ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ

ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ
 Αντικείμενα του μαθήματος

• Ιστορία της Τοξικολογίας στον Εργασιακό χώρο

• Τι είναι τα TLVs και γιατί χρειάζονται;
• Είδη TLVs
• Μειονεκτήματα των TLVs
• Τι είναι τα BEIs και γιατί χρειάζονται;
• Υπάρχουν BEIs για όλες τις ουσίες;
• Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των BEIs
• Σωστή χρήση απαγωγών
• Σωστή μεταφορά και φύλαξη κρυοσκοπικών ουσιών
 Ιστορία της Τοξικολογίας στον Εργασιακό χώρο

• Στην αρχαιότητα καταγράφηκαν πολλά

παραδείγματα ασθενειών που σχετίζονταν με την
επαγγελματική έκθεση αλλά δε θεωρούντο
σοβαρά διότι η υγεία των εργατών δεν
αποτελούσε κοινωνική προτεραιότητα.
- Παράκελσος – Νόσο των εργαζομένων στα
ορυχεία(1533)
- Hill και Pott (1761 &1775)
- Εργάτριες χρωματισμού ρολογιών(ράδιο)(1900)
- Πωλητές υποδημάτων(1950s)
- Βιομηχανική Τοξικολογία(1940-έως σήμερα)
 Βιομηχανική Τοξικολογία

• μελετά την επίδραση διαφόρων τοξικών ουσιών στον

ανθρώπινο οργανισμό,ουσιών, που βρίσκονται μέσα
στον εργασιακό χώρο
• Προστατεύει τους εργαζόμενους από τις τοξικές ουσίες
και κάνει το περιβάλλον εργασίας τους λιγότερο
επικίνδυνο.
 Πως μπορούμε να προλάβουμε το εργατικό ατύχημα από
την έκθεση σε μια χημική ουσία ή το επαγγελματικό
νόσημα;
• Ατομικά μέτρα προστασίας εργαζομένων (π.χ.
Μάσκα)
• Μέτρα προστασίας για τον εργασιακό χώρο
(αντικατάσταση πρώτων υλών [βενζόλιο],
τροποποίηση μεθόδων παραγωγής, εξαερισμός,
υγρασία, καθαριότητα χώρων εργασίας)
• Επαρκής επισήμανση και φύλαξη
• Εγχειρίδιο υγιεινής στο χώρο Εργασίας
• Έλεγχος συγκεντρώσεως της ουσίας στο χώρο
εργασίας
• Επαρκής ενημέρωση
• Επαρκής ιατρική και φαρμακευτική κάλυψη
Το κλειδί για να εργάζεται κάποιος με
ασφάλεια….
…. Κατανόησε τους κινδύνους!

•μελέτη εγχειριδίου Υγιεινής

• μελέτη του MSDS
• γνώση πρωτοκόλλου εργασίας και
των διαδικασιών
• να θυμάσαι ότι ορισμένες ουσίες
έχουν επιβραδυσμένη τοξική δράση
 Εγχειρίδιο Υγιεινής στο χώρο Εργασίας

• Περιγράφει όλες τις εργασίες που

επιτελούνται στο χώρο εργασίας και πώς πρέπει
αυτές να εφαρμόζονται
• Μέτρα για τον έλεγχο και περιορισμό της έκθεσης
• Λειτουργία απαγωγών και προστατευτικός
εξοπλισμός
• Πληροφορίες και εκπαίδευση
• Τον τρόπο εργασίας με εξαιρετικά επικίνδυνες
χημικές ουσίες που απαιτούν προηγούμενο ειδικό
σχεδιασμό ώστε να χρησιμοποιηθούν
• Περιοδικός έλεγχος της υγείας των εργαζομένων
 Δελτίο δεδομένων Ασφαλείας μιας
ουσίας (Μaterial Safety Data Sheets)

• περιέχει πληροφορίες για τη σύσταση του προϊόντος

• κινδύνους από τη φύλαξη και χρήση αυτού
• Τους κινδύνους από την οξεία και τη χρόνια έκθεση σε
μια ουσία
Δελτίο δεδομένων ασφαλείας
(Material Safety data MSDS)
 Ατομικά μέτρα προστασίας

• Μέτρα προστασίας των οφθαλμών =

προστατευτικά γυαλιά που καλύπτουν
σα μάσκα τους οφθαλμούς πάνω από τα
απλά γυαλιά αν υπάρχει κίνδυνος
εκτόξευσης του υγρού στους οφθαλμούς
• Μέτρα προστασίας των ποδιών =
Προστατευτικά υποδήματα και μπλούζα
και μακριά παντελόνια (ουσίες που
μπορεί να πέσουν στα πόδια)
• Πλαστική ή από συνθ. καουτσούκ
ποδιά για καυστικά/διαβρωτικά
δηλητήρια
• Μέτρα προστασίας των χεριών =
τα κατάλληλα γάντια ανάλογα με τη
 Τι ισχύει στην Ελλάδα για την έκθεση
σε ουσίες στον εργασιακό χώρο

Σε αυτά τα μέτρα περιλαμβάνονται και τα όρια TLVs για αρκετές ουσίες. Ν.

