Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τάξη:
Τμήμα:
Ονοματεπώνυμα μαθητών ομάδας:
1.
2.
3.
4.
5.

Προερωτήσεις
1. Παρατηρήστε με προσοχή τις παρακάτω φράσεις:

 Εύρεση μηχανισμού μέτρησης του χρόνου.

 Υπολογισμός της έκτασης που καταλαμβάνει ένα οικόπεδο.

 Σχεδιασμός κύκλου ίσου εμβαδού με τετράγωνο δεδομένης πλευράς.

 Αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών (σεισμών, εκρήξεων ηφαιστείων κλπ).

 Ανακάλυψη εμβολίου για την καταπολέμηση του καρκίνου.

 Βελτίωση ταχύτητας μετάδοσης δεδομένων στα δίκτυα Η/Υ.

 Διοργάνωση μιας σχολικής εκδρομής.

 Επιλογή ομάδας προσανατολισμού από τους μαθητές της Β΄ τάξης.

 Αντιμετώπιση του υποσιτισμού του πληθυσμού των τριτοκοσμικών χωρών.

 Διόρθωση του σφάλματος του έτους 2000 (millennium bug).

Μπορείτε να εντοπίσετε ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό (να αναφέρετε μια

λέξη) που συνδέει τις φράσεις αυτές; ______________________________________

2. Προσπαθήστε να δώσετε μια σύντομη περιγραφή (ορισμό) της παραπάνω έννοιας:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

1
 Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ

Κατηγορίες προβλημάτων
Τα προβλήματα ανάλογα με τη δυνατότητα επίλυσής τους διακρίνονται σε
τρεις κατηγορίες:

Επιλύσιμα ονομάζονται εκείνα τα προβλήματα των οποίων η λύση έχει βρεθεί και έχει
διατυπωθεί.

Παράδειγμα: Η επίλυση της δευτεροβάθμιας εξίσωσης.

Μη επιλύσιμα χαρακτηρίζονται εκείνα τα προβλήματα για τα οποία έχει αοδειχθεί ότι δεν
επιδέχονται λύση.

Παράδειγμα: Ο τετραγωνισμός του κύκλου με κανόνα και διαβήτη.

Ανοικτά ονομάζονται τα προβλήματα των οποίων η λύση δεν έχει ακόμη βρεθεί, αλλά
ταυτόχρονα δεν έχει αποδειχθεί ότι δεν επιδέχονται λύση.

Παράδειγμα: Η εικασία του Goldbach (κάθε άρτιος μπορεί να γραφεί ως άθροισμα δυο
πρώτων αριθμών).

Υπολογιστικά προβλήματα
David Hilbert:

«Υπάρχει αλγόριθμος, ο οποίος μπορεί να αποφασίσει την αλήθεια οποιασδήποτε λογικής

πρότασης που αφορά τους φυσικούς αριθμούς;» ή ισοδύναμα «Μπορεί να
αυτοματοποιηθεί η διαδικασία επίλυσης όλων των μαθηματικών προβλημάτων;»

Kurt Gödel:

Σε οποιαδήποτε γλώσσα που έχει την ισχύ να περιγράψει τις ιδιότητες των φυσικών
αριθμών, υπάρχουν αληθείς προτάσεις των οποίων η αλήθεια δεν μπορεί να αποδειχθεί με
κανέναν αλγόριθμο.

Alan Turing:

Όρισε τη μηχανή Turing η οποία είναι ικανή να υπολογίσει οποιαδήποτε υπολογίσιμη

συνάρτηση και έδειξε επίσης ότι υπάρχουν μερικές συναρτήσεις, τις οποίες καμία μηχανή
Turing δεν μπορεί να υπολογίσει.

Επομένως, τα προβλήματα με βάση τη δυνατότητα επίλυσής τους μέσω του υπολογιστή

μπορούν να διακριθούν σε υπολογιστικά και μη υπολογιστικά.

Υπολογιστικό χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε πρόβλημα μπορεί να λυθεί και μέσω του

υπολογιστή.

2
 Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ

Δραστηριότητα 1
Τα μέλη κάθε ομάδας να διατυπώσουν ένα πρόβλημα προς τα μέλη της
γειτονικής τους ομάδας, τα οποία πρέπει να το χαρακτηρίσουν ανάλογα: (α)
με τη δυνατότητα επίλυσής του και (β) με τη δυνατότητα επίλυσής του μέσω υπολογιστή,
αιτιολογώντας την απάντησή τους.

