TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 60695-2-13
Şubat 2004

ICS 13.220.40, 29.020

YANGIN TEHLİKESİ DENEYİ – BÖLÜM 2-13:

KIZARAN/SICAK TELİN ESAS ALINDIĞI DENEY
METOTLARI – MALZEMELER İÇİN KIZARAN TEL İLE
TUTUŞABİLİRLİK DENEYİ METODU

Fire hazard testing - Part 2-13: Glowing/hot-wire based test

methods - Glow-wire ignitability test method for materials

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 13.220.40, 29.020 TÜRK STANDARDI TS EN 60695-2-13/Şubat 2004

Ön söz
- Bu standard CENELEC tarafından kabul edilen EN 60695-2-13 (2001) standardı esas alınarak TSE
Elektrik Hazırlık Grubunca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 24 Şubat 2004 tarihli toplantısında
Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

- Bu tasarının kabulü ile TS EN 60695-2-1/3 :2000 iptal edilmiştir.

ICS 13.220.40, 29.020 TÜRK STANDARDI TS EN 60695-2-13/Şubat 2004

İçindekiler

1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Tarifler ....................................................................................................................................................... 1
4 Deney numunelerinin açıklanması ......................................................................................................... 1
5 Deney cihazının açıklanması................................................................................................................... 2
6 Şiddet dereceleri ...................................................................................................................................... 2
7 Sıcaklık ölçme sisteminin doğrulaması ................................................................................................. 2
8 Şartlandırma.............................................................................................................................................. 2
9 Başlangıç ölçmeleri.................................................................................................................................. 2
10 Deney işlemi.............................................................................................................................................. 2
11 Gözlemler ve ölçmeler ............................................................................................................................. 3
12 Deney sonuçlarının değerlendirilmesi ................................................................................................... 3
13 Deney raporu ............................................................................................................................................ 3
Ek ZA - Atıf yapılan uluslararası standardlar ile bu standardlara karşılık gelen Avrupa standardları ... 4
ICS 13.220.40, 29.020 TÜRK STANDARDI TS EN 60695-2-13/Şubat 2004

Yangın tehlikesi deneyi - Bölüm 2-13: Kızaran/sıcak telin esas alındığı

deney metotları - Malzemeler için kızaran tel ile tutuşabilirlik
deneyi metodu

1 Kapsam
Bu standard, kızaran telle tutuşma sıcaklığını tayin eden tutuşabilirlik deneyi (GWIT) için katı elektrik yalıtım
malzemelerinin veya diğer katı malzemelerin deney numunelerine uygulanacak kızaran tel deneyinin
ayrıntılarını kapsar.

Deney sonuçları, bir tutuşturma kaynağı olarak kullanılan ve elektriksel olarak ısıtılan kızaran telin
uygulanması sırasında deney numunesinin tutuştuğu sıcaklığa göre çeşitli malzemelerin bağıl olarak
karşılaştırılmasını sağlar.

Yalıtma sisteminin veya yanabilen bölümlerin boyutları, tasarım ve komşu metal veya metal olmayan ve
benzeri bölümlere ısı aktarılması burada kullanılan malzemelerin tutuşabilirliğini önemli derecede
etkilediğinden, deney metodu, cihazın tüm parçalarının tutuşma davranışının belirlenmesinde geçerli değildir.
Ayrıca cihazın yangın davranışının ve yangın tehlikesinin belirlenmesinde geçerli değildir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No1) Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60695-2-10: Fire Hazard testing - Part 2-10: TS EN Kızaran (Akkor) Tel Deneyi-
2000 Glowing/hot-wire based test 60695-2-10 Elektronikte Kullanılan
methods - Glow-wire apparatus
and common test procedure
ISO/IEC 13943: Fire safety - Vocabulary TS EN ISO Yangın Güvenliği - Terimler Ve
2000 13943 Tarifleri

3 Tarifler
Bu standardın amacı için aşağıda verilen tariflerle birlikte ISO / IEC 13943’de verilen tarifler uygulanır.

3.1 Kızaran tel tutuşturma sıcaklığı (GWIT)

Birbirini izleyen üç deney sırasında belirli kalınlıktaki deney numunesinin tutuşmasına neden olmayan
kızaran telin ucundaki en yüksek sıcaklıktan 25 K (900°C ilâ 960°C arasında 30 K) daha yüksek sıcaklık.

3.2 Tutuşma
5 s’den daha uzun süren alev.

4 Deney numunelerinin açıklanması

Deney, düşey konumda tutulan sabit boyutlu yeterince büyük düzlemsel kesiti bulunan deney numunelerine
uygulanır.

Deney numuneleri, sıkıştırma dökme, püskürtme dökme veya dökme ile üretilebilir ya da yeterince düzlemsel
kesiti bulunan levhalar veya parçalardan kesilebilir.

Düzlemsel kesitin boyutları;

Uzunluk: ≥ 60 mm
Genişlik (çenelerin içi): ≥ 60 mm
olmalıdır.

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
1
ICS 13.220.40, 29.020 TÜRK STANDARDI TS EN 60695-2-13/Şubat 2004

Tutuşabilirlik, genellikle deneyden geçirilen malzemenin kalınlığına bağlı olarak değişir. Tercih edilen
değerler, 0,75 mm ± 0,1 mm veya 1,5 mm ± 0,1 mm ya da 3,0 mm ± 0,2 mm’dir.

10’adetlik bir deney numune grubu, genellikle bu deneye göre tutuşabilirliğin değerlendirilmesi için yeterlidir.

Her defasında yeni bir deney numunesi kullanılarak farklı deney sıcaklıklarındaki kızaran telle tekrarlanan
deneylerle, deneyden geçirilen malzemenin GWIT’si oluşturulur.

