6.

SINIF

YAZ TATİLİ
ÇALIŞMA
KİTABI
 6. TÜRKÇE
Sınıf
GÖRSEL OKUMA

Aşağıda yer alan çizgi romandaki konuşma balonlarını uygun şekilde dolduralım.

3
ÇALIŞMALAR

1. Öyküyü oku.
2. Öyküye uygun bir başlık bul.
3. Öyküde geçen konuşmaları, konuşma balonlarına yerleştir. Noktalama işaretlerini koy.
4. Resimleri boya.

…………………………………………………………………….

Evde oturmaktan canı sıkılan Hoca: "Çıkıp şöyle bir dolaşayım." der. Dalgın dalgın yürürken ense-
sine aniden "Şırraaaak!" diye bir tokat vurulur. Bir anda kendisini yerde bulur. Kendisine geldiği zaman,
karşısında hiç tanımadığı bir adam görür. Adam, özür dileyeceği yerde sırıtır. Gülerek "Kusura bakma,
seni birine benzettim." der. Hoca, hiç beklemediği bu davranış karşısında çok sinirlenir. Öfkeyle adamın
kolundan tutup "Yürü, kadıya gidiyoruz!" diye çekmeye başlar. Adam, bir taraftan kendini kurtarmaya
çabalarken "Dur, hemşehrim, ne oluyorsun?" diye Hoca'yı sakinleştirmeye çalışır. Hoca, "Seninle kadının
yanında hesaplaşırız!" der.

Kadının huzuruna çıkarlar. Hoca, olanları bir bir anlattıktan sonra "Bu adamdan şikâyetçiyim." der.
Kadı, Hoca'ya önce hak verir ama adam elindeki altın kesesini kadıya gösterince hemen fikrini değiştirip,
Hoca'yı yatıştırmaya çalışır. "Aman, Hoca Efendi, bir yanlışlık olmuş. Üzerinde durmaya değer mi? Hadi
sana iki akçe versin de barışın." der. Adam "Hemen parayı getiriyorum." diyerek çıkar. Adam para getirme
bahanesiyle oradan uzaklaşır. Hiçbir şeyin farkında olmayan Hoca, "Adam gideli saatler oldu. Ne gelen
var ne giden. Oyuna geldik galiba!" diye düşünmeye başlar.

Sessizce kadının yanına yaklaşıp suratına hızla bir tokat indirir. Kadı neye uğradığını bilemez. Hoca,
"Al bu tokadı Kadı Efendi, benim işim var. Daha fazla bekleyemeyeceğim. O adamın getireceği iki akçeyi
siz alırsınız." der.

Bu fıkra ile ilgili 3 tane soru hazırlayıp yanıtlayınız.

Soru
………………………………........…………………………………………………...............…………………?

Cevap
………………………………........…………………………………………………...............…………………

Soru
………………………………........…………………………………………………...............…………………?

Cevap
………………………………........…………………………………………………...............…………………

Soru
………………………………........…………………………………………………...............…………………?

Cevap
………………………………........…………………………………………………...............…………………

44
Eş Anlamlı Sözcükler BULMACA ÇÖZELİM

T A B İ A T Z Z E L Z E L E

A V A R M A Ğ A N N M Ö T G

K İ T U Y U Z A M A N G Ö E

R M U L İ D E R K S D Ö R R

A T S İ S T E K U K B R E E

B İ E M A N I T V O E E N K

A H N Ö A N I Ö V N R V Ç S

P A E Y A N I T E U R Ç Y İ

S N S Ö Z C Ü K T K A Y Ü N

İ V A T A N Ü Y R T K Ü Z İ

R Ğ V A K İ T A A Y Y R Y M

A İ S İ M U I R Ç A K E I L

R H İ K A Y E A I S İ K L Ş

S N A M E Y Ğ R K A L A N Ç

T E M A A K U Ş A K T A S A

Aşağıdaki kelimelerin eş anlamlılarını bulmacamızdan bulalım.

ASIR İHTİYAÇ YIL CEVAP SINAV

ÜZÜNTÜ GÜÇ DİZİ DİLEK HISIM

ÖNDER ÜNİTE NESİL VAKİT YURT

KALP BEYAZ DEPREM MEKTUP AD

DURU HEDİYE MERASİM DOĞA ZAMAN

VAZİFE ÖYKÜ KELİME MİSAFİR FAYDA

HATIRA MATEM ABİDE ALENİ

55
Zamir (Adıl)

Aşağıda zamirlerle ilgili bir bulmaca yer almaktadır. Yönergeler doğrultusunda bulmacayı cevaplandırınız.

1 4 5

8 3

17 11

13

15

10

14

16 12

1. İsim gibi kullanılan, isimlerin yerlerine kullanılan keli- 9. Bir varlığın kime, hangi şahsa ait olduğunu belirten
melere zamir denir. Zamirin diğer adı ...............dır. eklere ......................... ekleri denir.

2. Zamirler kelime hâlindeki zamirler ve .............. halin- 10. Bazen “saygı, incelik, kırılma, öfke” nedeniyle “sen”
deki zamirler olmak üzere iki gruba ayrılır. zamiri yerine “................” zamiri kullanılır.
11. İşaret, ................... ve soru zamirlerini sıfatlarla karış-
3. Kelime hâlindeki zamirler: Kişi zamirleri, ...............za-
tırmamalıyız.
mirleri, belgisiz zamirler ve soru zamirleridir.
12. “O” ve “..................” kelimeleri, eğer insan isimleri ye-
4. Zamirler, isimler gibi özellik gösterdiğinden .............. rini tutuyorlarsa kişi zamiri; insan dışı varlık ismi yerini
eklerini de alırlar. tutuyorlarsa işaret zamiri olurlar.
5. Kişi zamirlerinden söz söyleyen için kullanılan zamir 13. “Ben” ve “sen” kişi zamirleri –e hal ekleri aldıklarında
“..............”dir. ....................değişikliğine uğrarlar.
6. ................ sözcüğü de kişi zamirleri grubu içinde yer 14. Zamirlerin de yapıları vardır. Ben, sen, o zamirleri ya-
alır. pıca basit zamirlerdir. Birçoğu, birkaçı, hiçbiri zamir-
leri ise yapıca ...................... zamirlerdir.
7. Zamirler ...................... herhangi bir ögesi olabilirler.
15. Zamirler cümlede özne, nesne, dolaylı tümleç ve
ÖR: Kimin kitabı, öğrencilerin kaçı ..................... görevlerinde bulunabilirler.
Tamlayan tamlanan 16. Böbürlenmek amacıyla “ben” yerine “...............” za-
miri kullanılır.
8. Sayıca belirsizlik bildiren zamirlere ..........................
zamirler denir. 17. İlgi zamir olan zamir –..........., kelimeyle bitişik yazılır.

66
 ŞİİR İNCELEYELİM

RÜZGÂR

Şimdi bir rüzgâr geçti buradan

Koştum ama yetişemedim.
Nerelerde gezmiş tozmuş
Öğrenemedim.

Besbelli denizden çıkıp

Kıyılar boyunca gitmiştir.
Tuz kokusu, katran kokusu, ter kokusu
Yüreğini allak bullak etmiştir.

Sonra başlamış tırmanmaya dağlara doğru

Bulutları koyun gibi gütmüştür,
Okşayıp otları yaylalarda
Büyütmüştür.

Köylere de uğradıysa eğer

Islak, karanlık odalarda beşik sallamıştır.
Güneş altında çalışanlara
İmdat eylemiştir.

Sonra başlayıp alçalmaya ovalara doğru,

Haşhaş tarlalarında eflatun, pembe, beyaz,
Kıraçlarda mavi dikenler...
Toz toprak gözlerine gitmiştir.

Kentlere de uğramış ki yanımdan geçti,

Haşhaş çiçeğine benzer kızlar görmüştür.
Bir gülüş, bir tel saç, allık pudra
Alıp gitmiştir.

Şimdi bir rüzgâr geçti buradan

Koştum ama yetişemedim.
Soraydım söylerdi herhalde
Soramadım.

Cahit KÜLEBİ

77
ŞİİR İNCELEYELİM

1. Şair, rüzgârın peşinden niçin koşmuştur?

2. Şaire göre rüzgâr nerelere uğrayarak yanına gelmiştir?

3. Şiirin ana duygusu nedir?

4. Şiirin tamamında insana ait özelliklerin başka bir varlığa yüklendiği dizeleri belirleyiniz.

5. Şiirde altı çizili olan sözcükleri kök ve eklerine ayırınız.

88
 METİN İNCELEYELİM

....................................................................................

Karl İvanoviç çok güzel hediyeler aldığım doğum günümden üç

gün sonra, yani 12 Ağustos sabahı, saat yedi sularında uyandırdı
beni. Bir sopaya kalın bir kâğıt yapıştırarak yaptığı sineklikle başu-
cumdaki duvara konan sineği öldürmeye çalışmış ama bunu öyle
beceriksizce yapmıştı ki darbenin etkisiyle ölen sinek, üstüme düştü.
Örtüleri üstümden fırlatıp ölü sineği üstümden tiksinerek silkeledikten
sonra, uykulu gözlerimi öfkeli bir bakışla Karl İvanoviç’e çevirdim.
Üzerinde belinden kuşaklı, parlak renkli bir sabahlık; başında kırmızı yünden örülmüş püsküllü
bir başlık; ayaklarında yumuşak keçi derisinden çizmeleriyle odada geziniyor, gözüne çarpan
sinekleri nişan aldığı sinekliğiyle ve sağa sola vurmaya devam ediyordu. Düşünmeye başladım:

“Tabii ki, henüz küçük bir çocuğum ama neden beni bu şekilde rahatsız edip duruyor! Niye
Volodya’nın yatağının etrafında vızır vızır dönen sinekleri öldürmüyor? Ama olmaz, biliyorum!
Çünkü Volodya benden büyük! Aralarında en küçük ben olduğuma göre işkence edilecek tek kişi
de yine ben oluyorum. Karl, her gün bana işkence etmenin bir yolunu buluyor. Beni uyandırıp
korkuttuğunun farkında ama hiç oralı değilmiş gibi görünüyor. Çekilmez bir adam! Sabahlığı,
başlığı, başlığından sarkan püskülü; hepsi, hepsi çok kötü görünüyor!”

Öfkeden kendi kendime söylenip dururken kendi yatağının yanına gitti. Sinekliği duvardaki
bir çiviye astı. Sonra yatağımın yanına geldi ve ayakucuma oturdu, parmaklarını şaklatarak bana
döndü. Gülerek ayağımın altını gıdıklamaya başladı. Gıdıklanmaktan çok huylanıyordum ama
ne yataktan fırladım ne de ona bir karşılık verdim. Yalnızca başımı yastığın altına iyice gömüp
sakladım. Bir yandan gülüyor, diğer yandan ağlamak istiyordum. Sinirlerim bozulmuş, keyfim
iyice kaçmıştı.

Gözlerimde yaşlarla yastığın altındaki başımı çıkarttım ve bağırdım. Karl, çok şaşırdı. Ayak-
larımı gıdıklamayı bırakarak tedirgin bir yüz ifadesiyle bana döndü, neden ağladığımı sordu.
Yoksa kötü bir rüya mı görmüştüm? Yumuşak yüzünde beliren kaygı ve bana gösterdiği ilgi
gözyaşlarımı daha da artırmıştı. Az önce Karl İvanoviç, sabahlığı ve püsküllü başlığı için düşün-
düklerimden utanmıştım.

LEV TOLSTOY

ÇOCUKLUĞUM

99
METİN İNCELEYELİM

1. Yukarıda verilen hikâyedeki olayları ve bilgileri sıraya koyarak özetleyiniz

2. Metinden hareketle hikâye türünün özelliklerini yazınız.

3. Metne uygun bir başlık vererek hikâye unsurlarını yazınız.

Başlık:

Kahramanlar:

Olay:

Yer:

Zaman:

4. Yazar niçin Karl İvanoviç’le ilgili düşüncelerinden utanmıştır?

10
10
 MASAL TAMAMLAYALIM

KELOĞLAN
Bir varmış, bir yokmuş. Allah’ın kulu çokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur
saman içinde bir keloğlan yaşarmış. İhtiyar ve yoksul annesi, bu biricik oğ-
lunu “Kel oğlum, keleş oğlum!” diye severmiş. Günlerden bir gün Keloğlan,
annesinden izin alıp balık tutmaya gitmiş. “Belki birkaç balık yakalarım. Ana-
cığım pişirir, yeriz. Aç karnımızı doyururuz.” diye düşünüyormuş. Irmağın
kenarına gelip oltasını salmış. Öğleye doğru kocaman bir balık tutmuş. Pul-
ları gümüş gibi parlak, gözleri cam gibi aydınlık, güzel mi güzel bir balıkmış
bu.

Keloğlan balığın pullarını kazımış, karnını yarıp temizlemek istemiş. Bir

de ne görsün! Balığın karnı içinde bir tas durmuyor mu? Keloğlan bir sevin-
miş, bir sevinmiş ki sormayın. “Hem balığı götürürüm anama, hem tası.” demiş. Tası su ile doldurmuş
ve balığı yıkamak istemiş. Birden inanılmayacak bir şey olmuş. Tastan boşalttığı sular altın olarak
akıyormuş yere. Keloğlan çok şaşırmış.

Birkaç kere denemiş. Hep altın akıyormuş tastan. “Bu sihirli bir tas galiba. Hemen anama haber
vereyim.” demiş. Evlerine koşmuş. Sihirli tasa küpler dolusu suyu doldurup doldurup boşaltmış. Suyu
boşalan küplere de altınları biriktirmiş. Artık ülke hükümdarı bile onun yanında fakir sayılırmış.

Keloğlan günler sonra büyük bir saray yaptırıp oraya taşınmış. Kendisine hizmetçiler tutmuş. Sev-
diği ve istediği her şeyi alıyor, en güzel yemekleri yiyormuş. Zenginlik içinde yaşadığı için mutluy-
muş ama bazı sorunları fark edemiyormuş. Sonunda altınların çokluğu onu şımartmaya başlamış.
Keloğlan’ın zenginliğini duyanlar ondan yardım istemiş fakat o çoğunu görmezden gelmiş. Üstelik
gereksiz masraflara, lüzumsuz harcamalara girişmiş. “Oğlum, bu işin sonu kötü olabilir.” diye öğüt
vermeye çalışmış annesi ama Keloğlan onu da dinlememiş.

“Sihirli tas elimde, ne istersem yapabilirim…” diyormuş.

Türk Masalları Antolojisi

(Kısaltılmıştır.)

Yukarıdaki masalı kendi hayal gücünüz ve metnin konu bütünlüğü içerisinde doğru ve anlamlı cümlelerle
türüne uygun, yazım kuralları ve noktalama işaretlerine dikkat ederek tamamlayınız.

11
11
ETKİNLİK YAPALIM

1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili verilen sözcüklerden yapım eki alanları belirleyerek eki gösteriniz.

 Arkadaşlarımla her zaman iyi geçinirim.

 Adam çiftçilikle geçiniyor.
 Akşam bize gelirseniz çok seviniriz.
 Çocuğun elleri soğuktan titriyordu.
 Tüm yarışmacılar bitiş çizgisine ulaştı.

2. Sözcüklerin kök ve eklerini tabloda uygun yerlere yazınız.

SÖZCÜKLER KÖK YAPIM EKİ ÇEKİM EKİ

Görüştü

Balıkçıya

Yazardan

Çizgisi

Sınava

3. Aşağıdaki sözcükleri isim veya fiil köklü olmalarına göre ayırarak verilen bölümde oluşturacağınız tab-
loya yerleştiriniz.

Sayı Süslü Açıklama Bilgi

Yargıç Bekleyiş Sorgu Türkçe

12
12
 ETKİNLİK YAPALIM

4. Aşağıdaki atasözlerinden anlamca çelişkili olanları bulup eşleştiriniz.

1 Damlaya damlaya göl olur. 1 Üzümünü ye, bağını sorma.

2 Erken kalkan yol alır. 2 Aklın yolu birdir.

3 Eski dost düşman olmaz. 3 Dost kara günde beli olur.

4 Harama el uzatılmaz. 4 Güvenme dostuna, saman doldurur postuna.

5 Dereyi görmeden paçayı sıvama. 5 Taşıma su ile değirmen dönmez.

6 Akıl akıldan üstündür. 6 Ağaç yaşken eğilir.

7 Kervan yolda düzelir. 7 Görünen köy kılavuz istemez.

8 Düşenin dostu olmaz. 8 Acele işe şeytan karışır.

5. Aynı anlama gelen deyimleri bularak farklı renkte kalemlerle eşleştiriniz.

ELİNDEN BİR ŞEY

ENSE YAPMAK
GELMEMEK
POT KIRMAK

ARALARINDAN
ALAY ETMEK
SU SIZMAMAK
DALGA GEÇMEK

CAN CİĞER YAN GELİP

OLMAK YATMAK
ÇAM DEVİRMEK

AYRAN GÖNÜLLÜ BALIK KAVAĞA

OLMAK ÇIKINCA
MAYMUN İŞTAHLI

ELİ KOLU BAĞLI KIRMIZI KAR

OLMAK YAĞINCA

13
13
ETKİNLİK YAPALIM

6. Aşağıdaki cümleler nesnelse nesnel kısmına, öznelse öznel kısmına çarpı işareti koyunuz.

CÜMLELER ÖZNEL NESNEL

Yazarımız, 1967’de Elazığ’da doğdu.

Bu yörenin insanı etkileyen bir havası var.

Şairin çeşitli dergilerde birçok şiiri yayımlanmıştır.

Şiirleri, insanı derinden etkiliyordu.

Yönetmenin bu filmi, diğerlerinden daha güzeldi.

7. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin temel, yan, mecaz anlamlarından hangisiyle kullanıldığını
yazınız.

• Dağın eteklerinde yüzlerce koyun var. (…………………...….)

• Sana göz değmiş, o yüzden hastasın. (………………….…...)
• Annem eteklerini kendi diker. (…………………..…. )
• İğnenin gözünden ipliği geçiremedi. (…………………….…)

8. Parçada geçen zamirleri bularak ilgili kutulara yazınız.

“Tarihin tozlu sayfalarına dalmış, durmadan okuyordu Ahmet. Yıllardır aradığı bilgi bu tozlu sayfa-
ların arasındaydı. Onu bulduğu zaman, gizlenen tüm gerçekler gün yüzüne çıkacaktı. Bu işe nereden
başlayacağını bilmiyordu. Ama içindeki garip bir his, onu buralara kadar getirmişti. Bazıları boş yere
uğraştığını söylese de o kendi bildiğini yapmıştı. ‘ Ben kendi bildiğimi yaparım. Hata yapacaksam da
kendi tercihimle yapayım.’ demişti.

Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra gelmişti buraya. Bağdat’taki bu eski kütüphanede aradığını
bulabilecek miydi? Yoksa araştırması burada son mu bulacaktı? Buradan sonra nereye gidecekti?
Aradığı bilgiyi bulmak için kimlerle görüşmesi gerekiyordu? Ve bunun gibi yüzlerce soru vardı aklında.
Ama gözü pek birisiydi Ahmet. Kolay kolay vazgeçmeyecekti araştırmasından. En azından aklındaki
soruların birazına cevap bulabilecekti.”

Kişi Zamiri İşaret Zamiri Belgisiz Zamir Soru Zamiri

14
14
 ETKİNLİK YAPALIM

9. Aşağıdaki cümlelerdeki isim tamlamalarını bulup, yanlarına yazınız.

Masal sevgisi her çocuğa aşılanmalıdır. ........................................................

Kitapların sayfalarına yazı yazılmamalıdır. ........................................................

Çınar ağacı, en köklü ağaçlardandır. ........................................................

Anadolu kadının fedakârlığı, dillere destandır. ........................................................

Dün, evin giriş kapısının camı kırılmış. ........................................................

Herkes bilir ki naylon poşetlerin doğaya zararı büyüktür. ........................................................

10. Aşağıdaki cümlelerde “de”nin ve “ki”nin yazımını inceleyiniz. Yanlış yazılmış olanların başına (Y), doğ-
ru yazılmış olanların başına (D) yazınız.

Kalemimi ev de unutmuşum.

Senin ki ortada yok.

Ablama da dondurma alalım.

O kadarda soğuk yok canım.

Bu arkadaş evde yalnız mı kalıyormuşki?

