EDGAR LEE MASTERS

K6rtc us.,-',ii UMARLI

Ltr,SPOON RIVER
ropj
Wybon dokonał
MIctIAŁ sPRUslNsKI

Wstępem opatrzył
JAN PROKOP

PAŃsTwoTvY
INSTYTUT WYDAWNICZY
 Tytul orygiualu
<SPOON RIVER ANTHOLOGY,

opublikoaanie u I9I5 zbioru epi,tafiia _ napisÓu na.

grobkoaych zebranych na c?nent&rzu d,omniernanego mia-
steczka Spoon Ri,uer, ktirego pr6żno szuhalibyśmy na rna-
pach, choć aiadomo, że le'ży ono na Środ,hoaym Zachodzie
Stan1u Zjednoczonych, fizynioslo autorou.ti,niezzoyhlą sla-
uę literacką i zlamało jego karierę praaniczą. Edgar Lee
Masters, urodzony u 1869 r., od, dutudziestu paru lat byt
aniętyttl aduohatem u Chi,cago, parającym się, jah dotąd,
i jak potem, bez aiększego po@odzeni,a rzemiostem pisar-
skirn. Zn,art u t950 r, zo opuszczeni.u, prauie al nęd,zy.
Pozostal autorenx jednej hsźążki,_ ut.tologii, U rn a r I i, z e
Spoon Ritler, mźrnoże napisała ele książek:poaźeści,,
bźografii, poezji,
Sarn, parnysł,był nźezzoyhly. Poeta pozuolil, przemiaić
ułprost sayrn bohaterorn' Stuorzył,o to zupeł,nźenou)ą sy-
ht.ację poetychą. Pozaolito porzucić d,otychczasoae konzoen-
cje liryhi,. odnoailo i odśaieżyłomateriat. Zresztą Masters
zamyślal początkouo napisać poaźeśćrealistyczną o rnał,ym
rniasteczku al Stanach zo epoce przern,ian, Ten zamysł epicki
określiła znacznej mierze charakter (Jrnarłych ze
S po on Ria,,. Śo^o życi,eudarło się do poeiji, Autor
zd,auał sobie spraaę z nieusp lmiernośc,itego, co d,otych-
czasoaa poezja miałi do zaofiaroaania czytelnikom, i tego,
czego d,omagalo się od ni'ej życie. Była to epoka Bergsona,
epoka pierul szyc h ary stąpieri futury stÓu. Liter atura arnery -
ha ,ska tni,ata zresztą do kogo się odtaoł,yu,ać. ahitmłnouł-
shi,e hymny staaiqce ehspansję mtodego narodu pootaie-
rały aiele nouych dr6g, Jed,en z bohaterÓzo antologi.i, Petit,
poeta, ayznaałał:
Ziarenka w suchym strączku, tik' tik' tik'
tik' tik' jak skł cone robaczki _
blade jamby, ktÓre budzi wiatr _
choć jodły czynią zeló symfonię.
Triolety, wilanele, rondele i ronda,
ballady pod sznurek powtarzające wytartą myśl;
śniegiwczora jsze i l6że stopniały i zwiędły'
a czym jest miłość,jeśli nie 16źą,co więdnie?
życie wokÓł mnie tutai w miasteczku:
tragedie i komedie, męstwo i prawda,
stałość i bohaterstwo, odwaga i klęski _
niczego nie brak w krosnach, ach, c ż za wzoty!
Lasy i łąki, strumienie i rzeki _
nie dostrzegałemtego nigdy _
triolety, wilanele, rondele i ronda,
ziarcnka w suchym strączku, tik' tik' tik'
tik, tik, kruche jamby,
a Homer i Whitman huczeli wśrÓd jodeł.
Przeniesienie punktu ciężkości.z -ia,, poety na ,,ja,, bo-
hater1u _ rnieszhaficia Spoon Riaer spoczyaających na
miejscoaym cn?entarzu _ ohazato się szczegdlnie ovłocne
ortystycznie. SIuchamy zoyzna , poznajemy skryte myśli
i plątaninę los6u ludzki,ch przedstauionych uprost, bez
odautorskiego homentarza, z epickirn dystansem i obiehty-
aiznxern, z epichirn poszanoaaniern riźnorodnoścź i nieuy-
czerpanego bogactua śuiata. oto tragedie i komed,i.e,od-
uaga i hJęski, oblud,a i, prauda, ktilrych ni,e dostrzegol ?o:
Iy poeta, śtepiecnie uid,zqcy niczego oprÓcz przebrzmi.atych
konaencji poetychich.
Nasi, Skamandryci' uprozoadzając, rianież za 1!)zorenx
(I)hitmana, cod,ziennośćd,o poezji, alfuouad,zali codzi,en-
nośćliryczną. ,,Ja,, poety żyai'ło się realiami, ulspÓłczesno-
ści,czynito z nich przefuniot suloich zozruszey't,.Inaczej Ma--
sters. (I) jego poezji, jak jcłżpoui,edziano, dorninuje żya oI
epicki. Nie ,,ja,, liryczne, ale dzianość losÓul lud,zhi,chpo-
hazanych u ich niepozotarząlności.Pisze:
...twojeoczy zwriciły się ku ludziom,
ukrytym w norach losu pośrodku wielkich miast,
wypatrując,aż ujawni się ich wnętrze,
byśujrzał, jak żyją i po co żyją'
dlaczego pełzną wciąż uporczywie
brzegiem piaszczystej drogi w bezwodną porę
umierającego lata.
Spojrzenie epiha nadaje cod,ziennościmonumentalne 7!)y.
mi,ary. Epźtafium jako gatunek literachi może zbliżać si.ę
do elegii, ale może tahże utznieśćsię do epickiego patosu,
Tak będzie a, znany?n dauulierszu:
Przechodniu,powiedz Sparcie,tu leżym,jej syny'
Prawom jej do ostatniejposłusznigodziny.
Podobnie jah epiha, epitafiurn rn6ui, o zarnhniętej osta-
tecznie przeszlości' Staje się pornnihiem przesztości, n'ie
zcn',sze panegirycznyrn _ u Mastersa _ częściej osharża-
jącym tub po prostu dającym śaźadectuoprauldzźe:
Palestra złoży|ami hołd
wzniosłymi słowami czcząc mą pamięć.
 ,::":x::
Także wieóc w przyniesiono mnÓstwo -
;ł;Til"Ęl:
":::.:'
CodziennośćnabźerąaytniarÓa monumentalnych. Milno
naturalistycznyc|t.realiizo, mimo częstej stylizacji języka na
potoczność,mimo porzucenia rygorÓu regularnej uersyfi-
kacji i mimo naśladoaania toku. skł'adnioaego mÓuionej
angielszczyztty, Masters nieaiele nta utsp1lnego z natura-
lianem. Rzeczozclość i prostota jego ulierszy blisha jest lako-
niczności antycznycIl napis6u nagrobnycll, Masters byI
zoielI'licielenl starożytnyclt' i pomysI antologii poustał,
ia oparciu o t!)zory grechie,
Epicki dystans łączy się z dążeniem do filozoficznych
uogÓlnie , Bolnterzy książki patrzą'-na zulasne zatnknięte
dośuliądczeniażycioue z perspehtyay śntierci' Ich uypo-
uiedzi stają się jah gtlyby duchoaym testamentem,poclsu-
mouanieln tego, co przeżyli, Refleksja uyrasta z hon-
hretn,ego clośuiatlczenianajczęście j ohreślonegozaaodem
zayhonyuanym przez bohatera. Clrcmih będzie m6ulił
o sprzecutościpieruiast|ł,6u u duszy ludzhiej i rodzących
się stąd dratnatacll, ogrodnih poaie:
...wiem,
ił,e gale.zie drzewa
nie rozciągają się szerzej niż korzenie.
Jakże by rvięc dusza człorvieka
mogła być szersza nlŻ życie, ktÓre przeźry|?
Reflehsja uyrasta z konhretnego dośuiadczenźa. Uyhry-
zoa analogie miętlzy ś*^ictenl
przyrody i śuliatemlud,zkim.
To myślenie symbolicate, ulaścitle mąclrości,lud6a pier-
uotnych, nadaje szczeg lny charahter poezji Mastersct.Jej
uitalistyczna filozofia zbliża się do rnądrościludouej. Po-
zaalając przelnauiać uprost saym bohaterom, poanstrzy-
mując się od komentąrza odautorshiego poeta dopuszcza do
głosu najrozmaitsze, często biegtlnoao przeciane, postaay
aobec życia, Antologia staje się konfrontacją postau, aie-
logtosoulym dialogiem, u htÓrym hażd,yuyhłada saoje racje.
fona przełnauliaoboh męża,dzieci obok ojca, Fzyia-
ciel o b o k tlrzyjaciela, zorÓg o b o h z!]roga.M6uią banhie-
rzy i ułÓczędzy, tllyzyskiaacze i uyzyshiaani,, sędztoa e
i sądzeni, pijacy i przyzzl.loici obyaatele, uczeni i prostacz-
houie, cynicy, zttracjusze, aariaci, haptani,, poecź,d,ziukź,,.
Antologia daje obraz Ameryhi a epoce przernian, odcho-
dzi poholenie pamiętające Lincolna, poholenie pionier6a,
Przełonl,ulieku przynosi gulał'touny rozaij przemyslu, staa-
rza sza,.se kariery dla pozbaułionyclt,shrupuliu jednosteh.
Rozaij hattitaliznru niszczy d,robnych farmeriu, zrnienia
ich zo najenlnikÓa. Mosters, tlodobnie jah u pouieści atne-
ryka shiej tego ohresu Dreiser, angażuje si,ępo stronie ay-
zyskiulan),cll, piętnuje puryta ską obł.udęfinansjery, htÓra
ma za ręku adtninistrację i sądoanictloo:
Myślisz, źe Daisy Fraser
byłaby bez dachu nad głową,
gdyby fabryka kotrserw nie zechciała połknąćjej domku i pola?
A czy myślisz,ż'ebar Johnnie Taylor i knajpa Burcharda
byłyby zamknięte, gdyby grosze tracone na trunki
nie wracały, dzięki prohibicji, do kieszeni Rhodesa,
żwiększajacsprzedażbut6w i kolder,
dziecięcychplaszczykÓrv i kolysek?
C6ż, prawda moralna jest dziurawym zębem,
kt6ry musi być wypełniony złotem.
 Prezentując krytyczny obraz Atneryki na ptzel,omie uie-
hu, Masters jest fuzecież bardzo atn,erykanski a sarytn kul-
cźe idealdu refublihmishich, hulcie natur silnych ź ener-
gicznych, żyjqcych pelnaą życia. Pohnlenie pionier6a prze-
ciastauia ska,rlalyrn potomknm. AIe jednocześnie s@n
należy d,o pokolenia intelebtualist w ameryha skich ary-
obcoaanych ul spolecze stułie rząd,zony,n pra&,em pi'enią-
dza. Stąd, jego zaźnteresoulanie i sympatie d,la outsi,derÓu:
dziank6u, tąntastiu, poet6a4 ptostaczk a, a Óczęgilu po-
gard,zanych przez zdroao myślący o96l. Sarn jest także
outsiderern obseraującym z boku i porianującym losy ludz- SPOON RIVER
kie. Nieobca rnu jest ironia postronnego obseruatora, ale
nieobce także uspÓIczucie męd,rca starającego się zrozu-
mieć dzi.umość śu ata, pouściągliaego u osqdzan,iu, nie d,a-
jqcego się zaieść pozorom,, pytającego i szuhającego:

Ty' kt6ry wierzgaszprzeciw ościeniowi Losu,

powiedz,jak to jest, że na tym zboczuwzgirza
spadającymku rzece,
zwrÓconymku słoócui południowymwiatrom,
jedna rośIinawysysa z gleby i powietrza
trujące jady stając się zatrutymbluszczem,
gdy inna z tej samej gleby i powietrza
bierze slodkie soki i barwę stającsię poziornką?

