بت دريج به م رگ و‬
‫نابودى شان مىانجامد‪ ،‬در همۀ اين مراح ل‪،‬‬
‫تابع كامل سنت ها و قانونمن دى هائى اند كه‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫در همه جا ح اكم اس ت‪ ،‬هر حرك تى و هر‬

‫تح ولى طبق همين س نن ح اكم رخ ميده د‪،‬‬
‫اين امر بذات خود انسان باشعور را بس وى‬
‫اين حقيقت رهنم ائى مىكند كه دني اى ما را‬
‫مالك ق اهر و ح اكم مسيطريست كه در‬
‫وراى همۀ حوادث ارادۀ او حك ومت مىكن د‪.‬‬
‫چنانچه قرآن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬يونس‪:‬‬
‫‪31‬‬
‫بگو چه كسى از آس مان و زمين بش ما‬
‫روزى مىدهد و چه كسى مالك اين‬
‫گوش ها و چشم هاست "كه به اراده او‬
‫بكار مىپردازند" و چه كسى زنده را از‬
‫‪235‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫م رده بر مى آرد و م رده را از زن ده‬

‫ب يرون مىكند و چه كسى به ت دبير اين‬
‫ام ور مى پردازد‪ ،‬بناچ ار خواهند گفت‬
‫"هللا" پس آيا نمىپرهيزيد‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫المائده‪120 :‬‬
‫س لطنت آس مانها و زمين و آنچه مي ان‬
‫آنهاست خ دا راست و او بر هرچ يزى‬
‫تواناست‪.‬‬
‫در محل ديگرى مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الفرقان‪2 :‬‬
‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫كس يكه ملك آس مانها و زمين از آن او‬

‫اس ت‪ ،‬نه فرزن دى گ رفت و نه در ملك‬
‫ش ريكى ب راى او باش د‪ ،‬هر چ يزى را‬
‫بيافريد‪ ،‬بعد آن را به ان دازه معي نى در‬
‫آورد‪.‬‬
‫همچنان مىآيد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪ ‬‬
‫فاطر‪13 :‬‬
‫شب را در روز در مى آرد و روز را‬
‫در شب مىدرآرد و آفت اب و مهت اب را‬
‫مسخر ك رد كه هر يكى ب راى اجل ن ام‬
‫نه ادى بح ركت مىافت د‪ .‬اينست‬
‫پروردگارت ان كه ملك او راست و آنچه‬
‫‪237‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫جز او به كومك مىطلبي د پوست خس ته‬

‫اى را نيز مالك نيستند‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫يس‪83 :‬‬
‫پس پ اكى ذاتى راست كه ملك وت هر‬
‫چ يزى در يد اوست و به س وى او‬
‫برگردانده شويد‪.‬‬
‫همه چ يز در اختي ار او و مقه ور اراده‬
‫اوين د‪ ،‬از سرآغازش ان تا س رانجام ش ان‪،‬‬
‫چون همه چيز ديگر‪ ،‬ش ما ن يز بس وى خ دا‬
‫برگردان ده مىش ويد‪ .‬ذاتيكه مالك مقدمه است‬
‫مالك نتيجه ب التبع خواهد ب ود‪ .‬كارها‬
‫نيزبس وى او راجع مىش ود زي را او مالك و‬
‫حاكم ملك خود است‪ ،‬فيصله ها را اوص ادر‬
‫مىكند و نتايج را اوست كه بر اعمال م رتب‬
‫مىسازد و هر كارى به اراده اوتحقق مىيابد‪.‬‬
 ‫ پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬...…………….…………… ‫كليد قرآن‬

  

    
 
5 :‫الحديد‬
‫س لطنت آس مانها و زمين او راست و‬
.‫بسوى هللا همۀ امور ارجاع مىشود‬

‫اوست كه به يكى اقت دار تف ويض مىكند و‬

‫به او ع زت مىبخشد و ديگ رى را از منصۀ‬
‫ق درت س اقط مىكند و به ذلت محك وم‬
.‫مىسازد‬
   
   
  
   
    
    
   
   
   
  
239
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫‪  ‬‬

‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫آل عمران‪ 26 :‬ـ ‪27‬‬
‫بگو ب ار الهى! مالك مل ك! به ركى‬
‫خ واهى اقت دار مى بخشى و از ه ركى‬
‫خواهى اقتدار بر مىگيرى وكسى را كه‬
‫خ واهى ع زت مي دهى و هر كى را‬
‫خواهى ذليل مىس ازى‪ ،‬در دست توست‬
‫همۀ خ ير‪ ،‬يقين ا ً كه تو بر هر ك ارى‬
‫توان ائى‪ ،‬شب را در روز درمى آرى و‬
‫روز را در شب مىدرآرى و زنده را از‬
‫م رده برمى آرى و م رده را از زن ده‬
‫ب يرون مى آرى و به ركى خ واهى‬
‫بىحساب روزى ميدهى‪.‬‬
‫نى چنانچه در تحقق شب و روز و‬ ‫يع‬
‫مرگ و زن دگى و اعط اى رزق و روزى‪،‬‬
‫ارادۀ احدى جز خ دا ‪ ‬اث رى ن دارد و همۀ‬
‫اين تح والت به ارادۀ او در كائناتيكه ملك‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫اوست و او م الكش‪ ،‬تحقق مىياب د‪ ،‬بهمين‬

‫من وال‪ ،‬دگرگونىها و تح والت در زن دگى‬
‫انسان‪ ،‬بحكم اوصورت مىپذيرد‪ ،‬زي را اوهم‬
‫مالك است هم ص احب ع رش‪ ،‬چنانچه همه‬
‫چ يز از اوست و همۀ هس تى ملك اوست‬
‫همچن ان بر همه جا و همه چ يز حكم ميراند‬
‫و همه در مح دوده ملك او و تحت ع رش‬
‫قدرت و سلطه اويند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫المؤمنون‪116 :‬‬
‫پس برتر است هللا هم ان مالك برح ق‪،‬‬
‫جز او الهى نيس ت‪ ،‬پروردگ ار ع رش‬
‫گرامى‪.‬‬
‫چ ون او جل ش أنه مالك الملك اس ت؛‬
‫هركى در ملكش بسر مىبرد؛ طبق مشيت او‬
‫و ضوابطى كه وضع كرده است با مكاف ات‬
‫و مجازات اعمالش روبرو مىشود‪.‬‬
‫‪241‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫‪    ‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫المائده‪40 :‬‬
‫آيا نميدانى كه سلطنت آس مانها و زمين‬
‫او راست ه ركى را خواهد تع ذيب‬
‫مىكند و به هركى خواهد مىآمرزد و هللا‬
‫بر هر چيزى قادر است‪.‬‬
‫سلسله پاداش اعمال بمج رد ص دور عمل‬
‫آغ از مىشود‪ ،‬دردنيا بط ور نس بى و در‬
‫آخرت بطور كامل تحقق مىيابد‪ ،‬و قرآنكريم‬
‫با اس تناد به اين حقيقت كه در دنيا هر كسى‬
‫پاداش اعمال خود را مىيابد‪ ،‬براى هر عمل‬
‫او رد العمليست مس اوى و مخ الف الجهت‪،‬‬
‫هر ص دائى كه بلند مىكند انعكاسش بس وى‬
‫او بر ميگ ردد ث ابت مىكند كه خ داى احكم‬
‫الحاكمين ب راى تحقق كامل ع دل و اعط اى‬
‫پاداش مكمل اعمال‪ ،‬رستاخيزى برپا خواهد‬
 ‫ پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬...…………….…………… ‫كليد قرآن‬

"‫ك رد و در "ي وم ال دين" و "ي وم الفص ل‬

‫فيص له ه اى نه ايى ص ادر خواهد شد و‬
‫ چنانچه ق رآن‬.‫پ اداش ها داده خواهد ش د‬
:‫مىفرمايد‬
    
   
   
   
   
  
   
   
  
   
    
  
- 6 :‫الفجر‬
14
‫آيا نديدى كه پروردگارت با (قوم) ع اد‬
،‫چه معامله ك رد "هم ان ع اد" ارم‬
‫داراى (ق دهاى) اس توار آنكه ش بيه به‬
243
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫ايشان "كسى" در ش هرها آفري ده نش ده‬

‫است و با "قوم" ثمود‪ ،‬آنانكه در وادىها‬
‫(ب راى قصر ه اى ش ان) س نگ ها‬
‫تراشيدند‪ ،‬و با فرع ون ذى االوت اد (كه‬
‫افواج در اختيار داشت و مخ الفين را با‬
‫ميخها تعذيب ميكرد) آنانكه در ش هرها‬
‫طغيان نمودن د‪ ،‬و در آن م رتكب فس اد‬
‫زي اد ش دند‪ ،‬پس پروردگ ارت به‬
‫يكب ارگى تازيانه ع ذاب بر "ف رق"‬
‫ايشان فرود آورد‪ .‬يقينا ً كه پروردگارت‬
‫حتما ً در كمينگاه است‪.‬‬
‫با اس تناد به روي دادهاى مهم ت اريخ كه‬
‫س تمگران مج رم با وج ود ظ اهر نيرومن د‪،‬‬
‫طى آن به شامت جرم شان مؤاخ ذه ش ده اند‬
‫و بناى س لطه و اقتدارش ان س رنگون ش ده‪،‬‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫النمل‪69 :‬‬
‫بگو‪ :‬در زمين سير كنيد‪ ،‬س پس بنگريد‬
‫كه عاقبت گنهكاران چگونه بود‪.‬‬
‫آيا س رنگونى بن اى س لطه س تمگران با‬
‫وج ود س لطه و ق درت بظ اهر مس تحكم و‬
‫نيرومندش ان‪ ،‬و مواخ ذه ش ديد مس تكبران‬
‫مج رم و گنهگ ار‪ ،‬در حاليكه ش رائط به نفع‬
‫آن ان و همه چ يز جامعه در خ دمت ش ان و‬
‫مؤيد ادامۀ بقاى شان بوده‪ ،‬بذات خ ود دليل‬
‫ق اطع ب راى اين مطلب نيست كه در اينجا‬
‫م الكى حكم ميراند كه از ظ الم انتق ام ميكشد‬
‫و ب داد مظل وم ميرسد و در ملك او س نت‬
‫پاداش اعمال نافذ اس ت؟ چه توجيه ديگ رى‬
‫را مىتوان براى اين حقيقت ارائه كرد؟‬
‫اينكه مىنگ ريم ب رخى در خط ايم ان و‬
‫بن ابر عملك رد ص الح به پ اداش مس تمر و‬
‫انقط اع ناپ ذير اعم ال خ ود دست مىيابد‬
‫وارث زمين گردي ده‪ ،‬به خالفت آن گم ارده‬
‫‪245‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫مىشود‪ ،‬از ن اتوانى و ض عف‪ ،‬اض طراب و‬

‫پريشانى و ذلت و بيچاره گى نج ات يافته به‬
‫توانمن دى و ع زت ميرس د‪ ،‬ح الت خ وف و‬
‫ترس و اختناق حاكم در جامعۀ ش ان به امن‬
‫و امان و اطمينان مبدل ميگ ردد‪ .‬و ديگ رى‬
‫به اسفل السافلين‪ ،‬به بدترين حالت زندگى و‬
‫پائين ترين طبقۀ پستى و دنائت سقوط مىكند‬
‫و انحراف از خط ايم ان او را به زيانمن دى‬
‫و خسران ميكشاند و با چنين وضعى مواجه‬
‫مىس ازد‪ ،‬اين امر ب ذات خ ود دليل محكم‬
‫ب راى اثب ات حق انيت اين س خن است كه‬
‫خداى احكم الحاكمين‪ ،‬قضاوت گر اعمال ما‬
‫و پاداش دهنده كردار ماست‪.‬‬
‫چنانچه قرآن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫‪   ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫التين‪ 4 :‬ـ ‪8‬‬
‫يقين ا ً ما انس انرا در به ترين س اختمانى‬
‫بيافريديم بعد او را به اسفل السافلين رد‬
‫ك رديم‪ ،‬مگر كس انيكه ايم ان آوردند و‬
‫اعم ال نيكو انج ام دادن د‪ ،‬كه آن انرا‬
‫پاداشيست انقط اع ناپ ذير‪ ،‬پس چه‬
‫چ يزى ت را بعد از اين (كه دو نمونه‬
‫شخص يت انس انى را در دو خط با دو‬
‫انجام و عاقبت مىنگرى) به تك ذيب دين‬
‫و (پ اداش اعم ال ) وامي دارد‪ ،‬آيا هللا‬
‫احكم الحاكمين نيست؟‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪247‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫البلد‪ 7 :‬ـ ‪10‬‬

‫آيا مىپندارد كه كسى او را نمىنگرد‪ ،‬آيا‬

‫ب راى او دو چشم و زب انى و دو لب‬
‫نس اختيم‪ ،‬و ب دوراهى او را رهنم ائى‬
‫كرديم‪.‬‬
‫چگونه تص ور مىكند كه ش اهد و ن اظرى‬
‫بر اعمال او و قضاوت گرى بر كرده ه اى‬
‫او وجود ن دارد‪ ،‬در حاليكه او خ ود مخل وق‬
‫است ولى براى تفكيك خوب از بد‪ ،‬دي ده اى‬
‫دارد و بص يرتى‪ ،‬و ب راى انعك اس ما‬
‫فىالض مير خ ود‪ ،‬و اظه ار عواطف و‬
‫احساساتش‪ ،‬و اصدار قضاوت ها و فيص له‬
‫ه ايش وس ائلى دارد‪ ،‬چ ون زب ان و لب‪ ،‬و‬
‫درب ارۀ خ وب و بد زش تى و زيبايى‪،‬‬
‫رهنمودى دارد در ضمير و مالكى دارد در‬
‫قلب‪ ،‬نيكى ب رايش "مع روف" است با آن‬
‫آشنائى دارد و معرفتى نسبت به آن در خود‬
‫مىيابد و بدى برايش "منكر" و نا آشناست و‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫نف رتى از آن در خ ود احس اس مىكند و با‬

‫فطرت و مزاج خود آنرا بيگانه مىيابد‪.‬‬
‫وج ود هر انس انى با اين خصوص يات‪،‬‬
‫ش اهد زن ده اين امر است كه پروردگ ار و‬
‫خ الق انس ان بايد بط ور اتم و اكمل داراى‬
‫اين صفات ب وده‪ ،‬ش اهد اعم ال او و قاضى‬
‫كرده هايش ب وده پ اداش خواهد داد و "ي وم‬
‫الدين" و "يوم الفصلى" بر پا خواهد كرد‪.‬‬
‫ربوبيت هللا و رحمت وسيع و بىپاي ان او‬
‫‪ ‬ايجاب مىكند تا به منظور بررسى اعمال‬
‫انس ان و اعط اى پ اداش كامل مس اعى او‬
‫چنين روزى را تعيين كند‪ ،‬خدائى كه تمامى‬
‫خوبيها در اوست‪ ،‬محم ود و س توده اى از‬
‫هر عيب و هر نقص منـزه اى‪ ،‬چگونه‬
‫ود‪ ،‬كه همه اش‬ ‫ممكن است در ملك خ‬
‫ض وابط است و هر چ يزى منظم و دقي ق‪،‬‬
‫بگذارد انسان حق را پام ال كند ض وابط را‬
‫زير پا بگذارد و در ملك خدا مرتكب ظلم و‬
‫‪249‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫فس اد و خ ونريزى ش ود ولى بحس اب او‬

‫نرسد؟ ذاتى كه در همه آفري ده ه اى او نظم‬
‫اس ت‪ ،‬هدفمن دى اس ت‪ ،‬هيچ فت ورى در‬
‫مجم وع كائن ات او وج ود ن دارد‪ ،‬بيه وده‬
‫نيست‪ ،‬همه چيز حكيمانه و براى مصلحتى‪،‬‬
‫به ان دازه معي نى‪ ،‬با به ترين وجهى آفري ده‬
‫شده اس ت‪ ،‬هر يكى مص روف است تا غايۀ‬
‫را تحقق دهد و ثم رۀ تحويل ده د‪ ،‬چگونه‬
‫ممكن است انسانرا كه همه چ يز در خ دمت‬
‫اوست و براى او آفري ده ش ده است بگ ذارد‬
‫كه با بارگرانى از گناه و ستم‪ ،‬خلق آزارىها‬
‫و حق تلفىه ا‪ ،‬دنيا را ت رك بگويد و از او‬
‫پرس يده نش ود و ديگ رى باتحمل س تم ه ا‪،‬‬
‫مظلوميت ه ا‪ ،‬حق ارت ه ا‪ ،‬درده ا‪ ،‬از دنيا‬
‫برود ولى كسى به فريادش نرسد‪.‬‬
‫قيام قيامت‪ ،‬رسيدگى به داد مظلوم‪ ،‬انتق ام‬
‫از ظالم و اعطاى پاداش مكمل اعمال ب دليل‬
‫رحمت و مهرب انى وى جل ش أنه نس بت به‬
‫بندگانش ميباشد‪.‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫‪    ‬‬

‫‪      ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫االنعام‪12 :‬‬
‫بگ و‪ :‬آنچه در آس منها و زمين است از‬
‫كيس ت؟ بر خ ودش رحمت را نوش ته‬
‫است (الزم ك رده اس ت) حتم ا ً ش ما را‬
‫ب راى روز قي امت يكجا كند كه در آن‬
‫ش كى نيس ت‪ .‬آنانكه خ ود را زيانمند‬
‫ساخته اند ايمان نمىآرند‪.‬‬
‫چ ون خ داى رحمن در معامله اش با‬
‫بندگان‪ ،‬بر خ ود نوش ته است تا رحمتش را‬
‫ش امل ح ال آن ان س ازد بن اء‪ ،‬قي امتى بر پا‬
‫مي دارد تا در آن‪ ،‬ب داد مظل وم و مح روم‬
‫رس يدگى كند و از تج اوزگران س تمگر‬
‫حساب بگيرد‪ ،‬ولى آنانكه بچنين حقيقتىايمان‬
‫‪251‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫نمىآرند و به تحقق يوم الدين ب اور ندارند به‬

‫زي ان خ ود عمل ك رده اند و خويش تن را به‬
‫زيان افگنده اند‪ .‬عدم اعتق اد به (ي وم ال دين)‬
‫در "رس تاخيز" به معن اى بيه وده ش مردن‬
‫همۀ كائن ات اس ت‪ ،‬به آن معناست كه گويا‬
‫در مجموع اين هستى‪ ،‬ميزانى وجود ندارد‪،‬‬
‫هر كى و هر چه نيرومن دتر است مس تحق‬
‫تر اس ت‪ ،‬معي ار و محك ب راى حق انيت‬
‫هركسى زورمن دى و نيرومن دى اوس ت‪،‬‬
‫زور حق است و مالك و محك است‪.‬‬
‫ق رآن تحليل كس انيرا كه "قي امت" و‬
‫"بعثت" را تنها به اين دليل انك ار مىكنند كه‬
‫چ را پ دران نخس تين ش ان برنميگردن د و‬
‫مؤاخذه نمىشوند‪ ،‬ارائه داش ته بج واب ش ان‬
‫مىپردازد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬...…………….…………… ‫كليد قرآن‬

    

   
   
   
  
  
  
  
  
   
 
 
40 ‫ ـ‬34 :‫الدخان‬
‫اين ان حتم ا ً ميگويند كه ب دون شك اين‬
،‫(مرگ ما) نيست مگر م رگ نخس تين‬
‫ پس پدران‬.‫و ما برانگيخته نخواهيم شد‬
‫رده اند بياوريد اگر‬ ‫ما را كه م‬
‫ آيا ايش ان به تر اند يا ق وم‬،‫راس تگوئيد‬
‫ چ ون‬،‫تبع و آنانكه قبل از ايشان بودن د‬
‫ ما‬،‫مج رم بودند هالك ش ان ك رديم‬
‫آس مانها و زمين را و آنچه مي ان‬
253
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫اينهاست‪ ،‬بازى كنان نيافري ده ايم‪ ،‬و ما‬

‫آن را نيافري ده ايم مگر بحق و اما‬
‫اكثريت شان نميدانند‪ ،‬يقينا ً يوم الفصل‪،‬‬
‫ميقات شان است همه يكجا‪.‬‬
‫در اين آي ات دو دليل محكم ب راى اثب ات‬
‫"بعثت" ارائه مىشود‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ هالكت ق وم "تبع" و "اق وام قبل از‬
‫ايشان" كه بنابر "جرم" ش ان‪ ،‬به "م رگ و‬
‫ن ابودى" محك وم ش دند‪ ،‬دليل ق اطع ب راى‬
‫اثبات اين سخن است كه در دنياى ما سلسله‬
‫پ اداش اعم ال جاريست و اين س نت خ ود‬
‫ايجاب مىكند كه پس از مرگ بعث تى باشد و‬
‫يوم الفصلى برپا گردد‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ آس مانها و زمين ب ه ن احق و چ ون‬
‫بازيه اى طفالنه آفري ده نش ده اس ت‪ ،‬كه هر‬
‫كى در آن هرچه خواست بكن د‪ ،‬حس ابى در‬
‫مي ان نباش د‪ ،‬قض اوتى بعمل نيايد و مي ان‬
‫خ وب و ب د‪ ،‬حق و باطل تفكيكى ص ورت‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫نگ يرد‪ ،‬در مبحث ايم ان ب ه آخرت(و ي وم‬

‫الدين) سه موضوع بنيادى مطرح است‪:‬‬
‫‪3‬ـ‬ ‫‪ 2‬ـ اجل‬ ‫‪ 1‬ـ پ اداش اعم ال‬
‫بعثت‬
‫عناصر ك افر كه دنيا و ح وادث وپيش‬
‫آمدها و رويدادهاى آنرا تص ادفى و بيه دف‬
‫مىپندارند و ب اور ندارند كه هر ج زء اين‬
‫ع الم و هر حادثۀ كه در آن رخ مىدهد طبق‬
‫برنامه از قبل س نجيده ش ده ايس ت‪ ،‬نه به‬
‫"پاداش اعم ال" ب اور دارن د‪ ،‬نه به "اجلى"‬
‫كه براى همه چيز و هر تح ولى مق در ش ده‬
‫است و نه به بعثت بعد از مرگ‪ ،‬و بنا بران‬
‫ي وم ال دين را تك ذيب مىكنن د‪ .‬ق رآن از‬
‫تص ورات اين گ روه در اين رابطه چ نين‬
‫حكايت مىكند‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪255‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫‪   ‬‬

‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪     ‬‬
‫االسراء‪ 49 :‬ـ ‪51‬‬ ‫‪ ‬‬
‫و گويند آيا آنگاه كه ما چون اس تخوانى‬
‫ش ويم و چ ون اج زاى پوس يده از هم‬
‫پاشيده‪ ،‬آيا ما حتم ا ً برانگيخته ش ويم به‬
‫پي دايش نوي نى؟ بگو "اگر مىتواني د"‬
‫چون سنگى و يا چون آهنى درآئيد و يا‬
‫از آن نوع خلقتى كه درس ينه ه اى ت ان‬
‫ب زرگ جل وه مىكن د‪" ،‬درحاليكه ش ما‬
‫طبق س نت الهى پس از م رگ ت ان به‬
‫چ يزى در مىآئيد كه خ ود ش اهديد هر‬
‫روزى خداوند از آن زن ده ه اى بر‬
‫مىآرد" س پس خواهند گفت چه كسى ما‬
‫را "پس از م رگ م ان" اع اده كند ‪...‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫بگو آنكه ش ما را ب ار اول بيافريد؛ بعد‬

‫سرهاى شانرا بسوى تو خواهند جنبانيد‬
‫و خواهند گفت‪ :‬كى باشد آن "اع اده‬
‫دوباره" بگو‪ :‬شايد كه قريب باشد‪.‬‬
‫مشاهده مىكنيد كه‪ ،‬در اين آيات‪ ،‬دو‬
‫استدالل عناصر كافر براى تكذيب "بعثت"‬
‫ارائه شده است‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ باور نمىكنن د كه انس ان پس از تجزيه‬
‫ش دن در زمين و پس از آنكه بش كل‬
‫استخوان پوسيده اى درآيد بار ديگرى زن ده‬
‫ش ود‪ ،‬در ج واب ش ان مىفرمايد كه اوالً پس‬
‫از مرگ بشكلى در مىآئيد‪ ،‬كه از آن آفري ده‬
‫ش ده ايد و هر لحظه مىنگريد كه خداوند از‬
‫همين اجزاى مرده و پوس يده زمين‪ ،‬اش ياى‬
‫زنده خلق مىكند‪ ،‬و ثانيا ً خ دايى كه ب ار اول‬
‫پيدايش انسان را آغاز كرد‪ ،‬ب راى ب ار دوم‬
‫نيز او را خلق خواهد كرد‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ تأخير در وقوع "بعثت" را چون دليل‬
‫‪257‬‬
 ‫كليد قرآن‬..………………………… ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫ كه در ج واب‬،‫براى انك ار از آن گرفته ان د‬

‫ش ان با اختص ار گفته مىش ود چه ميدانيد كه‬
‫خداوند چه موع دى ب راى آن تع يين ك رده‬
‫است ممكن است "موعد" تحقق آن ق ريب‬
.‫باشد‬
:‫در جاى ديگرى مىفرمايد‬
  
 
   
  
   
    
  
   
    
   
 
99 ‫ ـ‬98 :‫االسراء‬
‫اين است جزاى شان بنابر آنكه به آيات‬
‫ آيا آنگ اه كه‬:‫ما كفر ورزيدند و گفتن د‬
‫ما چ ون اس تخوانى ش ويم و اج زاى‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫پوس يده و از هم پاش يده‪ ،‬آيا حتم ا ً بر‬

‫انگيخته مىش ويم به خلقت جدي دى؟ آيا‬
‫ندي ده اند هم ان خ دائى كه آس مانها و‬
‫زمين را آفري ده است تواناست بر اينكه‬
‫امثال ش ان را خلق كن د‪ ،‬و ب راى ش ان‬
‫اجلى وضع كرده است كه در آن ش كى‬
‫نيست پس س تمگران بجز انك ار (ح ق)‬
‫از همه چيز اجتناب كردند‪.‬‬
‫در اين آي ات ن يز اس تدالل آن ان مب نى بر‬
‫اينكه پس از تجزيه ش دن در زمين‪ ،‬اع اده‬
‫آنان دشوار است ارائه گردي ده و در ج واب‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ پروردگاريكه آس مانها و زمين را‬
‫آفريده است‪ ،‬بر خلقت انسان و اعاده "مثل"‬
‫او تواناست‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ چنانچه براى هر چ يزى در اين ع الم‬
‫اجلى تع يين ش ده است همچن ان ب راى‬
‫انقضاى عالم موجود و بعثت دوب اره انس ان‬
‫‪259‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫"اجلى" وضع ش ده اس ت‪ .‬هر ك ارى در‬

