ICS 77.140.30;77.140.

40

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN 10028-1
(EN 10028-1/1:2002 dahil) Nisan 2003

ICS 77.140.30;77.140.50

ELK YASSI MAMULLER BASIN AMALI BLM 1 : GENEL ZELLKLER Flat products made of steels for pressure purposes Part 1: General requirements

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 77.140.30;77.140.40

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 10028-1 (2000) A1:2002 standard esas alnarak, TSE Metalurji Hazrlk Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 17 Nisan 2003 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu standardn dier blmleri : Blm 2 Blm 3 Blm 4 Blm 5 Blm 6 Blm 7 Yksek scaklk zellikleri belirlenmi alamsz ve alaml elikler Kaynak edilebilir ince taneli elikler, normalize edilmi Dk scaklk zellikleri belirlenmi nikel alaml elikler Kaynak edilebilir ince taneli elikler, termo mekanik olarak haddelenmi Kaynak edilebilir ince taneli elikler, su verilmi ve temperlenmi Paslanmaz elikten yass mamuller Basn amal

Not ()

ile iaretlenmi maddelerdeki bilgiler sipari srasnda yaplmas gerekli anlamayla ilgilidir.

() ile iaretlenmi maddelerdeki bilgiler sipari srasnda yaplabilecek anlamayla ilgilidir.

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

indekiler
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1 2 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ............................................................................................ 1 3 Tarifler ....................................................................................................................................................... 3 3.3 Mteri............................................................................................................................................. 3 4 Boyutlar ve boyut toleranslar................................................................................................................. 3 4.1 Srekli olmayan metotla scak haddelenmi yass mamuller iin EN 10029a bavurulur......... 3 5 Ktle hesaplamas .................................................................................................................................... 3 6 Snflandrma ve ksa gsterili............................................................................................................... 4 6.1 Snflandrma................................................................................................................................... 4 6.2 Ksa gsterili ................................................................................................................................. 4 7 Mteri tarafndan verilmesi gerekli bilgiler .......................................................................................... 4 7.1 Zorunlu bilgiler ............................................................................................................................... 4 7.2 Seenekler ...................................................................................................................................... 4 8 zellikler.................................................................................................................................................... 5 8.1 elik retim metodu....................................................................................................................... 5 8.2 Teslim durumu................................................................................................................................ 5 8.3 Kimyasal bileim ............................................................................................................................ 5 8.4 Mekanik zellikler........................................................................................................................... 5 8.5 Yzey durumu................................................................................................................................. 5 8.6 salamlk................................................................................................................................. 5 9 Muayene .................................................................................................................................................... 5 9.1 Muayene tipleri ve muayene dokmanlar ................................................................................... 5 9.2 Yaplacak deneyler ......................................................................................................................... 6 9.3 Deney tekrarlar .............................................................................................................................. 6 10 Numune alma ...................................................................................................................................... 6 10.1 Deney skl ................................................................................................................................... 6 10.2 Numunelerin ve deney paralarnn seimi ve hazrlanmas ..................................................... 7 11 Deney metotlar ................................................................................................................................... 8 11.1 Kimyasal analiz ......................................................................................................................... 8 11.2 Oda scaklnda ekme deneyi .................................................................................................... 8 11.3 Yksek scaklkta ekme deneyi................................................................................................... 8 11.4 Vurma deneyi.................................................................................................................................. 8 11.5 Dier deneyler ................................................................................................................................ 9 12 aretleme ............................................................................................................................................ 9 Ek ZA (Bilgi iin) ............................................................................................................................................ 14

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

elik yass mamuller Basn amal Blm 1: Genel zellikler 1 Kapsam

Bu standard prensip olarak basn amal kaplarn imalt iin kullanlan elik yass mamullerin genel teknik teslim artlarn kapsar. EN 10021de verilen genel teknik teslim artlar bu standarda gre tedarik edilen mamullere de uygulanr.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr. EN, ISO, IEC vb. No CR 10260 EN 10002-1 EN 10002-5 EN 10020 EN 10021 EN 10027-1 EN 19927-2 EN 10028-7 EN 10029 EN 10045EN 10048 EN 10051 Ad (ngilizce) Designation systems for steel Additional symbols for steel names (CEN Report) Metallic materials Tensile testing Part 1: Method of test (at ambient temperature) Metallic materials Tensile testing Part 5: Method of test at elevated temperatures Definition and classification of grades of steel General technical delivery conditions for steel and steel products Designation systems for steelPart 1: Steel names, principal symbols Designation systems for steelPart 2: Numerical system TS No1) TS /CR 10260 TS 138 EN 10002-1 TS 1730 EN 10002-5 TS EN 10020 TS 550 EN 10021 TS EN 10027-1 TS EN 10027-2 Metalik malzemeler-ekme deneyi-Blm 1: Deney metodu (Ortam scaklnda) Metalik malzemeler ekme deneyi Blm 5: Yksek scaklklarda deney metodu elik tiplerinin tarifi ve snflandrmas Demir ve elik mamuller genel teknik teslim artlar eliklerin ksa gsterili sistemleri-Ksm 1: elik adlar, semboller eliklerin ksa gsterili sistemleri Blm 2: elik numaralar Scak haddelenmi 3 mm ve daha kaln elik levhalar-l, ekil ve ktle toleranslar Metalik malzemeler-Charpy vurma deneyi-Blm 1: Deney metodu (V ve U entikleri) elik erit-Scak haddelenmi Boyut ve ekil toleranslar Alamsz ve alaml srekli scak haddelenmi kaplanmam elik levha, sa ve eritler-Boyut ve ekil toleranslar Ad (Trke)

