ુ રાત મા યિમક અને ઉ ચતર મા યિમક િશ ણ બોડ, ગાંધીનગર

ુ લાઇ – 2022 $%બ&ક આધા(રત ) ૂ+યાંકન $(,યા માટ. ની અગ/યની 0 ૂચનાઓ

ધો.09 અને ધો.10 – સામા6જક િવ8ાન અને િવ8ાન9 ંુ $%બ&ક આધાર. $%પ; તૈયાર

કરવાની 0 ૂચનાઓ

(A) ધોરણ-09 અને ધોરણ-10ની ) ૂ+યાંકન $(,યા માટ. ના $%પ;9 ંુ >વ?પ

→ િવભાગ – A – એક ુ ના 05 (પાંચ) $% પસંદ કરG િવભાગ – A તૈયાર કરવો. $%બ&કમાં

ણ

આપેલ િવભાગ – Aના $%ોમાંથી કોઇપણ પાંચ $%ો પસંદ કરG $%પ;નો િવભાગ – A તૈયાર

કરવાનો રહ.શે આમ, Kુ લે 05 $%ો – $/યેકના એક ુ (િવભાગ – A પાંચ $%ો - પાંચ

ણ ુ )
ણ

→ િવભાગ – B – બે ુ ના પાંચ $% પસંદ કરG િવભાગ – B તૈયાર કરવો. $%બ&કમાં આપેલ

ણ

િવભાગ – Bના $%ોમાંથી કોઇપણ પાંચ $%ો પસંદ કરG $%પ;નો િવભાગ – B તૈયાર કરવાનો

રહ.શે આમ, Kુલે 05 $%ો – $/યેકના બે ુ (િવભાગ – B પાંચ $%ો - દશ

ણ ુ )
ણ

→ િવભાગ – C – ;ણ ુ ના બે $% પસંદ કરG િવભાગ – C તૈયાર કરવો. $%બ&કમાં આપેલ

ણ

િવભાગ – Cના $%ોમાંથી કોઇપણ બે $%ો પસંદ કરG $%પ;નો િવભાગ – C તૈયાર કરવાનો

રહ.શે. – $/યેકના ;ણ ુ (િવભાગ – C બે $%ો - છ

ણ ુ )
ણ

→ િવભાગ – D – ચાર ુ નો એક જ $% પસંદ કરG િવભાગ – D તૈયાર કરવો. $%બ&કમાં આપેલ

ણ

િવભાગ – Dના $%ોમાંથી કોઇપણ એક $% પસંદ કરG $%પ;નો િવભાગ – D તૈયાર કરવાનો

રહ.શે. – $/યેકના ચાર ુ (િવભાગ – D એક $% - ચાર

ણ ુ )
ણ

(B) $%પ; $%બ&કમાંથી જ તૈયાર કરવા9 ંુ રહ.શ.ે સઘQં $%પ; એક જ Rિુ નટમાંથી તૈયાર ન

કરતા માસવાર આયોજનના એકમોને યાને રાખી $% પસંદ કરવાનો રહ.શે.

(C) $%બ&કમાંથી પસંદ કર. લ $%ો વગખંડમાં બોલીને, Tલેકબોડ પર લખીને ક. િ$Uટ. ડ નકલ

ુ ુળતા )જ
>વ?પે શાળા પોતાની અ9K ુ બ આયોજન કરG શકશે.

(D) ુ ાદ
WXેY અને (હUદG મા યમમાં ભણાવતી શાળાઓ $%બ& કના $%ોને પસંદ કરG અ9વ

કરGને $%પ; તૈયાર કરવાનો રહ.શે. જો કોઇ ભાષાદોષ ક. જોડણી [ુલ જણાય તો મા યમના

પાઠ]^>ુ તકને જ યાને રાખવા9 ંુ રહ.શે.

(E) $%બ&કમાં કોઇ જોડણી, ભાષાદોષ જણાય તો પાઠ]^>ુ તકને યાને રાખી >થાિનક ક ાએ

0ુધારો કરG શકો છો.

(F) િવષય િશ ક _ારા તમામ લખેલ ઉ`રો9 ંુ સમયસર ) ૂ+યાંકન કરG જો જણાય તો િવaાથb9 ંુ

િનદાનકાય હાથ ધરવા9 ંુ આયોજન કરવા9 ંુ રહ.શે.

D:\A.P\2022\SSC\CHAUDHARY SIR\DEO.. ...............DOCX 112
 ુ ર ત મ ધ્યમમક અને ઉચ્ચતર મ ધ્યમમક મિક્ષણ બોડડ , ગ ધ
ગજ ાં ીનગર
ધોરણ –10
સ મ જજક મિજ્ઞ ન (જુલ ઇ – પ્રશ્નબેંક 2222-23)
મિભ ગ – A

જોડક ાં

(A) (B)
A વડનગર દકવિિિોરણ
B રાં ગપર સરે ન્દ્રનગર
C સામવેદ સાંગીિને લગિો વેદ
D કચીપડી આંધ્રપ્રદે શ
E એકલ સાંસાધન ક્રાયોલાઇટ
F રે ગર કાળી જમીન

ખાલી જગ્યા

1. ........................... ન ાં નગર આયોજનની દ્રષ્ટીએ શ્રેષ્ઠ હત ાં.