‫موعد ثابتش تحقق مىيابد‪ ،‬تحقق رستاخيز و‬
‫بعثت بخواست شما مربوط نيست‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ عامل انك ار ش ما از بعثت چ يز‬
‫ديگرى جز ستمگرىهاى شما نيس ت‪ ،‬تع دى‬
‫و تجاوز از حد و حق ب اعث ش ده است كه‬
‫ذه نيت ش ما به نح وى تعبيه ش ود كه بعثت‬
‫را انكار كنيد‪ ،‬چنانچه هر انس انى‪ ،‬زمانيكه‬
‫تص ور كند با خطر احتم الى در مس ير راه‬
‫مواجه خواهد شد براى آنكه از ح ركت نه‬
‫ايس تد بخ ود تلقين مىكند كه خط رى وج ود‬
‫ندارد‪ ،‬خ ود را مىفريبد و با تلقين ك اذب به‬
‫اقناع خ ود مى پردازد‪ ،‬چنانچه ق رآن در اين‬
‫رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫‪   ‬‬

‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫المطففين‪ 10 :‬ـ ‪14‬‬
‫واى در آن روز‪ ،‬تكذيب كننده گ ان را‪،‬‬
‫آنانكه يوم الدين (روز ج زا) را تك ذيب‬
‫مىكنن د‪ ،‬و آن را تك ذيب نمىكند مگر هر‬
‫ستمگر گنهگار‪ ،‬چون "آيات م ا" بر او‬
‫خوان ده ش ود گوي د‪ :‬افس انه ه اى‬
‫"گذش تگان" نخس تين اس ت‪ .‬نه نه بلكه‬
‫بر دله اى ش ان "آنچه ميكردن د" زنگ‬
‫بسته است‪.‬‬
‫ق رآن با يك جمله مختصر و م وجز چه‬
‫جواب محكمى ارائه مىكند‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬

‫‪261‬‬
 ‫كليد قرآن‬..………………………… ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

  

   
  
   
   
‫ ـ‬28 :‫لقمان‬  
29
‫نيست پي دايش ش ما و نه هم ب رانگيختن‬
‫ش ما مگر چ ون (خلقت و بعثت) نفس‬
‫ يقين ا ً كه خداوند ش نواى‬،‫واح دى‬
.‫بيناست‬
‫ س وره الحج با اس تناد به‬7 -5 ‫در آي ات‬
‫دگرگونىه اى منظم در ع الم ب راى اثب ات‬
‫ اجل و انتق ال از دنيا ب دنياى ديگ رى‬،‫بعثت‬
:‫مىفرمايد‬
   
   
   
    
   
‫ پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬...…………….…………… ‫كليد قرآن‬

  

    
   
   
  
   
   
  
   
    
  
  
   
    
   
  
    
   
    
   
،‫اى مردم اگر از بعثت در شك و ريبيد‬
‫پس "بشنويد" كه يقينا ً ش ما را از خ اك‬
‫ سپس از علقه‬،‫ بعد از نطفه اى‬،‫آفريديم‬
263
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫اى‪ ،‬بعد از پاره گوش تى ص ورت يافته‬

‫و بدون صورت‪ ،‬تا بش ما واضح ك نيم‪،‬‬
‫و آنچه را بخ واهيم در ارح ام ق رار‬
‫مي دهيم تا موعد تع يين ش ده اى‪ ،‬س پس‬
‫شما را چون طفلى ب يرون مى آريم‪ ،‬بعد‬
‫"ش ما را تربيه مىك نيم" تا بكم ال ق وت‬
‫خ ود برس يد‪ ،‬ب رخى از ش ما ميران ده‬
‫ش وند و ب رخى از ش ما به ارذل العمر‬
‫وند "به نحوىكه" پس از علم‬ ‫رد ش‬
‫بچيزى نفهم د‪ ،‬و زمين را مىنگ رى در‬
‫حاليكه خشك و جامد است‪ ،‬پس چ ون‬
‫آب بر آن ف رود آريم بجنبد و بيفزايد و‬
‫بروياند از هر جفت ش ادابى‪ .‬چ نين‬
‫است بن ابر آنكه "هللا حق اس ت" و‬
‫"اوست كه مرده ها را زنده مىكن د"‪ ،‬و‬
‫"بنابر آنكه او بر هركارى تواناست" و‬
‫"اينكه يقين ا ً هم ان س اعت (موع ود)‬
‫حتما ً آمدنيست‪ ،‬شكى در آن نيس ت" و"‬
‫اينكه بدون شك خداوند آن انى را كه در‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫قبرهاست بر مىانگيزد‪.‬‬
‫پي دايش انس ان از "خ اك" آغ از مىش ود‪،‬‬
‫اجزاى مرده زمين كه بشكل دانه و ميوه در‬
‫مىآيد و غذائى ب راى انس ان درست مىش ود‪،‬‬
‫در وج ود انس ان بش كل نطفه در مىآي د‪،‬‬
‫م راحلى بر او س پرى مىش ود چ ون علقه و‬
‫پاره گوشتى مىش ود كه هن وز ش كل نيافته و‬
‫بع داً ش كل مىگ يرد‪ ،‬ب راى م دتى در دني اى‬
‫رحم درنگ مىكند و پس از طى مدت ث ابت‬
‫و معين از آنجا چ ون طفلى ب دنياى ديگ رى‬
‫مىآيد "آمدنش بدنياى فراخ تر و روشن ت ر"‬
‫طبق "اجل مس مى" ص ورت ميگ يرد‪،‬‬
‫بتدريج بسوى كمال رشد مىكند تا آخرين حد‬
‫كم ال خ ود ميرسد از آنجا س ير نزولى اش‬
‫آغاز مىشود‪ ،‬تا به بدترين ح الت عمر خ ود‬
‫ميرس د‪ ،‬كه ولت و پ يرى همه چ يز را از‬
‫ي ادش مى برد‪ ،‬كه ديگر ت وان انج ام هيچ‬
‫كارى را ندارد‪ ،‬بار دوش ديگ ران است‪ ،‬به‬
‫همه چ يز و همه كس نيازمند‪ ،‬تا آنكه به‬
‫‪265‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫مرگ محكوم مىشود‪.‬‬

‫و زمين را مىنگ رى كه خشك و جامد‬
‫اس ت‪ ،‬اث رى از حي ات و زن دگى در آن‬
‫مشاهده نمىشود‪ ،‬مايه ه اى حي ات پنه ان از‬
‫دي ده ها و زير قشر س خت و جامد زمين‪،‬‬
‫پوش يده و در ح ال تجزي ه‪ ،‬ولى ناگه ان از‬
‫باال بارانى مىبارد‪ ،‬زمين بحركت و اه تزاز‬
‫در مىآيد همان دانه ه اى پوس يده بىح ركت‪،‬‬
‫از جا مىجنبند نمو مىكنند‪ ،‬قشر سخت زمين‬
‫را مىش گافند‪ ،‬ش اداب و سرس بز و خ رم‬
‫سربرآورده بر ساق خود مىايستند‪.‬‬
‫ق رآن حكيم طى آي ات بع دى بر اين دو‬
‫مبحث پنج نتيجه آتى را مرتب مىكند‪:‬‬
‫ذلك "ب ان هللا هو الح ق" و "انه يح يى‬
‫الم وتى" و "انه على كل ش ئ ق دير" و "ان‬
‫الس اعة آتية ال ريب فيه ا" و "ان هللا يبعث‬
‫من فى القبور"‪.‬‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫چ نين است بن ابر آنكه "هللا حق اس ت" و‬

‫"اوست كه م رده ها را زن ده مىكن د"‪ ،‬و‬
‫"بن ابر آنكه او بر هر ك ارى تواناس ت" و‬
‫"اينكه يقين ا ً هم ان س اعت (موع ود) حتم ا ً‬
‫آمدنيس ت‪ ،‬ش كى در آن نيس ت" و" اينكه‬
‫بدون شك خداوند آن انى را كه در قبرهاست‬
‫بر مىانگيزد‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ انس ان كه در پيدايشش مقه ور و‬
‫محكوم اس ت‪ ،‬از ح التى به ح التى درآورده‬
‫مىش ود كه خ ود در آن نقشى ن دارد‪،‬‬
‫نمىخواهد به ضعف و پيرى و مرگ محكوم‬
‫شود ولى چاره ندارد‪ ،‬ناگزير بايد در هم ان‬
‫روندى كه بظاهر از هيچ آغاز مىش ود و به‬
‫مرگش منتهى مىش ود بح ركت بيفت د‪ ،‬نب ات‬
‫نيز آغ ازش از چ يزى ش بيه به هيچ اس ت‪،‬‬
‫كه از زير قشر جامد و س خت زمين به نمو‬
‫آغاز نموده راهش را باز مىكند و سرسبز و‬
‫شاداب بر مىآي د‪ ،‬اين دگرگونىها در پي دايش‬
‫‪267‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫انس ان و در خلقت نبات ات به اراده چه كسى‬

‫جز هللا ‪ ‬صورت ميگ يرد‪ ،‬تح والت منظم‬
‫در خلقت انسان و در ما حول او ثابت مىكند‬
‫كه هللا حق اس ت‪ ،‬و اراده اوست كه همه‬
‫چيز را شكل مىدهد و بحركت مىآورد‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ چه كسى اج زاى م رده و جامد و‬
‫ب يروح و خشك زمين را زن ده مىكند و در‬
‫آن جنبش و حركت و نشاط و خ رمى ايج اد‬
‫مىكند به او احس اس و عق ل‪ ،‬درد و درك‬
‫مىدهد‪ ،‬در او ت رحم و عاطف ه‪ ،‬خشم و‬
‫خشونت… مىگ ذارد‪ ،‬كس يكه هر روزى به‬
‫م رده ها زن دگى مىبخشد انس ان را پس از‬
‫مرگش زنده خواهد كرد‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ اگر زن دگى پس از م رگ را دش وار‬
‫مىپنداريد و اين تصور ب اعث ش ده است كه‬
‫رس تاخيز و بعثت را انك ار كني د‪ ،‬مگر‬
‫نمىنگريد كه خداوند بر هر ك ارى تواناست‬
‫آثار و مظاهر ق درت او در همه جا پيداست‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫آنرا در پيدايش انسان از "تراب"‪" ،‬نطف ه"‪،‬‬

‫"علق ه" و "مض غه" … مش اهده مىكنيد كه‬
‫او را از طف وليت به ج وانى مىرس اند و‬
‫مىنگريد كه خداى ق دير زمين جامد و خشك‬
‫را با بارانى سرسبز و شاداب مىسازد‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ چنانچه در پي دايش انس ان انتق ال از‬
‫دنيايى بدنياى ديگرى را مشاهده مىكنيد‪ ،‬كه‬
‫طبق اجل مس مى ص ورت ميگ يرد‪ .‬رحم‬
‫مادر را پس از سپرى ك ردن م دت ث ابت و‬
‫از قبل تعيين شده ترك ميگويد و در س اعت‬
‫معينى بدنياى ديگ رى انتق ال مىكن د‪ .‬ب دنياى‬
‫فراخ تر و روش نتر‪ ،‬و در آنجا ن يز تا اجل‬
‫مسمى بسر مىبرد‪ ،‬گراف صعود و ن زولش‬
‫را كه از قبل ترسيم شده است طى نموده در‬
‫پاي ان داعى م رگ را لبيك مىگويد همچن ان‬
‫است انتق ال انس ان از دني اى موج ودش كه‬
‫تنگ و تاريك است به دني اى آخ رتش كه‬
‫فراختر و روشنتر است‪.‬‬
‫‪269‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫در هم ان "س اعت معين" عمر دني ايش‬

‫پاي ان خواهد ي افت و "س اعت بعثت" ف را‬
‫خواهد رسيد‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ چنانچه دانه ه اى پوس يده نب ات با‬
‫ب ارانى از زير قشر س خت زمين رويان ده‬
‫مىش ود همچن ان خداوند ق دير كس انى را كه‬
‫در قبرها اند بر مىانگيزد‪.‬‬
‫ق رآن حكيم‪ ،‬اصل (اج ل) را به نح وى‬
‫بررسى مىكند كه آن را ش امل همه چ يز اين‬
‫هستى مىشمارد براى هر چيزى عمريس ت‪،‬‬
‫آغ از مىش ود به كم ال ميرس د‪ ،‬مرحله‬
‫كه ولتش ف را ميرسد و در پاي ان به م رگ‬
‫محكوم مىشود‪.‬‬
‫اف‬ ‫وره االحق‬ ‫چنانچه در آيه ‪ 3‬س‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫ پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬...…………….…………… ‫كليد قرآن‬

  

  
3 :‫االحقاف‬
‫آس مانها و زمين را و آنچه را مي ان‬
‫ايندوست نيافريده ايم‬
‫ و آنانكه‬،"‫مگر بحق و به "اجل مس مى‬
‫كفر مىورزند از آنچه ان ذار مىش وند‬
.‫اعراض كننده اند‬
:‫در جاى ديگرى مىفرمايد‬
  
  
   
   
    
  
  
    
  
  
   
  
271
 ‫كليد قرآن‬..………………………… ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

   

    
 
  
 
   
   
  
    
  
  
  
10 ‫ ـ‬7 :‫الروم‬ 
‫ در حاليكه‬،‫به ظاهر حيات دنيا مىفهمند‬
‫ آيا در خويشتن‬،‫ايشان از آخرت غافلند‬
‫ ما آس مانها و زمين‬،‫خ ود تأمل نمىكنن د‬
‫را و آنچه را ميان ايندوست نيافريده ايم‬
‫مگر به "ح ق" و به "اجل مس مى" و‬
‫يقينا ً ع ده اى كث يرى از م ردم به لق اى‬
‫ آيا در زمين‬،‫پروردگارش ان ك افر ان د‬
‫سير نكردند تا بنگرند كه ع اقبت آنانكه‬
،‫قبل از ايشان "گذشته" اند چگونه ب ود‬
‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫در قوت از اينان شديدتر بودند و زمين‬

‫را كاويدند و آن را اعم ار كردند بيش تر‬
‫از آنچه ايش ان به اعم ارش پرداختند و‬
‫پيام آوران با بينات نزدشان آمدن د‪( ،‬در‬
‫نتيجه مخ الفت با پي امبران با هر انج ام‬
‫دردناك و ش ومى كه روب رو ش ده ان د)‬
‫خداوند بر آن ان ظلم نك رده است بلكه‬
‫بودند برخ ود ظلم ميكردن د‪ ،‬س پس‬
‫عاقبت كسانى كه مرتكب بدى ش دند بد‬
‫ب ود بن ابر آنكه آي ات الهى را تك ذيب‬
‫ميكردند و نس بت به آن اس تهزاء‬
‫مىنمودند‪.‬‬
‫و متعاقب آن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫الروم‪ 11 :‬ـ ‪12‬‬
‫‪273‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫هللا خلقت را آغاز مىكند بعد آن را اع اده‬

‫مىنمايد بعد بس وى او برگردانده ش ويد‪،‬‬
‫و روزيكه هم ان س اعت بر پا ش ود‪،‬‬
‫گنهگ اران نا اميد گردند و مل زم و‬
‫خاموش باشند‪.‬‬
‫در اتخاذ معبود‪ ،‬الزما ً انس ان ملحوظ ات‬
‫آتى را كه در سه آيه نخس تين س وره فاتحه‬
‫ذكر گرديده است مرعى ميدارد‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ ذات شايس ته چ نين منـزلت و مق امى‬
‫باشد كه بعن وان معب ود گرفته ش ود خ ير و‬
‫خ وبى و كم ال در او س راغ ش ود مجموعه‬
‫از خوبىها و س توده گىها باش د‪ ،‬چنانچه در‬
‫ابتداى سوره آمد "الحمدهلل"‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ در خلقت و پيدايش انسان نقشى داشته‬
‫باشد اين مطلب در س وره فاتحه با (رب‬
‫العالمين) افاده شده است‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ انس ان در زن دگى خ ود به او نيازمند‬
‫بوده مرهون الط اف و عن ايت او باش د‪ ،‬كه‬
 ‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫"ال رحمن ال رحيم" اين مطلب را ب ازگو‬

‫مىكند‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ سرنوشت و ع اقبت انس ان را در‬
‫اختيار داشته احساس كند كه او و كارش در‬
‫پاي ان بس وى او برميگ ردد و اوست كه‬
‫انج امش را تع يين مىكن د‪ ،‬كه "مالك ي وم‬
‫الدين" بيانگر اين مفهوم است‪.‬‬
‫در آي ات متع دد ق رآن حكيم با اين ش يوه‬
‫درب اره اثب ات هللا (بر ح ق) و ترديد آلهه‬
‫(كاذب) استدالل شده است‪.‬‬
‫چنانچه مىآيد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫االعلى‪ 1 :‬ـ ‪4‬‬
‫به پاكى ياد كن ن ام پروردگ ار برت رت‬
‫‪275‬‬
 ‫پاداش اعمال رهنمود ديگرى …………………………‪..‬كليد قرآن‬

‫را‪ ،‬آنكه بيافريد سپس استوار و درست‬

‫س اخت‪ ،‬و آنكه ان دازه ك رد و ه دايت‬
‫نمود‪ ،‬و آنكه گياه را بر آورد سپس آنرا‬
‫پوسيده و پراگنده ساخت‪.‬‬
‫همچن ان در رابطه با اس تدالل حض رت‬
‫اب راهيم ‪ ‬درب اره تك ذيب آلهه دروغين‬
‫ق ومش با اس تمداد از همين دالئل چهارگانه‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ ‬‬
‫العنكبوت‪17 :‬‬
‫‪ 1‬ـ جز اين نيست كه آنچه بجز خ دا به‬
‫ال وهيت گرفته اي د‪ ،‬بت ه ايى است بى‬
‫ارزش و بىجان‪.‬‬
‫كليد قرآن ……………‪ ...…………….‬پاداش اعمال رهنمود ديگرى‬

‫‪ 2‬ـ و ب دروغ ايج اد ك رده اي د‪ ،‬بج اى‬

‫آنكه در خلقت ش ما اث رى داش ته باشد‬
‫ش ما خ ود آنها را س اخته ايد و ب دروغ‬
‫در الوهيت سهيم مىشماريد‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ آنانكه جز خ دا جل ش أنه بعب ادت‬
‫گرفته ايد‪ ،‬براى تان مالك رزق نيستند‪.‬‬
‫(ت وان روزى دادن ش ما را ندارن د)‪.‬‬
‫روزى را ن زد خ دا بجوئيد او را‬
‫بپرستيد‪ ،‬و برايش سپاس گذارى كنيد‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ كه بسوى او برگردانيده شويد‪.‬‬

‫‪277‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫پرستش و نيايش ؛ تنها براى خدا(ج)‬

‫‪   ‬‬
‫خاص ترا مىپرستيم و فقط از تو استعانت‬
‫مىجوئيم‬
‫پس از آنكه طى آي ات نخس تين س وره‬
‫فاتحه‪ ،‬با توجه به ربوبيت هللا جل ش أنه در‬
‫ع الم و آث ار رحمتش در هس تى و مظ اهر‬
‫سلطه و س يطره وى در كائن ات‪ ،‬كه پ اداش‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫اعم ال نمونه آن اس ت‪ ،‬به اين نتيجه رس يده‬

‫ايم كه ذات حامل اين ص فات‪ ،‬هم ان خ داى‬
‫س توده و حميد اس ت‪ ،‬ك اوش و پ ژوهش ما‬
‫در عالم‪ ،‬تحقيق و تدقيق ما در همه آنچه در‬
‫ع الم مىگ ذرد‪ ،‬ما را به اين نتيجه گ يرى‬
‫ه دايت ك رده‪ ،‬زي را ما در وراى پي دايش و‬
‫پرورش هرشى كه از هيچ آغاز مىشود و با‬
‫به ترين و جهى رشد مىيابد و به كم ال‬
‫مىرس د‪ ،‬دست ه اى ن امرئى را احس اس‬
‫مىك نيم كه هيچ چ يزى را مهمل نگذاش ته‪،‬‬
‫نگهميدارد و پرورش مىدهد‪ ،‬قصور‪ ،‬فتور‪،‬‬
‫نقص ان و كمب ودى در مجم وع اين هس تى‪،‬‬
‫كه تحت پرورش آن مربى حكيم قرار دارد‪،‬‬
‫سراغ نداريم‪ ،‬در وراى هر حادثه اين ع الم‬
‫و آن ط رف هر تص رفى در اين هس تى‪،‬‬
‫اراده ذات س توده نه ايت مهرب ان و پ اداش‬
‫دهنده اعمال را احساس مىكنيم ‪.‬‬
‫حال غائب ما حاضر است‪ ،‬سلول س لول‬
‫‪279‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫دل و دم اغ ما گ واهى مىدهد كه ما مش مول‬

‫رب وبيت و رحمت او و مقه ور س لطه و‬
‫ج بروت او هس تيم ‪ .‬او را كه يافته ايم‬
‫مخ اطب ق رار داده‪ ،‬تعهد بن دگى و اظه ار‬
‫نيازمندى مىكنيم و مىگوئيم‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خ اص ت را مىپرس تيم و تنها از تو‬
‫استعانت مىجوئيم‪.‬‬
‫اين آيه كه چگ ونگى پيوند انس ان را با‬
‫خ دايش توض يح مىدهد "پيوند عب ادت و‬
‫اس تعانت" در نقطه مرك زى س وره‪ ،‬و در‬
‫ص در آن آم ده است كه ب ذات خ ود بي انگر‬
‫اهميت موضوع ب وده‪ ،‬نش ان مىدهد كه همۀ‬
‫س وره و ب دين ت رتيب همه ق رآن بر مح ور‬
‫همين موضوع اساسى مىچرخد‪.‬‬
‫اصل "عبادت" از "عبد" است و عبد در‬
‫عربى بنده و ب رده را گويند‪ ،‬كسى را كه ما‬
‫بعنوان برده مىشناسيم‪ ،‬داراى خصوص ياتى‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫است كه در ذيل آنرا ش رح مى دهيم‪ ،‬خداوند‬

‫جل شأنه براى افراد مؤمنش همين "مفهوم"‬
‫را با خصوصيات آن انتخاب كرده است‪.‬‬
‫‪ -1‬برده يعنى كسيكه مالك خويشتن خود‬
‫نيس ت‪ ،‬ديگ رى كه او را خري ده است آقا و‬
‫مالك اوس ت‪ ،‬خ ودش هيچ چ يزى بعن وان‬
‫ملك خود در اختيار ن دارد‪ ،‬آنچه در اختي ار‬
‫اوست مربوط به آقا و مالكش ب وده‪ ،‬به قسم‬
‫امي نى در ام انت ه اى آقا به نح وى كه او‬
‫رضايت دهد تصرف مىكند‪.‬‬
‫قرآن دراين رابطه در شأن افراد مؤمن‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪281‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫‪  ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫التوبه‪111 :‬‬
‫بىگم ان كه خداوند از مؤمن ان م ال و‬
‫ج ان ش انرا خري ده است‪ ،‬چ ون جنت‬
‫براى آنان است‪ ،‬در راه خ دا مىرزمند‪،‬‬
‫مىكشند و كشته مىشوند‪ ،‬وعده راستينى‬
‫است بر ذمه او‪ ،‬در ت ورات و انجيل و‬
‫ق رآن‪ ،‬و چه كسى در عهد خ ود‬
‫وفادارتر از خداس ت؟ پس به مبايعه اى‬
‫كه كرده ايد شادمان باشيد‪ ،‬و اين است‬
‫پيروزى بزرگ‪.‬‬
‫‪ -2‬در تمامى مساعى‪ ،‬تالش ها‪ ،‬كوشش‬
‫ها و تصرفات خ ود‪ ،‬رضا و خوش نودى آقا‬
‫مطمح نظر او و ه دفش ب وده‪ ،‬حرك ات و‬
‫س كنات‪ ،‬خ وى و ع ادات‪ ،‬س لوك و روش‪،‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫تعلقات و معامالت خ ود را به نح وى عي ار‬

‫مىسازد كه آقايش رضايت داده است‪ ،‬هرچه‬
‫برخلاف پسند و رض امندى آقا باشد بغ اوت‬
‫تلقى مىش ود‪ .‬ق رآن در اين خص وص‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫البقره ‪207 :‬‬
‫برخى از مردم چنان اند كه جان ش انرا‬
‫در جس تجوى مرض ات الهى وقف‬
‫مىكنند و خداوند بر چنين بندگانى رؤف‬
‫و دلسوز است‪.‬‬
‫‪ -3‬در سراسر زن دگيش مطيع فرم ان و‬
‫منتظر دستور و ه دايت اس ت‪ ،‬هيچ اق دام و‬
‫هيچ حركت او بدون اذن آقايش نيست‪ ،‬اقدام‬
‫بدون اذن و مخالفت از دستور آقا را بغى و‬
‫تجاوز از حد غالمى و بردگى مىشمارد‪ ،‬در‬
‫‪283‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫هيچ م وردى از م وارد زن دگى از خ ود‬

‫تص ميم نمىگ يرد‪ ،‬در هرق دمى كه بجلو‬
‫مىگ ذارد و در هر س خنى كه ب ر زب ان‬
‫مىران د‪ ،‬اذن آقا و دس تور و ه دايت او را‬
‫مراعات مىكند‪.‬‬
‫قرآن در اين زمينه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االحزاب ‪36 :‬‬
‫ب راى هيچ م رد و زن م ؤمن نمىس زد‬
‫"ش أن آن ان چن ان نيست" كه چ ون‬
‫خ دا(ج) و پي امبرش ام رى را فيص له‬
‫كند "دس تور دهد" آن ان در ك ار خ ود‬
‫اختيارى داشته باشند‪ ،‬و هر كى از خدا‬
‫و پيامبرش نافرم انى كند ب دون شك كه‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫به ضاللت آشكارا گمراه شده است‪.‬‬

‫پس از صدور حكم‪ ،‬اختيار چون و چ را‬
‫از افراد مؤمن سلب مىشود‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫النساء‪65 :‬‬ ‫‪‬‬
‫پس به پروردگ ارت قسم كه ايم ان‬
‫نيارند "ايم ان ش ان پذيرفته نش ود" تا‬
‫آنكه ترا در مشاجرات ش ان حكم ق رار‬
‫ندهند‪ ،‬س پس از آنچه فيص له ك رده اى‬
‫ح رج و تنگى اى در س ينه ه اى ش ان‬
‫نيابند و كامالً منقاد باشند‪.‬‬
‫‪ -4‬حق ن دارد دوست و دش من خ ود را‬
‫بحكم تم ايالت شخصى اش انتخ اب كن د‪،‬‬
‫اختي ار تص ميم گ يرى در اين رابطه از او‬
‫‪285‬‬
 ‫ تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬،‫پرستش و نيايش‬