Ta postaan rnędrca poszukującego sensu śaiata dopro-

wadza go do pohory zoobec rnisteriurn życia. Jego bohate-
roaie na r6żny sposdb usilują dori dotrzeć, Poeta przed-
stazoią ich racje bezstronnie' nie pr buje narzucić saojego
punhtu uidzenia. Zachouluje dystans mędrca, ale i zd,zi,-
zplienie mędrca olśnionego tajernni.cą śuiata. Zdziaienie,
ht6re thułi, u podstau knżd,ej filozofii,, ale także hażdej
poezji.
Jan Prokop
 wZG ÓRzE

Gdzież jest Elmer o słabej woli, Herman o żelaznych

Ipięściach,
Blazen Bert, Tom pijanica, awanturnik Charley?
Wszyscy, wszyscy śpią tu na wzg6rzu.

Tego zabrała choroba,

Ten żywcem splooąl w kopalni,
Ten w b6jce zabity,
Ton umarł w więzieniu,
Ton z mosfu spadł przy har wce na chleb 'd|a żorly
.Wszyscy, [i dzieci -
wszyscy śpiątu na wzg6tzu,

Gdzież' jest Ella o czułym sercu' lprostoduszna Kate,

[krzykliwa Mag,
Lizzie dumna i szczęśliwaEdith?
Wszystlie, wszystkie śpiątu na wzg6rzu.

Ta skonala w haniebnym pologu,

Ta z nieszczęsnej miłości,
Ta z rąk brutala zginęła w ,burdelu,
Ta z dumy z|amanej, wśrÓd pragnieó serca daremnych,
Ta |ata ptzeży|a w odległym Londynie, Paryżu,

13
Potem ją Ella, Kate i Mag przywiozly .na terr
[skrawek ziemi -
Wszystkie, wszystkie śpią tu na wzg6tzu.
Gdzież jest Wuj lzaak, Ciotka Emily,
Gdzie stary Kincaid-Mieszczuch i Sevigne Houghton,
I Major Walker, z kt rym rozmawiali
Wielcy mężowie rewolucji?
Wszyscy, wszyscy śpią tu na wzg6rzu.
P'rzywieź1'iim z wojny nieźywych syn6w,
Cć'rki wrć'ciły rozbite ptzez życie,
I p|aczące ich 'dzieci, kt6re ojc6w nie mają _
Wszyscy, wszyscy śpią tu na wzg6rzu.
Gdzie jest Stary Jo.rres-Rzępoła,
Co igrał z życiem.lat dziewięćdziosiąt,
Gdy z piersią odkry,tą szedl przeciw śniegom,
Gdy pil' bundy urządzał karczemne,
Nie myśląco żonie, o 'dzieciach,
o złocie, .miłości
czy rriebie?
oto wciąż szepce o tych dawnych latach,
Kiedy narybku pełne były wody,
o wyścigachlkonnych niedaleko lasku,
o tym, co Abe Lincoln rzekł
Razu pewnego pod Springfield.
Leszek Elek!oroa'icz
t4
!--
sĘDzIA ARNETT
Tak, to prawda, obywatele,
fe m6j stary rejestr |eża| |atami
Na p6łce nad mą głową, nad
Krzeslem sędziego. To prawda, ,powiadam,
fe rejestr miał żelazną oPrawę'
Kt6ra roąllatala moją łysinę spadają. _
(P rzypuszczam, iż przy czyną rĘadku
Było wrzenie powietrza nad miastem,
Gdy cysterna benzyny w zakładach 'blasza.nych
Wybuchła oślepiając,,Budrysa'' Weldy'ego) _
A'łe zbadajmy Ęrawę punkt po punkcie,
Rozważmy skrupulatnie, co się wydarzyło:
Najpierw stwierdziłem: mam rozciętą głowę,
Lecz potem stała się owa rzecz straszliwa:
Kartki rejestru trzaskały, wirowały
Wok6ł mnie niby talia kart
W kuglarskich rękach żonglera.
I do kofica wi'działem te kartki.
Aż rzekłem wreszcie: Wszak to kartki nie są,
Cayż nie widzisz, że to dni, dziefi za.dniem,
Dzieri po dniu lat sioderndziesięciu.
Dlaczego wię torturujesz rnnie kartkami,
Kt6re pokrywa tak mizerny zapis?
Michal SPrusilirki
 MTEJSCOWY ATETSTA JOHN BALLARD

Hej .wy, młodzi .dyskutanci dogmatu Rozkoszując się siłą i zdrowiem

o nieśmierte]rrościduszy,
Tu leżę ja, miasteczkowy ateista,
Gaduła i kł tnik wprawny w szermowaniu
Argumerrtami niewierzących.
Ale w czasie przewlekłej choroby,
Zanim zadławił.mnie kaszel,
Przeczytalem Upaniszady i poezje Jezusa.
To one wznieciły płomyk nadziei i przeczucie,
I pożądanie,kt rego nie zgasił Cieó
Prowad'zący mnie pospiesznie kawernami ciemności.
Słuchajcie więc, wy,
fyjący zmysłami
[ świat oglądający Ftaprzez zmysły tylko -
Nieśmiertel.ność nie jest darem.
Niesmiertelnośćsię zdobywa.
I tylko ci, kt rzy usilnie wa|czą o nią,
Wejdą w jej posiadanie.
Mareh Skaarnicki
przekląłem Boga, on jednalk nie spojrzał na mnie:
r wnie dobrze mogłem qlrzelolinać 'gwiazdy.
Z|ożony śmiertelrrąchorobą, cierpiałem, lecz nie ugiąłem się
i przekląłem Boga za zesłane cierpienia;
pozostawił mnie jednak samego' jak to czynił .dotąd'
R wnie dobrze mogłem prze'lalinać prezbiteriarrską
[dzwonnicę.
Gdy opadłemz sił _ ogarnęłomnie przerażenie:
może sam oddaliłem Boga urąganiem.
Gdy Lydia Hurnphrey przyniosła rni kwiaty,
pomyślałem,że rn głbym zaprzyjaźnić się z Nfun;
i spr bowałem,
ale r wnie dobrze mogłem był pr boqać zaprzyjaźnić się
[z kwiatami.
Byłem,bliski rozwiązania sekretu,
bowiem rzeczywiście rmożnazaprzyjażnić się z kwiatami
nie dopuszczając,by umarła w nas milośćdo nich,
więc już-już miałem znozurniećzagadkę, |ecz _

lan Ptoho|

.. i I

2 Umrrli rc Spoou Rivcr

l6

Ą-
 PAULINE BARRETT
A. D. BLOOD

N6ź chirurga uczynił' ze mnie skoru'pę człowieka,

rok rninął, nim wr ciłam do zdrowia,
Jeśli wy, tu w miasteczku, sądzici e, że czynilem zacnie
ai ranek dziesiątej rocznicy ślubu Zamykając
mta|azl mnie na poz6r rpodobną .do siebie. \"ujpy i wzbraniając karcianych hazard'6w,
wzywaiąc niepoprawną Daisy Fraser przed sędziego
Szliśmy razem wśr6d drzew
ścieźJ<ąwysłaną mchami i mur:awą, IMiodącustawicznąkrucjatęprzeciwludzkim
ale nie rrmiałamspojrzeć ci w oczy ,.,.|.tlil.l
I)laczego pozwalacie, aby c6rka rnodystki, Dori,
i ty nie rnogłeś spojrzeć mi w 'oczy _ I niecny syn Benjami,na ,Pantiera
bo gryzł'onas jedno - początek siwizny w twoich włosach,
Nocą czynili m6j grć'b swym plugawym łożem?
ja zaśjak łupin,ka,z ktirej uszto życie.
o czym m .ruiliśmy- o niebie, strumykach,
Mźchal Sprusilźshi
o czymkolwiek, byle ukryć myśli.
A potem terrrbukiet dzikich 16ż od ciebie
stojący na stole, by ozdobić nasz obiad.
Biedaku, jak dzielnie walczyles,
jak chciałaśwskrzesić zachwyt,
martwy, pamiętany tylko.
Gdy ,przyszł.anoc' opuściłymnie siły,
zostawiłeśm,nie samą w pokoju, jak wtedy
gdy bylam twą natzeczoną.
Spojrzałam w lustro i cośrprzem wiło:
,,Niech umiera do ko1rca,kto jest wp łmartwy _
po co życie udawać, oszukiwać miłość.''
I zrołbiłamto patrząc w lustro,-
kochany; czy potrafiłeśzrozumieć?
Jan Prohop

l8
t9

rriŁi.-
 RICH.Ą.RD BoNE YEE BOW

Kiedy znalazłem się w Spoon River, Posłano mnie do niedzielnej szk łki w Spoon River,
Nie wiedziałem, czy to, co m6wili, Chcieli, abym porzucil Konfucjusza dla Jezusa.
Moglem być nie gorszy prÓbując nam wić ich,
Jest fałszem czy prawdą.
Przynosili mi epitafium aby porzucili Jezusa dla Konfucjusza.
I okra,zywszymnie, gdy pracowałem, A]e ukradkiem, jakby to był figiel,
Powtarzali: ,,Był tak dobry'', ',on był tak Harry Wiley, syn pastora, zaszed| mnie od tyłu
[wspanialy", i wbil mi żebra w płuca
ciosem pięści.
,,orra była tak słodka'', ,,To prawdziwy
Ichrzesoijanin". Więc nie wrÓcę juź, nie spocznę obok przodk w w Pekinie,
Rzeźbiłem zgodnie z ich życzeniami i wnuki nie z,ł'oż'ą
ofiar na mym grobie.
Nie wiedząc, jak było rzeczywiście.
lan Prokop
Lecz p źniej, gdy pośr6d nich źyłem,
Poznałem, jak bliskie życia
Były epitafia zamawiane dla umarłych.
Ale nadal dluto było wierne ich pieniądzom,
I tak razem z nimi pisałem kłamliwą kronikę
Nagrobk6w,
Jak historyk, kt6ry pisze
Nie znając prawdy
Lub ją skrywając za czyjąs namową.

