H P Öğrenci̇ Kopyasi

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKULTESİ

MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
HİDROLİK PNOMATİK SİSTEMLER DERSİ

UYGULAMA FÖYLERİ
UYGULAMA 1
TEK ETKİLİ SİLİNDİRİN DOĞRUDAN KONTROLÜ

Butona basılınca silindirin ileri gitmesini butondan elimizi kaldırınca silindirin geri dönmesini sağlayacak pnomatik
devreyi tasarlayınız.
Sistemin yol-adım diyagramı :
Kullanılacak Elemanlar :
1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği

2. 1 adet tek etkili yay geri dönüşlü silindir (152887)
3. 1 adet 3/2 yay geri dönüşlü yön denetim valfi (539768)
4. 1 adet buton (152860)
Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Deney Adı Ders Sorumlusu
Hazırlayanlar
Deney No Uygulama Asistanı
Deney Tarihi Değerlendirme
UYGULAMA 1 ÇÖZÜMÜ

Hazırlayanlar
UYGULAMA 2
ÇİFT ETKİLİ SİLİNDİRLERLE A+ B+ A- B- UYGULAMASI
İki adet çift etkili silindir kullanarak aşağıdaki işlemlerin gerçekleşmesini sağlayınız ;
1- Butona basılınca birinci silindir ileri gider (A+)

2- Birinci silindir hareketini tamamladıktan sonra ikinci silindir ileri gider (B+)
3- Birinci silindir geri gider (A-)
4- İkinci silindir geri gider (B-)

2. 2 adet çift etkili silindir (152888)
3. 3 adet sınır anahtarı (152866-152867)
5. 2 adet 5/2 yol denetim valfi (539769)
6. 1 adet 3/2 butonlu yön denetim valfi (152860)

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
UYGULAMA 3
SİNYAL ÇAKIŞMASININ (A+ B+ B- A-) KASKAD YÖNTEMİ İLE ÇÖZÜMÜ
İki adet silindir kullanarak aşağıdaki işlemlerin gerçekleşmesini sağlayınız .
1. Butona basılınca birinci silindir ileri yönde hareket edecektir.

2. Birinci silindir hareketini tamamladıktan sonra ikinci silindir ileri gidecektir.
3. İleri yönde hareketini tamamlayan silindir geri yönde hareket edecektir. Bu sırada birinci silindir konumunu
koruyacaktır.
4. Daha sonra birinci silindirde geri yönde hareket edecektir böylece döngü tamamlanmış olacaktır.
Sinyal (İşaret) Çakışması :
Bir pnomatik elemana gönderilen her konum değiştirme emri, işaret (sinyal) olarak adlandırılır. İşaret (sinyal)
çakışması ise bir pnomatik elemana (merkez valfe) aynı anda iki sinyalin birden gelerek, o valfe iki farklı işi aynı anda
yaptırmaya çalışması olarak tanımlanır. Bu durumda o valf üzerinde sinyal çakışması olur. Çift taraflı çalışma özelliği
olan bir kapının aynı anda iki farklı ziyaretçi tarafından açılamayacağı gibi pnomatik eleman da sinyal çakışması nedeni
ile görevini yapamayacak ve sistem çalışmayacaktır. Çok iş elemanlı devrenin gerçekleştirilmesinde yapılacak işin açık
olarak tanımlanması önemlidir.
Bu amaca yönelik olarak bütün iş elemanlarının çevrim içindeki hareketi, sinyallenme sıraları ve koşulları yol-adım
şemasında gösterilir. Bir devrenin güvenli çalışması için işaret çakışmalarından kaçınmak gerekir. İşaret çakışması hafıza
valfinde her iki yönden kumanda sinyalinin aynı zamanda var olması demektir. Sinyal çakışması genelde birden fazla
silindirin kullanıldığı çok iş devrelerinde meydana gelir.
Sistemin yol-adım diyagramı : Kullanılacak Elemanlar :
1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı

düzeneği
2. 2 Adet çift etkili silindir. (152888)
3. 3 adet 5/2 yön denetim valfi (539769)
4. 3 adet 3/2 yay geri dönüşlü yön
denetim valfi (539768)
5. 3 adet sınır anahtarı (152866)
6. 1 adet 3/2 butonlı yön denetim valfi
(152860)

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
UYGULAMA 4
SİNYAL ÇAKIŞMASININ (A+ B+ B- A-) VE VALFİ KULLANILARAK ÇÖZÜLMESİ
Uygulama 3’te yaptığımız gibi iki adet silindir kullanarak aşağıdaki işlemlerin gerçekleşmesini sağlayınız .
1. Butona basılınca birinci silindir ileri yönde hareket edecektir.
2. Birinci silindir hareketini tamamladıktan sonra ikinci silindir ileri gidecektir.
3. İleri yönde hareketini tamamlayan silindir geri yönde hareket edecektir. Bu sırada birinci silindir konumunu
koruyacaktır.
4. Daha sonra birinci silindirde geri yönde hareket edecektir böylece döngü tamamlanmış olacaktır.