Flat products made of steels for pressure purposes-Part 7: Stainless steels Hot rolled plates 3 mm thick or TS 2163 above Tolerances on EN 10029 dimensions, shape and mass Metallic materials Charpy TS EN 10045-1 impact test-Part 1: Method of test Hot rolled narrow steel strip; TS EN 10048 tolerances on dimensions and shape Continuously hot- rolled uncoated TS 3736 plate, sheet and strip of nonEN 10051 alloys and alloys steelsTolerances on dimensions and shape

1) TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. 1

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

EN, ISO, IEC vb. No EN 10052 EN 10079 EN 10088-1 EN 10160

EN 10163-2

Ad (ngilizce) Vocabulary of heat treatment terms for ferrous products Definitions of steel products Stainless-Steel-Part 1: List of stainless steels Ultrasonic testing of steel flat products of thickness equal to or greater than 6 mm (reflection method) Delivery requirements for surface condition of hot-rolled steel plates, wide flats and sectionPart 2: Plates and wide flats Steel products with improved deformation properties perpendicular to the surface of the product-Technical delivery conditions Iron and steel produtcs Inspection documents List and description of the information Metallic products-Types of inspection documents (includes amendment A1:1995) Cold-rolled stainless steel narrow strip and cut lengths Tolerances on dimensions and shape Steel and steel products Location and preparation of samples and test pieces for mechanical testing (ISO 377:1997) Determination of resistance to intergranular corrosion of stainless steels Part 2: Ferritic, austenitic and ferritic-austeniic (duplex) stainless steels Corrosion test in media containing sulfuric acid (ISO 3651-2:1998) Steel Conversion of elongation values-Part 1: Carbon and low alloy steels (ISO 2566-1:1984) Steel Conversion of elongation values Part 2: Austenitic steel (ISO 2566-2: 1984) Steel and iron-Sampling and preparation of samples for the determination of chemical composition

TS No1) TS 1112 EN 10052 TS EN 10079 TS 2535-1 EN 10088-1 TS prEN 10160

TS EN 10163-2

EN 10164

Ad (Trke) Demir ve elikler iin sll ilem terimleri szl elik mamullerin tanmlar Paslanmaz elikler Blm 1: Paslanmaz eliklerin listesi Kalnl 6 mmye eit ya da daha fazla olan yass elik mamulun ultrasonik muayenesi (Yank teknii) elik yap mamuller-Scak haddelenmi levha, geni yasslar ve profiller iin teslim artlar Blm 2: Levha ve geni yasslar -

EN 10168*) EN 10204 EN 10258

TS EN 10204 TS 8887 EN 10258

Metalik rnler Muayene ve deney belgelerinin tipleri Paslanmaz elikler-Souk haddelenmi eritler ve belirli uzunluklarda kesilmi paralar-Boyut ve ekil toleranslar elik ve elik mamullerMekanik deneyler iin numunelerinaralarnn alnmas ve hazrlanmas Paslanmaz eliklerin taneler aras korozyona dayanmnn tayini-Blm 2: Ferritik, ostenitik ve ferritik Ostenitik (duplek) elikler-Slfrik asit ieren ortamlarda korozyon deneyi elikler Uzama yzdesi deerlerinin evrimi Ksm 1: Karbonlu ve A2 alaml elikler elik ve demir-Kimyasal bileimin tayini iin numune alma ve hazrlama

EN ISO 377

TSEN ISO 377

EN ISO 3651-2

TS 3157 EN ISO 3651-2

EN ISO 2566-1

TS 2023

EN ISO 2566-2 ISO 14284

TS ISO 14284

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Tarifler
eliklerin snflandrlmas iin, EN 10020 Mamul ekilleri iin, EN 10079 Isl ilem tipleri iin, EN 10052

Bu standardn amalar bakmndan:

standardlarnda yer alan tarifler uygulanr. Madde 3.1, EN 10052den sapma gsterir ve Madde 3.2 ise EN 10052ye ilavedir. Aadakiler tariflerde kullanlr.

