35 TS 138eniso10002-1 - 1

ICS 77.040.
10 TÜRK STANDARDI TS138EN10002-1/Ocak 1996
ÖNSÖZ
- Bu Standard, CEN tarafından kabul edilen EN 10002-1 standardı esas alınarak, TSE Metalürji
Hazırlık Grubu'nca revizyonu yapılmış ve TSE Teknik Kurulu'nun 18.1.1996 tarihli toplantısında
Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
- Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskılan geçersizdir.

ICS 77.040.10 TÜRK STANDARDI TS138EN10002-1/Ocak 1996
İÇİNDEKİLER
1 - AMAÇ VE UYGULAMA ALANI............................................................................ 1

2 -ATIF YAPILAN STANDARDLAR ........................................................................ 1
3 - PRENSİP .............................................................................................................. 1
4 - TARİFLER............................................................................................................ 1
4.1 - ÖLÇÜ UZUNLUĞU (L)..............................................................................................1
4.2 - GÖVDE UZUNLUĞU (Lc) ...........................................................................................2
4.3 - ÇEKMEDE UZAMA ....................................................................................................2
4.4 - ÇEKMEDE UZAMA YÜZDESİ ....................................................................................2
4.5 - EKSTENSOMETRE ÖLÇÜ UZUNLUĞU (Le)..............................................................2
4.6 - UZAMA ......................................................................................................................2
4.7 - KESİT DARALMA YÜZDESİ (Z) .................................................................................3
4.8-EN BÜYÜKYÜK(Fm).....................................................................................................3
4.9 - GERİLME ...................................................................................................................3
5 - SEMBOLLER VE AÇIKLAMALAR...................................................................... 6
6 – DENEY PARÇALARI ........................................................................................... 7
6.1 – ŞEKİL VE BOYUTLAR ..............................................................................................7
6.2-TİPLER ......................................................................................................................7
6.3 - DENEY PARÇALARININ HAZIRLANMASI.................................................................8
7 - İLK KESİT ALANININ (S0) HESAPLANMASI ...................................................... 8
8 - İLK ÖLÇÜ UZUNLUĞUNUN (L0) İŞARETLENMESİ............................................ 8
9 - DENEY CİHAZLARININ HASSASLIĞI................................................................. 8
10-DENEY ŞARTLARI ............................................................................................. 8
10.1 -CİHAZ HIZI ...............................................................................................................8
10.2 - KAVRAMA METODU ...............................................................................................9
11 - KOPMADAKİ UZAMA YÜZDESİNİN BELİRLENMESİ (A) ............................... 9
12 - KALICI UZAMA DAYANIMININ (ORANTISIZ UZAMA DAYANIMI)
BELİRLENMESİ, (Rp).............................................................................................. 10
13 - KALICI UZAMA DAYANIMININ (TOPLAM UZAMA) BELİRLENMESİ, (Rt) .... 11
14 - KALICI UZAMA DAYANIMI (Rr) DOĞRULAMASI METODU........................... 11
15 - DENEY RAPORU ............................................................................................. 11
EK A......................................................................................................................... 12
EK B......................................................................................................................... 14
EK C......................................................................................................................... 15
EK D......................................................................................................................... 18
EK E ......................................................................................................................... 21
EK F ......................................................................................................................... 23
METALİK MALZEMELER - ÇEKME DENEYİ-BÖLÜM 1: ORTAM

SICAKLIĞINDA DENEY METODU
1 - AMAÇ VE UYGULAMA ALANI

Bu standard, metalik malzemelerin çekme deneyi metotlarına ve bu metotlarla belirli sıcaklıklarda
tespit edilen mekanik özelliklere dairdir.
Bazı özel metalik malzemeler ve uygulamaları için çekme deneyi, belirli standardları veya özel
şartları gerektirmektedir.
2 -ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Atıf yapılan standardlar aşağıda verilmiştir.
EN, ISO, IEC vb. No Adı (İngilizce) TSNo Adı (Türkçe)
ISO 2566-1-1984 Steel-Conversion of elongation TS 2023 Çelikler-Uzama yüzdesi

values Part 1 Carbon and Low alloy değerlerinin cevrimi-Kısım 1
steels - Karbonlu ve az alaşımlı
çelikler
EU 18 -1979 Selection and preparation of TS965 Ölçümlenebilir çeliklerden
samples and test pieces for steel numune alınması ve deney
and iron and steel products parçasının hazırlanması
EN 10002-2 Metallic Materials Tensile Testing
Part 2: Verifıcation of Tensile
Testing Machines
ISO 2566-2-1984 Steel Conversion of elongation

values-Part 2: Austenitic Steels
ISO/DIŞ 9513 Metallic Materials veıification of

extensometers used in uniaxial
testing
Bu standardda, tarih belirtilerek ve belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar

metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve yukarıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan ve bu standardda da tadil veya
revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihinin belirlenmemesi halinde ilgili
standardın en son baskısı kullanılır.
3 - PRENSİP
Bu standard, metalik malzemelere bir veya daha fazla mekanik özellikleri belirlemek için,
kopuncaya kadar uygulanan çekme kuvveti ile yapılan deneyi içerir.
Bu standard, 10°C-35°C sıcaklıkta uygulanan çekme deneyi metotlarını kapsar. Kontrollü şartlarda
yapılan deneyler 23°C±5°C de yapılır.
4 - TARİFLER
4.1 - ÖLÇÜ UZUNLUĞU (L)
Ölçü uzunluğu, deney sırasında üzerinde uzama ölçümü yapılan deney parçasının önceden
belirlenen silindirik veya prizmatik kısmının uzunluğudur.
4.1.1 - İlk Ölçü Uzunluğu (L0)

ilk ölçü uzunluğu, kuvvet uygulanmadan önceki ölçü uzunluğudur.
1
4.1.2 - Son Ölçü Uzunluğu (Lu)
4.1.2 - Son Ölçü Uzunluğu (Lu)

Son ölçü uzunluğu, deney parçası koptuktan sonra kopan kısımlar aynı eksen üzerinde
birleştirildiğinde ilk ölçü uzunluğu işaretleri arasındaki uzunluktur (Madde 11.1).
4.2 - GÖVDE UZUNLUĞU (Lc)

Gövde uzunluğu, deney parçasının kavrama çenelenne takılan kısımları arasında kalan ve kesiti
aynı olan uzunluktur.
NOT - işlenmemiş deney parçalarında gövde uzunluğu (Lc), kavrama çeneleri arasında kalan
uzunluktur.
4.3 - ÇEKMEDE UZAMA

Çekmede uzama, deney sonunda ilk ölçü uzunluğundaki (U,) artıştır.
4.4 - ÇEKMEDE UZAMA YÜZDESİ

Çekmede uzama yüzdesi, uzamanın ilk ölçü uzunluğunun yüzdesi ile ifadesidir.
4.4.1 - Çekmede Kalıcı Uzama Yüzdesi

