Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

Borçlar Hu
ku ku
Genel H ük
üm ler
Do ç. Dr. Ba
şa k Ba şo ğlu
Ka pa nc ı

İfa
Ø İfa: Borçlanılan edimin yerine getirilmesi.
Ø Borcun olağan şekilde sona erme sebebidir. İstisna: Halefiyet
Ø Unsurlar: Borçlu, Alacaklı, İfa konusu, İfa zamanı, İfa yeri (TBK
83-105)
Ø Hukuki niteliği tartışmalı. Hukuki işlem +maddi fiil? maddi fiil?
Ø Ağırlıklı görüşe göre her türlü edimi kapsayacak genel bir
kural bulunmamakta, ifanın hukuki niteliği hangi sözleşmedeki
borç ifa edilmek isteniyorsa ona göre tespit edilmelidir.
Ø Bazı sözleşmelerin ifası sadece bir maddi fiilin yapılmasını
gerektirir. Bunlarda ifanın yapılmasında borçlunun ehliyetli
olmasına veya tasarruf yetkisine sahip olunmasına gerek
yoktur. Buna karşılık, yapılan sözleşmenin ifası için bir
tasarruf işlemi yapılması gerekiyorsa, borçlunun ehliyetli
olmasına ve tasarruf yetkisine sahip olmasına gerekir.

Borçlu
Ø İfayı kim yapacak? Borçlu
Ø İfa hukuki işlem yapmayı gerektiriyorsa fiil ehliyeti, aynı
şekilde tasarruf işlemi yapmayı gerektiriyorsa tasarruf yetkisi
olmalı.
Ø 3. kişinin ifası mümkün mü?
Ø Bizzat borçlu tarafından ifada alacaklının menfaati varsa:
borçlu şahsen ifa ile yükümlüdür. Örn: genellikle yapma
borçlarının ifası.
Ø İkame şahıs mümkün değil ama ifa yardımcısı kullanabilir. Örn: cerrahın
ameliyatta hemşire, asistan kullanması.
Ø Borcun borçlu veya 3. kişi tarafından ifasının alacaklı için
farksız olduğu hallerde: borçlu borcun ifasını 3. kişiye
bırakabilir.
Ø Taraflar borcun 3. kişi tarafından ifasını asli ifa biçimi
olarak kararlaştırabilirler. Örn: akreditif

1
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

Borçlu
Ø3. kişi borçlunun haberi dahi olmadan borcu ifa edebilir
mi? O" ğ retide kabul ediliyor. Hatta borçlunun 3. kişinin ifasına
razı olmadığ ını alacaklıya bildirmiş olmasına rağ men alacaklı
bu ifayı kabul ederse, borç sona ere. Ancak eğ er alacaklı
borçlunun uyarısına uyarak 3. kişinin ifasını kabul etmezse,
alacaklı temerrü dü ne dü şmez!
Ø3. kişinin ifasından bahsedebilmek için bu kişinin borcu ifa
amacıyla hareket etmesi gerekir.
Ø3. kişi borçlunun borcunu ifa için borçluya ait bir hakta
tasarruf edecekse, temsil yetkisi bulunmalıdır.
Ø3. kişinin usulüne uygun olarak teklif ettiği ifa, alacaklı
tarafından kabul edilmezse alacaklı borçluya karşı
alacaklı temerrüdüne düşer.

Borçlu
Ø3. kişinin ifası ile kural olarak borç sona erer, borçlu
borcundan kurtulur ve borca ait teminatlar düşer.
Ø3. kişinin borçlunun yerine neden ifayı gerçekleştirdiğine
göre, ona karşı talepleri değişecektir:
Ø 3. kişi borçluya karşı bir taahhüdün yerine getirilmesi için
borçlunun borcunu ifa etmişse, borçlu karşı sahip olduğu haklar
bu taahhüdün yer aldığı iç ilişkiye göre belirlenecektir.
Ø 3. kişi borçluya talepte bulunmak için borcu ifa etmişse, borç
sona erer ancak bağış teşkil etmesi borçlunun kabulüne
bağlıdır. Borçlu bağışı kabul etmezse, bu durum sebepsiz
zenginleşme teşkil eder.
Ø 3. kişi bağışlama amacı ve aynı zamanda bir yükümlülüğü
olmaksızın ifayı gerçekleştirmişse, bu durum (gerçek olan)
vekaletsiz iş görme teşkil eder.