2. 2 Adet çift etkili silindir (152888)
3. 3 adet 5/2 yön denetim valfi (539769)
5. 4 adet sınır anahtarı (152866)
6. 1 adet 3/2 butonlu yön denetim valfi (152860)
7. 1 adet ve valfi (539771)

Hazırlayanlar
UYGULAMA 4 ÇÖZÜMÜ :

Hazırlayanlar
UYGULAMA 5
TEK ETKİLİ SİLİNDİRİN ELEKTROPNOMATİK KONTROLÜ
Bu uygulamada uygulama 1’de yaptığımız uygulamanın aynısını elektropnomatik olarak gerçekleştireceğiz.
Butona basılınca silindirin ileri gitmesini butondan elimizi kaldırınca silindirin geri dönmesini sağlayacak pnomatik
devreyi tasarlayınız.

2. 1 adet tek etkili yay geri dönüşlü silindir. (152887)
4. Elektro pnomatik deney seti üzerinde bulunan röle,kontaktör ve butonlar.
5. 24 V güç kaynağı.

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
UYGULAMA 6
ÇİFT ETKİLİ SİLİNDİRLERLE A+ A- B+ B- ELEKTROPNOMATİK UYGULAMASI
İki adet çift etkili silindir kullanarak ve elektropnomatik elemanlarla aşağıdaki işlemlerin gerçekleşmesini sağlayınız ;
1. Butona basılınca birinci silindir ileri gider (A+)

2. Birinci silindir hareketini tamamladıktan sonra tekrar geri gelir. (A-)
3. İkinci silindir ileri gider (B+)
4. İkinci silindir geri gider (B-)

2. 2 adet çift etkili silindir (152888)
3. 2 adet 5/2 selenoid yön denetim valfi (539778)
4. Sistemin çalışmasını yavaşlatmak için kısma valfleri
5. 4 adet kapasitif veya endüktif sensör (548643-183345)
6. Elektropnomatik deney setindeki röle, kontaktör ve butonlar.
7. 24 V güç kaynağı

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
UYGULAMA 7
ZAMAN RÖLELİ ELEKTROPNOMATİK DEVRE UYGULAMASI
Zaman rölesi kullanarak aşağıdaki işlemleri yapan devreyi tasarlayınız ;
1. Butona basılınca A silindiri ileri gider,

2. A silindiri ileri gittikten 3 saniye sonra B silindiride ileri gider,
3. Daha sonra A ve B silindirleri geri gider.
Sistamin yol-adım diyagramı : Kullanılacak Elemanlar :
1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği.

2. 2 adet çift etkili silindir. (152888)
3. 2 adet selenoid 5/2 yön denetim valfi (539778)
4. 24 V güç kaynağı
5. 8 adet sensör (183345-548643)
6. Elektropnomatik deney setindeki
buton,röle,zamanlayıcı ve kontaktörler.
ZAMAN RÖLELERİ :
Zaman gecikmesi üreten sisteme zamanlayıcc adı verilir. Elektropnomatik sistemlerde bir islemden diğer bir işleme
geçiş, zamanlayıcı elemanlarının belirledikleri süre ile gerçeklestirilebilir. Bu tür kumandalara süreç kontrollü kumanda
veya zamana bağımlı kumanda adı verilir. Elektropnomatik kumandalara genellikle iki tür zamanlama elemanı kullanılır.
Kapamada gecikmeli zamanlayıcılar Açmada gecikmeli zamanlayacılar

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
UYGULAMA 8
ELEKTROPNOMATİK SAYICI UYGULAMASI
Bir atölyede iş parçaları seri olarak damgalanacaktır. İşlem isteğe bağlı olarak tekli veya sürekli çevrim
olarak gerçekleştirilecektir. Başlangıçta silindir geri son konumdadır. İş parçası yerinde ise ve tekli çevrim
butonuma basılırsa bir kez damgalama işlemi olacak, İş parçası yerinde ise ve sürekli çevrim butonuna
basılırsa 10 kez damgalama işlemi yapılacaktır. Sistem, 10 kez damgalandıktan sonra veya bir stop butonu
ile durdurulacaktır. Sürekli çevrim iş parçası otomatik olarak beslendikçe çalışacaktır.
1. Basınç kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği.