Michal SPrusi shi

20 2l

l-'
 SARAH BROWN JOHN HORACE BURLESON

Maurycy, nie ,p,|acz,m.nie pod tą sosną nie ma.

Zd'oby|em w szkole .nagrodę za wypracowanie,
Pach'rrący wiosną wiatr szepcze wrśr6dsłodkich traw,
tutaj w miasteczku.
.Wydałem
Gwiazdy rnigocą-i lelek się odzywa.
powieśćnie maijąc dwudziestu pięciu lat,
A sdy b6l ,dookoła,m6j duch qpoczywa w zachwycie.
wyjechałem do wielkiego m'iasta, by szukać temat w
W bl.ogosł,awionejnirwanie wiecznego światła.
i rozwinąć sw6j talent.
Idź lepiej do męża _ to serce, nie człowiek.
Tam oźeniłemsię z c6rką ibankiera
Po dziś dzieó dręczy go wspomnienie mej grzesznej z tobą
i zostałem Prezesem ibank'u _
[miłości. wciąż myśląc o wolnej chwili,
Powiedz mu, że miłośćdo ciebie, tak samo jak do niego,
by 'napisać pol'vieśćo wojrrie secesyj.nej.
Wymanzy|y mć'j los. Dzię.ki ciału odkryłam duszę,
Byłem przyjacielem wielkich, miłośnikiemsztuki,
A dzięki duszy pok6j. gościłemu siebie Matthew Arnol.da, Emersona.
W rriebie małżeristwasą nieważne,
Ja, m6wca bankietowy, .Wreszcie
autor referat w
Jedynie miłość. dla miejscowego klubu. z|ożanomnie tutaj -
w kraju dziecinstwa.
Mąreh Skuarnźckł
Nie man nawet najrnniejszej tablicy w Chicago,
by zachowała w pamięci me imię.
Jakim szczęściemjest napisać choćby jeden wiersz:
,,Tocz fale, o głęboki, ciemny oceanie!''

Jan ProhoP

22 2E
 FLOSSIE CABANIS JOHN CABANTS

Z teatrzyka,Bindle'a w miasteczku - na Broadway, To nie 'gniew - obywatele,

To wielki skok. ani niopamięć o uciśnionych,
U'siłowałaurgo zrobić pożorana anbicją ani bezprawie i niedołętwo
W wioku lat szesnastu, pod rządami demo'krat w w Spoon 'R'iver
p.lejrzawszy Ea"st Lynne w wykonaniu RĄha Barreta, sprawiły, że porzuciłem partię prawa i porządku
Wędrownego aktora, stając się rp,tzywildcą.liberał6w.
Kt6ry oczarowal mą duszę romao'tyczną swą grą. obywa.tole, uj'rzałem okierr duszy,
To prawda _ przywlokłam się do domu że każdy spośr d miJionÓw
Zł'amana ni ę owodzeni em, oddanych sprawie wolności,
Gdy RaĘh z'niknął w Nowym Jorku upadających, gdy wolnośćrryada,
Pozostawiając rrnie samą. cierpiących ucisk, bezprawie,
Ale jego też zł'ama|o żrycie. rządy s|abych i ślopych,
We wszystkich tych cichych miejscach każdy z oich umiera z nadzieją przekształcenia
N-ie znalazłam pokrewnej duszy.- lzremr
Marzę o tym, by Eleonora Duse w niewzruszo.rrąświątynię
Stanęła pośrÓd milczenia swym trudem jak trud korala budującego skały.
Patetycznych pÓl dookola Przysięgam, woloość poprowadzi do zwycięstwa
I przeczytał'a te słowa. i uczyri każdego mądrym i silnym,
sprawnym w ruądach jak dumni strażnicy Platona
Mąreh Skwanickź zutiązari w republikę świata!

lan ProhoP

21 25
 GRENVILLE CALHOUN
Chciałem pozostać sędzią okręgowym
ptzez jeszcze jed,ną kadencję, aby
osiągnąć trzydzieści lat służby.
Ale przyjaciele moi ptrzezli do wrog w
i wyibrali noweg'o sędziego.
Wtedy owładnął mną duch zemsty'
zarazi|ęm nim czterech syn6w
i knułem odwet,
aż dobry ]ekarz Natura
ścięłarnnrie z n6g paraliż'em
ptzynosząc duszy i ciału wytchnienie'
Czy synowie zdobyli w|adzę i pieniądze?
Czy służy|iludziom, czy raczej zdołali
na\ożyć im jarzmo zwieruąt pociągowych
w służbie własrrej wielkości?
Jakże by mogli zapomnieć
moją twarz w okrrie sypialni,
ząpatrzoną bezradnie wśrÓd złotych klatek
ze śpiewającymikanarkami
w stary gmach sądu.
Jan Prokop
26
HENRY C. CALHOUN
Wspiąłem się na rraj.wyższemiejsce w Ęl'oon River,
7ecz i|eż 1oryczy wziąłem w udziale!
Niema twarz ojca w fotelu, 6dy pilnował
jak 'dziecko swoich kanark w,
zapatrzaly w okna sądu,
w gabinet sędziego,
jego napomnienia, bym pamiętał
w życiu o swoim, bym pomścił,na Spoon River
krzywdę, kt6rą mu wyrządzulo,
rozbadzi|y we mnie dziką żądzę
bogactwa i wiadzy.
Ale c6ż osiągnąłm6j ojciec?
oto posłałmnie ścieżką wiodącą 'do gaju Furii.
Posłuchałemgo, Iecz wiedz:
idąc .do gaju mijać będziesz Parki
z zawiązinymi oczyma, pochylone nad przędzą.
Zatrzymaj się i jeśli ujrzysz
wysnutą nitkę zemsty,
wyrwij Antropos noży,ce
i przotnij, by twe dzieci
i dzieci twoich dzieci, i ich wnuki
nie przywdziały zatrutej koszuli.
lan PrchoP
27
 CALVIN CAMPBELL
Ty, kt6ry wierzgasz przeciw ościeniowiLosu,
powiedz, jak to jest, źe na tym zboczu,
spa'dającym ku rzece,
zwrÓconym ku słoócu i poludniowym wiatrom,
jed'na roślinawysysa z 'glaby i .powietrza
trujące jady stając się zatrutym bluszczem,
a inna z tej samej gleby i powietrza
bierze słodkiesoki i barwę stając się poziomką,
i obie kwitną?
Możesz potępić Spoon River za to, czym jest,
ale kogo zganisz za pragnienia, kt6re tkwią w tobie
i rozwijając się czynią ciebie szczawiem,
dmuchawcem lub pokrzywą,
i kt6re, jakąkolwiek glebą wykarmione,
nie przemienią cię w jaśmi,nlub gticynię?
lan Prohop
28
EUGENE CARMAN
Całe życie u Rhodesa jak w6ł w zaprzęgu! Sprzedawałem
[butY'
Kretony, szyrr'kę,swetry, mąkę, marynarki,
dzieó w dzieó po czternaściegodzin,
trzysta trzydzieścidni rok Po roku'
ponad dwadzieścia lat.
Wciąż,,Tak, .pszepani'', ,,Tak jest'', ,,Dziękuję
LuprzeJmle
Tysiąc razy dziennie,
a wszystko za pięćdziesiąt ,dolar6w na miesiąc.
Na noc do śmierdzącegopokoju
w tej pułapce na szczurY, w ,,Commercialu''.
I jeizcże niedzielna szk łka sto cztery razy do roku,
gdżie musiałem słuchaćględzenia czcigodnego Abnera
gdyż Rhodes trząs|parafią tak jak sklepem i bu,,ki.T:.tu'
Więc tego rana, gdy wiązałem krawat,
ujrzałem się nagle w lustrze:
siwe włosy, istna zmokła wrona.
Wtedy zaczą|emkląć: ty stare pr6chno!
Iy tch rzliwy psie! Ty zgniły nędzarzl!
Zdech|a szkapo Rhodesa! Roger Baughman, m6j są.siad,
myślał,że pobiłem się z kimś,
i otworzył drzwi, gdy runąłem na podłogę
z pękniętą ży|kąw m6zgu.
lan ProhoP
29
 ELIZABETH CHILDERS JOHN M. CHURCH

Prochu mojego pnochu,

zmieszany z moim prochem.
fTl"
O dziecko, zmarł'ew chwili narodzin.
martwe moją śmiercią!
Na pr6żno starałaśsii złapać oddech,
twoje serce biło we mrrie. tsyłem adwokatem Kompanii Dr6g fe|aznych
i Towarzystwa Ubezpieczeó
:ŁTt|kt' g.dyśopuściła.mnie,by wejśćw życie.
raK Jest dobrze. cÓreczko! Nie musiałaś płacącego odszlcodowarria właścicielomkopalri.
rozpoczpnać dłusiei podr6źy,.od pierwszych fyłem dobrze z sędzią i przysięgłyrri,
gdy paluszki plumią .ię t"u'ni L - -- ..--J "' dni szkoły,
umiałem trafić do wy'ższych instancji,
kapiącymi na-koślawe'ilt..y. by 'oddalić skar'gi
Także pierws|Y cios o,,uęd,,ny, gdy kalek, wd6w i sierot.
mały towarzysz
wuszcza .ig' 'łł .'bawić się z innym; Tak zbiłem fort.urrę.
t cioroby, i oblicze strachu p,"y ł6izku; Palestra złoży|ami hoł'd
śmierćojca, śmierćmatki: wzniosłymi słowami czcząc mą pamięć.
lub wstyd za nich,lub nidza; Takźe wiericÓw przyniesion'o rrrn stwo _
smutek, gdy ko czą się szkolne lata; Lecz szczury wyżarły mi serce,
,u".j:::l*.'
1 toezol(anatura, co sprawia, że.,pijesz a w czaszcę wąż obta| gniazdo.
z kielicha miłości,cht',. wlesz, ze zatrutv.
p.l'I.!s"ąłby kwiat twojej twarzy? lan ProkoP
*t9
.ts_otanik? Cherlak? Czyjej k.wi k,l toli.l
Czystej? Skażonej? Ni..uz.,e, "ew
to krew wzy'wa naszą krew.
_ jakie byłyby ich losy?
łoj:. dzieci
Jakre twoje troski? C reczko!
Śmierć jest lopsza niż życie!