Borçlu
Ø“3. kişinin ifası ile kural olarak borç sona erer, borçlu
borcundan kurtulur ve borca ait teminatlar düşer”
kuralının İSTİSNASI HALEFİYET: Bu hallerde, borçlunun
sorumluluğu alacaklı yerine ifayı yapan 3. kişiye karşı devam
eder. Bir başka deyişle, alacak hakkı feri haklarla birlikte
ifayı gerçekleştiren 3. kişiye ifası oranında geçer. Buna göre,
kısmi ifa halinde kısmi halefiyet söz konusu olur.
ØTBK 127 uyarınca 3. kişi aşağıdaki hallerde alacaklıya
halef olur:
Ø Başkasının borcu için rehnedilen bir şeyi rehinden kurtardığı ve
bu şey üzerinde bir ayni hakkı bulunduğu takdirde.
Ø Alacaklıya ifada bulunan 3. kişinin ona halef olacağı borçlu
tarafından ifadan önce (en geç ifa anına kadar) alacaklıya
bildirildiği takdirde.

2
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

Alacaklı

Øİfa kime yapılacak? Alacaklı veya onun yetkili kıldığı

kişiye.
Ø Alacaklının ifaya katılması bir hukuki işlem yapılmasını
gerektiriyorsa, alacaklı 9iil ehliyetine ve alacak hakkı ü zerinde
tasarruf yetkisine de sahip olmalıdır.
Ø Alacaklının ifaya katılmasına gerek olmayan hallerde ise onun
ehliyet durumu ifaya etkili değ ildir.

Alacaklı
ØAlacaklının 3. kişiye ifa konusunda borçluyu yetkili kılması:
Ø Alacaklı ifaya kendi yerine katılması ve özellikle verilecek şeyi ifa
olarak kabul etmesi için 3. kişiye temsil yetkisi vermiş ise.
Ø Alacaklı havale yapmışsa. (TBK 555 - Havaleyi yapan alacaklı, 3.
kişiye ödeme yapması için borçluya yetki verir, diğer taraftan
borçlunun yapacağı ödemeyi kendi adına alması için 3. kişiye yetki
verir. – çift yetki.)
Ø Alacaklı borçluyu muhatap tutarak 3. kişi lehine poliçe veya çek
keşide etmişse. (TTK 671, 780)
Ø Alacaklı alacak hakkını kendisinde tutup, ifayı talep hakkını
bundan ayırarak 3. kişiye devrederse.

Alacaklı
Øİfanın alacaklının rızası dışında 3. kişiye yapılması, hatta
bunun zorunlu olması istisnaidir.
Ø Alacaklının rızası aranmaksızın ifanın 3. kişiye yapılması:
ØAlacaklı temerrüdünde– hakimin belirleyeceği yere tevdi.
ØBorçluyu icra yoluyla takipte– icra dairesine ödeme.
ØAlacak başkasına devredildikten sonra ifanın yeni alacaklıya
yapılması gerekirken, bundan haberi olmayan borçlunun önceki
alacaklıya ifada bulunması.
Ø 3. kişiye ifa zorunluluğu:
ØSözleşmede kararlaştırılmışsa.
ØTMK 198 – eşlerden birinin birliğin giderlerine katılmaması
ØAlacaklının tasarruf yetkisi sınırlanmışsa.
ØAsıl alacak üzerinde 3. kişinin intifa hakkı varsa, faiz alacağı ona
ödenir.

3
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Konusu
Ø Ne ifa edilecek? Borçlu neyi borçlanmışsa onu (borcun konusu)
ifa edecektir. – “ifanın edime uygun olması prensibi”. Buna gö re,
tara=lar anlaşmadıkça, edimden başka şey ifa edilemez.
Ø İfa yerini tutan eda: ifa sırasında tara:ların borcun
konusundan farklı bir edimle ifa hususunda anlaşmalarıdır.
Bö ylece borç sona erer.
Ø Borç ilişkisini değiştiren sözleşme: I?fadan ö nce tara:ların borcun
konusundan farklı bir edimle ifa hususunda anlaşmalarıdır. Burada
borcun konusu değ iştiğ inden, farklı bir edimle ifadan sö z açılmaz.
Ø Edimi değiştirme yetkisi: Borç ilişkisinde edim belirlenirken,
borçluya başka bir edimle ifa yetkisi tanınmasıdır. Burada da
borcun konusu değ iştiğ inden, farklı bir edimle ifadan sö z açılmaz.
Ø İfa yerini tutan devir: Borçlanılan edimin ifası olarak bir alacak
devredilmesidir.