Πρόβλημα
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Απάντηση
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Δραστηριότητα 2
Να χαρακτηρίσετε τα παρακάτω προβλήματα με βάση τη δυνατότητα
επίλυσής τους μέσω υπολογιστή:

Να υπολογιστεί η χιλιομετρικά συντομότερη διαδρομή που θα διανύσει ένας ταχυδρόμος

για να επισκεφθεί δέκα χωριά μοιράζοντας την αλληλογραφία και να επιστρέψει στο χωριό
από το οποίο ξεκίνησε περνώντας μόνο μια φορά από κάθε χωριό, με βάση ένα δεδομένο
χάρτη των χωριών και των δρόμων που συνδέουν τα χωριά αυτά.

___________________________________________________________________________

Το πρόγραμμα το οποίο δέχεται ως είσοδο ένα φυσικό αριθμό x και στη συνέχεια εκτελεί
επαναληπτικά τους εξής υπολογισμούς: αν ο x είναι άρτιος τον υποδιπλασιάζει, ενώ αν
είναι περιττός τον τριπλασιάζει και τον αυξάνει κατά 1, μέχρι να προκύψει αποτέλεσμα ίσο
με 1, τερματίζει για κάθε τιμή του φυσικού αριθμού x;

___________________________________________________________________________

3
 Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ

Διαδικασία επίλυσης (υπολογιστικού) προβλήματος

Η διαδικασία επίλυσης ενός προβλήματος περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

1. Κατανόηση του προβλήματος: Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση

ενός προβλήματος αποτελεί η πλήρης κατανόηση του προβλήματος. Η κατανόηση
είναι συνάρτηση δυο παραγόντων: της σωστής _________________________ εκ
μέρους του δημιουργού του και της αντίστοιχα σωστής _______________________
εκ μέρους εκείνου που καλείται να το λύσει.

2. Ανάλυση-αφαίρεση: Η κατανόηση του προβλήματος είναι βασική προϋπόθεση για

να ξεκινήσει η διαδικασία ανάλυσης του προβλήματος σε άλλα απλούστερα και ο
διαχωρισμός των κύριων στοιχείων του προβλήματος σε σχέση με τα δευτερεύοντα
(αφαίρεση). Στόχος της ανάλυσης είναι η διάσπαση του προβλήματος σε άλλα
απλούστερα προβλήματα, έτσι ώστε να είναι εύκολη η αντιμετώπισή τους. Για τη
σωστή επίλυση ενός προβλήματος είναι σημαντικός ο επακριβής προσδιορισμός των
_____________________ και η λεπτομερειακή καταγραφή των __________________
που αναμένονται ως αποτελέσματα της επίλυσης του προβλήματος.

Μερικοί ορισμοί

Δεδομένο είναι μια παράσταση γεγονότων, εννοιών ή εντολών σε τυποποιημένη

μορφή που είναι κατάλληλη για ερμηνεία ή επεξεργασία από τον άνθρωπο ή από
αυτόματους μηχανισμούς.

Ζητούμενο ονομάζουμε οτιδήποτε προκύπτει ή τίθεται ως αντικείμενο έρευνας ή

αναζήτησης.

Πληροφορία ονομάζεται οποιοδήποτε γνωσιακό στοιχείο προέρχεται από

επεξεργασία δεδομένων.

Επεξεργασία δεδομένων είναι η συστηματική εκτέλεση πράξεων σε δεδομένα.

3. Σύνθεση: Είναι το στάδιο κατά το οποίο επιχειρείται η κατασκευή μιας νέας δομής,
με την οργάνωση των επιμέρους στοιχείων του προβλήματος.

4. Κατηγοριοποίηση του προβλήματος: Είναι ένα εξίσου σημαντικό στάδιο, μέσω του
οποίου το πρόβλημα κατατάσσεται σε κάποια κατηγορία, σε μια οικογένεια
παρόμοιων προβλημάτων και έτσι διευκολύνεται η επίλυσή του.

5. Γενίκευση: Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου μπορούν να μεταφερθούν τα

αποτελέσματα του προβλήματος σε άλλες παρεμφερείς καταστάσεις ή προβλήματα.

4
 Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ

Παράδειγμα
Να διερευνηθεί η εξίσωση αx + β = 0 ως προς x, για τις διάφορες τιμές των α και β.

Κατανόηση: Δίνονται οι σταθεροί όροι α, β της εξίσωσης και ζητείται η τιμή της μεταβλητής
x για τις διάφορες τιμές των α και β.

Ανάλυση-αφαίρεση: Το πρόβλημα διασπάται αρχικά σε δυο υποπροβλήματα: Στο πρώτο ο

συντελεστής α της μεταβλητής x είναι διάφορος του 0. Στο δεύτερο ο συντελεστής είναι 0.
Το δεύτερο υποπρόβλημα διασπάται σε δυο υποπροβλήματα: Ο σταθερός όρος β είναι ίσος
με 0 ή είναι διάφορος του 0.