3850/2010 - Κύρωση του κώδικα νόμων για την υγεία και την ασφάλεια
των εργαζομένων
 Διεθνείς και Ελληνικοί οργανισμοί που
ελέγχουν το περιβάλλον εργασίας

• ACGIH: Αμερικανική Εταιρεία Κυβερνητικών

Υγιεινολόγων Βιομηχανίας ( American Conference
Governmental Industrial Hygienists)
• OSHA: Occupational and Safety Health
Administration
• NIOSH: National Institute for Occupational Safety
(ελέγχεται από το CDC του Υπουργείου Υγείας) και
(δημοσιεύει έγγραφα για τα κριτήρια έκθεσης σε
κάθε ουσία
• ΕΛΙΝΥΑΕ - Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής &
Ασφάλειας της Εργασίας
 Στάδια καθορισμού των TLVs
Καθορισμός των TLVs με βάση
• την επίδραση στην υγεία
• τη δυνατότητα ανίχνευσης και το όριο
ανίχνευσης μίας ουσίας
• οικονομικούς λόγους ; (συνθήκες
εργασίας -τεράστιο κόστος μείωσης της
χημικής ουσίας στο χώρο)
 TLV
Εκφράζει βασικά, τη συγκέντρωση μιας
χημικής ουσίας στον εργασιακό χώρο
κάτω από την οποία σχεδόν όλοι οι
εργαζόμενοι, είναι δυνατό να εκτίθενται
καθημερινά, για συγκεκριμένο χρονικό
διάστημα, χωρίς κίνδυνο εμφάνισης
ανεπιθύμητων ενεργειών.
 Είδη TLVs

• TLV-TWA (Time weighted average)

• TLV-STEL (Short term exposure limit)
• TLV-C (Ceiling)
 TLV-TWA
(Threshold Limit Value-Time Weighted Average)
Μέση χρονικά σταθμισμένη οριακή τιμή

• Μέση τιμή των συγκεντρώσεων μιας

ουσίας συναρτήσει του χρόνου
• 8ωρο εργάσιμης ημέρας
• 40ωρο εργάσιμης εβδομάδας
• Σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι μπορούν να
εκτίθενται επανειλημμένα και καθημερινά
 TLV-STEL
(Threshold Limit Value-Short Term Exposure Limit)
Οριακή τιμή βραχύχρονης έκθεσης

Μέγιστη συγκέντρωση της ουσίας στην οποία οι

εργαζόμενοι μπορούν να εκτεθούν για 15 λεπτά,
χωρίς να υποστούν:
• Την ερεθιστική δράση της ουσίας
• Χρόνια και/ή μη ανατάξιμη βλάβη των ιστών
• Καταστολή του ΚΝΣ→ατύχημα ή μειωμένη
αποδοτικότητα
 Για ουσίες που δεν έχει οριστεί
TLV-STEL
Έκθεση πάνω από την TLV-TWA
• Μέχρι 30 min συνολικά
• Η υπέρβαση μπορεί να είναι πάνω από το
3πλάσιο της TLV-TWA αλλά όχι πάνω από
το 5πλάσιο
• απέχουν η μια υπέρβαση από την άλλη
τουλάχιστο 60 min
• Όχι υπέρβαση της ημερήσιας TLV-TWA
 TLV-C
(Threshold Limit Value-Ceiling)
Οριακή ανώτατη τιμή

• Συγκέντρωση που δεν πρέπει να

ξεπεραστεί ούτε στιγμιαία
 Μειονεκτήματα των TLV

• Αφορούν μόνο την είσοδο των ρυπαντών με την

εισπνοή.
• Πολλές έχουν καθοριστεί βάση πειραμάτων σε
ζώα
• Δεν λαμβάνουν υπόψη την πιθανή συνέργεια
ρυπαντών
• Δεν καλύπτουν όλα τα επαγγελματικά
εκτεθειμένα άτομα
• Δεν καλύπτουν πιθανή καρκινογόνο δράση
• Όχι για έκθεση μεγαλύτερη από 8 ώρες την
ημέρα και για 40 ώρες/εβδομάδα
Δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν

