3.

Statika fluida

3.3. Hidrostatski manometar

Manometar je instrument za mjerenje tlaka. Postoje različite izvedbe hidrostatskih
manometara koji se zovu još i fluidni ili tekućinski manometri.

Promjena tlaka između dvije točke koje se međusobno mogu spojiti kroz fluid se računa
postavljanjem jednadžbe manometra.

Postavljanje jednadžbe manometra:

• krene se s tlakom u jednoj od krajnjih točki,
• tom se tlaku dodaju promjene hidrostatskog tlaka ph = ρgh, (idući od jedne do
druge razdjelne površine) i to s pozitivnim predznakom ako se ide prema dolje, a
s negativnim ako se ide prema gore i
• kada se dođe do druge krajnje točke, tako dobiveni tlak se izjednači s tlakom u toj
točki.

Jednadžba manometra se može postaviti

• s apsolutnim tlakovima u krajnjim točkama ili
• s manometarskim (relativnim) tlakovima u krajnjim točkama.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 13 / 71

 3. Statika fluida

Živin barometar
Živin barometar je instrument za mjerenje atmosferskog tlaka (apsolutnog).
g
pv ≈ 0

ha ρ0

pa

Jednadžba manometra od slobodne površine u cijevi do slobodne površine posude

pv + ρ 0 gha =
pa

pv tlak zasićenja, ovisi o temperaturi (raste s temperaturom)

Tlak zasićenja žive je 0,021 Pa kod temperature 0°C,
te 0,841 Pa kod temperature 40°C, pa se zanemaruje ( pv ≈ 0 ).

S izmjerenom visinom ha računa se atmosferski tlak

pa = ρ 0 gha

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 14 / 71

 3. Statika fluida

Manometar u obliku piezometričke cijevi

pa
p=
A pa + ρ gh
meniskus pMA = pA − pa = ρ gh > 0 (PRETLAK)

pA

A
p=konst

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 15 / 71

 3. Statika fluida

Manometar u obliku U cijevi

Manometar s jednim fluidom

pa
p=
A pa − ρ gh
pMA =pA − pa =− ρ gh < 0 (PODTLAK)

pA
h

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 16 / 71

 3. Statika fluida

Manometar s dva fluida

(obično se rabi živa koja ima veliku gustoću kako bi se povećalo mjerno područje)
ra
pa + ρ0 gh0 − ρ gh
pA =

ili

pI = pII
A
pA + ρ gh =pa + ρ0 gh0
h0

r h
pMA ρ0 gh0 − ρ gh
=
I II

r0

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 17 / 71

 3. Statika fluida

Diferencijalni hidrostatski manometar u obliku U cijevi

Jednadžba od točke A do točke B

A pA + ρ1 gh1 + ρ 0 gh0 − ρ 2 gh2 =pB
B ili
h1 pMA + ρ1 gh1 + ρ 0 gh0 − ρ 2 gh2 = pMB

r1 h0
h2 Jednadžba od točke B do točke A
r2 pB + ρ 2 gh2 − ρ 0 gh0 − ρ1 gh1 =pA
ili
pMB + ρ 2 gh2 − ρ 0 gh0 − ρ1 gh1 =pMA

r0

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 18 / 71

 3. Statika fluida

Tlakovi – Najvažnije
∂p ∂p
= ρ fi dx= p ρ fi dxi
d=
∂xi ∂xi
i

∂p
fi = − gδ i 3 = − ρ gδ i 3
∂xi

p = p0 + ph > 0 p0 = pM0 + pa > 0 ph = ρ gh

pM= p − pa =
pM pM0 + ph

p = p0 + ph = pM + pa = pM0 + ph + pa > 0

Apsolutni tlakovi p, p0 , pa

Relativni tlakovi pM , pM0 , ph

Konstantni tlakovi p0 , pM0 , pa

Promjenjivi tlakovi p, pM , ph

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 19 / 71

 3. Statika fluida

3.4.
z Sila tlaka na ravnu površinu

=pa0=konst
p0 p=p + pM0 =konst. slobodna površina
O g

J
n
h
FF =0 A
0 p
0= pM0 A
dFh hC

FF
h=p=
C A
phC A
h

y
pa C

x H p =pa +p=ppM0++rρghgh
yC

0
x
= si
hC J
n

dA C r=konst.
H
x
D

y
D
y

x C - težište površine
A h
H - hvatište sile hidrostatskog tlaka
Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 20 / 71
 3. Statika fluida

Sila tlaka na ravnu površinu

Sila tlaka na zakrivljenu površinu S je:
d d
Fp ,i = − ∫ pni dS ili Fp = − ∫ pndS (3.22)
S S

gdje su:
ni jedinični vektor vanjske normale na infinidecimalno malu površinu dS,
promjenjiv po zakrivljenoj površini S,
p tlak po zakrivljenoj površini S koja je u dodiru s nestlačivim fluidom u
mirovanju, promjenjiv po zakrivljenoj površini S.

Ravna površina: S → A , ni = konst.

d d
Fp ,i = −ni ∫ pdA ili Fp = −n ∫ pdA (3.23)
A A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 21 / 71

 3. Statika fluida

Apsolutni tlak u bilo kojoj točki okvašene ravne površine (kao i bilo gdje unutar kapljevine
gustoće ρ = konst.) možemo zapisati kao zbroj apsolutnog tlaka p0 na slobodnoj površini
(koji se može napisati kao zbroj atmosferskog tlaka pa i konstantnog manometarskog tlaka
pM0 na slobodnoj površini) i promjenjivog hidrostatskog tlaka ph
p = p0 + ph = pa + pM0 + ph (3.24)

Općenito se pretpostavlja, ako nije drugačije rečeno, da s druge strane ravne površine
djeluje atmosferski tlak pa.
Djelovanje konstantnog atmosferskog tlaka s okvašene strane zajedno s atmosferskim
tlakom s druge strane ravne površine predstavlja djelovanje konstantnog tlaka na zatvorenu
površinu što daje rezultantnu silu atmosferskog tlaka jednaku nuli.