Çekmede kalıcı uzama yüzdesi, deney parçasına belirli bir yük uygulanıp bu yük kaldırıldıktan
sonra (Madde 4.9) ilk ölçü uzunluğundaki artışın ilk ölçü uzunluğunun yüzdesi olarak ifadesidir.
4.4.2 - Kopmadaki Uzama Yüzdesi (A)

Kopmadaki uzama yüzdesi, deney parçası koptuktan sonra ölçü uzunluğundaki kalıcı uzamanın
(LU-L0) ilk ölçü uzunluğuna (L0) oranının, ilk ölçü uzunluğunun yüzdesi olarak ifadesidir.
NOT - Orantılı deney parçalarında ilk ölçü uzunluğu 5.65√S0 dan (veya 5 √(4S0/π den) farklı ise,
burada S0ılk kesit alanıdır, (A) sembolünün yanına ilk ölçü uzunluğunda kullanılan katsayı eklenir.
Örneğin.
A 11,3 = ilk ölçü uzunluğundaki uzama yüzdesi 11,3√S0 ile ifade edilir
Orantısız deney parçalarında, (A) sembolü ilk ölçü uzunluğunun mm cinsinden ifadesi ile tamamlanır.
Örneğin:
A80 mm: ilk olcu uzunluğundaki uzama(L0) yüzdesi 80 mm ile ifade edilir.
4.4.3 - Kopmadaki Toplam Uzama Yüzdesi (At)

Kopmadaki toplam uzama yüzdesi , kopma anında ölçü uzunluğunda meydana gelen toplam
uzamanın (elastik uzama+plastik uzama), ilk ölçü uzunluğunun (L0) yüzdesi olarak ifadesidir.
4.4.4 - En Büyük Yükteki Uzama Yüzdesi

En büyük yükteki uzama yüzdesi, uygulanan en büyük yükte ölçü uzunluğundaki artışın ilk ölçü
uzunluğunun (L0) yüzdesi olarak ifadesidir En büyük yükteki toplam uzama yüzdesi (Agt) ile en
büyük yükteki orantısız uzama yüzdesi (Ag) arasında bir ayrım yapılır (Şekil 1).
4.5 - EKSTENSOMETRE ÖLÇÜ UZUNLUĞU (L e)

Ekstensometre ölçü uzunluğu, deney parçasının gövdesindeki uzamanın ekstensometre ile ölçülen
olcu uzunluğudur (Bu ölçü uzunluğu, ilk ölçü uzunluğundan farklı olabilir ve bu uzunluk b,d veya D den
büyük (Çizelge 1), fakat gövde uzunluğundan (Lc ) küçük olmalıdır.
4.6 - UZAMA
Uzama, deneyin herhangi bir anında ölçülen ekstensometre ölçü uzunluğundaki (Le) artmadır
2
4.6.1 - Kalıcı Uzama Yüzdesi

Kalıcı uzama yüzdesi, belirli bir yükü deney parçasına uygulayıp kaldırdıktan sonra,
ekstensometre ölçü uzunluğundaki artışın, ekstensometre ölçü uzunluğunun (Le) yüzdesi olarak
ifadesidir
4.6.2 - Akma Noktası Uzama Yüzdesi (Ae)

Akma noktası uzama yüzdesi, bölgesel deformasyonu başlatan akma ile düzgün işlem
sertleşmesini sağlayan homojenize deformasyonun başlangıcı arasındaki uzamadır.
Ekstensometre ölçü uzunluğunun (Le) yüzdesi ile ifade edilir.
4.7 - KESİT DARALMA YÜZDESİ (Z)

Kesit daralma yüzdesi, deney sırasında kesit alanında meydana gelen maksimum değişmenin (S0-
SU), ilk kesit alanının (S0) yüzdesi olarak ifadesidir.
4.8-EN BÜYÜKYÜK(Fm)
En büyük yük, deney parçasının deney sırasında akma noktasını geçtikten sonra dayanabildiği en
büyük yüktür.
4.9 - GERİLME
Gerilme, deney yapılırken herhangi bir anda yükün deney parçasının ilk kesit alanına (S0) oranıdır.
4.9.1 - Çekme Dayanımı (Rm)

Çekme dayanımı, en büyük yüke(Fm) karşılık gelen gerilmedir.
4.9.2 - Akma Dayanımı

Akma dayanımı, akma gösteren metalik malzemelerde deney yapılırken kuvvette herhangi bir artış
olmadan plastik deformasyon gösteren noktadır.
4.9.2.1 - Üst Akma Dayanımı(ReH)

Üst akma dayanımı, deney yapılırken kuvvette ilk düşüşün görüldüğü gerilme değeridir (Şekil 2).
4.9.2.2 - Alt Akma Dayanımı (ReL)

Alt akma dayanımı, geçici etkileri dikkate almaksızın plastik akma sırasındaki en küçük gerilme
değeridir (Şekil 2).
4.9.3 - Kalıcı Uzama Dayanımı, Orantısız Uzama (Rp)

Ekstensometre ölçü uzunluğunun (Le) belirti bir yüzdesine eşit orantısız uzamayı oluşturan
gerilmedir
(Şekil 3). Ekstensometre ölçü uzunluğunu gösteren yüzde, Rp işareti altında belirtilir. Örneğin:
Rpo,2 = %0,2 orantısız uzamayı gösterir.
4.9.4 - Kalıcı Uzama Dayanımı, Toplam Uzama (Rt)

Ekstensometre ölçü uzunluğunun (Le) belirli bir yüzdesine eşit toplam uzamayı (elastik
uzama+plastik uzamayı) oluşturan gerilmedir (Şekil 4). İlk ölçü uzunluğunun yüzdesi, Rt işareti
altında belirtilir.Örneğin:
Rt0.5 = %0,5 toplam uzamayı gösterir.
4.9.5 - Kalıcı Uzama Dayanımı (Rr )

Yük kaldırıldıktan sonra, ilk ölçü değerindeki (L0) yük altındaki kalıcı uzamanın veya
ekstensometre ölçü değerindeki (Le) kalıcı uzamanın geçemeyeceği belirti bir değerdeki gerilmedir
(Şekil 5). Kalıcı uzama yüzdesi Rr işareti altında gösterilir.
Örneğin:
Rro,2 = yük kaldırıldıktan sonra ilk ölçü uzunluğunun %0,2'si kadar kalıcı uzama sağlayan gerilme
değeridir.
3
4
5
5 - SEMBOLLER VE AÇIKLAMALAR
Semboller ve açıklamalar Çizelge 1'de belirtilmiştir.
ÇİZELGE 1 - SEMBOLLER VE AÇIKLAMALAR

1)
Referans Numarası Sembol Birim Açıklamalar
Deney Parçası
1 a mm Yassı deney parçasının kalınlığı veya bir borunun et
kalınlığı
2 b mm Yassı deney parçasının gövde genişliği veya bir borudan
alınan uzun ve dar parçanın ortalama genişliği veya
yassı tel genişliği
3 d mm Dairesel bir deney parçasının gövde çapı veya
4 D mm Bir borunun dış çapı