‫سلب شده و محكوم قض اوت آقا و تش خيص‬

‫ اگر برده اى با دش من مالك خ ود به‬،‫اوست‬
‫دوستى پ رداخت و يا دوست او را بدش منى‬
،‫گرفت از حد بندگى و بردگى تجاوز ك رده‬
.‫مرتكب عصيان و بغاوت شده است‬
:‫قرآن در اين رابطه مىفرمايد‬
   
  
   
  
  
  
  
   
   
   
  
    
   
      
  
22 : ‫المجادله‬
‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫ق ومى را كه به خ دا و ب روز آخ رت‬

‫ايم ان دارند "چن ان" ني ابى كه با كسى‬
‫دوستى كنند كه او با خدا و پيامبرش به‬
‫مخ الفت پرداخته اس ت‪ ،‬هرچند پ دران‬
‫ش ان باش ند‪ ،‬يا فرزن دان ش ان و يا‬
‫ب رادران ش ان و يا خويش اوندان ش ان‪،‬‬
‫اينها اند كه خداوند در دله اى ش ان‬
‫ايم ان ثبت ك رده است و ب ا روح خ ود‬
‫"فيض غيبى اش" ايش انرا تائيد ك رده‬
‫است و آن انرا به جنت هايى در آرد كه‬
‫زير آن نهر ها جاريس ت‪ ،‬جاودانه در‬
‫آن‪ ،‬خ دا از آنان راضى شد و خ ود از‬
‫خدا راضى شدند‪ ،‬ايشان حزب خ دا اند‬
‫آگاه باش كه يقينا ً "منسوبين" حزب خدا‬
‫پيروز اند‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪287‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫‪  ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫التوبه ‪23 :‬‬
‫ش ما اى كس انيكه ايم ان آورده ايد!‬
‫پ دران و ب رادران ت انرا در ص ورتيكه‬
‫كفر را بر ايمان ت رجيح دهند‪ ،‬بدوس تى‬
‫مگيريد و هركى از شما با آنان دوستى‬
‫نمايد همين ها ستمگراند‪.‬‬
‫هركى بمفهوم واقعى كلمه "عبادت" و با‬
‫مراعات مقتض يات آن به عب ادت ن پردازد‪،‬‬
‫از خداى خود بغى ورزيده و "عبد" عاصى‬
‫و سركش است‪.‬‬
‫پس عب ادت ش امل همۀ زن دگى انس ان‬
‫است‪ ،‬نه لحظات محدودى در خلوت‪ ،‬چ نين‬
‫عب ادتى از مع امالت روزم ره عابد ام رى‬
‫مج زا نيس ت‪ ،‬اس الم بچ نين تفكيكى ب اور‬
‫ن دارد‪ ،‬زي را خداوند جل ش أنه انس ان را‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫آفري ده است تا در هر لحظه زن دگى به‬

‫عبادت او مص روف ب وده‪ ،‬بس ان بن ده او و‬
‫خليفه اش در زمين باشد‪ ،‬نه فقط در چند‬
‫لحظه اى و در چند موردى‪.‬‬
‫كس يكه تعهد كند كه تنها خ دا را‬
‫مىپرس تد‪ ،‬او از بند هر بن دگى ديگ رى آزاد‬
‫خواهد ش د‪ ،‬در برابر هيچ بن ده اى سر‬
‫بن دگى و ب ردگى خم نخواهد ك رد‪ ،‬به‬
‫طاغوت تسليم نخواهد شد و تحاكم ط اغوت‬
‫را نخواهد پذيرفت‪ .‬عبادت رب واحد باعث‬
‫مىشود تا انسان از پرستش ارباب متف رق و‬
‫بندگى معبودان گوناگون نجات يابد‪.‬‬
‫چنانچه حضرت يوسف عليه الس الم به‬
‫ياران زندان خود مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫يوسف ‪39 :‬‬ ‫‪‬‬
‫‪289‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫آى ي اران زن دانم! آيا ارب اب گون اگون‬

‫به تر اند يا هللا واحد ص احب س لطه و‬
‫قدرت؟‬
‫حتى قرآن مىفرمايد كه نخست طاغوت‬
‫را بايد نفى ك رد‪ ،‬بعد ايم ان آورد‪ ،‬فقط در‬
‫اين ص ورت است كه مىت وان به ع روة‬
‫استوار الهى چنگ زد‪.‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫البقره ‪252 :‬‬
‫پس هركى به طاغوت كافر شد و به هللا‬
‫ايم ان آورد‪ ،‬يقين ا ً كه به دست آويز‬
‫محكمى كه انفص ام و انقط اعى ن دارد‪،‬‬
‫چنگ زده اس ت‪ ،‬و خداوند ش نواى‬
‫داناست‪.‬‬
‫يه ود و نص ارى؛ پس از ايم ان خ ود‪،‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫احب ار و رهب ان و ح تى پي امبران خ ود را‪،‬‬

‫بنابر جهل‪ ،‬در الوهيت و ربوبيت شريك هللا‬
‫ق رار دادند‪ ،‬در حاليكه م أمور بودند تنها‬
‫خداى واحد را بپرستند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫التوبه ‪31 :‬‬ ‫‪‬‬
‫احبار "علماء" و رهب ان "روح انيون"‬
‫ش انرا جز خ دا چ ون ارب اب گرفتن دو‬
‫مس يح فرزند م ريم را‪ ،‬در حاليكه‬
‫م أمور نبودند مگر اينكه معب ود يگانه‬
‫تند‪،‬‬ ‫را كه جز او الهى نيست بپرس‬
‫ريكش‬ ‫پاكيست او را از آنچه ش‬
‫ميگيرند‪.‬‬
‫انسان كه سراسرش خواسته ها‪ ،‬نيازها‬
‫‪291‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫و تمايالت است‪ ،‬هرچه در ظاهر نياز او را‬

‫ب رآورده س ازد و به تم ايلى از تماليالتش‬
‫جواب بگويد‪ ،‬تحت ت أثيرش ق رار مىگ يرد‪،‬‬
‫تدريجا ً به آن محبت ورزيده و آهسته آهسته‬
‫تس ليمش ش ده‪ ،‬بند بن دگى اش را به گ ردن‬
‫مىنهد‪ ،‬به اندازه تمايالت و آرزوهايى كه از‬
‫آن برمىخ يزد ب راى خ ود معب ود مىگ يرد‪،‬‬
‫وق تى اس تانهاى جوابگ وئى به نيازمن دى‬
‫ه ايش را زي اد پنداش ت‪ ،‬تع داد معب ودانش‬
‫بيش تر مىش ود و در برابر ارب اب بيش ترى‬
‫سربندگى خم مىكند‪ ،‬گسستن اين بندها آنگ اه‬
‫برايش ميسر مىش ود كه تم ايالتش را مه ار‬
‫كند و عقل را از اوه امش آزاد س ازد‪ ،‬و به‬
‫ربوبيت عام و خاص هللا جل شأنه در جهان‬
‫و رحمت بىپاي ان او در هس تى و ت دبير و‬
‫ادارۀ او كه مب داء ت ربيت و رحمت و خ ير‬
‫است‪ ،‬چشم بگش ايد‪ ،‬با اين فهم و مع رفت و‬
‫شعور مىتوان از بند بندگى غ ير هللا برهد و‬
‫آزاد و سربلند زندگى كند‪.‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫چنانچه قرآن از قول مرد مؤمنى كه در‬

‫برابر قوم لجوج و ك افر خ ود‪ ،‬از پي امبران‬
‫به دف اع پرداخته و تهديد به م رگ ش ده‬
‫است‪ ،‬مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫يس ‪ 22 :‬ـ ‪24‬‬
‫و مرا چه شده است كه كسى را نپرستم‬
‫كه م را آفري ده است و به س وى وى‬
‫برگردانده مىشويد‪ ،‬آيا جز او معب ودانى‬
‫را عب ادت كنم كه اگر "رحمن" چ يزى‬
‫برايم اراده كند‪ ،‬شفاعت آنان چ يزى از‬
‫من دفع نكند و نج اتم نده د‪ ،‬در‬
‫آنصورت يقين ا ً من در گم راهى واضح‬
‫‪293‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫باشم‪.‬‬
‫چنانچه نتيجه گيرى ما از مطالعه آث ار‬
‫و مظ اهر ت ربيت‪ ،‬رحمت و اداره در ع الم‬
‫اين بود كه تنها هللا حميد و ستوده را شايسته‬
‫پرس تش و س زاوار عب ادت مىش ماريم‪،‬‬
‫همچنان مطالعه دقيق ما از ع الم و ش ناخت‬
‫ما از هللا(ج) ما را به آن داش ته تا ب ا همۀ‬
‫تجرد و يكس وئى اظه ار ك نيم كه تنها از تو‬
‫استعانت مىجوئيم‪.‬‬
‫ما در مجم وع ع الم كسى و چ يزى را‬
‫نيافتيم كه پاسخگوى نياز ه اى ما و توان اى‬
‫برتحقق خواستهاى ما باشد‪ ،‬ترا گره كش اى‬
‫همه عق ده ها و بند ها و بردارن ده همه‬
‫عقب ات و س دها ي افتيم بن اءً از تو و فقط از‬
‫تو‪ ،‬اى خداى مستعان! كه در ال وهيت خ ود‬
‫س توده و حمي دى‪ ،‬رب همه عالمي انى‪،‬‬
‫رحمت بىپاي انت ش امل همه اج زاى خ رد و‬
‫بزرگ عالم است‪ ،‬برهمه چ يز با ق درت و‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫تسلط قاهره خود احاطه ك رده اى و در ملك‬

‫خ ود بحيث مالك المك بال ش ريك بر ك رده‬
‫هاى بندگانت پ اداش عادالنه م رتب‬
‫مىسازى‪ ،‬استمداد مىجوئيم ‪.‬‬
‫در آيات بينات قرآن حكيم چون اين آيه‬
‫اكثراً "عبادت" و "استعانت" مترادف هم و‬
‫يكى بجاى ديگرى آمده است‪ ،‬چنانچه مىآيد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫المؤمن ‪60:‬‬ ‫‪‬‬
‫و پروردگار ت ان فرم ود كه م را به‬
‫كمك بطلبيد تا "دع اى ت انرا" اج ابت‬
‫كنم‪ ،‬يقينا ً كسانى كه از عب ادتم اس تكبار‬
‫مىورزند‪ ،‬زود است كه خ وار و ذليل‬
‫بجهنم درآيند‪.‬‬
‫در اين آيه در رابطه با "دعا" و‬
‫"عبادت" چند مطلب اساسى بيان شده است‪:‬‬
‫‪295‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫‪ -1‬خداون دجل ش أنه به دعا امر مىكند و‬

‫پذيرش و استجابت دعا را وعده داده است‪.‬‬
‫‪ -2‬خودبزرگ بينىها‪ ،‬مايه استنكاف بن ده‬
‫از دعا مىش ود‪ ،‬اس تغنا او را به طغي ان‬
‫مىكش اند و در نه ايت با ذلت و خ وارى به‬
‫جهنم فرومىبرد‪.‬‬
‫پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫من لم يسأل هللا يغضب عليه‪ :‬كس يكه از‬
‫خدا نخواهد بر او خشم ميگيرد‪.‬‬
‫‪ -3‬با آوردن "عبادت" بج اى "دع ا" در‬
‫تتمه آيه نشان مىدهد كه استدعا‪ ،‬اس تمداد و‬
‫اس تغاثه م ترادف با عب ادت و نفس عب ادت‬
‫است‪ .‬پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫ال ُّد َعا ُء ُم ُّخ ْال ِعبَ ا َد ِة‪ :‬دعا مغز عب ادت‬
‫است‪.‬‬
‫ال ُّد َعا ُء هُ َو ْال ِعبَ ا َدةُ‪ :‬دعا خ ودش عب ادت‬
‫است‪.‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫ال دعاء س الح الم ؤمن و عم اد ال دين و‬
‫نورالسموات واالرض ‪.‬‬
‫دعا س الح م ؤمن و س تون دين و ن ور‬
‫آسمانها و زمين است‪.‬‬
‫دعاى انسان مظهر احساس نيازمندى او‬
‫نس بت به عناي ات خداونديست كه ب اعث‬
‫مىش ود ب راى جلب آن به عب ادت و ني ايش‬
‫بپردازد‪ ،‬كه برعكس عدم ني ايش و دعا دال‬
‫بر استغنا و بىنيازى انسان از خداست‪ .‬قرآن‬
‫در اين رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫العلق ‪ 6‬ـ ‪7‬‬
‫بىگمان كه انسان حتما ً طغي ان مى ورزد‬
‫اگر خود را بىنياز ببيند‪.‬‬
‫در آيه بعدى نيز مىنگريد كه خداوند جل‬

‫‪297‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫ش أنه در رابطه با "عب ادت" و "دعا" و به‬

‫مقتض اى آن "اس تجابت به اوامر الهى"‬
‫مىفرمايد‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫البقره‪186 :‬‬
‫و چ ون بن دگانم در ب اره من از تو‬
‫بپرسند (بگو) كه يقينا ً من قريبم‪ ،‬دع وة‬
‫دعوتگر را‪ ،‬هرگ اه دعا كند‪ ،‬مىپ ذيرم‪،‬‬
‫پس بايد برايم فرمانبردارىكنند و ب ه من‬
‫ايم ان بياورن د‪ ،‬تا به كم ال و رشد‬
‫برسند‪.‬‬
‫در اثن اى دش وارى ه ا‪ ،‬اض طراب‪،‬‬
‫پريش انى و نيازمن دىها‪ ،‬زمانيكه اميد انس ان‬
‫از هر چيز ديگرى در ماحولش قطع ش ود‪،‬‬
‫بهيچ چيزى نتواند حساب كن د‪ ،‬همه ت دابير‪،‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫وسائل و ذرايع اش بىتأثير و بىنتيجه بماند و‬

‫اث رى در جهت پاس خگوئى به نيازمن دى‬
‫هاى او و رفع اضطراب و پريشانى اش بر‬
‫آن مرتب نشود‪ ،‬در چ نين ش رايطى به خ دا‬
‫پناه مى برد‪ ،‬از او اس تمداد مىجويد و اظه ار‬
‫اخالص نموده‪ ،‬تعهد بندگى مىكند‪.‬‬
‫ولى ب رعكس در اثن اى بىني ازى ه ا‪،‬‬
‫وف رت و ك ثرت‪ ،‬خ دا را فرام وش مىكن د‪،‬‬
‫تعهدات مؤكدش را ناديده مىگيرد‪ ،‬و به خدا‬
‫شرك مىورزد‪.‬‬
‫چنانچه قرآن مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬
‫العنكبوت ‪65 :‬‬
‫پس چ ون س وار كش تى ش وند‪ ،‬خ دا را‬
‫بكمك بطلبند درحاليكه دين شانرا ب راى‬
‫‪299‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫او خالص كنن ده ان د‪ ،‬پس چ ون بس وى‬

‫خش كه نج ات ش ان دهيم‪ ،‬ناگ اه آن ان‬
‫شرك مىورزند‪.‬‬
‫آنگه كه سوار كشتى شدند‪ ،‬دست شان از‬
‫همه وس ايل قطع گ ردد و هيچ وس يله اى‬
‫براى اتكاء و اتكال در اختيار نداشته و همه‬
‫آنچه در زن دگى عملى به نح وى از انحاء‬
‫بك ار مىگرفتن د‪ ،‬ديگر نمىتوانن د در چ نين‬
‫سفرى براى مقابله با حوادث استخدام كنن د‪،‬‬
‫بناچ ار خ دا را با همه يكس وئى به كمك‬
‫مىطلبند و تعهد مىكنند كه با نجات از حادث ه‬
‫اى "كه خ ود نمىتوانن د نج ات ش انرا از آن‬
‫ت أمين كنند" دين ش انرا ب راى خ دا خ الص‬
‫خواهند س اخت‪ ،‬تنها او را پرس تش خواهند‬
‫كرد و براى او به عبادت خواهند پ رداخت‪،‬‬
‫ولى پس از آنكه خداوند ايش انرا به س احل‬
‫مىرس اند‪ ،‬نج ات خ ود را مره ون عوامل‬
‫ديگ رى ش مرده‪ ،‬م رتكب ش رك مىشوند‪ ،‬و‬
‫اخالص و تعهد بن دگى شانرا فرام وش‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫مىكنند‪.‬‬
‫در محل ديگرى مىآيد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫الروم‪33 :‬‬
‫وچ ون رنج و تكليفى بم ردم برسد‪،‬‬
‫پروردگ ار ش انرا بكمك بطلبند‪ ،‬در‬
‫حاليكه بس ويش ان ابت كنن ده ان د‪ ،‬بعد‬
‫چ ون رحم تى از ج انب خ ود به آن ان‬
‫بچشاند‪ ،‬ناگه گ روهى از ايش ان نس بت‬
‫به پروردگار شان شرك مىورزند‪.‬‬
‫در ج اى ديگ رى در رابطه با اين‬
‫موضوع مىآيد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪301‬‬
‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫‪    ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫القمان‪ 31:‬ـ ‪32‬‬
‫آي ا نمىنگ رى كه كش تى ها به فضل‬
‫خ دا(ج) در بحر ها (به جل و) ميرون د‪،‬‬
‫تا آي اتش را بش ما بنماي د‪ .‬يقين ا ً در اين‬
‫(قض يه) نش انه هائيست ب راى هر‬
‫ش كيباى سپاس گذار‪ ،‬و چ ون م وجى‬
‫ايشانرا بس ان س ائبان ها بپوش اند‪ ،‬خ دا‬
‫را بكمك بطلبند در حاليكه دين ش انرا‬
‫براى او خ الص كنن ده ان د‪ ،‬و آنگ اه كه‬
‫ايشانرا بسوى كناره خشكه نجات دهيم‪،‬‬
‫در نتيجه (فقط) عده اى از ايش ان ميانه‬
‫رو باشند‪ ،‬و به آيات ما انكار نمى ورزد‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫مگر هر عهد شكن ناسپاس‪.‬‬

‫مش اهده مىكنيد وضع انس ان عج ول‪،‬‬
‫ناسپاس و عهد شكن را‪ ،‬در برابر دش وارى‬
‫ها و مص يبت ها به خ دا پن اه مىبرد‪ ،‬از او‬
‫استمداد مىجويد‪ ،‬تنها او را به كمك مىطلب د‪،‬‬
‫اظهار اخالص نم وده‪ ،‬تعهد بن دگى مىبن دد‪،‬‬
‫ولى چند لحظه بعد تر كه ام واج مص ائب‬
‫آرام گرفت‪ ،‬به كناره س احل رس يد و نج ات‬
‫ي افت‪ ،‬تعه داتش را فرام وش مىكند و به‬
‫انعامات الهى ناسپاسى مىورزد‪ .‬چ نين است‬
‫كار هر عهد شكن ناسپاس‪.‬‬
‫در جاى ديگر با تفصيل بيشتر مىآيد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪303‬‬
‫ تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬،‫پرستش و نيايش‬

   

   
  
  
   
   
    
   
  
  
   
    
  
   
   
  
  
 
23 ‫ ـ‬21 : ‫يونس‬
‫و چ ون "ذائق ه" رحم تى را به م ردم‬
‫ پس از آنكه رنجى به ايش ان‬،‫بچش انيم‬
‫ ناگهان ايشانرا در ب اره آي ات ما‬،‫رسيد‬
‫ خ دا‬:‫ بگ و‬،‫"ع زم" بد انديشى باشد‬
‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫سريعتر است در مكر و ت دبير انديشى‪،‬‬

‫يقينا ً كه فرس تادگان ما آنچه را كه حيله‬
‫مىكنيد مىنويس ند‪ ،‬اوست هم ان ذاتى كه‬
‫شما را در بر و بحر بحركت مىآورد تا‬
‫آنكه دركشتى اى باش يد‪ ،‬و كش تى ها با‬
‫سرنشينان خود بحركت بيفتن د‪ ،‬با نس يم‬
‫خ وش آين دى‪ ،‬در حاليكه ب آن خوش نود‬
‫ش وند‪ ،‬ناگ اه ب اد تن دى بس وى آن "‬
‫بوزيدن" آيد و از هرسوى موج بطرف‬
‫ش ان (بح ركت) آيد و گم ان كنند كه‬
‫ايش ان حتم ا ً احاطه شده ان د‪ ،‬در چ نين‬
‫ح التى خ دا را بكمك مىطلبند ب راى او‬
‫مخلص در ديانت‪ ،‬كه اگر ما را از اين‬
‫ح الت نج ات بخشى حتم ا ً در زم ره‬
‫سپاس گذاران باش يم‪ ،‬اما چ ون نج ات‬
‫ش ان بخش يم‪ ،‬ناگ اه ايش ان "ب رخالف‬
‫تعه دات مؤكد ش ان" بن احق در زمين‬
‫بغى كنن د‪ ،‬اى م ردم! بغى و سركشى‬
‫ت ان "بر خالف مص لحت" خود ت ان‬
‫‪305‬‬
‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫است "استفاده تان از مهل تى كه به ش ما‬

‫داده مىشود" متاع زن دگى دنياست‪ ،‬بعد‬
‫بسوى ما رجوع و بازگشت ت ان اس ت‪،‬‬
‫پس به آنچه مىكرديد مطلع تان سازم‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫يونس ‪12 :‬‬
‫و چون به انسان رنجى برسد ما را به‬
‫كمك مىطلبد چه آنگ اه كه به پهل ويش‬
‫افتي ده است و يا نشس ته است و يا‬
‫ايستاده‪ ،‬پس چون مصيبتى را كه به او‬
‫رسيده بود برداريم‪ ،‬چنان برود كه گويا‬
‫ما را براى (نج ات) از رنجى كه به او‬
‫ تنها براى خدا‬،‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‬

‫ ب راى‬،‫رسيده بود به كمك نخوانده ب ود‬

‫مس رفين عملكرده اى ش ان اينگونه‬
.‫آراسته شده است‬
:‫ سوره االسراء مىآيد‬69 ‫ ـ‬66 ‫در آيات‬
   
  
   
    
   
    
    
   
  
   
   
   
    
   
  
  
  
    
307
‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫‪   ‬‬

‫االسراء‪69-66 :‬‬ ‫‪‬‬
‫پروردگار تان هم ان ذاتيست كه كش تى‬
‫ها را ب راى ت ان در بحرها ميران د‪ ،‬تا‬
‫فض لش را جس تجو كنيد‪ ،‬يقين ا ً كه وى‬
‫بر شما مهربان اس ت‪ ،‬و چ ون در بحر‬
‫رنجى به شما برسد هركى را جز او به‬
‫كمك مىخوانيد گم كنيد "كسى جز او را‬
‫سراغ نكنيد كه قادر به كمك تان باشد و‬
‫اگر امي دى از كسى داش تيد فراموش ش‬
‫كنيد به نح وى كه بخي ال ت ان خط ور‬
‫نكند" و چون بسوى خش كه نج ات ت ان‬
‫دهيم روگ ردانى كنيد و انس ان ناس پاس‬
‫است‪ ،‬آيا از اين ايمن شده ايد كه كناره‬
‫بحر را با شما خسف كند و فرو ب رد و‬
‫يا باد تندى بر ش ما بفرس تد "به نح وى‬
‫كه س نگ بباران د" بعد هيچ وكيل و‬
‫نگهبانى براى تان نيابي د؟ آيا ايمن ش ده‬
‫ايد از اينكه بار ديگرى شما را به بحر‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫برگرداند‪ ،‬س پس ب اد تن دى بر ش ما‬

‫بفرستد و بنابر كفر و ناسپاسى تان شما‬
‫را غ رق كند‪ ،‬بعد بس بب آن عليه ما‬
‫مؤاخذه كننده اى نيابيد‪.‬‬
‫در همۀ اين آيات‪ ،‬با وض وح مىيابيد كه‬
‫"عب ادت" انس ان مرب وط است به "تص ور‬
‫نيازمندى او به استعانت از خدا جل ش أنه"‪،‬‬
‫در لحظاتى كه احس اس نيازمن دى مىكند‪ ،‬به‬
‫ني ايش پرداخت ه‪ ،‬اس تعانت مىجوي د‪ ،‬و تعهد‬
‫بندگى مىنمايد‪ ،‬ولى تصور بىنيازى و استغنا‬
‫ب ه سركشى و عص يانش مىانجام د‪ ،‬و ب دين‬
‫ترتيب مىنگريد كه معرفت انس ان نس بت به‬
‫هللا و شناخت بهتر "ربوبيت" او در عالم به‬
‫انس ان احس اس نيازمن دى به عناي ات الهى‬
‫مىبخشد‪ ،‬گويا "ني ايش" او نتيجه "مع رفت"‬
‫او از "هللا رب الع المين " است كه آث ار‬
‫رب وبيت و رحمت و مظ اهر س يطره او را‬
‫در پهن اى هس تى مش اهده مىكند و او را‬
‫بدانجهت هدايت مىنمايد‪.‬‬
‫‪309‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫در چهارمين آيه سوره فاتحه "عبادت"‬

‫و "اس تعانت" ب ه ص يغه جمع "نعب د" و‬
‫"نس تعين" آم ده است كه مش عر بر نفى‬
‫عب ادت هم ديگر و اس تعانت از هم ديگر و‬
‫پرستش جمعى است‪ ،‬ما در مي ان خ ود يكى‬
‫ديگ رى را نخ واهيم پرس تيد‪" ،‬همه م ان‬
‫يكجا" تنها ترا مىپرستيم‪ ،‬بر هم ديگر اتك اء‬
‫و اتك ال نخ واهيم داشت‪ ،‬همه م ان از تو‬
‫استمداد مىج وئيم‪ ،‬اين مطلب در آي ات ديگر‬
‫قرآنكريم شرح يافته است‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آل عمران ‪64 :‬‬
‫بگو اى اهل كت اب! بس وى كلمه اى‬
‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫بيائيد كه ميان ما و شما مس لم و يكس ان‬

‫است كه جز هللا را نپرستيم و با او هيچ‬
‫چيزى را "در عبادت" شريك نك نيم‪ ،‬و‬
‫برخى برخى ديگرى مانرا چون ارباب‬
‫"خود" نگيرند‪ ،‬پس اگر رو گردانيدند‪،‬‬
‫بگو‪ :‬شما شاهد باشيد كه ما مسلمانيم‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الكهف ‪28 :‬‬
‫و خ ود را در معيت كس انى باش كيبائى‬
‫نگه دار كه پروردگ ار ش انرا پگ اه و‬
‫بيگ اه ي اد نم وده‪ ،‬ني ايش مىكنند و‬
‫‪311‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫رض ايش را مىجويند‪ ،‬و دي ده ه ايت از‬

