ICS 01.040.25; 25.160.

40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN ISO 6947 (1997) standard esas alnarak,
TSE Metalurji Hazrlk Grubuna bal Tahribatsz Muayene ve Kaynak zel Daimi Komitesince
hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 8 Nisan 2002 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak
kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

Bu standardn kabul ile TS 6205 prEN 1157 (1996) sayl standard iptal edilmitir.
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

NDEKLER
0 Giri ................................................................................................................................................. 1
1 Kapsam ........................................................................................................................................... 1
2 Tarifler ............................................................................................................................................. 1
2.1 alma konumu ....................................................................................................................... 1
2.2 Eim, S...................................................................................................................................... 1
2.3 Dnme, R .................................................................................................................................. 2
3 alma konumlar ......................................................................................................................... 4
3.1 Esas konumlar .......................................................................................................................... 4
3.2 Eik konumlar ........................................................................................................................... 8
3.2.1 Plkalar ve borularda boyuna kaynaklar ........................................................................... 8
3.2.2 Borularda epeevre kaynaklar ......................................................................................... 8
4 Ksa gsterili............................................................................................................................... 10
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

Kaynaklar - alma konumlar - Eim ve dnme alarnn tarifleri

0 Giri
ISO 6947: 1980 standardnn revizyonu iin esas sebepler aada verilmitir.

alma konumlar plka ve boru kaynaklar iin geerli olmaldr.

ISO 6947: 1980'de alma yn ile ilgili bir husus bulunmamasna ramen, alma konumunun tayini
iin mesel; aa veya yukar gibi, kaynan yn temel bir parametredir.

alma konumu, aln veya i ke birletirmesi veya yar bitirilmi mamuldeki aln veya i ke
birletirilmesi gibi, birletirmenin ekline bal deildir.

ISO 6947: 1980'de belirtildii gibi eim (0 il 90) arasnda veya dnme (en ok 180 'ye kadar) (saat
yn veya ters ynde) iin snrlamalar, kaynan ve kaynan uzaydaki ynnn tam olarak
tanmlanmasn engeller; bu sebeple bu standard, otomtik ve robot kayna iin uygulanamaz. ISO
6947'nin bu ikinci basksnda, btn kaynak tiplerini ve ynlerini kapsayacak ekilde btn bir krenin
ihtiva edilmesi amalanmtr.

Herhangi bir yanl anlalmay nlemek iin esas konumlar ksa gsterili amacyla kolayca
kullanlabilecek semboller vastasyla belirtilmitir. Bu semboller, muhtemel anlaml ksaltmalardan
bamsz olarak, yani herhangi bir lisandan tretilmeden seilmitir.

Kaynak ekseni, normal olarak ubuk elektrodun konumu ile ayndr. Esas konumlar, herhangi bir eim
veya dnme tolerans olmakszn tarif edilmitir. Baz ubuk elektrotlarn uygulanmalar iin gerekli
toleranslarn ilve edilmesi faydal olabilir. Bu gibi durumlarda, esas konum, mesel dz konum gibi,
eim ve dnme snrlar belirtilmek suretiyle ilve edilebilir.

1 Kapsam
Bu standard, alma konumlarn belirler ve evreleyen yapdan bamsz olan eim ve dnme alar
vastasyla yatay referans dzlemini (genellikle atelye tabanna paralel) referans alan bir alanda
kaynaklarn yerletirilmesini mmkn klar.

2 Tarifler
Bu standardn amac iin aadaki tarifler uygulanr.

2.1 alma konumu

Kaynan uzaydaki yeri ve alma yn vastasyla tayin edilen konum.

2.2 Eim, S
Dz (dorusal) kaynak durumunda, kk ekseni ile yatay referans dzleminin (ekiI 1) pozitif x ekseni
arasndaki a.

Eim matematiksel olarak pozitif ynde (saatin ters ynnde) llr.

Koordinat sistemi, kk ekseni dey referans dzleminde olacak ekilde dzenlenir (x/z dzlemi, ekiI
1) ve alma yn koordinat merkezinden da doru ynlenir.

Eri kaynak yaplmas durumunda, ayn varsaym uygulanr. Eim, sz konusu kaynan zel
kesitindeki ve x eksenindeki kk eksenine olan teetten elde edilir.

Her bir zel kesit, kendine zg koordinat sistemine sahiptir.

Not - Eik eksenli borular iin eim, kaynak ynyle ifade edilir (Madde 3.2).

1
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

a) S = 45 b) S = 0 den S = 360 ye kadar

eim aralklar iin rnekler

ekil 1 - Eim, S

2.3 Dnme, R
Dnme, kaynak ekseni ile (kaynak kk ve kapak pasosu merkezlerini birIetiren hat gibi) y eksenine
paralel bir hat veya pozitif y ekseni arasnda kalan sz konusu kaynan enine kesit dzlemindeki
matematiksel pozitif ynde (saatin ters ynnde) llen adr.

Kaynak enine kesiti iin bak yn, aIrna ynnn tersi gibi koordinat merkezine doru ynlenir
(ekil 2).

S=90 veya S=270 (ekiI 1) eimleri durumunda, btn alar meydana geIebiIeceinden dnmenin
belirtilmesi gerekli deiIdir. Simetrik ve simetrik olmayan aln ve i ke kaynaklarnda dnmenin nasl
belirtileceine dair rnekler ekil 3ten ekiI 5e kadar verilmitir.

Not 1 - Kaynak ekseni, ounlukla ilve malzemenin (mesel, rtl elektrot) konumuna karlk gelir.