11. Tabloda verilen isimlerin çeşitlerini bularak uygun kutucuğu (X) işaretleyiniz.

İSİMLER Özel Cins Soyut Somut Tekil Çoğul Topluluk

Kalem

Yeşilköy

İngilizce

Takım

Sevinçler

15
15
ETKİNLİK YAPALIM

12. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, altlarında belirtilen sıfat türlerinden uygun bir tanesini ya-
zarak cümleleri tamamlayınız.

a) ………………….. parmağını uzatıp …………………. çiçekleri gösterdi.

küçültme pekiştirme

b) ………………….. günlerini hatırlayınca gözünden ……………….. damla yaş aktı.

niteleme sayı

c) Adam …………….. adımlarla yanımıza gelerek ……………… bir şekilde görüştü.

niteleme niteleme

13. Aşağıdaki hikâyede boş bırakılan yerlere uygun olan hâl eklerini getirerek hikâyeyi tamamlayınız. Be-
lirlediğiniz hâl eklerinin altına isimlerini yazınız.

Bundan yirmi yirmi beş yıl önceydi. Ben okul çağındaydım.

Bir sabah uyandığımız…… annem:

“Bu sabah okul…… gidemezsiniz çünkü kar bütün yol-

lar…… kapamış...” diye odamız…… girdi.

Annem:

“Pek ummuyorum ama, pencere…… kollayın da ekmek

arabası gelirse ekmek alalım.” dedi.

Camın önün……. uzun zaman bekledim. Sokaklar bom-

boştu. Neden sonra, semtimizin fırınının çinko kaplı arabası
göründü. İyice yaklaştığın…… gözlerim…… inanamadım.
Çünkü arabanın önün…… at yoktu. Arabacı atın yerin……
kendi geçmiş, soğuktan morarmış yüzü ile arabay…… çeke-
rek geliyordu. Her zamanki ekmekçimizin atı ya hasta idi yahut
o hava…… hayvan…… kıyamamıştı. Fakat içindeki sorumlu-
luk duygusu ile bütün bir mahalley…… ekmeksiz bırakmamak
için, çektiği yük…… belki de umursamıyordu. Köşey…… gel-
diğin…… bakkal dükkânın…… bekleşen birkaç
erkek ile pencere…… durum…… gören
komşular sokağ…… fırlayıp arabay……
itelemey…... başladılar. Çocuk gözle-
rim…… yaşlar dolmuştu.

16
16
 KİTAP HARİTAM

Kitap Haritam

Kitabın Adı:

Kitabın Yazarı:

Sayfa Sayısı:

Kitabın Türü:

Yayınevi:

Okumaya Başladığım Gün:

Okumayı Bitirdiğim Gün:

17
17
KİTAP HARİTAM

Kitabın Konusu:

Bu kitabı okumanızı tavsiye ederim / etmem.

Çünkü

Kitapta beni en çok etkileyen bölüm:

Kitaptaki karakterlerin isimleri, karakterlerin beğendiğim ve beğenmediğim yönleri nelerdir?

Beğendiğim Yönleri Beğenmediğim Yönleri

18
18
 KİTAP HARİTAM

Kitaptaki karakterlerin duygusal ve fiziksel özellikleri nelerdir?

Duygusal Özellikleri Fiziksel Özellikleri

Olayın geçtiği yeri betimler misin?

Kitapta en sevdiğiniz benzetmeler nelerdir?

Karşılaştığın yeni kelimeleri ve bunların anlamlarını yazar mısın?

19
19
ETKİNLİK YAPALIM

Kitabın ana düşüncesini yazınız.

Kitapta okuduklarımızla gerçek hayat arasında ilişkilendirebildiğiniz unsurlar nelerdir?

Karakterin hangisiyle bir gün geçirmek isterdin? Onunla bugünde neler yapmak isterdin?

Kitabı sen yazsaydın sonunu nasıl bitirirdin?

20
20
 ETKİNLİK YAPALIM

Okuduğun kitap hangi türde yazılmıştır? Bunu nereden anlıyorsunuz?

Kitapta değiştirmek istediğin bölümü yazar mısın?

Sen olsan kitaba nasıl bir ad verirdin? Neden?

21
21
???

Okumuş olduğunuz romanın filmini seyrederek kitapla film arasındaki

farklılıkları tespit ediniz ve bu farklılıkların kitabın konusunu nasıl etki-
lediğini açıklayan bir yazı yazınız.

ADIM SOYADIM:

İMZAM:

22
22
 6. MATEMATİK
Sınıf

Aşağıda kendisiyle tekrarlı çarpımı verilen doğal sayıları üslü nicelik olarak karşılarında verilen boşluğa
yazınız.

3.3.3.3= ..................

11 . 11 . 11 = ..................

15 . 15 . 15 . 15 . 15 = ..................

7.7.7.7.7.7= ..................

9.9= ..................

Aşağıda üslü nicelikleri verilen doğal sayıların değerlerini karşılarında

verilen boşluğa yazınız.

23 = ..................................................

92 =
..................................................

35 = ..................................................

73 =
..................................................

44 = ..................................................

Aşağıda verilen işlemleri, işlem önceliğini dikkate alarak verilen boşluklara yapınız.

3 . (2 + 7)

4 . 52 + 9

(6 + 8) . 2

47 + 2 . (16 – 5)

100 : 22 + 10 – 1

23
MATEMATİK

3 tuşu bozuk olan bir hesap makinesinde

832 : 8 + 5 – 3 işlemini nasıl yapabiliriz?

Aşağıda verilen işlemleri çarpmanın toplama ve çıkarma işlemleri üzerine dağılma özelliğinden faydalana-
rak yazınız.

13 x (8 + 5) = 4 . (12 + 22) =
............................................... ...............................................

24 x (36 – 18) = 18 . (13 – 7) =

............................................... ...............................................

(15 + 6) x 17 = ...............................................

Aşağıda verilen işlemlerdeki sembolleri doğal sayılarda çarpma işleminin dağılma özelliğini dikkate alarak
bulunuz.

. (18 – 6) = 7 . – .6 = ........... = ...........

23 . (8 + ) = 23 . + 23 . 5 = ........... = ...........

27 . ( + 3) = 27 . 12 + 27 . = ........... = ...........

3.( + 5) = 21 + 3 .  +  = ...........

Aşağıdaki ifadelerde doğru olanların önüne "D", yanlış olanların önüne "Y" harfi yazınız.

Doğal sayılarda çarpma işleminde 0 etkisiz elemandır.

72 ifadesi 7 x 7 şeklinde gösterilebilir.

Doğal sayılarda çarpma işleminde 1 yutan elemandır.

Bir üslü ifadede kuvvet, tabanın kaç kere çarpılacağını gösterir.

5 tane 9'un çarpımı 95 şeklinde gösterilir.

24
24
 MATEMATİK

43 sayısının tabanı ve üssü yer değiştirdiğinde sonuç ilk duruma göre nasıl değişir?

18 sayısının ve 12 sayısının bölenlerini bulunuz. Ortak bölenleri belirleyiniz.

Aşağıda verilen yüzlük tablo üzerinde 12'nin katlarının bulunduğu kutuları kırmızı renge, 18'in katlarının
bulunduğu kutuları mavi renge boyayalım. Kırmızı ve mavi renk dışında oluşan renk oldu mu?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80

81 82 83 84 85 86 87 88 89 90

91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

25
25
MATEMATİK

Kenar uzunluklarının tam sayı olduğu bilinen dikdörtgen şeklindeki bir kartonun alanı 96 cm2 ise kenar
uzunluklarının alabileceği değerleri bulunuz.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Asal Sayı: 1'den ve kendisinden
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 başka hiçbir sayıya bölünmeyen
sayılara "asal sayı" denir.
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Yanda verilen yüzlük tabloda asal sayı

olanları boyayınız.
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 İpucu:

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80
En küçük asal sayı 2'dir. Aynı
zamanda 2'den başka çift asal
81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
sayı yoktur.
91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

24 sayısının kaç farklı asal sayı çarpanı vardır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

Aşağıdakilerden hangisi 39 sayısının asal çarpanla-

rının en büyüğüdür?

A) 3 B) 9 C) 13 D) 39

26
26
 MATEMATİK

1 4 5 10 20

Yukarıdaki gökkuşağı şeklinde bir doğal sayının tüm pozitif çarpanlarının küçükten büyüğe doğru sıra-
lanmış hali verilmiştir. Her rengin ucundaki sayıların çarpımı eşit olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi
boş bırakılan yere gelecek çarpanlardan biri değildir?

A) 2 B) 8 C) 30 D) 40

+
Y 2 M 2
O 2 E 2
N 3 L 3
C 5 İ 3
A 7 S 5
1 A 7
1

–
Yukarıda asal çarpanlarına ayrılmış hali verilen kelimelerde her harf bir sayıya karşılık gelmektedir. Buna
göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

•Y+M=

•C+E–A=

27
27
MATEMATİK

Kimlik numarası, on bir haneden oluşan, Nüfus ve Vatandaş-

lık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye vatandaşlarına
verilmiş 11 rakamdan oluşan kişiye özgü bir sayıdır.

Kendi İlk 10 rakamın

kimlik toplamının birler
numaranı basamağı, 11. rakamı
yaz ve dene vermektedir.
bakalım.

Aynı zamanda yazdığın kimlik numarası sana özgü 11 basamaklı bir sayıdır. Şimdi bu sayıyı aşağıdaki
bölünebilme kurallarıyla inceleyelim. Eğer sayının bölünebilme özelliğini sağlıyorsa , sağlamıyorsa ile
işaretlemelisin.

Kurallar Sayı:

2 ile Bölünebilme Sayının son basamağı çift olmalıdır.

3 ile Bölünebilme

4 ile Bölünebilme

6 ile Bölünebilme

9 ile Bölünebilme

10 ile Bölünebilme

Kalansız bölünebilme
kurallarını buraya ya-
zarak hatırlayalım.

28
28
 MATEMATİK

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadeleri yazarak doldurunuz.

• .................... en küçük asal sayıdır.

• 734 sayısı 4 ile kalansız bölünebiliyorsa; yerine ...................., ...................., .................... yazıla-
bilir.

• Son rakamı .................... veya .................... olan sayılar 5 ile kalansız bölünür.

• 6 ile kalansız bölünebilen bir sayı hem .................... hem de .................... ile kalansız bölünür.

• İki tek sayının toplamı daima .................... tir.

• İki basamaklı en küçük asal sayı .................... dir.

• İki basamaklı en büyük asal sayı .................... dir.

• 51 7 sayısının 3 ile kalansız bölünebilmesi için yerine yazılabilecek en büyük rakam .............. dir.

• Rakamları farklı 72 sayısının 2 ile tam bölünebilmesi için yerine yazılabilecek sayıların toplamı
.................... dir.

Ardışık doğal sayıların, ardışık tek doğal sayıların ve ardışık çift doğal
sayıların aralarında asal olma durumunu inceleyiniz.

Kendisi hariç tüm bölenlerinin toplamı kendisine eşit olan sayılara mükemmel sayı denir.

Yukarıdaki bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi mükemmel sayıdır?

A) 12 B) 28 C) 36 D) 42

29
29
MATEMATİK

Yanda verilen beyaz karelere 1'den 7'ye kadar olan sayılar birer tane
42
yerleştiriliyor.
Kural gereği aynı satır veya aynı sütundaki sayıların çarpımı kenarlara
yazılıyor.
Buna göre, sayıları boşluklara yerleştiriniz.
12
ve yerine gelmesi gereken sayıları bulunuz.
24 35

Bir kitabın son iki sayfasının numaraları toplamı 237'dir.

Bu kitabın son sayfa numarası kaçtır?

Ali aldığı matematik test kitabından ilk gün 25 soru çözmüş ve bundan sonraki her gün 20 şer soru çözerek
devam etmiştir.
25 gün sonra geriye çözmediği 30 soru kaldığına göre bu kitap toplam kaç soru içermektedir?

Aşağıda verilen ifadelerden küme belirtenleri ( ), belirtmeyenleri ( ) işaretleyiniz.

a) İzmir'in ilçeleri

b) Sayma sayıları

c) Sıfırdan küçük doğal sayılar

d) Yılın bazı günleri

e) Bazı hayvanlar

f) Asal rakamlar

g) Senenin birkaç ayı

h) Haftanın günleri

ı) Yılın j harfi ile başlayan ayları

i) Alfabemizdeki sesli harfler

30
30
 MATEMATİK

"DÜŞÜNÜR" kelimesinin harflerini liste ve Venn şeması yöntemiyle gösteriniz.

A = {2, 3, 5, 7} şeklinde liste yöntemiyle gösterilen kümeyi ortak özellik yöntemiyle gösteriniz.

A C

. 10 B
.6
. 17
.7
.3
. 99

. 13

Yukarıda verilen kümelere göre aşağıda istenilenleri bulalım.

s(A ∩ B) = s(A ∪ B) =
............................................. .............................................

s(B ∩ C) = s(B ∪ C) =
............................................. .............................................

s(A ∩ C) = s(A ∪ C) =
............................................. .............................................

31
31
MATEMATİK

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadeleri yazarak doldurunuz.

• Tam sayıların oluşturduğu küme ...................... sembolü ile gösterilir.

• Tam sayılar ......................'e ayrılır.

• Mutlak değeri 7 olan sayılar ...................... ve ...................... 'dir.

• Sıfırın mutlak değeri .....................'dır.

• Bir tam sayının mutlak değeri ................... olamaz.

• Sayı doğrusunda sayılar soldan sağa doğru gittikçe ..................... .

• İki basamaklı en küçük tam sayı ............, iki basamaklı en büyük negatif tam sayı ............'dır.

• Mutlak değerleri eşit olan ters işaretli iki tam sayının toplamı ................... eşittir.

• Sayıların önüne konulan "+" işareti ....................., "–" işareti .................... olarak okunur.

• Negatif veya pozitif sayıların 0'a olan uzaklıklarına o sayıların ................................. denir.

Mutlak değeri 4'ten küçük olan kaç tane tam sayı vardır?

................................................................................................................

................................................................................................................

32
32
 MATEMATİK

Aşağıda verilen boşluklara "<, =, >" sembollerinden uygun olanı yerleştirelim.

• |–5| ............. |+5| • –19 ............. –17

• 7 ............. + 3 • –3 ............. –1

• |–9| ............. |+7| • 0 ............. |–13|

• |–29| ............. |–32| • |–14| ............. |+11|

• –102 ............. –109 • |–4| ............. |+4|

Aşağıda verilen sayı gruplarını küçükten büyüğe sıralayınız.

a) –3, 7, –8, 5, –11

b) –9, |+13|, |–7|, 0, –6

c) 0, |–19|, |+3|, –18, +1

d) +29, –23, |–27|, |+17|, 12

a) –3, +17, |–15|, |–8|, –7

33
33
MATEMATİK

Aşağıdaki bileşik kesirleri tam sayılı kesre çeviriniz.

14 217 39
a) b) c)
3 15 6

Aşağıdaki tam sayılı kesirleri bileşik kesre çeviriniz.

2 2 9
a) 3 b) 7 c) 1
9 5 17

Aşağıdaki cümlede boşluklara uygun ifadeleri yerleştiriniz.

KÜÇÜK .................. kesir payı, paydasından BÜYÜK

........................., .......................... kesir

ise payı paydasına .......................... ya da
.......................... olan kesirdir.

BASİT BİLEŞİK

EŞİT

3 3 3
Payları eşit olan , , kesirlerinin birim kesirlerini küçükten büyüğe sıralayınız.
7 5 11

4 7 3
, , kesirlerini büyükten küçüğe sıralayınız.
5 10 8

34
34
 MATEMATİK

Aşağıda verilen toplama tablosundaki boş kutuları doldurunuz.

1 5 3
+ 2 6
1
4

2
3

3
2
5

7
12

Aşağıda modellemeleri verilen kesirleri toplayınız.

+ =

+ =

Aşağıdaki işlemleri sonuçları ile eşleştiriniz.

1
2 1
4 – 1 10
3 6

1
3
2

3 2 5
–
5 4 2

9
10

1 3
3 – 2 1
5 10 1
10

35
35
MATEMATİK

Aşağıdaki işlemlerde yerine gelmesi gereken sayıları bulunuz.

9 . 16 = 4
. 3 = 1
27 32 36 15 5

Aşağıdaki bölme işlemlerinin sonuçlarını bulunuz.

13 : 1 = 4 : 2 =
21 6 5 3

14 : 1 = 1 3 : 1 1 =
27 18 5 2

Aşağıda verilen kesirleri ondalık gösterimleri ile eşleştiriniz.

a 17
25 1 0,50

b 48
64 2 0,125

c 4
8 3 0,4

d 31
4 6,2
5

e 16
5 0,68
128

f 4
6 0,75
10

g 18
7 0,48
12

h 24
8 1,5
50

a b c d e f g h
Cevaplarınızı tabloya
yazınız.

36
36
 MATEMATİK

Aşağıdaki ondalık kesirleri çözümleyiniz.

12,37

4,701

16,385

42,005

105,96

Aşağıda çözümlemesi verilen ondalık kesirleri yazınız.

(5 . 100) + (2 . 10) + (7 . 0,1) + (8 . 0,01)

(8 . 10) + (7 . 0,1) + (2 . 0,001)

(3 . 10) + (2 . 0,1) + (7 . 0,01)

5 . 103 + 4 . 102 + 6 . 1 + 2 . 1
101 103

(7 . 1) + (5 . 0,1) + (3 . 0,01)

54,148 ondalık kesri yüzde birler basamağına göre yuvarlandığında 54,1 ondalık kesrinden küçük bir
ondalık kesir elde ediliyor. Buna göre yerine kaç farklı rakam yazılabilir?

Bir sinemada tam bilet 15,5 TL, öğrenci bileti 10,5 TL'dir. Bir seansta 40 adet bilet satılmış ve bunlardan
15 tanesi öğrenci olmak üzere bu seansta bilet satışından toplam kaç TL elde edilmiştir?

37
37
MATEMATİK

91 kg pirinç 2,6 kg alan poşetlere doldurulacaktır. Poşetin kg fiyat 8,6 TL olduğuna göre bu satıştan
kaç TL gelir elde edilir?

Yukarıda verilen 6A sınıfı öğrencilerinin fotoğraf albümüne göre, aşağıdaki oranları bulunuz.

• Kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranı :

• Gözlüklü erkek öğrencilerin tüm erkek öğrencilere oranı:

• Gözlüksüz kız öğrencilerin gözlüklü erkek öğrencilere oranı:

• Gözlüklü tüm öğrencilerin gözlüksüz tüm öğrencilere oranı:

• Gözlüklü kız öğrencilerin gözlüklü erkek öğrencilere oranı:

Aşağıdaki birimli oranlara " ", birimsiz oranlara " " işareti koyunuz.
2
• 3 sn • 7m
2 sn 3m

• 12 ton • 32 gün
5 kg 4 sn

• 13 km • 12 adet
7L 5 adet

38
38
 ???

Aşağıdaki cebirsel ifadelere uygun sözel ifadeler yazınız.

• 4x : ......................................................................................................

• 3x – 8 : .................................................................................................

• 5x + 1 : .................................................................................................

• 2x – 3 : ................................................................................................
7

• x + 3 : .................................................................................................
2

Aşağıdaki cebirsel ifadelere göre tabloyu tamamlayınız.

Cebirsel İfade Terim sayısı Kat sayılar Kat sayılar toplamı Değişken Sabit Terim

3x + 15

a+7

13 – 5c

2a + 2b + 15

3t + 9

7k – 3

6ab 1 x 13xy
8 a 2 –3x
4xy 3
x
3 xy
8c 9
2 4x –5a
7a 5xy

Yukarıda bir baloncu ellerinde balon olan çocuklara elindeki balonlardan benzer terim olanları satacaktır.
Çocukların hangi balonları alacaklarını bulunuz.

39
39
MATEMATİK

7 . (5x + 2) cebirsel ifadesinin değeri x = 6 için kaçtır?

8

4y + 5 cebirsel ifadesinin y = 13 için değeri kaçtır?

Kitap okuma alışkanlığının ne düzeyde olduğunun belirlenmesi için bir araştırma yapılacaktır.

Aşağıdakilerden hangisi bu araştırma için düzenlenen ankette yer alması için uygun değildir?

A) Her gün kitap okuyor musun?

B) Bir ayda ortalama kaç kitap okuyorsunuz?

C) Bir kütüphaneye üye misiniz?

D) Düzenli olarak tiyatroya gider misiniz?

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun ifadeler yazınız.

• Üzerinde araştırma veya deney yapılacak olan gruba ....................... denir.

• Ülkemizde istatistik faaliyetlerini yürüten kurum, ........................ dur.

• Bir veri grubunda en büyük ve en küçük değer arasındaki farka .............. .............. denir.

• Verilerin toplamının veri sayısına bölünmesiyle ............................ bulunur.

• 7, 4, 6, 9, 12, 5, 6, 2 olan bir veri grubunun açıklığı .................. dur.

Aşağıda veri gruplarının ortalamasını ve açıklığını bulunuz.