/an Prohop

30 3t
 NELLIE CLARK
SETH COMPTON

Miałam zaledwie dziewięć lat

I nim podrosłam i pojęłam, co to znaczy|o, Kiedy ;umarłem,wypożyczalnię lcsiążek
Nie umiałam sł6w zna|eźć'.lecz ty.llco Za|ożoaą przeze mnie w Spoon River,
W przerażeniu opisałam to mojej matce; Na uzytek umysłÓw docielcliwych,
I m6j ojciec wydobył pistolet chcąc zastrzelić Charlie'ego, Zlicy,towano na placu publicznym.
Kt6ry był r1osłympiętnastolatkiem Jakby ktośpragnął zatrzeć nawet ślad
W oczach wszystkich opricz jego matki. Mojej pamięci i lprzykładu.
Jodnak ta historia w]okła się za mną. Bo ci, kt rzy nie 'byli zdolni pojąć
Lecz ten, co mnie poślubił,trzydziestopięcioletni wdowiec, Wartości Ruin Yolleya, Butlera Analogii,,
By| przyjezdq'm i o niej usłyszał Zariwno Fausta, jak Eaangeline,
Dopierro, gdyśmy razem żyli juz dwa .lata. Mieli prawdziwą wł'adzęw miasteczk'u.
Wtedy uznał',że go oszukano, Często mnie pytaliście:
A miasteczko potwierdziło: nie byłam praw,dziwą dziewicą. ,,Jaki pły,nie pożytek z ,poznania zł'a świata?',
Więc porzucił rnrrie i zmarłam Nie stoję ci jużlna drodze, Spoon River,
Następnej zimy. Wybierz własne dobro i nazwij je dobrem.
Bo ja nie zdo|ał.emcię nauczyć,
Michal Slrusi ski fe nie wie, czym jest dob'ro
Ten, 'co mie ptoznał.zł'a,
I nie pozna prawdy,
Kto nie wie, czym jest fałsz'

Mareh Skuarnźcki

E2 E Umarli zc Spoon Rivcr

**-
^&
 ROBERT DAVIDSON
SILAS DEMENT

W świctle lrsiężyca ziemia błyszcza|a

Szrołru iskierkami.

Forosłem w sadlo duchowe źerując na duszach iornych. !.6tno9 byla, wokrił ani żywej duszy.
Pmad lcominem sadu
ft>otkawszy silnego ducha,
Raniłem jego dumę i wyżerałemsiły. -Chart dymu harcował i ścigał -
Wiatr p łnocno-zachodni.
Znają ni.edobry m6j spryt schroniaia przyjaźni, Przenioslem drabinę na szczyt schod6w,
Bo gdzie tylko moglem skraśćprzyjaciela, kradłem. Wsparłem ją o ramę w|azu
I .gdziekolwiek roslem we wplywy, założywszy 'W
su,ficie portyku,
.Wpełzlem
Miny pod :cudząambicję, nie wahałem się, pod dach, pośr d ikrolrwie,
By tylko swej własnej wygodzić. I rzuciłem między sucle bellri
A tryurnfować nad duszami irr.nych, Zapa|one trociny nasycone naftą.
By tylko się 'dowodnie przekonać o własnej przewadze, Po krd'tkiej chwtli zabtzmiał dzwon pożarnY:
Był.o dla mnie rozkoszą Alarm! Alarm! Alarm!
Bodźc w rozweselających'do gim.nastyki duszy. I strait ogniowa ze Spoon River
Pożerając dusze powinienem byl żryćwieczlie, Przybiegła z tuzinem wiader, i oblewała woda
Ale ich szcząbki nieprzetrawione przyiprawiły mnie W.spanialy ogieri, coraz gwałtowniejszy,
o morderczy nieżyt 'nerek. i jaśniejszy, aż zawali|y sii sciany
Z |ękami, podnieceniem, zapaściamimysli, Yvl",y
l waPienne kolumrry, pod kt rymi stał Lincoln,
Nienawiścią,podejrzliwością,zakł ceniami wzroku, Ru-nęłyniby drzewo frzez drwa7a podcięte...
Zwa|ił'em się wreszcie z krzykiem. Gdy powr cilem tutaj z Joliet,
Pamiętaj paproć:
Nie pożera orra innych paproci. ltał iuz nowy gmach sądu zvłie czony kopułą.
Zostałem ukarany jak wszyscy' kt riy niizczą
Przeszłość w imię rprzyszlości.'
lcrzy Niemojoushź

Michal Spruti shi

34
35
 Przymierz te szkla.
Głębia powietrza.
W'śmiJnicie! A teraz?
DIPPOLD OPTYK Światlo, tylko światło,w nim kaŻda rzecz świata
[jak zabawka.
W porzą,dku, takie wlaśnie damy okulary.

Michal SPrusitlshi

Co ,widzisz teraz?
Czerwone, ź6lte, pur'purowe kule.
Chwileczkę! Teraz?
ojca, siostrę, matkę.
W porzą,drku|Teraz?
Rycerzy w zbł.oi, piękne kobiety i żly'cz|iwe
[twarze.
Weź te!
Łaro' zboża - rniasto.
Świetnie! A 'teraz?
Młodą .lcobietę,nad nią nachyloni aniołowie.
Mocniejsze szkła! A teraz?
Wiele kobiet, ich wzrok jasny, usta rozchylone.
Weź' te!
Tylko 'puchar na stole.
Aha! Weź te szkła!
Tylko otwarta przestrze - nic określonego.
Zgadza się! Teraz?
Sosny, jezioro, letnie niebo.
Te lęsze. Teraz?
Książka.
Przeczytaj mi stronę.
Nie mogę. Wzrok biegrrie poza nią.
E7
 FRANK DRUMMER HARE DRUMMER

Prosto z kom rki _ w tę pociem,rriałą

przestrzeó
i śmierć,tak młodo!
Ję'ył !i. umiał powiedzieć tego,
co się kłębiłow głowie
i wieś uznała mnie za szaleóca.
A rprzecieżzrazu byl to jasny,
wyraźny zamiar, wzniosła myśl:
nauczyć się na nlamięć
całej Encyclorpedia Brittarrnica!
lan Prokop
A chlopcy i dziewczęta wciąż jeszcze chodzą do Sievera
P źnymwrześniem,na jabłecznik, po szkole?
Albo zbieraj ą w gąszczu orzechy laskowe
mr6z?
Na gruntach Aarona Hatfielda, gdy ściśnie
Wiele razy z dziewczynami, chłopakami radośnie
Bawiłem się przy drodze i po pag rkach,
Gdy słoóce było juź nisko, chł6d w powietrzu;
Przystawałiśmy,by mł6cić kijem orzech
W bezlistnym trwaniu na tle zachodu w płomieniach.
Teraz zapach jesiennych dym6w,
Usychających paproci
I echa po dolinach
To sny mojego życia. Krąż,ą nade mną.
Pytają mnie:
Ilu pozostałoz tobą, ilu
W starych sadach wzdłttżdrogi do Sievera
I w lasach, kt6re się wznoszą
Nad cichą wodą?

lerzy Niemojoashi

68 39

ENOCH DUNLAP
Ileż to ruzy w ciągu dwudziestu lat
Byłemwasżymprzywidcą,o przyjaciele'.,P,lil
Czy jaż za.pom,nieliścieo wyborach i zebraniach,
Kiedy to na moich ,barkach
Spoczywał ciężar ludzkich spraw
Wy'magających troski i starania?
Czasami ten i 6w byl chorY
Albo rniał chorą babcię,
Albo odsypiał Iprzepicie,
Albo m6wił: ,,Jest naszym leaderem,
Wszystko załatwi, wa|czy o nasze sPrawy'
My go więc tylko popierajmy.''
o, jak przeklinaliście moje przegra'ne'
oskarżaliścieo zdradę,
Kiedy wyszedłem z zebrania w momencie,
Gdy zgromadzeni tam wrogowie ludu
Czyhali tylko na stosowną chwilę,
By zszargać Święte Prawa ,Człowieka.
Nędzny motłochu! opuścilem salę
By p6jśćdo .klozetu!
Mueh
40
SHACK DYE
Biali lu&ie drrviłi ze mnie na wszelkie sposoby.
Ściasali z mego haczyka wielką rybę
l wiiiati naó małą, gdy odchodziłem.
Umocować wędkę, i kazali rni udawać,
że nie widziaiem dobrze swojego połowu..
Gdy cyrk Burr Robinsa odwiedził miasteczko,
r''.t.oiiti l}ogromcę'aby - wypuściłoswojonego
tlamParta
Na arenę, i kazali mi udawać,
fe zwyci,ężambestię niby !1m1ol'. '
I ia, za Pruyrzeczonepięćdziesiąt dolarÓw,
Ziwlokłem ją do klatki.
F"*''.go rału wszedłemdo swojej kuźni
I zad'rźa|em widząc podkowy rpe|zające
_
Po podłodze' jakby iLywe
Waiter Simmons podłożyl magnes
Pod beczkę wody.
e 3ua''at *''y.ćy w}, W}, biali.ludzię,
Zbiaźnilriściesię i z tą rybą, i z lampartem,
I wiecie nie więcej niż koóskie podkowy
-O
ty*, co kierowilo wami w Spoon River'
Michal SPrusi shi
Shuarnichi
4l
 FALLAs' sTANowY
ĘRoKURAToR
Ja, ,dzierżący ftlzgi, drvzgocący zmowy'
.miecz i ramię sprawiedliwości
straszlir,ve dla tych, co łamią Prawo'
ja, strażnik kodeks w, nieublagany i twardy,
przymvszający przysięglych, by powiesili sza|eńca
[Holdena,
zmartwiałem widząc blask zbyt jas'ny .d'la oka
i przebudziłem się w obliczu Prawdy o skrwawionym
Iczole:
Stalowe szczyPce lękarza zaciśniętena gł6wce syna,
gdy przy'chodził na świat,
uczyrrrily zeó idiotę.
Zag|ębiłem się w księgi medyczne
sztlkając w nich raturrktr.
oto, jak świat obłąkanych,szalefic w
wciągnąI mnie, stał się moim światem.
Biedne z|amane dzieoko. Byleś garncarzem,
ja zaś i wszystko, co czyniłem odtąd dobrego,
to dzieła twej ręki.
Jan Prchop
42
CLARENCE FAWCETT
Nagła śmierćEugene'a Carmana
otiorzyła mi drogę podr'vyżki do pięćdziesięciu dolar6w.
Im1esręczn1c.
Powie&iałem to źonie i dzieciom tego samego wieczoru.
Ale nie dostałem'podwyżki, więc myślałem,
ie stary Rhodes cośzwęszył o kradzieży
koider, kt6re w1mosilem i sprzedawałem rpotajem.nie,
na leczenie chorej c reczki.
Niodlugo potem Rhodes mnie oskarżył,
lecz obiecał wybaczyć ze względu na dzieci,
jeśli się przyznarnr.,więc powiedzia|em całą prawdę,
błagając,by nie podawal do gazd',
prosiłem także redaktor w.
Tejże nocy przyszedł po mnie lpolicjant
i wszystkie .dzienniki z wyjątkiem ,,Glariona''
opisały mnie jako z|odzieja,
bowiem Rhodes p|acił' za ogłoszenia
i chciał ukarać mnie dla przykładu.
Boże, jak 'dzieci płakały,
jak żona ł'ama|a ręce, przeklirrając rnnie -
tak doszedlem tutaj.
Jan Prokop
 WALLACE FERGUSON ANTHONY FINDLAY