5 Lo mm İlk ölçü uzunluğu
6 Lc mm Gövde uzunluğu
- Le mm Ekstensometre ölçü uzunluğu
7 Lt mm Deney parçasının toplam uzunluğu
8 Lu mm Kopmadaki son ölçü uzunluğu
2
9 S0 mm Gövdenin ilk kesit alanı
2
10 Su mm Kopmadaki en küçük kesit alanı
11 Z %  S0 − Su 
Kesit daralma yüzdesi  100
 S0 
12 - - Kavranmış uçlar
Uzama
13 - mm Kopmadaki uzama LU-L0
2)
14 A %
 Lu − L0 
Kopmadaki uzama  100
 L0 
15 Ae % Akma noktası uzama yüzdesi

16 % En yüksek kuvvette orantısız uzama yüzdesi
17 % En yüksek kuvvette toplam yüzde uzaması
18 At % Kopmada toplam uzama yüzdesi
19 % Belirli orantısız uzama yüzdesi
20 % Toplam uzama yüzdesi
21 % Belirli orantısız uzama yüzdesi
Kuvvet
22 Fm N En yüksek kuvvet
Akma Dayanımı - Kalıcı Uzama Dayanımı - Çekme Dayanımı
2 3)
23 ReH N/mm Üst akma dayanımı
2
24 ReL N/mm Alt akma dayanımı
2
25 Rm N/mm Çekme gerilimi
2
26 Ro N/mm Kalıcı uzama dayanımı, orantısız uzama
2
27 Rr N/mm Kalıcı uzama dayanımı
2
28 Rt N/mm Kalıcı uzama dayanımı, toplam uzama
2
- E N/mm Elastik modülü
1) Şekil 1 -Şekil 13
2) Madde 442
3)1 N/mm2= 1 MPa
6
6 – DENEY PARÇALARI
6.1 – ŞEKİL VE BOYUTLAR
6.1.1 -Genel
Deney parçalarının şekil ve boyuttan mekanik özellikleri tayin edilecek olan metalik mamulün şekil
ve boyutlarına bağlıdır.
Deney parçalan genellikle tezgahta işlenerek veya yasallaştırılarak veya kalıpta hazırlanır. Sabit
kesitli mamuller (kesitler, çubuklar, teller vb) ve dökme deney parçaları (dökme demirler, demir dışı
alaşımlar vb) işlenmeden deneye tabi tutulur.
Deney parçalarının kesitleri dairesel, kare, dikdörtgen, halka şeklinde veya özel durumlar için
çeşitli geometrik şekillerde olabilir.
İlk ölçü uzunlukları, kesit alanı cinsinden L0 = k√S0 formülüne göre hesaplanan deney parçalarına,
orantılı deney parçalan denir, k 'nın benimsenen değeri 5,65 dir. Orantılı deney parçalarının ilk
ölçü uzunluğu 20 mm den küçük olmamalıdır, k katsayısının 5,65 değerine ulaşabilmesi için
deney parçasının kesit alanı çok küçük ise, daha yüksek bir k değeri (tercihen 11, 3) alınır veya
orantısız bir deney parçası kullanılabilir.
Orantısız deney parçalarında ilk ölçü uzunluğu (L0) ilk kesit alanından (S0) bağımsız alınır. Deney
parçalarının boyut toleransları eklerde verilenlere uygun olmalıdır (Madde 6.2).
6.1.2 - İşlenmiş Deney Parçaları

işlenmiş deney parçalarında kavrama uçları ile gövde uzunluğu arasına, boyutları farklı ise bir
kavis verilir. Bu kavisin boyutları önemli olabilir ve eklerde belirtilmediğinde numune
kataloglarında belirtilmelidir.
Deney parçasının kavrama uçları deney cihazının kavrama çenelerine uygun olmalıdır.
Gövde uzunluğu (Lc) veya deney parçasında kavis yoksa kavrama uçlan arasındaki uzunluk, ilk
ölçü uzunluğundan (L0) büyük olmalıdır.
6.1.3 - İşlenmemiş Deney Parçaları

İşlenmemiş deney parçalarında kavrama uçlan arasındaki uzunluk, kavrama uçlarından uygun bir
uzaklıkta bulunan ölçü işaretlerine yeterli olmalıdır.
Döküldüğü gibi çekilen deney parçalarında kavrama uçlan ile gövde uzunluğu arasına bir kavis
verilir. Bu kavisin boyutları önemlidir ve bunlar malzemenin kendi standardında belirtilmelidir.
Deney parçasının kavrama uçlan deney cihazının kavrama çenelerine uygun herhangi bir şekilde
olabilir. Gövde uzunluğu (Lc) ilk ölçü uzunluğundan (L0) büyük olmalıdır.
6.2-TİPLER
Deney parçasının ana tipleri, A'dan D'ye kadar olan eklerde Çizelge 2'de gösterildiği gibi şekil ve
tiplerine göre tanımlanmıştır Deney parçalarının diğer tipleri mamul standardlarında belirtilir.
7
ÇİZELGE 2 - Mamul Tipleri
6.3 - DENEY PARÇALARININ HAZIRLANMASI

Deney parçaları çeşitli malzemeler için EU 18- v.b göre hazırlanır.
7 - İLK KESİT ALANININ (S0) HESAPLANMASI

İlk kesit alanı (S0) uygun boyutlardan alınan ölçümlerle hesaplanır. Bu hesabın doğruluğu deney
parçasının şekline ve niteliğine bağlıdır. Bu hesabın doğruluğu A 'dan D 'ye kadarki eklerde
değişik deney parçaları için gösterilmiştir.
8 - İLK ÖLÇÜ UZUNLUĞUNUN (L0) İŞARETLENMESİ

İlk ölçü uzunluğunun her iki ucu vaktinden önce kopmaya neden olmayan kalıcı ince nokta veya
çizikler ile işaretlenir (Madde 11.2) Orantılı deney parçalarında ilk ölçü uzunluğunun (L0)
hesaplanan değen 5 mm 'nın katlarına yuvarlanır, bu da hesaplanan ve işaretlenen ölçü
uzunlukları farkının ilk ölçü uzunluğunun (L0) %10'undan düşük olmasını sağlar İlk ölçü uzunluğu
±%1 hassaslıkta işaretlenmelidir.
Gövde uzunluğu (Lc) ilk ölçü uzunluğundan çok fazla ise işlenmemiş deney parçalarında olduğu
gibi birden fazla ölçü uzunlukları serisi işaretlenmelidir. Bu uzunlukların bazıları kavrama
uçlarına kadar uzayabilir.
Bazı durumlarda deney deney parçasının yüzeyine parçasının uzunluk eksenine paralel bir doğru
çizilir.
9 - DENEY CİHAZLARININ HASSASLIĞI

