KMYA-METALURJ FAKLTES METALURJ VE MALZEME MHENDSL BLM RENC LABORATUVAR RAPORU DERS BLGLER RENC BLGLER NOT TARH

VE MZA
Ad: Mekanik Metalurji Kodu:0543081 r. yesi:Prof.Dr. Ahmet TOPUZ Laboratuvar Grevlisi: Ar.Gr. Zekeriya Y. CMERT Deneyin Ad:Srnme deneyi Ad ve Soyad :4 No Deney Grup No Ders Grup No Deney Lab. No :1 : KMC 103 imza 23 / 11/ 2009

1- DENEYN ADI: SRNME DENEY 2- DENEYN AMACI: Sabit scaklk ve sabit yk altnda malzemenin gsterdii davranlarn incelenmesi 3- TEORK BLG: Srnme: yksek scaklktaki malzemenin sabit scaklk ve sabit yk altnda gstermi olduu dayanma denir.srnme uzun sreli test olduundan maliyet ve enerji asndan elektrik enerjili sistem tercih edilmez.srnme testi iin l yk arlklar kullanlr.Bu testlerin yaplaca minimum sre 45 saattir. Gerinim; gerilme,scaklk ve zamana baldr. Belli bir gerilme alnr,scaklk sabit tutulur ve deerler tespit edilir. Metalik malzemelerde ; Terg 0,3 0, 4 Seramik malzemelerde; Terg 0, 4 0,5 aralnda allr. Srnme olaynn en ok olduu yerler, buhar kazanlar, buhar trbinleri, petro-kimya tesisleri, jet motorlar, patlamal ve iten yanmal motorlar gibi alma scakl yksek olan cihazlardr. 4- NUMUNE TANIMI: Kk taneler daha ok tane dzlemi ve kayma snrndan oluur. Plastik ekil deiimi kayma dzlemleri zerindeki hareketle olutuundan kayma dzleminin fazla olmas daha ok ekil deitirmeye imkan verir. Numune, malzemenin kullanlaca biim ve artlarda alnmal, i yap ve zellikler asndan asl malzemeyi temsil edebilmektedir. ekme deneyi standartlarnda kullanlan deney numuneleri, yksek scaklklardaki deneyler iin de elverilidir.Dier boyutlar ayn kalmak artyla, paralel ksmla ba ksmnn birleme yerindeki kavis yerine, elverili uzunlukta konik bir ksm da bulunabilir. Daire kesitli numunelerin kavranmalar iin ba ksmlarnda ya vida alr veya bu ksmlar basamakl olur. Daire kesitli deney numunelerinde ilk l uzunluunun apa oran tercihen 5 olmal ve inceltilmi paralel ksmn ap en az 4 mm olmaldr.Numunenin ba ksmnn kesit alan, numunenin en kk kesit alanndan en az %50 fazla olmaldr.Yksek scaklklar iin ba ksmlar basamakl numunelerin kullanlmas daha elverilidir. Deneyde dk alaml elik kullanlmtr. KULLANILAN CHAZ ve DONANIMLAR: Deneyde Mayes Srnme ve Kayt cihaz kullanlmtr.

Srnme zelliklerini belirlemek iin deney cihaz blmden oluur. a- Elektrik direnli bir frn ve scakl uygun ekilde lp kontrol eden scaklk kontrol nitesi b- Uzamalar lmeye yarayan alet (ekstensometre)
Aklamalar: 1. Birinci sayfadaki balklara ve sralamaya uygun olarak gerekli sayda sayfa kullanabilirsiniz. Sayfa numaralandrmas otomatik olarak yaplacaktr. 2. 1. Program ve 2. Program rencilerinin deneylere kaytl olduklar program dahilinde girmeleri gerekmektedir. 3. Laboratuvarlara zg dier aklamalar iin ilgili retim yesi ile irtibata geilmesi gerekmektedir.

Rapor Sayfa No: [1]

KMYA-METALURJ FAKLTES METALURJ VE MALZEME MHENDSL BLM RENC LABORATUVAR RAPORU DERS BLGLER RENC BLGLER NOT TARH VE MZA
Ad: Mekanik Metalurji Kodu:0543081 r. yesi:Prof.Dr. Ahmet TOPUZ Laboratuvar Grevlisi: Ar.Gr. Zekeriya Y. CMERT Deneyin Ad:Srnme deneyi Ad ve Soyad :4 No Deney Grup No Ders Grup No Deney Lab. No :1 : KMC 103 imza 23 / 11/ 2009

c- Kuvvet uygulama dzeni

Ve elik numune kullanlmtr.

5- REFERANS STANDARTLAR ve MALZEMELER: TS 279 EN 10291 metalik malzemelerde gerilmeli tek eksenli srnme deneyi 6- DENEYN YAPILII: elik numune dzgn bir ekilde srnme deney cihazna yerletirilir.Istma sonunda , numune scakln denge duruma gelmesi iin yk uygulamadan nce,numune standartlarnda belirtilen tutma sresi kadar sabit deney scaklnda bekletilir.Numuneye balirtilen tm kuvvet uygulanmadan nce kuvvetin en fazla %10u 5-10 dk uygulanr.Cihaz l ve aletleri kontrol edilerek gerekli ayarlamalar yaplr.Daha sonra tm kuvvet uygulanr. Scaklk deiimlerini lmek iin numunenin st, orta ve alt ksmna yanmaz iplerle termokapul balanr. Uzama deerleri numunenin st ve altna bal ekstensometreye balanr. Frn indirilir. Malzeme kendi standartlarna gre deiken bir sre sabit scaklkta tutulmaktadr. Bu ilem ykleme yaplmadan nce yaplmaldr. Daha sonra sabit ykleme yaplr. Numunenin scakl ayarlanr ve ekstansometre ile ekil deitirmesi llr. Deney ok uzun sreli olduundan hassas biimde lleri alabilmek iin bilgisayar kontrolnde veriler alnr. Deneydeki yk ise 100 Ndur ve cihaz 600oC a kadar stlr.Numunenin l boyunca scaklk fark 5C yi gememelidir. 7- HESAPLAMALAR

Max scaklk : 1100oC Max uzama : 9mm.