(મોહે-જો-દડો, હડપ્પા, રાં ગપર)
2. કૈ લાસ માંદદર...........................ગફામાાં આવેલ છે .
(અંજટા, ઇલોરા,એલલફન્ટા)
ાં
3. જગલોની ાં
માલલકી, વહીવટી અને વ્યવસ્થાપનની દ્રષ્ટીએ જગલોના ...................... પ્રકાર
પડે છે .
(બે, ચાર, ત્રણ)
4. વવશ્વમાાં પશ-પક્ષીઓની લગભગ ...................... જેટલી પ્રજાવિઓ છે .
(૧૦ લાખ, ૧૪ લાખ, ૧૫ લાખ)
5. વવકાસશીલ દે શોમાાં અથિ ાં ન ાં ...................... સ્વરૂપ પ્રવિે છે .
થ ત્ર
(દ્વિમખી,એકમખી, પાંચમખી)
6. ...................... આવથિક પદ્ધવિમાાં જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રન ાં સહ-અસ્સ્િત્વ હોય છે .
ાં )
(બજાર પધ્ધવિ, સમાજવાદી પધ્ધવિ, વમશ્ર અથથિત્ર

ખરાાં – ખોટા

7. ભારિીય સાંસ્કૃવિ ગાંગા અને બ્રહ્મપત્ર નદી દકનારે પાલન પોષણ પામી છે .
8. વારસો એટલે આપણા પ ૂવથજો િરફથી મળે લી અમ ૂલ્ય ભેટ છે .
9. સીદીઓ ધમાલ ન ૃત્ય માટે જાણીિા છે .
10. અલભજ્ઞાન શાકાંિલ અને વવક્રમોવશીયમ નાટયકૃવિ ભવભ ૂવિની છે .
11. ભારિીય કૃવષ સાંશોધન પદરષદે (ICAR) એ જમીનના આઠ પ્રકાર પાડયા છે .
12. કાઝીરાં ગા રાષ્રીય ઉદ્યાન વસક્કિમ રાજ્યમાાં આવેલ છે ?
 એક-બે િબ્દોમ ાં જિ બ આપો.

13. સાંસ્કૃવિ એટલે શ ાં ?

14. આયથપ્રજા અન્ય કયા નામે ઓળખાય છે ?
15. ન ૃત્યનાાં દે વાવધદે વ કોણ ગણાય છે ?
16. ગજરાિમાાં નાટયકલામાાં કોન ાં નામ મોખરે ગણી શકાય છે ?
17. મ ૂડીવાદી પદ્ધવિ ધરાવિા દે શો કયા-કયા છે ?
18. " રાઇનો વવઝન" કયા પ્રાણી માટે ની યોજના છે ?

યોગ્ય મિકલ્પ પસાંદ કરી જિ બ આપો (M.C.Q)

19. “લોકમાિા” શબ્દ કોના માટે ઉપયોગમાાં લેવાય છે ?

(A) ભારિ (B) પ્રકૃવિ (C) નદીઓ (D) પવનહારી
20. 'ચાળો' ન ૃત્ય એટલે કય ાં ન ૃત્ય ?
(A) આદદવાસીઓન ાં ન ૃત્ય (B) ભરવાડોન ાં ન ૃત્ય
(C) કોળીઓન ાં ન ૃત્ય (D) પઢારોન ાં ન ૃત્ય
21. વવશ્વ યોગ દદવસ કઇ િારીખે ઉજવવામાાં આવે છે ?
(A) 21 જૂન (B) 1 મે (C) 21 એવપ્રલ (D) 5 સપ્ટે મ્બર
22. લોથલમાાં વહાણ લાાંગરવા માટે શ ાં બાાંધવામાાં આવત ાં હત ાં ?
(A) ખીલો (B) થાાંભલો (C) ધિો (D) જાળી
23. પડખાઉ જમીનન ાં અન્ય નામ શ ાં છે ?
(A) કાાંપની જમીન (B) લેટેરાઇટ જમીન (C) કાળી જમીન
(D) રાિી અથવા લાલ જમીન
24. આવથિક રીિે ભારિ કેવો દે શ છે ?
(A) વવકવસિ (B)પછાિ (C) વવકાસશીલ (D) ગરીબ