Deney cihazı EN 10002-2'ye uygun ve 1 sınıf veya daha iyisi olmalıdır
Üst ve alt akma dayanımı ve orantısız uzama gerilmesi hesabı için kullanılan ekstensometre 1.
sınıf (ISO /DIS 9513) olmalıdır. Diğer özelliklerin hesabı için 2. sınıf (ISO/DIS 9513)
ekstensometre kullanılabilir.
10-DENEY ŞARTLARI
10.1 -CİHAZ HIZI
10.1.1 -Genel
Deney cihazının hızı mamul standardında belirtilmediğinde malzemenin özelliklerine göre
aşağıdaki şartlan karşılayacak şekilde olmalıdır.
NOT - Çinkoda çekme hızı dakikada %12 5±%5 olmalıdır.
8
10.1.2 -Akma ve Kalıcı Uzama Dayanımı
10.1.2.1 - Üst Akma Dayanımı (ReH)

Elastik bölgede üst akma dayanımına kadar deney cihazının kavrama çeneleri ayrılma oranı
mümkün olduğu kadar sabit tutulmalı ve Çizelge 3 deki gerilme oranlan içinde olmalıdır.
ÇİZELGE 3 -Yükleme Kuvveti

2
Malzemenin elastik modülü, Yükleme kuvveti N/mm
2
N/mm min. maks.
<1 50000 2 10
≥1 50000 6 30
10.1.2.2 -Alt Akma Dayanımı (ReL)

Sadece alt akma dayanımının belirlendiği durumlarda deney parçasının gövde uzunluğunda
akma sırasında meydana gelen çekme hızı saniyede 0,00025 m ile saniyede 0,0025 m arasında
olmalıdır. Gövde uzunluğundaki çekme hızı mümkün olduğu kadar sabit tutulmalıdır. Bu hız direkt
olarak düzenlenemiyorsa, akma başlamadan hemen önceki yükleme hızı düzenlenir ve deney
cihazının ayarlanması akma tamamlanana kadar değiştirilmez.
Elastik bölgedeki yükleme hızı hiçbir durumda Çizelge 3'de verilen maksimum değerleri geçemez.
10.1.2.3 - Üst ve Alt Akma Dayanımları (ReH ve ReL )

Deney yapılırken iki akma dayanımı tespit edilirse, alt ve üst akma dayanımlarının tespiti için
şartlar Madde 10.1.2.2'ye uygun olmalıdır.
10.1.2.4 - Kalıcı Uzama (Orantısız Uzama Dayanımı ve Toplam Uzama) (Rp ve Rt)
Yükleme hızı Çizelge 3'de verilen sınırların içinde olmalıdır. Plastik bölgede ve kalıcı uzama
dayanımına (orantısız ve toplam uzama) kadar olan uzama hızı saniyede 0,0025 m'yi
geçmemelidir.
10.1.3 - Çekme Dayanımı (Rm)
10.1.3.1 - Plastik Bölge

Gövde uzunluğunun uzama hızı saniyede 0,008 m'yi geçmemelidir.
10.1 .3.2 -Elastik Bölge

Deneyin akma gerilmesinin (veya kalıcı uzama dayanımının) tespitini kapsamadığı durumlarda
deney cihaz hızı plastik bölgede izin verilen en yüksek değere erişebilir.
10.2 - KAVRAMA METODU

Deney parçası kamalar, vidalı tutucular, faturalı tutucular, hidrolik çeneler gibi uygun cihazlarla
kavranır.
Deney parçaları uygulanan yükün mümkün olduğu kadar eksenel olmasını sağlayacak şekilde
kavranmalıdır. Bu durum kırılgan malzemelerin deneyinde kalıcı uzama (orantısız veya toplam
uzama dayanımının) veya akma dayanımının tespitinde çok önemlidir.
11 - KOPMADAKİ UZAMA YÜZDESİNİN BELİRLENMESİ (A)

11.1 - Kopmadaki uzama yüzdesi Madde 4.4.2'deki tanıma uygun olarak belirlenir.
Kopan iki deney parçası eksenleri bir doğru üzerinde olacak şekilde dikkatle birleştirilir.
Son ölçü uzunluğu alınırken kopan parçalar arasında uygun birleşmenin sağlanmasına dikkat
edilmelidir. Bu durum deney parçalarının kesit alanlarının küçük olduğu ve en az uzama miktarı
değerlerine sahip olduklarında çok önemlidir.
u
Malzemenin kopmasındaki uzama (L -L0) 0,1 mm doğruluğu olan bir ölçü cihazı ile yaklaşık 0,25
mm katında tespit edilmelidir. Malzemenin kopmasındaki uzama yüzdesi en yakın %0,5 değerine
yuvarlatılır.
9
Malzeme standardında belirtilen en az uzamanın %5'ten az olduğu durumda uzama ölçümlerinde

daha dikkatli olunmalıdır
Bu ölçüm prensip olarak sadece kopma yeri ile en yakın ölçü işareti arasında kalan uzunluğun ilk
ölçü uzunluğunun (L0) 1/3 den büyük olduğu durumlarda geçerlidir Malzeme için belirtilen en
küçük uzama değen elde edildiğinde kopmanın yerine bakılmaksızın deney geçerli sayılır ve bu
durum deney raporunda belirtilir
11.2 - Ekstensometre kullanarak kopmadaki uzamayı ölçebilen cihazlarda ölçü uzunluklarını

işaretlemek gerekli değildir. Uzama kopmadaki toplam uzama olarak ölçülür ve böylece
kopmadaki toplam uzamayı sağlamak için elastik uzamayı işlemden çıkarmak gerekir
Bu ölçüm prensip olarak ekstensometre ölçü uzunlukları (Le) arasında olduğu durumlarda
geçerlidir Kopmadaki yüzde uzama belirlenen en az değere ulaştığında, ölçüm, kopmanın kesit
alanına bakılmaksızın geçerli sayılmalı ve bu durum deney raporunda belirtilmelidir.
NOT - Mamul standardında verilen bir uzunluk için kopmadaki yüzde uzamanın saptanması
belirtiliyorsa, ekstensometre ölçü uzunluğu bu uzunluğa eşit olmalıdır.
11.3 - Mamul standardında izin verildiği durumlarda uzama verilen sabit bir uzunluk ile ölçülür,
deney başlamadan önce belirtilen değişim formüllerini veya çizelgelerini kullanarak orantılı ölçü
uzunluğuna çevrilir Örneğin (ISO 2566-1- ve, ISO 2566-2-deki gibi).
NOT - Yüzde uzamalarının karşılaştırılmaları, ölçü uzunluğu veya ekstensometre ölçü uzunluğu,
kesit alanı ve şekli veya orantı katsayısı aynı olduğunda yapılabilir.
11.4 - Madde 11.1'de belirlenen sınırların dışında bir kopma meydana geldiğinde Ek-E'de
belirtildiği gibi L0'ın N sayıda eşit parçaya bölünmesine dayanan metot kullanılır.
12 - KALICI UZAMA DAYANIMININ (ORANTISIZ UZAMA DAYANIMI)