2. 1 adet çift etkili silindir. (152888)
3. 1 adet 5/2 yay geri dönüşlü yön denetim valfi. (539778)
4. 2 adet sınır anahtarı. (183345)
5. 1 adet indüktif sensör.( 548643)
6. 24 V güç kaynağı.
7. Pnomatik deney setindeki buton,röle,sayıcı ve kontaktörler.

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
UYGULAMA 9
HİDROLİK KONTROL
Bir çift etkili silindir ve birde manuel butonlu 4/2 yay geri dönüşlü yön denetim valfi kullanarak butona basılınca
silindirin açılmasını butonu bırakınca tekrar kapanmasını sağlayacak bir basit hidrolik devre oluşturunuz.
1. 1 adet 4/2 Kollu yön denetim valfi (152974)

2. 1 adet çift etkili hidrolik silindir (152857)
3. Basıncı hidrolik akışkan düzeneği

Hazırlayanlar
UYGULAMA 10
DÖNÜŞ HATTINDA HIZ KONTROLÜ
Butona basınca silindirin ileri gitmesini butondan elimizi kaldırınca geri gelmesini sağlayan bir hidrolik devre
tasarlayınız. Tek yönlü bir akış kontrol valfi kullanarak silindirin besleme hattında veya dönüş hattında akışı
yavaşlatınız.
1. 1 adet 4/2 kollu yön denetim valfi (152974)

2. 1 adet çift etkili hidrolik silindir (152857)
3. Basınçlı hidrolik akışkan düzeneği
4. 1 adet akış kontrol vanası (152842)

Hazırlayanlar
UYGULAMA 11
TEMEL HİDROLİK MOTOR UYGULAMASI
Bir işletmede yük kaldırmak için kullanılacak caraskalın eyleyici kısmında hidrolik motor kullanılacaktır. İki butondan
birine basıldığında yükü kaldıran, diğerine basıldığında indiren hiçbir butona basılmadığında yükü konumunda sabit
tutan hidrolik devreyi tasarlayınız.
1. 1 adet hidrolik motor (152858).

2. 1 adet 4/3 kollu yön denetim valfi. (152977)
3. Basınçlı hidrolik akışkan düzeneği.

Hazırlayanlar
UYGULAMA 12
HİDROLİK MOTORDA HIZ VE DEVİR YÖNÜ KONTROLÜ
Bir işletmede yükler yukarıdan aşağıya ve aşağıya eyleyici kısmında hidrolik motor kullanılan vinç sistemi ile
taşınacaktır. İki adet buton ve bir adet ayarlama düğmesi olan vinçte bir butona basılınca vinç yukarı hareket edecek,
diğer butona basılınca aşağı hareket edecektir. Ayarlama düğmesi ile de vincin aşağı ve yukarı hareketinde hız
ayarlaması yapılacaktır. Bu işlemleri gerçekleştirecek hidrolik devreyi tasarlayınız.
1. 1 adet hidrolik motor (152858).
2. 1 adet 4/3 kollu yön denetim valfi. (152977)
3. Basınçlı hidrolik akışkan düzeneği.
4. 1 adet kısma vanası (152843)

Hazırlayanlar
DEVRE ELEMANLARI VE SEMBOLERİ

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar

Hazırlayanlar
SİNYAL (İŞARET) ÇAKIŞMASI

Bir pnömatik elemana gönderilen her konum değiştirme emri, işaret (sinyal) olarak adlandırılır. İşaret (sinyal)
çakışması ise bir pnömatik elemana (merkez valfe) aynı anda iki sinyalin birden gelerek, o valfe iki farklı işi aynı anda
yaptırmaya çalışması olarak tanımlanır. Bu durumda o valf üzerinde sinyal çakışması olur. Çift taraflı çalışma özelliği
olan bir kapının aynı anda iki ziyaretçi tarafından açılamayacağı gibi pnömatik eleman da sinyal çakışması nedeni ile
görevini yapamayacak ve sistem çalışmayacaktır. Çok iş elemanlı devrenin gerçekleştirilmesinde yapılacak işin açık
olarak tanımlanması önemlidir. Bu amaca yönelik olarak bütün iş elemanlarının çevrim içindeki hareketi, sinyalleşme
sıraları ve koşulları yol-adım şemasında gösterilir. Bir devrenin güvenli çalışması için işaret çakışmalarından kaçınmak
gerekir. İşaret çakışması hafıza valfında her iki yönden kumanda sinyalinin aynı zamanda var olması demektir. Sinyal
çakışması genelde birden fazla silindirin kullanıldığı çok iş devrelerinde meydana gelir.
A ve B silindirlerinden oluşan sistemin çalışmaya başlaması için A silindirinin ileri gitmesi gerekmektedir. İşçi
butonlu 3/2 valfe basması durumunda ileri çıkması beklenen pistonun ileri çıkamadığı görülmektedir . Bu durumun
nedeni olarak; A silindirine ait pistonu geri getirme sinyalinin, B silindir pistonuna ilk konumda basan bir makaralı
valftan (S1) gelmekte olan sinyalin varlığı olmuştur. Bu anda A silindirine ait merkez valfde bir sinyal çakışması
meydana gelmiştir ki, A silindirinin pistonu dışarı çıkamayıp işini yapamamıştır.