Dakle, preostaje izračunati

• silu od konstantnog manometarskog tlaka pM0 = konst. i
• silu od promjenjivog hidrostatskog tlaka ph = ρgh.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 22 / 71

 3. Statika fluida

Sila F0,i konstantnog manometarskog tlaka pM0 = konst. na ravnu

površinu A

−ni ∫ pM0dA =
F0,i = pM0 A ( −ni )
−ni pM0 ∫ dA = (3.25)
A A

Praktična primjena:

F0,i pM0 A ( −ni )

=

−ni = konst. konstantan negativan vektor vanjske normale na površinu A fizikalno znači da
sila djeluje okomito na ravnu površinu
od fluida prema ravnoj površini (kada je pM0 > 0).
A = ∫ dA > 0 ploština površine A
A
pM0 = konst. konstantni manometarski tlak na referentnoj površini

Vrijednost sile F0 konstantnog manometarski tlaka na ravnu površinu:

• Za pM0 > 0 F0 = pM0 A > 0 djeluje od fluida prema ravnoj površini
• Za pM0 < 0 F0 = |pM0| A > 0 djeluje od ravne površine prema fluidu

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 23 / 71

 3. Statika fluida

Položaj hvatišta sile F0,i konstantnog manometarskog tlaka pM0 = konst. na ravnu
površinu A

Određuje se iz uvjeta da je moment M0x sile F0 u odnosu na os x jednak sumi momenata

elementarnih sila dF0 u odnosu na istu os.
=
M 0 x y=
F 0 F0 ∫ y p=
M0 dA pM0 ∫= =
y dA pM0 yC A yC F0 (3.26)
A A

Analognim postupkom se dobije i položaj hvatišta s obzirom na os y.

=
M 0 y x=
F 0 F0 ∫ x p=
M0 dA pM0 ∫= =
x dA pM0 xC A xC F0 (3.27)
A A

gdje su
yC A = ∫ ydA statički moment tromosti (inercije) površine A oko horizontalne osi x
A
xC A = ∫ xdA statički moment tromosti (inercije) površine A oko horizontalne osi y
A

Ovo pokazuje da sila F0 djeluje u težištu C ravne površine A.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 24 / 71

 3. Statika fluida

Sila Fh,i hidrostatskog tlaka ph = ρgh na ravnu površinu A

−ni ∫ ph dA =
Fh,i = − ni ∫ ρ ghdA (3.28)
A A

y koordinata koja kreće s referentne površine (na kojoj je y = 0) i pokazuje

prema dolje u ravnini ravne površine A, dakle pod kutom ϑ odnosu na
slobodnu površinu
Veza između dubine h i koordinate y je
h = y sin ϑ

−ni ρ g sin ϑ ∫ ydA =

Fh,i = −ni ρ g sin ϑ yC A = phC A ( −ni )
−ni ρ ghC A = (3.29)
A

gdje je:

∫ ydA = yC A statički moment inercije (tromosti) površine A oko horizontalne osi x

A

yC udaljenost OC težište C ravne površine A od slobodne površine u pravcu

osi y
hC = yC sin ϑ dubina težišta C ravne površine A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 25 / 71

 3. Statika fluida

Položaj hvatišta sile hidrostatskog tlaka H(xH, yH)

Određuje se iz uvjeta da je moment Mhx sile Fh u odnosu na os x jednak sumi momenata

elementarnih sila dFh u odnosu na istu os.

=
M hx y=
H Fh ∫ y dFh (3.30)
A

ρ g sin ϑ yC A
yH= ∫=
y ρ g sin ϑ y dA g sin ϑ ∫ y 2 dA ρ g sin ϑ I xx
ρ= (3.31)
A A

I xx
yH = (3.32)
yC A

gdje je

I xx = ∫ y 2dA osni (aksijalni) moment tromosti (inercije) površine A oko horizontalne

A
osi x

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 26 / 71

 3. Statika fluida

Primjenom Steinerovog pravila =

I xx yC2 A + Ixx

yC2 A + Iξξξξ I
y=
H = yC + (3.33)
yC A yC A
Iξξ
yH − yC =∆y = (3.34)
yC A
gdje je
Iξξ = ∫ η 2dA težišni osni (aksijalni) moment tromosti (inercije) površine A oko
A

horizontalne težišne osi x.

Iξξ
Pomak yH − yC =∆y = hvatišta H sile Fh,i u odnosu na težište C ravne površine
yC A
• mjeri se u ravnini ravne površine u pravcu osi y,

Moment Mhξ sile hidrostatskog tlaka u odnosu na težište C ravne površine A

ne zavisi od dubine na kojoj se težište, odnosno sama površina, nalazi.
I
= Fh ⋅ Δy = ρ gyCsinϑ A ⋅ ξξ = ρ gI sinϑ
M hξξξ (3.35)
yC ⋅ A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 27 / 71

 3. Statika fluida

Analognim postupkom se dobije i položaj hvatišta s obzirom na os y.

=
M hy x=
H Fh ∫ x dFh (3.36)
A

ρ g sin ϑ yC A
xH= ∫=
x ρ g sin ϑ y dA g sin ϑ ∫ xy dA ρ g sin ϑ I xy
ρ= (3.37)
A A

I xy
xH = (3.38)
yC A

gdje je

I xy = ∫ xydA centrifugalni (devijacijski) moment tromosti (inercije) površine A oko

A
osi x i y.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 28 / 71

 3. Statika fluida

=
Primjenom Steinerovog pravila I xy xC yC A + Ixη dobiva se
xC yC A + Ixη Ixη
x=
H = xC + (3.39)
yC A yC A
Ixη
xH − xC =∆x = (3.40)
yC A
gdje je
Iξη = ∫ ξη dA težišni centrifugalni (devijacijski) moment tromosti (inercije) površine A
A

oko težišnih osi x i h, jednak je nuli za svaku površinu kojoj je barem jedna
težišna os os simetrije.
Ixη 
Pomak xH − xC =∆x = hvatišta H sile Fh u odnosu na težište C ravne površine
yC A
• mjeri se u ravnini ravne površine u pravcu osi x,