3.1

Normalizasyon haddelemesi, iinde son deformasyon ileminin yer ald bir haddeleme ilemi olup, normalizasyon sonrasnda elde edilen malzeme durumuna e deer durumu veren bir scaklk aralnda gerekletirilir. Hatt bu aralkta elde edilen mekanik zellikler normalizasyon sonras elde edilenlerle ayndr. Bu teslim art ve normalize edilmi durum iin kullanlan sembol Ndir. Termomekanik ilem, su verme ve temper iin tariflere ilve olarak aadakiler de not edilmelidir.

3.2

Not 1 Termomekanik haddeleme (sembol M), dorudan su verme ve temperlemeyi hari tutar. Kendi kendine temperleme dahil olmlak zere temperlemeli veya temperlemesiz souma hz ykseltilmi ilemleri ierebilir. Not 2 Su verme ve temperleme (Sembol QT), dorudan sertletirme art temperlemeyi de ierir.

3.3

Mteri

Bu standarda gre mamulleri sipari eden kii ya da kurulutur. Mterinin, Ek ZAda listelenen AB Ynetmeliine gre basnl kap imalts olmas gerekli deildir. Bir mteri bu AB Ynetmeliine gre sorumluluklara sahip olduunda bu standard, Ek ZAda belirlenen ynergenin gerekli zellikleriyle uygunluu salar.

4 Boyutlar ve boyut toleranslar Mamuller iin anma boyutlar ve boyut toleranslar aadaki
sipari srasnda kararlatrlmaldr.

listelenen boyut standardlar atf yaplarak

4.1

Srekli olmayan metotla scak haddelenmi yass mamuller iin EN 10029a bavurulur.

Sipari srasnda aksi belirtilmediinde, EN 10029da belirlenen B snf, plka kalnl toleransnda olmaldr.

4.2 Srekli scak haddelenmi rulo veya levha rulodan dilinmi plka (haddeleme genilii 600 mm ya da yukars) ve scak haddelenmi (genilikleri 600 mmden az dilinmi) rulo iin EN 10051e baklmaldr. 4.3
Scak haddelenmi dar erit (haddelenmi genilii 600 mmden az) iin EN 10048e uygulanr.

4.4 Paslanmaz souk haddelenmi levha/plka, souk haddelenmi rulo (haddeleme genilii 600 mm ya da yukars) iin EN 10259a bavurulmal ve paslanmaz souk haddelenmi rulo ve dilinmi rulo (haddeleme genilikleri 600 mmden az) iin EN 10258e bavurulmaldr.
Not EN 10258 ve EN 10259 daha geni boyut olana salayan seenekleri ihtiva eder.

Ktle hesaplamas

EN 10028-2den EN 10028-6ya kadar yer alan btn eliklerin anma boyutlarndan anma ktlesinin hesaplanmasnda temel olarak 7,85 kg/dm3lk bir younluk kullanlmaldr. Korozyona direnli ostenitik eliklerin younluu iin EN 10088-1 Ek Aya baklmaldr. Srnme direnli ostenitik eliklerin younluu iin EN 10028-7 Ek Aya baklmaldr.

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

6
6.1
6.1.1 6.1.2

Snflandrma ve ksa gsterili

Snflandrma
EN 10020ye gre elik kalitelerinin snflandrlmas EN 10028in ilgili blmlerinde verilmitir. EN 10028-7nin kapsad elikler yaplarna gre aadaki ekilde snflandrlr:

Ferritik elikler, Martensitik elikler, Ostenitik elikler, Ostenit-ferritik elikler

Not Daha fazla ayrnt iin EN 10088-1e baklmaldr.

6.2

Ksa gsterili

EN 10028in ilgili blmlerinde belirlenen elik kaliteleri, elik adlar ve elik numaralar ile ksa gsterilirler. elik isimleri EN 10027-1 ve CR 10260a gre yaplmtr. Tekabl eden elik numaralar EN 10027-2ye gre verilmitir.

7
7.1

Mteri tarafndan verilmesi gerekli bilgiler

Zorunlu bilgiler

Aadaki bilgiler sipari esnasnda mteri tarafndan verilmelidir: a) Talep edilen miktar, b) Yass mamuln tipi, c) Boyutlarn, eklin ve ktlenin (Madde 4) toleranslarn belirleyen standard ve ilgili standardn mteriye seenekler tanmas durumunda tandnda (rnein kenar perdahlar ya da tolerans snflar) bu konular hakknda zel bilgi gibi, d) Mamulun anma boyutlar, e) Bu standardn numaras, f) eliin ismi ya da numaras, g) Teslim art, EN 10028in zel blmnde belirlenen durumdan farkl durum olduunda; paslanmaz elikler iin. EN 10028-7nin ilgili izelgesinden seilen ile sralamas, h) Muayene dokman (Madde 9.1.1).