Aklamalar: 1. Birinci sayfadaki balklara ve sralamaya uygun olarak gerekli sayda sayfa kullanabilirsiniz. Sayfa numaralandrmas otomatik olarak yaplacaktr. 2. 1. Program ve 2. Program rencilerinin deneylere kaytl olduklar program dahilinde girmeleri gerekmektedir. 3. Laboratuvarlara zg dier aklamalar iin ilgili retim yesi ile irtibata geilmesi gerekmektedir.

Rapor Sayfa No: [2]

KMYA-METALURJ FAKLTES METALURJ VE MALZEME MHENDSL BLM RENC LABORATUVAR RAPORU DERS BLGLER RENC BLGLER NOT TARH VE MZA
Ad: Mekanik Metalurji Kodu:0543081 r. yesi:Prof.Dr. Ahmet TOPUZ Laboratuvar Grevlisi: Ar.Gr. Zekeriya Y. CMERT Deneyin Ad:Srnme deneyi Ad ve Soyad :4 No Deney Grup No Ders Grup No Deney Lab. No :1 : KMC 103 imza 23 / 11/ 2009

8- STENLLENLER ve DEVLER

Soru: Birinci, ikinci ve nc blgeler neyi ifade eder? Srnme grafiini iziniz.

Srnme Birim Uzamas %

nc blge

Kopma

kinci blge

Birinci blge

1.Blge Birincil srnme 2.Blge Kararl srnme 3.Blge Hasar Blgesi Zaman

Tsrnme = Terg 0, 4 veya 0,5 Grafiin eimi srnme hzn verir; Srnme hz= tg =

1.Blge: Malzemeye ilk yk uygulanan blgedir.Balangtaki srnme hzndan olduka fazladr.lerleyen zamanlarda malzeme iindeki dislokasyonlarn kilitlenmesi sonucu mukavemette art meydana gelir ve srnme hz sabitlenir.Deney paras ykn etkisi
Aklamalar: 1. Birinci sayfadaki balklara ve sralamaya uygun olarak gerekli sayda sayfa kullanabilirsiniz. Sayfa numaralandrmas otomatik olarak yaplacaktr. 2. 1. Program ve 2. Program rencilerinin deneylere kaytl olduklar program dahilinde girmeleri gerekmektedir. 3. Laboratuvarlara zg dier aklamalar iin ilgili retim yesi ile irtibata geilmesi gerekmektedir.

Rapor Sayfa No: [3]

KMYA-METALURJ FAKLTES METALURJ VE MALZEME MHENDSL BLM RENC LABORATUVAR RAPORU DERS BLGLER RENC BLGLER NOT TARH VE MZA
Ad: Mekanik Metalurji Kodu:0543081 r. yesi:Prof.Dr. Ahmet TOPUZ Laboratuvar Grevlisi: Ar.Gr. Zekeriya Y. CMERT Deneyin Ad:Srnme deneyi Ad ve Soyad :4 No Deney Grup No Ders Grup No Deney Lab. No :1 : KMC 103 imza 23 / 11/ 2009

ile aniden 0 kadar uzar. Bu blgede ekil deitirme sertlemesi daha etkili olduundan, ekil deitirme hz gittike azalr. Ayrca yksek scaklk nedeni ile i gerilmeler giderilir. 2.Blge: Bu blgede uzama minimuma der ve hz sabit kalr. Malzemenin srnmeye kar direnci yksektir. Bu blgeye kararl srnme blgesi de denir. Mhendislik uygulamada ok nemlidir nk bu blgenin srnme hz sabittir. Bununla birlikte bu blgeden alnan deerler her zaman salkl olmayabilir nk malzeme hesaplanan zamandan nce hasara urayabilir. 3.Blge: Bu blgede tane snrlarndaki boluklarn birlemesiyle srnme hz artar ve malzemede kopma meydana gelir.Dk deney scaklnda kopma tane iinde, yksek scaklklarda ise tane snrlarnda olur. Her iki olayn beraber grld scakla ekikohezif scakl ad verilir.Ancak bu scaklk kesin bir deer eklinde hesaplanamamaktadr. Bu scakln altnda srnme daha ok tane ii elastik hareketlerle oluur ve malzeme elastik zellikler gsterir. Bu scakln zerinde ise srnmenin tane snrlarndaki viskozumsu herketlerle olutuu kabul edilir. Srnme erisine bakarak toplam deformasyon miktarn t,s= 0+ s+ ks.t eklinde yazabiliriz.

Aklamalar: 1. Birinci sayfadaki balklara ve sralamaya uygun olarak gerekli sayda sayfa kullanabilirsiniz. Sayfa numaralandrmas otomatik olarak yaplacaktr. 2. 1. Program ve 2. Program rencilerinin deneylere kaytl olduklar program dahilinde girmeleri gerekmektedir. 3. Laboratuvarlara zg dier aklamalar iin ilgili retim yesi ile irtibata geilmesi gerekmektedir.

Rapor Sayfa No: [4]