Hazırlayanlar
Mafsal makaralı valf ile işaret çakışmasının kaldırılması :

Bir devrenin güvenli çalışması için işaret çakışmalarından kaçınmak gerekir. İşaret çakışmalarından kaçınmak için
mafsal makaralı valf kullanılabilir. Mafsal makaralı valf devre içinde üzerine baskı görmüyorsa, devre şema çiziminde
çizilir.Valfa devre içinde bulunduğu konumda baskı varsa devre şemasında şekildeki gibi çizilir.
Değiştirme valfi ile sinyal çakışmasın kaldırılması :
Sinyal çakışmasını önleme yollarından biri olan Değiştirme valfı metodunda; temel ilke, bir başlama sinyalinin
hafızalı valfı sadece tetikleyecek kadar devrede kalmasıdır. Bu amaç için iş yapan hafızalı valf üzerinde işaret çakışması
meydana getiren sinyaller kendi üzerinden değil, değiştirme valfının üzerinden atmosfere yönlendirilir. Değiştirme valfı
devre numaralandırılması sırasında bir enerji kaynağı gibi düşünülerek numaralandırılmalıdır. İşaret çakışması meydana
gelmiş bir devrenin değiştirme valfı ile çözümü şekilde görülmektedir.

Hazırlayanlar
Pnömatik sistemlerle yapılacak işler arasında, zaman kazanmak ve elemanların zaman sırası ile işaret almalarını
sağlamak için kullanılan valflere Zaman geciktirme (akülü) valfleri diyoruz. Zaman geciktirme valfi, bir pnömatik
kumandalı normalde kapalı 3/2 valf, bir tek yönlü ayarlanabilir akış kısma valfi ve küçük bir hava tankından meydana
gelmiştir. Tankın 12 nolu bağlantısı üzerinden dolarak ayarlanan basınca ulaşılmasından sonra 3/2 valf den 1 den 2 ye
olur.

Hazırlayanlar

H P Öğrenci̇ Kopyasi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

H P Öğrenci̇ Kopyasi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKULTESİ

HİDROLİK PNOMATİK SİSTEMLER DERSİ

TEK ETKİLİ SİLİNDİRİN DOĞRUDAN KONTROLÜ

Sistemin yol-adım diyagramı :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1- Butona basılınca birinci silindir ileri gider (A+)

Sistemin yol-adım diyagramı :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. Butona basılınca birinci silindir ileri yönde hareket edecektir.

Sinyal (İşaret) Çakışması :

Sistemin yol-adım diyagramı : Kullanılacak Elemanlar :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. Butona basılınca birinci silindir ileri yönde hareket edecektir.

2. Birinci silindir hareketini tamamladıktan sonra ikinci silindir ileri gidecektir.

Sistemin yol-adım diyagramı :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Bu uygulamada uygulama 1’de yaptığımız uygulamanın aynısını elektropnomatik olarak gerçekleştireceğiz.

Sistemin yol-adım diyagramı :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. Butona basılınca birinci silindir ileri gider (A+)

Sistemin yol-adım diyagramı :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. Butona basılınca A silindiri ileri gider,

Sistamin yol-adım diyagramı : Kullanılacak Elemanlar :

1. Basınçlı hava kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği.

Kapamada gecikmeli zamanlayıcılar Açmada gecikmeli zamanlayacılar

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Sistemin yol-adım diyagramı :

1. Basınç kaynağı ve şartlandırıcı düzeneği.

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. 1 adet 4/2 Kollu yön denetim valfi (152974)

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. 1 adet 4/2 kollu yön denetim valfi (152974)

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

1. 1 adet hidrolik motor (152858).

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

DEVRE ELEMANLARI VE SEMBOLERİ

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

SİNYAL (İŞARET) ÇAKIŞMASI

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Mafsal makaralı valf ile işaret çakışmasının kaldırılması :

Değiştirme valfi ile sinyal çakışmasın kaldırılması :

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi

Lab.Adı Rapor Teslim Tarihi