Σύνθεση: Η εξίσωση είτε έχει μοναδική λύση, είτε είναι αδύνατη, είτε είναι αόριστη.

Κατηγοριοποίηση και γενίκευση: Όλες οι πρωτοβάθμιες εξισώσεις αντιμετωπίζονται με

βάση αυτή τη προσέγγιση.

Δραστηριότητα 3
Εφαρμόστε τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων για να υπολογίστε τη
διαγώνιο ενός ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου του οποίου οι διαστάσεις
(μήκος, πλάτος και ύψος) θεωρούνται γνωστές.

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

5
 Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ
Ο τύπος που δώσατε για τη διαγώνιο είναι συμμετρικός ως προς το μήκος μ, το πλάτος π
και το ύψος υ; Παραμένει αμετάβλητος αν εναλλάξετε τα μ, π και υ;

___________________________________________________________________________

Το πρόβλημά μας είναι ανάλογο με ένα πρόβλημα επιπεδομετρίας: να βρεθεί η διαγώνιος

ενός ορθογωνίου παραλληλογράμμου με γνωστές διαστάσεις μ και π. Είναι το αποτέλεσμα
του προβλήματος της στερεομετρίας ανάλογο με το αποτέλεσμα του προβλήματος της
επιπεδομετρίας;

___________________________________________________________________________

Τι συμβαίνει όταν το ύψος υ ελαττώνεται και τελικά μηδενίζεται; Τι παριστάνει ο τύπος της
διαγωνίου στην περίπτωση αυτή;

___________________________________________________________________________

Όταν οι τρεις διαστάσεις του παραλληλεπιπέδου αυξάνονται με την ίδια αναλογία, π.χ.
έχουμε 3μ, 3π και 3υ αντί των μ, π και υ, η διαγώνιος αυξάνεται επίσης με την ίδια
αναλογία; Ποιο είναι το αποτέλεσμα του τύπου της διαγωνίου στην περίπτωση αυτή;

___________________________________________________________________________

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το αποτέλεσμα ή τη μέθοδο για κάποιο άλλο παρόμοιο

πρόβλημα;

___________________________________________________________________________

Μπορείτε χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του προβλήματος που λύσατε προηγουμένως να

βρείτε τη λύση του παρακάτω προβλήματος: Στο κέντρο της ορθογώνιας ταράτσας ενός
κτηρίου η οποία έχει μήκος 21 και πλάτος 16 μέτρα, πρόκειται να τοποθετηθεί ένα κοντάρι
σημαίας ύψους 8 μέτρων. Για τη στήριξη του κονταριού χρειαζόμαστε τέσσερα σκοινιά του
ίδιου μήκους. Τα σκοινιά πρέπει να αρχίζουν από ένα σημείο που απέχει 2 μέτρα από την
κορυφή του κονταριού και να τελειώνουν στις τέσσερις γωνίες της ταράτσας. Ποιο είναι το
μήκος του κάθε σκοινιού;

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

6
 Εισαγωγή στις αρχές της επιστήμης των Η/Υ

Δραστηριότητες εμπέδωσης
1. Να χαρακτηρίσετε ως Σωστή ή Λανθασμένη καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις:

α. Κάθε επιλύσιμο πρόβλημα είναι υπολογιστικό.

β. Η κατανόηση προηγείται της ανάλυσης του προβλήματος.

γ. Όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με τη βοήθεια του υπολογιστή.

δ. Υπάρχουν μη υπολογιστικά μαθηματικά προβλήματα.

ε. Η ανάλυση ενός προβλήματος μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε φραστικά είτε

διαγραμματικά.

2. Δίνεται ο ακόλουθος χάρτης σιδηροδρομικών διαδρομών που συνδέει ορισμένες

πόλεις. Ο χάρτης δείχνει επίσης το χρόνο (σε λεπτά) που απαιτείται για τη
μετακίνηση από πόλη σε πόλη.

α. Ποια διαδρομή είναι η συντομότερη από την πόλη Α στην πόλη Β;

β. Σε ποια πόλη θα συναντηθούν τρεις φίλοι ώστε κανένας να μην κινηθεί

περισσότερο από 15 λεπτά, αν τα τρένα τους ξεκινούν ταυτόχρονα από τις
πόλεις Γ, Δ και Ε αντίστοιχα;

3. Αναζητήστε πληροφορίες όσον αφορά στην επιλυσιμότητα των εξής προβλημάτων:

α. Πρόβλημα του Euler (οι 7 γέφυρες του Königsberg) και

β. Πρόβλημα των 4 χρωμάτων.