‫ايشان بسوى ديگرى درنگ ذرد "ملتفت‬
‫ود" در حاليكه آرايش دنيا را‬ ‫نش‬
‫مىطل بى و از كسى اط اعت مكن كه‬
‫دلش را از ياد مان غافل ك رده ايم و از‬
‫هوسش تبعيت نموده و كارش اف راط و‬
‫از حد گذشتن است‪.‬‬
‫آي ات متع دد ق رآن مجيد اين مطلب را‬
‫توض يح مىكند كه مس لمان مكلف است در‬
‫جمع بسر برد‪ ،‬در صف ح ركت كند‪ ،‬چ ون‬
‫عضو واحد در تنه يك حزب و چون سپاهى‬
‫پاه عمل نمايد و در‬ ‫اى در يك جند و س‬
‫آنص ورت است كه تائيد الهى را كسب و به‬
‫پيروزى نائل مىشود‪ ،‬چنانچه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الصف‪4 :‬‬
‫بىگم ان كه خداوند كس انى را دوست‬
‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫ته‬ ‫دارد كه در راه او صف بس‬

‫مىرزمند‪ ،‬به نحوى كه گويا ايشان بنيان‬
‫مرصوص و استوارى اند‪.‬‬
‫چنين مبارزينى مشمول تائيد الهى اند‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫المائدة‬ ‫‪‬‬
‫‪56 :‬‬

‫و هر كى با و پي امبرش و مؤمن ان‬

‫دوس تى ك رد‪ ،‬پس يقين ا ً (منس وبين)‬
‫حزب هللا غالب اند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الصافات‪:‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪173‬‬
‫و بدون شك سپاه ما حتما ً غالب اند‪.‬‬
‫از حض رت عبدهللا بن عمر رضي هللا‬
‫امبر عليه‬ ‫عنه روايت است كه پي‬
‫‪313‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫السالمفرمودند‪:‬‬
‫اع ِة َو َم ْن َش َّذ َش َّذ ِإلَى‬ ‫َّ ِ‬
‫َي ُد الله َم َع اْل َج َم َ‬
‫الن ِار‪:‬‬
‫َّ‬
‫دست "تائي د" الهى با جم اعت اس ت‪،‬‬
‫پس ه ركى تنها شد در پرتگ اه آتش‬
‫سقوط كرد‪.‬‬
‫اذ بن جبل رضي هللا عنه‬ ‫از مع‬
‫روايت است كه پي امبر عليه الس الم‬
‫فرمود‪:‬‬
‫ان َك ِذ ْئ ِب اْل َغَنِم‬‫ب اإْلِ ْن َس ِ‬ ‫ط ِ‬
‫ان ذ ْئ ُ‬ ‫ِإ َّن َّ‬
‫الش ْي َ َ‬
‫الن ِ‬
‫احَي ةَ َفِإَّيا ُك ْم‬ ‫اص َيةَ َو َّ‬ ‫الش اةَ اْلقَ ِ‬ ‫ْخ ُذ َّ‬ ‫َيأ ُ‬
‫ام ِة‬
‫اع ِة َواْل َع َّ‬ ‫اب َو َعلَ ْي ُك ْم بِاْل َج َم َ‬
‫الش َع َ‬ ‫و ِّ‬
‫َ‬
‫َواْل َم ْس ِجِد*‬
‫شيطان گرگ انسان است‪ ،‬چون گرگ‬
‫گوس فندان كه گوس فند تنها و رمي ده از‬
‫رمه و در گوشه دور از رمه به پهلو‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫افتي ده را مىخ ورد‪ ،‬و از انش عابات‬

‫خوددارى كنيد و بر شماست كه با‬
‫جم اعت و اك ثريت باش يد و با مس جد‬
‫باشيد‪.‬‬
‫چنانچه گرگ گوس فندى را كه بهر دليلى‬
‫از سائر رمه كناره شود مىدرد‪ ،‬شيطان ن يز‬
‫"ف رد" تنها را كه از جمع رمي ده اس ت‪،‬‬
‫تنفرش از سائر افراد باعث عزلت از صف‬
‫ش ده است يا خس تگى و درمان دگى او را به‬
‫عقب كش انده و تنها گذاش ته اس ت‪ ،‬و يا‬
‫عافيت طلبى و خ واهش زن دگى بىدغدغه و‬
‫بدون كشمكش ها و ج ار و جنج ال ها او را‬
‫به گوشه گ يرى در كنج ع افيت واداش ته‬
‫است و ب اآلخره هرچه دليل "تنه ائى" او‬
‫باشد‪ ،‬لقمه چربى براى شيطان خواهد شد و‬
‫بدام او سقوط خواد كرد‪.‬‬
‫پي امبر عليه الس الم در اين رابطه با‬
‫الفاظ ديگرى مىفرمايد‪:‬‬
‫‪315‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫اع ِة َوإِ َّيا ُك ْم َواْلفُ ْرقَ ةَ َف ِإ َّن‬ ‫َعلَ ْي ُك ْم بِاْل َج َم َ‬

‫اح ِد َو ُه َو ِم َن ااِل ثَْن ْي ِن‬ ‫طان م ع اْلو ِ‬
‫الش ْي َ َ َ َ َ‬
‫َّ‬
‫رواه‬ ‫ُد *‬ ‫أ َْب َع‬
‫الترمذى‬
‫بر شماست كه با جم اعت باش يد و از‬
‫تفرقه بپرهيزيد زيرا شيطان رفيق فرد‬
‫تنها است و از دونفر دورتر ‪.‬‬
‫تنه ائى به رف اقت ش يطان مىانجامد و‬
‫مج ال را ب راى فع اليت ش يطان ف راهم‬
‫مىسازد‪.‬‬
‫از حض رت اب وذر غف ارى رضي هللا‬
‫امبر عليه‬ ‫عنه روايت است كه پي‬
‫السالم فرمود‪:‬‬
‫اع ةَ ِش ْب ًرا َفقَ ْد َخلَ َع ِر ْبقَ ةَ‬‫ق اْل َج َم َ‬ ‫َم ْن فَ َار َ‬
‫اإْلِ ْساَل ِم ِم ْن ُع ُنِق ِه*‬
‫كس يكه از جم اعت به ان دازه يك وجب‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫ج دا شد‪ ،‬يقين ا ً كه حلقه اس الم را از‬

‫گردنش بركنده است‪.‬‬
‫به معيت الهى باور داشتن و به عون وى‬
‫جل ش أنه امي دوار ب ودن اثر خيلى ژرف و‬
‫عميقى در سازندگى شخص يت انس ان دارد‪.‬‬
‫بزرگ ترين شخص يت ه اى ت اريخ‪ ،‬كه امت‬
‫هاى بزرگى را س اخته ان د‪ ،‬روند ت اريخ را‬
‫تغيير داده اند و اساس م دنيت ه اى ب زرگ‬
‫تاريخ را گذاش ته ان د‪ ،‬امي دوار ت رين اف راد‬
‫بوده اند‪ .‬امل و اميد قوى آنان به ملت ه اى‬
‫مأيوس قوت قلب بخش يده و به آين دۀ ك ار و‬
‫پيكارشان اميدوار ساخته‪ ،‬ب اعث آغ از قي ام‬
‫هاو تداوم آن شده اند‪.‬‬
‫و من ب اور دارم كه پ يروزى و شكست‬
‫ن يرو ه اى در ح ال تص ادم‪ ،‬بيش تر از هر‬
‫عامل ديگرى مرب وط و من وط است به ب ود‬
‫و نب ود اف راد امي دوار‪ .‬ه زيمت و شكس ت‪،‬‬
‫انجام محتوم طرف م أيوس و نا اميد اس ت‪،‬‬
‫‪317‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫چنانچه در مع ارك و درگ يرى ها مىنگ ريم‬

‫كه در اثن اى بر خ ورد‪ ،‬در ص فوف جن اح‬
‫در حال شكست و فرار‪ ،‬فرد امي دوارى بر‬
‫خالف وضع ح اكم فري اد مىكشد كه دش من‬
‫رو به فرار است‪ ،‬بايد صبر كرد و از فرار‬
‫اجتناب ورزيد‪ ،‬فرياد اميدوار كننده او چون‬
‫روح در كالبد م رده و مض طرب س پاهيان‬
‫در ح ال ه زيمت ج ان ميدمد و بهمه ق وت‬
‫قلب مىبخشد و به پاي دارى وامي دارد‪.‬‬
‫برعكس فري اد نابهنگ ام يك ف رد م أيوس از‬
‫پ يروزى‪ ،‬س پاه ب زرگ درح ال غلبه را با‬
‫شكست روبرو ساخته‪ ،‬مايه كوبي دن ج رأت‬
‫و ش هامت س پاهيان و عامل دگرگ ون ش دن‬
‫وضع به نفع جانب مقابل مىشود‪.‬‬
‫قرآن كريم نقش اميدوارى به ع ون الهى‬
‫را در دگرگ ونى ه اى ب زرگى كه ب ه دست‬
‫پرت وان پي ام آوران اولواالعزم تحقق يافته‬
‫اس ت‪ ،‬مك رراً به ارزي ابى گرفت ه‪ ،‬طى‬
‫داس تانهاى نه ايت آموزن ده اى در برابر‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫مخاطب خود قرار مىدهد‪.‬‬

‫در رابطه با داس تان حض رت موسى‬
‫عليه السالم مىفرمايد‪ :‬در دوران هج رت از‬
‫مص ر‪ ،‬در اثنائى كه او و ي اران مه اجرش‬
‫تحت تعقيب جن ود فرع ون ق رار گرفته‪ ،‬از‬
‫جلو بحر حايل مىش ود و از عقب س پاه‬
‫فرع ون فراميرس د‪ ،‬ي اران مه اجرش‬
‫مضطرب و پريشان اند‪ ،‬چ ون س الها را در‬
‫اس ارت فرع ون و آل او س پرى ك رده ان د‪،‬‬
‫فرزن دان ش ان را ذبح و دخ تران ش ان را‬
‫چ ون كن يز ب راى خ دمت در درباره اى‬
‫فراعنه در زندگى بد تر از مرگ نگهداش ته‬
‫اند‪ ،‬با ترس و پريشانى حول قائد ش ان حلقه‬
‫زده‪ ،‬از نج ات ش ان م أيوس اند و اظه ار‬
‫ميدارند كه ما حتما ً گرفتار شده ايم‪ ،‬ولى در‬
‫چنين ش رايط دش وار كه امكان ات نج ات به‬
‫نظر نمىخورد‪ ،‬و همسنگران ن يز در خ وف‬
‫و در ت رس‪ ،‬ل رز و ي أس اند‪ ،‬حض رت‬
‫‪319‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫موسى عليه الس الم باهمۀ امي دوارى و‬

‫اطمئن ان راسخ به ع ون و معيت الهى‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪  ‬الشعراء ‪62‬‬
‫گفت‪ :‬نه چ نين است "كه ش ما تص ور‬
‫مىكنيد" يقين ا ً پروردگ ارم با من است‬
‫مرا "براه نجات" هدايت خواهد كرد‪.‬‬
‫بنابر همين اميداورى و اطمئن ان ب ود كه‬
‫خداى مستعان حض رت موسى عليه الس الم‬
‫و ياران او را نجات بخشيد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫الشعراء‪65 :‬‬
‫موسى را و همۀ آنانكه با او بودند‪،‬‬
‫نجات بخشيديم ‪.‬‬
‫در داس تان ديگ رى از هج رت پي امبر‬
‫اسالم "ص لوة هللا و س المه علي ه" مىفرمايد‬
‫كه در اثناى هجرت مخفيانه اش‪ ،‬در حاليكه‬
 ‫كليد قرآن ………………………… پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا‬

‫يكى از دو تن است و دشمن نيز شمش ير ها‬

‫را از غالف ب يرون كش يده‪ ،‬در تعقيب او و‬
‫در پى كشتنش برآم ده اند‪ ،‬ابوجهل با ي اران‬
‫س فاكش تا دهن هم ان غ ارى مىرس ند كه‬
‫پي امبر عليه الس الم با همس فرش اب وبكر‬
‫ص ديق رضي هللا عنه به آن پن اه ب رده اند‪،‬‬
‫وق تى همس فرش مىبيند كه دش من س فاك با‬
‫شمش ير ه اى برهنه به دهن غ ار رس يده‪،‬‬
‫مش وش و مض طرب مىش ود‪ ،‬ولى پي امبر‬
‫امي دوار به ع ون الهى‪ ،‬با مش اهده ح الت‬
‫اضطراب و پريشانى همسنگر و همس فرش‬
‫به او اطمئنان داده مىفرمايد‪:‬‬
‫‪     ‬‬
‫التوبه‪40 :‬‬
‫محزون مباش‪ ،‬يقينا ً كه خدا با ماست‪.‬‬
‫ق رآن متع اقب همين اظه ار اطمئن ان به‬
‫ون نتيجه اى كه بر اين‬ ‫معيت الهى‪ ،‬چ‬
‫اطمئنان مرتب شده است مىفرمايد‪:‬‬
‫‪321‬‬
 ‫پرستش و نيايش‪ ،‬تنها براى خدا …………………………كليد قرآن‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫التوبه‪40 :‬‬
‫پس خداوند سكينه اش را بروى ن ازل‬
‫ك رد و او را با س پاهى تائيد نمود كه‬
‫نديديد و كلمه"ش عار" عناصر ك افر را‬
‫پ ائين و س رنگون س اخت و كلم ة هللا‬
‫عليا و برتر‪ ،‬و خداوند غ الب با حكمت‬
‫است‪.‬‬
‫چنين است نتائج سترگ اطمئنان به عون‬
‫و تائيد الهى ‪.‬‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫نيايش براى رفع اولين نياز‬

‫‪  ‬‬
‫ما را به اين راه راست هدايت كن‬
‫رد و‬ ‫پس از آنكه در آيه قبلى با تج‬
‫اخالص اظه ار داش تيم كه تنها از "هللا رب‬
‫الع المين" اس تعانت مىج وئيم‪ .‬متع اقب آن‬
‫نخستين دعا براى رفع اولين نياز به بارگ اه‬
‫الهى به نح وى تق ديم مىش ود كه با او‬
‫مخاطبيم‪:‬‬
‫ما را بهمان راه راست هدايت كن‪.‬‬
‫‪323‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫راد از اين راه راست چيست كه با‬ ‫م‬

‫ص يغه معرفه "الص راط" آم ده اس ت؟ گويا‬
‫راه راست م ذكور مع روف و ش ناخته ش ده‬
‫است‪ ،‬در حاليكه قبل از اين سوره‪ ،‬در آيات‬
‫ديگرى ت ذكار اين (الص راط) نرفته ب ود‪ .‬با‬
‫تعمق و دقت در شيوه بيان و سياق و س باق‬
‫سوره فاتحه و با توجه به اسرار آيات ق رآن‬
‫حكيم در مىيابيم كه "عبادت خدا و اس تعانت‬
‫از او" هم ان ص راط مس تقيمى است كه از‬
‫بارگاه الهى توفيق راه رفتن به آن را مس ئلت‬
‫مىج وئيم‪ ،‬و با توجه به اين مطلب‪ ،‬معن اى‬
‫اين آيه چنين است‪.‬‬
‫الهى ما را بهم ان راه راس تى ه دايت كن‬
‫كه با طلب استعانت از تو و نيايش ب راى تو‬
‫بت وانيم به عب ادت و پرستشت ب پردازيم و‬
‫كسى ديگ رى را در اين پرس تش ش ريك و‬
‫انباز تو ق رار ن دهيم‪ ،‬چنانچه اين مطلب در‬
‫قول حضرت عيسى عليه السالم مىآيد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫‪   ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آل عمران‪51 :‬‬
‫يقينا ً كه هللا پروردگارم و پروردگارتان‬
‫تيد‪ ،‬اين است‬ ‫است پس او را بپرس‬
‫"صراط مستقيم"‬
‫مش اهده مىكنيد كه اولين دعا و نخس تين‬
‫ني از‪ ،‬اس تهداء و استرش اد اس ت‪ ،‬انس ان‬
‫نمىتواند با اس تعدادهاى ذاتى اش‪ ،‬در اين‬
‫عالم وس يع و پهن اور راه خ ود را در ياب د‪،‬‬
‫مخصوص ا ً كه اج زاى اين ع الم ازحصر‬
‫وحساب بيرون است و انس ان با هر يكى از‬
‫آنها به نحوى از انحاء پيوند و ص لۀ دارد و‬
‫در زن دگى او اث رى مىگ ذارد‪ ،‬و ن اگزير‬
‫است نحوه تعاملش را با آن مش خص س ازد‬
‫و با هر يكى به شيوه اى كه طبيعت خ ودش‬
‫به عن وان انس ان مقتضى است و به نح وى‬
‫كه خواست فط رت آن ش خص ميباش د‪،‬‬
‫رابطه برق رار س ازد‪ ،‬رابطه انس ان با‬
‫‪325‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫انس ان‪ ،‬رابطه انس ان با خ دا جل ش أنه …‬

‫اينها مسائلى نيستند كه انسان بتواند با توسل‬
‫به اس تعداهاى ذاتى خ ود همه را به نح وى‬
‫تنظيم نمايد كه طى آن حقيق تى را نادي ده‬
‫نگ يرد وحقى را تلف نكند و م رتكب ظلم و‬
‫اجحاف نشود‪.‬‬
‫ب راى تنظيم همه اين روابط و تع يين‬
‫موقف انسان در برابر همه آنچه در ع الم با‬
‫آن مواجه مىش ود‪ ،‬به مع رفت ج امع و علم‬
‫محيط ضرورت اس ت‪ ،‬ب دون ش ناخت دقيق‬
‫و بص يرت كام ل‪ ،‬چگونه مىت وان در اين‬
‫زمينه حكمى صادر كرد و فيص له اى بعمل‬
‫آورد؟ در صورتيكه ما ب دون ش ناخت دقيق‬
‫از خ واص ف زيكى و كيمي اوى ح تى بس يط‬
‫ت رين عنص ر‪ ،‬نمىت وانيم و ج رأت نمىك نيم‬
‫درب اره عنصر م ذكور و چگ ونگى پيوند و‬
‫نح وه تع املش با س ائر عناصر قض اوتى‬
‫بنم ائيم‪ ،‬حكم ما در م ورد همه عناصر‬
‫موجود در كاينات و چگونگى تعامل شان با‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫هم ديگر چ يزى جز هم ان مع رفت ما در‬

‫باره خصوص يات و قانونمن دى هايى نيست‬
‫كه بر طبيعت و ذات آنها حاكم است‪.‬‬
‫تا هنوز ب راى انس ان‪ ،‬خ ودش موج ود نا‬
‫شناخته اس ت‪.‬ح تى از فزيول وژى وج ودش‬
‫بطور دقيق و كامل نمىفهمد‪ ،‬خيلى ازقس مت‬
‫ه اى وج ود و چگ ونگى وظ ائف ك ار آنها‬
‫ب رايش مجه ول و مبهم اس ت‪ ،‬چه رسد به‬
‫س اختمان روحى و معنوى اش كه تا ح ال‬
‫بط ور مطلق از آن بى اطالع ب وده و‬
‫معلوم اتش در اين زمينه از تص ورات و‬
‫فرض يه ها تج اوز نمىكن د‪ ،‬زي را اينها در‬
‫البراتوار زير ميكروسكوپ او نمىآيد‪ ،‬و اما‬
‫معلومات او درباره ما حول خويش‪ ،‬زمي نى‬
‫كه در آن بسر مى برد‪ ،‬نظ ام شمسى كه در‬
‫آن قرار دارد‪ ،‬كهكشانى كه نظ ام شمس ىاش‬
‫ج زء آن و مرب وط به آن اس ت‪ ،‬و ب اآلخره‬
‫مجموع كائنات و مخصوص ا ً آنچه از حيطه‬
‫‪327‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫مشاهده او خ ارج است و با ح واس مح دود‬

‫خ ود نمىتواند درك كن د‪ ،‬همه دانستنىهاى‬
‫انس ان در اين زمينه ها با آن ش باهت دارد‬
‫كه كسى انگشتش را در بحر عظيم و‬
‫عميقى ف رو ب رد و با سرانگش تش نمى‬
‫برگيرد‪ ،‬چگونه مىتوان با اين علم سطحى و‬
‫مح دود‪ ،‬مس ير انس ان را با در نظر داشت‬
‫همه ابع اد پيچي ده حي اتش تع يين ك رد و‬
‫چگ ونگى تع املش را با جميع پدي ده ه اى‬
‫بىانتهاى اين ع الم وس يع و بى پاي ان‪،‬‬
‫مشخص ساخت؟‬
‫قرآن در اين رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪      ‬‬
‫‪  ‬‬
‫القصص‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪50‬‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫پس اگر س خنت را نپذيرفتند بايد ب دانى‬

‫كه جز از هوسش ان "از چ يزى‬
‫ديگ رى" پ يروى نمىكنن د‪ ،‬و كيست‬
‫گمراهتر ازكسيكه بدون هدايت الهى از‬
‫خواست نفس خ ود مت ابعت ك رد؟ يقين ا ً‬
‫كه خداوند چ نين س تمگرانى را ه دايت‬
‫نمىكند‪.‬‬
‫هر كى در انتخاب راه از (ه وس ) خ ود‬
‫مت ابعت ك رد‪ ،‬تحت هر اسم و عن وانى كه‬
‫(هوس ش) را در تفكيك خ وب از بد و در‬
‫امتي از مي ان ع دل و ظلم اعم ال كند و در‬
‫قض اوت ه اى خ ود از رهنموده اى الهى‬
‫الهام نگيرد حتما ً مرتكب ظلم و س تم خواهد‬
‫شد و حتم ا ً ك ارش به كتم ان (حقيق تى) و‬
‫اتالف (حقى) منتج خواهد ش د‪ ،‬س تمگران‬
‫پيرو ه وس خ ود‪ ،‬از ه دايت الهى مح روم‬
‫اند و دروازه ه اى ه دايت ب روى ش ان‬
‫مسدود‪.‬‬

‫‪329‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االنعام‪116 :‬‬
‫يارى از اهل زمين را‬ ‫اگر بس‬
‫فرم انبردارى ك نى ت را از راه خ دا‬
‫بيراهه برن د‪ ،‬پ يروى نمىكند مگر از‬
‫ظن و گمان و نيستند مگر دروغگو‪.‬‬
‫قسمت عمده م ردم روى زمين‪ ،‬قض اوت‬
‫هاىش ان بر ظن و گم ان اس توار است تا بر‬
‫علم و مع رفت و تحليل و برداشت ش ان‬
‫آنگاه كه از هوس خودش ان مايه بگ يرد‪ ،‬در‬
‫پايان غلط مىآيد و ك ذبش به اثب ات ميرس د‪،‬‬
‫پيروى از اك ثريت ها ن يز نمىتواند رهنم ود‬
‫انس ان ب وده ض امن ه دايت و رهنمايى اش‬
‫بس وى فالح و س عادت ش ود‪ ،‬خداوند بر‬
‫انس ان منت گذاشت كه پي امبرانى مبع وث‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫كرد‪ ،‬كتابى براى هدايت او فرس تاد و او را‬

‫از پرتگاه ضاللت بيرون آورد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫آل‬ ‫‪ ‬‬
‫عمران‪164 :‬‬
‫يقينا ً كه خداوند بر مؤمنان منت گذاشت‬
‫چون پيامبرى از خودشان ميان آنان بر‬
‫انگيخت كه آي اتش را بر آن ان تالوت‬
‫مىكن د‪ ،‬آن انرا تزكيه مينمايد و كت اب‬
‫وحكمت به ايش ان مى آموزد‪ ،‬در حاليكه‬
‫يقينا ً قبل از آن در گم راهى و ض اللت‬
‫هويدا بسر مىبردند‪.‬‬
‫در آيه ديگرى احتياج انسان را به ه دايت‬
‫و رهنم ائى از "منبع الهى" در مقايسه با‬
‫‪331‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫س ائر پدي ده ه اى هس تى بررسى نم وده‬

‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫االحزاب‪72 :‬‬
‫يقين ا ً ما اين ام انت را به آس مانها و‬
‫زمين وكوه ها پيش ك رديم پس اجتن اب‬
‫ورزيدند ازينكه حملش كنند و از آن‬
‫ترس يدند و انس ان حملش ك رد يقين ا ً او‬
‫سخت ظالم بود و سخت جاهل‪.‬‬
‫آرى! آس مانها و زمين و ك وه ها كه هر‬
‫يكى را خداوند جل ش أنه به نح وى آفري ده‬
‫است كه مس ير ث ابتى ب راى ح ركت ش ان‬
‫ترس يم نم وده و س نن و ض وابط مشخصى‬
‫ب راى رشد و كمالش ان وضع ك رده و هر‬
‫ج زء از اج زاى آس مانها و زمين در مس ير‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫ثابت‪ ،‬با پيروى از ضوابط حاكم بر طبيعت‬

‫ش ان و با مراع ات س نن ح اكم در كائن ات‬
‫بك ار مىپردازند و چنانچه خداوند جل ش أنه‬
‫به ايشان دستور داده اس ت‪ ،‬و به آن ان اله ام‬
‫ك رده است به منظ ور تحويل نت ايج معي نى‬
‫بطور مس تمر و خس تگى ناپ ذير و با انقي اد‬
‫كامل مص روف ان د‪ ،‬بن ابران از تحمل ب ار‬
‫امانت وحى كه بس وى انس ان فرس تاده ش ده‬
‫است ابا ورزيده و آنرا از شأن خ ود ب االتر‬
‫يافتند و از جالل و عظمتش ترس يدند‪ .‬ولى‬
‫انس ان ب دليل اس تقالل نس بى اى كه دارد و‬
‫بن ابر آنكه در انتخ اب يكى از دو راه واقع‬
‫در جلوش‪ ،‬آزاد گذاشته ش ده است و خداوند‬
‫جل ش أنه با "اراده اى" كه ب ه او عن ايت‬
‫ك رده است از همه موج ودات ع الم به او‬
‫امتي از بخش يده اس ت‪ ،‬نمىتواند چ ون س ائر‬
‫موجودات به ضوابط حاكم بر ط بيعت خ ود‬
‫كه چار و ناچار از آن تبعيت مىكند و امكان‬
‫ع دم انقي اد به اين س نن ب راى او مق دور‬
‫‪333‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫نيس ت‪ ،‬اكتفاء كن د‪ ،‬بايد ب راى تنظيم هم ان‬