7.2

Seenekler

EN 10028in bu blmnde belirtilen seenekler aada verilmitir. Mteri, sipari esnasnda bu seeneklerin herhangi biri hakknda istek belirtmediinde, mamuller temel zelliklere gre teslim edilmelidir (Madde 7.1). a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) k) l) m) n) Tolerans snfndan sapma (Madde 4.1), elik retim metodunun zellii (Madde 8.1.1), lave sl ilemden sonraki mekanik zellikler (Madde 8.4.1), Kesit alannn daraltlmas iin zel snflar (Madde 8.4.2), lave deneyler (Madde 9.2.2), Deney sklndan sapma (Madde 10.1.1, Madde 10.1.3), Teslim durumunda sapma (Madde 10.2.1.3), Vurma deneyinde, boyuna deney paralarnn kullanm (Madde 10.2.2.3), Analitik metodun zellikleri (Madde 11.1), Yksek scaklktaki ekme deneyinin scakl (Madde 11.3), Vurma deneyinde deney scaklndan sapma (Madde 11.4), aretleme metodu (Madde 12.1), zel iaretleme (Madde 12.2, Madde 12.3), aretlemeyle verilen bilgi (izelge 1).

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

8
8.1
8.1.1 8.1.2

zellikler
elik retim metodu

Sipari esnasnda zel bir elik retim metodu belirtilmediinde, bu standarda gre elik retim metodu imaltnn tercihine braklr.
Paslanmaz eliklerin dndaki elikler tam sakin dklm olmaldr.

8.2 8.3
8.3.1

Teslim durumu Kimyasal bileim

Dkm analizi

EN 10028in ilgili blmlerine baklmaldr (Madde 3.1, Madde 3.2ye de baklmaldr).

elik imalts tarafndan sunulan (rapor edilen) dkm analizi uygulanmal ve EN 10028in ilgili blmlerindeki artlara uyulmaldr.

8.3.2

Mamul analizi

Dkm analizinde snr deerlerindeki kabul edilebilir mamul analiz toleranslar EN 10028in ilgili blmlerinde verilmitir.

8.4
8.4.1

Mekanik zellikler

EN 10028in ilgili blmlerinde verilen deerler, Madde 10.2.2ye gre alnarak hazrlanan deney paralar iin uygulanr. Deerler mamullerin anma kalnlklarna (sipari edilen kalnlklara) bal ve allagelen teslim artlarna uygulanr (EN 10028in ilgili blmleri) lave sl ilemden sonra oluacak mekanik zelliklerle ilgili olarak, sipari srasnda anlamaya varlmaldr.

8.4.2

Kalnl 15 mm ve daha byk mamuller iin (paslanmaz elikten elde edilmi mamuller hari) malzeme yzeyine dik alan azalmasnda en kk deerlerle karakterize edilen EN 10164te belirlendii gibi Z15, Z25 ya da Z35 kalite snflarndan birinin artlarnn karlanaca sipari srasnda kararlatrlmaldr.
Yzey durumu

8.5

Plkalar iin, EN 10163-3de belirlenen yzey kalitesi artlar aadaki gibi uygulanmaldr: a) EN 10028-2den EN 10028-6ya kadar olanlara gre olan plkalar iin Snf B2 EN 10028-7ye gre olan plkalar iin Snf B3.

8.6

salamlk

salamlk iin, uygun olduunda, artlar ve bunlarn dorulanma durumlar (Madde 7.2.e ve Madde 11.5.3) sipari srasnda belirlenmelidir.

9
9.1
9.1.1

Muayene
Muayene tipleri ve muayene dokmanlar

Sipari artlarna uygunluk ve sipari zellikleri bu standarda uygun mamuller iin zel muayene ile dorulanmaldr.
Mteri, EN 10204e gre muayene dokmanlarnn istenen tipini (3.1.A, 3.1.B, 3.1.C ya da 3.2) belirtmelidir. Bir muayene dokman 3.1.A, 3.1.C ya da 3.2ya gre sipari edildiinde mteri imaltya muayeneyi yapacak ve muayene dokmann hazrlayacak kurum ya da sahsn adresini ve ismini bildirmelidir. Muayene raporu 3.2ye gre durumunda muayene belgesini dzenlenecek grup hakknda nceden anlama salanmaldr. 5