'Iam
w Genewie, 6dzie Mont Blanc płyrrie
Nad jeziorem koloru wina jak obłok, a wietrzyk dmucha Więcej zyskują i kraj, i człowiek,
Przez pusty błękit nieba i huczący Ren KaŻdy kraj i wszyscy ludzie,
Gna pod mostem w rozpadlinach skal, Gdy lęk wzbudzają, a nie miłość.
Zaś muzyka z kawiarni jest cząstką przepychu I podobnie jak nasz kraj
WÓd taóczących w potokach światla, ołaaluy raczej przyjaźó inny'ch'
I najczystsze tony geniuszu Jana Jakuba Niż zrezyg'rrowa| z ibogactw,
Są milczącą muzyką tego, co człowiek widział i słyszał_ Tak samo .lepiej jest człowiekowi
Tam więc, powiadam, w Genewie, czyżby zachwyt by| Stracić przyjaci | niż pieniądze.
Imniejszy oto ukryta mądrośćznala slaroilytnym:
Dlatego, że nie mogłem odna|eźćwięzi z dawnym sobą, ,,Kiedy nar6d walczy o wolność,
Tym, co przed dwudziestu laty wędrował po Spoon River, W rziczywistości ciełpi z braku władzy
Ani pamiętać, czytn wtedy byłem i co czułem? Nad tymi, kt rzy ją sprawują.''
woziwoda
Przeto ty, duchu, jeśli zatracisz się w śmierci Ja, Anthony Findlay, niegdyśskromny
I przebudzisz się w jakiejś Genewie, u st6p jakiegośMont Piąłem się ku wielkości,
IBlanc, Aż mogłem tłumom rzec _ przyjdźcie,
Jaki przeżyjesz niepok j, jeśli nie rozPoznasz w sobie Lub tłumom rozkazać _ odejdźcie -
Tego, kto żyl i kochał w cichym zakątku, Pewien. żrcnar6d nie może być dobry'
Znanym jako Spoon River przed laty, laty utraconymi? fe nie osiągnie dobra,
Jeśli silni i mądtzy rrie mają kija
Mźchal Sprushóshi Na tępych i słabych.
Ivlareh Skaąrnicki

44
 WILLARD FLUKE
fsna stracila zdrowie,
skurczyla się, schudla jak szczapa.
.Wtody
pojawiła się tamta,
mężczyźrnzrobili ją Kleopatrą.
Więc my wszyscy - ojcowie rodzin
łamaliśmy.przysięgę wierności _ ja , innymi.
La'ta mijały i po kolei
Śmierć ich wzryała _ haniebna i wstrętna.
Ja się ludziłem nadzieją, żrcB,69
darzy mnie szczegÓlnymi łaskami.
Zaczą|em pisać i zaPisywać sterty papieru
o powt rnym przyjściu Chrystusa.
Aż Chrystus ukazat mi się i rzekł:
,,Id'ź,i wyznaj gtzech
przed. zgtomadzeniom wiernych."
Lecz .gdy już otwierałem usta,
zńaczył'em swoją cÓreczkę w pierwszej ławce,
moje dziecko, kt6re urodzilo się ślęe.
odtąd wszystko stało się ciernnością.
Jan Prchop
{6
WEBSTER FORD
Czy pamiętasz, o delficki A.pol!o,
Zachć,d slofica orad rzeką, gdy Miokey M'Grew
zakrzycz,a|,,,Patrz, zjawil,, _ ja zaś:,,To del.ficki
IApollo."
A sy,n barrkiera wyśmiałnas mÓwiąc: ,,To odblask
irys w na brzegu wody, wy gluPcY."
Potem mijały lata nudne, męczące,
Mickey zgirrął spadłszy z wieiry ciśniefi
w d6t priez ty'czącą ciemność,ja poniosłem
widzenie, ktÓre przęad|o wraz z nim
jak pochodnia gasząca swe światłow upadku,
k'y:ją. je, czy z obwy przed sylrem bankiera,
p.mząc Plu.tona, aby mnie wybawił?
Lecz zemsta dosięgła lękliwego serca,
widzenie opuściłonvlj'e, aŻ zn6w
ujrzałem cię w chwili, gdy zdawało się,
byłem przemieniony w drzewo,
w skamieniały pieir, a przecież ilcwitnący
la'urowymi liśćmi, 1ąszczem płomiennych laurÓw
zmiętych w uścisku przemożnej niomoty,
co peiznie w ich żyły z ma'rtwiejącego pnia i konar6w.
,,Ni pr6żno, chłopcze,uciekasz, 'gdy wzywa cię Ąlollo,
 rzuć się w ogieó' umieraj z pieśniąwiosenną,
jeśli musisz umierać wiosną. Nikt bowiem
z tych, co ujrzeli błatz boga, oie zdola żyć da|ej. BENJAMIN FRASER
Więc musisz wybierać - śmierćw ogniu
a.lbo śmierćpo latach udręki,
przemieniony w drzewo zakorzenione w ziemi,
czując straszliwą dłori nie tyle wczopioną w pieó,
co dławiącą niemotą, gdy pełznie
,ku Iaurowym listkom, wciąż ftwitnący.m,
aż padniesz. o liście moje, zbyt zwiędłe na wierice
Ich duchy uderzały o mnie
dobrezaledwiena urnywspomnieó,
d"b.. l:ffT#l.' jakby tysiącem skrzydeł motylich.
dla innych serc bohaterskich, dla nieustraszonych Zamyka|em ocry i czułem ich drżenie.
[piewcÓw życia _ Zamykalem oczy, a przecież, wiedzialem, kiedy rzęy
O delficki Apollo!" ocieniały im policzki u $Bll{lzczonychpowiek,
kiedy odwracali głowy,
lan ProhoP tkiody ich szaty p,rzylegaly ciasno
i kiedy opadały sutymi faldami.
Ich duchy czuwały nad moją elrstazą
{ odlegly'm spojrzeniem .gwiezdnej obojętności.
I Ich duchy pasły oczy moją męką _
piły ją niĘ wodę życia.
Z rumieócami na twarzy, z rozbłysłym o'kiem _
ii
i
bijący płomieó mej duszy oblewał ich duchy pozlo'tą
jak skrzydła motyla wpadającego w sloneczny promieri.
,Prosili mnie o życie, życie, ż'ycie.
Lecz biorąc źycie dla siebie,
chwytając i miażAżącich dusze,
jak dziecko rczga'iata ryi'nnę 91911ąi piję
ściekający z dloni 'purpurowy sok,
w tę bezskrzydłą prÓżnię,
zsta4piłerrr
gdzie alri czerwieó, ani złoto, ani winne grona'
ani bijący rytm Ęcia nie są znane.
lan Prohop

lli ł Umar|i zc Spoon Bivcr 49

 DAISY FRASER SAMUEL GARDNtsR

Czyś slyszal kiedy, by redaktor Whedon Ja, kt6ry prowadziłem cieplarnię,

Dał bodaj jeden grosz na skarb publiczrry miłośnikdrzow i kwiat6w,
Z rpiaiędzy, kt6re 'dostał na karrpanię wyborczą? często spoglądałemna ten cienisty wiąz
Lub za pochwalę działalnościfabryki konserw, mierząc okiem jego rozłożystegałęzie
By skłonić pr likę do inwestycji? i przysluchując się listkom
Lub za tłumienie prawdy o pewnym banku, miląśnieuderzającym o siebie
Kiedy wygnił od środkai już.już robił plajtę? w słodkich eolskich szętaniach.
A czyśkiedy słyszało Sędzi objazdowym, C6ż, mogły t'ulić się i szętać,
By pom6gł komuśpr6cz linii rkolei ,,Q'' gdyż korzenie rozrosly się szeroko
I pan6w bankier w? I czy ks. 'Peet, ks. Sibley i gleba nie zdołala wzbronić
Dali kiedyś jakąś część.pensji, pobieranej za salłl;o nic ze swych sok6w wzbogaconych deszczami
Imilczenie i ogrzanych słoócem,
Lub za popieranie budowy zalkład w wodociągowych oddając wszystko spragnionym korzeniom,
Zgodnie z źlyczeniamileader w? lct re ciągnęły z niej siłę
Ale ja, Daisy Fraser, kt6rą zawsze witał, i ptzekazywaly gałęziom,
Gdy szła ulicą, szereg skirrieó, uśmiechw te zaś]istkom.
I kaszl,rrięć,i powiedzeó w rodzaju: ,,oto ona!'' _ Tam wietrzyk .brałpoczątok i śpiewal.
Nigdy nie stanęłamprzed sędzią Arnettem, Teraz, mieszkaniec,podziemi,wiem,
By nie skazał mnie na dziesięć dolar w i koszta że gał'ęziedrzewa
Na fu,ndusz naszego Spoon River. nie sięgają szerzej niż 'korzenie.
Jakże by więc dusza czlowieka
ferzy Niemojouski mogła być więlrsza niż życie, kt6re przeżył?
lan Prokop