Moment Mhη sile hidrostatskog tlaka u odnosu na težište C ravne površine A

ne zavisi od dubine na kojoj se težište, odnosno sama površina, nalazi.
Ixh
M hh = Fh ⋅ ∆ x = ρ gyCsinϑ A ⋅ = ρ gIxh sinϑ (3.41)
yC ⋅ A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 29 / 71

 3. Statika fluida

Praktična primjena:
= Fh,i phC A ( −ni )
−ni = konst. konstantan negativni vektor vanjske normale na površinu A fizikalno znači da
sila djeluje okomito na ravnu površinu
od fluida prema ravnoj površini (kada je phC > 0).
A = ∫ dA > 0 ploština površine A
A
phC = ρ ghC hidrostatski tlak u težištu C ravne površine
Δy pomak hvatišta H(xH, yH) sile Fh u odnosu na težište C(xC, yC) ravne površine

• Za phC > 0 odnosno hC > 0 (pozitivan hidrostatski tlak, hidrostatski

pretlak, pozitivna dubina težišta, težište ravne površine ispod referentne površine)
Fh = phC A > 0 djeluje od fluida prema ravnoj površini
Iξξ
yH − yC = ∆y = >0 mjeri se u pravcu osi y prema dolje
yC A
• Za phC < 0 odnosno hC < 0 (negativan hidrostatski tlak, hidrostatski
podtlak, negativna dubina težišta, težište ravne površine iznad referentne površine
Fh = |phC| A > 0 djeluje od ravne površine prema fluidu
Iξξ
yH − yC = ∆y = >0 mjeri se u pravcu osi y prema gore
yC A
Gledano od referentne površine, hvatište H sile Fh je uvijek udaljenija nego težište C.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 30 / 71

 3. Statika fluida

Primjeri izraza za izračunavanje položaja težišta, površine i momenata tromosti (inercije)

za neke geometrijske likove su dani u sljedećoj tablici.

Geometrijski lik Površina Iξξ Iηη Iξη

C
a x ba 3 ab3
h A = ab 0
12 12
b/2 b/2

R
C x pR4 pR4
A = R 2p 0
h 4 4

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 31 / 71

 3. Statika fluida

Rezultantna sila tlaka na ravnu površinu

 
Sile konstantnog manometarskog tlaka F0 i hidrostatskog tlaka Fh su paralelne sile.

Rezultantna sila FR također je paralelna s komponentama.
  
F=
R F0 + Fh

 
FR ∆yR = Fh ∆y
D

D
yR

yR
y

D
y
F0 F0
Fh
FR= Fh+F0 C FR= Fh -F0
C
Fh
H H Fh
Fh DyR=Dy
DyR=Dy Fh -F0
Fh+F0
a) istosmjerne sile b) mimosmjerne sile

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 32 / 71

 3. Statika fluida

Vertikalno uronjena površina Horizontalno uronjena površina

ϑ= 90° yC=hC ϑ =0 yC → ∞

Iξξ Ixh 
∆y =∆h = i ∆x = ∆x = ∆y = 0 Fh djeluje u težištu C
hC A hC A

O pp0 a g p0 g

J
yC=hC r
yC=hC
Fh= rghC A
C ρ
Dh
H C
Fh= rghC A r C A
A A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 33 / 71

 3. Statika fluida

Hidrostatski paradoks

Sila tlaka na horizontalno dno posude ne zavisi od oblika posude.

ra ra
ra
g r r
r

H
Fh Fh
Fh
A A A

Fh = ρ gHA

Sile hidrostatskog tlaka Fh = ρ gHA na dna svih posuda, prema slici, su jednake
i to težini fluida koji bi se nalazio u volumenu AH od dna posude do slobodne površine
(bez obzira što u trećem slučaju toliko fluida niti nema u posudi).

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 34 / 71

 3. Statika fluida

pa
Npr:
H ρ = 1000 kg m3
A A
pa g = 10 m s 2
H =1m
Fh A = 0,5 m 2
Fh=0
p p
Fh = 5000 N

Fh = 0 Fh = ρ gHA

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 35 / 71

 3. Statika fluida

Fiktivna slobodna površina

Ako na slobodnoj površini vlada konstantni manometarski tlak pM0 = konst. (zatvoreni
spremnik), onda se može uvesti fiktivna slobodna površina na kojoj bi vladao atmosferski
tlak. Fiktivna slobodna površina je udaljena od stvarne slobodne površine za visinu
manometarskog tlaka
hf = pM 0 ρ g
(za slučaj pretlaka je iznad, a za slučaj podtlaka ispod stvarne slobodne površine).

g
g
pM0
h hf= rg
p=
0 pa + pM0

H H
C
C
Fh ρ g ( h + H ) A
= pa =Fh ρ g ( hf + H ) A
pa
A
A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 36 / 71

 3. Statika fluida

Fiktivna slobodna površina

za slučaj mirovanja dvaju fluida različitih gustoća.

g
pa

p0<p fiktivna
h p=pa+p0gh slobodna
površina
h1
O h p
hf = h1 p0
pM0=p0gh1
pa

A p = pa+pp
0gh1+ g (h -h 1)

p = pa+pgh

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 37 / 71

 3. Statika fluida

Sila tlaka na ravne površine – Najvažnije

Fp ,i = -ni ò pdA
A

F0 = pM0 A pM0 = konst.

Iξξ Ixη
Fh = phC A phC = ρ ghC ∆y = ∆x =
yC A yC A

• Dubina težišta hC ravne površine u odnosu na referentnu (slobodnu) površinu može

biti pozitivna ili negativna.
• Relativni tlakovi pM0 = konst. i phC = ρghC mogu biti pozitivni ili negativni.
• Vrijednosti sila tlaka su pozitivne (u slučaju negativnog tlaka računaju se s apsolutnom
vrijednošću tlaka).
• Sile djeluju od fluida prema ravnoj površini ako su odgovarajući tlakovi pozitivni,
i obratno.
• Hvatište sile konstantnog manometarskog tlaka je u težištu C ravne površine.
• Gledano od referentne površine, hvatište H sile hidrostatskog tlaka je uvijek udaljenija
nego težište C ravne površine.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 38 / 71

 3. Statika fluida

3.5. Sila tlaka na zakrivljenu površinu

p=
0 pa + pM0

p =pa + pM0 + ρ gh
hCx

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 39 / 71

 3. Statika fluida

Sila tlaka na (zakrivljenu) površinu S uronjenu u nestlačivi fluid u mirovanju s jediničnim

vektorom vanjske normale ni
d d
Fp ,i = − ∫ pni dS ili Fp = − ∫ pndS (3.42)
S S

gdje negativan vektor vanjske normale − ni fizikalno znači da elementarna sila

dFp=
,i p ( −ni dS ) djeluje od fluida okomito prema infinitezimalno maloj površini dS .