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

9.1.2

EN 10168e gre muayene dokman aadaki kodlar ve bilgileri iermelidir:

a) A, B ve Z bilgi bloklar, temperleme scakl, su vermede, temperlemede ya da temperlenmi mamuller istendiinde verilmelidir. b) C71-C92 kutularna gre dkm analizi sonular. c) COO-CO3 ve C10-C13 kutularna gre oda scaklndaki ekme deneylerinin sonular. d) COO-CO3 ve C40-C43 kutularna gre vurma deneyi sonular (EN 10028-7de verilen ostenitik elikler iin hari). e) Mamullerin gzle muayenesinin sonular (D bilgi blou). f) Sipari srasnda seeneklerden ya da birden fazlas kararlatrldnda aadakilerle ilgili bilgiler: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) elik retim metodu (Blm C70), C71-C92 kutularna gre mamul analizi, COO CO3, C10-C11 kutularna gre yksek scaklktaki ekme deneyi sonular (Madde 9.2.2), COO-CO3, C10 ve C14-C29 kutularna gre malzeme yzeyine dik en kk yzey alan, salamlk iin ultrasonik deney (F bilgi blou), COO-CO3 ve C40-C43 kutularna gre oda scaklnda ostenitik eliklerin vurma dayanm zellikleri, COO-CO3 ve C40-C43 kutularna gre dk scaklkta paslanmaz eliklerin vurma dayanm zellikleri C60-C69 kutularna gre paslanmaz eliklerin taneler aras korozyona direnci.

9.2
9.2.1

Yaplacak deneyler
Aadaki deneyler yaplmaldr:

Oda scaklnda ekme deneyi, Vurma deneyi (EN 10028-7nin ostenitik elikleri hari), Madde 10.2.2.3e baknz, Boyut muayenesi, Yzey durumunun gzle muayenesi.

9.2.2

Aadaki deneyler anlama ile yaplmaldr:

Mamul analizi, Yksek scaklkta % 0,2 kalc gerilme dayanmnn dorulanmas iin ekme deneyi (EN 10028-4 ve EN 10028-5in elikleri hari) EN 10028-7nin ostenitik elikleri iin yksek scaklkta, % 0,2 kalc gerilme dayanm, % 1,0 kalc gerilme dayanm ve ekme dayanmnn biri ya da tamam veya birleiminin (annda) dorulanmas iin ekme deneyi, Mamul yzeyine dik ekme deneyi (EN 10028-7nin elikleri hari), Oda scaklnda, EN 10028-7deki ostenitik elikleri iin vurma deneyleri Dk scaklkta, EN 10028-7nin (ferritik elikler hari) elikleri iin vurma deneyleri salamln dorulanmas iin ultrasonik deney EN 10028-7deki elikleri iin taneler aras korozyon direncinin tayini.

9.3

Deney tekrarlar

EN 10021e gre yaplr.

10
10.1
10.1.1

Numune alma
Deney skl

Aksi belirtilmediinde, mamul analizinde EN 10028in ilgili blmlerdeki izelgelerindeki zel elik kalitelerini saysal deerlerle gsteren elementlerin tayini iin her dkmden bir deney paras alnmaldr.

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

10.1.2 Oda scaklnda ekme deneyi ve vurma deneyi iin, EN 10028-2-EN 10028-6ya gre mamullerin deney birimi aada verildii gibi olmaldr.
eritten kesilmi levha ve erit iin : Rulo Levha veya plka iin : Haddelenmi plka Haddelenmi plka ya da bir rulo svda su verme iin bir ka sl ilem grubuna ayrldnda, her bir sl ilem grubu bir deney birimi olarak kabul edilmelidir. Her bir deney biriminden, Madde 10.2.2de belirtilen deney paralarnn hazrlanmas iin bir numune alnmaldr. Paslanmaz elikler iin EN 10028-7ye baknz.

10.1.3

Aksi belirtilmediinde, yksek scaklkta ekme deneyleri iin deney birimi dkm olmaldr.
Numunelerin ve deney paralarnn seimi ve hazrlanmas

10.2

10.2.1 Numune alma ve hazrlama 10.2.1.1 Numune alma ve hazrlama EN ISO 377 ve ISO 14284n zelliklerine gre yaplmaldr. lave
olarak, uygulanabildiinde, Madde 10.2.2 ve Madde 10.2.1.3teki zellikler, mekanik deneyler iin numune almaya ve numune hazrlamaya uygulanmaldr.

10.2.1.2 Oda scaklnda ekme deneyi, vurma deneyi ve yksek scaklkta ekme deneyi iin numuneler,
mamul geniliinin 1/4inden (ekil 1) alnmaldr. eritte ise, numuneler erit ucunuda yeterli bir uzaklktan alnmaldr. Not Numuneler, EN 10164de kalnl belirleme deneyi iin belirlenmi artlara gre geniliin ortasndan alndnda, Madde 10.2.1.2de belirtildii gibi alnacak numuneler de anlamazlk durumu hari ayn yerden alnabilir.

10.2.1.3

Anlamaya gre mamuller allagelmi teslim artlarnda teslim edilmeyecekse numuneler, deney ncesi allagelmi teslim artlarnda ileme tbi tutulmaldr.