İfanın Konusu
Ø İfaya yönelik eda (ifa uğruna eda): Borçlu alacaklıya borcun
ifasını sağlamak üzere bir şey vermekte ve alacaklının bunu paraya
çevirmek suretiyle alacağını elde etmesi hususunda taraflar
anlaşmaktadır. Burada borç doğrudan sona ermez, alacaklının bu
edimi paraya çevirmesi ve borcun konusu kadar bir değeri bu
paraya çevirdiği değer üzerinden sağlaması gerekir. Yapılan satış
sonucunda alacaklının elinde bir miktar para kalırsa, bunu
borçluya iade etmelidir. Elde edilen miktar borcun asıl konusunun
değerinden daha az ise, borçlunun borcu bu miktar oranında
devam edecektir. Alacaklı paraya çevirme hususunda adeta
borçlunun vekili gibi hareket etmelidir. Eğer alacaklı özenli
davranmadığı için edim objektif değerine ulaşamadıysa alacaklı
borçluya karşı sorumlu olacaktır.

İfanın Konusu
Kural olarak edim bütün olarak ifa edilmelidir.
Ø Niteliği itibariyle bölünebilir bir edim yoksa, kısmi ifa olmaz.
Ø Niteliği itibariyle bölünebilir bir edim varsa, yine de alacaklı kısmi
ifayı kabule zorunlu değildir. Kabul etmediği için alacaklı
temerrüdüne düşmez. İSTİSNALARI:
Ø Taraflar kısmi ifa yapılabileceğini önceden kararlaştırmışlarsa.
Ø Borç taksitlere bağlanmış olup henüz taksitlerin tamamı muaccel
olmamışsa.
Ø Alacağın bir kısmı tartışmalı ise.
Ø Kısmi ifayı reddetmek dürüstlük kuralına aykırı ise.
Ø Özel hükümler gereği: Örn. kambiyo senetlerinin konusunu oluşturan
borcun ifası, icra safhasında.
Ø Alacaklı kendisi kısmi ifayı istiyor ama buna karşılık borçlu tam
ifayı teklif ediyorsa, alacaklı tam ifayı kabul etmek zorundadır.
Yoksa alacaklı temerrüdüne düşer.

4
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Konusu
Ø Bir borca konu olan birden çok şeyle, birbirinden bağımsız birden
çok edim mi yoksa birden çok şeyi kapsayan bir tek edim mi söz
konusu?

Ø Kısmi ifa
Ø Bö lü nemeyen borçlarda alacaklı birden fazla ise her biri ifayı
isteyebilir.
Ø Bö lü nemeyen borçlarda borçlu birden fazla ise hepsi ifa ile
yü kü mlü dü r.

İfanın Konusu
Ø Parça borçlarında (ferden belirli borçlarda): ifanın konusu
borcun konusunu oluşturan edimdir.
Ø Cins borçlarında (tür ile belirlenmiş borçlarda): ifanın konusu söz
konusu çeşide dahil şeylerden kararlaştırılan miktarda olacaktır.
Aksi kararlaştırılmadıkça, ifa konusunu belirleme yetkisi borçluya
aittir. (TBK 86)
Ø Seçimlik borçlarda: Borcun konusunu birden çok edim teşkil edip
de, bunlardan yalnız seçilebilecek birisinin ifası gerekiyorsa, aksi
kararlaştırılmadıkça, ifa konusunu belirleme yetkisi borçluya
aittir. (TBK 87) Dikkat: ifa edilecek borç tek borç haline gelmektedir.
Seçim hakkı tek taraflı bir beyanla kullanılır.
Ø Edimi değiştirme yetkisi: Borç ilişkisinde edim belirlenirken,
borçluya başka bir edimle ifa yetkisi tanınmasıdır. Burada da
borcun konusu değiştiğinden, farklı bir edimle ifadan söz açılmaz.