• 10, 20, 40, 60, 70

• 7, 8, 9, 10, 11

• 15, 18, 21, 24, 27

• 11, 23, 22, 65, 44

• 33, 45, 32, 28, 42

40
40
 MATEMATİK

Aşağıdaki açıları oluşturan ışınları belirterek açıları isimlendiriniz.

A
D

B C E F

Aşağıdaki şekilde verilen noktaları açının üzerinde iç bölgesinde ve dış bölgesinde bulunanlar olarak grup-
landırınız.

A
•S
D AëBC nin üzerindeki noktalar:

•N
B AëBC nin iç bölgesindeki noktalar:
•K
M AëBC nin dış bölgesindeki noktalar:
C

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına "D", yanlış olanların başına "Y" yazınız.

Bir açının üzerindeki noktalar bu açının iç bölgesine aittir.

Başlangıç noktaları ortak olan iki ışının birleşiminden oluşan şekle açı denir.

Bir geniş açının tümleri dar açıdır.

Bir açının bütünleri, tümlerinden 90° fazladır.

Ters açılar her zaman birbirinin tümleridir.

41
41
MATEMATİK

Tümleri 35° olan açının bütünleri kaç derecedir?

Ölçüsü 120° olan açının bütünlerinin tümleri kaç derecedir?

Bütünler iki açıdan küçük açının tümleri 58° ise, büyük açı kaç derecedir?

Tümler iki açıdan biri diğerinden 18° fazladır. Buna göre büyük açının bütünleri kaç derecedir?

Komşu tümler iki açıdan biri diğerinden 20° fazladır. Ölçüsü büyük olan açı kaç derecedir?

Komşu bütünler iki açıdan biri diğerinin 5 katıdır. Buna göre büyük olan açı kaç derecedir?

42
42
 MATEMATİK

Aşağıda verilen paralelkenarların alanlarını bulunuz.

A B K L

7 cm
6 cm 13 cm

D 18 cm C N M

28 m

Furkan paralelkenar şeklindeki bahçesinin 140 m2 sine kiraz ağacı, 96 m2 sine elma ağacı ve geri kalanına da
ceviz ağacı dikiyor. Ceviz ağaçlarını diktiği alan kiraz ağaçlarını diktiği alanın 5 'si kadardır.
7
Bu bahçenin bir kenarı 28 m olduğuna göre bahçesinin istenen uzunluğu kaç m'dir?

A
1 cm
Yanda verilen üçgende taralı alan kaç cm2 dir?
D

7 cm

C
B 6 cm E 2 cm

Şekilde verilen AÿBC'nin çevresi 26 cm'dir.

12 cm Buna göre taralı üçgenin alanını hesaplayınız.

6 cm
8 cm

C
B

43
43
MATEMATİK

Aşağıdaki ölçme sonuçlarını istenilen birim cinsinden yazınız.

26 dam2 + 0,07 hm2 = ............................. m2

370 cm2 + 0,3 m2 = ............................. dm2

3900 dam2 + 19 000 m2 = ............................. hm2

0,005 km2 + 1,7 hm2 + 3500 m2 =

............................. dam2

3700 a + 1350 daa = ............................. ha

5,24 dönüm + 1,26 daa = ............................. m2

2,8 cm2 = ............................. mm2

13 000 m2 = ............................. a

0,8 ha + 15 daa = ............................. a

0,15 dönüm + 17 m2 = ............................. m2

..................... alanı 13 m2 dir.

Yukarıda Sena'nın boş bıraktığı yere aşağıdakilerden hangisi gelebilir?

A) Defter kapağının B) Odanın zemininin C) Futbol sahasının D) Havaalanının

1200 ha'lık orman alanının 7 'i yangından tahrip olmuştur. Yeniden ağaçandırma çalışması yapılarak tahrip
15
olan her 10 m2'ye 3 fidan dikilmesi planlandığına göre, bu alanı tekrar ağaçlandırmak için kaç fidan dikil-
melidir?

...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................

44
44
 MATEMATİK

Aşağıda resimleri verilen nesnelerden yararlanarak tabloyu uygun şekilde doldurunuz.

Nesnenin Adı Daire Çember

Yarıçapı 60 cm olan bir tekerleğin 35 tam tur yaptığında aldığı yol kaç metredir? (p = 3 alınız.)

45
45
MATEMATİK

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına "D", yanlış olanların başına "Y" yazınız.

Bir çemberde yarıçap r ve çap R ile gösterilir.

Bir çemberin çapı, çemberin yarıçapının 2 katı uzunluğundadır.

Bir çemberin çevre uzunluğu, çapının uzunluğuna bölündüğünde pi sayısı bulunur.

Yarıçapı 2 cm olan çemberin çevresi p sayısı 3 kabul edildiğinde 18 cm olur.

Çember ile bu çemberin iç bölgesinde kalan düzlemsel şekle daire denir.

A B ABCD karesinin içine yerleştirilen O merkezli çemberin çevresi 48 cm ise

karenin alanı kaç cm2 dir? (ã = 3 alınız.)

D C

Aşağıdaki prizmaların hacmini önce birimküpleri sayarak, sonra da taban alanı ile yüksekliği çarparak
bulunuz.

....................................... ............................................................... .......................................

....................................... ............................................................... .......................................
....................................... ............................................................... .......................................

Yandaki şekilde verilen kare prizmanın

hacmi kaç birim küptür?

46
46
 MATEMATİK

Aşağıda verilen ölçme birimlerini istenen birim cinsinden yazınız.

• 8 m3 = ................................. dm3

• 18 000 dm3 = ............................. m3

• 68 000 cm3 = ................................. dm3

• 10 500 dm3 = ................................. m3

• 6 m3 = ................................. cm3

• 16 L = ................................. cL

• 1 dm3 = ................................. cm3

• 200 mL = ................................. cL

• 700 dm3 = ................................. L

• 30 cm3 = ................................. mL

Taban ayrıtının uzunluğu 5 m olan kare prizma şeklindeki bir su deposunun yüksekliği 6 m ve tamamı su
ile doludur. Bu depodan hacmi 20 litre olan bidonlardan kaç tane doldurulabilir?

47
47
 6. FEN BİLİMLERİ
Sınıf
1. Ünite: Güneş Sistemi ve Tutulmalar
1. Aşağıdaki ifadelerde, koyu renkli yazılmış olan kavramlardan doğru olanı yuvarlak içine alınız.

• Güneş sistemindeki en büyük / en küçük gezegen Jüpiter’dir.

• Mars Güneş’e Dünya’dan daha uzak / daha yakın bir gezegendir.
• Jüpiter’in halkası yoktur. / vardır.
• Güneş sistemindeki en küçük / en büyük gezegen Merkür’dür.
• Merkür, Güneş’e en yakın / en uzak gezegendir.

2. Aşağıda gezegenler ve özellikleri verilmiştir. Hangi özelliğin hangi geze-

gene ait olduğunu bularak gezegenlerin başındaki kutucuklara, uygun
açıklamanın harfini yazınız.

Venüs a Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.

Dünya b Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.

Merkür c Dünyanın ikiz kardeşi olduğu düşünülür.

Jüpiter d “Kırmızı gezegen” adı ile bilinir.

Neptün e Çok sayıda uyduya sahip olan gezegenin en büyük uydusu Titan’dır

Mars f Bir varile benzer ve yan yatmış olarak döner.

Satürn g Güneş sisteminin en uzak gezegenidir.

Uranüs h Halkası yoktur ve tek uydusu Ay’dır.

3. Aşağıda karışık olarak verilmiş gezegenler için verilen soruları cevaplandırınız.

Merkür Mars Neptün Satürn Uranüs Venüs Jüpiter Dünya

a) Gezegenleri Güneş’e uzaklıklarına göre, yakından uzağa doğru sıralayınız.

…………………………………………………………………………………………………......................................
b) Gezegenleri büyüklüklerine göre, büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
…………………………………………………………………………………………………......................................
c) İç ve dış gezegenlerin isimlerini yazınız.
İç gezegenler : …………………………………………………………………….......………..........................................
Dış gezegenler : ……………………....……………………………………………….....................................................
d) Uydusu olan gezegenleri yazınız.
………………………………………………………………………………………………….......................................
e) Halkası olan gezegenleri yazınız.
……………………………………………………………….........................................…………………………….....

48
 1. Ünite: Güneş Sistemi ve Tutulmalar

4. Aşağıdaki ifadelerde doğru olanların başındaki boşluğa (D), yanlış olanların başındaki boşluğa (Y) ya-
zınız.

Ay’ın Güneş ile Dünya arasına girmesi sırasında gerçekleşen olaya Güneş tutulması denir.

Güneş tutulmasında; Güneş ve Dünya farklı doğrultuda olurlar.

Güneş tutulmasında Ay, Dünya’ya Güneş'ten daha yakındır.

Güneş ve Ay tutulması belli zaman aralıklarında gözlemlenebilir.

Ay tutulmasında Dünya, Güneş’e daha yakındır.

Ay tutulmasını sadece o anda geceyi yaşayanlar gözlemleyebilir.

Güneş ve Ay tutulması Dünyanın her yerinden gözlemlenebilir.

Güneş ve Ay tutulması birer gölge olayıdır.

Güneş ve Ay tutulması ışığın doğrusal yayıldığının ispatıdır.

5. Verilen ifadeleri ilgili tanımlarla eşleştiriniz.

a Güneş tutulması Ay’ın Güneş ile Dünya arasında olma durumu

b Ay tutulması Işığın bir kısmını geçiren maddeler

c Yarı saydam madde Işığın tamamına yakınına geçiren maddeler

d Saydam madde Dünya’nın Güneş ile Ay arasında olma durumu

6. Aşağıda 'Ay tutulması' ve 'Güneş tutulması' olaylarının görselleri verilmiştir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerde koyu renk ile yazılmış ifadelerden doğru olanları yuvarlak içine alınız.

• 1 numaralı olay Ay tutulması / Güneş tutulması olayıdır.

• 2 numaralı olay Ay tutulması / Güneş tutulması olayıdır.
• 1 numaralı olay Gece / Gündüz gerçekleşir.
• 2 numaralı olay Gece / Gündüz gerçekleşir.
• 1 numaralı olay Ay’ın Dolunay / Yeni Ay evresinde gerçekleşir.
• 2 numaralı olay Ay’ın Dolunay / Yeni Ay evresinde gerçekleşir.
• 1 numaralı olay Uzun / Kısa süreli gözlemlenebilir.
• 2 numaralı olay Uzun / Kısa süreli gözlemlenebilir.

49
49
1. Ünite: Güneş Sistemi ve Tutulmalar

7. Aşağıda verilen kavramların uygun cümleler ile eşleştiriniz.

1. Yıldız a Güneş sistemindeki en küçük gök cisimleridir.

2. Kuyruklu yıldız b Meteorların düştükleri yerde oluşturdukları hasardan meydana gelir.

3. Meteor c Dünya, Güneş, Ay, yıldızlar ve gezegenler onun içinde yer alır.

4. Işık Yılı d Çok büyük miktarlarda ışık ve ısı yayan, oldukça sıcak ve parlak gaz küreleridir.

5. Gezegen e Işığın boşlukta bir yılda aldığı mesafedir.

6. Gök taşı f Dünya yüzeyinde yer alan meteor çukurudur.

7. Meteor çukuru g Yıldız değildirler ve yıldızlardan aldıkları ısı ve ışığı yansıtırlar.

8. Gök taşı çukuru h Büyük ayı, küçük ayı gibi çeşitleri vardır.

Takımyıldızı Güneş'in yakınından geçerken ısınarak gaz açığa çıkarmaya başlayan buzlu kü-
9. ı
çük gök cisimleridir.

10. Gök ada i Yeryüzüne düşen meteor parçalarıdır.

8. Aşağıda yapılandırılmış dallanmış ağaç etkinliği yer almaktadır. Etkinlikte ifade doğru
ise D, yanlış ise Y olarak ilerlenir.
Buna göre etkinlikte uygun şekilde ilerlendiğinde hangi çıkışa ulaşılır? İşaretleyi-
niz.

Ay tutulması esnasında Ay Dolunay evresindedir.

D Y

Güneş tutulmasında Güneş - Dünya - Ay

Her ay Güneş tutulması görülmez.
şeklinde sıralama olur.

D Y D Y

Ay tutulmasında Güneş, Dünya ve Ay'ın

Ay'ın ana evrelerinden Güneş tutulması gece
Dünya'nın gölgesi dönüş yönü batıdan
biri hilaldir. gözlenebilir.
Ay'ın üzerine düşer. doğuya doğrudur.

D Y D Y D Y D Y

1 2 3 4 5 6 7 8

50
50
 1. Ünite: Güneş Sistemi ve Tutulmalar

9.

Güneş tutulması Ay tutulması

Yukarıda şekilleri verilen Güneş ve Ay tutulmaları ile ilgili hangi seçenekteki ifade yanlıştır?

A) Işık kaynağı Güneş tutulmasında Güneş. Ay tutulmasında Ay’dır.

B) Belirli sürelerde tekrar eden doğa olaylarıdır.
C) Dünya, Güneş ve Ay aynı doğrultuya geldiğinde gerçekleşir.
D) Işığın doğrusal olarak yayıldığını kanıtlarlar.

10. 21’nci yüzyılın (2001-2100) en uzun süreli tam ay tutulması 27 Temmuz 2018 tarihinde gerçekleşecek ve tutulma
ülkemiz her yerinden de görülebilecektir. Ay’ın kırmızımsı bir renge dönüşeceği tam tutulma anı yaklaşık 1 saat 43
dakika sürecektir. Tam tutulmanın öncesi ve sonrasında 1 saat 6 dakika süreyle parçalı tutulma görülecektir. Top-
lam tutulma süresi 3 saat 55 dakikadır. Dolunay evresinde olacak Ay, Güneş’in batımıyla birlikte doğu ufkundan
yükselmeye başlayacaktır. Yerel koşullara göre eğer doğu yönü ufkunuz açıksa Ay’ın doğuşunu da rahatlıkla izle-
yebilirsiniz. Ay doğarken de kırmızımsı bir renk alır bunu ay tutulması ile karıştırmayınız. Çünkü bu renk değişimi
yer atmosferinden geçen ay ışığının soğurulması ve saçılmasıyla ilişkilidir, aynı Güneş’in doğarken ve batarken
kırmızımsı görünmesiyle aynıdır. Ay yükseldikçe gerçek rengini almaya başlar ama hemen peşi sıra önce parçalı
tutulma, ardından 22.30’da Ay’ın bir kenarından tam tutulmadan dolayı renginde kızarma başlayacaktır.”,
Yukarıdaki haberi internetten okuyan Doruk, bu haberle ilgili aşağıdaki gibi bazı yargıları incelemiştir,
I. Ay tutulması her ay gözlemlenemeyen bir doğa olayıdır.
II. Ay, yeniay evresindeyken tutulma gerçekleşmektedir.
III. Dünya’nın her yerinden bu tutulma tam olarak gözlemlenebilmektedir.
IV. Ülkemizde yer alan tüm bölgelerde tutulma gözlemlenebilecektir.
Doruk'un okuduğu haberle ilgili yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) I,II ve III

11.
X Y
Özellikler
Var Yok Var Yok
Uydu
Halkaya sahip
Atmosfer
Üzerinde yaşam

Yukarıdaki tabloda X ve Y gezegenlerine ait özellikler ( ) işareti konularak işaretlenmiştir.

Buna göre X ve Y gezegenleri aşağıdakilerden hangisi olabilir?

X Y
A) Mars Dünya
B) Dünya Jüpiter
C) Dünya Mars
D) Mars Satürn
51
51
2. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler

1. a. Destek ve Hareket Sistemi ile ilgili sorula- b. Aşağıdaki metinde, boş kalan yerleri uygun
rı cevaplayınız. kelimelerle doldurunuz.
Aşağıda resmi verilen iskeletin oklar ile
gösterilen kemiklerin adlarını yazınız.

İki ya da daha fazla kemiğin birbirine bağlandığı

yere ……………………………. denir. Eklemler,
kemiklerin hareket etmesini ve birbirlerine bağ-
lanmasını sağlarlar. Eklemler, bulundukları yere
ve hareketlerine göre üç çeşittir.

………………………………………………. her
yöne rahatça hareket edebilen (kemiklerin ha-
reket etmesini sağlayan) kol ve bacaklardaki
eklemlerdir.

………………………………. çok az hareket

edebilen, hareketleri sınırlı olan eklemlerdir.

……………………………………… kemiklerin
birbirine sıkıca kaynamasıyla oluşan ve hiç ha-
reket etmeyen eklemlerdir.

2. Kaslar ile ilgili, aşağıda verilen tabloyu doğru bilgilere ‘+’ yanlış bilgilere ‘–’ koyarak doldurunuz.

Özellikleri
Kas Çeşidi Bulunduğu Bazı
Çalışma Şekli Yorulma Durumu Yapısı
Organlar
Çizgili kas İsteğimizle Çabuk yorulur. Bacak ve kollarımız Çizgili

Düz kas İsteğimizle Çabuk yorulur. Mide ve bağırsaklar Düz

Kalp kası İstem dışı Yorulmaz. Kalp Düz

3. Aşağıda yer alan sindirim sistemi yapı ve organları ile ilgili olarak verilen görselde boşlukları dolduru-
nuz.
Verilen organ veya yapıların görevlerini yazınız.
a. d.
a. …………………………………………………....….

e. b. ……………………………………………………….

c. ……………………………………………………….

f. d. ……………………………………………………….
b. e. ……………………………………………………….
g.
f. ……………………………………………………….
c.
g. ……………………………………………………….

52
52
 2. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler

4. Aşağıda dolaşım sistemiyle ilgili bazı kavramlar ve açıklamalar verilmiştir. Kavramları uygun olan açık-
lamalarla eşleştirerek, kavramlara ait rakamların altındaki kutucuklara açıklamalara ait harf leri yazınız.

1 Kan plazması A Kanın pıhtılaşmasını sağlar.

2 Akyuvar B Kan basıncının en az olduğu damar çeşididir.

3 Kalp C Vücuda giren mikropları etkisiz hale getirerek vücudun bağışıklığını sağlar.

4 Kan pulcukları D Kan hücrelerinin içinde bulunduğu kanın açık renkli sıvı kısmıdır.

Yapısında bulunan hemoglobin maddesi kana kırmızı rengini verir ve oksijen taşınma-
5 Kılcal damar E
sını sağlar.

6 Alyuvar F Kan akış hızının en fazla olduğu damar çeşididir.

7 Atardamar G Kan ile doku hücreleri arasında madde alışverişini sağlayan çok ince damarlardır.

8 Toplardamar H Kasılıp gevşeyerek kanın damarlar içinde bütün vücudu dolaşmasını sağlar.

1 2 3 4 5 6 7 8

5. a) Küçük kan dolaşımında oklarla gösterilen görevli yapıların isimlerini yazınız.

• Küçük kan dolaşımının amacını yazınız.

• Küçük kan dolaşımının gerçekleştiği yapıları sırasıyla yazınız.

b) Büyük kan dolaşımında oklarla gösterilen görevli yapıların isimlerini yazınız.

• Büyük kan dolaşımının amacını yazınız.

• Büyük kan dolaşımının nasıl gerçekleştiğini yazınız.

6. a) Verilen modelde ok ile gösterilen boşaltım sistemi organ ve yapılarının isimlerini ve görevlerini ya-
zınız.

Organ/Yapı Görevi

1
1
2
2
3
3
4 4

b) Boşaltım sırasında gerçekleştiği yapı veya organları sırasıyla yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………
53
53
2. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler

7. a) Verilen modelde ok ile gösterilen solunum sistemi organ ve yapılarının isimlerini ve görevlerini ya-
zınız.

Adı: 1 3 Adı:

Görevi: Görevi:

Adı: 3 4 Adı:

Görevi: Görevi:

Adı: 5 5 Adı:

Görevi: Görevi:

Adı: Adı:
7 6
Görevi: Görevi:

b) Solunumun gerçekleştiği yapı veya organları sırasıyla yazınız.

…………………………………………………………………………………………………………………………….....…
8. "a" ve "b" şekilleri ile soluk alıp verme sırasında vücudu- a b
muzda meydana gelen değişimler verilmiştir. Hangi şeklin
hangi duruma ait olduğunuz yazınız.
• Aşağıdaki kutucuklarda solunum sırasında vücutta
meydana gelen olaylar numaralandırılarak verilmiştir.
Buna göre, verilen olaylardan soluk alma sırasında
gerçekleşenleri soluk alma kutusuna, soluk verme sı-
rasında gerçekleşenleri de soluk verme kutusuna yer-
leştiriniz.