મિભ ગ –B

ુ )
નીચેન પ્રશ્નોન જિ બ લખો. (દરે કન 02 ગણ
1) ભારિ પ્રાચીન સાંસ્કૃવિ ધરાવિો દે શ છે . - વવધાન સમજાવો.
2) ભારિ ભ ૂવમએ આપણને અને વવશ્વને સમધ્ૃ ધ અને વૈવવધ્યસભર વારસો આપ્યો છે . સમજાવો.
3) સાંસ્કૃવિનો અથથ સમજાવી અથવા સાંસ્કૃવિ એ જીવન જીવવાની કલા છે . સમજાવો.
4) પ્રાકૃવિક વારસોએ કદરિની ભેટ છે . સમજાવો.
5) 'નદીઓને' 'લોકમાિા' કહેવામાાં આવે છે - વવધાન સમજાવો.
6) નીગ્રો (હબસી) પ્રજા વવશે ટૂાંકમાાં માદહિી આપો.
7) દ્રવવડોને પાષાણયગની સાંસ્કૃવિના સીધા વારસદાર િરીકે શા માટે ઓળખવામાાં આવે છે .
સમજાવો
8) આયો પ્રકૃવિ પ્રેમી હિાાં- વવધાન સમજાવો
9) ભારિીય વારસાના જિન અને સાંરક્ષણ માટે ની બાંધારણીય જોગવાઇઓ જણાવો.
10) પ્રાકૃવિક વારસો અને સાાંસ્કૃવિક વારસાનો ટૂાંકમાાં િફાવિ લખો.
11) ભારિની પ્રાચીન કલા િરીકે હાથવણાટ વવશે સમજૂિી આપો.
12) 'પડી પટોળે ભાિ, ફાટે પણ ફીટે નદહ' એ કહેવિના આધારે વવધાન સમજાવો.
ાં રહ્યો છે - વવધાન સમજાવો
13) માનવજીવન અને માટી વચ્ચે ઘણો જ પ્રાચીન સાંબધ
14) ભૌવિક વારસો અને જૈવવક વારસાનો ટૂાંકમાાં અથથ સ્પષ્ટ કરો.
15) ભારિનો ચમથ ઉદ્યોગ પ્રાચીન સમયથી મહત્વન ાં સ્થાન ધરાવે છે . વવધાન સમજાવો
16) મોિીકામ એ ગજરાિની આગવી વવવશષ્ટ કલા છે - વવધાન સમજાવો
17) પ્રાચીન ભારિની 'કાષ્ઠકલા' વવશે ટૂાંકમાાં પદરચય આપો.
18) 'ભવાઇ' ને 'ભાવપ્રધાન' નાટકો કહ્યાાં છે - શા માટે ?
19) ગજરાિના ગરબી અને ગરબાનો ખ્યાલ આપો.
20) સાંગીિ રત્નાકરનો પદરચય આપો.
21) ગજરાિની નાટયકલામાાં ચમકિા િારા િરીકે જયશાંકર સ ાંદરીન ાં નામ જાણીત ાં છે . - વવધાન
સમજાવો.
22) જમીન ધોવાણ અટકાવવાના ઉપાયો.
23) પવિ
થ ીય જમીન કોને કહેવાય ?
24) રણ પ્રકારની જમીન વવશે ટૂાંકમાાં જણાવો.
25) નવીનીકરણ અને અનવીનીકરણ સાંસાધનનો િફાવિ લખો.
26) પાદરભાવષક શબ્દોનો અથથ
(૧) એકલ સાંસાધન
(૨) વવરલ સાંસાધન
(૩) સવથ સલભ સાંસાધન
27) કાળી જમીનને રે ગરની જમીન કહેવામાાં આવે છે ? – સમજાવો.
28) ભ ૂવમ સાંરક્ષણ અંગેના ઉપાયો જણાવો.
29) જમીન ધોવાણ અટકાવવ ાં ખબ જ જરૂરી છે . કારણ આપો.
30) પાદરભાવષક શબ્દો : (1) રાષ્રીય આવક, (2) અછિ
31) આવથિક વવકાસ અને આવથિક વ ૃદ્વદ્ધનો િફાવિ લખો.
32) બજાર પદ્ધવિના લક્ષણો જણાવો.
33) સમાજવાદી પદ્ધવિની ખામીઓ લખો.
34) ઉત્પાદનના ચાર સાધનો કયા- કયા છે ?
ાં ' િરીકે ઓળખવામાાં આવે છે .
35) બજારિાંત્રને 'મક્િ અથથિત્ર

36) મને ઓળખો ?