İfanın Konusu
Seçimlik borçlarda (devam)
Ø Edimlerden birinde daha sözleşme yapılırken objektif ifa
imkansızlığı bulunması halinde TBK 27/II uygulanacak ve
sözleşme geçersiz olacaktır.
Ø Edimlerden biri sonradan imkansızlaşır/ baştaki imkansızlık
sübjektif ise,
Ø her iki tarafında imkansızlıktan sorumlu olmadığı hallerde:
imkansızlaşmamış olan diğer edim kendiliğinden borcun konusunu
oluşturur. Eğer ikiden fazla edim varsa, seçim hakkı bunlarla devam
eder. Eğer imkansızlaşan edimin yerine kaim değer elde edilmişse,
seçim hakkı alacaklıda ise, seçim hakkı bununla diğer edim arasında
devam eder.
Ø taraflardan biri imkansızlıktan sorumlu ise: seçim hakkı
imkansızlıktan sorumlu tutulana ait ise, imkansızlaşmış edim seçilmiş
sayılır. Aksi halde seçim hakkı imkansızlaşan edim ile diğer edim
arasında devam eder. Oğuzman: imkansızlaşmamış olan diğer edim
kendiliğinden borcun konusunu oluşturur.
Ø Seçimden sonra seçilen edim imkansızlaşırsa, borç sona erer.

5
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Konusu
Ø Bö lü nemeyen borçlarda alacaklı birden fazla ise her biri
ifayı isteyebilir. (TBK 85)
Ø Bö lü nemeyen borçlarda borçlu birden fazla ise hepsi ifa ile
yü kü mlü dü r. (TBK 85)
Ø Kural olarak, ifada bulunan borçlu, alacaklıya halef olur ve
diğ er borçlulardan payları oranında alacağ ını alır.

İfanın Konusu
Ø Para borçlarında:
Ø Para borçlarının hukuki niteliği tartışmalı! 1. görüş: cins
borcunun özel bir çeşidi. 2. görüş: çeşit borcu ile parça borcu
dışında yer alan “değer sağlama borcu”.
Ø Maddesi bakımından değil, temsil ettiği değer bakımından
borcun konusunu oluşturur.
Ø Konusu para olan borç, ülke parasıyla (TL) ödenir. (TBK99)
Ø Dürüstlük kuralına aykırı olmadıkça para borcunun
banknotların herhangi bir grubu ile ödenmesi mümkündür.
Fakat taraflar bir borcun belirli bir tip para ile ödenmesini
kararlaştırabilirler. Madeni paraların sınırlı bir ödeme
kabiliyeti vardır.

İfanın Konusu
Ø Yabancı para borçlarında: (TBK 99)
Ø Aynen ödeme kaydı varsa: mutlaka yabancı para olarak ödenir.
Ø Aynen ödeme kaydı yoksa: ödeme / vade günündeki rayiç
üzerinden TL olarak da ödenebilir. (seçimlik yetki)
Ø Vadeden önce ifa halinde: erken ifa günündeki rayice göre
ödeme mümkün. Ancak alacaklının vadeyi beklemekte rayiç
artışına yönelik beklentisi varsa, bu durumda borçlunun erken
ifada bulunma hakkı yoktur.
Ø Borcun vadesinde ödenmemesi halinde: alacaklı, borcun
(yabancı parayla) aynen ödenmesini veya vade ya da fiili
ödeme günündeki rayiç üzerinden TL ödenmesini isteyebilir.
Ø TL ile ödemede ifa yerindeki satış kuru dikkate alınacak.
Ama hangi kur esas alınacak? 1. görüş: efektif kur. 2. görüş:
döviz kuru. 3. görüş: nakit dışı ödemelerde döviz kuru, nakit
ödemelerde efektif kur.

6
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Konusu

Paranın değerindeki değişimlere karşı sözleşmelere konulan

kayıtlar:

Ø Altın değeri kaydı: tara$lar para borcunu bir miktar olarak değ il,
bir miktar kü lçe veya sikke altın karşılığ ının tutarı olarak
belirler.
Ø Yabancı para değeri kaydı: tara$lar, para borcunu sağ lam ve
değ eri istikrar arzeden yabancı bir memleket parası olarak
belirler.
Ø İndekse göre ayarlama kaydı (échelle mobile): sö zleşmede
para borcunun miktarı ü lke parası olarak tayin olunmakta fakat
bu miktarın vadede bir indekse gö re ayarlanacağ ı kabul
edilmektedir.