‫قس مت ه اى كه با توصل به اس تقالل و‬
‫رف مىكند‪،‬‬ ‫ود در آن تص‬ ‫آزادى خ‬
‫"رهنمودهايى" در اختي ارش ق رار گ يرد‪،‬‬
‫"ام انت وحى" چ ون رهنموده اى الهى‪،‬‬
‫ب راى تنظيم همين بخش حي ات انس ان‬
‫فرس تاده شد تا او را در اين راه رهنم ائى‬
‫كن د‪ ،‬او در ح التى ق رار داشت كه در‬
‫قضاوت هايش مرتكب ظلم مىشد از شناخت‬
‫خود و ماحول خود عاجز بود در ت اريكى و‬
‫جهل بسر مىبرد‪ ،‬به مش عل راه نيازمند ب ود‬
‫تا در پرتو آن راهش را درياب د‪ ،‬به م يزانى‬
‫ض رورت داشت تا در قض اوت ه ايش‬
‫م رتكب تع دى بر حقى و تج اوز از ح دى‬
‫نشود‪ ،‬او نمىتوانست خوب را از بد‪ ،‬حق را‬
‫از باط ل‪ ،‬ع دل را از ظلم تفكيك كن د‪ ،‬نه‬
‫چراغى ب راى ي افتن راه در اين ظلمت ك ده‬
‫كه همۀ چ يزش ب راى او مجه ول است در‬
‫اختيار داشت و نه م يزان و معي ارى داشت‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫ب راى حكم و قض اوت (خ ود) كه همه اش‬

‫تمايل‪ ،‬هوس‪ ،‬عاطف ه‪ ،‬خ ود خ واهى‪ ،‬خ ود‬
‫غرضى‪ ،‬قهر و غضب و انتق ام است و هر‬
‫قضاوتى را تحت شعاع خويش قرار مىدهد‪.‬‬
‫پس او كه واقعا ً "ظلوم" و "جه ول" ب ود‬
‫براى حمل چنين ام انتى كه "مش عل " است‬
‫و "مح ك"‪" ،‬رهنم ود" است و "معي ار"‪،‬‬
‫"بينات" است و "م يزان" بيش از هر چ يز‬
‫ديگ رى س خت نيازمند و محت اج ب ود‪،‬‬
‫بن ابراين‪ ،‬در همه كائن ات او حاضر شد تا‬
‫اين امانت را براى پاس خگوئى به نيازه اى‬
‫خود برگزيند‪.‬‬
‫قرآن در اين رابطه مىفرمايد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪335‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫‪  ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪ ‬‬
‫الحديد‪25 :‬‬
‫يقين ا ً كه پي امبران خ ود را با "بين ات"‬
‫فرستاديم و با ايش ان "كت اب و م يزان"‬
‫فرو فرستاديم تا م ردم به قسط بايس تند‪.‬‬
‫و آهن را فروفرستاديم كه در آن جن گ‬
‫شديدى است و من افعى ب راى م ردم‪ ،‬و‬
‫تا خداوند كسى را كه وى و پي امبرش‬
‫را غائبانه يارى مىكند بشناسد‪ ،‬بىگم ان‬
‫كه خداوند توانمند عزتمند است‪.‬‬
‫گويا "قي ام بالقسط" جز از طريق توسل‬
‫به بينات‪ ،‬كتاب و م يزان الهى ميسر نيست‪،‬‬
‫براى اقامه قسط و عدل‪ ،‬خداوند جل شأنه با‬
‫پي امبران خ ود بين ات وكت اب و م يزان‬
‫فرستاد‪.‬‬
‫ق رآن ادعا دارد كه ه ركى در قض اوت‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫ه اى خ ود به آنچه خ دا جل ش أنه فرس تاده‬

‫است حكم نكند و آن را مبن اى ارزي ابى ها و‬
‫قض اوتهايش ق رار نده د‪ ،‬حتم ا ً به حقى از‬
‫حق وق كسى تع دى و تج اوز خواهد ك رد و‬
‫حقيق تى از حق ايق را انك ار نم وده زيرپا‬
‫خواهد گذاشت‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫المائده‪44 :‬‬
‫و هر كى به آنچه خ دا فرس تاده است‬
‫حكم نكند پس همينها ك افر "و منكر‬
‫حق" اند‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫المائده‪45 :‬‬
‫و هر كى به آنچه خ دا ف رو فرس تاده‬
‫است حكم نكند پس همينها ستمگراند‪.‬‬
‫در مس ائل اخالقى و در تث بيت ح دود و‬
‫‪337‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫مرزه ايش ن يز كس يكه "ما ان زل هللا" را‬

‫معيار و محك نگيرد و با رجوع به ش ناخت‬
‫خ ود و طبق قض اوت ه اى خ ود‪ ،‬حكمى‬
‫ص ادر و اق دامى بعمل آورد حتم ا ً م رتكب‬
‫فسق خواهد شد‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫المائده‪47 :‬‬
‫و آنانكه به ما ان زل هللا حكم نكنند فاسق‬
‫اند‬
‫در محل ديگ رى ض من بررسى اه داف‬
‫اء ‪ ‬در رابطه با اينكه از‬ ‫بعثت انبي‬
‫اينطريق آنچه نميدانست و امك ان دانس تنش‬
‫براى انسان ميسر نبود به او آموخته شد‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫‪   ‬‬

‫البقره‪151 :‬‬
‫چنانچه پيامبرى از خودت ان مي ان ش ما‬
‫فرستاديم كه آيات مانرا برش ما مىخواند‬
‫و شما را تزكيه مىكند و كتاب و حكمت‬
‫بش ما مى آموزد و آنچه را نمىدانس تيد‬
‫بشما مىآموزد‪.‬‬
‫براى ه دايت و رهنم ائى انس ان و ط رح‬
‫برنامه ب راى تنظيم همه ابع اد گون اگون‬
‫زن دگى او‪ ،‬به علم ج امع در دو بخش آتى‬
‫ضرورت داريم‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ علم كامل و دقيق درب اره انس ان و‬
‫س اختمان پيچي ده روحى و معن وى او‪ ،‬و‬
‫ش ناخت همه غرايز و تم ايالت او و‬
‫اس تعدادها و نيروهايى كه در او ب وديعت‬
‫گذاش ته ش ده است و ب اآلخره اطالع همه‬
‫جانبه بر نيازها و خواست ه اى همه غرائز‬
‫او‪.‬‬
‫‪339‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫‪ 2‬ـ ش ناخت درست و دقيق همه آنچه‬

‫انسانرا احاطه كرده است محيطى كه در آن‬
‫بسر مىبرد و معلومات كامل و كافى درباره‬
‫همه پديده هاى كه به نحوى از انح اء از آن‬
‫اثر مىپ ذيرد و ن اگزير است چگ ونگى‬
‫تعاملش را با آن مشخص سازد‪.‬‬
‫در ابت داى س وره آل عم ران و پس از‬
‫اشاره به اين مطلب كه خ داى قي وم در همه‬
‫ادوار گون اگون زن دگى انس ان‪ ،‬در هر‬
‫مرحله براى هدايت انسان‪ ،‬و ق وام بخش يدن‬
‫به زن دگى او يكى پس از ديگ رى كتابه اى‬
‫فرس تاده است كه مص دق همديگراند…‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫آل عمران‪ 5 :‬ـ ‪6‬‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫ا ً كه خداوند ذاتيست كه نه هيچ‬ ‫يقين‬

‫چ يزى در زمين بر او پنه ان مىماند و‬
‫نه در آسمان‪ ،‬و اوست هم ان ذاتيكه در‬
‫ارح ام چنانچه خواهد به ش ما ص ورت‬
‫مىبخشد‪ ،‬نيست هيچ الهى جز اوكه‬
‫غالب حكيم است‪.‬‬
‫ذاتيكه بر همه محيط ش ما‪ ،‬آس مانها و‬
‫زمين‪ ،‬با علم جامع خود احاطه كرده اس ت‪،‬‬
‫هيچ چ يزى در اين ع الم پهن اور از او‬
‫پوش يده و پنه ان نيس ت‪ ،‬و ذاتيكه نيروها و‬
‫استعداد هاى پيدا و پنهان تانرا او در وج ود‬
‫شما شكل داده است‪ ،‬و از همه زواياى خفى‬
‫"آفاق و انفس" چنين ذاتى و فقط او سزاوار‬
‫ط رح برنامه ب راى انس ان و وضع‬
‫رهنمودها براى اوست‪.‬‬
‫كتابى كه هللا جل شأنه براى هدايت انسان‬
‫ف رو فرس تاده است آي اتش ش امل "آف اق و‬
‫انفس" ب وده و ش ما حق انيت آن را در‬
‫‪341‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫"خويش تن ت ان" و در "مهد پ رورش" ت ان‬

‫مشاهده خواهيد كرد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫فصلت‪53 :‬‬
‫زود است كه آي ات م انرا در "آف اق" و‬
‫"انفس" ش ان به آن ان بنم ائيم تا آنكه‬
‫ب راى ش ان واضح ش ود كه يقين ا ً اين‬
‫"ق رآن" حق اس ت‪ ،‬آيا اين "س خن"‬
‫نسبت به پروردگ ار تو ك افى نيست كه‬
‫او بدون شك بر هر چيزى مطلع است‪.‬‬
‫مايه تعجب و ح يرت است كه انس ان‬
‫درب اره س اده ت رين عنص ر‪ ،‬ب دون اطالع‬
‫دقيق از خ واص ف زيكى و كيمي اوى اش‬
‫حرفى بزبان نمىآرد‪ ،‬تنها درباره آن زم انى‬
‫ص حبت مىكند كه از خصوص ياتش چ ون‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫ساختمان الك ترونى‪ ،‬درجه غلي ان و انجم اد‬

‫امك ان ت ورق و ه دايت ب رق و ح رارت‪،‬‬
‫اطالع بيابد و نس بت به امكان ات ت ركيب‬
‫چنين عنصرى با س ائر عناصر و مركب اتى‬
‫كه از ت ركيب آن ان بدست مىآيد معلوم ات‬
‫قبلى داش ته باش د‪ ،‬و هر نظريه كه درب اره‬
‫عنصر م ذكور ارائه مي دارد برداشت ه اى‬
‫او از خصوص يات ف زيكى و كيمي اوى‬
‫عنصر مذكور اس ت‪ ،‬و اما زمانيكه درب اره‬
‫"خ ودش" كه ت ركيب نه ايت پيچي ده همه‬
‫عناصر و خالصه آنهاست به بحث مىنش يند‬
‫خ ود را مكلف به داشتن چ نين علمى در‬
‫خص وص "خ ودش" و "ما ح ولش"‬
‫نمىپن دارد و در زمينه ق انون گ ذارى ب راى‬
‫انسان چنين شرطى را نمىپذيرد‪.‬‬
‫ب راى او يا در "پارلم ان ه ا" ذريعه‬
‫اف رادى ق انون وضع مىش ود كه با پ ول‬
‫اكثريت ها را خريده اند و با مكر فريفته اند‬
‫‪343‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫و با تزوير تطميع ك رده ان د‪ ،‬و يا ذريعه‬

‫زورگويانى كه با ارعاب و ارهاب و اعمال‬
‫زور و فشار‪ ،‬ديگران را به اطاعت و انقياد‬
‫از خ ود كش انده اند وهر ص داى اعتراضى‬
‫را در گلو خفه ك رده ان د‪ ،‬ب دون توسل به‬
‫رهنموده اى وحى و ه دايات الهى‪ ،‬ب راى‬
‫انس ان مح ال و دش وار است كه راهش را‬
‫بس وى خ ير مطلق و بس وى كم ال و رشد‬
‫ون‬ ‫واملى كه چ‬ ‫بازكند و با همه ع‬
‫دع وتگران ش ر‪ ،‬در مس ير راه او ب راى‬
‫گم راهيش در چپ و راست كمين گرفته‬
‫است به مقابله ب پردازد‪ ،‬و در خم و پيچ راه‬
‫طوالنى و ظلمانى و پر از عقبات و فراز و‬
‫نشيب ها‪ ،‬بيراهه نرود و بگم راهى كش انده‬
‫نش ود در حاليكه ش يطان ب راى اض الل و‬
‫اغواى او سوگند ياد كرده است كه ق رآن با‬
‫اين الفاظ از آن پرده بر ميدارد‪.‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫االعراف‪ 16 :‬ـ‪17‬‬
‫گفت‪ :‬پس بنابر آنكه اغوايم كردى حتما ً‬
‫ب راى "گم راهى" آن ان در ص راط‬
‫مس تقيم تو "به كمين" مىنش ينم بعد از‬
‫جلوش ان و از عقب ش ان و از چپ و‬
‫راست شان نزد آنان بي ايم‪ ،‬س پس اك ثر‬
‫شانرا سپاس گذار نيابى‪.‬‬
‫عالوه براينكه ش يطان در خم و پيچ راه‬
‫ب راى اض الل و اغ واى انس ان در چپ و‬
‫راست در كمين اس ت‪ ،‬و بر او مىت ازد‪،‬‬
‫انس انيكه در پرتو وحى ح ركت نكند و از‬
‫اين منبع ن ور و روش نائى مس تنير نش ود‪،‬‬
‫چون نابينائيست كه ب راى اولين ب ار در راه‬
‫ناهموار و ناشناس بدون عصا و دس تگيرى‬
‫راه ميرود كه در هر ق دمى پ ايش با م انعى‬
‫‪345‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫تصادم مىكند و به رو مىافتد‪.‬‬

‫قرآن چه خوب مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫االنعام‪122 :‬‬
‫آيا كسيكه چون مرده بود‪ ،‬بعد زنده اش‬
‫كرديم‪ ،‬و براى او نورى قرار داديم كه‬
‫با آن مي ان م ردم راه م يرود‪ ،‬چ ون‬
‫كسيس ت كه در ت اريكى هاست و از آن‬
‫ب يرون رون ده نيست "ق ادر به ب يرون‬
‫رفتن از آن نمىباش د" ب راى ك افران‬
‫عملكردهاى ش ان اينگونه آراس ته ش ده‬
‫است‪.‬‬
‫كفر ب اعث س ركوبى همه مش اعر و‬
‫عواطف گردي ده‪ ،‬احساس ات انس انرا‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫مىميراند و بي دارى ض مير و حساس يت‬

‫وج دانش را خفه مىكن د‪ ،‬و اما ايم ان چ ون‬
‫روح در كالبد م رده احساس ات‪ ،‬عواطف و‬
‫مش اعر او ج ان ميدمد و زن دگى و حي ات‬
‫مىبخش د‪ ،‬با توسل به اين مايه حي ات و اين‬
‫مشعل روشنى بخش است كه آدمى توان راه‬
‫رفتن مىيابد و قادر به شناخت مردم گرديده‪،‬‬
‫راه خود را ميان مردم باز مىكند‪ ،‬دوست را‬
‫از دشمن تفكيك نموده‪ ،‬مك ارترين چه ره ها‬
‫را در وراى ملمع ت رين پ رده ها تشخيص‬
‫مىدهد‪.‬‬
‫پيامبر عليه السالم چه خوب مىفرمايد‪:‬‬
‫ال َر ُس و ُل‬
‫ال قَ َ‬ ‫ي قَ َ‬ ‫َع ْن أَبِي َس ِع ٍيد اْل ُخ ْد ِر ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ َّ‬ ‫اللَّ ِه َّ َّ‬
‫ص لى الله َعلَ ْي ه َو َس ل َم اتَّقُ وا ف َر َ‬
‫اس ةَ‬ ‫َ‬
‫ور اللَّ ِه *‬ ‫اْل ُم ْؤ ِم ِن فَِإَّنهُ َي ْنظُ ُر بُِن ِ‬
‫ابو س عيد خ درى رضى هللا روايت‬
‫ميكند كه پي امبر ص لى هللا عليه وس لم‬
‫‪347‬‬
 ‫…كليد قرآن‬...……………………… ‫نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫ از فراست م ؤمن ح ذر كنيد‬:‫فرمودن د‬

.‫كه او با نور ايمان مىنگرد‬
‫ در محل ديگرى باتفصيل‬،‫قرآن پر جالل‬
‫ در‬،‫بيشترى و طى مثال هاى خيلى آموزنده‬
:‫اين خصوص مىفرمايد‬
 
  
  
   
   
   
   
   
   
   
   
   
    
    
     
40‫ ـ‬39 :‫النور‬
‫و آنانكه كفر ورزيدند اعمال شان چ ون‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫سرابيست در ص حراى هم وارى‪ ،‬كه‬

‫تشنه آنرا آب مىپن دارد‪ ،‬تا آنكه بياي دش‬
‫و چ يزى نياب دش و خ دا را ن زدش‬
‫بيافت‪ ،‬پس حسابش را ب وى پ وره داد‪،‬‬
‫و خدا سريع الحس اب اس ت‪ .‬و يا چ ون‬
‫ت اريكى هايى در بحر عميقى‪ ،‬م وج ها‬
‫بر موج ها‪ ،‬كه باالتر از آن ابرى آن را‬
‫بپوش اند‪ ،‬ت اريكى ها يكى بر ديگ رى‪،‬‬
‫چ ون دس تش را ب يرون كشد نتواند‬
‫ببيندش‪ ،‬و به هر كى خ دا ن ورى ق رار‬
‫ندهد پس براى او نورى نباشد‪.‬‬
‫در عمق ظلمت به نح وى س قوط ك رده‬
‫است كه پرده هاى ت اريكى و ظلمت يكى بر‬
‫ديگرى انباشته شده است ما حول او‪ ،‬دني اى‬
‫او و فض اى او همه تاريك است و در اين‬
‫تاريكى شديد و ظلمت س خت ك ارش بجايى‬
‫كش يده است كه ديگر خ ود را نمىبيند و از‬
‫شناخت خود عاجز و ناتوان است‪.‬‬

‫‪349‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫و اما ف رد مؤم نى كه در همه مع امالت‬

‫زندگى خود و در همه حاالت‪ ،‬با ن ور وحى‬
‫مس تنير است و قلبش از آن ن ور مايه‬
‫ميگ يرد‪ ،‬هميشه بي اد خداست و ب ذكر او‬
‫مشغول‪ ،‬هيچ چ يزى ق ادر نيست رابطه اش‬
‫را با خ دا قطع كن د‪ ،‬در هر ق دمى و در هر‬
‫س خنى با اله ام از اين منبع اص لى ن ور و‬
‫روشنائى جهت خود را مش خص مىس ازد و‬
‫در محيطى بسر مىبرد كه زواي اى آن را اين‬
‫مشعل فروزان‪ ،‬روشنى بخشيده است‪ ،‬مث ال‬
‫چ نين كسى را ق رآن باخانۀ تش بيه مىكند كه‬
‫داراى طاقچه ايس ت‪ ،‬و در آن چ راغى در‬
‫شيشه اى چ ون س تاره روش نى‪ ،‬كه "اين‬
‫چ راغ" از روغن ش فاف درخت زيت ون كه‬
‫بط ور مس تمر ب ران اش عه آفت اب مىتابد و‬
‫موقعيت آن چنان نيست كه گاهى در جريان‬
‫روز از ت ابش آفت اب در كن اره ش رقى و‬
‫غ ربى در س ايه ق رار گ يرد بلكه در ت ابش‬
‫مستمر اشعه آفتاب قرار داشته و ب دينترتيب‬
 ‫… نيايش براى رفع نخستين نياز‬...………………………‫كليد قرآن‬

‫روغنش نه ايت ش فاف ب ار آم ده است به‬

‫نحوىكه ح تى ب دون ش عله آتش ق ريب است‬
‫ طبق ات ن ور و‬.‫بس وزد و روش نى بده د‬
،‫ خ ودش روشن‬،‫روش نائى يكى بر ديگ رى‬
‫ دني ايش روشن و فض ايش‬،‫ماحولش روشن‬
.‫روشن‬
:‫الفاظ قرآن چنين است‬
  
   
   
   
  
   
  
   
   
    
    
    
   
    
351
‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫‪    ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫النور‪ 35:‬ـ‬ ‫‪ ‬‬
‫‪37‬‬
‫خداوند ن ور آس مانها و زمين اس ت‪،‬‬
‫مث ال ن ور او "در قلب م ؤمن" چ ون‬
‫ط اقى كه در آن چراغيس ت‪ ،‬و آن‬
‫چ راغ در شيشه اى و آن شيشه چن ان‬
‫مىنمايد كه گويا س تاره روشنيس ت‪،‬‬
‫افروخته مىش ود از (روغن) درخت با‬
‫ب ركت زيت ون كه نه شرقيست و نه‬
‫غربى (نه در شرق تپه روئيده و نه در‬
‫غ رب آن) نزديك است كه روغنش‬
‫نى دهد‪ ،‬هر چند آتشى به آن‬ ‫روش‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫نرسد‪ ،‬روشنائى فوق روشنائى‪ ،‬خداوند‬

‫هر كى را خواهد بس وى ن ور خ ود‬
‫ه دايت مىكن د‪ ،‬و خداوند ب راى م ردم‬
‫مثالها بي ان مىكن د‪ ،‬و خداوند بر هر‬
‫يزى داناست * در خانه هايى كه‬ ‫چ‬
‫خداوند دس تور داده است تا بلند ك رده‬
‫شود و نامش در آن ي اد ش ود‪ ،‬م ردانى‬
‫در آن ص بح و ش ام تس بيح ميگويند كه‬
‫نه تج ارت و نه بيع مىتواند ايش انرا از‬
‫ذكر خ دا و اقامه نم از و ايت اى زك ات‬
‫باز دارد‪ ،‬از روزى ميترس ند كه دل ها‬
‫و ديده ها در آن مضطرب شوند‪.‬‬
‫در اين آي ات تش بيهات آتى ص ورت‬
‫گرفته‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ مؤمن به س تاره درخش ان تش بيه ش ده‬
‫است‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ قلب او به چ راغى در شيشه ج ان‬
‫روشن او‪.‬‬
‫‪353‬‬
 ‫نيايش براى رفع نخستين نياز ………………………‪…...‬كليد قرآن‬

‫‪ 3‬ـ ذكر و اقامه نم از و ايت اى زك ات‪ ،‬به‬

‫روغنى كه ماده سوخت چراغ است‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ عدم امتن اع او از ذكر و اقامه ص لوة‬
‫و ايت اى زك وة به آن تش بيه ش ده است كه‬
‫درخت زيتونى هميشه در تابش آفتاب ق رار‬
‫دارد و در اثن اى روز از ت ابش آفت اب به‬
‫س ايه نم ىرود و ب دينترتيب داراى روغن‬
‫شفاف مىشود‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ ما حول نزديك او به طاقچه اى تشبيه‬
‫شده است كه بدليل بودن چراغ در آن بيشتر‬
‫از هر مكان ديگرى روشنتر است‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ و ما ح ول وس يعترى كه به دس تور‬
‫خ دا ب راى خ ود س اخته و در روش نائى آن‬
‫بسر مىبرد‪ ،‬به خانه اى كه بدستور خ دا بلند‬
‫مىشود و در آن بذكر مىپردازد‪.‬‬
‫‪ 7‬ـ ترس از محاسبه يوم رستاخيز و آتش‬
‫دوزخ‪ ،‬به شعله اى تشبيه ش ده است كه مايه‬
 ‫كليد قرآن………………………‪ …...‬نيايش براى رفع نخستين نياز‬

‫روشن شدن چراغ ميگردد‪.‬‬

‫بدين ترتيب مىنگريد كه مؤمن با اله ام از‬
‫منبع هدايت در چه وضعى قرار ميگيرد؟ و‬
‫ك افر‪ ،‬با اس تنكاف از آن‪ ،‬با چه سرنوش ت‬
‫شومى مواجه مىشود؟ چنين است نيازمن دى‬
‫انس ان به اس تهداء و استرش اد از ه دايات و‬
‫ارشادات الهى و چنين است نت ايج اس تنكاف‬
‫انسان از اين منبع وحيد هدايت و ارشاد‪.‬‬

‫‪355‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫راه طى شده‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫راه كسانىكه بر آنان انعام فرموده اى‬
‫راهى كه ما مىخواهيم به آن هدايت شويم‬
‫راهيست عملى و طى ش ده‪ ،‬كه آغ ازش از‬
‫اعماق ت اريخ و انج امش تا بىنه ايت‪ ،‬راهى‬
‫كه به پ يروزى منتهى مىش ود و به هللا جل‬
‫ش أنه مىانجام د‪ ،‬اين راه‪ ،‬تنها خط مج رد‬
‫فك رى و نظ رى نيست كه فقط اعتق اد به آن‬
‫كف ايت كن د‪ ،‬بلكه راهيست ب راى رفتن‪ ،‬كه‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫ديگ ران آن را طى ك رده اند و با ح ركت در‬

‫اين طريق س رانجام م ورد انع ام خداون دى‬
‫قرار گرفته ان د‪" .‬خ ود را به هللا و به كم ال‬
‫بى نهايت رساندن اس ت" و "با اس تعانت از‬
‫او به عب ادت او پ رداختن اس ت" و به‬
‫اين ترتيب خ ود را به آن مرحله از كم ال و‬
‫شايس تگى رس اندن است كه معيت خ دا را‬
‫كسب كرد و مشمول عنايات الهى شد‪.‬‬
‫آنانكه در گذش ته ها به اين راه رفته اند و‬
‫به آن مرحلۀ از عظمت و برازندگى رس يده‬
‫اند‪ ،‬قرآن بما معرفى نموده مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ ‬النساء‪69 :‬‬
‫و هر كى از خدا و پيامبر اطاعت كن د‪،‬‬
‫پس اينان با كس انىاند كه خ دا بر ايش ان‬
‫‪357‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫انعام فرموده است از آگاهان (پيام آور)‬

‫و راستان و ش هيدان و ص الحان‪ ،‬و چه‬
‫نيك اند اينان بحيث رفيق و در رفاقت‪.‬‬
‫آنانكه م ورد انع ام ق رار گرفته اند و تو‬
‫مىخواهى براه شان هدايت ش وى اين چه ار‬
‫گروه اند‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ انبي اء‪ :‬هم ان مش عل داران "آگ اهى"‬
‫كه در تاريك ت رين ادوار ت اريخ قي ام ك رده‬
‫اند‪ ،‬و آگاه ترين مردم را ساخته ان د‪ ،‬انس ان‬
‫جهل زده و شرك زدۀ محكوم و اس ير را به‬
‫انس ان آگ اه و بي دار و سنگردارش رف و‬
‫آزادى در آورده اند‪ .‬هم ان بزرگ ترين قي ام‬
‫گ ران ت اريخ عليه اس تكبار واستض عاف و‬
‫هم ان علم برداران بزرگ ترين انقالب ات‬
‫فكرى و عميق ت رين تح والت اجتم اعى در‬
‫تاريخ انسان‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ ص ديقين‪ :‬يع نى آنانكه دع وت پي ام‬
‫آوران را پذيرفته اند و رس الت ش انرا‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫تص ديق ك رده ان د‪ .‬آنانكه مؤيد راس تين و‬