 (1) આવક મેળવવાના કે ખચથ કરવાના હેતથી કામ કરવામાાં આવે છે .
(2) અમેરીકા અને જાપાન દે શએ કઇ પદ્ધવિ અપનાવી છે .
મિભ ગ – C

ુ )
નીચેન પ્રશ્નોન સમિસ્ત ર જિ બ લખો. (દરે કન 03 ગણ
1) વારસો એટલ શ?ાં પ્રાકૃવિક વારસો અને સાાંસ્કૃવિક વારસાનો પદરચય આપો.
2) રાં ગ અને રે ખાઓ િારા કલા અને સૌંદયથન ાં રસપાન કરાવિી કલાનો પદરચય આપો.
3) ભારિીય સાંગીિ કલાન ાં મહત્વ સમજાવો
4) ગજરાિના આદદવાસી ન ૃત્યો વવશે માદહિી આપો.
5) ગજરાિનો સાાંસ્કૃવિક વારસો - સવવસ્િાર સમજાવો
6) ભારિના સાાંસ્કૃવિક વારસાનો ખ્યાલ આપો.
7) હડપ્પા નગર રચના વવશે ટૂાંકનોંધ લખો.
8) પ્રાચીન ભારિન ાં નગર આયોજન વવશે લખો.
9) મોઢેરાના સ ૂયથમદાં દર વવશે ટૂાંકનોંધ લખો.
10) ગજરાિની વશલ્પ-સ્થાપત્યકલાનો પદરચય આપો.
11) મોહે-જો-દડોના રસ્િાઓ અને ગટર યોજના વવશે વવસ્ત ૃિ માદહિી આપો.
12) ધોળાવીરાની સભ્યિાનો પદરચય આપો.
13) લોથલ ભારિન ાં અગત્યન ાં બાંદર હત ાં. સમજાવો
14) ગપ્િયગને કલાનો 'સવણથયગ' કહે છે .
15) સાંસાધન એટલે શ ાં ? િેના ઉપાયો જણાવો.
16) જમીન વનમાથણની પ્રક્રીયા વણથવી, િેના પ્રકારો શેના આધારે પાડવામાાં આવે છે . સમજાવો.
17) પાદરભાવષક શબ્દોનો અથથ : (1) અક્ષિ વનસ્પવિ
(2) સામદાવયક વન
(3) સામાક્કજક વનીકરણ
18) અભ્યારણ્ય અને રાષ્રીય ઉદ્યાન વવશે િફાવિ લખો.
19) વૈવવધ્યસભર વન્યજીવ ધરાવિો દે શ છે . સમજાવો
20) આજે વન્ય પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓન ાં અસ્સ્િત્વ જોખમમાાં છે . વવધાન સમજાવો.
21) વનવથનીકરણ એટલે શ ાં ? િેની અસર જણાવો.
22) વન્યજીવોની રક્ષા કરવી એ આપણી નૈવિક ફરજ બને છે . વવધાન સમજાવો.
23) વન્યજીવોના વવનાશનાાં કારણો જણાવો.
24) વન્ય જીવ સાંરક્ષણ માટે ના ઉપાયો
25) લપ્િ થિાાં વન્યજીવ વવશે ટૂાંકનોંધ
26) ઉત્પાદનના મખ્ય સાધનો કયા-કયા છે ? િે જણાવો.
27) બજાર પદ્ધવિ અને સમાજવાદી પદ્ધવિ વવશે િફાવિ લખો.
ાં માાં સાધનોની ફાળવણીની ચચાથ કરો.
28) વમશ્ર અથથિત્ર
29) બજારિાંત્રની મયાથદાઓની ચચાથ કરો.
30) ભારિીય અથિ ાં ને કેટલા અને કયા-કયા વ્યાવસાવયક માળખામાાં વહેંચવામાાં આવ્ય છે ?
થ ત્ર
31) ઉત્પાદનના સાધન િરીકે જમીન.

મિભ ગ – D

ુ )
નીચેન પ્રશ્નોન સમિસ્ત ર જિ બ લખો. (દરે કન 04 ગણ
1) પ્રાકૃવિક વારસાનો અથથ સમજાવી ભારિના પ્રાકૃવિક વારસામાાં સમાવેશ બાબિો જણાવો.
2) ન ૃત્યકલા ક્ષેત્રે ભારિે કરે લી પ્રગવિ સમજાવો.
3) ગજરાિની ગફાઓ વવશે ચચાથ કરો.
4) જમીન એટલે શ ાં ? જમીનના પ્રકારો સવવસ્િાર સમજાવો.
5) વન્ય જીવોના સાંરક્ષણ માટે ની વવવવધ યોજનાઓ વણથવો.
ાં .
6) વમશ્ર અથથિત્ર
7) સમાજવાદી પદ્ધવિના લાભ અને ગેરલાભ વવશે વવસ્ત ૃિ માદહિી આપો.
 ુ રાત મા યિમક અને ઉ ચતર મા યિમક િશ ણ બોડ, ગાંધીનગર
જ

Std – 10

Social Science (English Medium) (July – Answerbank - 2022-23)

Section-A
Match the correct pairs :