BELİRLENMESİ, (Rp)
12.1 - Kalıcı uzama dayanımı (orantısız uzama dayanımı) yük uzama diyagramında eğrinin
doğrusal kısmına istenen orantısız uzama (örneğin %0,2) uzaklığında bir paralel doğru çizilerek
belirlenir. Çizilen doğrunun ilk eğriyi kestiği nokta aranan orantısız uzama dayanımıdır. Orantısız
uzama dayanımı bu yükün deney parçasının kesit alanına (S0) bölünmesiyle elde edilir (Şekil 3).
Yük uzama diyagramında çizimdeki hassaslık esastır.
Yük uzama diyagramındaki doğrusal kısmın açıkça tanımlanamadığı durumlarda, uygun tahmini
bir paralel doğru çizilemiyorsa aşağıdaki işlem tavsiye edilir (Şekil 6).
Kalıcı uzama dayanımı öngörülen değeri geçtiğinde, yük, elde edilen yükün %10'una eşit bir
değere indirilir. Yük ilk değerini aşana kadar artırılır istenen kalıcı uzama dayanımını saptamak
için histeris halkasının içinden bir doğru çizilir. Bu doğruya eğrinin başlangıcından,apsis boyunca
önceden belirlenen orantısız yüzdeye eşit olacak şekilde bir paralel doğru daha çizilir. Bu paralel
doğru ile yük uzama eğrisinin kesişimi kalıcı uzama dayanımına karşı gelen yükü verir. Kalıcı
uzama dayanımı bu yükün deney parçasının ilk kesit alanına (S0) bölünmesinden elde edilir
(Şekil 6).
ŞEKİL 6 – Kalıcı Uzama Dayanımı Orantısız Uzama (Rp)(Madde 12.1)
10
12.2 - Bu işlem yük/uzama diyagramını otomatik cihazlarla (mikroişlemci vb) çizmeden de

yapılabilir.
13 - KALICI UZAMA DAYANIMININ (TOPLAM UZAMA)

BELİRLENMESİ, (Rt)
13.1 - Kalıcı uzama dayanımı (toplam uzama) yük uzama diyagramında düşey eksene paralel
ve belirlenen uzama yüzdesine eşit bir uzaklıktan bir doğru çizilir. Kalıcı uzama dayanımı bu
yükün deney parçasının ilk kesit alanına (S0) bölümünden elde edilir (Şekil 4).
13.2 - Bu işlem yük-uzama diyagramını otomatik cihazlarla (mikroişlemci vb) çizmeden de

yapılabilir.
14 - KALICI UZAMA DAYANIMI (Rr) DOĞRULAMASI METODU

Deney parçasına 10-12 saniye belirgin gerilme uygulanır. Yük uygulandıktan sonra kalıcı uzama
dayanımının ilk ölçü uzunluğu için belirtilmiş yüzdeden daha fazla olup olmadığı kontrol edilir.
15 - DENEY RAPORU
Deney raporunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır.
-Bu standarda atıf (örneğin TS 138 EN 10002-1),
-Deney parçasının tanımı,
-Biliniyorsa malzemenin niteliği,
-Deney parçasının tipi,
-Deney parçasının hazırlanış şekli,
-Uzamanın nasıl ölçüldüğü, ve sonuçların gösterilmesi.
NOT - Referans numaralarının açıklamaları Çizelge 1'de verilmiştir.

,
ŞEKİL 7 - Alt Akma Dayanımı (ReL)
ŞEKİL 8 - En Büyük Yük (Fm)
11
EK A
KALINLIĞI 0,1 MM İLE 3 MM ARASINDA OLAN SACLAR,
ŞERİTLER VE YASSI ÜRÜNLERDEN HAZIRLANAN DENEY
PARÇALARI
(Bu ek standardın tamamlayıcı bir parçasıdır.)
Kalınlığı 0,5 mm den az olan ürünler için özel önlemler gerekebilir.
A.1 - DENEY PARÇASININ ŞEKLİ

Genellikle deney parçasının kavrama uçları gövde uzunluğundan daha büyüktür. Gövde
uzunluğunun sonundaki kavis yarıçapı en az 12 mm olmalıdır (Şekil 9). Bu uçların genişliği
20 mm den az, 40 mm den çok olmamalıdır.
Deney parçası paralel kenarlı sent olabilir. Genişliği 20 mm veya daha küçük olan
numunelerde, deney parçasının genişliği de aynı şekilde olabilir.
ŞEKİL 9 - Dikdörtgen Kesitli işlenmiş Deney Parçalan (EK A)
A.2 - DENEY PARÇASININ BOYUTLARI A.2.1 - Orantısız Deney Parçası

 b
Gövde uzunluğu  L0 + z  den küçük olmamalıdır. Alınan numune yeterli olduğunda gövde
Uzunluğunun L0 +2b olması önerilir .
Genişliği 20 mm 'nin altında olan paralel kenarlı deney parçalarında mamul standardında
belirtilmemişse, ilk ölçü uzunluğu (L0) 50 mm olmalıdır. Bu tıp deney parçalarında kavrama uçları
arasında kalan uzunluk (deney parçasının uzunluğu) L0+3b dır
Orantısız deney parçalarının iki tıpı vardır, bunların boyutları Çizelge 4'de verilmiştir. Deney
parçasının boyutları Çizelge 5'de verilen değerlere uygun olmalıdır
Deney parçasının genişliğinin numune genişliğine eşit olduğu durumlarda, ilk kesit alanı (S0) deney
parçasının boyutlarına göre hesaplanmalıdır.
Deney parçasının anma genişliği, işleme toleransları ve şekil toleransları Çizelge 5'te verilen
değerlere uyduğu taktirde deney sırasında deney parçası genişliğinin ölçülmesine gerek
kalmadığı için kabul edilebilir.
12
ÇİZELGE 4 - Deney Parçasının Boyutları
Boyutlar (mm)
Deney Genişlik ilk Ölçü Uzunluğu Gövde Uzunluğu Deney Parçasının
Parçası Tipi b (L0) (Lc) Kavrama Çeneleri
Arasında Kalan Gövde
Kısmının Minimum
Uzunluğu
1 12,5±1 50 75 87,5
2 20±1 80 120 140
ÇİZELGE 5 - Deney Parçası Genişliğinin Toleransları
Boyut ve Toleranslar (mm)

1)
Deney Parçasının Anma Genişliği işleme Toleransları Şekil Toleransları
12,5 ±0,09 0,04
20 ±0,10 0,05
1) Bu toleranslar ilk kesit alanı (S0) anma değerinin ölçülmeden hesaba
alındığı durumlarda geçerlidir.
A.2.2 - Orantılı Deney Parçası