5 Deney cihazının açıklanması

Deney cihazının açıklaması IEC 60695-2-10’da verilmiştir. Belirtilen tabakaya referans uygulanmaz.

6 Şiddet dereceleri
Deney sıcaklığı, Çizelge 1’de verilen değerlerden seçilmelidir.

Çizelge 1 - Deney şiddet dereceleri

Deney sıcaklığı Tolerans

°C K
500 ±10
550 ±10
600 ±10
650 ±10
700 ±10
750 ±10
800 ±15
850 ±15
900 ±15
960 ±15

7 Sıcaklık ölçme sisteminin doğrulaması

Sıcaklık ölçme sisteminin doğrulaması IEC 60695-2-10’da belirtilmiştir.

8 Şartlandırma
Deney numuneleri, 23°C ± 2°C’da ve %45 ila %55 arasındaki bağıl nemde 48 saat süreyle şartlandırılmalıdır.

Deney numuneleri, sıcaklığı 15°C ve 35°C arasında ve bağıl nemi %45 ve %75 arasında olan bir
laboratuvar ortamında deneyden geçirilmelidir.

9 Başlangıç ölçmeleri
Deney numuneleri belirlenmeli ve gözle muayene edilmelidir.

Deney numunesinin kalınlığı ölçülmeli ve kaydedilmelidir.

10 Deney işlemi
IEC 60695-2-10’da verilmiştir.

10.1 Deney numunesi:

a) Destek ve tespit düzenlerinden kaynaklanan ısı kayıpları önemsiz olacak (IEC 60695-2-10, Şekil 4),
b) Yüzeyin düzlemsel alanı düşey olacak, ve
c) Kızaran telin ucu yüzeyin düzlemsel alanının merkezine uygulanacak

biçimde monte edilmeli ve sıkıştırılmalıdır.

2
ICS 13.220.40, 29.020 TÜRK STANDARDI TS EN 60695-2-13/Şubat 2004

Not - Normal olarak daha ince malzemelerin tutuşma sıcaklığı düşüktür ve tutuşma sıcaklığının değişimi
ince malzemelerde daha büyüktür.

10.2 Kızaran tel Çizelge 1’de belirtilen tam tutuşmaya yeterli olacak kadar yüksek olduğu kabul edilen
deney sıcaklıklarından birine kadar elektriksel olarak ısıtılır.

10.3 Kızaran telin uygulanma süresi sırasında tutuşma oluşursa, ilk deney sırasında kullanılandan daha
düşük, tercihen 50 K (960 °C için 60 K) bir deney sıcaklığında yeni bir deney numunesi ile deney tekrarlanır.

Kızaran telin uygulanma süresi sırasında tutuşma oluşmazsa, ilk deney sırasında kullanılandan daha yüksek,
tercihen 50 K (960 °C için 60 K) bir deney sıcaklığında yeni bir deney numunesi ile deney tekrarlanır.

Deney her defasında yeni bir deney numunesi ile tekrarlanır ve takip eden üç deney sırasında tutuşmaya
neden olmayacak en yüksek deney sıcaklığını tayin etmek için, son yaklaşımda 25 K (960 °C için 30 K)
deney sıcaklıkları aralığına düşürülür.

11 Gözlemler ve ölçmeler
Kızaran telin uygulanması sırasında deney numunesi gözlenmelidir. Tutuşma süresi (ti), ucun uygulanması
başlangıcından, deney numunesinin tutuştuğu ana kadar geçen süre olarak kaydedilmelidir. Bu standardın
amacı için tutuşma, 5 s’den daha uzun süre görülebilen alev anlamına gelir.

12 Deney sonuçlarının değerlendirilmesi

Kızaran telin uygulanma periyodu sırasında deney numunesinin tutuşması kaydedilmelidir. Birbirini izleyen
üç deney sırasında tutuşmaya neden olmayan en yüksek deney sıcaklığından 25 K (960 °C için 30 K) daha
yüksek olan deney sıcaklığı, GWIT olarak kaydedilmelidir.

GWIT, aşağıdaki biçimde kaydedilmelidir:

Örnek olarak, 3,0 mm kalınlıktaki bir deney numunesi ve tutuşmaya neden olmayan 825°C’luk en yüksek bir
deney sıcaklığı için:

GWIT: 850/3,0
dır.

13 Deney raporu1)
Deney raporunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır.

a) Bu standardın işaret ve numarası,

b) Tip ve imalâtçı ile birlikte deneyi yapılan malzemenin açıklanması (Madde 9),
c) Deney numunelerinin hazırlanması ile ilgili metodun açıklanması (Madde 4),
d) Tutuşma süresi (ti) (Madde 11),
e) GWIT (Madde 12).

1) TSE Notu : Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025’de verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.

3
ICS 13.220.40, 29.020 TÜRK STANDARDI TS EN 60695-2-13/Şubat 2004

Ek ZA
Atıf yapılan uluslararası standardlar ile bu standardlara karşılık
gelen Avrupa standardları
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardın
en son baskısı kullanılır.

Uluslararası bir standardda, CENELEC tarafından (mod) ile gösterilen ortak değişiklikler yapıldığında, ilgili
EN/HD uygulanır.

IEC, ISO, No Tarih Standardın Adı EN/HD Tarih

IEC 60695-2-10: 2000 Fire Hazard testing - Part 2-10:
Glowing/hot-wire based test
EN 60695-2-10 2001
methods - Glow-wire apparatus and
common test procedure
ISO/IEC 13943: 2000 Fire safety – Vocabulary
EN ISO 13943 2000