A. Vadnagar Kirti Toran

B. Rangpur Surendranagar
C. Samveda Vedas related to music
D. Kuchipudi Andhrapradesh
E. Solitary resources Chryolite
F. Regur Black Soil

Fill in the blanks :

1) From the point of view of town – planning ____________ was the best. (Mohen-Jo-
Daro, Harappa, Rangpur)
2) Kailash temple is __________ situated in a cave. (Ajanta, Ellora, Elephanta)
3) In terms of ownership, administration and management of forests, there are ________
type of forests. (Two, Three, Four)
4) There are about ________ lakh species of animals and birds in the world. (10 Lakh, 14
Lakh, 15 Lakh)
5) In Developing Countries ______ form of economy Prevails. (Dual economy, One – sided
economy, five – sided economy)
6) __________ Economic system consists of co-existence of public and private sector.
(Market system, Socialist system, Mixed economy)

True or False :
7) Indian culture has flourished on the river bank of the Ganga and Brahmaputra.
8) Heritage means a valuable gift from our forefathers to us.
9) Siddis is known for Dhamal dance.
10) Abhigyan Shakuntalam and Vikramorvashiyam are plays written by Bhavbhuti.
11) Indian council of Agricultural Research has divided the soils of India into 8 Types.
12) Kaziranga National Park is located in the state of Sikkim.

Answer the following questions in one or two words.

13) What is culture ?
14) What is the other name by which Aryans were called ?
15) Who is considered as the originator of dance ?
16) Whose name is foremost in dramatic art of Gujarat ?
17) Which are the countries with capitalist system ?
18) Rhino vision is a plan for which animal ?
Select the correct option from those given below each question and write the answer :
19) The word ‘ Lok Mata ‘ is used for _________
A) India B) Nature C) Rivers D) Waterholes
20) ‘Chado’ dance is which dance form ?
A) Tribal dance B) Bharwad dance

C) Koli dance D) Padhaar dance

21) On which day ‘World Yoga Day’ is celebrated ?

A) 21 June B) 01 May

C) 21 April D) 05 September

22) What arrangement was made at Lothal to facilitate entry of ships ?

A) Halil B) Pillar C) Dockyard D) Grill
23) Which is the other name of Padkhau soil ?
A) Alluvial Soil B) Laterite Soil

C) Black Soil D) Red Soil

24) Economically India is which type of country ?

A) Developed B) Backward C) Developing D) Poor

Section-B
Answer the following questions. (02 Marks)
1) India is country with an ancient culture. Explain the statement.
2) The land of India has given us and the world a rich and varied heritage. Explain.
3) Explain the meaning of culture or culture is the art of living.
4) Natural Heritage is a gift of Nature.
5) ‘Rivers’ are called ‘Lokmata’ Explain the statement.
6) Write a short note on Negritoit.
7) Why Dravidians are known as direct inheritors of Paleolithic culture. Explain.
8) Aryans were nature lovers – Explain the statement.
9) Explain our constitutional duties for preservation and conservation of Heritage.
10) Distinguish between India’s natural heritage and cultural heritage.
11) Write about hand weaving as an Indian art.
12) Explain the statement on the basic of the proverb “Padi patole bhat, phate but fite
nahi” (પડ1 પટોળે ભાત, ફાટ6 પણ ફ1ટ6 ન7હ)
13) Man and clay have been closely associated since ancient time. Explain the statement.
14) Briefly explain the meaning of material heritage and genetic heritage.
15) ‘Leather work is a very old art of India’. Explain the statement.
16) Bead work is a prominent special art of Gujarat. Explain the statement.
17) Describe wood work as a form of art in India.
18) ‘Bhavai’ is emotion oriented drama. – Why ?
19) Give information about Garba and Garbi of Gujarat.
20) Give introduction of ‘Sangeet Ratnakar.’
21) The name of Jay Shankar Sundari is known as the shinning star in Guajarati drama.
Explain.
22) Measures to prevent soil Erosion.
23) What is Mountain Soil ?
24) Explain in short about Desert Soil.
25) Differentiate between Renewable and Non – Renewable Resources.
26) Meaning of terminological terms :
1) Solitary Resources
2) Rare Resources
3) Generally available Resources
27) Black Soil is Known as Regur Soil. Explain.
28) Remedies of Soil Conservation.
29) Prevention of Soil Erosion is very important. Give a reason.
30) Terminology words :
1) National income
2) Scarcity
31) Differentiate between economic development and economic Growth.
32) State the features of Market system.
33) Limitations of socialist system.
34) What are the four factors of production ?
35) Market system is known as ‘ free economy’.
36) Recognize me :
1) Earning or spending money for the exchange of services.
2) What is the method adopted by America and Japan.