İfanın Konusu
Birden fazla para borcu bulunması halinde mahsup (TBK 101-
102):
Ø Borçlu, hangi borcu ödemek istediğini bildirmişse, yapılan
ödemenin o borca ait olduğu kabul edilir.
Ø Borçlu herhangi bir beyanda bulunmaksızın parayı ödemişse,
alacaklının verdiği makbuzda gösterdiği borç ifa edilmiş sayılır.
Borçlu bu makbuza derhal itiraz edebilir.
Ø Bun haller dışında, TBK 102 uyarınca:
Ø Borçlardan yalnız bir muaccel ise, ödeme o borca mahsup edilir.
Ø Birden çok borç muaccel ise, ödeme alacaklının ilk takip ettiği borca
mahsup edilir.
Ø Alacaklı hiçbir borç için takibe başlamış değilse, ödeme ilk muaccel
olan borca mahsup edilir. Şayet birden çok borç aynı zamanda
muaccel olmuşsa, mahsup bu borçlar için orantılı olarak yapılır.
Ø Hiçbir borcun vadesi gelmemişse, ödeme alacaklı için en az güvencesi
olan borca mahsup edilir.

Faiz

Ana para Temerrüt

faizi faizi

Sözleşmesel Sözleşmesel
Kanuni (TBK Kanuni
(TBK88/II) 120/II)

Adi faiz Ticari faiz Adi faiz Ticari faiz

7
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Konusu
Ø Para borçlarında faiz:
Ø Faiz borcu, ana paranın bir oranı ve genellikle yüzdesi olarak,
faizi gerektiren süre içinde süre ile orantılı olarak doğar.
Ø Sözleşmesel ana para faizi: yıllık kanuni faiz oranının
%50’sinden fazla olamaz. (TBK 88/II) – emredici hüküm!
Ø Sözleşmesel temerrüt faizi: yıllık kanuni faiz oranının
%100’ünden fazla olamaz. (TBK 120/II) – emredici hüküm!
Ø BK’da getirilen üst sınırlar ticari işlerde uygulanır mı?
Tartışmalı!
Ø 1. görüş: Uygulanmaz. Zira TTK 8 uyarınca ticari işlerde faiz
oranı serbestçe belirlenir.
Ø 2. görüş: Uygulanır. Zira TTK 9 uyarınca ticari işlerde kanuni,
anapara ile temerrüt faizi hakkında ilgili mevzuat hükümleri
uygulanır.
Ø Tüketici işlerinde..

İfanın Konusu
Bileşik faiz yani faize faiz yürütülmesi hem ana para hem de
temerrüt faizinde yasaktır. (3095 s. Kanun m.3) ANCAK ana para
faizi bakımından istisnaları vardır.
Ø TTK 8/II: ü ç aydan aşağ ı olmamak ü zere faizin anaparaya
eklenerek birlikte tekrar faiz yü rü tü lmesi şartı yalnız
Ø cari hesaplarla
Ø her iki taraf bakımından da ticari iş niteliğinde olan
ödünç sözleşmelerinde geçerlidir.

Ø Yabancı para borcu için faiz işlemesi gereken durumlarda,

Ø sözleşmede daha yüksek bir oran kararlaştırılmadığ ı
takdirde,
Ø Devlet bankalarınca o yabancı para ile açılmış̧ bir yıl
vadeli mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı ü zerinden
faiz yü rü tü lecektir.

İfanın Zamanı
Ø İfa ne zaman yapılır? Alacaklının borcun ifasını talep yetkisini
kullanma imkanının başladığı anda. (TBK 90) ifa anının gelmesi
ile borç muaccel olur.
Ø Borcun ne zaman ifa edileceği belirlenmişse, vade söz konusu
olur.
Ø Vade belirlenmişse, borç vadede muaccel olur.
Ø Vade belirlenmemişse, borç doğumuyla muaccel olur yani
derhal talep edilebilir.
Ø İstisna: işin niteliği vade öngörülmese bile borcun belirli
bir süre sonra ifa edilmesini gerekebilir.
Ø Aslolan vadeden önce borcun ifa edilmesidir. Vade borçlu
lehine konulmuştur. Ancak borçlunun vadeden önce ifa
yetkisi, sözleşme ile bertaraf edilebilir. Dahası halin
icabından veya sözleşmenin niteliğinde erken ifa mümkün
olmayabilir.