‫صادق انبياء بوده اند‪ .‬و ب اآلخره كس انى كه‬
‫راس تگو و راس تكارند و تجسم راس تى و‬
‫درستى‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ ش هداء‪ :‬آنانكه پس از تص ديق خط‬
‫پي امبران‪ ،‬در راه راس تى و درس تى به انجا‬
‫رسيده اند كه ش اهد و الگ وى مكتب خ ود و‬
‫تجسم عي نى عقي ده ش ان ش ده ان د‪ ،‬مكتب‬
‫شانرا در زندگى عملى و در شخصيت خود‬
‫تمثيل ك رده اند و آنانكه در نتيجه تص ادم با‬
‫نيروه اى شر و فس اد يا ش اهد پ يروزى‬
‫دعوت بوده اند‪ ،‬يا شهيد قربانى هدف و پس‬
‫از آن شاهد مقام و منـزلت خ ود در بارگ اه‬
‫الهى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ص الحين‪ :‬آنانكه در خط انبي اء‪ ،‬پس‬
‫از طى دو مرحله قبلى "صداقت و شهادت"‬
‫به آخ رين مرحله كم ال رس يده اند و ق رآن‬
‫آنانرا شايسته لقب (صالحين) شمرده اس ت‪،‬‬
‫‪359‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫يع نى به فالح و ص الح رس يده اند و جامعه‬

‫را به صالح و خير كش انده اند خ ود ص الح‬
‫و براى اجتماع مصلح بوده اند‪.‬‬
‫و چ نين است سرنوشت هر نهض تى كه‬
‫كارش از اف راد آگ اه آغ از مىش ود بعد ع ده‬
‫اى صادق در جامعه‪ ،‬دعوت آنانرا مىپذيرند‬
‫و در شخص يت عملى خ ود به خط فك رى‬
‫نهضت تجسم عينى مىبخش ند‪ ،‬ع ده ديگ رى‬
‫در راه هدف قربانى مىشوند و در پايان امر‬
‫اص الح جامعه به آن ان تف ويض مىش ود و‬
‫بعن وان ص الح در زمين به تص رف‬
‫مىپردازند قرآن درب اره مس ؤليت ه اى قافله‬
‫ساالر اين طريق مس تقيم‪ ،‬طريق ره روانى‬
‫كه مورد انعام قرار گرفته اند با اختص ار و‬
‫در خطابش به پيامبر عليه السالم مىفرمايد‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬
‫االحزاب‪ 45 :‬ـ ‪47‬‬
‫اى آنكه ن بى اى‪ ،‬يقين ا ً ت را فرس تاديم‪،‬‬
‫چ ون ش اهدى‪ ،‬بش ارت دهن ده اى و‬
‫ن ذيرى‪ ،‬و دع وت گ رى بس وى هللا‬
‫بدستور او‪ ،‬و چراغ روشن گرى‪ ،‬و به‬
‫آنانكه ايم ان آورده اند بش ارت ب ده كه‬
‫فضيلت بزرگ الهى براى آنان است‪ .‬و‬
‫از ك افران و منافق ان اط اعت مكن‪ ،‬و‬
‫اذيت شانرا بگذار و بر خ دا توكل كن‪،‬‬
‫و خدا چون وكيلى كفايت كند‪.‬‬
‫در اين آي ه‪ ،‬ص فات عم ده انبي اء عليهم‬
‫الس الم‪ ،‬با مراع ات تسلسل و با توجه به‬
‫آغ از كارش ان و پاي ان امرش ان‪ ،‬با ايج از‬
‫بيانشده است كه الزم است آن را با اختص ار‬
‫ش رح دهيم زي را همين ها چ ون مس ؤليت‬
‫‪361‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫هايى به وارث ان انبي اء عليهم الس الم و‬

‫رون دگان راه آنه ا‪ ،‬و پوين دگان اه داف و‬
‫حامالن رسالت شان متوجه است‪.‬‬
‫‪ 1‬ـ نبوت‪ :‬خود آگاهى داش تن و ب ديگران‬
‫آگ اهى بخش يدن‪ ،‬كه ق رآن طى آيه ديگ رى‬
‫درب اره ش خص پي امبر عليه الس الم‬
‫وپ يروانش در رابطه با همين موض وع‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫يوسف‪108:‬‬
‫بگو اينست راه من‪ ،‬به س وى خ دا‬
‫دعوت مىكنم‪ ،‬من و پيروانم با بصيرت‬
‫و آگ اهى‪ ،‬و پ اكى خ دا راست و من از‬
‫زمره مشركان نيستم ‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ رسالت‪ :‬آگاهى ش ان آن انرا رس التمند‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫ساخته است‪ ،‬پيامى براى م ردم دارن د‪ ،‬و با‬

‫احس اس مس ؤليتى و با ب ار رس التى بس وى‬
‫م ردم ميروند و در متن جامع ه‪ ،‬هدفمندانه‬
‫بكار مىپردازند‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ شهادت‪ :‬تجسم عي نى آگ اهى و انديشه‬
‫خود و الگوى رسالت شان‪ ،‬مكتب شانرا در‬
‫شخصيت شان تجسم بخش يده اند‪ ،‬به نح وى‬
‫كه وضع عملى آن ان حقيقت وضع روحى‬
‫شانرا بمردم هويدا مىسازد‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ بشارت‪ :‬محرومان و مظلومان ت اريخ‬
‫راكه در ض عف و اس تكانت بسر ب رده اند‬
‫مستضعفينى را كه از هر سو س لى ناامي دى‬
‫و يأس بروى شان خورده ان د‪ ،‬و ملت ه اى‬
‫م أيوس‪ ،‬ناامي د‪ ،‬راكد و بيج ان را با‬
‫بشارتهاى خود به آينده نيك اميدوار س اخته‪،‬‬
‫بح ركت آورده ان د‪ ،‬ش ورانده اند و به قي ام‬
‫واداشته اند‪.‬‬

‫‪363‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫‪ 5‬ـ ان ذار‪ :‬پاس داران ظلم و جهل و‬

‫نيروهاى حاكم شر و فساد را از انجام ش وم‬
‫شان انذار كرده اند عليه آن ان خ ود ش وريده‬
‫اند و ديگران را ش ورانده ان د‪ ،‬و از انقي اد‪،‬‬
‫عدم اعتراض و سكوت در برابر س تمگرى‬
‫ها همه را بيم داده اند‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ دعوت بسوى هللا طبق دس تور او‪ :‬در‬
‫كار دع وت بس وى هللا‪ ،‬بم وازين دس اتير و‬
‫هدايات بكار پرداخته ان د‪ ،‬رهنمودها را در‬
‫اين زمينه بكار بسته ان د‪ ،‬خ ود را دع وتگر‬
‫مأمور پنداش ته اند‪ ،‬مح ور دع وت ش ان هللا‬
‫بوده‪ ،‬خود را مطرح نكرده اند‪ ،‬سعى ك رده‬
‫اند تا مخ اطب نيازمند را كه در پرتگ اه‬
‫جهل بسر مىبرد و احس اس وهن‪ ،‬ض عف و‬
‫اس تكانت مىكند‪ ،‬بس وى هللا ق دير متوجه‬
‫سازند و با اخالق الهى بيارايند‪ .‬بم ردم گفته‬
‫اند كه با آراس تگىهاى اخالقى و معن وى‬
‫بس وى هللا هم ان كم ال بى نه ايت قريب تر‬
‫برويد‪.‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫‪ 7‬ـ چ راغ روش نگر‪ :‬خ ود س وخته اند‬

‫بديگران روشنى بخشيده اند ب راى آنكه جلو‬
‫گامهاى ديگ ران را روشن كنند چ ون ش مع‬
‫آتش بسر كش يده ان د‪ .‬ب راى تن وير اذه ان‬
‫خم ود و جم ود و س ركوب‪ ،‬و زير گ رد و‬
‫غب ار جهل و ش رك و تعص ب‪ ،‬و مل وث به‬
‫آلودگىه اى جامعه جهل زده و ش رك زده‪،‬‬
‫چه اذيت ها و آزارهايى نب وده كه نه دي ده‬
‫اند‪.‬‬
‫‪ 8‬ـ بش ارت دهن ده مؤمن ان‪ :‬تا از نت ائج‬
‫عملكردهايشان در خط ايم ان مطمئن باش ند‬
‫به پيروزى محتوم باور داش ته دش وارى ها‬
‫و موانع باعث يأس و نااميدى شان نسبت به‬
‫پ يروزى نش ود‪ ،‬وضع نا هنج ار س نگر و‬
‫حالت پريشان همسنگر و ظ اهر مس تحكم و‬
‫نيرومند دش من او را مرغ وب و مره وب‬
‫نس ازد‪ ،‬به آين ده به تر امي دوار ب وده و به‬
‫فضيلت و برترى حتمى و قطعى خود متيقن‬
‫‪365‬‬
 ‫ كليد قرآن‬.………………...……………………… ‫راه طى شده‬

‫ زيرا خداوند(ج) ايشانرا به فض يلت و‬،‫باشد‬

.‫برترى بزرگى بشارت داده است‬
‫ بقوم خ ود كه با ب دترين‬ ‫چنانچه موسى‬
‫ به‬،‫ح الت و س خت ت رين ابتالء مواجه ب ود‬
‫آينده نيك بشارت مىدهد و قرآن از آن با اين‬
:‫الفاظ حكايت مىكند‬
  
 
    
   
  
  
   
   
    
  
  
   
129 ‫ ـ‬128 :‫االعراف‬
:‫موسى عليه الس الم به ق وم خ ود گفت‬
‫از خ دا اس تعانت بجوئيد و ش كيبائى‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫بورزيد كه يقين ا ً زمين از آن خداست‬

‫به ركى از بن دگانش بخواهد بم يراث‬
‫مىدهد و ع اقبت نيك از پرهيزگ اران‬
‫اس ت‪ ،‬گفتن د‪" :‬ب اكى ن دارد" ما قبل از‬
‫آم دنت و بعد از آم دنت بس وىمان اذيت‬
‫ش ده ايم‪ .‬موسى ‪ ‬در ج واب فرم ود‬
‫(در آنصورت) اميد است پروردگارتان‬
‫دش منان ت انرا هالك كند و بش ما در‬
‫زمين خالفت ببخشد‪ ،‬بعد بنگ رد كه‬
‫چگونه عمل مىكنيد‪.‬‬
‫با "اس تعانت از هللا" و "ص بر در برابر‬
‫دشوارىها" و با پره يز از اتك اء و اتك ال به‬
‫ما سوى هللا و با اجتناب از ع دم ش كيبائى و‬
‫صبر مىتوان م ورد عن ايت خداون دى ق رار‬
‫گرفت و وارث زمين و خليفه آن شد‪.‬‬
‫‪ 9‬ـ مب ارزه در دو جبه ه‪ :‬با دو جبهۀ‬
‫(كف ر) و (نف اق) درگ ير ش ده اند با (دش من‬
‫داخلى) درون صف‪ ،‬و با (دش من ب يرونى)‬
‫‪367‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫در مقابل صف‪ ،‬با دشمن "پي دا" و "پنه ان"‬

‫مواجه شده اند و مأمور بودند تا با ق اطعيت‬
‫و اس توارى بمقابلۀ ش ان پرداخته موانع را‬
‫بكوبند و راه را بسوى پيروزى باز كنند‪.‬‬
‫در اين درگ يرى و تص ادم بايد متوجه‬
‫هدايات آتى باشند‪:‬‬
‫الف‪ :‬بايد روش افراد و سنگرداران ايندو‬
‫جبهه "كف ر" و "نف اق" را در مب ارزه خ ود‬
‫بكار نگيرد‪ .‬و از آن در هيچصورتى تبعيت‬
‫و اطاعت نكن د‪ ،‬هر چند تص ور كند كه گ اه‬
‫گاهى‪ ،‬بر سياست و روش ايندو جبهه نت ايج‬
‫بظ اهر مفي دى م رتب ش ده اس ت‪ ،‬بايد از‬
‫اتخاذ پاليسى آنان بحيث خط مشى به سختى‬
‫احتراز ورزد‪.‬‬
‫ب‪ :‬در برابر آزارها و اذيت هايى كه در‬
‫مقابله با اين دو جبهه مواجه مىش ود بىب اك و‬
‫بى اعتنا ب وده و آن را بحس اب هيچ گرفته‬
‫مايه امتن اع او از ح ركت مس تمر در خط‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫ايمان و مبارزه خس تگى ناپ ذيرش در جهت‬

‫تحقق هدف نشود‪ ،‬اين اذيت ها اراده استوار‬
‫او را تضعيف نكند‪.‬‬
‫ج‪ :‬در مقابله با اين نيروها كه در مس ير‬
‫راه كمين گرفته اند راه را سد مىكنند از‬
‫چپ و راست هج وم مىآورند گ اه در جنگ‬
‫رويا روى و در س نگرهاى (نماي ان) و گ اه‬
‫در جنگ غ ير معلن و در س نگرهاى‬
‫(پنهان) با آنان مىجنگد اتك اء و اتك ال ش ان‬
‫بر خداى وكيل بوده او را براى خ ود ك افى‬
‫بشمارند‪.‬‬
‫چنانچه مىنگريد اين راه‪ ،‬راه افراديست‬
‫كه آگاه‪ ،‬هدفمند و رسالتمند‪ ،‬شاهد و ش هيد‪،‬‬
‫بش ير و ن ذير‪ ،‬دع وتگر و روش نگر‪ ،‬و‬
‫الهامگر اميدوارىها‪ ،‬درگير با دو جبهه كفر‬
‫و نف اق‪ ،‬ق اطع و س ازش ناپ ذير‪ ،‬ص ابر و‬
‫شكيبا‪ ،‬پرهيزگار و بىنياز از اتك اء و اتك ال‬
‫بچ يز ديگ رى جز خ دا جل ش أنه‪ ،‬با چ نين‬
‫‪369‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫صفاتى مىتوان در راه انبي اء جلو رفت و به‬

‫نتائج آن دست يافت‪.‬‬
‫ق رآن با عظمت‪ ،‬اين ص فات را الزمه‬
‫شخص يت همه ح امالن دع وت و پوين دگان‬
‫مؤمن طريق انبياء شمرده مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫التوبه‪122 :‬‬
‫مؤمن ان چن ان نيس تند كه همه "ب راى‬
‫انج ام يك ك ار" ب يرون رون د‪ ،‬چ را از‬
‫هر فرقۀ شان طائفه اى بيرون ن رود تا‬
‫در دين تفقه و آگ اهى بيابند و تا ق وم‬
‫ش انرا ان ذار كنند چ ون بس وى آن ان‬
‫برگردند‪ ،‬شايد (بدين ترتيب) آنان ح ذر‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫كنند و محتاط باشند‪.‬‬

‫در اين آيه ن يز مش اهده مىكنيد ك ه‪ ،‬بايد‬
‫اف راد آگ اه و دانش مند داش ت‪ ،‬و آگ اهى‬
‫حاصل ك رد‪ ،‬بايد آگاه ان هدفمند و مس ؤل‬
‫بسوى قوم بروند‪ ،‬و بايد آنانرا انذار كنند‪.‬‬
‫همچنان مىفرمايد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آل عمران‪104 :‬‬
‫بايد گ روهى از ش ما چن ان باشد كه‬
‫بسوى خير و خ وبى دع وت مىكنند‪ ،‬به‬
‫مع روف امر مىنمايند و از زش تى و‬
‫منكر باز ميدارند و اينان رستگار اند‪.‬‬
‫يع نى بايد دع وتگرانى بس وى خ ير و‬
‫خوبى داشته باشيم آنانكه خود نسبت به خير‬
‫‪371‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫و نيكى آگاهى دارند و ديگ ران را با ق ول و‬

‫عمل خود بسوى خ ير مىخوانن د‪ ،‬با بش ارت‬
‫ها و بر مع روف مىگمارند و با ان ذارها از‬
‫زشتىها و منكرات باز ميدارند چنين مردمى‬
‫به فالح و رستگارى ميرسند‪.‬‬
‫قرآن عظيم الش ان بط ور خيلى مش رح و‬
‫طى آي ات متع ددى ص فاتى را كه تائيد و‬
‫معيت الهى ب ران م رتب مىش ود و ح املش‬
‫مشمول عنايات و انعامات خداوندى ميگردد‬
‫ارزيابى نموده است‪.‬‬
‫در رابطه با ص بر كه منتج به تائيد الهى‬
‫مىشود‪ ،‬مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬آل عم ران‪:‬‬
‫‪146‬‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫و چه بسا پيامبرىكه خ دا پرس تان‬

‫زي ادى با او "عليه دش من" رزميدن د‪،‬‬
‫بعد بنابر آنچه "از مصيبت ه ا" در راه‬
‫خ دا به آن ان رس يد‪ ،‬سست نش دند‪ ،‬و‬
‫ناتوانى نكردند‪ ،‬و بيچارگى ننمودن د‪ ،‬و‬
‫خداوند چ نين ص ابرانى را دوست‬
‫ميدارد‪.‬‬
‫ع دم وهن و سس تى و ب رعكس نش اط و‬
‫تح رك‪ ،‬ع دم ض عف و ن اتوانى و ب رعكس‬
‫احس اس نيرومن دى و ق وت‪ ،‬ع دم اس تكانت‬
‫وحقارت و برعكس احساس عل و‪ ،‬ع زت و‬
‫برترى‪ ،‬اينها اند لوازم صبر‪ ،‬و چنين اف راد‬
‫صابر و شكيبا‪ ،‬مورد انع ام خداون دى ق رار‬
‫گرفته اند‪.‬‬
‫راه منع ومين‪ ،‬يع نى روش كس انى كه با‬
‫سلوك حسنه مشخص شان به انعام ات الهى‬
‫دست يافته اند‪ .‬ق رآن پر جالل اف راد م ؤمن‬
‫را مخ اطب ق رار داده‪ ،‬عوامل اين فالح و‬
‫‪373‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫رستگارى را به آنان معرفى مىكند‪.‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬آل‬
‫عمران‪199 :‬‬
‫اى آنانكه ايم ان آورده ايد ص بر‬
‫ورزي ده‪ ،‬هم ديگر ت انرا به ص بر و‬
‫شكيبائى توصيه نموده‪ ،‬و ربط داشته و‬
‫از خدا بترسيد تا شما رستگار شويد‪.‬‬
‫در اين آيه كه خالصه س وره آل عم ران‬
‫است‪ ،‬سه عامل مهم و اساسى براى فالح و‬
‫رستگارى انس ان چ ون ش رط مع رفى ش ده‬
‫است‪ ،‬باشرح تفصيلى توضيح گرديده كه ما‬
‫با اختصار آنرا شرح ميدهيم‪.‬‬
‫الف‪ :‬صبر و مصابره‪:‬‬
‫ص بر در پابن دى به ض وابط دين‪،‬‬
‫مخصوص ا ً در اثنائى كه با ه وا و ه وس‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫انسان تصادم كند‪ ،‬صبر در طريق ايمان كه‬

‫ش اق‪ ،‬ط والنى‪ ،‬پ رخم و پيچ و مملو از‬
‫عقبات است‪.‬‬
‫ص بر در اثنائى كه به طى راه ط والنى‬
‫در مبارزۀ دوامدار ابتالء ش ويم مخصوص ا ً‬
‫در آن مقطع كه چ ون س ياهى شب جلو ما‬
‫تاريك و مغشوش شود ‪...‬‬
‫ص بر در برابر تهديد دش من و تطمي ع‬
‫او…‬
‫صبر در اثناى درگيرى با دشمن و آنگاه كه‬
‫بهترين همسنگران مانرا از دست ميدهيم‪.‬‬
‫صبر در پاس دارى اس توارانه از مواضع‬
‫و سنگرها‪.‬‬
‫صبر آنگاه كه س نگر دش من و موضع او‬
‫از لح اظ ع دد و ع دة نيرومند و مس تحكم‬
‫جل وه كند و موضع تو از اين رهگ ذر‬
‫ض عيف تلقى ش ود‪ ،‬ولى تو كه به پ يروزى‬
‫‪375‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫محت وم حق م تيقن و به شكست حتمى باطل‬

‫ايمان ج ازم دارى‪ ،‬به اين دليل از پ يروزى‬
‫خود مايوس نب وده‪ ،‬اس توارانه و اميدوارانه‬
‫مقاومت مىكنى‪.‬‬
‫ص بر در دوران شكست ها تا احس اس‬
‫ضعف نكنيم‪.‬‬
‫ص بر در دوران پيروزىها تا مغ رور‬
‫نشويم‪.‬‬
‫صبر در مح روميت ها تا فروخته نش ويم‬
‫و چون متاعى خريده نشويم‪.‬‬
‫ص بر در اثن اى و ف رت و ك ثرت‪ ،‬تا‬
‫اس راف نك نيم‪ ،‬ديگ رى را كه مح روم و‬
‫مستمند است حقير نش ماريم‪ ،‬و داش ته ه اى‬
‫خود را براى رشد بدها و بدىها‪ ،‬و سركوبى‬
‫نيك ها و نيكوئىها بكار نگيريم!‬
‫ص بر در اثنائى كه قرارها بر خالف ميل‬
‫و تصور ما درباره خودمان و نظريات مان‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫ص ادرگردد‪ ،‬خ ود را شايس تۀ قي ادت‬

‫مىش ماريم ولى به پاس دارى س نگر ك وچكى‬
‫مأمور مىش ويم‪ ،‬ط رحى را پيش نهاد مىك نيم‬
‫كه به نظر ما ك امالً معق ول و دقيق است‬
‫ولى بر خالف آن فيص له مىش ود ولى ما‬
‫براى مصالح جمع به آن تن مي دهيم و تحمل‬
‫مىورزيم!!‬
‫ب‪ :‬ربط يعنى اينكه‪:‬‬
‫پيوندهايت را در همه ح االت و اوق ات با‬
‫خدا جل شأنه اس توار و مس تحكم دار‪ ،‬از او‬
‫اس تعانت بج وى‪ ،‬بر او اعتم اد و اتك اء و‬
‫اتكال داشته باش‪ ،‬او را فراموش مكن‪.‬‬
‫ب ه حبل هللا متمسك ب اش‪ ،‬رهنمودها و‬
‫دس تورهايش را بك ار بگ ير‪ ،‬با هم الفت و‬
‫اخوت داشته‪ ،‬رشته ايمان كه از طرفى شما‬
‫را با خ دا وصل مىكند‪ ،‬در ط رف ديگ رى‬
‫بايد دله اى ت انرا با هم پيوند دهد‪ ،‬به نح وى‬

‫‪377‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫كه هيچ چيزى ق ادر نباشد اين پيوند اس توار‬

‫را بگسلد و باعث تفرق و تشتت شما شود‪.‬‬
‫ج‪ :‬تقوى‪:‬‬
‫يعنى خوددارى از ه وا پرس تى‪ ،‬اجتن اب‬
‫از عص يان و سركش ى‪ ،‬امتن اع از جبن و‬
‫بزدلى‪ ،‬عدم احس اس عجز و كس ل‪ ،‬پره يز‬
‫از اينكه بر وسائل و عدد و عدة تكيه نمائيم‪،‬‬
‫و عوامل اص لى پ يروزى را كه برترىه اى‬
‫فكرى و امتي ازات اخالقى و تع الى تنظيمى‬
‫است فرام وش ك نيم‪ .‬اجتن اب ازينكه در‬
‫مس ير راه‪ ،‬دع وت كس انى را بپ ذيريم كه‬
‫براى گمراهى ما در هر چند ق دمى در چپ‬
‫و راست كمين گرفته ان د‪ ،‬و ازينكه مب ادا‬
‫ظ اهر نيرومند دش من در ما ت رس و رعب‬
‫ايجاد كند و طوالنى شدن راه باعث خستگى‬
‫و ماندگى و نااميدى ما شود‪.‬‬
‫احتي اط در زمينه انتخ اب هم صف‬
‫وهمسنگر تا مبادا تنهائى و احساس ن اتوانى‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫و قلت ما را به پذيرفتن افراد غ ير ص الح و‬

‫غير شايسته وادار س ازد و ب دينترتيب ع دم‬
‫اهتم ام ما م وجب نف وذ عوامل دخيل در‬
‫صف شود‪.‬‬
‫تقوى از خ ود خواهىه ا‪ ،‬خ ود محورىه ا‪،‬‬
‫خ ود ب رزگ بينىها كه بزرگ ترين عامل‬
‫اختالف ان د‪ ،‬مب ادا اش تباهات دوس تان‬
‫وى‬ ‫مخلص‪ ،‬غيظ و غصه ما را به نح‬
‫وزى‬ ‫تحريك كند كه پيوند عاطفه و دلس‬
‫مانرا با آنان قطع ك نيم و يا آن انرا ازحق وق‬
‫شرعىشان در صف محروم سازيم‪.‬‬
‫و ب اآلخره تق وى يع نى اينكه با احتي اط و‬
‫ح ذر ح ركت ك نيم چ ون كس يكه در راه‬
‫باريكى كه دو طرفش بته هاى بلند خ ار دار‬
‫است محتاطانه گ ام بر مي دارد تا مب ادا به‬
‫جامه اش خ ارى بخلد و م انع او از ح ركت‬
‫بجلو شود‪.‬‬

‫‪379‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫با اين ص بر و ربط و تق وى مىت وان به‬

‫فالح و رستگارى رس يد‪.‬آيه "ص راط ال ذين‬
‫انعمت عليهم" همه آي اتى را ش امل مىش ود‬
‫كه خداوند جل ش أنه طى آن محبت خ ود را‬
‫با ف ردى يا گ روهى بن ابر داش تن ص فات و‬
‫خصوص يات معي نى ابالغ مىكند و با توجه‬
‫به روش شان و عده هايى به آن ان مىده د و‬
‫تحقق وع ده ه ايش را به ش روط م ذكور‬
‫منوط مىشمارد‪.‬‬
‫چنانچه مىآيد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آل عمران‪76 :‬‬
‫دش وفا كند و‬ ‫آرى! هر كى بعه‬
‫پرهيزگ ارى نمايد پس خداوند چ نين‬
‫پرهيزگارانى را دوست دارد‪.‬‬
‫يا مىآيد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ راه طى شده‬.………………...……………………… ‫كليد قرآن‬

 
 
   
  
   
  
  
 
   
    
   
 
  
   
   
  

136 ‫ ـ‬134 :‫آل عمران‬
‫آنانكه در آسايش و س ختى انف اق مىكنند‬
‫و خشم ش انرا ف رو مىبرند و از‬
‫"قصور" مردم در گذرنده اند و خداوند‬
‫چ نين نيكوك ارانى را دوست مي دارد و‬
381
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫آنانكه چ ون ك ارى زش تى كنند "كه‬