1 Göğüs boşluğunun hacmi azalır. 5 Akciğerlerin hacmi artar.

2 Kaburgalar arası kaslar kasılır. 6 Kaburgalar arası kaslar gevşer.

3 Akciğerlerin hacmi azalır. 7 Göğüs boşluğunun hacmi artar.

4 Diyafram kası düzleşir. 8 Oksijence zengin hava akciğerlere dolar.

9 Diyafram gevşer ve kubbe haline geri gelir.

Soluk Alma Soluk Verme

54
54
 2. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler

9. I. Karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda 12.

başlar.
II. Proteinlerin kimyasal sindirimi ince bağırsakta
başlar.
III. Yağların kimyasal sindirimi ince bağırsakta baş-
lar.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) I ve III Yukarıdaki deney düzeneğini hazırlayan Bora göz-
lemlediği sonuçlara göre aşağıdaki ifadeleri not al-
mıştır.

10. Damarların taşıdığı oksijen miktarı bakımından gra- • Deneyin bağımlı değişkeni, besinin yapı taşları-
fiği aşağıda verilmiştir. na ayrılma süresidir.

Taşıdığı Oksijen Miktarı • Deneyin bağımsız değişkeni, her iki kaptaki be-
sinlerin büyüklükleridir.
• Deneyin kontrollü değişkeni, kullanılan enzim,
besin ve su miktarı
Bora’nın notlarına bakarak aşağıdaki yorumlar-
dan hangisi söylenebilir?
Damarlar
I II III
Buna göre damarlar hangi numaralara gelmelidir? A) Öğrenci tüm değişkenleri doğru yazmıştır.

I II III B) Öğrenci tüm değişkenleri yanlış yazmıştır.

A) Akciğer atar Aort damar Böbrek kılcal C) Öğrenci bağımlı ve bağımsız değişkenleri doğru,
kontrollü değişkeni yanlış yazmıştır.
B) Aort Akciğer Toplar Akciğer atar
C) Akciğer Toplar Alveol Kılcal Akciğer atar D) Öğrenci bağımlı değişkeni yanlış, bağımsız ve
kontrollü değişkeni doğru yazmıştır.
D) Üst Ana toplar Vücut kılcal Böbrek Toplar

11. Okan, şekillerine göre kemik çeşitlerini göstermek 13.

için aşağıdaki şemayı hazırlıyor.

I II III

Yukarıda verilen düzenekler ile ilgili;

Buna göre şemada numaralandırılmış yerlere ya-
1. düzenekte soluk alınmıştır.
zılacak kemik türleri hangisinde doğru verilmiş-
tir? 2. düzenekle diyafram kubbeleşir.
I II III 1. düzenekte akciğer hava ile dolar.
A) Uzun kemik Yassı kemik Kısa kemik ifadelerden hangileri doğrudur?
B) Kısa kemik Uzun kemik Yassı kemik
A) Yalnız I B) I ve II
C) Yassı kemik Kısa kemik Uzun kemik
C) II ve III D) I, II ve III
D) Yassı kemik Uzun kemik Kısa kemik

55
55
2. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler

14. 16. İskelet sisteminin görevleri ile ilgili aşağıdakiler-

Kullanılan Sindirim sisteminde karşılık
den hangisi yanlıştır?
malzemeler geldiği yapı ve organ
A) Vücudun dik durmasını sağlamak
1 Plastik torba
B) Vücuda genel şeklini vermek
2 Çorap C) Vücut ısısını korumak
D) Bazı iç organları korumak
3 Kâğıt havlu

Yasemin, yukarıdaki malzemeleri kullanarak sırasıy- 17. Boşaltım sistemini oluşturan yapı ve kısımlar şekilde
la şu işlemleri yapmıştır: işaretlenmiştir.

• Bisküvileri plastik torbaya koyup eliyle ezdi.

• Plastik torbaya su ekledi.
X
• Torbayı eliyle 5 dakika boyunca ovuşturdu.
• Plastik torbayı sıkarak bisküviyi torbadan çora- Y
ba geçirdi.
• Çorabın etrafına sardığı kâğıt havlu ıslandı.
Z
Yasemin, deneyde kullandığı malzemelerin sindirim
sisteminde karşılık geldiği yapı/organları tabloya P
yazmıştır. İşaretlenmiş kısımlarla ilgili verilen ifadelerden
Buna göre, tablonun son hali aşağıdakilerden hangileri yanlıştır?
hangisinde doğru verilmiştir?
A) X: Kandaki atık maddeleri süzerek kanı temizler.
A) B) B) Y: Yapısındaki nefronlar yararlı maddelerin geri
1 Ağız 1 Yutak, anüs
emilimini sağlar.
İnce bağırsak/
2 İnce bağırsak 2 C) Z. Elastik yapılı olup idrarın birikmesiyle genişler.
Kalın bağırsak
D) P: İdrarı dışarı atar
3 Anüs 3 Damarlar

18. Yüz ifadelerimizle çeşitli duyguları anlatabiliriz ve

C) D) bunu birçoğumuz fark etmeden yaparız. Bu duygu-
1 Ağız, mide 1 Mide
ları dışa yansıtmamızı deri altında bulunan onlarca
İnce bağırsak /
2 2 Kalın bağırsak kas sağlar. Mehmet, kaslarla ilgili okuduğu yukarıda-
Kalın bağırsak
ki bilgiden sonra aşağıda verdiği sonuçlara ulaşıyor.
3 Damarlar 3 Anüs
Kemiklerimiz iskelet
Kalpte kalp kası bulunur
kasları sayesinde çalışır
ve isteğimizle çalışır.
ve hızlı hareket eder.

Ağladığımızda yüzü- Futbol maçı oynadığımız-

15. Kalbin odacıklarıyla ilgili; müzdeki kaslar kasılır ve da kaslarımız hızlı çalışıp
I. Karıncıklar, kulakçıklara göre daha kalın kas isteğimizle çalışır. çabuk yorulur.
yapısına sahiptir.
Buna göre Mehmet’in yaptığı çıkarımlardan doğ-
II. Karıncıklar kanı akciğerlere ve vücuda pompa-
ru olanlar taranırsa hangi görünüm oluşur?
lar.
III. Kulakçıklar ve karıncıklar arasında tek yönlü A) B)
kapakçıklar vardır.
ifadelerden hangileri doğrudur?
C) D)
A) Yalnız I B) I ve II
C) II ve III D) I, II ve III

56
56
 3. Ünite: Kuvvet ve Hareket

1. Şekilde verilen kuvvetlere göre, aşağıdaki soruları cevaplayınız. (Şekildeki bölmeler eşit aralıklıdır).

a) Kuvvetlerin yön ve doğrultularını tabloya yazınız.

Yönleri aynı olan kuvvetler

F1 F6 Batı yönünde
F2
Doğu yönünde
F3
Kuzey yönünde

Güney yönünde

Doğrultuları aynı olan kuvvetler

F4 F5 Doğu - Batı Doğrultusu

Kuzey - Güney Doğrultusu

b) Şekildeki F2 kuvvetinin büyüklüğü 6N ise diğer kuvvetlerin büyüklüklerini hesaplayınız.

Kuvvetler F1 F2 F3 F4 F5 F6

Büyüklük 6N

c) Şekildeki tüm kuvvetlerin bileşkesini bulup, bileşke kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü yazınız?

......................................................................................................................................................................

2. Aşağıdaki cisimler üzerine etki eden bileşke kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü şekillerin yanına yazınız.

Yönü: .............................
60N 20N
50N 55N Büyüklüğü: .....................

Yönü: .............................
8N
12N Büyüklüğü: .....................

Yönü: .............................
20N 45N
Büyüklüğü: .....................

Yönü: .............................
18N 3N
7N Büyüklüğü: .....................
10N

8N Yönü: .............................
18N
Büyüklüğü: .....................

10N

57
57
3. Ünite: Kuvvet ve Hareket

3. Aşağıdaki cisimlerin dengelenmiş kuvvetler etkisinde olması için uygulanması gereken kuvvetlerin
yönlerini ve büyüklüklerini cisimlerin altılarına yazınız.
5N 3N 10N
8N 4N
4N
5N
3N

................................................ ................................................ ................................................

4. 2 Dakikada 240 metre koşan kişinin sürati kaç m/s'dir?

...........................................................................................................................................................................

5. Sürati 2 m/s olan Emre ile Sürati 10 m/s olan otomobil arasında 600 metre mesafe vardır. Emre ile oto-
mobil kaç saniye sonra karşılaşırlar?

...........................................................................................................................................................................

6. Sürati 90 km/h olan aracın 2 saatte alacağı yol kaç km’dir?

...........................................................................................................................................................................

7. Konya'dan saat 13:00 çıkan otobüs, saat 16:00 da Ankara'ya varmıştır. Konya ve Ankara arası 261 km
olduğuna göre otobüs ortalama olarak kaç km/h süratle gitmiştir?

...........................................................................................................................................................................

8. 2 1 F2 F1

Kuvvetin Aracın hareket

Büyüklükleri durumu
Önce Sonra
Şekildeki araç 1 yönünde sabit süratle hareket etmektedir. F1 = 20 N ve F2 = 20 N
Bir müddet sonra araca aynı anda aynı doğrultulu F1 ve F2
kuvvetleri verilen yönlerde uygulanıyor. F1 = 30 N ve F2 = 40 N
F1 ve F2 kuvvetlerinin büyüklükleri yandaki tabloda ve-
rildiği gibi olduğunda araçların hareket durumları yeri- F1 = 30 N ve F2 = 20 N
ne ne yazılmalıdır?

9.

A 80 km B 50 km C 100 km D

Sabit süratle giden motorsiklet, kamyonet ve otomobil 2 saat sonra C noktasında karşı karşıya geliyor.
Buna göre araçların süratlerini km/h cinsinden bulup karşılaştırınız.

...........................................................................................................................................................................

58
58
 3. Ünite: Kuvvet ve Hareket

10. Aşağıdaki tabloda sürat değerlerini bulunuz. Ardından sürat-zaman ve yol-zaman grafiklerini çiziniz.

Yol (m) 0 5 10 15 20

Zaman (s) 0 1 2 3 4

Sürat (m/s)

a) Yol zaman grafiğini çiziniz. b) Sürat zaman grafiğini çiziniz.

Yol (m) Sürat (m/s)

Zaman (s) Zaman (s)

11. Aşağıda K ve L hareketlerinin yol - zaman grafikleri verilmiştir. Buna göre verilen soruları cevaplayınız.

K hareketlisinin süratini hesaplayınız.

Yol (m)
..............................................................................
L hareketlisinin süratini hesaplayınız.
..............................................................................
K K hareketlisinin 8 saniyede aldığı yolu bulunuz.
..............................................................................
L L hareketlisinin 10 saniyede aldığı yolu bulunuz.
..............................................................................
Aynı yönde ve doğrultuda harekete başlarsa, 5 sa-
niyede aralarındaki mesafe kaç metredir?
..............................................................................
Zaman (s)
6 8

59
59
3. Ünite: Kuvvet ve Hareket

12. Bahçede yapılan halat çekme etkinliğinde A takımı 3 15. Aşağıdaki tabloda K, L, M ve N araçlarına ait bazı
öğrenci B takımı ise 4 öğrenci ile yarışmaktadır. değerler verilmiştir.
A takımı B takımı Alınan yol (m) Zaman (s) Sürat (m/s)
K 120 40 .............
L ............. 10 8
M 120 ............. 6
N 60 10 .............
Oyunu A takımı kazandığına göre aşağıdaki yo-
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
rumlardan hangisi doğrudur?
A) Aynı yolu en kısa sürede alan araç L aracıdır.
A) B takımının kuvveti A takımından fazladır.
B) M ve N araçları aynı süre içinde aynı yolu alır.
B) A takımının kuvveti B takımından fazladır.
C) L ve N araçlarından, N aracı aynı süre içinde
C) Halat dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.
daha fazla yol alır.
D) Halata etki eden net kuvvet sıfırdır.
D) K ve M araçlarından, M aracı aynı yolu daha kısa
sürede alır.
13. Şiddet Bir cisme etki eden
K, L, M ve N kuvvet-
lerinin büyüklükleri 16. 100 metrelik bir parkurda sabit süratle koşu yarışı
K
yandaki grafikte ve- yapan Mert, Cenk ve Efe’nin süratleri aşağıdaki gibi-
rilmiştir. dir.
Sporcular Sürat (m/s)
M
L Mert 4
N
Efe 10
Kuvvetler
Cenk 5
Cisim, bu dört kuvvetin etkisinde sabit süratli ha-
Buna göre sporcuların parkuru bitirme süreleri
reket yapıyor ise, bu kuvvetlerin yönlerinin hangi
arasındaki ilişki hangisinde doğru olarak veril-
seçenekteki gibi olması mümkün değildir?
miştir?
A) K ve N doğu yönünde, M ve L batı yönünde
A) Mert > Cenk > Efe B) Efe > Mert > Cenk
B) K, kuzey yönünde; L, M ve N güney yönünde
C) Mert > Efe > Cenk D) Efe > Cenk > Mert
C) M ve L güney yönünde, K ve N kuzey yönünde
D) K ve L doğu yönünde, M ve N batı yönünde
17. Cismin hareket yönü

14. B K 4N 4N K 4N
A Yer
I. zemin II. zemin (yatay)
C

F Başlangıçta hareketli olan K cismine I. zemin boyun-

E ca 4 N’ lık kuvvet uygulanıyor. Cisim II. zemine gel-
D diğinde bu kuvvete ters yönde ve eşit büyüklükte bir
kuvvet daha etki ediyor.
Buna göre I. ve II. zeminde ilk duruma göre K
Görselde verilen kuvvetlerle ilgili aşağıdakiler-
cisminin süratindeki değişim hangisinde doğru
den hangisi yanlıştır?
olarak verilmiştir? (Sürtünmeler ihmal edilecektir.)
A) En büyük kuvvet kuzey-güney doğrultusundadır.
B) E ve D kuvvetinin bileşkesi doğu yönündedir. I. zemin II. zemin
C) A ve D kuvvetlerinin yönleri aynıdır. A) Azalır Artar
B) Artar Azalır
D) C ve F kuvvetinin bileşkesi C kuvvetine zıt yön-
C) Değişmez Artar
dedir.
D) Artar Değişmez

60
60
 4. Ünite: Madde ve Isı

1. Aşağıda verilen özelliklerin, maddenin hangi fiziksel haline ait olduğunu “X” ile işaretleyiniz.

Maddelerin Özellikleri Katı Sıvı Gaz

Tanecikleri öteleme hareketi yapar.
Tanecikleri titreşim hareketi yapar.
Tanecikleri dönme hareketi yapar.
Bulunduğu kapalı kabın içini tamamen doldurur.
Akışkandır.
Tanecikleri arasındaki boşluk en azdır.
Tanecikleri arasındaki boşluklar en fazladır.
Sıkıştırılamazlar.
Sıkıştırılabilir.
Bulunduğu kabın şeklini alır.
Belirli bir şekli vardır.

2. Hal değişimi ile ilgili verilen şekle göre, aşağıdaki boşluklara uygun kelimeleri yazınız.

IV III

I II

a) I oku yönünde buz ısı ...................... Bu olaya erime denir.

b) II oku yönünde su ısı ...................... Bu olaya buharlaşma denir.
c) III oku yönünde su buharı ısı ...................... Bu olaya yoğunlaşma denir.
d) IV oku yönünde su ısı ...................... Bu olaya donma denir.

3. Katı Yakıt Sıvı Yakıt Gaz Yakıt Aşağıda verilen yakıt çeşitlerinin
Kömür hangi yakıt türüne ait olduğunu, il-
gili sütuna “+” işareti koyarak belir-
Benzin
tiniz.
LPG
Doğal gaz
Mazot
Fuel oil
Odun
Bütan gazı
Antrasit

4. Aşağıda tanecik modelleri verilen X, Y ve Z maddelerinin fiziksel hâllerini şekillerin altına yazınız.

X Y Z

....................... ....................... .......................

61
61
4. Ünite: Madde ve Isı

5. Yandaki şekilde, K, L, M, N ve P sıvıları verilmiştir. Verilen sıvılar aynı kap içerisine

K
konulduğunda konumları aşağıdaki gibi oluyor.
M
Buna göre K, L, M, N ve P sıvılarının yoğunluklarını büyükten küçüğe sıralayınız.
P
......................................................................................................................................................
N
......................................................................................................................................................
L
......................................................................................................................................................

6. Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.

a) Kütlesi 400 gram ve hacmi 80 b) Yoğunluğu 6 g/cm3 olan bir c) Yoğunluğu 2 g/cm3 ve kütlesi
cm3 olan maddenin yoğunluğu kaç maddeden, 30 cm3 alındığında alı- 160 gram olan maddenin hacmi
g/cm3'tür? nan maddenin kütlesi kaç gramdır? kaç cm3'tür?

7. Şekildeki dereceli silindire 30 gram, sıvıda çözünmeyen bir katı madde atılıyor ve kabın
dibine batıyor. Sıvı seviyesi 150 cm3'ten 210 cm3'e çıkıyor.
Dereceli silindir içine atılan katının yoğunluğu kaç g/cm3'tür? 210
150

8. Tabloda yoğunlukları verilen dört madde bulunmaktadır.

Madde X Y Z T
Bu maddelerden hangi ikisi aynı madde olabilir? Kısa-
ca açıklayınız. Yoğunluk
1,2 1,4 0,8 1,2
gr/cm3

9. 1 2 3 4

Plastik bardak Tahta kaşık Bakır tel Porselen tabak

5 6 7 8

Kumaş eldiven Altın külçe Demir çaydanlık Saman

Yukarıda ısı iletkeni ve ısı yalıtkanı olan bazı maddeler karışık olarak verilmiştir.
Buna göre, verilen maddelerin rakamlarını ait oldukları gruba yazınız.

Isı iletkeni olan maddeler Isı yalıtkanı olan maddeler

62
62
 4. Ünite: Madde ve Isı

10. K, L ve M maddelerinin tanecikleri arasındaki boş- 12. I. Kağıdın yanması

luk ilişkisi aşağıdaki grafik çizilerek karşılaştırılıyor. II. Buzun erimesi
Tanecikler arası boşluk III. Şekerin suda çözünmesi
IV. Suyun donması
Yukarıdaki olaylardan hangileri hal değişimidir?

A) I ve II B) I ve IV
C) II ve IV D) I,III ve IV
Madde
K L M
Buna göre, bu maddelerin taneciklerinin hızını
karşılaştıran bir grafik çizilirse hangi seçenek
elde edilir?
13. Bir öğrenci su ile doldurduğu
A) Tanecik hızı B) Tanecik hızı
kabın içine attığı mantar tıpa
ve madeni paradan, mantar
tıpanın yüzdüğünü ancak
madeni paranın şekildeki gibi
battığını gözlemliyor.
Madde Madde
K L M K L M Bu durumun sebebi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
C) Tanecik hızı D) Tanecik hızı
A) Mantar tıpanın kütlesinin madeni paranın kütle-
sinden büyük olması
B) Mantar tıpanın yoğunluğunun madeni paranın
yoğunluğundan büyük olması
Madde Madde C) Madeni paranın hacminin mantar tıpanın hac-
K L M K L M
minden küçük olması
D) Suyun yoğunluğunun mantar tıpanın yoğunlu-
ğundan büyük, madeni paranın yoğunluğundan
küçük olması

11.
1 Oksijen 2 Zeytinyağı

3 Alkol 4 Kum 14.

5 Su buharı 6 Buz
Y Z Z

Yukarıdaki tabloda verilen maddelerin oda ko- X X Y

şullarında; katı, sıvı ve gaz olarak sınıflandırıl-
ması aşağıdakilerden hangisinde doğru yapıl- Birbirine karışmayan X, Y ve Z sıvıları ayrı kaplara
mıştır? koyulduğunda yukarıdaki gibi dengede kalmakta-
Katı Sıvı Gaz dır.

A) 4-6 2-3-5 1 Buna göre, sıvıların yoğunlukları arasındaki iliş-

ki aşağıdakilerden hangisi gibidir?
B) 4-6 2-3 1-5
C) 6 2-3-4 1-5 A) X = Y = Z B) X > Y > Z
D) 3-6 2-4-5 1 C) Z > X > Y D) Z > Y > X

63
63
4. Ünite: Madde ve Isı

15. Her ikisi de saf olan K ve L maddelerinin oda sıcak- 18. Sezgi, eşit miktarda suyla doldurduğu özdeş kapla-
lığındaki kütle - hacim grafiği aşağıda verilmiştir: rın içine, şekildeki gibi tahta, metal ve porselen ka-
Kütle (g) şıklar koyarak özdeş ısıtıcılarla ısınmaya bırakıyor.
Tahta Metal Porselen
kaşık kaşık kaşık
120 K

60 L

0 Hacim (cm3)
30 40
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlış- I II III
tır?
10 dakika sonra kaşıklara dokunan Sezgi’nin
A) K ve L farklı maddelerdir. elinde hissettiği sıcaklıklar arasındaki ilişkinin
B) K maddesinin yoğunluğu 4 g/cm3’tür. nasıl olması beklenir?
C) K maddesinin yoğunluğu L maddesinin yoğun-
A) I > II > III B) I > III > II
luğundan büyüktür.
C) III > II > I D) II > III > I
D) Eşit kütledeki K ve L maddelerinden K’nın hac-
mi daha büyüktür.