Madde A.2.1'de tanımlanan deney parçalarında, ilk ölçü uzunluğu (U), ile ilk kesit alanı arasında
bir orantı sağlanabilir.
Bu orantı:L0 =5,65√S0 veya L0 =11,3√S0

dir.
A.3 - DENEY PARÇALARININ HAZIRLANMASI

Deney parçalan metalin özelliklerini etkilemeyecek şekilde hazırlanmalıdır. Deney parçası
hazırlanırken kesmeden veya preslemeden dolayı meydana gelen sertleşmiş bölgeler işlenerek
alınmalıdır.
Çok ince malzemelerde, eşit genişlikteki şeritler kesilmeli ve kesilen şeritler kesme yağına karşı
dayanıklı kağıtlarla bir demet halinde toplanmalıdır, ince şeritler üst üste konulup daha sonra her
iki tarafına da kalın birer şerit konularak demet haline getirilmeli ve bundan sonra son boyutlara
işlenmelidir.
A.4 - İLK KESİT ALANININ (S0)HESAPLANMASI

İlk kesit alanı, deney parçasının boyutlarından alınan ölçümlerle hesaplanmalıdır.
Kesit alanının hesaplanmasında hata miktarı ±%2' den çok olmamalıdır. Genellikle, hata,
malzeme kalınlığının hatalı ölçülmesinden meydana gelmektedir. Genişlik ölçümünde yapılan
hata miktarı ±%2'den çok olmamalıdır.
13
EK B
ÇAPI VEYA KALINLIĞI 4 mm' DEN KÜÇÜK OLAN TELLER,
ÇUBUKLAR VE KESİTLERDEN HAZIRLANAN DENEY
PARÇALARI
B.1 - DENEY PARÇASININ ŞEKLİ

Genellikle, deney parçalan numunelerin işlenmemiş parçalarından hazırlanır (Şekil 10).
B.2 - DENEY PARÇASININ BOYUTLARI

Çapı 1 mm veya daha çok olan numunelerde, ilk ölçü uzunluğu 200±2 mm veya 100±1 mm veya
1
11,3√S 0 ) olarak alınmalıdır. Deney cihazının kavrama çeneleri arasındaki uzaklık en az L0+50
mm olmalıdır, küçük çaplı tellerde bu uzunluk L0'a eşit alınır.
NOT - Kopmadaki uzama yüzdesinin saptanamadığı durumlarda kavrama çeneleri arasındaki

uzaklık en az 50 mm alınmalıdır.
B.3 - DENEY PARÇASININ HAZIRLANMASI

Deney parçası kangal olarak alınmışsa, yüzeyi zedelenmeden doğrultul malıdır.
B.4 - KESİT ALANININ (S0) HESAPLANMASI

İlk kesit alanı (S0), ±%1 hassaslıkta hesaplanmalıdır.
Kesit yüzeyi yuvarlak olan malzemelerde, ilk kesit alanı birbirine dik iki ayrı yönde alınan
ölçümlerin aritmetik ortalaması ile hesaplanır.
İlk ölçü uzunluğu deney parçasının bilinen uzunluğundan, kütlesinden ve yoğunluğundan

hesaplanabilir.
NOT 1 - Sadece örnek olarak verilmiş deney parçası uç şekillen

NOT 2 - Referans numaralarının açıklamaları Çizelge 1'de
verilmiştir.
ŞEKİL 10 - Mamullerin işlenmemiş Parçalarından Çıkarılan Deney Parçaları
1) Madde 6 1.1 'deki durum burada geçerli değildir.
14
EK C
KALINLIĞI 3 mm VEYA DAHA BÜYÜK SAC VE YASSI
ÜRÜNLERDEN VE KALINLIĞI 4 mm VEYA DAHA BÜYÜK
TELLER, ÇUBUKLAR VE KESİTLERDEN HAZIRLANAN DENEY
PARÇALARI
C.1 - DENEY PARÇASININ ŞEKLİ

Genel olarak deney parçası işlenir ve gövde uzunluğu deney cihazının kavrama çeneleri ve
uygun kavrama uçlarına belirli bir kavis yarıçapı ile bağlanır (Şekil 11).
Kavis yarıçapı;
-Yuvarlak deney parçaları için en az 2 mm
-Dikdörtgen kesitli deney parçalan için en az 12
mm olmalıdır.
NOT - Bazı malzemelerde bu değerler çok küçük olabilir ve deney parçasının kavis bölgesinde
kopmalara neden olabilir. Çubuklar, kesitler vb gerektiğinde işlenmeyebilir.
Deney parçasının kesiti yuvarlak, kare, dikdörtgen veya özel durumlarda başka bir şekilde
olabilir. Dikdörtgen kesitli deney parçalarında genişliğin kalınlığa oranı 8'i geçmemesi gerekir.
Genel olarak işlenmiş deney parçasının gövde uzunluğunun çapı 4 mm'den küçük olmamalıdır.
C.2 - DENEY PARÇASININ BOYUTLARI
C.2.1 - İşlenmiş Deney Parçasının Gövde Uzunluğu

Gövde uzunluğu (Lc);
d
a) Yuvarlak kesitli deney parçalan için en az L0+
2
b) Prizmatik deney parçaları için en az L0+1,5 √S0 olmalıdır.
Yeteri kadar malzeme var ise, deney parçasının cinsine göre, Lo+2d veya L0+2 √S0
kullanılmalıdır.
C.2.2 - İşlenmemiş Deney Parçasının Uzunluğu

Deney cihazının kavrama çeneleri arasındaki uzunluk, ölçü işaretlerinin bu kavrama çenelerinden
kabul edilebilir bir uzaklıkta olmasını sağlamalıdır.
C.2.3 - İlk Ölçü Uzunluğu (L0)
C. 2.3.1 - Orantılı Deney Parçaları

Genel bir kural olarak, orantılı deney parçaları ilk ölçü uzunluğu (L0) ile ilk kesit alanı (S0)
arasında bir orantı bulunduğu zaman kullanılır. Bu orantı aşağıdaki formülle hesaplanır.
L0=k√S0
Burada, k = 5,65'e eşittir ve yuvarlak kesitli deney parçalarında L0=5 d kullanılır. Yuvarlak kesitli
deney parçalarının alacağı boyutlar Çizelge 6'da verilmiştir.
C.2.3.2 - Orantısız Deney Parçaları

Orantısız deney parçaları mamul standardlarında açıklanmışsa kullanılabilir.
C.3 - DENEY PARÇALARININ HAZIRLANMASI

İşlenmiş deney parçalarının boyut toleransları Çizelge 7'de verilmiştir.
15
Bu toleranslarının uygulanmasına bir örnek aşağıda verilmiştir
a) işleme toleransları
Çizelge 7'de ilk kesit alanına(S0) alabileceği anma değerlerin yanında deney parçasının
alabileceği değerlerin sınırları verilmiştir. Örneğin 10 mm işlenmiş bir çap için tolerans ±0,075 mm
dir. Buradan deney parçasının alabileceği değerlerin
10+0,075= 10,075mm
10-0,075 = 9,925 mm
arasında olduğu anlaşılır.
b) Şekil Toleransları
Yukarıdaki işlenme şartlarını sağlayan 10 mm anma çapına sahip olan bir deney parçası için Çizelge
7'deki değerler en büyük ve en küçük çaplar arasındaki farkın 0,04 mm yi geçmemesi gerektiğini
belirtir.
Sonuç olarak, en küçük çapı 9,99 mm olan bir deney parçasının alabileceği en büyük çap 9,99+0,04
= 10,03 mm' dır.
C.4 - KESİT ALANININ (S0) HESAPLANMASI