10.2.2 Deney paralarnn hazrlanmas 10.2.2.1 Genel

Deney paralar ekil 2ye gre (EN 10028-2-EN 10028-6ya gre mamuller) ya da ekil 3e gre (EN 10028-7ye gre mamuller) hazrlanmaldr.

10.2.2.2 ekme deneyi iin deney paralar

Yuvarlak bir deney paras kullanldnda (nc paragrafa baknz) her deney biriminden ekme deneyi iin EN 10002-1e gre bir deney paras hazrlanmal ve bu dikdrtgen ekilli deney paras olmaldr. Dikdrtgen ekilli deney paralarnn zerinde en azndan bir haddelenmi yzey olmaldr. Bununla beraber, EN 10028-2-EN 10028-6ya uygun mamullerde mamul kalnl 30 mm olan ya da EN 10028-7ye uygun mamuller ile mamul kalnl 10 mm olan deney paras zerinde iki haddelenmi yzey bulunmaldr. Ayrca, EN 10028-7ya uygun mamuller iin dikdrtgen ekilli deney paralar tm mamul kalnln veya bir haddelenmi yzeyi tutulan mamul kalnlnn yarsn temsil etmelidir. Yuvarlak deney paralarna msaade edilebilir ancak bu deney paralar EN 10028-2- EN 10028-6ya uygun mamullerde mamul kalnlklar > 30 mm ya da EN 10028-7ye uygun mamulerde mamul kalnl > 10 mm olanlardan alnmaldr. Deney paras ap srasyla EN 10028-2 EN 10028-6ya uygun mamuller iin en az 10 mm veya EN 10028-7ye uygun mamuller iin en az 5 mm olmaldr.

EN 10028-3, EN 10028-4 ve EN 10028-7ye uygun mamullerde uzunlamasna deney paralar iin nceden anlama salanmaldr. Anma mamul kalnl (t) 6 mm t 10 mm durumunda 7,5 mm ya da 5 mm genilikli daha kk deney paralar, makina ile ilenmelidir. 7

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Kalnl < 6 mm olan mamul iin deney paralar ilenmemelidir. entik, mamul yzeyine dik olmaldr.

11
11.1

Deney metotlar Kimyasal analiz

Sipari srasnda aksi belirtilmedii takdirde mamul analizinde uygun fiziksel ya da kimyasal analitik metot seimi imaltnn tercihindedir. Anlamazlk durumunda, her iki tarafa onaylanan lboratuvarda analiz gerekletirilmelidir. Bu durumda kullanlacak analiz metodu, mmkn olduunda uygun kabul eden standardlara ya da EURONORM lara atfla yaplmaldr.

11.2

Oda scaklnda ekme deneyi

11.2.1 EN 10028-2- EN 10028-6nn kapsam eliklerde, oda scaklnda ekme deneyi EN 10002-1e gre
gerekletirilmelidir. Genellikle Lo = 5,65 So ( So : deney parasnn kesit alan) lm uzunluundaki orantl deney paras kullanlr. Sabit lm uzunluklu deney paralar kullanlabilir. Bu durumda, uzama deeri EN 10028-2 EN 10028-6 kapsamndaki elikleri iin EN ISO 2566-1e gre deitirilir. Tayin edilecek akma dayanm, st akma dayanm (ReH) olmal veya bu telaffuz edildiinde % 0,2 kalc gerilme (Rp0,2) olmaldr.

11.2.2 EN 10028-7 elikleri iin oda scaklnda ekme deneyi EN 1002-1e gre yaplmal ve deney
srasnda ekil 3de belirlenen ilve ya da sapma artlar da dikkate alnmaldr. Orantsz deney paralar iin, uzama deerleri EN ISO 2566-2ye gre deitirilmelidir. ekme dayanm ve kopma sonras uzama tayin edilmeli, ayrca ferritik martensitik ve ostenitik ferritik elikler iin % 0,2 kalc gerilme ve ostenitik elikler iin % 0,2 ve% 1 kalc gerilme tayin edilmelidir. Anlamazlk durumunda ve izin verildiinde (Madde 10.2.2.2, nc paragraf) ekme deneyi yuvarlak deney paralar zerinde gerekletirilmelidir.

11.3

Yksek scaklkta ekme deneyi

Yksek scaklkta % 0,2 kalc gerilme, % 1 kalc gerilme ve ekme dayanm EN 10002-5e gre tayin edilmelidir. stendiinde, dorulanma EN 10028in zel blmlerindeki ilgili izelgelerde verilen scaklklardan birinde elde edilmelidir.

11.4

Vurma deneyi

V-entikli deney paralar zerinde vurma deneyi EN 10045-1e gre yaplmaldr. EN 10028in ilgili blmlerideki zellikler uygulanmaldr.