19.
19. FACİADAN SON ANDA DÖNÜLDÜ
16. Sıcak havada tahta bankta oturan birisi tahta bank- İstanbul’da sobadan sızan gazdan zehirlenen
tan kalkarak demir banka oturduğunda daha sıcak aile ölümden döndü. Aile, olay yerine gelen
olduğunu hissediyor. 112 Acil Servis ekiplerinin müdahalesi ile kur-
Buna göre bankların hangi özelliği sıcaklıkların tarıldı. Olay kuvvetli esen lodos nedeniyle ya-
farklı hissedilmesinde etkili olmuştur? şandı. Ailenin baca temizliği yaptırmadığı ve
sobanın bulunduğu odada yattığı öğrenildi.
A) Büyüklüğü B) Kütlesi
C) Isı iletimi D) Hacmi Yukarıda verilen haberde, ailenin zehirlenmesi-
ne neden olan gaz, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğal gaz B) Karbon monoksit

C) Oksijen D) Azot

17. Şekildeki tencerenin kulpları sert

plastikten, gövdesi ise çelikten
yapılmıştır.
Bu tencere ile ilgili,
I. Tencerenin gövdesi ve kulplarının ısı iletkenlik-
leri farklıdır. 20. Hem yazın hem de kışın kullanacağı evinde ısı
II. Tencere gövdesinde çeliğin kullanılmasının yalıtımı yaptırmak isteyen Yavuz Bey’in hangisi-
ni yaptırması doğru olmaz?
nedeni, ısı iletiminin iyi olmasıdır.
III. Tencere kulplarının ısı yalıtkanı plastikten ya- A) Çatıyı cam yünü ile kaplatmak.
pılması, tutulmasını kolaylaştırmıştır.
B) Evin dış cephesini beyaza boyatmak.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
C) Duvarlar arasına plastik köpük koydurmak.
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III. D) Pencerelere havası alınmış çift cam taktırmak.

64
64
 5. Ünite: Ses ve Özellikleri

1. Ahşap masa üzerine bırakılan bir saatin tik tak sesini Ayşe ve
Mert isimli iki öğrenci şekildeki gibi durarak dinlemektedir.
Bu durumda, hangi öğrenci tik tak sesini daha şiddetli
duyar? Neden?
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................

2. Aşağıda verilen ortamlardan, hangisinde ses daha çok yansır? Açıklayarak yazınız.

1. Ortam 2. Ortam

................................................ ................................................
................................................ ................................................
................................................ ................................................
3. Aşağıda verilen ifadeleri, uygun olan kavramlarla eşleştiriniz. Yaptığımız eşleştirmeyi aşağıdaki kutu-
cuklara yazınız.

1. Sesin en yavaş yayıldığı maddenin halidir. a. ses yalıtımı

2. Ses dalgalarının madde tarafından emilmesidir. b. dalgalar halinde
3. Bebeğin anne karnındaki gelişimini takip etmek c. gaz
için kullanılır.
d. soğrulma
4. Ses dalgalarının yayılmadığı ortamdır.
e. boşluk
5. Sesin yayılma şeklidir.
f. ultrason
6. Sesin sert bir yüzeye çarpıp kaynağına dönmesi
g. sonar
olayıdır.
h. yankı
7. Gemilerin okyanusun altını inceleyebilmesini
sağlayan cihazdır.
8. Sesin bir ortamdan diğerine geçişini engellemek 1 2 3 4 5 6 7 8
için yapılır.

4. Aşağıda verilen ifadelerin sonuna, doğru olanlara ‘D’ yanlış olanlara ‘Y’ harfi koyunuz.

a) Her maddenin ses yalıtım özelliği farklıdır.

b) Ses yalıtımı için kullanılan maddelerin sesi az soğurması gerekir.

c) Cam yünün sesi soğurma özelliği, camınkinden fazladır.

d) Ses kayıt stüdyolarının duvarlarında, sesi iyi yansıtan malzemeler kullanılır.

65
65
5. Ünite: Ses ve Özellikleri

5. Bir grup öğrenci üç özdeş saati kurarak sırasıyla 8. Ses ile ilgili;
pamuk, kâğıt ve strafor ile doldurdukları karton ku- I. Şiddeti kaynağına bağlıdır.
tuların tam ortasına yerleştirdikten sonra kutuların II. Cisimlerin titreşmesi sonucu oluşur.
ağzını kapatıp saatin zil sesinin hangi kutunun dı-
şından daha şiddetli duyulduğunu araştırıyorlar. III. Başka enerjilere dönüşebilir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III

Pamukla Kâğıtla Straforla

dolu kutu dolu kutu dolu kutu 9. Ses bir engelle karşılaşınca soğurulur.
Bazı öğrenciler öğretmenlerinin yukarıdaki söyledi-
Bu deneyle öğrenciler aşağıdaki hangi soruya
ği önermeye göre aşağıdaki gibi örnekler vermişler-
cevap aramaktadır?
dir.
Murat: Bir dağın karşısında bağıran insanın, bir za-
A) Ses hangi ortamda daha hızlı yayılır?
man sonra kendi sesini işitmesi
B) Ses boşlukta yayılır mı?
Aynur: Bir otomobilin sesinin, aracın içindeyken az,
C) Yankı nasıl oluşur? dışardayken çok duyulması
D) Maddelerin sesi soğurma özelliği birbirinden Arzu: Bir ses kaynağına yakın olunca sesin çok işi-
farklı mıdır? tilmesi, uzak olunca az işitilmesi
Cansu: Uzaktaki trenin sesini işitemeyen bir kişinin,
kulağını raylara dayanınca trenin sesini işitmesi
Buna göre hangi öğrencinin verdiği örnek doğ-
6. Odanın tam ortasında koyulan müzik setinin sesi en rudur?
yüksek seviyedeyken odanın tüm camları titreşir.
A) Murat B) Aynur
Bu olaya göre,
I. Ses her yöne yayılır. C) Arzu D) Cansu
II. Şiddeti yüksek olan sesler, daha uzaktan işiti-
lir. 10. Ses, bir engelle karşılaştığında yansımaya uğrar.
III. Ses boşlukta yayılır. Buna göre,
yargılarından hangileri söylenebilir? I. Yankı oluşumu
II. Yarasaların yolunu bulması
A) Yalnız I B) I ve II III. Su derinliğini ölçmek için ses dalgalarının kul-
C) I ve III D) II ve III lanılması
olaylarından hangileri sesin yansıması sonucu
oluşur?
7. Bir öğrenci çalışır haldeki radyosunu belli bir me-
safeden dinledikten sonra, radyonun üzerine karton A) I ve II B) I ve III
kutuyu kapatıp yeniden dinliyor. Karton kutu kapa- C) II ve III D) I, II ve III
tıldıktan sonra öğrencinin işittiği ses azalıyor.
Buna göre öğrenci, 11. - Sesi iyi soğurma
I. Ses karton kutu tarafından soğurulmuştur.
- Yüzeyinin açık renkli olması
II. Soğurulan sesin şiddeti azalır.
- Sesi iyi yansıtması
III. Ses katılarda yayılmaz. - Yüzeyinin parlak olması
yargılarından hangilerine ulaşabilir? Yukarıdakilerden kaç tanesi ses yalıtımında kul-
lanılacak maddelerin özelliğidir?
A) Yalnız I B) I ve II
C) II ve III D) I, II ve III A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

66
66

12. Ailesiyle birlikte plaja giden Esra, oyun oynarken
taşları suyun içinde ve havada aynı şiddetle vurdu-
ğunda çıkan seslerin farklı olduğunu gözlemliyor.
Buna göre bu durumun nedeni aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Farklı ses kaynaklarından çıkan sesin farklı ol-
ması
B) Sesin titreşimler halinde yayılması
C) Sesin boşlukta yayılması
D) Sesin farklı ortamlarda farklı duyulması
13. Murat, elektrogitarı çok sevmektedir. Odasında çal-
dığı sıralarda komşuları çok fazla rahatsız olmakta-
dır. Bu nedenle Murat buna bir çözüm bulmak için
araştırma yapmıştır.
su pamuk köpük
I II
Murat’ın yaptığı araştırmaya göre, çalar saatlerin
içinde bulunduğu yukarıdaki şekilde bazı maddele-
rin sesi çok iyi yalıttığını bazılarının ise yalıtımda
etkili olmadığını gözlemlemiştir.
Buna göre Murat verilen düzeneklerden hangi-
lerinde kullanılan malzemeyi seçerek sesin yalı-
tımını sağlayabilir?
A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I, II ve III
14. Güneş ışınlarını gördüğümüz hâlde, Güneş'teki
patlamaları duymayız.
Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Uzayda ışınlar yayılır, ses yayılmaz.
B) Işınlar sesin yayılmasını engeller.
C) Ses her ortamda yayılır.
D) Işık boşlukta yayılmaz.
15. I. Sesin farklı kaynaklardan çıkması
II. Ortamdaki tanecikler arasındaki uzaklık
III. Ses kaynağının oluşturduğu titreşim sayısı
Yukarıdakilerden hangileri bir ortamda sesin
yayılma hızını etkilemez?
A) Yalnız I B) I ve III
C) Yalnız II D) II ve III
5. Ünite: Ses ve Özellikleri
16. Etkinliğin amacı: ______________
Etkinliğin yapılışı: Plastik çubukla önce cam bar-
dağa sonra porselen bardağa vurup çıkan sesleri
dinleyiniz.
Öğretmen sınıfta yukarıdaki etkinliği yapmıştır.
Etkinliğin amacı kısmı aşağıdaki ifadelerden
hangisi ile doldurulmalıdır?
A) Sesin boşlukta yayılmadığını öğrenmek.
B) Sesin katılarda daha hızlı yayıldığını gözlemle-
mek.
C) Sesin farklı ortamlarda farklı şekilde duyulduğu-
nu gözlemlemek.
D) Sesi oluşturan cisim (ses kaynağı) değiştirildiğin-
de oluşan sesin farklı olacağını gözlemlemek.
17. Davulcu Semih, aynı davula hava
ortamında ve suyun içinde vura-
III
rak bir deney yapıyor.
Semih, yaptığı bu deneye göre
aşağıdaki sonuçlardan kaç ta-
nesine doğru olarak ulaşabilir?
• Ses sıvı ortamda, gaz ortama göre daha hızlı
yayılır.
• Aynı ses kaynağından çıkan sesler, farklı or-
tamlarda farklı duyulur.
• Ses boşlukta yayılmaz.
• Ses, sadece hava ortamında yayılır.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
18.
Bir öğrenci şekildeki gibi cam fanus içine çalar saat
yerleştirip cam fanus içindeki havayı hava boşaltma
tulumbası ile boşaltıyor ve saatin zilinin çalmasını
bekliyor.
Buna göre öğrenci aşağıdakilerden hangisinin
cevabını bulmaya çalışmaktadır?
A) Sesin katılarda iyi yayıldığının
B) Çalar saatin çalışıp çalışmadığının
C) Sesin boşlukta yayılıp yayılmayacağının
D) Çalar saatin ses kaynağı olup olmadığının
67
67
6. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı

1. Aşağıdaki görselde sinir sistemi organları, numaralar ile gösterilmiştir. Organların isimlerini yazınız.

I I. .........................................................

II. .........................................................

II III. .........................................................
III

IV IV. .........................................................

2. Aşağıdaki cümleleri okuyarak, doğru ifadelerin başına “D”, yanlış ifadelerin başına “Y” yazınız.

a. Merkezi sinir sistemi, beyin, beyincik, omurilik soğanı ve omurilikten oluşur.

b. Soluk alma ve kalp atışını sinirler kontrol eder.

c. Kalp, mide ve akciğer gibi organların çalışmasını beyincik kontrol eder.

d. İç salgı bezlerinin kontrolünü hipofiz bezi yapar.

e. Dişi ve erkek özellikleri belirleyen hormonları eşeysel bezler salgılar.

f. Sinir sisteminin tüm organlarla bağlantısı vardır.

g. Bir uyarının sinirlerde oluşturduğu değişikliğe uyartı mesajı denir.

h. Hormonlar salgılandıkları bezden direk kana karışırlar.

ı. Böbreküstü bezlerinden büyüme hormonu salgılanır.

i. Beyincik vücudumuzun denge merkezidir.

3. Refleksin oluşumu sırasında meydana gelen olaylar karışık olarak verilmiştir. Aşağıdaki cümlelerin
başındaki numaraları, şekildeki uygun yerlere yazınız.

1. Beyin gelen mesaja uygun cevap oluşturur.

2. Duyu organları dışarıdan gelen uyarıları algılar.
3. Beyinden aldığı cevabı kaslara götürür.
4. Uyarıları uyartı mesajına dönüştürür.
5. Gelen cevaba uygun tepki oluşturur.
6. Mesajı beyine getirir.

4. Aşağıdaki cümleleri okuyarak doğru ifadelerin başına “D”, yanlış ifadelerin başına “Y” yazınız.
a. Sinir Sistemi vücudumuzda; konuşmak, acıkmak, yürümek, yazı yazmak, koşmak gibi işlerin
birbiriyle ilişkisini düzenler.

b. Dolaşım, sindirim, solunum, boşaltım ve üreme gibi işlevlerden sorumlu iç organların yöneti-
mini sağlayan organımız omuriliktir.

c. Doktor kontrolü olmadan hormonlu ilaçlar kullanmak iç salgı bezlerimizin sağlığı için gereklidir.

d. Kandaki şeker oranını düzenleyen hormon insülin ve glukagon hormonlarıdır.

68
68
 6. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı

5. Aşağıda iç salgı bezlerinin görevleri ve modeli verilmiştir. Görevlerin sonundaki boşluğa, bu görevi
gerçekleştiren iç salgı bezinin gösterildiği harfi ve harflerin temsil ettiği iç salgı bezlerinin isimlerini
yazınız.

• Yumurta üretimini sağlayan hormonu üretir. ( )

• Öfke, sevinç, korku ve heyecan gibi durumlarda metabolizmayı hızlandıran hormonu
salgılar. ( )
• Büyüme hormonu salgılar. ( )
• Testosteron hormonu salgılayarak erkeğe özgü özelliklerin oluşmasını sağlar.( )
• Kandaki şeker miktarını ayarlayan hormonları salgılar. ( )
• Salgıladığı hormonla vücuttaki kimyasal olayları düzenler. ( )
• İç salgı bezlerinin çalışmasını denetler. ( )
• Metabolizma hızını ayarlar. ( )
• Dişiye özgü özelliklerin oluşmasını sağlayan hormon salgılar. ( )

A B C D E F

6. Aşağıda kulak sağlığı hakkında verilen bilgilerden yanlış olanların üzerlerini çiziniz.
a. Yüksek sesle müzik dinlemeliyiz. / dinlememeliyiz.
b. Kulağımızı darbelerden korumalıyız. / korumamalıyız.
c. İşitme kaybı olan bireyler sesin şiddetini artıran işitme cihazı kullanmalıdır. / kullanmamalıdır.
d. Kulak temizliğine dikkat etmeli kulaklarımızı sivri cisimlerle karıştırmalıyız. / karıştırmamalıyız.
e. Dişlerdeki çürükler orta kulak iltihabına sebep olabilir / olamaz.

7. Aşağıda bazı öğrencilerin görme ile ilgili şikâyetleri verilmiştir. Öğrencilerin göz kusurlarını ve tedavi-
lerinin ne olduğunu, verilen boşluklara yazınız.
a.
Öğretmenim, tahtaya yazdığınız yazıları net göremiyorum, Göz kusuru: .....................................
Fakat masamdaki kitabı okuyabiliyorum. Tedavisi: .....................................
b.
Trafik ışıklarına baktığımda ışıkların rengini karıştırdığımı Göz kusuru: .....................................
farkettim. Tedavisi: .....................................
c.
Biriyle karşılıklı konuştuğum zaman gözümün birisi başka Göz kusuru: .....................................
tarafa baktığından dolayı sorunlar yaşıyorum. Tedavisi: .....................................
d.
Öğretmenimin tahtaya yazdığı soruları net olarak okuyorum. Fa- Göz kusuru: .....................................
kat masamdaki defetere yazdığım yazıları net okuyamıyorum. Tedavisi: .....................................

8. Aşağıda ergenlik döneminde, kızlarda ve erkeklerde görülen bazı değişimler verilmiştir. Bu değişimlere
ait sembolleri kümeye doğru şekilde yerleştiriniz.

Boy uzar, kütle artar. Kızlarda Erkeklerde

Bıyık ve sakal oluşumu başlar.
Yumurta üretimi başlar.
Sivilce oluşur.
Gırtlak gelişerek ses kalınlaşır.

69
69
 9.
titreşim şiddetini
artırır görüntünün yazınız.
göze gelen oluştuğu yer
ses dalgalarını vücudun dengesinde
ışığı ayarlar
titreşime çevirir görevlidir renkli kısımdır
dışarıdan gelen
sesi toplar sinirlerin gözü
duyu almaçlarının terk ettiği yer
saydam
bulunduğu yer
tabaka

fazla basıncı ışığı kırar

dengeler
sesi içeriye iletir

1. tat alma 3. östaki

2. sarı bölge 4. kıl kökü 5. sarı leke
tomurcukları borusu
8. mokozo
6. kulak zarı 7. üst deri 9. salyangoz 10. acı
tabakası
12. kulak 14. yağ 15. kan

70
70
11. sinüs 13. ekşi
kepçesi tabakası damarları
16. kulak 17. yarım 20. göz
18. ter bezleri 19. kör nokta
yolu daire kanalları merceği
6. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı

22. tatlı 24. çekiç örs algılar

24. kornea 23. iris 25. tuzlu algılar
üzengi

deriyi 26. tuzlu

alt deriyi duyu
besler
korur almaçları
bulunur
kafayla
burun arasındaki
boşluk algılar
kılların algılar
bağlandığı yer
ter oluşumunu algılar
sağlar deri altında ısı
yalıtımı sağlar duyu almaçlarının
mikropları tutar en yoğun
mukus üretir olduğu bölge
Aşağıda duyu organları görselleri verilmiştir. Görsellerdeki yuvarlaklar içerisine uygun olan sayıları
 6. Ünite: Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı

10. Aşağıdaki şekilde sinir sisteminin bölümleri gösteri- 13. Sinir sistemi ile ilgili olarak aşağıda verilen ifa-
lirken hata yapılmıştır. delerden hangisi yanlıştır?

A) Beyin, beyincik, omurilik ve omurilik soğanı

merkezi sinir sistemini oluşturur.
B) Sinir hücrelerine nöron denir.
C) Çevresel sinir sistemi merkezi sinir sistemi ile
organlar arasında iletişimi sağlar.
D) Refleksler beyin tarafından kontrol edilir.

Buna göre, şekildeki hangi bölümlerin isimleri

yer değiştirirse hata düzeltilmiş olur?

14. Hızlıca akan nehirde yapılan rafting, eğlenceli oldu-

A) Omurilik soğanı - Beyincik
ğu kadar heyecan verici de bir spordur.
B) Beyin - Beyincik
C) Omurilik soğanı - Omurilik
D) Omurilik - Beyincik

11. Aşağıda sinir sisteminden bir bölüm verilmiştir.

(I) Beyin Rafting sporu yaparken _____ bezinden, ______

hormonu salgılanmaktadır

(III) Omurilik Yukarıda verilen ifadede boş bırakılan yerlere

(II) Beyincik
Soğanı sırasıyla hangi kavramlar yazılmalıdır?
(IV) Omurilik
A) tiroit – insülin
a. Vücut sıcaklığını ayarlar.
B) pankreas – adrenalin
b. Solunum, dolaşım ve boşaltım sistemlerinden
sorumludur. C) adrenalin – böbrek üstü
c. Refleks davranışlarını denetler. D) böbrek üstü - adrenalin
d. Denge ve hareket merkezidir.
Merkezi sinir sisteminin bölüm ve görevlerinin
doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisin-
de verilmiştir? 15.