50
5l
 AMELIA GARRIC
To prawda, ja leżę wśr<idskarla|ych 16ż,
W zapomnianym kącie pod plotcm
Zarosł'ympowojami z lasu Siversa.
A ty, ty łr lujesz w Nowym Jorku:
fona znanego milionera,
Na,zwisko z towarzyskich kronik,
Piękna, podziwiarra
Być może z przesad,ą,
Kt6rą stwarza społeczny dystans.
.W
oczaclr światazdobvłaśsukces.
Ja poniosłam klęskę.
fyjesz, ja umarłam.
Ale wiem, źe pokonałamtwego ducha:
Wiem, irc |eżącz da|a od ciebie,
od wspaniałegoświata,gdzie nikt o mnie
[nie słyszal,
Jestem nicosiągalną potęgą g6rującą nad
[twym życiem,
Kt6ra go ograbia z pełnego triumfu.
Marek Skuarnicki
52
JACOB GOODPASTURE
Kiedy Fort Sumter upadł i wojna wybuchła,
Płakałem z yoryczy w duszy:
,,och, nie rna cię juź, sławna Republiko!''
Gdy pochowali mego syna ż,o|nierza,
A trąbki brzmiały i huczały werble,
Serce złamałosię pod brzemieniem
osiemdziesięciulat i zapłakałem:
,,o synu, ktÓry padłeśw bratob jczej wojnie,
Zamęczony w walce o Wolność!''
I powlokłemsię tutaj' pod trawę.
A teraz z szanciw czasu, patrz:
Po trzykroć trzydzieścinilion w ludzi
Sprzymierza się w miłościwiększej prawdy
I w skupieniu oczekuje narodzin
nowego Piękna,
Zrodzonego z Braterstwa i IMądrości.
oczyma duszy widzę Przernienienie,
Zanim rvy je ujrzycie.
Lecz wy, nieprzeliczone lęgi złotych <rrltjrv
Z gniazd wciąż wyższych, strza|y słoneczne
Mknące w g(irne rejony Myśli,
Darujcie ślepotędawno zmarłej sowie.
Michal Sprusi shi
53
 GEORGE GRAY HAMILTON GREENE

oglądałem wie|e razy

wycięty .dla rnnie marmur:
|6dź ze zwiniętymi żag|ami spoczywająca w porcie.
Przedstawia ona jednak nie kres mego życia,
ale to, czym by|o moje życie.
Bowiem miłośćstanęłaprzede mną' a ja przestraszyłem
[się rozczarowaó,
nieszczęście pukało do drzwi, a ja bałem się otworzyć,
ambicja wołałamnie, a ja nie przyjąłem ryzyka.
choć pragnąłem,aby życie moje miało sens.
Teraz Yiem, że musimy rpodnieść żagiel
i chwytać wiatry przeznaczenia,
dokądkolwiek pędzą |6d'ź.
Nadając życiu sens ryzykujemy szaleóstwo,
Lecz życie bez sensu jest męką
niepokoju i niepewności_
jest łodzią tęskniącądo m6rz, a przelękłą.
Bvłem iedynym dzieckienr Frances Harris z Wirginii
i Thomżsa G'..''.'u z Kentucky,
,dzielnego i czcigodnego rodu oboje'-
_
Im zaw:dzięczamwszystko to, czym byłem
sędzią, człoŃiern Kongresu, mężem stanu'
Po matce wziąłem dar wymowy'
żywośći f'antazję,
po ojcu siłę woli, roztropnośći rozwagę.
Chwała im
za to, czym byłem dla narodu.
lan ProkoP

lan l'rokop

54 JJ
 BEDNARZ GRIFFY
Bedrrarz musi znać się na kadziach.
Ale ja się też czegośnauczyłem o życiu,
A *y, wałęsający się wok6ł tych grob6w,
Wyobrazacie sobie, że znacie życie,
Myślicie sobie m.oże,że wzrok ogarnia dalekie
[horyzonty,
A naprawdę, to tylko popatrujecie na ściany
flswej kadzi.
Nie umiecie się wspiąć na jej krawędź
I obejrzeć sobie śr.łiatarzeczy poza nią,
Samych siebie widząc r wnocześnie.
Kryje was woda w kadzi własnegoja:
Każde tabu, reguła, poz6r _
Wszystko to klepki tej waszej kadzi.
Połamcie je, rozpr szcie czar _
Nie myślcie,ż'ękadź to wasze źycie!
I może wtedy poznacie życie!
fcrzy Nicmojoaski
56
DORCAS GUSTINE
Nie kochali mnie ludzie z miasteczka,
Gdyż nie kryłam swych myśli,
I wobec tych, co przeciw mnie wykroczyli,
Składałam jawny protest, zaś nie skrywałam uraz,
Tajemnych niechęci czy ża|6w.
Sławi się wielce czyn spartaóskiego chłopca,
Kt6ry ukrył wilka pod opoilczą
I pozwolił _ bez słowa _ szarpać swe wrnętrzności.
Dzielniej jest, myślę,po prostu schwycić wilka
I wa|czyć z nim otwarcie, choćby na ulicy,
Pośr6dpyłu i skowyt w b6lu.
_
Język, być może, to niesforny oręż
Lecz milczenie zatruwa 'duszę.
Niech kto chce mnie gani - jam zadowolona.
Michal SPrusiirshi
5t
 Szale stwo duszy umierającej
Miala wypisane /na Łwarzy _
I tłum zrozumiał, dlaczego nosiła opaskę.''
CARL HAI\4BLIN
Michal Sprusi thi

Zniszczy|i dru,karnię,,Clarionu'',
Mnie zaś wytarza|i w pierzu i w smole
Za to, że w dniu, gdy anarchiści
Byli powieszeniw Chicago, ogłosiłem:
,,Widziałem piękną kobietę z opaską na oczach,
Stojącą ,na stopniach świątyni marmurowej.
Wielkie tłumy przed nią przechodziły
I wznosiły błagalnie twarze.
W lewej ręce 'dzierżyłamiecz.
Wymachiwała mieczem
I uderzała dziecko albo wyrobnika,
Przemykającą kobietę lub obłąkanego.
W prawej ręce dzierżyławagę;
Na wagę kawałki złota ciskali
Ci, kt rzy umknęli ciosom miecza.
Męż.czyznaw czannej todze czyta| z rękopisu:
nie iprzedkładajednych nad drugich."
"ona
Wtem młodzieniec w czerwonej czaPeczce
Przyskoczył do jej boku i zerwa| opaskę.
I patrzcie: rzęsy były wyżarte
Z zał'zawionych powiek;
Gałki oczne pokrywał mleczny śluz;

58
 po śmiercipozbalr'ieni nagrobka i ęitafium,
czy s|yszycie milqzenie własnych ust
zlepionych pyłem mej tryumfalrrej kariery?
ELLIOTT HAWKINS
lan PrckoP

Podobny do Lincolna,
byłem jednym z twoich, o Spoon River,
stawałernw obronie własnościi porządku,
wierny sługa parafii, przestrzegałemna mityngach
przed złem zrodzonym z niezadowolenia i zawiści
piętnując tych, co chcicli zniszczyć Ulię,
i demaskując rprzewrotność Rycerzy Pracy.
Moje osiągnięcia i przykład
oddziałują na młodzież,na p,rzysz|epokolenia
mimo napaścigazetek jak ,,Clarion'';
Iiegular.nie jeździ,ł'em
do Springfield
biorąc rrdział w obradach Izby,
by przeszkodzić napadom na pociągi
i mężÓw stanu budujących paristwo.
Cieszyłem się zaufaniem i tam, i tutaj, o Spoon River,
nrimo oszczerstw, źe byłem lobbystą.
Kroczyłem przez życie otoczony bogactwem i szacunkiem,
umarłem wreszcie, lecz leźę tutaj
pod kamieniem' na kt rym otwarta księga z wyrytymi
[słowami:
,,Takich jest kr lestwo niebieskie."
A teraz wy, zbawiaczeświata,nie umiejący dojśćdo niczego,

60 6l

JEDU THAN HAWLEY
Kołatano do drzwi,
Wstawałem o 'p6łnocy,schodziłem do sklepu
I nocni przechodniesłyszelistukanie,
Kiedy trurnnę obijałem atłasem.
Często nad tym myślalem,kto p jdzie ze rnną
Do odległej krainy, czyje imię wraz z moim
Będzie głośnejed,nego tygodnia _ widziatern,
fe zawsze odchodziło dwoje.
Chase Henry'ego łączono z Edith Conant,
Jonathana Somersa z WiLlie Metcalf,
Redaktora Hamblina z Francis Turner,
Chociaż chciał'iLyć dłużejniż redaktor Whcdon'
Thomasa Rhodesa z Wdową N'Ic Farlaine,
Emily Sparks z Barry Holdenern,
Oscara Hummela z Davis Matlock,
Redaktora Whedona z Rzępołą Jonesem,
I Faith Matheny z Dorcas Gustine.
A ja, najpotężniejszyczłowiekrv miasteczku,
ZeszedLem z Daisy Fraser.
Michal SPrusi ski
WILLIAM H. HERNDON
Tam przy oknie w starym domostwie
nad urwiskiem, z widokiem na rozleg|ą dolirrę,
gdy minęły lata trudćlw i czekałem kofica,
dzieó po dniu zaglądając w głębię'pamięci
jak w czarodziejską kulę kryształu,
i oglądałem zamierzch|e postacie:
ich korow d migotał w błyszczącym śnie_
gdy poruszały się w niewiarygodnych sferach .'"i:;,*;
I ujrzałemczłowiekawyrastającegoz ziemi jak baśniowy
Iolbrzym,
by stawić czoło nieśmiertelnymlosom,
wodza wielkiej armii, głowę republiki,
wiąż'ącegow strofy dytyramibu
epickie nadzieje całego ludu.
oto Wulkan najwyźl,szych płomieni,
gdzie niezniszcza|neŁarcze i miecze
wykuwał duch zahartowany w niebiosach.
Patrz w kryształ! Patrz, jak śpieszy
ku miejscu, gdzie jego droga przecina się z drogą
dziecięcia Plutarcha i Szekspira.
o Lincolnie, aktorze dobrze grający swą rolę,
63
 ARCHIBALD HIGBIE DOKTOR HILL

Wstręt czułem do ciebie, Spoon .River. Chciałem cię
[przerosnąć.
Wstydzitem się ciebie. Wzgar'dziłem miejscem własnyclr
Inarodzin.
A tam, w Rzymie, pomiędzy artystami,
M6wiąc po francusku i włosku,
Myślałem,że udaje mi się zetrzeć z siebie
Wszelki śladpochodzenia.
Myslałem, że osiągam szczyty sztuki,
Oidycham tym samym powietrzem, co mistrzowie,
I oglądam światich oczyma.
Nadui jednak pytano przechodząc obok mojch dzieł:
.,Co właściwieclciałeś.wyrzeźbić'przyjacielu?
Czasem twoje twarze przypominają Apolla,
Kiedy indziej Lincolna."
Nie tyło _ juk wiecie _ kultury w Spoon River,
Płonąłem więc ze wstydu zacisnąwszy zęby.
Wszystko pokrywała g'niotąc swym ciężarem
Ziemia ''as""go Zachodu. C6z mi więc pozostało
Poza marzeniem i modlitwą
o ponowne przyjście na śviat
Po-wydarciu z duszy korzeni Spoon River
Marehshaanicki
Całe dnie i noce
Wędrowałem ulicami.
Czuwałem w ciem.nościach przy chorych
|nędzarzach.
A wiecie dlaczego?
Bo znienawidzi|a rrmie żona'
A gdy w dodatku syn zeszedłna psy'
Wtedy na innych ludzi przelałem swą miłość.
Słodko więc było oglądać tłumy na trawnikach
[w dniu mego ,pogrzebu,
Wsłuchiwać się w szopt ich miłościi iLalu.
Lecz _ mÓj Boże _ dopiero wtedy zadrż:.a|a dlsza,
Z trudem zachowując .Prawa nowego życia,
Gdy zobaczy|emza dębem nagrobnym Em Stanton
Ukrywającą tam siebie i rozpacz|.
It'!,archShusrnicki