Bir ok scaklk iin en kk vurma enerji deerleri belirlendiinde, aksi belirtilmediinde, vurma enerjisinin dorulanmas, 27 J deerinin belirlendii scaklkta yaplmaldr. En dk scaklkta belirlenen en kk vurma enerjisi deeri 27Jden daha byk olduunda bu byk deer dorulanmaldr. Vurma enerji deerleri EN 10028-2, EN 10028-5 ve EN 10028-6da belirtilen elik kaliteleri iin enine deney paralarna ve EN 10028-3, EN 10028-4 ve EN 10028-7de belirtilen elik kaliteleri iin ise uzunlamasna ve/veya enine deney paralarna uygulanr. Daha kk deney paralar kullanldnda (Madde 10.2.2.3) EN 10028in ilgili blmlerinde verilen en kk vurma enerji deerleri deney parasnn kesit alanna orantl olarak azaltlmaldr. Mamul kalnl < 6 mm olduunda, vurma deneyi yaplmamaldr. EN 10028in ilgili blmlerinde verilen en kk vurma deerleri deney parasnn ortalama deerleri iin uygulanr. Bu deer belirtilen deerin % 70den az olmamak kayd ile tek bir deer belirtilen deerden daha kk olabilir.

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Yukardaki artlar salanamadnda, ayn numuneden ilve deney paras serisi alnarak deney tekrar yaplmaldr. kinci deney serisinden sonra deney biriminin kabul edilebilir olmas iin aadaki artlar karlanmaldr: a) Alt deneyin ortalama deeri, belirlenen en kk deerden byk ya da eit olmaldr, b) Alt mnferit deerden ikiden fazlas belirtilen en kk deerden az olmamaldr, c) Alt mnferit deerden birden fazlas belirtilen en kk deerin % 70den az olmamaldr. Bu artlar salanamadnda numune mamul reddedilmeli ve deney tekrarlar deney biriminin kalan zerinde yaplmaldr.

11.5

Dier deneyler

11.5.1 Mamullerin yzey durumu, bytme cihaz kullanlmadan gzle muayene ile kontrol edilmelidir. 11.5.2 Mamullerin boyutlar kontrol edilmelidir. 11.5.3 Kalnl 6 mmden daha byk olan plkalarn i salamlnn dorulanmas iin bir ultrasonik
deney kullanlmas kararlatrldnda, EN 10160n artlar uygulanmaldr.

11.5.4 nceden belirtildiinde, taneler aras korozyona diren EN ISO 3651-2ye uygun olarak belirlenmelidir. 15.5.5 malt mamullerin karmasn nlemek iin gerekli tedbirleri almal ve izlenebilirlii
gerekletirilmelidir.

12
12.1

aretleme
Mamuller, izelge 1de verilen bilgileri kapsayacak ekilde iaretlenmelidir.

Aksi belirtilmediinde, iaretleme metodu ve iaretleme malzemesi imaltnn seimine braklmaldr.

Plka ve levhalar ,dk gerilmeli damga veya ablon veya mrekkeple iaretlenmelidir. Demet halindeki levhalar ve rulo halindeki erit, skca balanm etiketle iaretlenmeli. stendiinde, bu yntem talanm ya da parlatlm plkalara da uygulanabilmelidir. EN 10028-7ye uygun mamullerin iaretlenmesi, en az bir yl rt altnda ilemsiz depolanmada silinmeyecek ekilde olmaldr. Mamullerin korozyona direncinin iaretlemeden dolay bozulmamas iin gerekli nlemler alnmaldr.

12.2 12.3

Sipari srasnda anlama salandnda damga ile uygulanan iaret renkli bir ereve ile snrlandrlm olmaldr. Baka iaretlemeler yaplacanda bu durum sipari srasnda kararlatrlmaldr.

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Mamuller

elik kalitesi

Levha plaka kalnl mm 50

Plaka/ levha

Alamsz elikler

Kaln yass mamulden haddelenecek elde edilen mamulun uzunluu Snrsz

Numunenin konumu (Kardan grn)

50

15

> 15

Alaml elikler

Snrsz

15

> 15

erit

Snrsz

Snrsz

1) Numuneler, mamullerin dier tarafndan alnabilir. 2) Su verilmemi ve temper uygulanmam banttan kesilen plka, levha deney birimi olarak saklanr.

ekil 1 Numunelerin alnma yerleri 10

ICS 77.140.30;77.140.50 Deney paras tipi Mamul kalnl mm

TRK STANDARDI Temel haddeleme ynne gre deney parasnn uzunlamasna eksen yn

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Haddelenmi yzeyden deney parasnn uzunluu mm

30

ekme

Enine

> 30

Vurma3)

> 104)