Not 2 - Eik eksenli borular iin, dnme,eim as ile ifade edilir (Madde 3,2).

2
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

ekil 2 Dnme, R

ekil 3 Yatay i paras yzeyli, simetrik aln kaynaklarnn dnme

(R=90) rnekleri

ekil 4 Yatay i paras yzeyli, simetrik olmayan aln kaynaklarnn dnme ( R ) rnekleri

ekil 5 - Simetrik ve simetrik olmayan i ke kaynaklarnn dnme (R) rnekleri

3
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

3 alma konumlar
3.1 Esas konumlar
Dnme ve eim vastasyla tarif edilen esas konumlar, izelge 1de gsterildii ve ekiI 6da izah
ediIdii gibi olmaldr. Aklk amacyla esas aIma konumlar iin kullanlan semboller, alma yn
da olmak zere koordinat merkezinden itibaren verilir.

Aln ve i ke kaynaklar iin esas konum rnekleri ekiI 7de verilmitir.

4
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

a) ematik diyagram

b) Sadeletirilmi grn

ekil 6 Esas konumlar

5
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

izelge 1 - Esas konumlar iin terimler ve semboller

Terimler Aklama Sembol Eim Dnme

S R
Dz konum Yatay alma, kaynak ekseni dey, PA 0 90
st paso stte. 180 90
Yatay dz konum Yatay alma, st paso ste doru. PB 0 45
0 135
180 0
180 135
Yatay konum Yatay alma, kaynak ekseni yatay PC 0 0
0 180
180 0
180 180
Yatay tavan Yatay alma, tavan, st paso alta PD 0 225
konumu doru 0 315
180 225
180 315
Tavan konumu Yatay alma, tavan, kaynak ekseni PE 0 270
dey, st paso altta . 180 270
Dik yukar konum Yukar doru alma PF 90 -
Dik aa konum Aa doru alma PG 270 -
Notlar
1 - Dz iin F gibi, mevcut ksaltmalarla karklktan kanmak iin kural olarak P harfi (konum iin) esas
konum gsterme sembolnn nne yerletiriImitir.
2 - Esas konumlar iin toleranslar, bunlarn kullanlan farkl kaynak prosedrlerine baI olmasndan dolay
bu standardda beIirtiImemitir.

6
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

a) PA : Dz konum

b) PB : Yatay dz konum c) PC : Yatay konum

d) PD : Yatay tavan konumu e) PE: Tavan konumu

1)
f) PF : Dik yukar konum

1)
g) PG : Dik a sa konum

ekil 7 - Aln ve i ke kaynaklar iin esas konum rnekleri

1) Kaynak snav gibi zel amalar iin bu konum, esas konum olarak kabul edilir.

7
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

3.2 Eik konumlar

3.2.1 Plkalar ve borularda boyuna kaynaklar

Eik konumlar, eim ve dnme ile (ekil 8 ve izelge 1) tarif ediImitir.

ekil 8 - Plkalar iin eik konum

3.2.2 Borularda epeevre kaynaklar

Eik eksenli borularda, kaynak konumlar iin, eim ve dnmenin gsteriIii aadaki gibi
sadeIetiriIir:

a) Dnmenin gsteriIii L harfi ve eim as (ekiI 9) ile yer deitirir.

Not - Normal olarak 180 ve 360 arasndaki alar sabitIenmi bir referans dzleminin gerekli oIduu
robot kaynaklar haricinde kuIIanImaz.

b) Eimin gsterilii, uygun kaynak yn harfi (ekil 10) ile yer deitirir.
- H yukar kaynak iin,
- J aa kaynak iin,
- K dnen para kayna iin
Eik eksenli, sabitlenmi borularda kaynak iin zirve (tepe), referans dzlemine (ekiI 11) dik
alardaki nokta olarak alnr.

ekil 9 - Eik eksenli borularn eikliinin gsteriIi mekleri

8
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

a) Yukar kaynak yn (H) b) Aa kaynak yn (J)

ekil 10 - Eik eksenli sabitlenmi borularda kaynak yn rnekleri

ekil 11 - Zirve rnekleri, kaynak yn ve eik eksenli sabitlenmi borular iin eikliin gsteriIii

9
ICS 01.040.25; 25.160.40 TRK STANDARDI TS EN ISO 6947/Nisan 2002

4 Ksa gsterili
Esas konumlar, izelge 1de belirtilen uygun semboller vastasyla gsterilir (rnek 1). Esas konum
iin sembole, hanede verilen eim ve dnme deerleri ilve edilebilir (rnek 2).

Eik konumlar, eik eksenli borular dnda, Madde 3.2.1e gre eim ve dnme vastasyla gsterilir
(rnek 3).

Eik eksenli borularda epeevre kaynaklar iin, eim ve dnme ksa gsterilii, Madde 3.2.2ye gre
sadeIetirilir (rnek 4 ve rnek 5).

rnekler : Plkalar

1 " Yatay dz " (PB) esas konumu, aadaki gibi gsterilir :

PB

2 130 eimli ve 45 dnmeli Yatay dz (PB) esas konumu aadaki gibi gsterilir:

PB 130 045

3 30 eimIi ve 90 dnmeli eik konum aadaki gibi gsterilir :

030 - 090

rnekler: Borular

4 Yukar kaynak (H) kaynak ynl ye 30 lik eim as olan eik eksenli borularda kaynak konumu
aadaki gibi gsterilir :

H - L030

5 Aa kaynak (J) kaynak ynl ve 60 lik eim as olan eik eksenli borularda kaynak konumu
aadaki gibi gsterilir :

J - L060

10