A) I- a II- b III- c IV- d

B) I -a II-d III-b IV – c
C) I- d II-c III-b IV-a
D) I- d II-a III-b IV-c
Elektrik sobasıyla ısınmak isteyen Kemal, aşa-
ğıdaki hareketlerden hangisini gerçekleştirirken
beynin kontrolü altında değildir?
12. Vücudunun sol tarafında felç görülen bir insa-
nın sinir sisteminin hangi bölümünde hasar ola-
A) Sobanın ısındığını anlamak için dokunurken
bilir?
B) Elini sobaya doğru uzatırken
A) Omurilik B) Omurilik soğanı C) Eli yanınca çekerken
C) Beynin sağ tarafı D) Beynin sol tarafı D) Elektrik sobasının fişini takarken

71
71
7. Ünite: Elektriğin İletimi

1. Can, iletken bir telin direncinin telin cinsine bağlı olduğunu deneyle göstermek istiyor. Birinci deney düzeneğini
şekildeki gibi hazırlıyor.
Can’ın bu deneyi tamamlayabilmesi için kuracağı ikinci deney düzeneği nasıl olmalıdır?

20 cm bakır tel

1. Deney düzeneği 2. Deney düzeneği

2. Ahmet, bir iletkenin elektriksel direncinin iletkenin uzunluğuna bağlı olup olmadığını araştırmak istiyor. Bunun
için test uçlarına sahip bir elektrik devresi hazırlıyor.
Sizce Ahmet aşağıda verilen iletkenlerden hangi ikisini kullanırsa amacına ulaşmış olur?Açıklayarak
yazınız.
2L L
L 2L
S 2S 2S S

..........................................................................................................................................................................

3. Şekildeki devreyi kuran Damla, devrenin test uç-

L
I. S larına aynı maddeden yapılmış iletkenleri ayrı ayrı
2L dokunuyor ve ampulün parlaklığını gözlemliyor.
II. S Ampulün yaydığı ışık şiddetinin çok parlaktan
L az parlağa doğru olması için test uçları iletken-
III. 2S lere hangi sıra ile dokundurmalıdır? (S: Kesit
alanı, l: Telin boyu)

..........................................................................................................................................................................

4. Aşağıda verilen devrelerde, farklı uzunluklarda demir çubuklarla devreler kurulmuştur.

1 2 3

L 2L 3L

Devrelerde direnç değerlerini karşılaş- Devrelerdeki ampul parlaklıklarını karşı-

a. b.
tırınız. laştırarak nedenini açıklayınız.

72
72
 7. Ünite: Elektriğin İletimi

5. Aşağıda verilen devrelerde farklı kalınlıklarda demir çubuklarla devreler kurulmuştur.

3
2
1 2S 3S
S

Devrelerde direnç değerlerini karşılaş- Devrelerdeki ampul parlaklıklarını karşı-

a. b.
tırınız. laştırarak nedenini açıklayınız.

6. Aşağıdaki maddeleri, elektrik olarak iletken ve yalıtkan olarak sınıflandırınız.

İLETKEN YALITKAN İLETKEN YALITKAN

Bakır tel Altın yüzük

Silgi Gümüş
yüzük

Demir çivi Pencere

camı

Tuzlu su Sirkeli su

Kuru tahta Saf su

7. Aşağıdaki maddelerin gösterilen kısımlarının, elektriksel olarak iletken veya yalıtkan olduklarını yaza-
rak belirtiniz.

......................
................. ................. ...................... ......................
...................... ......................
................. ......................

......................
......................

73
73
7. Ünite: Elektriğin İletimi

8. Aşağıdaki uzunluk ve kalınlıkları eşit iletkenlerin, dirençleri arasındaki büyüklük ilişkisi verilmiştir.

> > > >

Nikel - krom Demir Altın Bakır Gümüş

Verilen iletkenlerle aşağıdaki devre çiftleri kurulmuştur.

Buna göre, devrelerdeki lambaların parlaklıkları arasındaki büyüklük ilişkisini belirtiniz.

I II

Lambaların Parlaklıkları
............... > ...............

Nikel - krom tel Bakır tel

Lambaların Parlaklıkları
............... > ...............

Altın tel Nikel - krom tel

Lambaların Parlaklıkları
............... > ...............

Altın tel Gümüş tel

9. a. Aşağıda uzunlukları ve kesit alanları be- b. Aşağıdaki devrede bu iletkenlerden han-

lirtilen direnç tellerini, büyük dirence sa- gisi kullanılırsa, ampul parlaklığı en par-
hip olandan küçük olana doğru kutulara lak olur?
yazınız.

L
S X

3S Y
> >

0,5 S Z

74
74
 7. Ünite: Elektriğin İletimi

10. Aşağıda Fen Bilimleri dersinde öğretmenin öğrenci- 13.

sine sorduğu sorular ve öğrencinin verdiği cevaplar
verilmiştir.

Öğrencinin
Öğretmenin sorusu
cevabı
1 Şekerli su elektrik enerjisini iletir mi? Evet
2 İnsan vücudu yalıtkan mıdır? Hayır Yukarıdaki devrede kopuk olan bağlantı kab-
3 Hava, yalıtkan özellik gösterir mi? Hayır losunun arasına aşağıda verilenlerden hangisi
4 Tuzlu su elektrik akımını iletir mi? Evet konulursa lamba ışık vermeye başlar?

A) B)
Her soru 25 puan değerinde olduğuna göre,
öğrencinin aldığı puan aşağıdakilerden hangisi-
dir?

Ebonit çubuk Cam çubuk

A) 25 B) 50 C) 75 D) 100
C) D)
11. “Bir iletkenin direnci kesitine ve uzunluğuna bağlı-
dır.” yargısını ispatlamak istemektedir.
L
K
Gümüş kaşık Tahta kaşık
2S 3S

L L

N
M
S 2S
2L 2L
14. Aşağıdaki şekilde özdeş pil ve ampuller kullanılarak
Buna göre, yukarıda verilen aynı cins tellerden oluşturulan elektrik devrelerine aynı maddeden ya-
hangi ikisini kullanırsa hiçbir sonuca ulaşa- pılmış farklı boyutlarda direnç telleri bağlanmıştır.
maz?
X
S L S 2L
A) K-L B) M-N
C) K-N D) L-M Y

+ – + –
12. Şekildeki devreyi kuran
Yavuz, Ela ve Mert isimli Ampul
öğrenciler devredeki lam-
Z
banın ışık vermesi için L
aşağıdaki işlemlerin yapı- 2S
labileceğini belirtiyorlar.
Yeliz: Anahtarı kapatıp
suya tuz ilave ederim. Saf su + –
Ela: Anahtarı kapatırım.
Mert: Suya şeker ilave ederim.
Buna göre X, Y ve Z ampullerinin parlaklıkları
Buna göre, hangi öğrencilerin belirttiği işlem arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde
tek başına yapıldığında ampul yanar? doğru verilmiştir?

A) Yalnız Mert B) Yalnız Yeliz A) X > Y > Z B) Z > Y > X

C) Ela ve Mert D) Ela, Mert ve Yeliz C) Z > X > Y D) X = Y = Z

75
75
 6. SOSYAL BİLGİLER
Sınıf
ETKİNLİK

1. Rollerim: Doğuştan mı, sonradan mı?

Rollerimizi doğuştan kazanabildiğimiz gibi sonradan kazandığımız rollerimizde bulun-

maktadır. Doğuştan kazandığımız roller süreklidir ama sonradan kazandığımız roller
değişebilir.

Aşağıda verilen rolleri doğuştan edinilen ve sonradan edinilen roller olarak grup-
layınız.

1 Kardeş 6 Mimar

2 Öğretmen 7 Spor Kulübü Üyeliği

3 Öğrenci 8 Teyze

4 Ağabey 9 Evlat

5 Torun 10 Müşteri

Doğuştan Edinilen Roller Sonradan Edinilen Roller

2. Aşağıdaki parçaya göre soruları cevaplayalım.

Köyde yaşayan ve eşine tarla işlerinde yardımcı olan Nazmiye Hanım, ekonomik koşul-
lardan dolayı Ankara'ya taşındığında bir temizlik firmasında çalışmaya başlamıştır. Aynı
zamanda halk eğitim merkezinde dikiş - nakış kursuna katılmıştır. Nazmiye Hanım hem ev
ekonomisine katkı sağlayıp hem de sosyl yönünü geliştirdiği için çok mutludur.

Metinde verilen bilgilerden yararlanarak aşağıdaki cümleleri değerlendiriniz ve doğru

ise başlarındaki boşluğa (D), yanlış ise (Y) yazınız.

Yaşadığı ortam değiştiğinde Nazmiye Hanım'ın rollerinde de değişiklikler olmuştur.

İnsanlar ekonomik kazanç elde ettikleri işlerini yaparken sosyal konularla da ilgilenebilir.

İnsanların başka bir yere taşınması rollerinde herhangi bir değişikliğe yol açmaz.

Nazmiye Hanım yaptığı çalışmalardan dolayı ailesini ihmal etmektedir.

Sosyal faaliyetlerde bulunmak insanın duygu dünyasına da iyi gelmektedir.

76
 TEST 1

1. “İçinde bulunduğumuz zamana ve duruma göre 4. Bireylerin üstlendikleri roller değiştikçe kendilerin-
farklı roller üstleniriz.” den beklenen davranışlar da değişmektedir. Üstlen-
diğimiz role uygun davranışlarda bulunmak ve farklı
Buna göre bu yıl 6. sınıfa başlayan Ali;
rollerin davranışlarını birbirine karıştırmamak büyük
I. Öğrenci
önem taşımaktadır.
II. Yolcu
Buna göre aşağıdakilerden hangisi 6. sınıfta
III. Üye okuyan Hasan Arif’in yerine getirmesi beklenen
IV. Doktor davranışlardandır?
rollerinden hangisini üstlenemez?
A) Anne ve babasına ev işlerinde yardım etmek.
A) I B) II B) Evin ihtiyaçlarının karşılanmasını takip etmek.
C) III D) IV
C) Ailede alınan kararların uygulanmasını sağla-
mak.

D) Ailesinin güvenilir bir ortama sahip olmasını

sağlamak

2. Bir kişinin iş yerinde sekreter, evde anne, yar-

dımlaşma kulübünde temsilci olabileceği dü-
şünüldüğünde roller hakkında aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?

A) Toplumda bireylerin farklı rolleri bulunur.

B) Rollerin getirdiği sorumluluklar vardır.

C) Rollerin tamamı doğuştan kazanılır.

D) Roller kişilere haklar kazandırır.

5. Ortaokul 6. sınıf öğrencisi Ceylin, sabah okula git-

3. İnsanlar hayatları boyunca içinde bulundukları grup
ve kurumlarda çeşitli roller üstlenir. Hatta aynı anda
birden fazla role de sahip olabilir.
Aşağıda verilenlerden hangisi 6. sınıf öğrencisi
Salih’in sahip olabileceği rollerden değildir?
mek için servise bindi. Servisteki arkadaşlarıyla
sohbet ederek okuluna gitti. Sınıf Başkanı olarak
sınıf düzenini sağlama görevini yerine getirdi. Te-
neffüs zilinin çalmasıyla okul kantinine giderek alış-
veriş yaptı. Okul çıkışı voleybol takımının antren-
manına katıldı. Antrenmandan sonra servise binip
eve gitti.
Yukarıdaki paragrafta Ceylin’in üstlendiği hangi
rolden bahsedilmemiştir?
A) Öğrenci
B) Müşteri

A) Asker B) Çocuk C) Yolcu

C) Kardeş D) Arkadaş D) Evlat

77
77
TEST 1

6. Aşağıdaki rollerden hangisi sonradan kazanabi- 9. Görevini yapan kişilerin, yaptığı işlerin sonucunu
leceğimiz rollerdendir? üstlenmesine sorumluluk denir. Her vatandaşın da
devletine karşı birtakım sorumlulukları bulunmakta-
A) Evlat dır.

B) Anne Buna göre aşağıdakilerden hangisi vatandaşla-

rın, devlete karşı sorumluluklarından biri değil-
C) Kuzen dir?
D) Torun
A) Askere gitmek

B) Oy kullanmak

C) İş yeri açmak

D) Kanuna uymak

7. Aşağıdakilerden hangisi grup değildir?

A) Okul basketbol takımı

B) Tarlada zeytin toplayan insanlar

C) Pazarda alışveriş yapan kişiler

D) Pastanede çalışan garsonlar

8. I. Gelenek ve görenekler
II. Ahlak kuralları 10. Sınıfında yapılan oylama sonrasında sınıf başkanı
seçilen Ayşe, seçim sonuçları açıklandıktan sonra
III. Hukuk kuralları
arkadaşlarına teşekkür ederek herkese eşit bir şe-
IV. Trafik kuralları kilde yaklaşacağının ve sınıftaki problemleri birlikte
V. Örf ve adetler çözeceğinin mesajını vermiştir.
Yukarıdakilerden hangileri yazılı kurallardan de- Ayşe’nin yaptığı bu açıklamalardan yola çıkarak
ğildir? aşağıdaki kavramlardan hangisine ulaşılamaz?

A) I, II ve III A) Rol
B) I, II ve V B) Sorumluluk
C) II, III ve IV D) Empati
D) II, IV ve V C) Dayanışma

78
78
 ETKİNLİK

3. Siz de hak, sorumlulukları ve rolleri araştırın. Aşağıdaki tabloya yazın.

ROLLERİM SORUMLULUKLARIM HAKLARIM

79
79
ETKİNLİK

4. Aşağıdaki tabloyu uygun şekilde dolduralım.

Aşağıda verilen örneklerin hangi kategoriye girdiğine karar vererek ilgili yere " " işareti koyunuz.

ÖRNEKLER GRUP KURUM KALABALIK

Okuduğumuz okul

Oyun oynadığımız arkadaşlarımız

Otobüs durağındaki yolcular

Konsere giden izleyiciler

Tuttuğumuz takımın oyuncuları

Çöplerimizi toplayan belediye

Tedavi olduğumuz hastane

Okulumuzda çalışan öğretmenler

Denizde yüzen insanlar

Beraber yaşadığımız ailemiz

80
80
 ETKİNLİK

5. Aşağıdaki kelime etkinliğini yapalım.

Kutuların yanında harfleri karışık olarak verilen kavramları, düzelterek kutucuklara yerleştiriniz. Numara-
lanmış kutucuklardaki harfleri kullanarak şifreyi çözünüz.

RLOUSKULMU

4 5

ÜLRÖKZGÜ

MAYŞINAAD

NELKEEG

LRİONKOOJ

LİÇKEED

RTÜKÜL

10

FEUCNI

RIÖAGNY

8 7

SSOLAY

ŞİFRE KUTUSU

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

81
81
ETKİNLİK

6. Cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.

Anadolu’yu tanımamızı sağlayan, Büyük Selçuklu ve Bizans devletleri

1.
arasında gerçekleşen ilk savaşın adı

2. Türklerin Anadolu’daki hakimiyetini kesinleştiren savaşın adı

Haçlı Seferleri nedeniyle kesintiye uğramış ticareti canlandırmak için

3.
Türkiye Selçuklu Devleti’nin yaptığı eserlere verilen ad

İslami ilimler ve pozitif bilimlerin okutulduğu, külliyelerin içerisinde bulu-

4.
nan eğitim kurumlarına verilen ad

Kudüs’ü Haçlılardan kurtararak, III. Haçlı Seferi'ne yol açan Eyyubi

5.
Devleti’nin kurucusunun adı

Türkiye Selçuklu Devleti'nin Moğol istilasına uğramasına neden olan

6.
savaşın adı

7. 1075’te İznik’i başkent yaparak Türkiye Selçuklu Devleti’ni kuran kişi

8. Anadolu’da kurulan ilk Türk devletinin adı

7. Etkinliği uygun şekilde dolduralım.

Aşağıda verilen bilgilerin hangi beyliklere ait olduğunu karşısındaki boşluğa yazınız.

Malazgirt Savaşı'ndan sonra Erzurum ve çevresinde kuruldu.

İlk Türk beylikleri içinde en güçlüsüdür.

Malazgirt Savaşı'ndan sonra Erzincan ve çevresinde kurulan beyliktir.

Anadolu'da kurulan ilk denizci Türk beyliğidir.

Başta Bizans ve Haçlılar olmak üzere Türk yurdunu saldırılara karşı koru-
muşlardır.

82
82
 TEST 2

1. I. Pasinler Savaşı 3. Ticaret, devletlerin temel geçim kaynaklarından bi-

ridir. Tarih boyunca devletler ticareti geliştirmek için
II. Miryokefalon Savaşı
uğraş vermişlerdir.
III. Anadolu’ya ilk Türk akınları
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Selçuklu Dev-
IV. Malazgirt Savaşı
leti’nin ticareti geliştirmek amacıyla yaptığı
Anadolu’nun Türk yurdu olması aşamalarının eserlerdendir?
kronolojik sıralaması hangisinde doğru belirtil-
miştir? A) Kervansaray

A) I - III - II - IV B) Medrese

B) III - I - II - IV C) Şifahane

C) III - I - IV – II D) Külliye

D) I - III - IV – II

4. Günümüz Asya siyasi haritası üzerinde tarihi

İpek Yolu üzerinde bulunmayan ülke aşağıdaki-
lerden hangisidir?

A) Vietnam

B) Çin

C) Türkmenistan

D) Türkiye

2. Türkler Anadolu’ya başlattıkları akınlar nedeniyle,

Bizans ile önemli savaşlar yapmak durumunda kal- 5. Anadolu’da ilk medreseyi yapmışlardır. (Yağıbasan
mışlardır. Bu savaşların hepsinde Türkler galip ge- Medresesi)
lerek Anadolu’da hızla ilerlemişlerdir. Türkler ile tek
Anadolu’da ilk köprüyü yapmışlardır. (Malabadi
başına mücadele edemeyeceğini anlayan Bizans,
Köprüsü)
Avrupa'dan yardım istemiş ve Haçlı Seferleri başla-
mıştır. Verilen bilgilerin ait olduğu beylikler aşağıdaki-
lerin hangisinde doğru verilmiştir?
Haçlı Seferleri'nin başlamasına neden olan sa-
vaş aşağıdakilerden hangisidir?
Yağıbasan Medresesi Malabadi Köprüsü
A) Dandanakan Savaşı A) Danişmentliler Artuklular
B) Malazgirt Savaşı B) Artuklular Saltuklular
C) Pasinler Savaşı C) Mengücekliler Artuklular
D) Miryokefalon Savaşı D) Saltuklular Mengücekliler

83
83
TEST 2

6. Türk tarihi ve kültürü ile ilgili aşağıdaki bilgiler- 8. • Göçebe yaşam biçiminden yerleşik hayata ge-
den hangisi doğrudur? çen ilk Türk devletidir.
• Mâni dinini benimseyerek savaşçı özelliklerini
A) Türklerin ana yurdu Anadolu’dur.
kaybetmişlerdir
B) Göktürkler saray ve tapınak yapımında çok iler- .• Saray, tapınak, ev gibi kalıcı eserler yapmışlar-
lemişlerdir. dır.
C) Bilinen ilk Türk devleti Büyük Hun Devletidir. Özellikleri verilen Türk devleti aşağıdakilerden
hangisidir?
D) Türklerin ilk destanı Ergenekon Destanıdır.
A) Hunlar

B) Köktürkler

C) Uygurlar

D) Selçuklular

9. Türklerin ana yurdu Orta Asya’da kurulan ilk Türk

7. Eski Türklerde ordu-millet anlayışı hakimdi. Aynı
zamanda çadır hayatı vardı. Ölen kişiler ise değerli
eşyaları ile birlikte kurgan denilen oda şeklinde me-
zarlara gömülmekteydi.
Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangi-
sine ulaşılabilir?
devletlerinde coğrafyanın etkisi ile bozkır kültürü
şekillenmiş, konargöçer yaşam görülmüştür. En
önemli geçim kaynakları hayvancılıktır. Sözlü ede-
biyat çok gelişmiştir.
Yukarıda Türk devletlerinin hangi alandaki özel-
liklerinden bahsedilmemiştir?

A) Düzenli bir orduya sahiptirler. A) Coğrafi

B) Ölümden sonra yaşama inanılır. B) Siyasi

C) Yerleşik yaşam hakimdir. C) Ekonomik

D) Kurultay denilen meclisleri vardır. D) Kültürel

84
84
 ETKİNLİK

8. Aşağıdaki etkinliği haritada verilen dönemlere göre boyayalım.

Hz. Muhammed
Dört Halife Dönemi Emeviler Dönemi Abbasiler Dönemi
Dönemi

85
85
ETKİNLİK

9. Aşağıda paralel ve meridyenlere ait özellikler verilmiştir. Bu özelliklerin hangi gruba ait olduğunu be-
lirtiniz.

Meridyen
Paralel
Ekvator'u dik kesen yarım çemberlerdir.

Doğu batı doğrultusunda uzanırlar.

Türkiye'nin en kuzeyi ile en güneyi arasında 6 tane vardır.

Çevre uzunlukları kutuplardan Ekvator'a doğru uzar.