66
 KNOWLT HOHEIMER
Byłem pierwszą ofiarą bitwy pod Missionary Ridge.
Gdy poczułem,że pocisk przeszywa serce'
fa|owa|en, że nie zostałemw domu' nie poszedlem
Do więzienia za ktadzież świó Curla Trenary,
Zamiast uciekać i zaciągać się do armii.
Wolalbym tysiąc ruzy stanowe więzienie
Niż leźećpod tą skrzydlatą figurą z marmuru'
Pod tym cokolem granitowym
Dźnigającym słowa ,,Pro Patria''.
C6ż właściwieone znacza?
Michal Sprusi shi
68
BARRY HOLDEN
Tej samej jesieni moja siostra, Nancy KnaPp,
Podpaliła dom.
Był proces Dra Duvala
Za mord na Zorze Clemens
I ja siedzialem w sądzie przez dwa tygodnie
Słuchając wszystkich zezr'a^po kolei.
Było to jasne, źe przez niego zasz|a w ciąi!ę,
A o urodzeniu się dziecka
Nie bylo mowy.
No, a c6ż ja, z ośmiorgiemdzieci,
Dziewiątym w drodze i gospodarstwem
W zastawie u Thomasa Rhodesa?
A kiedy wr ciłem do domu tej nocy
(Po wysłuchaniu całej historii o jeździe bryczką
I znalezieniu Zory w rowie),
Pierwszą rzeczą, jaką ujrzałem przy schodach,
Gdzie chlopcy cięli przynętę dla ryb,
Był tasak!
I zaraz po wejściunatknąłem się na źonę.
Stojąc przede mną, brzuchata od dziecka,
Zaczę|a gadać o tym zastawie _
I wtedy ją zabiłem.
lerzy ltienojouski
69
 drogę pełną kurzu samochod w,
a w sobie Pragnienie,
aby spocząć na Wzg6rzu.
JONATHAN HOUGHTON
Jan ProkoP

Oto krzyk wron

i niopewny śpiewdrozda,
w oddali dzwonki pasących się kr6w
i wołanie oracza na wzgirzu za farmą Shipleya.
Las za płotem ogrodu
ucichł ciszą pełnego lata;
drogą turkocze w6z
wiozący zbiory do Atterbury.
A stary człowiek drzemie oparty o pieó,
a stara kobieta przechodzi drogę,
wracając z ogrodu z dzbankiem czaraych porzeczek'
Chlopiec leży w trawie
u stÓp starego człowioka,
pattzy na źeglująceobłoki,
tęskni i |narzy'
o czym, nie wie sam:
o wieku męskim, o życiu, o nieznanym świecie!
Lecz minęły lata,
chłopiec wr6cił sterany źryciem,
znalaz| wyrąbany ogr6'd,
wykarczowany las,
dom przebudowany i obcy,
71
70
 CASSIUS HUEFFER ERNEST HYDE

Kazali wyryć na moim kamieniu: Umysł m6j był a,vierciadłem:

,,fycie miał spokojne, irywio|y w nim taką tworzyly widział to, co zobaczył', znał to, co poznawal.
[harmonię, W młodościumysł m6j był właśniejak lusterko
fe natura mogła powstać i obwieścićświatu: w szybko mknącym ,pojeździe _
Oto czlowiek." co chwyta i gubi strzępy krajobrazu.
Ci, co mnie znali, śmiejąsię Z biegiem czasu
Z tej pustej retoryki. na lusterku pojawiły się rysy,
przez nie światwkroczyl we mnie,
Moje epitafium powinno brzmieć: a moje wnętrze zobaczyło świat.
,,fycie skąpiło mu spokoju Takie są narodziny duszy w trosce,
Ą żywio|y tak w nim wrza|Y, narodziny ze stratą, z zyskiem.
feb j toczył'z życiem Umysł widzi światjako cośodrębnego,
I zgilną| w tych zmaganiach.'' a ,dusza wiąże światz naszym wnętrzem.
fy*y _ nie mogłem zwa|czyć oszczerczych językć'w, Zwierciadło pełne pęknięć nie odbija obraziw _
Teraz, już martwy, muszę poddać się epitafium, i to jest milczenie mądrości.
Kt6re wyrył głupiec!
Jan Prokop
Michat Sprusi ski

72 73
 DR SIEGFRIED ISEMAN
Rzekłem do siebie, jak mi dyplom wręczali,
Rzekłem do siebie, że będę 'dobry,
Mądry i dzielny i ;będępomagał innym;
Powiedziałem, że wsączę wiarę chrześcijaóską
W moje praktyki medyczne!
Jakoś tak świat i inni lekarze
Wnet się domyślą,co w tobie siedzi, skoroś
laż powziął'tę wzniosłą decyzję.
I w rezultacie dzieje się to, źe cię zagł.odzą,
I nikt do ciebie nie przyjdzie: sami biedacy.
I zbyt p6źno zmiarkujesz, że być lekarzem
To znaczy jakośzarabiać na życie,
AJe gdy jesteśbiedny i dźwigaszwiarę
Chrześcijaóską,żonę i dzieci,.wszystko
Na twoim grzbiecie, może być tego za wiele!
Dlatego wynalazłem eliksir mlodości,
KtÓry mnie zaprowadzi'ł'do więzienia w Peorii
Z piętnem oszusta i kanciarza,
Jak to orzekł sprawiedliwy Sędzia Federalny!
Jerzy Nicmojowski
74
ŚLEPY JAcK
Caly dziei przygrywalem na wiejskiej zabawie.
A'le gdyśmy wracali, ,,Budrys'' Weldy i Jack
IMcGuire,
Rykiem nakłaniając mnie do grania w k6łko
Tej samej piosenki o Susie Skinner,
Tak chłostali konie _ aż poniosły.
Choć ślepiec,pr bowałemwyskoczyć.
Ale gdy bryczka wpadła do rowu,
Koła roztrzaskaly mnie na śmierć.
fyje tu niewidomy człowiek
Z czołemwysokim i białym jak chmura
A my, wielcy i mali grajkowie,
Tw rcy muzyki, opowiadacze wydarzei,
Siedząc u jego stÓp
Słuchamy pieśni o upadku Troi.
Marck Shuornichi
IJ

FRANKLIN JONES
Gdyby mi .dane by|o żyć rok jeszcze,
Ukoóczył;bym Latającą maszynę
Zyskując pieniądze i sławę.
Nic więc dziwnego, żę kamieniarz
Usiłując wyrzeźbić gołębia na mym grobie
Upodobłeił go do kurczaka.
Bo czymże innym jest to wszystko,
Jak nie bieganiem wok6ł podw rza,
Zanim nam nie poderżną gardła?
TyIe tylko, że człowiek
obdarzony anielskim umysłem
Wie wcześniejo istnieniu topora!
Marek Shcarnichi
76
.ROZf ALONY JONES"
Możecie nie wierzyć. Nie wierzycie, .prawda?
fe pochodziłemz dobrej rodziny walijskiej'
Krew mialem czystszą od białej chołoty z miasteczka,
Że w prostej linii wywodziłem się z Nowej Anglii
I Wirginian ze Spoon River?
Możecie też nie wierzyć, że chodziłem do szkoły
I liznąłem nieco ksiązek.
Zna|ście mnie nędzarzem
Ze zmierzwionymi włosami i brodą,
Ubranego w łachmany.
Bo życie lu.dzkie niekiedy rakowacieje
od spadających na nie wciąż cios6w,
Wzbiera sinizną, puchnie,
Jak narośl na kłosie.
fy|em wśr6dwas, ja, stolarz grzę?r'ący w bagnie życia,
W kt6re wstępowałemniegdyś myśląc,że jest ląką,
Z ż'onąflejtuchem i biedną c6rką Minervą,
Kt6rą wy zadręczyliściena śmierć.
Jak ślimak przepełzłemprzez życie.
Ale już teraz nie słyszycierano moich krok6w,
Ich odgłosu na pustym chodniku,
Gdy idę do sklepu po garśćkaszy
I kęs szynki za centa,
Mareh SLaarnicki
 ,\ !

-.7

skoóczyłem z pękniętą skrzypką,

z pękniętym śmiechem,z tysiącem wspornnieri
SKRZYPEK i bez żnlu.
JONES
Jan ProkoP

Ziemia podsyca jakieś .drganie

tu, w sercu. I to jesteśty.
Niech raz odkryja' że masz dryg do smyczka,
A już do śmiercibędziesz im przygrywał.
Cokolwiok widzisz - pokos koniczyny?
Ścieżkę wśrć,dłąk ku rzece?
Wiatr w łanie kukurydzy? _ już zacierasz ręce,
na targ już możeszpoprowadzić rvoły.
Lub slyszysz szolest sp dnic
jak dziewczęta na zabawie w Little Grove.
DIa Pottera słup 'kurzu kręconego wiatrem
lub wirujące liście za,powiadaty suszę.
Ja myślałemwtedy o rudym Sammy
wiodącym pląsy w ,,Toor-a-Loor''.
Jakże mogłem uprawić te czterdzicściakrÓrv
jak dokupić gruntu,
gdy w glowie graly mi rogi, basy, fletnie
zbudzone krzykiem wron i szczygl|w.
skrzypieniem żaren _ a tu jeszcze,
gdy bralem się do pługa,za.wszektoś
przystawal obok drogi
i ciągnął na wesele lub do karczmy,
Skoóczyłem na czterdziestu akrach,

78 79
 Ą

w świetlezachodu słoóca,
to właśniem6wię do was, do was wszystkich,
KINSEY KEENE i do ciebie, o świecie.
I niech wyryją to
na płycie rnego grobu.