‫بديگرى صدمه اش برسد" و يا برخ ود‬
‫س تم كنن د‪ ،‬خ دا را ي اد نم وده بعد‬
‫براىگناه ان ش ان طلب آم رزش كنند و‬
‫كيست جز هللا كه گناهان را بيامرزد‪ ،‬و‬
‫به آنچه كرده اند ايشان دانس ته اص رار‬
‫نورزن د‪ ،‬اين گ روه پ اداش ش ان‬
‫مغفرتيست از پروردگارشان و بهش تى‬
‫كه تحت (درخت ها و قص رهايش)‬
‫نهرها جاريس ت‪ ،‬جاودانه در آن‪ ،‬و چه‬
‫نيك است پاداش عاملين‪.‬‬
‫در ش أن پي امبر عليه الس الم و چ ون‬
‫درسى ب راى زع امت ه اى اس المى‬
‫مىفرمايد‪:‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫‪   ‬‬

‫‪    ‬‬
‫‪ ‬‬
‫آل عمران‪159 :‬‬
‫پس بنابر رحمت الهى ب راى ش ان ن رم‬
‫دل شدى و اگر تو درشت خوى‪ ،‬سخت‬
‫دل ب ودى حتم ا ً از كن ارت پراگن ده‬
‫ميشدند پس از (قصور) شان درگ ذر و‬
‫براى شان آمرزش بخ واه‪ ،‬و در چ نين‬
‫ك ارى با ايش ان مش وره كن‪ ،‬بعد چ ون‬
‫عزم كردى‪ ،‬بر خدا توكل كن‪ ،‬يقين ا ً كه‬
‫خداوند متوكلين را دوست مىدارد‪.‬‬
‫در رابطه با قسط و عدل مىآيد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬

‫‪383‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫‪    ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الحجرات‪9 :‬‬
‫ان با هم‬ ‫و اگر دو طايفه از مؤمن‬
‫بجنگن د‪ ،‬پس مي ان ش ان ص لح كنيد و‬
‫اگر كسى بر ديگرى تع دى ك رد پس با‬
‫كسى كه تجاوز مىكند بجنگيد تا آنكه به‬
‫حكم خ دا برگ ردد‪ ،‬بعد چ ون برگش ت‪،‬‬
‫مي ان ش ان با "ع دل" و "قس ط" ص لح‬
‫كنيد يقين ا ً كه خداوند قسط كنن دگان را‬
‫دوست دارد‪.‬‬
‫يعنى در اثن اى جنگ مي ان اف راد م ؤمن‪،‬‬
‫نبايد تماش اچى و بيط رف ب ود‪ ،‬بلكه بايد‬
‫وارد ص حنه ش د‪ ،‬نخست ص لح ك رد‪ ،‬در‬
‫ص ورتيكه مس اعى ب راى ص لح‪ ،‬با مواقف‬
‫ط رف متع دى عقيم مان د‪ ،‬بايد در اين‬
‫درگ يرى عمالً س هيم شد و با متج اوز به‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫دف از اين‬ ‫رداخت‪ ،‬ولى ه‬ ‫مقابله پ‬

‫سهمگيرى فعال در تصادم واداش تن ط رف‬
‫ب اغى به ص لح اس ت‪ ،‬در ص ورتيكه‬
‫تجاوزگر از تعدى اش ب از ايس تاد و حاضر‬
‫شد بحكم خدا تن دهد‪ ،‬بايد با مراعات (عدل‬
‫و قسط) صلح را تأمين كرد‪.‬‬
‫ع دل‪ :‬يع نى اينك ه‪ ،‬در اثن اى حض ور‬
‫مدعى و مدعى عليه طرف مظلوم و ط رف‬
‫متعدى قبل از قضاوت برابر شمرده ش وند‪،‬‬
‫از آزادى برابر ب اهم وحق وق مس اوى‬
‫برخوردار باشند‪ ،‬مب ادا يكط رف ب دليلى از‬
‫ته اش در‬ ‫داليل با توجه به مواقف گذش‬
‫اثن اى محكمه از حقى مح روم ش ود و يا‬
‫امتيازى بدست آورد‪.‬‬
‫قسط‪ :‬يعنى اينكه حق ب دون كم و كاس ت‪،‬‬
‫به ص احبش برگ ردد و به هيچ عن وانى و‬
‫ود‪ .‬اين‬ ‫مى تلف نش‬ ‫تحت هيچ اس‬
‫قضاوتگران عادل و مصلحين با انص اف و‬
‫‪385‬‬
‫ كليد قرآن‬.………………...……………………… ‫راه طى شده‬

.‫مقسط را خداوند دوست مىدارد‬

:‫در خصوص صالحين مىفرمايد‬
   
   
  
 
105 :‫االنبياء‬
‫و يقينا ً در زبور پس از تورات نوش تيم‬
‫كه زمين را بندگان ص الح من بم يراث‬
.‫مىبرند‬
:‫در جاى ديگرى مىفرمايد‬
   
  
  
   
  
  
  
   
   
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫‪    ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫النور‪55:‬‬
‫خدا با كس انى از ش ما كه ايم ان آورده‬
‫اند و اعمال شايسته انجام داده اند وعده‬
‫ك رده است كه حتم ا ً ايش انرا در زمين‬
‫خالفت بخش د‪ ،‬چنانچه م ردم قبل از‬
‫آن ان را جانش ين س اخته ب ود و حتم ا ً‬
‫متمكن س ازد ب راى آن ان دي نى راكه‬
‫برايش ان‪ ،‬پس نديده است و حتم ا ً بعد از‬
‫خوف‪ ،‬امن و امانى به آنان عوض دهد‬
‫"كه در آن حالت" مرا بپرستند و با من‬
‫چ يزى را ش ريك نس ازند و ه ركى بعد‬
‫از اين كفر ورزد‪ ،‬پس آنها گ روه فاسق‬
‫اند‪.‬‬
‫در اين آيه‪ ،‬ايمان و عمل صالح را ب راى‬
‫توسل به نتايج آتى كافى شمرده است‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ خالفت زمين‬
‫‪387‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫‪ 2‬ـ غلبه كامل دين‬

‫‪ 3‬ـ ت أمين ح الت امن بج اى خ وف و‬
‫اضطراب‪.‬‬
‫‪ -4‬فرارس يدن مرحله اى كه جز خ داى‬
‫معبود ديگرى عبادت نشود‪ ،‬چ يزى را با او‬
‫ش ريك و انب از نگيرن د‪ ،‬و بس اط دوگانه‬
‫پرستى و شرك بطور كامل برچيده شود‪.‬‬
‫بدينترتيب مشاهده مىكنيد كه معناى دعاى‬
‫ما در آيۀ ششم س ورۀ الفاتحه اين است كه‬
‫خداوند ‪ ‬ما را به صفاتى آراسته س ازد كه‬
‫با آن مشمول عنايات الهى ش ويم‪ ،‬و چنانچه‬
‫همين خوبى ها در نسل هاى گذشته ت اريخ‪،‬‬
‫نت ايج نيكى را ب راى ح امالنش تحويل داده‬
‫است‪ ،‬ما نيز بتوانيم در خود تعبيه كنيم و به‬
‫نتايجش نايل شويم‪.‬‬
‫گويا ما در پى داش تن اين ص فات و در‬
‫تالش تعبيه آن در شخص يت‪ ،‬ك ردار و‬
 ‫كليد قرآن ………………………‪ .………………...‬راه طى شده‬

‫س لوك خ ود هس تيم‪ ،‬زي را ه ركى تمن اى‬

‫چيزى را داش ته باش د‪ ،‬ب راى رس يدن به آن‬
‫مت وازن با تمايل خ ود به آن شى بك ار‬
‫مى پردازد‪ ،‬پس ما مىخ واهيم ص بر داش ته‬
‫باش يم‪ ،‬متقى و پرهيزگ ار باش يم‪ ،‬و چ ون‬
‫ص الح و مص لح عمل ك نيم‪ ،‬در قض اوت‬
‫ه اىخود بر ع دل و قسط اس توار باش يم‪ ،‬بر‬
‫عهود خ ود وفا ك نيم‪ ،‬بر همس نگران ت رحم‬
‫داش ته در پى اص الح ش ان باش يم و از‬
‫اشتباهات و قص ور ش ان چشم پوشى ك نيم‪،‬‬
‫از غصه و سخت گيرىهاى بىجا در صف و‬
‫با هم صف اجتن اب نم ائيم‪ ،‬داش ته ه ا‪،‬‬
‫اس تعدادها و نيروه اى م انرا در جهت رشد‬
‫نيك ها و نيكوئىها انف اق ك نيم‪ ….‬و بآلخ ره‬
‫همه آنچه را خداوند مىپسندد‪ ،‬در شخص يت‬
‫عملى و اخالقى خ ود تعبيه ك نيم‪ ،‬تا ب دين‬
‫ت رتيب معيت الهى را كسب نم وده م ورد‬
‫انعام او قرار گيريم‪.‬‬

‫‪389‬‬
 ‫راه طى شده ………………………‪ .………………...‬كليد قرآن‬

‫مىنگريد كه دع اى م ذكور چه با عظمت‬

‫است و چه مطلب ب زرگى را اف اده مىكند و‬
‫گوين ده اين دعا با اين كلم ات چه چ يزى را‬
‫اظه ار مي دارد‪ ،‬و در وراى آن چه قص دى‬
‫را نشاندهى مىكند‪.‬‬
‫مطالعه ش رح تفص يلى اين دعا در همه‬
‫ق رآن‪ ،‬عظمت و ب زرگى آن را واضح‬
‫مىسازد‪.‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫خوف از خشم خدا و بيم از گمراهى‬

‫‪   ‬‬
‫‪‬‬
‫نه بر آنان غضب شده است و نه گمراه اند‬
‫در تتمه س وره فاتح ه‪ ،‬پس از آنكه در‬
‫آيات ‪ 5 ،4‬و ‪ 6‬از خ دا جل ش أنه اس تعانت‬
‫جس تيم‪ ،‬و به ه دايت و انع امش اظه ار‬
‫رجامن دى و امي دوارى ك رديم‪ ،‬در اينجا با‬
‫ابراز ترس و بيم از غض بش و از اينكه در‬
‫پرتگاه گمراهى سقوط كنيم‪ ،‬به ادامه دع اى‬
‫‪391‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫قبلى اس تدعا مىك نيم كه مب ادا در زم ره‬

‫كسانى قرار گيريم‪ ،‬كه از لحاظ م ادى و در‬
‫ظاهر امر بخ اطر ابتالء و آزم ايش‪ ،‬م ورد‬
‫انع ام ق رار گرفته ان د‪ ،‬ولى در واقع و از‬
‫لحاظ اخالقى و معنوى ملعون و گمراه ان د‪،‬‬
‫ما بيم داريم ازينكه مب ادا بخ اطر آزم ون ها‬
‫مورد احسان و انعام الهى قرار گ يريم‪ ،‬ولى‬
‫در آزم ايش ناك ام گردي ده‪ ،‬بيراهه ب رويم و‬
‫مستحق خشم و لعنت او شويم‪.‬‬
‫ادا پس از‬ ‫و بيم ما از اين است كه مب‬
‫هدايت و رهنمائى‪ ،‬از نيمه راه به نح وى به‬
‫چپ و راست منح رف ش ويم كه از بارگ اه‬
‫رحمت الهى تعالى رانده شويم‪ ،‬از حزب او‬
‫اخراج گرديم‪ ،‬م ورد عت اب و عق اب ق رار‬
‫گرفت ه‪ ،‬فيص له تجريد ما از صف ص ادر‬
‫گ ردد‪ .‬چنانچه يه ود‪ ،‬در ب دو ام ر‪ ،‬به‬
‫پيامبرش ان حض رت موسى عليه الس الم‬
‫ايمان آوردند‪ ،‬عليه دستگاه طاغوتى فرعون‬
‫قي ام كردن د‪ ،‬به اس تقبال ش هادت رفتن د‪،‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫شكنجه شدند‪ ،‬فرزندان ش ان ذبح و دخ تران‬

‫ش ان چ ون كن يز به زن دگى ب دتر از م رگ‬
‫محكوم ش دند‪ ،‬ولى در برابر همه دش وارىها‬
‫صبر و ش كيبائى ورزيدن د‪ ،‬و در نتيجه اين‬
‫قيام و شهادت و جهاد و هجرت و ص بر بر‬
‫همه عالمي ان فض يلت يافتن د‪ ،‬در دع وت‬
‫بس وى هللا و در ره برى م ردم بس وى دين‪،‬‬
‫پيش وا و ام ام و مقت داى م ردم گرديدن د‪،‬‬
‫خالفت زمين به آن ان تف ويص ش د‪ ،‬وارث‬
‫زمين ش دند‪ ،‬دين خ دا با دست پرت وان آن ان‬
‫اقامه ي افت‪ ،‬م ورد انعام ات بى حصر و‬
‫حس اب الهى ق رار گرفتن د‪ ،‬ولى پس از اين‬
‫همه برترىها و فضيلت ها‪ ،‬از ادامه مب ارزه‬
‫خس ته ش دند‪ ،‬به رزق و روزى ش ان كه‬
‫چون "من" و "سلوى" در اثناى هج رت به‬
‫آن ان داده ميش د‪ ،‬اكتفا نكردن د‪ ،‬ش كيبايى و‬
‫صبر شانرا از دست داده‪ ،‬خواس تند زن دگى‬
‫شهرى‪ ،‬مرفه‪ ،‬فارغ از دشوارىهاى هج رت‬
‫و جه اد داش ته باش ند‪ ،‬س نگرهاى جه اد را‬
‫‪393‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫ترك گفتند‪ ،‬در دين تحريف كردند‪ ،‬به تعدى‬

‫و عصيان پرداختند‪ ،‬با پي امبران به ع داوت‬
‫و دش منى پرداخت ه‪ ،‬آم رين بالقسط و‬
‫مص لحين ش انرا به م رگ محك وم كردن د‪،‬‬
‫تقليد كوركورانه از م ذهب داران حرفه اى‬
‫و ره بران گم راه ش ان و س قوط معن وى و‬
‫اخالقىك ار ش انرا بجائى كش اند كه چ ون‬
‫خنازير و بوزينه ها مسخ ش دند و در پاي ان‬
‫مستحق خشم و غضب خداوند قهار گرديده‪،‬‬
‫ازبارگ اه رحمت الهى ران ده ش دند‪ ،‬ملع ون‬
‫قرار گرفته‪ ،‬به ذلت‪ ،‬پس تى‪ ،‬فقر و مس كنت‬
‫محكوم گرديدند‪.‬‬
‫و همچن ان ما از آن بيم داريم كه در نيمه‬
‫راه‪ ،‬به تصور ادامه حركت مان در خط‪ ،‬و‬
‫بسوى هدف‪ ،‬به بيراه برويم و گمراه ش ويم‪،‬‬
‫چنانچه نص ارى بن ابر تش دد و اف راط در‬
‫دين‪ ،‬به تصور اخالص بيشتر در عب ادت و‬
‫بن دگى‪ ،‬در دين رهب انيت ايج اد نم وده‪،‬‬
‫محبت اف راطى ش ان با حض رت عيسى ‪‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫باعث شد تا در موردش تصورات مشركانه‬

‫بافته‪ ،‬او را در ال وهيت ش ريك پنداش ته‪ ،‬به‬
‫او مق ام رب وبيت ببخش ند‪ ،‬شخص يت ه اى‬
‫مذهبى ش انرا به نح وى ارج گذاش تند كه از‬
‫آنان ارب اب س اختند و در حالل و ح رام‬
‫ب دون مراجعه به اصل دين و ب رخالف‬
‫نصوص كتاب خدا جل شأنه از آنان پ يروى‬
‫نمودن د‪ ،‬بن ابر ت أويالت و توجيه ات اين‬
‫شخص يت ها كه دين را ب راى خ ود دك انى‬
‫س اخته بودن د‪ ،‬ولى ن زد ع وام "مق دس و‬
‫مبراء از اشتباه پنداشته مىش دند" دين را در‬
‫حرك ات ب يروح و بيج ان چن دى خالصه‬
‫نتى اى خشك و بى‬ ‫كردند‪ ،‬به عنعنه س‬
‫محتوى درآوردند‪ ،‬مذهب بجاى آنكه "مسير‬
‫ح ركت" باشد و برنامه قي ام و ش ورش و‬
‫اصالح‪ ،‬چ ون توجيه مق دس‪ ،‬ب راى "وضع‬
‫موج ود" و س ندى ب راى تبرئه انس ان در‬
‫سكوت و س ازش درآم د‪ ،‬و ب اآلخره وس يلۀ‬
‫ب راى س ركوبى هر قي ام عادالنه آم رين‬
‫‪395‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫بالقسط و فت وايى ب راى محك وم ك ردن هر‬

‫شورشى كه ب راى تج دد و اص الح بدست‬
‫نيروهاى آگاه و مصلح براه مىافتد‪.‬‬
‫باكمى دقت مىيابيد كه "غ ير المغض وب‬
‫عليهم" در مقابل "ال ذين انعمت عليهم" و‬
‫"الض الين" در برابر "اه دنا الص راط‬
‫المستقيم" آمده است و به سادگى اين مطلب‬
‫از آن فهميده مىشود كه عدم ح ركت در خط‬
‫كس انى كه خداوند بر آن ان انع ام فرم وده‬
‫اس ت‪ ،‬ب اعث مىش ود تا انس ان با س خط و‬
‫غضب الهى مواجه گ ردد و همچن ان ع دم‬
‫استهداء از هدايات الهى باعث مىشود انسان‬
‫در پرتگاه گمراهى سقوط كند‪.‬‬
‫ق رآن ك ريم در ش رح اين آيه طى آي ات‬
‫متع دد خ ود‪ ،‬عوامل مح روميت انس انرا از‬
‫تائيد الهى و بالنتيجه موجبات سقوط انسانرا‬
‫در قهر و خشم خ داى قه ار و حس يب‬
‫بررسى مىنمايد‪.‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫چنانچه كفر بعد از ايم ان را مايه مواجه‬

‫شدن با غضب الهى مىشمارد‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫النحل‪106 :‬‬
‫هر كى پس از ايم انش كفر ورزد‪،‬‬
‫مگر آنكه مجب ور ك رده ش ود و قلبش‬
‫مطمئن به ايم ان باشد وليكن آنكه به‬
‫كفر راضى ش ود‪ ،‬پس بر آن ان غضب‬
‫خداوند است و ب راى ش ان ع ذاب‬
‫بزرگى‪.‬‬
‫بهركى در اثناى هجرت و جهاد‪ ،‬رزق و‬
‫روزى عنايت كرد‪ ،‬ولى ب آن كف ران ورزيد‬
‫و از حد تجاوز كرد‪ ،‬مورد خشم الهى ق رار‬
‫ميگ يرد‪ ،‬درب اره بنىاس رائيل كه در اثن اى‬
‫‪397‬‬
.....................................................‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‬
‫كليد قرآن‬

‫هجرت "من و سلوى" به آن ان داده شد ولى‬

:‫به آن قناعت ننموده تجاوز كردند مىفرمايد‬
   
  
   
    
  
81 :‫طه‬
‫از پ اكيزه ه ايى كه بش ما روزى ك رده‬
‫ايم بخوريد و در آن از حد مگذريد‬
‫ و ه ركى‬،‫ورنه خشمم شما را فراگيرد‬
.‫خشمم بر او فرود آمد حتما ً هالك شود‬
‫قتل مس لمان مايه خشم و س خط هللا جل‬
.‫شأنه است‬
  
 
   
   
   
93 :‫النساء‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫و هر كى فرد مؤم نى را عم داً قتل كند‬

‫زاى او جهنم است كه در آن‬ ‫پس ج‬
‫جاودانه باشد‪ .‬و خدا بر او خشم گ رفت‬
‫و لعنتش كرد و ب رايش ع ذاب ب زرگى‬
‫مهيا نمود‪.‬‬
‫منافقت و شرك و گم ان ب د‪ ،‬نس بت به هللا‬
‫و وعده ها و وعيدهايش مايه طرد انسان از‬
‫پناه گاه رحمت الهى و باعث خشم و غضب‬
‫خداوند است‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الفتح‪6:‬‬
‫و مردان و زن ان من افق را و م ردان و‬
‫‪399‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫زن ان مش رك را كه نس بت به خداوند‬
‫ب دگمان اند‪ ،‬تع ذيب كن د‪ ،‬گ ردش س وء‬
‫برايش ان ب اد‪ ،‬و خداوند بر آن ان خشم‬
‫گرفت و ايشانرا لعنت ك رد و برايش ان‬
‫جهنم مهيا ساخت‪ ،‬و چه بد است اين از‬
‫حالتى به حالتى به در آمدنى‪.‬‬
‫تقليد كوركورانه بوزينه وار از آب اء و‬
‫اج داد مش رك و جاه ل‪ ،‬ب اعث مىش ود تا‬
‫خداى عزيز بر انسان خشم گيرد‪.‬‬
‫چنانچه قرآن در مخاطبه هود عليه السالم‬
‫و قومش اين مطلب را توضيح مىكند‪:‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫‪   ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االعراف‪70 :‬ـ ‪71‬‬
‫گفتند آيا ن زد ما آم ده اىتا خ دا را به‬
‫تنهائى بپرستيم و آنچه را كه پ دران ما‬
‫مىپرستيد بگذاريم پس اگر راس تگوئى‪،‬‬
‫وعيدىكه ما را به آن بيم مي دهى ن زد ما‬
‫بياور‪ ،‬گفت ب دون شك رجس و غضب‬
‫پروردگارت ان بر ش ما واقع ش د‪ ،‬آيا‬
‫درب اره نامهائى كه ش ما و پ داران ت ان‬
‫نامگذارى كرده ايد (و حقيق تى ن دارد)‬
‫و خداوند هيچ دليلى به "حق انيت" آن‬
‫ن ازل نك رده است با من بمجادله‬
‫مىپردازي د‪ ،‬پس انتظ ار بكش يد كه من‬
‫نيز با شما از منتظرينم‪.‬‬
‫ف رار از س نگرها در اثن اى درگ يرى‬
‫بالمواجه با دش من ن يز انس انرا با خشم خ دا‬
‫‪401‬‬
.....................................................‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‬
‫كليد قرآن‬

.‫مواجه مىسازد‬
  
  
   
   
  
  
   
   
   
 
16 ‫ ـ‬15 :‫االنفال‬
‫اى مؤمن ان! اگر با گ روهى ازك افران‬
‫ پس "ب راى‬،‫(در جن گ) روب رو ش ديد‬
‫فرار از جنگ" بسوى آن ان پشت مكنيد‬
‫ برگرداند‬،‫و ه ركى در چ نين روزى‬
‫ مگر كن اره‬،‫بس وى آن ان پش تش را‬
‫ش ونده ب راى جنگ "از موضع‬
‫ديگ رى" و يا يكجا ش ونده با گ روه‬
ً ‫ديگ رى "از همس نگرانش" پس محقق ا‬
‫كه بخشم پروردگارش باز گشت نم وده‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫و جايگ اه او جهنم اس ت‪ ،‬و چه بد است‬

‫اين از حالتى به حالتى در آمدن‪.‬‬
‫طى آيات بينات قرآن‪ ،‬صفاتى كه منتج به‬
‫محروميت آدمى از رحمت و محبت الهى و‬
‫بالنتيجه ب اعث ف را گ رفتن س خطش مىش ود‬
‫معرفى ميگردد‪.‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫النساء‪ 36 :‬ـ ‪37‬‬
‫ان كه خداوند كسى را دوست‬ ‫بىگم‬
‫ن دارد كه متك بر خ ود ستاس ت‪ ،‬آنانكه‬
‫ردم را به بخل‬ ‫بخل مىورزند و م‬
‫واميدارند و آنچه را كه خداوند از‬
‫فضلش به آن ان داده است كتم ان مىكنند‬
‫‪403‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫و ما براى كافران عذاب مهين و رس وا‬

‫كنن ده آم اده ك رده ايم‪ ،‬همچن ان خداوند‬
‫خائن اثيم و مجرم را دوست ندارد‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪ ‬‬
‫النساء‪107 :‬‬
‫ب دفاع از آنانكه باخودش ان خي انت‬
‫مىورزند به مجادله مه پ رداز‪ ،‬ب دون‬
‫شك كه خداوند ه ركى را كه خ ائن‬
‫گنهگار است دوست ندارد‪.‬‬
‫جنگ اف روزان فتنه جو كه م وجب فس اد‬
‫مىش وند در زم رۀ كس انىاند كه از بارگ اه‬
‫رحمت الهى رانده شده اند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬
‫المائده‪64 :‬‬
‫ خ وف از خشم خ دا و بيم‬.................................................... ‫كليد ق رآن‬
‫از گمراهى‬

‫هرگ اه آتشى ب راى جنگ بافروزند‬

)‫ ب راى (ايج اد‬،‫خداوند آنرا فرو نش اند‬
‫فساد در زمين تالش مىورزند و خداوند‬
.‫مفسدين را دوست ندارد‬
‫همچن ان در رابطه با داس تان ق ارون كه‬
‫س رمايه ه ايش را ب راى فس اد بك ار گرفته‬
‫است و داش ته ه ايش او را فريفته و به‬
:‫غرور و تكبر كشانده است مىفرمايد‬
     
   
  
   
  
    
     
  
   
    
    
    
    
405
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫القصص‪ 76 :‬ـ ‪77‬‬
‫يقينا ً قارون "فردى" از قوم موسى ب ود‬
‫كه عليه ش ان بغ اوت نم ود (م رتكب‬
‫تع دى و تج اوز ش د) به او "به پيمان ه"‬
‫گنج هاى "سيم و زر" عطاء ك رديم كه‬
‫(ح تى حم ل) كلي دهايش بر گ روه‬
‫نيرومن دى گ رانى ميك رد‪ ،‬آنگ اه كه‬
‫قومش به او گفت‪ ،‬ش اد و مغ رور مشو‬
‫كه خداوند چ نين اف راد ش ادمان را‬
‫دوست ن دارد‪ ،‬و در آنچه خ دا بتو داده‬
‫است آخ رتت را جس تجو كن و نص يبه‬
‫دنيايت را ن يز فرام وش مكن و چنانچه‬
‫خداوند با تو احسان كرد تو هم نيك وئى‬
‫و احسان كن‪ ،‬و در زمين فساد مجو كه‬
‫محقق ا ً خداوند فس ادكاران را دوست‬
‫ندارد‪.‬‬
‫خداى مدافع مؤمنان از هر خائن ناس پاس‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫بيزار است‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الحج‪38 :‬‬
‫خداوند حتما ً از مؤمنان بدفاع ميپردازد‬
‫و محقق ا ً كه خداوند هرك را كه خ ائن‬
‫ناسپاس است دوست ندارد‪.‬‬
‫افراد مغرور و متك بر كه نخ وت و خ ود‬
‫ب رزگ بي نى ش ان از ش يوه راه رفتن‬
‫وحرك ات و س كنات ش ان هويداست كه‬
‫خرام ان راه ميروند و م ردم را ن اچيز و‬
‫حقير مىشمارند‪ ،‬ن يز در زم ره همين اف راد‬
‫اند‪ ،‬چنانچه حضرت لقمان در نص يحتش به‬
‫فرزند خود مىفرمايد‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪407‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫لقمان‪18 :‬‬
‫و رويت را براى مردم‪ ،‬بخاطر اظه ار‬
‫برترىات بر آنان و تحقيرشان‪ ،‬مت اب و‬
‫در زمين خرامان مرو‪ ،‬يقينا ً كه خداوند‬
‫كسى را كه متكبر خ ود ستاست دوست‬
‫ندارد‪.‬‬
‫هر كى در معامله خود با مردم فريبكارى‬
‫و خدعه بكار برد با تعه دات ص لح و آش تى‬
‫ج انب مقابل را اغف ال و بعد در فرصت‬
‫مناسب خائنانه تع رض نمايد در فهرست‬
‫رانده شدگان از آغوش محبت الهى اند‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االنفال‪58 :‬‬
‫و اگر از ناحيه خي انت گ روهى بيم‬
‫داشتى‪ ،‬پس (ميث اق و عهد ش ان را) به‬
‫شكل مناسبى به آنان برگردان‪ ،‬بىگم ان‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫كه خداوند خائنين را دوست ندارد‪.‬‬