Section-C
Answer the question given below in Details : (03 Marks each)
1) What is meant by Heritage ? Explain
Natural Heritage and cultural Heritage.
2) Explain the art which can be expressed through lines and colours ?
3) Explain the importance of Indian Musical Art ?
4) Give information about tribal dance of Gujarat.
5) Explain cultural Heritage of Gujarat in Detail.
6) Explain cultural Heritage of India.
7) Write a short note on Harappa town formation.
8) Write about town planning in ancient India.
9) Write a short note an Sun temple of Modhera.
10) Give an introduction to sculpture – architecture of Gujarat.
11) Give detail information about roads of Mohen-Jo-Daro and Drainage scheme.
12) Give an Introduction about Dholaveera civilization.
13) Lothal was an important port of India Explain.
14) The Gupta Era is called the ‘Golden age of Art.
15) What is Resource ? Explain its uses.
16) Describe the process of land formation, on what basis its types are based. Explain.
17) Meaning of Terminological terms:
1) Virgin vegetation
2) Community forest
3) Social forest
18) Write the difference between sanctuary and National Park.
19) Country is with diverse wildlife. Explain.
20) Today the existence of wild animals and birds is a threat. Explain the statement.
21) What is Deforestation ? Reasons for forest Destruction.
22) Protecting wild life is our moral Duty. Explain the statement.
23) State the causes of wild life Distraction.
24) Measures of wild life conservation.
25) Short note on endangered wild life.
26) What are the Main factors by Production ? Name them.
27) Write the difference between market system and socialist system.
28) Discuss the Distribution of resources in Mixed Economy.
29) Discuss the Limitations of market system.
30) Into how many parts is Indian Economy divided ?
31) Land as a factor of Production.

Section-D

Write detailed answers of the following questions. (04 Marks each)

1) Explain the meaning of natural Heritage and state what does it comprise of ?
2) Explain the progress of Dancing of Dancing art in India.
3) Discus about caves of Gujarat.
4) What is Soil ? State the types of Skil in details.
5) Describe various projects for wild life protection.
6) Mixed Economy.
7) Discuss the Benefits and limitations of Socialist system.
 गुजरात माध्यममक और उच्च माध्यममक मिक्षा बोर्ड, गाांधीनगर
कक्षा - 10 वीं
सामामजक मवज्ञान (जुलाई - प्रश्न बैंक - 2022-23)

मवभाग - A
(सही जोर् बनाइए) (01 अांक के प्रश्न)

A वर्नगर कीर्तडतोरण
B रां गपुर सुरेंद्रनगर
C सामवेद सांगीत को लगता वेद
D कु चीपुडी आांध्र प्रदेि
E एकल सांसाधन कयोलाइट
F रे गुर काली ज़मीन

ररक्त स्थान
1.मनयोजन की दृमि से ………………. नगर सवडश्रेष्ठ था।
(मोहे-जो-दादो, हडप्पा, रां गपुर)
2.कै लास मांददर …….. गुफा में मस्थत है।
(अांजता, एलोरा, एलीफें टा)
3.वनों के स्वाममत्व, प्रिासन और प्रबांधन की दृमि से वनों को …………….. प्रकारों में मवभामजत
दकया गया है।
(दो, चार, तीन)
4.मवश्व में जानवरों और पमक्षयों की लगभग ……….. प्रजामतयाां हैं।
(10 लाख, 14 लाख, 15 लाख)
5.मवकासिील देिों में अथडव्यवस्था का ...................... रूप प्रचमलत है।
( मिमुखी, एकमुखी, पांचमुखी)
6. ............ आर्थडक प्रणाली में सावडजमनक और मनजी क्षेत्र का सह-अमस्तत्व होता है।
(बाजार अथडव्यवस्था, समाजवादी अथडव्यवस्था व्यवस्था, मममश्रत अथडव्यवस्था)
सही गलत
7.भारतीय सभ्यता का पोषण गांगा और ब्रह्मपुत्र नददयों के दकनारे हुआ था।
8.मवरासत अथाडत हमारे पूवडजों की अनमोल देन ।
9.मसद्दी अपने धमाल नृत्य के मलए जाने जाते हैं।
10.अमभज्ञान िकुां तलम और मवक्रमोवर्षडयम भवभूमत के नाटक हैं।
11.भारतीय कृ मष अनुसांधान पररषद (आईसीएआर) ने ममट्टी को आठ प्रकारों में वगीकृ त दकया है।
12.काजीरां गा राष्ट्रीय उद्यान मसदिम राज्य में मस्थत है।
एक या दो िब्दों में उत्तर मलमखए:
13.सांस्कृ मत क्या है?
14.आयडप्रजा को और दकन नामों से जाना जाता है?
15.नृत्य के देवता कौन है?
16.गुजरात में नाट्य कला में दकसका नाम सबसे आगे माना जाता है?
17.पूांजीवादी अथडव्यवस्था वाले देि कौन से हैं?
18."राइनो मवजन" दकस जानवर के मलए एक योजना है?