Projekcije infinitezimalno male površine na koordinatne ravnine su

dd
− ni dS =
− cos(ei , n )dS =
− dS i (3.43)
Projekcije ukupne zakrivljene površine na koordinatne ravnine su
Si = ∫ dSi (3.44)
Si

Sada je izraz za silu

∫ p ( −ni dS ) =−
− ∫ pni dS =
Fp ,i = ∫ p ( dS i ) (3.45)
S S Si

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 40 / 71

 3. Statika fluida

Sila tlaka na zakrivljenu površinu se rastavlja na

   
• dvije horizontalne komponente Fpx = i ⋅ Fp i Fpy= j ⋅ Fp
 
• jednu vertikalnu komponentu Fpz= k ⋅ Fp .

pa je
   
Fp = Fpx i + Fpy j + Fpz k (3.46)

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 41 / 71

 3. Statika fluida

Apsolutni tlak u bilo kojoj točki okvašene ravne površine (kao i bilo gdje unutar kapljevine
gustoće ρ = konst.) možemo zapisati kao zbroj apsolutnog tlaka p0 na slobodnoj površini
(koji se može napisati kao zbroj atmosferskog tlaka pa i konstantnog manometarskog tlaka
pM0 na slobodnoj površini) i promjenjivog hidrostatskog tlaka ph
p =pa + pM0 + ph (3.47)

Općenito pretpostavljamo, ako nije drugačije rečeno, da s druge strane zakrivljene površine
djeluje atmosferski tlak pa.
Djelovanje konstantnog atmosferskog tlaka s okvašene strane zajedno s atmosferskim
tlakom s druge strane zakrivljene površine predstavlja djelovanje konstantnog tlaka na
zatvorenu površinu što daje rezultantnu silu jednaku nuli.

Dakle, preostaje izračunati

• komponente sile konstantnog manometarskog tlaka pM0 = konst. i

• komponente sile promjenjivog hidrostatskog tlaka ph = ρgh.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 42 / 71

 3. Statika fluida

Komponente F0x, F0y i F0z sile konstantnog manometarskog tlaka

pM0 = konst. na zakrivljenu površinu S
Postupak određivanja komponenti sile konstantnog manometarskog tlaka pM0 = konst. na
zakrivljenu površinu je analogan postupku za ravne površine, pri čemu se projekcije Sx,
Sy, i Sz tretiraju kao ravne površine.

dd d d
F=
0x i ⋅=F dS pM0 ∫ ( −nx d=
0 − ∫ pM0 i ⋅ n = S ) pM0 ∫ ( −dS=
x) pM0 ( − S x )
Sx Sx Sx

= F0y pM0 ( − S y ) i =
F0x pM0 ( − S x ) te slično = F0z pM0 ( − S z ) (3.48)

gdje je:
pM0 = konst. konstantni manometarski tlak na referentnoj površini
( ) ( )
( − S x ) = ∫ ( −dS x ) , − S y = ∫ −dS y , ( − S z ) = ∫ ( −dS z ) projekcije ukupne zakrivljene
Sx Sy Sz
površine u odgovarajuće koordinatne ravnine

F0x, F0y i F0z djeluju u težištu odgovarajuće projekcije zakrivljene površine

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 43 / 71

 3. Statika fluida

Praktična primjena:

F0x pM0 ( − S x )
=

( −S x ) negativni predznak projekcije ukupne zakrivljene površine S fizikalno znači da

komponenta sile djeluje u pravcu odgovarajuće osi
od fluida prema zakrivljenoj površini (kada je pM0 > 0).
pM0 = konst. konstantni manometarski tlak na referentnoj površini

Uzimajući to u obzir, vrijednost komponente F0x sile konstantnog manometarski tlaka na

zakrivljenu površinu računa se s pozitivnom vrijednošću projekcije Sx > 0:
• Za pM0 > 0 F0x = pM0 Sx > 0 djeluje od fluida prema zakrivljenoj površini
• Za pM0 < 0 F0x = |pM0| Sx > 0 djeluje od zakrivljene površine prema fluidu

F0x djeluje u težištu Cx projekcije zakrivljene površine Sx jer je pM0 = konst. po cijeloj
ravnoj projekciji

Slično vrijedi i za preostale dvije komponente F0y i F0z sile konstantnog manometarski
tlaka na zakrivljenu površinu.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 44 / 71

 3. Statika fluida

Horizontalne komponente Fhx i Fhy sile hidrostatskog tlaka ph = ρgh na

zakrivljenu površinu S
Postupak određivanja horizontalnih komponenti i pomaka hvatišta tih komponenti u
odnosu na težišta odgovarajućih projekcija je analogan postupku za ravne površine, pri
čemu se vertikalne projekcije Sx i Sy tretiraju kao vertikalne ravne površine.