Enine5)

1) 2) 3) 4) 5) 6)

EN 10028-2 EN 10028-5e uygun mamuller iin. EN 10028-6ya uygun mamuller iin. Yivin uzunlamasna ekseni her zaman mamuln haddelenmi yzeyine dik olmaldr. Kalnl 10 mm olan plka iin vurma deney paralarnda, Madde 10.2.2.3 Uzunlamasna deney parasnda anlalmadnda (Madde 10.2.2.3). Mamul kalnl 40 mmden byk olduu durumda, vurma deney paras mamul kalnlnn 1/4den alnmaldr. ekil 2 EN 10028-2 EN 10028-6ya uygun mamuller iin deney paralarnn konumu 11

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Deney paras tipi ekme1)

Mamul kalnl mm 30

Mamul kalnlnda temel haddeleme ynne gre deney parasnn uzunlamasna eksen yn < 300 mm 300 mm uzunluuna enine

Haddelenmi yzeyden deney parasnn uzunluu

mm

> 30

Vurma2)

> 103)

Uzunluuna

Enine

1) Anlamazlk durumunda, kalnl 3 mm olan mamullerden alnan deney paralar iin lm boyu, Lo = 5,65 So olmaldr. Kalnl < 3 mm olan mamuller iin orantsz lm boyu 80 mm, genilii 20 mm olan deney paralar kullanlmaldr. lm boyu 50 mm, genilii 12,5 mm, olan deney paralar da uygulanabilir. Kalnl 3 mm 10 mm arasnda olan mamuller iin, iki yz haddelenmi, en byk genilii 30 mm olan yass orantl deney paralar kullanlmaldr. Kalnl > 10 mm olan mamuler iin, aada orantl deney paralarndan birisi kullanlabilir. En byk kalnl 30 mm olan yass deney paras: Makina ile ilenirken kalnlk 10 mmye drlr. Ancak haddelenmi yzeylerden biri mutlaka muhafaza edilir veya, ap 5 mm olan yuvarlak deney paras, eksen, mamul kalnlnn yarsnn 3/4ne mmkn olduka yakn yerletirilmelidir. 2) Yivin uzunluuna ekseni her zaman mamulun haddelenmi yzeyine dik olmaldr. 3) Plka kalnl 10 mm olanlarda, vurma deneyi paralar iindir. Madde 10.2.2.3e baknz. 4) Mamul kalnl > 30 mm durumunda, vurma deneyi paras mamul kalnlnn 1/4den alnmaldr.

ekil 3 EN 10028-7ye uygun mamuller iin deney paralarnn konumu 12

ICS 77.140.30;77.140.50 izelge 1 Mamullerin iaretlenmesi aretleme bilgileri

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Sembol1) + (+) + (+) +4) (+) (+) (+) +5) (+)

malatnn ad, ticar markas veya (logosu) iareti Bu standardn numaras elik ad veya numaras Bitirme ekli Tantm numaras2) Haddeleme yn3) Anma kalnl Kalnlk dndaki anma lleri Muayeneci iareti Mteri sipari nosu

1) Sembol anlam : + = aretleme uygulanmal (+) = kararlatrldnda uygulanmal veya imal imaltnn kararna bal 2) Tantm iin kullanlan rakamlar veya harflerin mamuln (lerin) uygun muayene belgesi veya raporu ile ilgili olduunu gsterir. 3) Haddeleme yn normalde mamuln eklinden ve iaretlemenin yerinden anlalr. aretleme dner damga ile uzunlamasna ynde veya parann bir ucuna ve haddeleme ynne dik olacak ekilde yaplmaldr. Anma haddeleme ynnn zel ayr gsterimi normal olarak istenmez, ancak mteri tarafndan talep edilebilir. 4) Bu dkm numarasnn izlenebilirliini salar. 5) lgili muayene eleman herhangi bir yolla belirtildiinde muayeneci iareti olmayabilir.

13

ICS 77.140.30;77.140.50

TRK STANDARDI

TS EN 10028-1/Nisan 2003

Ek ZA (Bilgi iin)
Bu standardn AB Ynetmeliklerinin nemli zelliklerini veya dier hkmlerini gsteren maddeleri. Bu standard Avrupa Komisyonu tarafndan CENe verilen direktiflere gre hazrlanm ve AB Ynetmelii 97/23/ECnin nemli zelliklerini destekler. Uyar : Dier artlar ve dier AB Ynetmelikten bu standardn kapsam iine giren mamullere uygulanabilir. Bu standardn maddeleri Basnl Kaplar Ynetmelikleri 97/23/ECnin nemli gvenlik zellikleri Ek 1in 4c blmnn nemli zelliklerini destekler. Bu standarda uygunluk szkonusu Ynetmeliin nemli zellikleri ile uyumu salar.

14