• ως όριο μεταξύ ασφαλών και επικίνδυνων

συγκεντρώσεων μιας ουσίας στον χώρο
εργασίας
• για μη επαγγελματική έκθεση
• ως μοναδικό κριτήριο για τη διάγνωση
μιας επαγγελματικής πάθησης
Βιολογικοί δείκτες έκθεσης (BEIs) (Biological Exposure Indices)
ή Βιολογικές οριακές τιμές (BLVs) (Biological Limit Values)

ορίζονται τα όρια της συγκέντρωσης διαφόρων

ουσιών (ή των προϊόντων βιομετατροπής τους)
στα διάφορα βιολογικά υλικά ή τα αποτελέσματα
της τοξικής δράσης στα διάφορα βιολογικά
συστήματα του οργανισμού, όρια κάτω από τα
οποία δεν βλάπτεται η υγεία ή δεν επηρεάζεται η
ευεξία σχεδόν όλων των εργαζομένων.
 Για να καθιερωθεί BEI (BLV) για μια
ουσία θα πρέπει η ουσία αυτή:

• Να εμφανίζεται η ίδια ή τα προϊόντα

βιομετατροπής της σε βιολογικό υλικό ή
• Να εμφανίζεται στον εκπνεόμενο αέρα ή
• Να μεταβάλλει τη δομή ή τη συγκέντρωση μιας
προσιτής βιολογικής ουσίας ή
• Να μεταβάλλει τη δραστικότητα ενός ζωτικής
σημασίας ενζύμου ή
• Να διαταράσσει μετρήσιμες φυσιολογικές
λειτουργίες και
 συνέχεια
Και
• Να είναι γνωστή η κινητική της και η τοξική της
δράση
• Να μην αποτελεί ή να μην βιομετατρέπεται προς
κάποιο φυσιολογικό συστατικό του οργανισμού
• Να μην δρά ταχύτατα
• Να μην έχει τοπική ερεθιστική δράση
• Να μην είναι αλλεργιογόνος
 Πλεονεκτήματα των ΒΕΙs
• Ο ίδιος ο εργαζόμενος είναι ο καλλίτερος ατομικός
συλλέκτης και καταγραφέας της ρύπανσης που δέχεται
• Η μέτρηση εξατομικεύεται ανάλογα:
⮚ με τον προσωπικό τρόπο δουλειά
⮚ Με τα βιολογικά χαρακτηριστικά
⮚ Με τον τρόπο ζωής
• Η μέτρηση αντικατοπτρίζει το ολικό φορτίο του
οργανισμού που έχει εισέλθει στον οργανισμό από όλες
τις οδούς
• Προφυλάσσουν τον εργαζόμενο με προηγούμενη έκθεση
στον ίδιο ρυπαντή από την εργασία του ή από άλλες
εκτός της εργασίας πηγές (δραστηριότητες εκτός
εργασίας, γειτονιά με εργοστάσιο, διαιτητικές συνθηκες,
κάπνισμα)
Μειονεκτήματα και περιορισμοί των
ΒΕΙs
• Μόνο για ουσίες που είναι γνωστή η κινητική και
η τοξική τους δράση
• Θα πρέπει να υπάρχει ικανοποιητική ποσοτική
ανταπόκριση μεταξύ της παραμέτρου που
παρακολουθούμε και της ανταπόκρισης του
οργανισμού
• Δε λαμβάνουν υπόψη τις αλληλεπιδράσεις
μεταξύ διαφόρων τοξικών ουσιών
• Δε λαμβάνουν υπόψη τις μεγάλες διαφορές στην
κινητική από άτομο σε άτομο
• Δεν προσδιορίζουν το ρυπαντή στο σημείο της
δράσης του αλλά σε κάποιο προσιτό βιολογικό
υλικό
 Βιολογικός έλεγχος
• Συμπληρωματικός του ελέγχου του χώρου
εργασίας
• Επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων του
ελέγχου του χώρου εργασίας
• Έλεγχος των ατομικών μέτρων
προστασίας
• Ανίχνευση μιας μη επαγγελματικής
έκθεσης
 Βιολογικός έλεγχος

• Επιλογή είδους δείγματος

• Επιλογή χρονικής στιγμής δειγματοληψίας
• Αποφυγή εξωγενούς ρύπανσης των
δειγμάτων
• Κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή
• Δυσχέρειες κατά την αξιολόγηση των
αποτελεσμάτων
 Βιολογικά υλικά
• Ούρα (δείγμα ούρων, μέτρηση κρεατινίνης
ούρων, ούρα 24ώρου)
• Εκπνεόμενος αέρας (όχι σε άτομα με
διαταραχές της αναπνευστικής
λειτουργίας)
• Αίμα
• Τρίχες