Primjenom tog postupka u smjeru osi x se dobije

dd d d
Fhx = ρ g ∫ h ( −nx dS ) =
− ∫ ph i ⋅ n dS =
i ⋅ Fh = ρ g ∫ h ( −dS x ) =
ρ ghCx ( − S x ) =phCx ( − S x ) (3.49)
Sx Sx Sx

Fhx djeluje u hvatištu sile Hx s pomacima u odnosu na težište Cx projekcije površine Sx

I I
∆hx = hh ∆hxy =hχ (3.50)
hCx S x hCx S x

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 45 / 71

 3. Statika fluida

U izrazima (3.49) i (3.50) za horizontalnu komponentu Fhx pojedine veličine su:

hCx dubina na kojoj se nalazi težište Cx projekcije površine Sx
phCx = ρ ghCx hidrostatski tlak u težištu Cx projekcije površine Sx
∆hx , ∆hxy pomaci hvatišta Hx horizontalne komponente Fhx u odnosu na težište
Cx projekcije površine Sx, mjere se u vertikalnoj ravnini prema dolje i
u smjeru povećanja osi y
Iηη = ∫ χ 2dA > 0 težišni osni (aksijalni) moment tromosti (inercije) projekcije
A
površine Sx oko horizontalne težišne osi η.
Iηχ = ∫ χη dA > 0 težišni centrifugalni (devijacijski) moment tromosti (inercije)
A
projekcije površine Sx oko težišnih osi h i c, jednak je nuli za svaku
površinu kojoj je barem jedna težišna os os simetrije.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 46 / 71

 3. Statika fluida

Primjenom istog postupka u smjeru osi y se dobiju izrazi analogni izrazima (3.49) i (3.50)
 
(
Fhy =j ⋅ Fh =phCy − S y ) (3.51)

Fhy djeluje u hvatištu sile Hy s pomacima u odnosu na težište Cy projekcije površine Sy

I I
∆hy = ξξ ∆hyx =xχ (3.52)
hCy S y hCy S y
Opis veličine u izrazima (3.51) i (3.52) za horizontalnu komponentu Fhy je sličan onima za
komponentu Fhx.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 47 / 71

 3. Statika fluida

Praktična primjena:

Fhx phCx ( − S x )
=

( −S x ) negativni predznak projekcije Sx ukupne zakrivljene površine S fizikalno znači da

horizontalna komponenta Fhx
djeluje u pravcu odgovarajuće osi i
djeluje od fluida prema zakrivljenoj površini (kada je phCx > 0).

Uzimajući to u obzir vrijednost horizontalne komponente Fhx sile hidrostatskog tlaka na

zakrivljenu površinu računa se s pozitivnom vrijednošću projekcije Sx > 0.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 48 / 71

 3. Statika fluida

Praktična primjena:

phCx = ρghCx hidrostatski tlak u težištu Cx projekcije površine Sx

Δhx pomak hvatišta Hx komponente sile Fhx u odnosu na težište Cx projekcije
zakrivljene površine Sx

• Za phCx > 0 odnosno hCx > 0 (pozitivan hidrostatski tlak, hidrostatski

pretlak, pozitivna dubina težišta, težište projekcije zakrivljene površine ispod
referentne površine)
Fhx = phCx Sx > 0 djeluje od fluida prema zakrivljenoj površini
I
hHx − hC = ∆hx = hh > 0 mjeri se u pravcu dubine h prema dolje
hCx S x
• Za phCx < 0 odnosno hCx < 0 (negativan hidrostatski tlak,
hidrostatski podtlak, negativna dubina težišta, težište projekcije zakrivljene
površine iznad referentne površine)
Fhx = |phCx| Sx > 0 djeluje od zakrivljene površine prema fluidu
I
hHx − hC = ∆hx = hh > 0 mjeri se u pravcu dubine h prema gore
hCx S x
Gledano od referentne površine hvatište Hx sile Fhx je uvijek udaljenija nego težište Cx.

Slično vrijedi i za preostalu komponentu Fhy sile hidrostatskog tlaka na zakrivljenu

površinu.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 49 / 71

 3. Statika fluida

Složena zakrivljena površina za horizontalnu komponentu sile hidrostatskog tlaka

(zakrivljena površina okvašena i s lijeve i s desne strane)

U slučaju složene zakrivljene površine vrijednost horizontalne komponente Fhx sile

hidrostatskog tlaka se računa na sljedeći način:
• Rastaviti površinu na dijelove koji su okvašeni samo s lijeve ili samo s desne strane
• Projicirati te dijelove u vertikalnu ravninu.
• Projekcije zbrojiti odnosno oduzeti vodeći računa o smjerovima odgovarajućih sila
pri čemu se preklapajuće projekcije poništavaju jer su odgovarajuće horizontalne
komponente sila jednake po iznosu, a suprotnog smjera.

Ovim postupkom se dobije rezultirajuća projekcija koja daje rezultirajuću horizontalnu

komponentu sile.

Ovakav, odnosno sličan postupak se koristi za računanje

• horizontalnih komponenti Fhx i Fhy sile hidrostatskog tlaka i
• komponenti F0x, F0y i F0z sile konstantnog manometarskog tlaka
s tim da se projiciranje složene zakrivljene površine vrši u odgovarajuće ravnine.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 50 / 71

 3. Statika fluida

Primjer računanja horizontalnih komponenti sila tlaka na složenu zakrivljenu

površinu
z
p=
0 pa + pM0
x

A hCx
Sx 
Cx F0x hCx1

Hx Fhx ∆hx

B  
Cx1 E
F0x F0x
 
Hx1 Fhx1 Fhx1 ∆hx1

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 51 / 71

 3. Statika fluida

Vertikalna komponenta Fhz sile hidrostatskog tlaka ph = ρgh na

zakrivljenu površinu S
ddd d
Fhz =⋅ ρ g ∫ h ( −nz dS ) =
− ∫ ph k ⋅ n dS =
k Fh = ρ g ( −V )
ρ g ∫ h ( −dS z ) = (3.53)
Sz Sz Sz

gdje je:

V volumenu između zakrivljene površine S i referentne površine (bilo da je taj

volumen ispunjen fluidom ili djelomično ispunjen fluidom ili nije ispunjen
fluidom),

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 52 / 71

 3. Statika fluida

Praktična primjena:

Fhz = ρgV > 0 Vrijednost vertikalne komponente sile Fhz hidrostatskog tlaka na zakrivljenu
površinu računa se s pozitivnom vrijednošću volumena V > 0:

• Kada se volumen V (tj. zakrivljena površina S) nalazi ispod referentne (slobodne)

površine (tada po zakrivljenoj površini vlada pozitivni hidrostatski tlak
ph = ρgh > 0, hidrostatski pretlak) onda vertikalna komponenta Fhz = ρgV > 0 sile
hidrostatskog tlaka na zakrivljenu površinu djeluje od fluida prema zakrivljenoj
površini.