सही मवकल्प चुनकर उत्तर दें (M.C.Q)

19.लोकमाता िब्द का प्रयोग दकसके मलए दकया जाता है?

(A)भारत (B) प्रकृ मत (C) नददयों (D) पमनहारी

20.'चार्ो' नृत्य कौन सा नृत्य है?

(A)आददवामसयों का नृत्य (B) चरवाहों का नृत्य
(C) कोमलयों का नृत्य (D) पांढारो का नृत्य
21.मवश्व योग ददवस दकस ददनाांक को मनाया जाता है?
(A) 21 जून (B) 1 मई (C) 21 अप्रैल (D) 5 मसतांबर
22.लोथल में जहाजों के लांगर र्ालने के मलए क्या बनाया गया था?
(A)कील (B) स्तांभ © बांदरगाह (D) जाली
23.पर्खाऊ भूमम का दूसरा नाम क्या है?
(A)काांप ममट्टी (B) लैटेराइट ममट्टी (C) काली ममट्टी (D) लाल ममट्टी

23. भारत आर्थडक रूप से कै सा देि है?

(A)मवकमसत (B) मपछडा (C) मवकासिील (D) गरीब

मवभाग B
मनम्नमलमखत प्रश्नो के उत्तर दीमजए (2 अांको के प्रश्न)

1.भारत एक प्राचीन सांस्कृ मत वाला देि है। - कथन स्पि कीमजए।

2.भारत ने हमें और दुमनया को एक समृद्ध और मवमवधतापूणड मवरासत दी है। समझाइए।
3.सांस्कृ मत का अथड समझाएां । अथवा सांस्कृ मत जीने की कला है। समझाइए।
4.प्राकृ मतक मवरासत प्रकृ मत की देन है। समझाइए।
5.'नददयााँ' 'लोकमाता' कहलाती हैं- कथन की व्याख्या कीमजए।
6.नीग्रो (हब्सी) लोगों के बारे में सांमक्षप्त जानकारी दें।