Aralarındaki mesafe farkı her yerde aynıdır.

Kuzey ve güneye gidildikçe dereceleri büyür.

180 Doğu Yarım Küre'de 180 Batı Yarım Küre'de olmak üzere toplam 360 tanedir.

Ekvator'dan kutuplara doğru aralarındaki mesafe daralır.

90 Güney Yarım Küre'de, 90 Kuzey Yarım Küre'de olmak üzere toplam 180 tanedir.

Ekvator'dan kutuplara doğru boyları küçülür.

Aralarındaki zaman farkı 4 dakikadır.

Ekvator'dan kutuplara doğru boyları küçülür. Kutuplarda nokta şeklini alır.

Başlangıcı Londra'nın Greenwich gözlemvinden geçer.

Başlangıcı ve en büyüğü Ekvator'dur.

Kutup noktalarında birleşirler.

Türkiye'nin en doğusu ile en batısı arasında 19 tane vardır.

86
86
 ETKİNLİK

10. Aşağıda Türkiye'nin iklim haritası verilmiştir.

Verilen haritaya göre aşağıdaki boşlukları doldurunuz.

1. Karadeniz iklimi ……………………………………….. kıyılarında etkilidir.

2. Türkiye’de yayılma alanı en fazla olan iklim tipi ………...........……........….. iklimdir.

3. ………………………...........................……...... kıyı kesimlerinde Akdeniz iklimi görülür.

4. Türkiye’de ……………................................................…….. farklı iklim tipi görülür.

5. İklim çeşitliliği en fazla olan bölgemiz ………………………......................………… .

87
87
TEST 3

1. Türkiye, 36° - 42° Kuzey paralelleri ile 26° - 45° 3. Ülkemizde;

Doğu meridyenleri arasında yer alır.
• Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde deniz etkisi
• Türkiye, Kuzey Yarım Kürede ve Başlangıç iç kesimlere giremezken, Ege Bölgesi’nde gi-
Meridyeninin doğusunda bulunmaktadır. rebilmektedir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bilgi • Kuzeyden güneye doğru gidildikçe sıcaklıklar
verilmiştir? artar.
• Denize kıyısı olan bölgelerimiz ılık ve nemlidir.
A) Türkiye’nin özel konumuyla
Verilen bilgilerde Türkiye’nin iklimi üzerinde
B) Türkiye’nin stratejik önemiyle etkili olan faktörlerden hangisine değinilmemiş-
C) Türkiye’nin matematik konumuyla tir?

D) Türkiye’nin Dünya üzerindeki önemiyle A) Matematik konuma

B) Denize göre konuma

C) Yükseltiye

D) Yer şekillerinin uzanışına

2. Ülkemiz Dünya üzerinde jeopolitik olarak önemli

bir yere sahiptir. Akdeniz ve Karadeniz’i birbirine
bağlayan İstanbul ve Çanakkale Boğazları, Asya ve
Avrupa kıtaları arasında köprü vazifesi görmekte-
dir. Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin diğer denizlere 4. Akdeniz Bölgesi’nde;
açılması için İstanbul ve Çanakkale Boğazlarından • Seracılık faaliyetleri gelişmiştir.
geçmesi gerekmektedir.
• Muz tarımı yaygındır.
Verilen bilgilere göre ülkemizin jeopolitik öne-
• Turunçgiller gibi fazla gelir getiren meyveler
mini arttıran özelliklerden hangisine değinilmiş-
yetiştirilir.
tir?
Akdeniz Bölgesi’nde verilen tarım ürünlerinin
A) Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan karayolları yetiştirilmesinde aşağıdakilerden hangisi daha
üzerinde olmasına etkili olmaktadır?
B) Farklı medeniyetlere ait tarihi mekanlara sahip
A) Toprak yapışı
olmasına
B) Yeryüzü şekilleri
C) Petrol bakımından zengin olan ülkelere komşu
olmasına C) İklim şartları

D) İstanbul ve Çanakkale Boğazlarına sahip olma- D) Ulaşım imkânları

sına

88
88
 TEST 3

5. I. Ticari faaliyetlerin yaygın olması 7. Dünya üzerindeki bir yerin matematik konumunu
II. Tarıma elverişsiz arazilerin olması belirlemek için o yerin üzerinden geçen paralel ve
meridyenlerden yararlanılır.
III. Zengin yer altı kaynaklarının bulunması
Buna göre,
IV. Akarsuların yazın kuruyan dereler şeklinde ol-
ması I. Yükselti
II. Ekvator'a uzaklık
Yukarıdakilerden hangileri nüfus yoğunluğunu
olumlu yönde etkileyen faktörlerdendir? III. Kıta ve denizlere uzaklık
gibi özelliklerden hangileri bu amaçla kullanıla-
A) I ve II bilir?
B) I ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) II ve III
C) I ve II D) I ve III
D) III ve IV

6. Yurdumuzda Akdeniz İklimi, Karasal İklim, Ka-
radeniz İklimi gibi çeşitli iklimlerin görülmesin-
de aşağıdaki faktörlerden hangisinin etkisinden
söz edilemez?
A) Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması.
8. Hazırlanan bir haritada, Doğu Anadolu Bölgesi
renklendirilirken çevresindeki bölgelere göre daha
fazla kahverengi kullanılmıştır.
Sadece bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?

B) Yeryüzü şekillerinin farklı özelliklere sahip olma- A) Yükseltisi diğer bölgelerden daha fazladır.
sı.
B) Ulaşım faaliyetleri daha zor gerçekleştirilir.
C) Başlangıç meridyeninin doğusunda yer alması.
C) Sıcaklık değerleri daha düşüktür.
D) Ülkemizin (orta) ılıman iklim kuşağında yer al-
D) Yükseltisi batıdan doğuya doğru artmaktadır.
ması

89
89
ETKİNLİK

11. Anne ya da babamıza nereli olduğumuzu soralım. Memleketimiz iklimini bölgesini yetiştirilen ürünlerini
internetten araştıralım öğrenip yazalım.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

90
90
 ETKİNLİK

12. Aşağıdaki görsellerin ülkemizdeki hangi iklim ile ilişkili olduklarını harita üzerinde rakamları kullanarak
işaretleyiniz.

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10

91
91
ETKİNLİK

13. Aşağıda sosyal bilimleri oluşturan bilim dallarının özellikleri verilmiştir. Verilen özellikleri ilgili olduğu
bilim dallarıyla tablodan bularak ( ) işareti ile belirtiniz.

Coğrafya

Sosyoloji
Ekonomi
Arkeoloji

Psikoloji

Felsefe
Hukuk
Tarih
BİLGİLER

İnsanın duygu, düşünce ve davranışlarını inceleyen

1
bilimdir.

İnsanın doğal ortamla olan her türlü beşeri ve ekono-

2
mik faaliyetlerini inceler.

Varlığı ve bilgiyi bilimsel olarak araştırmaya yönelik

3
soru sorma, sorgulama bilimidir.

Bu bilim sayesinde kişiler güncel olayları daha iyi tah-

4 lil edip geleceğe dair daha doğru tahminlerde bulu-
nurlar.

Toplum içindeki bireyi, grupları, kurumları, olayları ve

5
aralarındaki ilişki ve etkileşimleri inceleyen bilimdir.

Eski kültür ve uygarlıklardan geriye kalan her tür-

6 lü alet, malzeme, ev eşyaları ve sanat yapıtları gibi
maddi kalıntıları inceleyen bilimdir.

Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü be-

7
lirleyen yasaları konu alan bilim dalıdır.

Ülkelerin diğer ülkelerle yaptıkları ithalat (dış alım) ve

8
ihracat (dış satım) bu bilimin konusudur.

92
92

1. Efes Antik Kentine ziyarete giden Kerem Öğretmen
ve öğrencileri ziyaret sırasında alanda kazı çalış-
ması yapan bir grupla karşılaştı. Grup içerisindeki
öğrencilerden Ayşe, çalışanların ne yaptıklarını çok
merak etti.
Öğretmeni Kerem Bey’e;
– Öğretmenim ne yapıyorlar? diye sordu.
Kerem Öğretmen;
– Burası antik bir kent. Geçmişten günümüze kalan
bazı eserler bu çalışmalar sayesinde gün yüzüne
çıkarılıyor. Onlar da bunu yapmaya çalışıyorlar,
dedi.
Ayşe’nin ziyaret esnasında gördüğü bu insanlar
sosyal bilimlere yardımcı bilim dallarından han-
gisi ile ilgilenmektedir?
A) Arkeoloji B) Sosyoloji
C) Coğrafya D) Felsefe
2. İnsanı ve toplumu konu edinip, toplumsal olayları
ve insanların sosyal ve kültürel faaliyetlerini ince-
leyen bilimlerin ortak adına “sosyal bilimler” denir.
Sosyal bilimler ayrıca insan davranışlarını çeşitli
yönleriyle de ele almaktadır.
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi sosyal
bilimler ile bağdaşmaz?
A) İçinde yaşadığımız toplumu yakından tanıma-
mızı sağlar.
B) Güncel olayları tahlil edip geleceğe dair daha
doğru tahminlerde bulunmamıza yardımcı olur.
C) Çevremizde yaşayan insanların davranışlarını
yorumlamamızı ve kişilik özelliklerini tanımamı-
zı sağlar.
D) İnsan ırkının tarihsel evrimini ve gen yapıların-
daki gelişimi somut delillerle ortaya koyar.
93
93
TEST 4
3. Öyle bir teknoloji ki bu gözle göremediğimiz küçük
mikro cisimleri inceleyerek bizlere kendi kendini
temizleyen kumaşlar, çok daha dayanıklı ulaşım
araçları ve kirlenmeyen, paslanmayan eşyalar üre-
tilebilecek. Bu teknoloji gelecekte bizlere daha ne-
ler getirecek merakla bekliyoruz.
Bu gazete haberinin başlığı aşağıdakilerden
hangisi olabilir?
A) Gelecekte bizi neler bekliyor?
B) Nanoteknolojili gelecek
C) Yapay zekânın bize getirdikleri
D) Teknolojinin zararları
4. Bir bilim insanı yeni bir icat yaptığında bunu ya-
sal olarak güvence altına almak için aşağıdaki-
lerden hangisini yapmalıdır?
A) Seri üretime geçmelidir.
B) Herkesten gizlemelidir.
C) Patentini almalıdır.
D) Yurt dışında satmalıdır.
5. İletişim teknolojisinin gelişmesiyle, bilgiye ulaşma,
haberlerin hızla yayılması ve toplumsal ilişkilerde
değişimler olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi bu olumlu değişimler-
den biri değildir?
A) Yanlış haberlerin de yayılmasına neden olması
B) Duygu paylaşımını kolaylaştırması
C) Bilgi aktarımı ile bilgiye ulaşmayı kolaylaştırma-
sı
D) Sınırları kaldırarak toplumların birbirlerini tanı-
masını sağlaması
TEST 4

6.

Görselde verilen bilgilerden yola çıkarak Prof. Dr. Halil İnalcık ile ilgili,
I. Sosyal bilim dalı olan tarih alanında çalışmalar yapmıştır.
II. Türk Dil Kurumu (TDK) üyeliğine seçilmiştir.
III. Yazdığı eserler ve yaptığı çalışmalarla birçok ödül almıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III

94
94
 TEST 4

7. Sanayi tesislerinin kurulduğu yerin hammaddeye
uzaklığı, üretim maliyetini (harcamalarını) arttırır.
Buna göre, Karadeniz Bölgesi’nde kurulacak
olan aşağıdaki fabrikaların hangisinde maliyet
daha fazla olur?
10. Üretim, dağıtım, tüketim aşamaları düşünüldü-
ğünde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) İç Anadolu Bölgesi’nde tahıl tarımının yapılması
üretimdir.

B) Söke un fabrikasında üretilen unun marketlere

A) Fındık yağı B) Mısır unu gönderilmesi üretimdir.
C) Pamuklu dokuma D) Çay C) Emel öğretmenin marketten aldığı makarnayı
akşam yemeği için hazırlaması tüketimdir.

D) Akdeniz Bölgesi’nde seracılığın yapılması üre-

timdir.

8. Aydın’da çay fabrikası, Rize’de incir fabrikası kur-

mamalısınız.
11. Karadeniz Bölgesi’nin iklimi düşünüldüğünde
Sosyal bilgiler öğretmeni, bu görüşüyle neyi aşağıdakilerden hangisinin tarımı yapılamaz?
vurgulamak istemiştir?
A) Pamuk B) Mısır
A) Yatırım yaparken, ham maddeye yakınlık dikka-
C) Çay D) Fındık
te alınmalıdır.

B) Fabrika kurarken yeterli sermayeye ihtiyaç du-

yulmaktadır.

C) İncir sadece Aydın’da yetiştirilmektedir.

D) Ülkemizde her türlü tarım ürünü yetiştirilmekte-

dir. 12. Aşağıdakilerden hangisi ormanların faydaları
arasında gösterilemez?

A) Sel, taşkın erozyon gibi doğal afetleri önler.

B) Hayvanlar için yaşam alanı oluşturur.

C) Eğlenme ve dinlenme imkânı sağlar.

D) Havaya karbondioksit salar.

9. Devletin yol, su, elektrik, sağlık ve eğitim gibi hiz-

metleri halka sunabilmesi için bütün vatandaşlar
vergi vermek zorundadır.
Buna göre, vergi ile ilgili aşağıdaki verilen bilgi-
lerden hangisi yanlıştır?
13. Mehmet Bey, tahıl bakımından zengin bir ilimiz olan
Konya’da ürettiği bisküvileri Almanya’ya satmakta
A) Devlet, hizmet sunabilmek için vergi almak zo-
ve iyi gelir elde etmektedir.
rundadır.
Buna göre, Mehmet Bey’in yaptığı iş aşağıdaki-
B) Herkesten eşit miktarda vergi alınmalıdır.
lerden hangisine girer?
C) Vergi vermek vatandaşlık görevlerinden birisi-
dir. A) İthalat B) Sermaye

D) Herkesten gelirine göre vergi alınmalıdır. C) Tüketim D) İhracat

95
95
ETKİNLİK

NEREDE KURARSINIZ?
Ülkemizde farklı alanlarda üretim yapan büyük bir işletmenin bütçe satış ve
pazarlama müdürü olduğunuzu düşünün. 2021 yılında yurdumzun değişik bölgele-
rinde yatırımlarda bulunacaksınız.
En az maliyetle en fazla gelir elde etmek şartıyla hangi yatırımı hangi coğrafi
bölgemizde gerçekleştirirdiniz. Numaralarını haritadaki bölümlere yazınız.

1 Ayçiçek yağı fabrikası 4 Un ve makarna fabrikası

2 Çay fabrikası 5 Petrol rafinerisi

3 Beş yıldızlı bir otel 6 Büyükbaş et kesim kombinası

7 İncir reçeli ve zeytinyağı fabrikası

96
96
 ETKİNLİK

Atatürk’e ait bir belgesel veya film izleyin Atatürk’ün hayatından etkilendiğiniz an ve bölümleri not alın.
İzlediğiniz belgesel veya filmi buraya yazın.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

97
97
 6. DİN KÜLTÜRÜ
Sınıf
1. ÜNİTE

1. Vahiyle ilgili aşağıdaki yargıların hangisi yanlış- 4. "Hz. Muhammed'in (s.a.v.) en büyük mucizesi
tır? Kur'an-ı Kerim'dir. Kur'an insanları hâlâ hayretler
içinde bırakan ve bir benzerinin getirilemeyeceği
A) İnsanlar için rahmettir. eşsiz bir kitaptır. İnsanın onun bir benzerini ortaya
koyamayacağını Yüce Allah şöyle vurgulamıştır:
B) İnananların kılavuzudur. ".............. ."
C) İnsanlar arasında elçidir. Boşluğa anlam akışına uygun olarak aşağıdaki
D) Yolunu şaşıranlara rehberdir. ayetlerin hangisi getirilmelidir?

A) "Kulumuza indirdiğimiz kitaptan dolayı bir şüphe

içinde iseniz onun benzeri bir sûre de siz geti-
rin..."
(Bakara suresi, 23. ayet)

2. Nebinin işi zordur, B) "O, sizi karanlıklardan aydınlığa çıkarmak için

Hem de çetin yoldur.
Çözmeye zekâ gerek,
Onda akıl çok boldur.
Bu dörtlükte peygamberlerin hangi özelliği vur-
gulanmaktadır?
A) Fetanet
C) Tebliğ
kulu Muhammed'e apaçık ayetler indirendir..."
(Hadid suresi, 9. ayet)
C) "Onlar Kur'an'ı düşünmüyorlar mı? Yoksa kalp-
leri kilitli mi?"
(Muhammed suresi, 24. ayet)
D) "Gerçekten bu Kur'an en doğru olan yola götü-
rür..."
B) Emanet
(İsra suresi, 9. ayet)
D) İsmet

5. İlahi kitaplar ile ilgili aşağıdaki bilgilerin hangisi

yanlıştır?

3. A) Peygamberlere bildirilir.
"Allah'ın kendisine verdiği iktidara daya-
B) İman esaslarını açıklar.
narak Rabbi hakkında İbrahim ile tartış-
maya giren kimseyi görmedin mi? İbra- C) Âlimleri muhatap alır.
him "Rabb'im hayat veren ve öldürendir."
D) Doğru yolu gösterir.
deyince o, "Hayat veren ve öldüren be-
nim." dedi. İbrahim "Allah güneşi doğu-
dan getirmektedir, hadi sen de onu ba-
tıdan getir." dedi. Bunun üzerine inkârcı
ne diyeceğini bilemedi. Allah zalimler 5. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Kunut dualarında
topluluğuna rehberlik etmez." bulunmaz?

(Bakara suresi, 258. ayet)

A) Allâhümme innâ nesteînüke ve nestağfirüke ve
nestehdîk.
Bu ayette vurgulanan Hz. İbrahim'in özelliği
B) Allâhümme iyyâke na'büdü ve leke nüsallî ve
aşağıdakilerden hangisidir?
nescüd.

A) İsmet B) Fetanet C) Ve lem yekun lehû küfüven ehad.

C) Sıdk D) Emanet D) Ve nü'minü bike ve netûbü ileyk.

98
 ETKİNLİK

1. Aşağıdaki açıklamalara göre doğru ve yanlışı işaretleyiniz.

Doğru Yanlış

1. Vahiy peygamberlerin hayatlarıyla ilgili bilgilere denir.

2. Peygamberler insanlar zorla dine inandırmak için gönderilmiştir.

3. Peygamberimizi örnek alan biri onun sünnetlerini yapar.

4. Vahiy, insanlar için bir rehber ve rahmettir.

5. Peygamberler güzel ve üstün ahlaki erdemlere sahip oldukları için

en güzel örneklerdir.

6. Peygamberler vahiyi sadece açıklamışlardır.

7. Hz. İbrahim Sabrın sembolü olarak bilinir.

8. Son İlahi vahiy Kur'an-ı Kerim'dir.

9. Hz. Peygamber'in hayatında da bizler için örnek davranışlar vardır.

10. Vahiy, Allah'ın mesajları demektir.

2. Bulmacayı yandaki açıklamalara göre yapınız.

2 1 7

1. Sabrın sembolü olarak bilinen

peygamber 8 3

2. Son peygamber
3. İlk peygamber
4. Tevhit mücadelesi Kur'an-ı
Kerim'de anlatılan peygamber
5. Peygamberimizin örnek davra-
nışları
6
6. Peygamberimizin örnek bir dav-
ranışı
7. Kur'an'da ahlak ve iffetiyle örnek
olarak gösterilen peygamber 5

8. Peygamberimizin örnek bir sün-

neti

99
99
2. ÜNİTE

1. “(Resûlüm!) Sana vahyedilen kitabı oku ve namazı 4.

1. 2. 3. 4. 5. 6.
kıl. Muhakkak ki namaz, hayâsızlıktan ve kötülük-
ten alıkoyar. ...” (Ankebût suresi, 45. ayet)
Bu ayetten aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarı-
lamaz?
Numaralanmış resimlerden hangilerinin yeri de-
A) Peygamber namaz kılmalıdır. ğişirse namazın kılınış sırası doğru olur?
B) Namaz vaktinde kılınmalıdır.
A) 3 ve 1. B) 4 ve 2.
C) Kötülüklerden uzak durmalıdır.
C) 4 ve 5. D) 5 ve 6.
D) Peygamber Kur’an okumalıdır.