• Kada se volumen V (tj. zakrivljena površina S) nalazi iznad referentne (slobodne)

površine (tada po zakrivljenoj površini vlada negativni hidrostatski tlak
ph = ρgh < 0, hidrostatski podtlak) onda vertikalna komponenta Fhz = ρgV > 0 sile
hidrostatskog tlaka na zakrivljenu površinu djeluje od zakrivljene površine prema
fluidu.

Fhz djeluje u težištu volumena V.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 53 / 71

 3. Statika fluida

Volumen V i vertikalna komponenta Fhz sile hidrostatskog tlaka na zakrivljenu

površinu


k 
n

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 54 / 71

 3. Statika fluida

Složena zakrivljena površina za vertikalnu komponentu sile hidrostatskog tlaka

(zakrivljena površina okvašena i s donje i s gornje strane)

U slučaju složene zakrivljene površine vrijednost vertikalne komponente Fhz sile

hidrostatskog tlaka se računa na sljedeći način:

• Rastaviti površinu na dijelove koji su okvašeni samo s donje ili samo s gornje
strane.
• Označiti volumene između tih dijelova zakrivljene površine i referentne (slobodne)
površine.
• Volumene zbrojiti odnosno oduzeti vodeći računa o smjerovima odgovarajućih sila
pri čemu se preklapajući volumeni poništavaju jer su odgovarajuće vertikalne
komponente sila jednake po iznosu, a suprotnog smjera.

Ovim postupkom se dobije rezultirajući volumen koji daje rezultirajuću vertikalnu

komponentu sile.

Na dijelu površine S na kojem se horizontalne projekcije Sz površine preklapaju, vertikalne

komponente Fhz sile hidrostatskog tlaka se samo djelomično poništavaju tako da kao
rezultirajući volumen preostane volumen između odgovarajućih dijelova zakrivljene
površine.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 55 / 71

 3. Statika fluida

Primjer računanja vertikalne komponente Fhz sile hidrostatskog tlaka na složenu

zakrivljenu površinu

V1 V2

V
+ =

Fhz1 = ρ gV1 Fhz 2 = ρ gV2 F=

hz Fhz1 − Fhz 2
= ρ gV1 − ρ gV2 = ρ g (V1 − V2 )
= ρ gV

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 56 / 71

 3. Statika fluida

Primjer računanja vertikalnih komponenti sila tlaka na složenu zakrivljenu površinu

z
p=
0 pa + pM0
x
A


F0z


Fhz1
B
    E
F0z Fhz 2 Fhz 2 F0z

R/2 R/2 R/2 R/2

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 57 / 71

 3. Statika fluida

Vertikalna komponenta Fhz sile hidrostatskog tlaka ph = ρgh na zakrivljenu površinu

Zakrivljena površina ispod referentne (slobodne) površine okvašena s gornje i donje strane

pa pa

V V
g

Fhz = ρgV

g ρ
Fhz = ρgV

B=1m B=1m

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 58 / 71

 3. Statika fluida

Vertikalna komponenta Fhz sile hidrostatskog tlaka ph = ρgh na zakrivljenu površinu

Zakrivljena površina iznad referentne (slobodne) površine okvašena s gornje i donje strane

Fhz = ρgV

g ρ
Fhz = ρgV
V pa V pa

B=1m B=1m

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 59 / 71

 3. Statika fluida

3.6. Sila Fb hidrostatskog uzgona

Sila hidrostatskog uzgona je sila tlaka na potpuno uronjeno tijelo.
• Apsolutni tlak p =pa + pM0 + ph
• Zatvorena površina Sb potpuno uronjenog tijela volumena Vb
• Primjena Gaussove formule

• ∂p ∂xi =− ρ gδ i 3 , odnosno ∇p =ρ gk
∂p
− ∫ pni dS =
Fb,i = −∫ ∫
dV = ρ g d i 3 ∫ dV =
ρ g d i 3 dV = ρ gVbdd
i3 =
Fb i 3 (3.54)
S V
∂xi V V
b b b b

odnosno
d d dddd
Fb =− ∫ pndS =− ∫ ∇p dV =∫ ρ gkdV =ρ gk ∫ dV =ρ gVb k =Fb k (3.55)
Sb Vb Vb Vb

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 60 / 71

 3. Statika fluida

Praktična primjena:
  
Fb,i ρ=
= gVbδ i 3 Fbδ i 3 odnosno
= Fb ρ=
gVb k Fb k

Vb > 0 volumen istisnine, tj. volumen potpuno uronjenog tijela ili dio volumena tijela
ispod razine slobodne površine za tijelo koje pluta na slobodnoj površini, uvijek
pozitivan

Vrijednost sile hidrostatskog uzgova:

Fb = ρgVb > 0 jednaka je težini istisnine, uvijek pozitivna


• djeluje vertikalno (u pravcu vertikalne osi k ),

• djeluje prema gore (u pozitivnom smjeru vertikalne osi k ),
• djeluje kroz težište volumena Vb.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 61 / 71

 3. Statika fluida

p =pa + pM0 + ph
Sile konstantnog tlaka (bilo atmosferskog pa ili manometarskog pM0 ) na zatvorenu
površinu potpuno uronjenog tijelo međusobno se poništavaju, a poništavaju se i
horizontalne komponente sile hidrostatskog tlaka ph , pa na potpuno uronjeno tijelo
preostane samo vertikalna komponenta sile hidrostatskog tlaka.

Sila hidrostatskog uzgona je vertikalna komponenta

sile hidrostatskog tlaka na potpuno uronjeno tijelo.
z
g Fhz1 = ρ gV1 prema gore
ra
Fhz 2 = ρ gV2 prema dolje

V1 =
Fb Fhz1 − Fhz 2

Fb
Fb = ρ gVb prema gore
C V2
V Hvatište sile hidrostatskog
uzgona je težište volumena
=
p p0 + ρ gh tijela.
Fb=rgV

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 62 / 71

 3. Statika fluida

Sila hidrostatskog uzgona na granici dvaju fluida

ρ1
g Fb1
V1
C1 T Fb2

V2
C2
mg
ρ2

Fb = Fb1 + Fb2 = ρ1 gV1 + ρ 2 gV2

Uvjeti plivanja (ravnoteže)

Fb = mg ρ1 gV1 + ρ 2 gV2 = ρ0 g (V1 + V2 )
Fb1∆ x1 = Fb2 ∆ x2 ρ1 gV1∆ x1 = ρ 2 gV2 ∆ x2

Jasno je da vrijedi ρ 2 > ρ0 > ρ1 .