8
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Zamanı
Ø Taraflar vadeyi kararlaştırırken:
Ø Açık bir tarih olarak kararlaştırabilirler.
Ø Hesap edilebilir bir tarih olarak kararlaştırabilirler.
Ø Hesaba ilişkin düzenleme kararlaştırılmışsa
Ø Yoksa, TBK 91, 92
Ø Gelecekte gerçekleşmesi kesin olan ama ne zaman gerçekleşeceği
belli olmayan bir tarih olarak kararlaştırabilirler.
Ø Karma vade olarak kararlaştırabilirler.

Ø Aksi kararlaştırılmadıkça veya işin niteliğinden

anlaşılmadıkça, borç alışılmış iş saatlerinde ifa ve kabul edilir.
(TBK 94)

İfanın Zamanı
VADENİN HESABI (TBK 91)

Ø Bir ayın başlangıcı ve sonundan birinci ve sonuncu günü anlaşılır.

Ø Ayın ortasından ayın 15. günü anlaşılır.
Ø Borcun ifası için gün belirtilmeksizin sadece ay belirlenmişse, bundan
o ayın son günü anlaşılır.

İfanın Zamanı
VADENİN HESABI (TBK 92)

Ø İfa sözleşmenin kurulmasından sonra geçecek belli bir sürenin

sonu olarak kararlaştırılmış ise:
Ø Gün olarak belirlenmiş süre, sözleşmenin kurulduğu gün
sayılmaksızın bu sürenin son günü dolmuş olur.
Ø Sekiz veya onbeş olarak belirlenmiş süre bir hafta veya iki haftayı
değil, tam sekiz veya onbeş günü ifade eder.
Ø Hafta olarak belirlenmiş süre, son haftanın sözleşmenin
kurulduğu güne ismen uyan gününde dolar.
Ø Ay, yıl, yarım yıl ve yılın dörtte biri gibi birden çok ay içeren süre,
sözleşmenin kurulduğu gün ayın kaçıncı günü ise, son ayın bunu
karşılayan gününde dolmuş olur.
Ø Yarım aydan onbeş günlük süre anlaşılır.

9
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Zamanı
VADE KARARLAŞTIRILMIŞSA:

Ø Belirsiz vade: Hasat zamanı gibi tam olarak tespit edilmesi

mümkün olmayan bir zaman söz konusu ise.
Ø Belirli vade: Takvim yardımıyla tespit edilebilir bir zaman söz
konusu ise.
Ø Nispi kesin vade (=kesin vade): Takvim yardımıyla tespit
edilebilir bir zaman söz konusu ve bu tarihten sonra ifa mümkün
olsa da taraflar açısından anlamsız.
Ø Mutlak kesin vade: İfanın yapılabileceği yegane zaman dilimi.

Vade

Vade
Vade hiç kararlaştırılmış
olmayabilir.
olabilir.

Doğduğu anda Belirsiz vade

muaccel olur.

TMK 2'ye göre belirli

bir sürenin geçmesi Belirli vade
gerekebilir.

Nispi Kesin vade

(= Kesin vade)

Mutlak Kesin Vade

(= İfanın
yapılabileceği yegane
zaman dilimi)

İfanın Yeri
Ø İfa nerede yapılır? Öncelikle taraf anlaşması. İşin niteliği gereği
bazen borç belirli bir yerde ifa edilmelidir. Yoksa TBK 89

Ø Para borçları: ödeme zamanında alacaklının yerleşim yerinde

ifa. (götürülecek borç)

Ø Parça borçları: Sözleşmenin kurulduğu anda parça borcunun

bulunduğu yerde ifa. (aranılacak borç)

Ø Diğer tüm borçlar: borcun doğumu anında borçlunun yerleşim

yerinde ifa. (aranılacak borç)

10
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İfanın Yeri

Ø Aranılacak borçlar: ifa tarihinde borçlunun yerleşim yerinde ifa

edilecek olan borçlardır.

Ø Götürülecek borçlar: ifa tarihinde alacaklının yerleşim yerinde

ifa edilecek borçlardır. Nakil işlemlerinde de borçlu kendisi
sorumludur. Risk borçluda.