2. Namaz, birlikte yaşama ve dayanışma bilinci ka-

zandırır. Omuz omuza birlikte kılınan namazlar sa-
yesinde Müslümanlar bir bütün olur. İbadetten önce
ve sonra sohbet etme, sıkıntılarını ve sevinçlerini 5.
paylaşma imkânı bulurlar. Dolayısıyla İslam dini na-
mazın toplu olarak kılınmasına büyük önem vermiş,
.... teşvik etmiştir.
Bu parçadaki boşluğa anlam akışına uygun ola-
rak aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?
Bu görsellerde aşağıdaki kavramlardan hangisi-
nin karşılığı yoktur?
A) ... cemaatle namazı

B) ... beş vakit namazı A) Rükû B) Kıyam

C) ... teravih namazını C) Secde D) Kâde-i Âhire
D) ... cuma namazını

3. • Namaz kılacak kişi bedeninin örtülmesi gerekli

yerlerini örtmelidir.
• Erkekler en az diz ile göbek arasını, kadınlar
ise el, yüz ve ayaklar dışında bütün vücudu
örtmelidir.
Bu bilgiler aşağıdaki hangi kavramla ilgilidir?
6. Aşağıdakilerden hangisi caminin fonksiyonla-
rından biri değildir?
A) Yardıma ihtiyacı olanlar için yardım toplanır.

B) Din görevlisi yetiştirmek amacıyla eğitim verilir.

A) Necasetten taharet
C) Hutbe ve vaaz dinleyerek dinle ilgili bilgiler artı-
B) Hadesten taharet rılır.
C) Setr-i avret D) Birbirlerinin sıkıntı ve sevinçlerinden haberdar
D) İstikbal-i kıble olunur.

100
100
 ETKİNLİK

1. Açıklamalara göre bulmacayı doldurunuz.

12 1 7

11 4

3 5

9 10

1. Abdest almak 8. Namazda ayakta durmak

2. Vücutta, elbisede ya da namaz kılınacak yerin 9. Namazda namazda ayaktayken Kur'an-ı
temiz olması Kerim'den yeterli miktarda sure veya ayetler
3. Örtünmek okumaktır.
4. Namazı kılarken Kâbe'nin olduğu yöne doğru 10. Namazda, kıraatten sonra elleri dizlerin üzerine
dönmek koymak
5. Namazı vaktinde kılmak 11. Namazda alnı, burnu, elleri, dizleri ve ayak par-
maklarını yere koyarak eğilmek
6. Namaza niyet etmek
12. Namazın sonunda "Ettehiyyatu" duasını oku-
7. Namaza "Allahu ekber" ile başlamak
mak için oturmaktır.

2. Yandaki kelimeleri kullanarak boşlukları doldurunuz.

Rabbenâ
1. İftitah tekbirinden sonra ilk olarak "......................" duası ve ardından "Eûzü,
besmele, ............... suresi ve kısa bir sure ya da birkaç ayet" okunur. Subhaneke
2. ..................... üç kez, "Sübhâne rabbiye'l-azîm." denir.
3. Son oturuşta, sırasıyla "..........................", "Allâhümme salli", "Allâhümme Rüku
barik" ve "............................" duaları okunur.
Bayram
4. Cenaze namazı dört tekbir eda edilir. Bu namazda ............................ ve
rükû yoktur. Secde
5. Cuma ve ............................ namazları cemaatle kılınması gerekir.
Ettehiyyâtü

101
101
3. ÜNİTE
1. Aşağıdakilerden hangisi zararlı alışkanlıklardan
korunmanın bir yolu değildir?
A) Aile ve öğretmenlerin uyarı ve öğütlerini dinle-
mek
B) Zararlı alışkanlık ve bağımlılıklara karşı bilinç-
lenmek
C) Arkadaş seçerken alışkanlık ve davranışlarına
bakmak
D) Zararlı alışkanlıkların yaygın olduğu ortamlarda
bulunmak
2. “Ancak insanlara zulmedenlere ve yeryüzünde hak-
sız yere taşkınlık edenlere ceza vardır. İşte acıklı
azap bunlaradır.” (Şura suresi, 42.ayet)
Bu ayetten aşağıdaki sonuçların hangisine ula-
şılamaz?
A) Zalimin cezası sadece ahirette verilecektir.
B) Aşırıya gitmek haksızlığa yol açmaktadır.
C) Haksızlık eden kul hakkını çiğnemiştir.
D) Allah, haksızlık edenleri uyarmaktadır.
3. ‘‘İnsanları hakkı olan şeylerden yoksun bırakmayın,
bozgunculuk yaparak yeryüzünde karışıklık çıkar-
mayın.” (Şuara suresi, 183. ayet)
‘‘Ey kavmim! Ölçerken, tartarken adaleti gözetin;
insanların mallarının değerini düşürmeyin, yeryü-
zünde bozgunculuk yaparak başkalarına zarar ver-
meyin.” (Hud suresi, 85. ayet)
Bu ayetlere göre aşağıdaki davranışların hangi-
si yanlıştır?
A) Hak sahibine hakkını eksiksiz vermek
B) Anlaşamayan kişilerin arasını bulmak
C) Malı kötüleyerek fiyatını düşürmek
D) Sattığı malın kusurlarını söylemek
102
102
4. I. Kırmızı ışık yanarken geçmek
II. Farz olan ibadetleri aksatmak
III. Ortak kullanım alanlarında sigara içmek
Numaralanmış davranışlardan hangileri kul
hakkı olarak değerlendirilmez?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve III D) II ve III
5. “Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar (putlar),
fal okları şeytan işi iğrenç şeylerdir. Bunlardan ka-
çının ki kurtuluşa eresiniz.’’ (Mâide suresi, 90. ayet)
Bu ayetten,
I. Falcılık, kumar gibi işler emeksiz para kazan-
ma yollarıdır.
II. Şeytan, insanın kötü alışkanlık edinmesini is-
temektedir.
III. Mümin, Allah’ın hoşlanmadığı işlerden uzak
durmalıdır.
sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III
C) I ve II D) II ve III
6. Yapılmaması istenen bir şeyi yasaklamak yerine o
şeyin zararları hakkında insanları bilinçlendirmek
daha etkili bir yöntemdir.
Buna göre aşağıdaki zararlı alışkanlıklardan ko-
runma yollarından hangisinin etkisi daha azdır?
A) Aile huzurunu yok ettiğinin anlatılması
B) Trafik kazalarındaki etkisinin açıklanması
C) Bağımlılık yapan maddelerin yasaklanması
D) Bedensel ve ruhsal zararlarının fark ettirilmesi
 3. ÜNİTE

1. İnsanların en sinsi düşmanlarından biridir. Kronik
bronşitten akciğer kanserine, damar sertliğinden
kalp hastalığına, ağız ve boğaz kanseri gibi daha
birçok hastalığa neden olmaktadır.
Bu parçada söz edilen zararlı alışkanlık aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Sigara içmek
B) Alkollü içki kullanmak
4. "Her sarhoş edici haramdır. Çok içildiği zaman sar-
hoş eden şeyin azı da haramdır."
Bu hadisten,
I. Sarhoş eden her içecek haramdır.
II. Çoğu haram olanın azı da haramdır.
III. Bir şeyin haram olması için Kur'an'da geçmesi
şarttır.
ilkelerinden hangileri çıkarılamaz?

C) Kumar oynamak A) Yalnız I B) Yalnız III

D) Uyuşturucu kullanmak C) I ve II D) II ve III

5. İnsanların en sinsi düşmanlarından biridir. Kronik

2. Dikkat edilmediğinde gazete, dergi, televizyon ve
internet gibi kitle iletişim araçlarındaki birtakım gö-
rüntü, yazı ve reklamlar insanları kötü alışkanlıklara
özendirebilir. Ayrıca arkadaş hatırı veya ‘Bir defa-
dan ne çıkar?’ düşüncesi zararlı alışkanlıklara baş-
lama nedenleri arasında yer alır.
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisinin ceva-
bıdır?
bronşitten akciğer kanserine, damar sertliğinden
kalp hastalığına, ağız ve boğaz kanseri gibi daha
birçok hastalığa neden olmaktadır. Ayrıca erken
yaşlanmaya da yol açmaktadır.
Bu parçada söz edilen zararlı alışkanlık aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Sigara içmek

A) Kitle iletişim aracı ne demektir? B) Alkollü içki kullanmak

B) Zararlı alışkanlıklara başlama sebepleri neler- C) Kumar oynamak

dir? D) Uyuşturucu kullanmak
C) İnsanlar birbirinden nasıl etkilenir?

D) Basının insan hayatındaki yeri nedir?

6. Her sarhoş edici haramdır. Çok içildiği zaman sar-

hoş eden şeyin azı da haramdır.”
Bu hadisten,
3. Aşağıdaki hadislerden hangisinin konusu di- I. Sarhoş eden her içecek haramdır.
ğerlerinden farklıdır?
II. Çoğu haram olanın azı da haramdır.

A) "İçki ilaç değil hastalıktır."
B) "İçki içme çünkü içki her kötülüğün anahtarıdır."
C) "Yediklerine dikkat et ki duaların kabul edilsin."
III. Bir şeyin haram olması için Kur’an’da geçmesi
şarttır.
ilkelerinden hangileri çıkarılamaz?

D) "Sarhoş eden her şey içkidir ve sarhoş eden her A) Yalnız I B) Yalnız III
şey haramdır." C) I ve II. D) II ve III.

103
103
4. ÜNİTE

1. Müslümanlar için yeni bir dönem başlamış oldu. 4. Mekke’nin Müslümanların eline geçmesiyle şehir
Müslümanlar Müşriklerin zulüm ve baskısından halkı endişeye kapıldı. Allah Resulü Kâbe’nin çev-
kurtuldu. İslam’ı tebliğ etmenin önü açıldı ve Müslü- resinde kendisini korku içinde bekleyen halka sor-
manların sayısı hızla arttı. du: “Ey Kureyş topluluğu! Size ne yapacağımı sanı-
yorsunuz?” Onlar, “İyilik yaparsın. Sen saygıdeğer
Bu durumlar aşağıdaki tarihi olaylardan hangi-
bir kardeşsin. Saygın bir kardeş oğlusun.” dediler.
sinin sonucudur?
Bunun üzerine rahmet peygamberi, “Gidiniz. Sizler
artık serbestsiniz.” dedi.
A) Bedir savaşı
Bu parçaya göre Hz. Muhammed’in hedefi aşa-
B) Medine Sözleşmesi ğıdakilerden hangisidir?
C) Medine’ye Hicret
A) İntikam almak
D) Hudeybiye Antlaşması
B) Gönülleri fethetmek

C) Gücüne güç katmak

D) Mekke’ye yerleşmek

2. Aşağıdakilerden hangisi Bedir, Uhut ve Hendek

savaşlarının sebeplerinden biri değildir?

A) Müslümanların, Mekkelilerin hac ibadetini yap-

5. “Yaratan rabbinin adıyla oku! O, insanı alaktan
malarına izin vermemeleri
(zigot/embriyo) yaratmıştır. Oku, senin Rabb’in en
B) Müşriklerin, Arap kabileleri arasındaki saygın- cömert olandır. O, kalemle (yazmayı) öğretendir.
lıklarını kaybetme endişeleri İnsana bilmediğini öğretendir.” (Alâk suresi, 1-5.
ayetler)
C) Müşriklerin, İslam’ın yayılmasını kendileri için
tehdit saymaları Bu ayetlerde Allah’ın hangi özelliğinden söz
edilmemiştir?
D) Mekkelilerin Şam ticaret yolunun güvenliğini
sağlama istekleri A) Yaratıcılığından

B) Eli açık oluşundan

C) Bağışlayıcılığından

D) İlim sahibi olduğundan

3. Araplar arasında İslam hızla yayılmıştır. Mek-ke’nin

fethine giden yol kısalmıştır. Mekkeliler, Müslüman-
ları resmi olarak tanımıştır.
Hudeybiye Antlaşması’yla ilgili bu bilgiler aşa-
ğıdaki sorulardan hangisinin cevabıdır? 6. “ Önce en yakın akrabanı uyar.” (Şuarâ suresi, 214.
ayet)
A) Hudeybiye Antlaşması'nın imzalandığı yer ne-
Bu ayette Peygamberimize verilen buyruk aşa-
residir?
ğıdakilerden hangisidir?
B) Hudeybiye Antlaşması'nın sonuçları neler ol-
muştur?
A) Akrabalarını İslam’a davet etmesi
C) Hudeybiye Antlaşması kimler arasında yapıl-
B) Kabilesini kötülüklere karşı uyarması
mıştır?
C) Dost ve arkadaşlarına İslam’ı anlatması
D) Hudeybiye Antlaşması'nda tarafları kimler tem-
sil etmiştir? D) Mekke’nin ileri gelenlerini İslam’a çağırması

104
104
 ETKİNLİK

1. Mekke Dönemindeki Önemli Olaylar

Yukarıdan Aşağıya 1

1. Hz. Peygamberin en güvenilir, sadık dostu ve ilk

iman edenlerden bir
2. İlk çocuk Müslüman
2
3. Hz. Peygamberin Taif'e kimle gitmişti?
4. Peygamberimizin amcası Ebu Talib ile eşi Hz.
Hatice'yi (r.a.) art arda vefat ettiği yıl 3
5. Miraçta beş vakit olarak farz kılınan ibadet 4
8. Kur'an-ı Kerim'in ilk emri
5

Soldan sağa
7
4. Müslümanların ilk hicret ettikleri ülke
6. Hz. Peygamber, Mescid-i Aksa'dan Allah'ın
(c.c.) huzuruna yükseltilmiştir. Bu yükselişin 8
adı.
9
7. İlk vahyin geldiği mağara
9. İlk inen ayetlerin bulunduğu sure

2. Aşağıdaki boşlukları uygun şekilde dolduralım.

Hz. Peygambere ilk inanan, eşi Hz. ................................. (r.a.) oldu. Daha sonra kızları
Zeynep, Rukiye ve Ümmü Gülsüm (r.a.) de anneleri Hz. Hatice (r.a.) ile aynı zaman-
da Müslüman oldular. Hz. Hatice (r.a) ve kızlarından sonra, Hz. Peygamberin evinde
bulunan ve o sıralarda henüz on veya on bir yaşında olan ................................. (r.a.)
ile Hz. Peygamberin hizmetçisi ................................. (r.a.) de iman ettiler. Daha sonra
Hz. Peygamberin en güvenilir ve sadek dostu ................................. (r.a.) onun davetine
olumlu cevap vererek hiç tereddüt etmeksizin iman etti.

Hz. Peygambere ilk inananlar:

1 ................................. 2 ................................. 3 ................................. 4 .................................

105
105
ETKİNLİK

3. Hicret

Yukarıdan Aşağıya Soldan sağa

1. Peygamberimizin İslam'ı öğretmesi Medine'ye 2. Medine'de Müslümanlara yardım edenlere denir.

gönderdiği sahabe 4. Hz. Peygamberin yatağına yatan sahabe
2. Peygamberimizin Medine'den önce cuma namazı 7. Mekke'den Medine'ye göç eden Müslümanlara de-
kıldıkları yer nir.
5. Medinelilerle Müslümanlar arasında yapılan bia- 8. Peygamberimiz ve sadık dostu Ebu Bekir'le kaldık-
tın adı ları mağara
6. Göç, Müslümanların Mekke'den Medine'ye göç 9. Hz. Peygamberin en güvenilir, sadık dostu ve ilk
etmeleri iman edenlerden bir

5 6

106
106

4. Medine Dönemindeki Önemli Olaylar
1. Hz. Peygamber'e ve muhacirlere yardımcı
olan Medineli müslümanlar.
2. Hicret eden Müslümanlar
3. Mescid-i Nebevî'nin bitişiğinde yoksul sahâ-
bîlerin barınması
4. Peygamberimizin doğduğu şehir
5. Peygamberimizin vefat ettiği şehir.
6. Peygamberimizin babası
7. Peygamberimizin mensup olduğu kabile
8. Peygamberimizin Medine'de yaptırdığı ve için-
de Peygamberimizin kabrinin bulunduğu cami
107
107
ETKİNLİK
9. İlk inene ayetlerin bulunduğu surenin adı
10. İlk vahyin indirildiği gece
11. Müslümanların kazandığı ilk büyük askerî ba-
şarı
12. İslam tarihinde ilk mescid
13. İlk Müslümanlardan biri
14. İlk hicretin yapıldığı ülke
15. İlk İslam şehitlerinden biri
16. Hz. Hatice (r.a.) ile Ebu Talip'in vefat ettiği yıl
17. Peygamberimizin annesi
ETKİNLİK

5. Aşağıda Mekke dönemindeki olaylar verilmiştir. Yan tarafta bulunan kutulara olayları kronolojik bir
şekilde tarihleriyle birlikte yazınız.

1 2 3 1.
Habeşistan'a Boykot
İlk vahiy 2.
1. Hicret Başlaması
3.

4 5 6 4.

Taif'e Gidiş İsra ve Miraç Hüzün Yılı 5.

6. Boykot Başlaması (616)

7 8 9 7.
Baskı, tehdit
Boykotun Habeşistan'a 8.
ve işkencelerin
Bitişi 2. Hicret
başlaması 9.

6. Kelimeleri karışık bir şekilde verilen cümleleri düzeltelim.

Karışık Hali Düzeltilmiş hali

1. adıyla / oku! / yaratan / Rabb'inin

2. İnananlardan / göçetti / başkanlığında / bir grup

615 yılında / Hz. Osman'ın (r.a.) / gizlice Habeşistan'a

3. yılında / sürdü / başlayan 616 / boykot tam / üç yıl

4. yerler aramaya başladı / Hz. Muhammed (sav)

İslam'a davetini / yanına Zeyd'i (r.a.) alarak yerine
getireceği yeni. bu amaçla Taif'e gitti.

5. Beş / miraçta / farz / namaz / kılında / vakit

108
108
 5. ÜNİTE

1. “Bu dünyaya kavga için değil, sevgi için geldik.” 4. Müezzinin ezan okuduğu, salâ verdiği, şerefesi
düşüncesini şiirlerle ifade etmiştir. Onun düşün- olan, yüksek ve ince yapıdır.
cesinin özünü, Allah ve insanı sevgisi oluşturur.
Tanımı verilen mimari yapı aşağıdakilerden han-
“Yaradan’dan ötürü yaratılanı hoş görmek” gerek-
gisidir?
tiğini savunur.
İnsanın dünyaya sevgi için geldiğini savunan A) Minber B) Minare
bu şairin adı nedir?
C) Mihrap D) Kürsü
A) Yusuf Has Hacib

B) Hacı Bektaşi Veli

C) Ahmet Yesevi

D) Yunus Emre

5. Hz. Süleyman tüm maddî imkânlarını kullanarak ya-

pımı babası tarafından başlatılan mescidi tamamla-
dı. Müslümanlarca kutsal kabul edilen mekânlardan
biri olan bu mabedin Müslümanların ilk kıblesi oldu-
ğuna inanılır.
Bu metinde sözü edilen yapı aşağıdakilerden
2. Örf ve adetler ile ilgili; hangisidir?
I. Dinin özüne ters olmamalıdır.
A) Süleymaniye Camii
II. Kanuni bağlayıcılıkları vardır.
III. Oluşumlarında dinin de etkisi görülür. B) Selimiye Camii
yargılarından hangileri doğrudur? C) Mescid-i Nebi

A) Yalnız I D) Mescid-i Aksa

B) I ve II.

C) I ve III.

D) I, II ve III.

6.
Bu canım var oldukça ben Kur'an'ın tutsağıyım,
Muhammed Mustafa'nın yolundaki toprağım.
Benden başkaca bir söz nakledenler olursa
3. Müslümanlar caminin etrafına insanların faydalana- Onu söyleyenden de o sözden de uzağım.
cakları pek çok sosyal işleve sahip mimari eserler
inşa etmişlerdir.
Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek oluş- Bu metinde sözü edilen yapı aşağıdakilerden
turmaz? hangisidir?

A) Aşevi A) Süleymaniye Camii

B) Çeşme B) Selimiye Camii

C) Medrese C) Mescid-i Nebi

D) Kervansaray D) Mescid-i Aksa

109
109
ETKİNLİK

1. Bulmacayı aşağıdaki açıklamalara göre yapınız.

1. Ramazan ayından sonra kutlanan bayram

2. Müslümanların kutsal günü

3. Kur'an-ı Kerim'in indirilmeye başlandığı gece

4. Peygamberimizin doğduğu gece

5. İsra mucizesinin gerçekleştiği gece

6. Şaban ayının 15. gecesinde kutlanan kandil

7. Gece yürüyüşü anlamına gelen kelime

8. Recep ayının ilk cuma gecesinde kutlanan kandili

9. Hz. Muhammed'in (s.a.v.) doğduğu hicri takvim ayı

10. Miraç kandilinde farz kılınan ibadet

11. Ramazan ayında farz olan ibadet

110
110
• Farklı Düşün • Fark yarat • Özgün ol

DÜŞÜNÜR KOLEJİ
: 444 65 35
: www.dusunurkoleji.com