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 63 / 71

 3. Statika fluida

Sila hidrostatskog uzgona na tijelo koje pliva na slobodnoj površini

Ako se tijelo nalazi na slobodnoj površini kapljevine ρ = konst. iznad koje je zrak (granica
dvaju fluida) zanemarivo male gustoće rr zr 
, sila hidrostatskog uzgona zraka se
zanemaruje.
Dakle, za tijelo koje pliva na slobodnoj površini, iznos sile hidrostatskog uzgona je također
Fb = ρ gVb , gdje je Vb dio volumena tijela koji se nalazi ispod slobodne površine.

Taj se volumen može smatrati potpuno uronjenim volumenom jer je hidrostatska sila na
površinu koja pripada slobodnoj površini jednaka nuli.

g g g
pa pa pa
r0<r

r
r
r0=r
r

r0>r

A B A B A B
G > Fb tijelo tone G = Fb tijelo lebdi G = Fb tijelo pliva

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 64 / 71

 3. Statika fluida

Areometar

Areometar je instrument za mjerenje gustoće kapljevine koji radi na principu hidrostatskog

uzgona.

Va
ρ0 Jednadžba ravnoteže za slučaj
r0 g g
kapljevine poznate gustoće ρ0
ra ra h
(slika lijevo)
mg ρ 0 gV0 + ρ a gVa
=
r >r 0
r0
A Jednadžba ravnoteže za slučaj
V0 kapljevine nepoznate gustoće ρ
(slika desno)
mg= ρ g (V0 − Ah ) + ρa g (Va + Ah )

V0
V ρ − ρ0 ρ0 − ρa
h= 0 ρ = Ah
A ρ − ρa V0
−1
Ah

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 65 / 71

 3. Statika fluida

Sile tlaka – Najvažnije

F0 = pM0 A > 0 pM0 = konst.
Iξξ
Fh = phC A > 0 phC = ρ ghC ∆y =
yC A
F0 x = pM0 S x > 0 pM0 = konst.
F0 z = pM0 S z > 0 pM0 = konst.
I
Fhx = phCx S x > 0 phCx = ρ ghCx ∆hx = hh
hCx S x
Fhz = ρ gV > 0 V volumen između zakrivljene i referentne (slobodne) površ.
Fb = ρ gVb > 0 Vb volumen potpuno uronjenog tijela ili dio volumena tijela
ispod razine slobodne površine
• Dubine težišta površine hC i projekcije površine hCx, pozitivne ili negativne.
• Relativni tlakovi pM0 = konst., phC = ρghC i phCx = ρghCx, pozitivni ili negativni.
• Vrijednosti sila tlaka i komponenti sila tlaka, pozitivne.
• Sile i komponente sila djeluju od fluida prema ravnoj, odnosno zakrivljenoj površini
ako su pozitivni odgovarajući tlakovi, i obratno.
• Kada se volumen V (tj. zakrivljena površina) nalazi ispod referentne površine onda
vertikalna komponenta Fhz sile hidrostatskog tlaka na zakrivljenu površinu djeluje od
fluida prema zakrivljenoj površini, i obratno.
• Sila hidrostatskog uzgona Fb = ρgVb je pozitivna i djeluje vertikalno prema gore.

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 66 / 71

 3. Statika fluida

Popis veličina – Statika fluida

m kg masa
V m3 volumen
S m2 zakrivljena površina, otvorena ili zatvorena
dm kg infinitezimalno mala masa čestice fluida
dV m3 infinitezimalno mali volumen čestice fluida
dS m2 infinitezimalno mala površina
ρ = dm/dV kg/m3 gustoća čestice fluida
ni - jedinična vanjska normala na infinitezimalno malu površinu dS
fi N/kg = m/s2 specifična masena sila
gi = − gδ i 3 N/kg = m/s2 specifična gravitacijska sila
g = 9,80665 m/s2 gravitacijsko ubrzanje
ssi = - pni + i specifična površinska sila, odnosno vektor naprezanja
f
N/m2 = Pa
σ if N/m2 = Pa vektor viskoznih naprezanja
∂p ddd ∂p ∂p
∇= p grad=
p e1 + e2 + e3 N/m2 = Pa gradijent tlaka
∂x1 ∂x2 ∂x3

e3 - jedinični vektor u pravcu osi x3 pravokutnog Kartezijevog koordinatnog
sustava Ox1x2x3 usmjeren vertikalno prema gore
x3 m os pravokutnog Kartezijevog koordinatnog sustava Ox1x2x3 usmjerena
prema gore, tj. suprotno od vektora specifične gravitacijske sile gi = − gδ i 3

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 67 / 71

 3. Statika fluida

h = − x3 m dubina, os usmjerena prema dolje, tj. u smjeru vektora specifične

gravitacijske sile gi = − gδ i 3 , h = 0 na referentnoj površini
p > 0 Pa apsolutni (termodinamički) tlak
p0 > 0 Pa apsolutni tlak na referentnoj (slobodnoj) površini
pa > 0 Pa (apsolutni) atmosferski tlak zraka
pv > 0 Pa (apsolutni) tlak zasićenja kapljevine pri određenoj temperaturi
pM Pa manometarski tlak, relativni tlak mjeren u odnosu na atmosferski tlak,
pM > 0 manometarski pretlak,
pM < 0 manometarski podtlak
pM0 Pa konstantni manometarski tlak na referentnoj (slobodnoj) površini,
relativni tlak na referentnoj površini mjeren u odnosu na atmosferski tlak,
pM0 > 0 konstantni manometarski pretlak,
pM0 < 0 konstantni manometarski podtlak
ph = ρgh Pa hidrostatski tlak, relativni tlak, ph = 0 na referentnoj (slobodnoj) površini,
ph > 0 hidrostatski pretlak,
ph < 0 hidrostatski podtlak,
phC = ρghC Pa hidrostatski tlak u težištu C ravne površine
hC m dubina težišta C ravne površine, pozitivna prema dolje
yC = hC / sinϑ m udaljenost težišta C ravne površine od referentne (slobodne)
površine u ravnini ravne površine, pozitivna prema dolje
hf = pM0 / (ρ g) m dubina slobodne površine (iznad koje vlada konstantni manometarski
tlak pM0) u odnosu na fiktivnu slobodnu površinu (na kojoj vlada
konstantni atmosferski tlak pa)