‫اف راط در دين و بن ابر آن تج اوز از‬
‫مرزها و تح ريم پ اكيزه ها به تص ور‬
‫پرهيزگارى بيشتر‪ ،‬صفتى است كه ح املش‬
‫تج اوز ك ار ش مرده مىش ود كه در نه ايت‬
‫االمر در زم ره مغض وب عليهم ق رار‬
‫ميگيرد‪.‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫المائده‪87 :‬‬
‫اى مؤمنان آنچه راكه خداوند براى تان‬
‫حالل ق رار داده است تح ريم مكنيد و‬
‫ازحد مگذريد‪ ،‬يقينا ً كه خداوند ‪ ‬چنين‬
‫تجاوزكارانى را دوست ندارد‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪409‬‬
.....................................................‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‬
‫كليد قرآن‬

    

 
31 :‫االعراف‬
‫اى فرزندان آدم! آرايش تانرا اثناى هر‬
‫ و بخوريد و‬،‫س جده گ اه بك ار گيري د‬
‫ بىگم ان كه‬،‫بنوش يد و اس راف مكني د‬
.‫خداوند مسرفين را نمىپسندد‬
   
   
   
   
 
7 :‫الصف‬
‫و چه كسى ظ المتر ازكسيست كه بر‬
‫خ دا اف تراى دروغ ك رد در حاليكه او‬
‫بس وى اس الم دع وت مىش ود و خداوند‬
.‫چنين گروه ستمگر را هدايت نمىكند‬
   
   
   
   
  
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫‪    ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫آل عمران‪140 :‬‬
‫اگر زخمى به ش ما مى رسد يقين ا ً كه‬
‫چنين زخمى به اين گروه (دش من) ن يز‬
‫رس يده اس ت‪ ،‬و تا اف راد م ؤمن ت انرا‬
‫بشناسد و برخى را از شما چ ون ش هيد‬
‫بگ يرد و خداوند س تمگران را دوست‬
‫ندارد‪.‬‬
‫بدينترتيب معناى دعاى ما در قس مت اول‬
‫آيه هفتم چنين است كه ما از صفات فجيع و‬
‫ش نيع چ ون كفر بعد از ايم ان‪ ،‬ناسپاسى‬
‫وكفران‪ ،‬طغيان و سركش ى‪ ،‬تج اوز بر حق‬
‫مسلمانى و قتل او‪ ،‬از نفاق و شرك و گم ان‬
‫بد نس بت به هللا‪ ،‬از ق وم پرس تى و تقليد‬
‫كوركورانه از آباء و اجداد جاهل و مشرك‪،‬‬
‫ف رار از جن گ‪ ،‬تك بر‪ ،‬خ ود س تائى و بخل‬
‫وكتم ان نعمت‪ ،‬دف اع از خ ائن‪ ،‬ارتك اب‬
‫خيانت و گنه‪ ،‬ماجرا ج وئى ه ا‪ ،‬فتنه گرىها‬
‫‪411‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫و فس اد‪ ،‬غ رور و تك بر و نخ وت‪ ،‬فخر‬

‫فروش ىها و تحق ير م ردم‪ ،‬عهد ش كنى و‬
‫فريبكارى و اغف ال م ردم‪ ،‬اف راط در دين و‬
‫تج اوز از مرزها به تص ور پرهيزگ ارى‬
‫بيش تر‪ ،‬اس راف و س تمگرىها كه ب اعث‬
‫محروميت انسان از رحمت و محبت خ داى‬
‫ودود و ب اعث خشم و س خط او مىش ود به‬
‫خدا پناه مىبريم و از او استعانت مىج وئيم تا‬
‫در زمرۀ چنين افرادى محسوب نشويم‪.‬‬
‫ما در آيات گذشته با توجه به اينكه خ داى‬
‫ستوده (رب العالمين) است به اميد ربوبيتش‬
‫از بارگاه او جل شأنه در زمينه هدايت م ان‬
‫به صراط مستقيم استعانت جستيم و با توجه‬
‫به اينكه او (الرحمن الرحيم) است رهنم ائى‬
‫ب راهى كه به انعام اتش منتهى ش ود از او‬
‫استدعا داش تيم‪ ،‬و با توجه به اينكه او (مالك‬
‫يوم الدين) است از غضبش به او پناه جستيم‬
‫تا مب ادا بم وازين عملكردهاىم ان و طبق‬
‫پاداش عادالنه كه او بعنوان مالك المل ك‪ ،‬بر‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫اعمال بندگانش مرتب مىكن د‪ ،‬مس تحق خشم‬

‫و سخط او قرار گ يريم و اما در اين قس مت‬
‫آيه‪ ،‬ازينكه مبادا در شناخت خود از ع المى‬
‫كه هللا جل ش أنه پروردگ ار و م ربى اش‬
‫بوده‪ ،‬آث ار و مظ اهر رحمتش همه ع الم را‬
‫را گرفته است و در آن بحيث مالك‬ ‫ف‬
‫تصرف مىكند و به ك رده ها پ اداش مىده د‪،‬‬
‫دچ ار مغالطه ش ده‪ ،‬م رتكب خبط و خطا‬
‫شويم و بج اى اينكه نتيجه گ يرى ما از‬
‫بررس ىها وكاوش گرىها در همه ع الم (اي اك‬
‫نعبد و اياك نستعين) باشد‪ ،‬مبادا اشتباه كنيم‪،‬‬
‫ديگرى را بپرستيم و از از غير تو استعانت‬
‫بجوئيم‪.‬‬
‫ضاللت و گمراهى ص ورتها‪ ،‬درج ات و‬
‫م راحلى دارد كه ما در ذيل ب رخى از آن را‬
‫بر مىشماريم‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ كسى از آغ از در ب اره پروردگ ار‬
‫خود‪ ،‬با وجود آنكه مشمول رحمتش ب وده و‬
‫‪413‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫مقه ور و محك وم س لطه و س يطره اش‬

‫ميباشد‪ ،‬تصور و انديشه و اعتق ادى نداش ته‬
‫غافل باش د‪ ،‬دنيا و تح والت و دگرگ ونى‬
‫ه ايش را يك جري ان ط بيعى پنداش ته به‬
‫تشبث كسى در وراى آن باور نداشته باش د‪،‬‬
‫ح وادث دنيا را امر مسلسل و نت ائج ط بيعى‬
‫تغي يرات تص ادفى غ ير منظم و بيه دف‬
‫بشمارد‪.‬‬
‫ق رآن پ رجالل از چ نين تص ورى با اين‬
‫الفاظ حكايت مىكند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الجاثيه‪24:‬‬
‫و اين نيست مگر زن دگانى دني اى م ا‪،‬‬
‫مىم يريم و زند ه مىش ويم‪ ،‬و ما را جز‬
‫زمانه (كسى و چيزى ديگ رى) نميراند‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫و ايش انرا به اين س خن هيچ علمى‬

‫نيس ت‪ ،‬ايش ان نيس تند مگر اينكه گم ان‬
‫مىكنند‪.‬‬
‫اينها چون ك ور ان د‪ ،‬گويا هيچ چ يزى را‬
‫در اين ع الم ندي ده ان د‪ ،‬ك ورى و ع دم‬
‫بصيرت و بىانديشه گى اينم ردم و گم راهى‬
‫شان در قيامت با وضوح بر مال خواهد شد‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االسراء‪72:‬‬
‫و هر كى در اين (دني ا) ك ور باشد پس‬
‫او در آخرت كورتر و گمراه تر از راه‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫‪ 2‬ـ در شناخت هللا از آثار رب وبيت او در‬
‫ع الم و مظ اهر رحمت و س يطره او در‬
‫هستى‪ ،‬دچار مغالطه گرديده و نت ايجى غلط‬
‫و نادرست و خالف واقع بدست آورده‪،‬‬
‫بجاى عب ادت هللا پروردگ ار خ ود‪ ،‬غ ير هللا‬
‫‪415‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫را به پرستش بگيرد و مرتكب كفر شود‪.‬‬

‫‪ 3‬ـ با س طحى نگ رى وكوت اه نظ رى كه‬
‫دارد بج اى توجه بمح رك وك ارگردان‬
‫اص لى‪ ،‬به وس يله ها و واس طه ها معتقد‬
‫گردي ده و اعتق اد به واس طه ها ك ارش را‬
‫بج اى ميكش اند كه هللا را فرام وش نم وده‪،‬‬
‫واس طه ها را معب ودش س اخته‪ ،‬از ديگ رى‬
‫جز هللا‪ ،‬استعانت جس ته و در ش ناخت كسى‬
‫كه به نيازهاى او پاسخ مىگويد دچار اش تباه‬
‫مىشود‪.‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬الحج‪12 :‬‬
‫جز خ دا چ يزيرا به كمك مىطلب د‪ ،‬كه‬
‫زيان نه رس اندش و س ود نده دش‪ ،‬اين‬
‫است گم راهى و بعيد اض الل "از‬
‫حق"‪.‬‬
‫آرى! همه آنچه جز خداست وس ائلى اند‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫مقه ور اراده خ دا‪ ،‬كه تا او نخواهد از جا‬

‫نخواهد جنبيد و نتيجۀ بر ح ركتش م رتب‬
‫نخواهد ش د‪ .‬پس ه ركى از ما س وى هللا‬
‫اس تمداد بجويد و به اس تانه اش دست‬
‫نيازمندى دراز كند در گمراهى عميقى ف رو‬
‫رفته است‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ب دون علم ذاتى‪ ،‬ب دون تمسك به‬
‫رهنمودهاى كت اب و ب دون كسب راهنم ائى‬
‫و ه دايت از كس يكه خ ود علم دارد و از‬
‫هدايات كتاب بهره ئى‪ ،‬درباره خ دا بمجادله‬
‫مىپردازد‪ ،‬كبر و خود بزرگ بينى اش ب اعث‬
‫مىشود تا نظرى در اين ب اره ارائه كند و به‬
‫آن اصرار ورزيده به بيراهه برود‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪     ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪417‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫الحج‪ 8 :‬ـ ‪9‬‬ ‫‪‬‬

‫و از مردم كسى چنان است كه در شأن‬
‫خدا بدون علم و بدون (كسب) رهنمائى‬
‫(از ديگ رى) و ب دون (مراجعه) به‬
‫كت اب به بحث و مجادله مى پردازد‪،‬‬
‫پيچن ده ص فحه گ ردنش "برسم خ ود‬
‫ب زرگ بي نى و نخ وت" تا از راه خ دا‬
‫گمراه سازد‪ ،‬ب راى او در دنيا خ زى و‬
‫رسوائيست‪ ،‬و در روز رستاخيز عذاب‬
‫آتش به او بچشانم‪.‬‬
‫‪ 5‬ـ و يا با وج ود علم از هوسش پ يروى‬
‫نموده گمراهى را بر هدايت ترجيح مىدهد و‬
‫پيروى از هوس باعث آن ش ده تا بر چشم و‬
‫گوشش پ رده هاىض خيمى افگن ده ش ود و‬
‫صفحه دل و دماغش زنگ آلود شود‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫‪    ‬‬

‫‪  ‬‬
‫الجاثيه‪23 :‬‬
‫آيا دي دى كسى را كه هوسش را اله‬
‫خ ود گ رفت و خداوند او را با وج ود‬
‫دانش (وعلمش) به گم راهى كش اند و‬
‫بر گ وش و قلبش مهر كوبيد و بر دي ده‬
‫اش پ رده ان داخت‪ ،‬پس چه كسى او را‬
‫بعد از هللا هدايت كند‪ ،‬آيا پند نمىپذيريد‪.‬‬
‫‪ 6‬ـ فس ق‪ :‬عهد ش كنى و گسس تن‬
‫پيوندهائيكه خداوند به تحكيم و وص لش امر‬
‫مىكند اين گ روه فاسق و عهد ش كن رابه‬
‫گمراهى واداشته است‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪419‬‬
.....................................................‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‬
‫كليد قرآن‬

   

    
   
    
  
    
  
    
   
  
27 ‫ ـ‬26 :‫البقره‬ 
‫ع ده كث يرى را با آن گم راه س ازد و‬
‫عده زيادى را به وس يله آن ه دايت كند‬
،‫و با آن گم راه نكند مگر فاس قانرا‬
‫آنانكه عهد الهى را پس از توثيقش‬
‫نقض مىكنند و آنچه را كه خداوند به‬
‫پيوندش امر مىكند ميگس لند و در زمين‬
.‫ اينها همان زيانكاران اند‬،‫فساد مىكنند‬
‫ ـ متابعت از ش يطان و ت ولى و دوس تى‬7
.‫با آن باعث گمراهىاش شده است‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫‪    ‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫الحج‪ 3 :‬ـ ‪4‬‬
‫و از مردم ان كسى چن ان است كه‬
‫درباره خدا بدون علم به گفتگو و جدال‬
‫مى پردازد و از هر ش يطان س ركش و‬
‫متمردى پيروى مىكن د‪ ،‬در حاليكه عليه‬
‫او (اين فيصله) نوشته شده است كه هر‬
‫كى با او دوس تى كند پس حتم ا ً او‬
‫گم راهش نم وده و بس وى ع ذاب آتش‬
‫هدايتش كند‪.‬‬
‫‪ 8‬ـ همچنان پيروى از رهبران وپيشوايان‬
‫گمراه مايه اضالل و اغ واى آن ان از طريق‬
‫س ديد حق گردي ده در روز قي امت كه همه‬
‫حقايق بر مال شود باصراحت اع تراف كنند‬
‫كه جرم سقوط ما در پرتگاه گمراهى بدوش‬
‫‪421‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫اين صناديد و ره بران ما ب وده اينها مج رم‬

‫اصلى در گمراهى ما بوده اند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االحزاب‪68-67 :‬‬
‫و گويند اى پروردگار ما! محقق ا ً كه ما‬
‫سادات و اكابر مانرا فرم ان ب رديم پس‬
‫د‪ ،‬اى‬ ‫ما را از راه بيراهه بردن‬
‫پروردگ ار ما! از ع ذاب دو چند به‬
‫ايش ان ب ده و با لعنت س خت ب زرگى‬
‫ايشان را لعنت كن‪.‬‬
‫در آن روز قسم ي اد كنند كه با تس ويه‬
‫آنهمه اك اذب ش ان با هللا رب الع المين‬
‫م رتكب ض اللت ب زرگى ش ده اند و مايه‬
‫انح راف ش ان در اين تس ويه باطل و‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫ظالمانه‪ ،‬بدكارانى ب وده اند كه در آن زم ان‬

‫در دنيا ايشانرا شفيع خ ود به بارگ اه الهى و‬
‫دوست مهربان و صميمى خ ود مىپنداشت و‬
‫اميد ش فاعت و دوس تى ب اعث شد اين‬
‫بدكاران را در الوهيت و رب وبيت ش ريك و‬
‫انباز خدا بگيرند‪.‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الشعراء‪:‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪102 -97‬‬
‫بخدا س وگند كه ما در گم راهى آش كارا‬
‫بوديم آنگ اه كه ش ما را با رب الع المين‬
‫برابر مىش مرديم و ما را گم راه نكردند‬
‫مگر ب دكاران‪ ،‬پس ما را (اكن ون) از‬
‫‪423‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫ش فاعت گ ران كسى نيس ت‪ ،‬و نه هم‬

‫دوست گرم و صميمىاى‪ ،‬پس اى ك اش‬
‫ما را رجوعى باشد (بدنيا) تا در زم ره‬
‫مؤمنان باشيم‪.‬‬
‫‪ 9‬ـ به تص ور ادامه خط در نيمه راه‬
‫بيراهه ميرود به گمان آنكه در خط و بسوى‬
‫هدف راست ح ركت مىكند ولى در واقع راه‬
‫را گذاش ته و به دع وت دع وتگر سؤ كه در‬
‫امت داد راه چپ و راست ب راى گم راهى او‬
‫كمين گرفته و آشكارا و علنى بر او مىتازد‪،‬‬
‫دينترتيب‬ ‫نا آگاهانه لبيك گفته است و ب‬
‫مساعىاش بهدر رفته ولى امي دوارى ك اذبى‬
‫برايش القاء شده است‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫كهف‪ 103 :‬ـ ‪104‬‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫بگو آيا ش ما را به آنكه از ناحيه عمل‬

‫زيانمندترين است مطلع بس ازيم‪ ،‬آنانكه‬
‫سعى و تالش شان در زندگى دنيوى گم‬
‫شد (و به ه در رفت) در حاليكه آن ان‬
‫گم ان مىبرند كه عمل كردش انرا نيكو‬
‫مىسازد‪.‬‬
‫‪ 10‬ـ ش رك او را بگمراهىكش انده است و‬
‫از بلنداى شرف و عزت او را به حض يض‬
‫پستى و دنائت سقوط داده و چنان بى ارزش‬
‫و بى مق دار س اخته است كه ديگر يا چ ون‬
‫خس و خاشاكيست كه باد آن را بر مي دارد و‬
‫در مكان سختى فرو ميريزد‪ ،‬چون از خ ود‬
‫وزنى ن دارد نمىتواند در برابرجري ان‬
‫بادهاىتند و تيز استقامت ورزد از باال افتي ده‬
‫است و در پايان مستند و متكايى ن دارد تا با‬
‫تكيه برآن اس توار باشد ويا به لقمۀ در مىآيد‬
‫كه پرن دگان ت يز چنگ ب راى اختط افش‬
‫منتظر اند‪.‬‬

‫‪425‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫چنانچه قرآن مىفرمايد‪:‬‬

‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪    ‬‬
‫الحج‪31 :‬‬
‫و هر كى نس بت بخ دا ش رك ب ورزد‬
‫چن ان است كه گويا از آس مانى ف رو‬
‫افتاده سپس پرن دگانى او را بربايند و يا‬
‫ب ادى آن را (بر دارد) و در محل درهم‬
‫كوبندۀ او را فرو افگند‪.‬‬
‫‪ 11‬ـ كفر و امتن اع از ح ركت در س بيل‬
‫هللا وس يله گم راهى انس ان و عامل حب وط‬
‫همه تالش ها و كوشش هايش مىشود‪.‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬
‫محمد‪1 :‬‬
‫آنانكه كفر ورزي ده اند و (خ ود) از راه‬
‫خ دا ب از ماندند "ويا ديگ ران را م انع‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫شدند" خداوند اعمال شانرا حبط كرد‪.‬‬

‫‪ 12‬ـ باآلخره ستمگرى و تجاوز از حد و‬
‫حق ب اعث مىش ود تا خداوند درب اره كسى‬
‫فيصله نمايد كه به گمراهى محكوم شود‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫ابراهيم‪27 :‬‬
‫خداوند افراد مؤمن را با قول ث ابتى در‬
‫زندگى دنيا و در آخرت استوار مي دارد‬
‫و ستمگران را گمراه مىسازد و خداوند‬
‫هر چه خواهد مىكند‪.‬‬
‫پس معن اى دع اى ما در آخ رين قس مت‬
‫آخرين آيه سوره فاتحه چنان است كه ما از‬
‫جهل و نادانى‪ ،‬از دچ ار ش دن با مغالطه در‬
‫شناخت عالم و نتيجه گ يرى از آن‪ ،‬از اينكه‬
‫‪427‬‬
‫خوف از خشم خدا و بيم از گم راهى‪.....................................................‬‬
‫كليد قرآن‬

‫وس ائط و وس ائل را چ ون مح رك اص لى‬

‫بگيريم و ديگرى را در ال وهيت و رب وبيت‬
‫شريك و انباز خ دا جل ش أنه گرفته م رتكب‬
‫شرك شويم‪ ،‬ازينكه بدون علم و بدون تمسك‬
‫به رهنموده اى كت اب و ب دون كسب‬
‫رهنمائى از كس يكه خ ود علم دارد و از‬
‫كت اب به ره اى‪ ،‬نظ رى ارائه ك نيم و يا با‬
‫وج ود علم از ه وس م ان پ يروى نم ائيم و‬
‫ازش يطان مت ابعت ك نيم‪ ،‬و يا در پى ام ام و‬
‫پيش واى گم راه و اغ وا گ رى ب رويم و در‬
‫زندگى از آنان تقليد كنيم‪ ،‬و بدين ت رتيب در‬
‫پرتگاه گمراهى سقوط كنيم‪ ،‬خ دا را به كمك‬
‫مىطلبيم و از او استمداد مىجوئيم تا مبادا در‬
‫نيمۀ راه به تصور ح ركت در خط و بخي ال‬
‫اينكه بسوى ه دف در حرك تيم‪ ،‬بيراهه رفته‬
‫از راه منح رف ش ويم و درنتيجه م ردود‬
‫بارگ اه الهى و مس تحق خشم و س خط او‬
‫شويم‪.‬‬
‫به خداى مستعان پناه مىبريم‬
‫كليد ق رآن ‪ ....................................................‬خ وف از خشم خ دا و بيم‬
‫از گمراهى‬

‫كه مرجأ و ملجأ ما اوست‬

‫و خوف و طمع ما از او‬
‫و ما ت وفيقى اال باهلل عليه ت وكلت و اليه‬
‫انيب‬
‫و آخر دعوانا ان الحمدهلل رب العالمين‪.‬‬

‫‪429‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫عروج روح‬

‫سر از سجده بر افراشتم‬

‫نگه بر آسمان داشتم‬
‫بديدم آفتاب را رنگ پريده‬
‫سر فرو كرده‬
‫براى سجده رو سوى زمين كرده‬
‫*****‬
‫ندانستم كجاى پشت آن كوه ها‬
‫زمن رو تافت‬
‫جبين بر خاك بگذاشت و‬
‫به سجده رفت‬
‫*****‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫ندايى در فضا پيچيد‬

‫و من مبهوت حيران را‬
‫از آن رؤياى شام زنده‬
‫بيدارم بگردانيد‬
‫*****‬
‫به بانگ پارسايى‬
‫با نواى دلنشين خود‬
‫مرا مى خواند‬
‫مرا مى خواند تا چون آفتاب سر به سجده‬
‫همزمان با او‬
‫همه با ديگران يكجا‬
‫بسوى سجده گاه خويش‬
‫بشتابيم بشتابيم‬
‫*****‬
‫به مسجود وحيد‪،‬‬
‫معبود يكتا‬
‫همان ذاتى كه پاى عظمت او‬
‫فتاده آفتابى سر به سجده‬
‫جبين بر خاك سائيده‬
‫‪431‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫برايش سجده ها آريم‬

‫*****‬
‫همه با هم‬
‫به صوب مهبط خورشيد‬
‫بسوى قبله گاه مان‬
‫رو كرديم‪ ،‬رو كرديم‬
‫*****‬
‫بلند كرديم دست ها را‬
‫كه ماها عاصيان ديگر‬
‫تسليميم تسليميم‬
‫همه با يك صدا گفتيم‬
‫خداى ما بود برتر‬
‫*****‬
‫بسان توبه گر‬
‫خاضع و فرمانبر‬
‫بريده طمع از هر در‬
‫چنانكه طمع و خوف او‬
‫نباشد جز خدا از كس‬
‫و آنكه اعتماد او‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫نباشد جز خدا بر كس‬

‫*****‬
‫ميان عابدان دست بر سينه‬
‫به صوتى كز خفاى قلب برخاسته‬
‫به او گفتيم و با تأكيد عهد كرديم‪:‬‬
‫كه دائم مى پرستيمت به تنهائى‬
‫مدد جوئيم ازين درگاه به تنهائى‬
‫*****‬
‫شرار شوق شديد‬
‫خشوع قلب منيب‬
‫به ركوع برد مرا‬
‫به ركوعى كه بمن نجوى كرد‬
‫كه تو ديگر زجمع احرارى‬
‫از همه بردگان بى مايه‬
‫بنده مال و جاه هر بنده‬
‫كه جز خدا به عبادت گيرند‬
‫به آستانه جز او‬
‫سر تعظيم مى فرو آرند‬
‫تا ابد بيزارى‬
‫‪433‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫*****‬
‫شعور شعله ور از عشق‬
‫سوار موج تند شوق‬
‫به اوج اوج آسمانها‬
‫به پروازى بسوى هو‬
‫مرا بيخود به باال برد‬
‫عروج روح من با قومه يكجا شد‬
‫*****‬
‫چو ديدم روح در معراج و‬
‫محبوب در قبال او‬
‫و من در خاك گاهى پست‬
‫شدم در سجده تا در پاى او افتم‬
‫نه؛ بل خواستم كه نقش پاى او بوسم‬
‫و پيشانى عجز‬
‫بر خاك؛ زير پاى او سايم‬
‫*****‬
‫ز سجده سر برافراشتم‬
‫كه بينم‬
‫جرم من بخشيده يا نه‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫و فرياد دل پر درد من بشنيده يا نه‬

‫جالل و عظمت او‬
‫و شوق و عشق و ذوق سجده پيشين‬
‫مرا در سجده ديگر فرو برد‬
‫*****‬
‫و من آندم‬
‫پى اين سجده ها‬
‫مسجود خود را‬
‫به پيش روى خود يافتم‬
‫و زانو بر زمين‬
‫سر برگريبان‬
‫چو يك مضطر‬
‫چو يك شرمنده اى بر پا نشستم‬
‫*****‬
‫بسان مستغيث بس اثيمى‬
‫به بارگاه رب بى حد رحيمى‬
‫زمانى را به نيايش رفتم‬
‫مدتى را به دعا پرداختم‬
‫به آنچه راست و چپم بود‬
‫‪435‬‬
‫رآن‬ ‫از و كليد ق‬ ‫رار نم‬ ‫اس‬
‫‪ ..........................................................................‬عروج روح‬

‫سالم انداختم‬
‫سالم انداختم‬
‫نماز پرداختم‬
‫*****‬
1