Anma çapı yuvarlak kesitli deney parçalarının Çizelge 7'deki toleranslara uygun ilk kesit
alanlarının hesaplanmasında kullanılır. Diğer şekillerdeki deney parçalarının ilk kesit alanları,
belirli boyutlarda alınan ve her boyut için ±%0,5 hataya sahip ölçümlerle yapılır.
NOT 1 - Sadece örnek olarak verilmiş deney parçası uç. şekilleri

NOT 2 - Referans numaralarının açıklamaları i Çizelge 1'de verilmiştir.
ŞEKİL 11 - Orantılı Deney Parçaları (Ek C)
ÇİZELGE 6 - Yuvarlak Kesitli Deney Parçaları

k Çap, d ilk Kesit Alanı, İlk Ölçü Mi n Gövde Toplam uzunluk
(mm) S0 Uzunluğu, uzunluğu, Lc Lt
2
(mm ) L0=k√S0 (mm) (MM)
(mm)
5,85 20±0,150 314,2 100±1,0 110 Deney parçası-
10±0,075 78,5 50±0,5 55 nın kavranma
5±0,040 19,6 25±0,25 28 metoduna
bağlıdır.
Prensipte
L,>Lc+2d
16
ÇİZELGE 7 - Deney Parçasının Boyutlarına Ait Toleranslar

Boyutlar ve Toleranslar (mm)
Açıklamalar Anma Enine Boyutlar Anma Boyutlarında Şekil Toleransları
1)
işleme Toleranslan
Dairesel kesitli işlenmiş >3 ±0,06 0,03
deney parçalarının çapı <6
>6 ±0,075 0,04
<10
>10 ±0,09 0,04
<18
>18 ±0,106 0,05
<30
Dört kenardan işlenmiş
dikdörtgen kesitli deney
parçalarının enine Dairesel kesitli deney
boyutları parçalarının çap
toleranslarına eşit
toleranslar
iki zıt kenardan işlenmiş >3 0,18

dikdörtgen kesitli deney <6
parçalarının enine boyut- >6 0,22
ları <10
>10 0,27
>18
<30 0,33
>30
<50 0,39
1) Bu toleranslar ilk kesit alanı (S0) anma değerinin ölçülmeden hesaba alındığı durumlarda geçerlidir.
2) Deney parçasının tüm gövde uzunluğu (Lc) boyunca belirli enine boyutlardan alınan ölçümler arasındaki
maksimum sapma
17
EK D
BORULARDAN HAZIRLANAN DENEY PARÇALARI
D1 - DENEY PARÇASININ ŞEKLİ
Deney parçası belirli bir uzunlukta kesilmiş yuvarlak kesitli bir boru parçası veya borunun tüm et
kalınlığından boyuna veya enlemesine olarak çıkarılan bir şerit olabilir. (Şekil 12-13)
Et kalınlığı 3 mm den küçük olan uzunlamasına ve tam kesitli veya eğri olarak işlenmiş deney
parçaları Ek A 'da, et kalınlığı 3 mm 'ye eşit veya daha büyük olanlar Ek C 'de belirtilmiştir.
Boyuna çıkarılan şeritler genelde et kalınlığı 0,5 mm 'den daha büyük boru deney parçalan için
kullanılır.
Kaynak yerinden uzakta alınan sentlerle yapılan deneylerde mamul standardlarında belirtildiği
şekilde şerit kaynak yerinden belirli bir uzaklıkta çıkarılmalıdır.
D.2 - DENEY PARÇALARININ BOYUTLARI
D. 2.1 Borunun Uzunluğu

Deney parçasının her iki ucunun kavranması için:
a) Borunun her iki ucu uygun çaptaki tapalar ile kapatılır veya,
b) Çapı borununkine eşit iki yassı parça ile kapatılarak sıkılır veya,
c) Ezilerek yassılaştırılır.
b) ve c) seçenekleri sadece çapı 25 mm veya daha az olan borularda uygulanır. Herhangi bir
anlaşmazlıkta seçeneği uygulanır.
Tapalar ve yassı tıkaçlar en az kavrama çeneleri kadar geniş olmalıdır ve en fazla boruların dış
çapına eşit uzunlukta tasarlanabilir. Bu alanda, tapanın veya yassı tıkaçların ilk ölçü uzunluğuna
hiçbir etkisi yoktur.
Tapanın veya yassı tıkacın uç kısmı ile deney parçası ilk ölçü uzunluğu işareti arasındaki uzunluk
D/4'den büyük olmalıdır. Herhangi bir anlaşmazlıkta bu uzunluk önceden belirlenir.
D.2.2 - Boyuna veya Enine Kesilerek Çıkarılan Şeritler

Boyuna çıkarılan deney parçalarının gövde uzunluğu (U) yassılaştırılamaz, deney parçasının
uçlan deney kavrama çenelerine göre yassılaştırılır.
Boyuna veya enine çıkarılan deney parçalarının Ek A ve Ek C' dekilerden başka

boyutları mamul standardında belirtilir
Enine deney paracıları çekilirken özel önlemler alınmalıdır.
D.2.3 - Halka Şeklindeki Deney Parçaları

Deney parçasının hazırlanması mamul standardında belirtilir.
D.3 - İLK KESİT ALANININ (S0) HESAPLANMASI

Borulardan hazırlanan deney parçasının ilk kesit alanı ±%1 hassaslıkta hesaplanmalıdır.
Deney parçasının ilk kesit alanı, deney parçasının kütlesinden, uzunluğundan ve

yoğunluğundan hesaplanabilir
Boyuna veya enine kesilen deney parçasının ilk kesit alanı (S0) aşağıdaki formülle hesaplanır.
18
2
D2
b 1
S 0 = ( )( D 2 − b 2 ) 2 +
b b
[
arcsin − ( ) ( D − 2a) 2 − b 2 ]
1
2  D − 2a 
−
 b 
 arcsin 
4 4 D 4  2   D − 2a 
Burada:
a= Borunun et kalınlığı (mm)
b= Deney parçasının genişliği (mm)
d= Borunun dış çapı (mm)
dır.
Boyuna ve Enine deney parçalarında

b  b2 
〈 0,25 iken S0=axb 1 + 
D  6 D ( D − 2a ) 
b
〈 0,17 iken S0=axb
D
formülü kullanılır.
Borularda, ilk kesit alanı(S0) şu formülle hesaplanır.