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 68 / 71

 3. Statika fluida

Fm,i = ò fi rdV N masena sila

V

FG ,i = -r gV di 3 N sila težine, masena sila u mirujućem fluidu

FS ,i = ò si dS N površinska sila
S

Fp ,i = -ò ni pdS N sila tlaka, površinska sila u mirujućem fluidu

S
F0 = |pM0| A > 0 N sila konstantnog manometarskog tlaka pM0 = konst. na ravnu
površinu A, djeluje okomito na ravnu površinu, djeluje od fluida
prema ravnoj površini ako je pM0 > 0 (manometarski pretlak) i
obratno, djeluje u težištu C ravne površine
Fh = |phC| A > 0 N sila hidrostatskog tlaka ph = ρgh na ravnu površinu, djeluje okomito
na ravnu površinu, djeluje od fluida prema ravnoj površini ako je
phC > 0 (hidrostatski pretlak) i obratno, djeluje u hvatištu sile H ravne
površine
Δy = Iξξ / (|yC| A) > 0 m pomak hvatišta H sile hidrostatskog tlaka Fh u odnosu na
težište C ravne površine A, mjeri se u ravnini ravne površine
prema dolje ako je yC > 0, tj. ako se težište površine nalazi
ispod referentne površine, i obratno
Iξξ > 0 m4 težišni osni (aksijalni) moment tromosti (inercije) površine A oko
horizontalne težišne osi Oξ
A>0 m2 veličina (ploština) ravne površine A

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 69 / 71

 3. Statika fluida

F0x = |pM0| Sx > 0 N horizontalna komponenta sile konstantnog manometarskog tlaka

pM0 = konst. na zakrivljenu površinu S u pravcu osi x, djeluje od
fluida prema zakrivljenoj površini ako je pM0 > 0 (manometarski
pretlak), i obratno, djeluje u težištu Cx projekcije površine Sx
F0y = |pM0| Sy > 0 N horizontalna komponenta sile konstantnog manometarskog tlaka
pM0 = konst. na zakrivljenu površinu S u pravcu osi y, djeluje od
fluida prema zakrivljenoj površini ako je pM0 > 0 (manometarski
pretlak), i obratno, djeluje u težištu Cy projekcije površine Sy
F0z = |pM0| Sz > 0 N vertikalna komponenta sile konstantnog manometarskog tlaka
pM0 = konst. na zakrivljenu površinu S u pravcu osi z, djeluje od
fluida prema zakrivljenoj površini ako je pM0 > 0 (manometarski
pretlak), i obratno, djeluje u težištu Cz projekcije površine Sz
Fhx = |phCx| Sx > 0 N horizontalna komponenta sile hidrostatskog tlaka ph na zakrivljenu
površinu S u pravcu osi x, djeluje od fluida prema zakrivljenoj
površini ako je phCx = ρghCx > 0 (hidrostatski pretlak), i obratno,
djeluje u hvatištu sile Hx projekcije površine Sx u ravninu Oyz
Fhy = |phCy| Sy > 0 N horizontalna komponenta sile hidrostatskog tlaka ph na zakrivljenu
površinu S u pravcu osi y, djeluje od fluida prema zakrivljenoj
površini ako je phCy= ρghCy > 0 (hidrostatski pretlak), i obratno,
djeluje u hvatištu sile Hy projekcije površine Sy u ravninu Oxz
Fhz = ρ g V > 0 N vertikalna komponenta sile hidrostatskog tlaka ph = ρgh na
zakrivljenu površinu S u pravcu osi z, djeluje od fluida prema
zakrivljenoj površini ako je volumen V ispod referentne (slobodne)
površine, i obratno, djeluje u težištu volumena V
Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 70 / 71
 3. Statika fluida

Δhx = Iηη / (|hCx| Sx) > 0 m pomak hvatišta horizontalne komponente sile Fhx
hidrostatskog tlaka na zakrivljenu površinu S u pravcu osi x,
u odnosu na težište Cx projekcije Sx, mjeri se prema dolje ako
je hCx > 0, i obratno
Δhy = Iξξ / (|hCy| Sy) > 0 m pomak hvatišta horizontalne komponente sile Fhy
hidrostatskog tlaka na zakrivljenu površinu S u pravcu osi y,
u odnosu na težište Cy projekcije Sy, mjeri se prema dolje ako
je hCy > 0, i obratno
4
Iηη > 0 m težišni osni (aksijalni) moment tromosti (inercije) projekcije Sx oko
horizontalne težišne osi Oξ
Iξξ > 0 m4 težišni osni (aksijalni) moment tromosti (inercije) projekcije Sy oko
horizontalne težišne osi Oξ
Sx, Sy, Sz > 0 m2 veličine (ploštine) projekcija zakrivljene površine S u odgovarajuće
koordinatne ravnine
V>0 m3 volumen između zakrivljene površine S i referentne (slobodne)
površine
Fb = ρ g Vb > 0 N sila hidrostatskog uzgona na potpuno uronjeno tijelo volumena Vb,
odnosno sila tlaka na zatvorenu površinu potpuno uronjenog tijela
volumena Vb, odnosno vertikalna komponenta sile hidrostatskog
tlaka na potpuno uronjeno tijelo volumena Vb, djeluje vertikalno
prema gore, djeluje u težištu volumena Vb
Vb > 0 m3 volumen istisnine, odnosno volumen potpuno uronjenog tijela ili dio
volumena tijela ispod razine slobodne površine

Mehanika fluida I / Mehanika fluida K 71 / 71