7.द्रमवडों को पुरापाषाण सभ्यता के प्रत्यक्ष उत्तरामधकारी के रूप में क्यों पहचाना जाता है?
समझाइए।
8.आयड प्रकृ मत प्रेमी थे - कथन की व्याख्या कीमजए।
9.भारतीय मवरासत के सांरक्षण और सांरक्षण के मलए सांवैधामनक प्रावधानों का उल्लेख कीमजए।
10. प्राकृ मतक मवरासत और साांस्कृ मतक मवरासत में सांक्षेप में अांतर मलमखए।
11. भारत की एक प्राचीन हस्तकला के रूप में, हथकरघा की व्याख्या कीमजए।
12. “ पर्ी पटोले भात, फाटे पर फीटे नहीं ” कहावत के आधार पर इस कथन की व्याख्या
कीमजए।
13.मानव जीवन और ममट्टी के बीच बहुत प्राचीन सांबांध रहा है - कथन की व्याख्या कीमजए।
14.भौमतक मवरासत और जैमवक मवरासत का अथड सांक्षेप में समझाइए।
15.भारत के चमडा उद्योग का प्राचीन काल से ही महत्वपूणड स्थान रहा है। कथन की व्याख्या
कीमजए।
16.मोतीकाम, गुजरात की एक मविेष कला है - कथन की व्याख्या करें ।
17.प्राचीन भारत की 'काष्ठ कला' का सांमक्षप्त पररचय दीमजए।
18.'भवई' को 'भवप्रधान' नाटक कहा जाता है - क्यों?
19.गुजरात के गरबी और गरबा के मवषय में जानकारी दें ।
20.सांगीत रत्नाकर का पररचय दें।
21.जयिांकर सुांदरी का नाम गुजराती रां गमांच में एक चमकते मसतारे के रूप में जाना जाता है। -
कथन स्पि कीमजए।
22.भूमम का कटाव रोकने के उपाय बताइए।
23.पवडतीय भूमम दकसे कहते हैं?
24.मरुस्थलीय प्रकार की भूमम के बारे में सांक्षेप में समझाइए।
25.नवीनीकरणीय और गैर-नवीनीकरणीय सांसाधनों के बीच अांतर मलमखए।
26.पाररभामषक िब्दों के अथड मलमखए:
(1) एकल सांसाधन
(2) दुलडभ सांसाधन
(3) सवडसल
ु भ सांसाधन
27.काली ममट्टी को रे गुर जमीन कहा जाता है - समझाइए।
28.ममट्टी सांरक्षण के उपाय बताएां।
29.ममट्टी के कटाव को रोकना बहुत जरूरी है। कारण बताओ।
30.मनम्नमलमखत िब्दों को पररभामषत कररए: (1) राष्ट्रीय आय
(2) कमी
31.आर्थडक मवकास और आर्थडक वृमद्ध में अांतर मलमखए।
32.बाजार अथडव्यवस्था की मविेषताएाँ बताइए।
33.समाजवादी अथडव्यवस्था के दोष बताइए।
34.उत्पादन के चार उपकरण (साधन) कौन से हैं?
35.बाजार अथडव्यवस्था को 'मुक्त अथडव्यवस्था' के रूप में जाना जाता है। क्यों?
36.मुझे पहचानें
(1) आय अर्जडत करने या खचड करने के उद्देश्य से दकया गया कायड।
(2) अमेररका और जापान ने दकस प्रकार की अथडव्यवस्था को अपनाया है?
मवभाग - C
मनम्नमलमखत प्रश्नो के उत्तर दीमजए (03 अांक के प्रश्न)
1.मवरासत क्या है? प्राकृ मतक मवरासत और साांस्कृ मतक मवरासत का पररचय दें।
2.वह कला जो रां ग और रे खाओं के माध्यम से कला और सुांदरता का पररचय करवाती है, उसका
पररचय दें।
3.भारतीय सांगीत के महत्व की व्याख्या करें ।
4.गुजरात के आददवासी नृत्यों के बारे में जानकारी दें।
5.गुजरात की साांस्कृ मतक मवरासत - मवस्तार से बताएां।
6.भारत की साांस्कृ मतक मवरासत की जानकारी दीमजए।
7.हडप्पा नगर मनमाडण पर एक सांमक्षप्त रटप्पणी मलमखए।
8.प्राचीन भारत में नगर मनयोजन के बारे में मलमखए।
9.मोढेरा सूयड मांददर पर एक सांमक्षप्त रटप्पणी मलमखए।
10.गुजरात की मूर्तडकला का पररचय दें।
11.मोहे-जो-दार्ो की सडक एवां जल मनकासी योजना के बारे में मववरण दें।
12.धोलावीरा की सभ्यता का पररचय दें।
13.लोथल भारत का एक महत्वपूणड बांदरगाह था। समझाइए।
14.गुप्त काल को कला का 'स्वणड युग' कहा जाता है। क्यो?
15. सांसाधन क्या है? सांसाधन के सांरक्षण के उपाय बताएां।
16.भूमम मनमाडण की प्रदक्रया का वणडन कीमजए। दकस आधार पर इसके प्रकारों का वगीकरण दकया
जाता है। समझाइए।
17.पाररभामषक िब्दों का अथड :
(1) आरमक्षत वन
(2) सामुदामयक वन
(3) सामामजक वन
18.अभ्यारण्य और राष्ट्रीय उद्यान में अांतर मलमखए।
19.भारत मवमवध वन्य जीवन वाला देि है। समझाइए।
20.आज जांगली जानवरों और पमक्षयों का अमस्तत्व खतरे में है। कथन की व्याख्या करें ।
21.मनवडनीकरण क्या है? इसका प्रभाव बताएां।
22.वन्य जीवों की रक्षा करना हमारा नैमतक कतडव्य बनता है। कथन की व्याख्या करें ।
23.वन्य जीवों के मवनाि के कारणों का उल्लेख कीमजए।
24.वन्यजीव सांरक्षण के उपाय मलमखए।
25.लुप्त होते वन्यजीवों पर एक सांमक्षप्त रटप्पणी मलमखए।
26.उत्पादन के मुख्य साधन क्या क्या हैं ? बताइए।
27.बाजार अथडव्यवस्था और समाजवादी अथडव्यवस्था में अांतर मलमखए।
28.मममश्रत अथडव्यवस्था में सांसाधनों के आवांटन की मववेचना कीमजए।
29.बाजार अथडव्यवस्था की सीमाओं की मववेचना कीमजए।
30.भारतीय अथडव्यवस्था को दकतने और दकन व्यावसामयक सांरचनाओं में मवभामजत दकया गया है?
31.उत्पादन के साधन के रूप में भूमम के मवषय में जानकारी दीमजए।

मवभाग – D
मनम्नमलमखत प्रश्नो के समवस्तार उत्तर दीमजए (04 अांक के प्रश्न)
1.प्राकृ मतक मवरासत का अथड समझाएां और भारत की प्राकृ मतक मवरासत में िाममल चीजों का वणडन
करें ।
2.भारत ने नृत्य के क्षेत्र में जो प्रगमत की है, उसकी व्याख्या कीमजए।
3.गुजरात की गुफाओं के बारे में चचाड करें ।
4.भूमम क्या है? ममट्टी के प्रकारों को मवस्तार से समझाइए।
5.वन्य जीवों के सांरक्षण के मलए मवमभन्न योजनाओं का वणडन कीमजए।
6. मममश्रत अथडव्यवस्था
7.समाजवादी व्यवस्था के लाभ और नुकसान की मववेचना कीमजए।