S0 = πa (D-a)
NOT – Referans numaralarının açıklamaları Çizelge 1 de verilmiştir.
ŞEKİL 12 – Boru Deney Parçası
19
20
EK E
İLK ÖLÇÜ UZUNLUĞUNUN BÖLÜMLERE AYRILMASI İLE
KOPMADAKİ UZAMA YÜZDESİNİN ÖLÇÜLMESİ
Kopma sırasındaki durumlar Madde 11.1'deki koşulları sağlamadığı zaman deney parçasını
reddetmemek için aşağıdaki metot uygulanır.
a) Deneye başlamadan önce ilk ölçü uzunluğu (L0) N sayıda eşit parçaya bölünür.
b) Deneyden sonra, X sembolü kısa parçanın ölçü işaretini göstermek için, Y sembolü uzun
parçanın ölçü işaretini göstermek için kullanılır,
X ve Y arasındaki uzaklık n ise, kopmadaki uzama aşağıdaki şekilde hesaplanır
1) N-n çift sayı ise X ve Y arasındaki uzunluk ölçülür ve bölüm işareti, Z, Y 'den işaretlenir.
Kopmadaki uzama yüzdesini hesaplamak için şu formül kullanılır.
XY + 2YZ − L0
A= × 100
L0
2) N-n tek sayı ise (Şekil 14b) X ve Y arasındaki uzunluk ölçülür ve Z1 ve Z" bölüm işaretleri Y
den
N − n −1 N − n +1
ve aralıklar kadar uzaklığa işaretlenir.
2 2
hesaplamak için şu formül kullanılır.
XY + YZ , − YZ ,, − L0
A= × 100
L0
21
NOT – Deney parçası kavrama uçlarının sadece örnek olarak verilmiş şekli
ŞEKİL 14 - Kopmadan Sonraki Uzamanın Ölçülmesi
22
EK F
EURONORM18'E KARŞILIK GELEN ÜLKE
STANDARDLARININ LİSTESİ
Euronorm 18'e karşılık gelen ülke standardları Çizelge 8'de verilmiştir.
ÇİZELGE 8 - Eurom 18'e karşılık Gelen Ülke Standardları

Euronorm 18 Karşılık Gelen Ülke Standardı
Almanya Fransa İngiltere İtalya Belçika İsveç Türkiye
DÎN 17280, NFA03-111 BS1501 UNI-EU18 NBNA03- SS 110119 TS965
DÎN 17100, BS4360 001 SS110125
DÎN 17155 SS110128
SS 110131
SS 110135
SS 110138
23

35 TS 138eniso10002-1 - 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

35 TS 138eniso10002-1 - 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICS 77.040.

10 TÜRK STANDARDI TS138EN10002-1/Ocak 1996

- Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskılan geçersizdir.

1 - AMAÇ VE UYGULAMA ALANI............................................................................ 1

METALİK MALZEMELER - ÇEKME DENEYİ-BÖLÜM 1: ORTAM

1 - AMAÇ VE UYGULAMA ALANI

2 -ATIF YAPILAN STANDARDLAR

EN, ISO, IEC vb. No Adı (İngilizce) TSNo Adı (Türkçe)

ISO 2566-1-1984 Steel-Conversion of elongation TS 2023 Çelikler-Uzama yüzdesi

ISO 2566-2-1984 Steel Conversion of elongation

ISO/DIŞ 9513 Metallic Materials veıification of

Bu standardda, tarih belirtilerek ve belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar

4.1.1 - İlk Ölçü Uzunluğu (L0)

4.1.2 - Son Ölçü Uzunluğu (Lu)

4.1.2 - Son Ölçü Uzunluğu (Lu)

4.2 - GÖVDE UZUNLUĞU (Lc)

4.3 - ÇEKMEDE UZAMA

4.4 - ÇEKMEDE UZAMA YÜZDESİ

4.4.1 - Çekmede Kalıcı Uzama Yüzdesi

4.4.2 - Kopmadaki Uzama Yüzdesi (A)

4.4.3 - Kopmadaki Toplam Uzama Yüzdesi (At)

4.4.4 - En Büyük Yükteki Uzama Yüzdesi

4.5 - EKSTENSOMETRE ÖLÇÜ UZUNLUĞU (L e)

4.6.1 - Kalıcı Uzama Yüzdesi

4.6.2 - Akma Noktası Uzama Yüzdesi (Ae)

4.7 - KESİT DARALMA YÜZDESİ (Z)

4.9.1 - Çekme Dayanımı (Rm)

4.9.2 - Akma Dayanımı

4.9.2.1 - Üst Akma Dayanımı(ReH)

4.9.2.2 - Alt Akma Dayanımı (ReL)

4.9.3 - Kalıcı Uzama Dayanımı, Orantısız Uzama (Rp)

4.9.4 - Kalıcı Uzama Dayanımı, Toplam Uzama (Rt)

4.9.5 - Kalıcı Uzama Dayanımı (Rr )

ÇİZELGE 1 - SEMBOLLER VE AÇIKLAMALAR

4 D mm Bir borunun dış çapı

15 Ae % Akma noktası uzama yüzdesi

6.1.2 - İşlenmiş Deney Parçaları

6.1.3 - İşlenmemiş Deney Parçaları

ÇİZELGE 2 - Mamul Tipleri

6.3 - DENEY PARÇALARININ HAZIRLANMASI

7 - İLK KESİT ALANININ (S0) HESAPLANMASI

8 - İLK ÖLÇÜ UZUNLUĞUNUN (L0) İŞARETLENMESİ

9 - DENEY CİHAZLARININ HASSASLIĞI

NOT - Çinkoda çekme hızı dakikada %12 5±%5 olmalıdır.

10.1.2 -Akma ve Kalıcı Uzama Dayanımı

10.1.2.1 - Üst Akma Dayanımı (ReH)

ÇİZELGE 3 -Yükleme Kuvveti

10.1.2.2 -Alt Akma Dayanımı (ReL)

10.1.2.3 - Üst ve Alt Akma Dayanımları (ReH ve ReL )

10.1.3 - Çekme Dayanımı (Rm)

10.1.3.1 - Plastik Bölge

10.1 .3.2 -Elastik Bölge

10.2 - KAVRAMA METODU

11 - KOPMADAKİ UZAMA YÜZDESİNİN BELİRLENMESİ (A)

Malzeme standardında belirtilen en az uzamanın %5'ten az olduğu durumda uzama ölçümlerinde

11.2 - Ekstensometre kullanarak kopmadaki uzamayı ölçebilen cihazlarda ölçü uzunluklarını

12 - KALICI UZAMA DAYANIMININ (ORANTISIZ UZAMA DAYANIMI)

Yük uzama diyagramında çizimdeki hassaslık esastır.

ŞEKİL 6 – Kalıcı Uzama Dayanımı Orantısız Uzama (Rp)(Madde 12.1)

12.2 - Bu işlem yük/uzama diyagramını otomatik cihazlarla (mikroişlemci vb) çizmeden de

13 - KALICI UZAMA DAYANIMININ (TOPLAM UZAMA)

13.2 - Bu işlem yük-uzama diyagramını otomatik cihazlarla (mikroişlemci vb) çizmeden de

14 - KALICI UZAMA DAYANIMI (Rr) DOĞRULAMASI METODU