Ø Gönderilecek borçlar: ifa tarihinde borçlunun yerleşim yerinde

ifa edilecek olan borçlardır. Ancak borçlu bir yan edim
yükümlülüğü olarak masrafları ve riski alacaklıya ait olarak
borcun konusunu göndermeyi de taahhüt etmiştir. Risk
alacaklıda.

İfanın İspatını Sağlayan Önlemler

ALACAKLIYA YÜKLETİLEN YÜKÜMLER

Borcunu ödeyen borçluya karşı alacaklı aşağıdaki yükümler

altındadır.
Ø Makbuz verme
Ø Senedin iadesi
Ø Senedin iptali
Ø Ödemenin senede yazılması
Bunlar bir borç teşkil etmediğinden yükümlerin yerine
getirilmesi için dava açılması veya zararın talep edilmesi
mümkün değildir. Alacaklı sadece yükümü yerine
getirmemesinin borçluya sağladığı yetkilerin kullanılmasının
sonuçlarına katlanır.

İfanın İspatını Sağlayan Önlemler

KARİNELER

Ø Senedin iade edilmiş olması, borcun ödeme veya başka bir

sebeple sona erdiğine karine teşkil eder.
Ø Anapara için makbuz verilmiş olması, faizlerin de ödenmiş
olduğuna karine teşkil eder.
Ø Dönemsel borçlarda bir taksit için makbuz verilmiş
olması, daha önce doğmuş veya muaccel olmuş borçların
ödenmiş olduğuna karine teşkil eder.

11
Borçlar Hukuku Genel Hükümler I

İki Tarafa Borç Yükleyen

Sözleşmelerde İfa
KARŞILIKLI BORÇLARI İFA SIRASI:

ØTaraflardan birinin borcunu önce ifa etmesi gereken haller

Ø Tarafların kararlaştırdıkları sıraya uyulur.
Ø Taraflardan birinin borcunu önce ifa etmesi gereği kanundan
doğabilir. Örn. Kira sözleşmesi.
Ø Taraflardan birinin borcunu önce ifa etmesi gereği işin
niteliğinden doğabilir. Örn. Elektrik, su teminine ilişkin sözleşmeler.
Ø Taraflardan birinin borcunu önce ifa etmesi gereği teamülden
doğabilir. Örn. Lokantada önce lokantacı borcunu ifa eder, sonra
bedel ödenir.
ØAynı zamanda ifa gereken haller
Ø Yukarıdaki hallerden biri yoksa, her iki tarafın borcu karşılıklı
olarak ayı zamanda ifa edilmelidir. Örn. TBK 207/II satış
sözleşmesi

İki Tarafa Borç Yükleyen

Sözleşmelerde İfa
ÖDEMEZLİK DEFİ (TBK 97)
Ø ŞARTLARI
Ø Karşılıklı bir sözleşme söz konusu olmalı.
Ø Karşılıklı borçlar olmalı.
Ø Her iki borç da doğmuş ve sona ermemiş olmalı.
Ø Taraflardan birinin borcunu önce ifa etmesi gerekmemeli.
Ø Her iki tarafın borcu da muaccel olmalı.
Ø Karşı taraf borcunu ifa etmediği gibi, ifasını teklif de etmemiş olmalı.
Ø KULLANILMASI: Bir beyanla kullanılır, ancak çoğu kez dava içinde
kullanılır. Bu durumda usul hukuku hükümlerine uyulur. Defiyi ileri süren
şartların bulunduğunu ispatla yükümlü değildir.
Ø Zamanaşımını keser. Geciktirici bir defidir. Defi kullanan kimse, karşı taraf
borcunu ifa edinceye veya ifayı teklif edinceye kadar kendi borcunu ifa
etmeme imkanını kazanır. Dikkat: Borcundan kurtulmaz.

İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde İfa

BİR TARAFIN ACZİ (BORÇ ÖDEMEKTE GÜÇSÜZLÜĞE
DÜŞMESİ) HALİNDE DİĞER TARAFA TANINAN İMKANLAR
(TBK 98)

ØŞARTLARI
Ø Borçlu sözleşmenin kurulmasından sonra aciz haline düşmüş
olmalı.
Ø Borçlunun aczi alacaklının alacağını elde etmesini tehlikeye
sokmuş olmalı.

ØİMKANLAR
Ø Teminat verilinceye kadar ifadan kaçınma yetkisi.
Ø Sözleşmeden dönme.

12