lan PtokoP

Pomyślciewy wszyscy' ty, Tomaszu Rhodesie, prezesie

[banku.
I ty, Coolbaugh Whedon, redaktorze ,,Argusa",
i ty, czcigodny pastorze Peet, pasterzu najliczniejszego
IKościoła,
i ty, A. D. Blood, ty.lekroćobierany burmistrzem Spoon
IRiver,
wreszcie i wy także,członkowieKlubu Dobrych obyczajÓw'
pomyślcieo tym, co rzekł umierając Cambronne
przed frontem bohaterskiej resztki
gwardii napoleofiskiej na wzg rzu Świętego Jana,
na pobojowisku Waterloo,
gdy Maitland, Anglik, wykrzyknął:
,'Pod'dajcie się, mężni Francuzi.''
Tam o zmierzchu,po bitwie beznadziejnieprzegranej,
gdy hondy rozbitej armii
rvielkiego Cesarza
płynęły z p6l jak rozdarte strzępy
chmur gnarrych burzą.
Tak, to, co powiedział Cambronne,
zanim salwa angielskich żo|nierzy wyg|adzi|a czo|o
Ipag6rka,

80 0 Unarli zc Spoon Rivcr 8l

 BERT KESSLER
Trafilem ptaka w skrzydło,
Choć mknął prosto lv zach6d'słofrca:
Lecz gdy strzał'przebrzmiał,szybował
Co.raz wyilej przez odpryski złoiych promieni,
Aż wywinął koziołka i z nastroszonymi pi6rami,
W wirującym wokoło puchu
Runął w trawę niby oło'wianka.
Krąży|em w koło rozchylając
1a.szcze'
Aż ujrzał'em kroplę krwi na p''i'k.'
I
-przepi rkę tkwiącą w spr chniałych korzeniach.
!1.1asry!em rękę i choć głogu nil 'dostrzegłem,
j1 ukłuło' sparzy|o, ui'yiilo drętwą. .
9oś
I nagle ujrzałem grzechotnika:
Szeroko rozwarte i6łt. sl.p;u.
GłÓwka wyprężonai cofniĘta w kręgi,
Krąg oślizgłybarwy popiołu
Czy Iiścidębu zblakłych-pod warstwą liści'
Stałemjak.wryty, a gdy iię skurczyłi wyprostował
L zacząI wślizgirvać się pod pieó,
Bez czllcia już,leżałemw triwie.
Michal Sprusi ski
82
PANI KESSLER
Mąż' jak wiecie, służyłw wojsku,
potem otrzymał rentę, sześćdolar w miesięcznie.
Wystawał na rogu dyskutując o polityce
albo zamy.kałsię w dornu i czyta| Pamiętnihi Granta;
ja utrzymywałam rodzinę praniem
pozrrając ludzkie sekrety
z firanek, prześcieradeł,koszul i sukienek,
bowiem rzeczy dziśnowe starzeją się z czasem'
zastęujemy je lepszymi albo nie zastępujemy niczym:
ludzie robią karierę a|bo staczają się na dno.
Dziury i łaty poszerzają się' rosną;
igła z nitką nie nadążają za nimi,
są plamy, kt rych my'dłonie zmyje,
są 'kolory, ktÓre rozpływająsię mimo naszych wvsiłk6w.
M6wi się potem' ż'e zniszczyltśmytkaninę!
Chustki do nosa, serwety mają swoje tajemnice _
Praczka, fycie, zna je wszystkie.
Ja, ktÓra nie ominęłamżadnegopogrzebu w Spoon River,
Przysięgam, widząc t:warz zmarł'ego,
zawsze myślałam,że wygląda
jak cośwypranego i wygładzone6o żelazkiem'
Jan PtokoP
83
 uderzenie cyklonu łamiąc
wyrwałoby mnie z niopewnościserca
obcego ziemi i niechętnego niebu.
RUSSEL KINCAID
Jan PtokoP

Ostatniej mojej wiosny,

w ostatnie dni,
siedziałem w opuszczonym sadzie,
skąd za polami zieleni
blyszczaly wzgłrza Miller's For.d.
Ęoglądałem na jabłoó
o zmurszalym pniu i spękanych ga|ęziach,
pokrytą pędami zieleni, kt rych delikatne
Ikwiecie
obsypalo plątaninę korony,
choć nigdy rrie qlrzemieni się w owoc.
I tam byłem ja, duch opasany
wp łumarlym ciałem, prawie bez czucia,
wciąź myśląco młodości,
przy mlodej ziemi -
widmowe kwiecie jaśniejąceblado
na martwych sękach czasu.
Tak ziemia opuszcza nas, za,otimprzyjmą
Iniebiosa.
Gdybym był chociaż drzewem drżącym
snami o wiośniei młodym listowiu,

84 s5
 NANCY KNAPP IPPOLIT KONOVALOFF

No' nie widzicie, że tak się stalo: Byłem rusznikarzem w odessie.

Kupiliśmy zagrodę za wszystko, co odzied'ziczy|,
jego ibracia i siostry oskarźyli go, ile ojca
Ą Gdzie paru z nas studiowało Spencera,
Podjudził przeciw reszcie rodzeóstwa.
tjsdr nie mieliśmy spokoju z tym naszym skarbem'
IVI6rpobił bydło, był nieurodzaj.
I piorun ld,erzył.w śpichlerz.
Zastawi|iśmywięc gospodarkę, by przetrwać.
I. on nie chgjał w og6.lem6wić, i martwił się bez przer\Vy.
$-rot.''' kiłkoro sąsiadtiw przestałosię do nas odlywać,.
Wyraźnie .biorącstronę jego braci i siÓstr.
I już nie miałam gdzie się podziać, można by rzec,
lak za czas w naszej młodości: ,,To nic,
Ż_etaki i taki to m6j kumpel, mogę 8o spłavrić
Jadąc na krÓtko do Decatur.'
Potem okropne smrody ry|azływ rpokoje.
Więc zapaliłam |6żkai stara buda czarownic
Stanęław świstachpłomienia,
I ja tairczy.ł'am po podwÓrzu wymachując rękami,
A on płakał jak zamarzający walach.
lerzy Niemojoaski
Pewnej nocy, do Pokoju'
Wdarła się policja.
Skonfiskowali książki, a nas zamkrręli.
Uciekłem, przyjechałem do Nowego Jorku,
Starntąd do Chicago, wreszcie do Spoon River,
Gdzie już spokojnie mogłem czytać Kanta
I zarabiać na ilycie reperowaniem broni.
obejrzyjcie moje formy, ich kształty:
.drugie cyngli,
Jedne służądo odlewania luf,
Pozostałedo innych jeszcze części.
Ale zgadzam się _
fycie rusznikarza nie jest niczym innym
Jak tylko powta-rzaniemform,
Kt6re wam pokazałem.To prar.t"da,
Wszystko, co strzela, jest do siebie podobne:
Iglica uderza, zamek z ltrfą kierują lotem pocisku.
Każda broó działa jednakowo
i sama w sobie, i Przecirvko sobie'

87
.oJo wasz świat rewolwerowy!
Nic.zeó nic zdejmie jego ograniczeri,
lhyba, że}'ormierz;'"t.is ro..
Do przeksztalcenia nietalu."z.l";.."liuy.n sĘDZIA sELAH LIvELY

Mareh Sluatnźckź

Przyrpuśćmy,żeściemieli pięć st6p i dwa cale tylko

I musieliście piąć się, od urzędniczka w sklepie
[kolonialnym,
Stu.di'ując prawo przy świetle świecy,
Ażeściesię dobili adwokatury;
A potem, przypuśćmy, że za waszą rpilność,
Regularne chodzenie do kościola,
Ztobil was pełnomocnikiemThomas Rhodes,
Więc inkasowaliście weksle i sumy zastawne'
I zastępowaliściewszystkie wdowy
W Sądzie dla 'Spraw Spadkowych. I przez ca|y czas
Drwili z waszę1o wzrostu, wyśmiewali str6j
I buty oczyszczoie na gla.rrc.A potem, przypuśćmy,
feście zostafi Sędzia Hrabs'tr'va.
I Jefferson Howard, i Kinsey Keene,
I Harrnon Whitney, i wszystkie te olbrzymy,
Co pokpiwały sobie z karzełka, musiały stawać
U balask w i tytułować was: ,,Wasza Dostojność''_
No, nie sądzicie, że to rzecz oczywista,
fe im musiałem dać szkołę?

lerzy Nicmojoushi

88 89
 i zadbał o nie,
przez Piotra _ Płomiefi,
KSIĄDz MALLoY Piotra opokę.

lan ProhoP

Leżysz po drugiej stronie, ojcze Malloy,

gdzie poświęconaziemia i krzyil na .każdymgro!!e,
nie z nami na wzg|rzu -
nie z nami, chwiejnymi w wierze, o przyciemionym
[widzeniu,
umykającej nadziei i nieodpuszczonych grzechach.
Byłeśbardzo ludzki, ojcze,
nie odmawiałeśszkla-nki wina w przyjaznej pogawędce,
stając po naszej stronie, gdy chcieliśmyobud"ić Spoo,,
IRiver
z mar'twego chłodu małomiasteczkowejmoralności.
Byłeśjak podrÓżnik, co przynosi gu.,tkę piasku
z pustyni pod piramidami
i Pjaski stają się rzeczylviste, i Egipt rzeczywisty.
Byłeśczęściąwielkiej przeszłości,żwiązany z przesz,ł'ością,
a przecieżtak nam bliski.
Wierzyłeśw radosć życia,
nie wstydząc się, że mamy ciało.
Brałeśżycie takim, jakie jest,
poddane przemianom,nie tkwiące w miejscu.
Niejederr z nas myślał,by p6jśćza tobą
widząc, jak tw6j kości6łodgadł serca ludzkie

90 9l
 i nie słyszane, i na co nie ma słÓw.
C ż wam opowiem mądrego, gdy pytacie,
ZTLPHA MARSH czym jest to, co widzę?

Ian Prohoł

P źnym po'poludni.em w październiku

siedziałam w pustej szkole wĘskiej,
z d'ala od drogi, wśrod pobitych deszczem p6.l,
a podm'uch wiatru ciskal liśćmi w o.kno
i zawodził' w kominie,
przez otwarte drzwiczki pieca mieszając cienie
widmowym żarem gasnącego płomienia.
Z pustą głową siedziałam przy wirującym stoliku _
nagle ramię moje straciło swą wolę
i dłoó poruszyla się 'gwałtownie,
aż cośwystukało imię ,,Charles Guiteau''
i grozilo ukazaniem się zjawy.
Zerwa|am się w porpłochu,biegnąc
w ciemnośćwieczoru, ptzerażona darem objawionym
.
Lwe mnre.
P źniej zaroi|o się od duch w _
Chaucer, Cezar, Poe i Marlow,
Kleopatra i pani Surrat -
Gdziekolwiek m wiłam o tym _ śmianosię.
To 'babska gadanina, orzekło Spoon River.
opowiada sIę b'"doi. dzieciom] nioprawdaż?
A'może widziała'm to. co nie widziane

9t
TG

-\
.-F;.:
 DAVIS MATLOCK LUCINDA MATLOCK

Zał, żmy, że to tylko r6j, Jeź:dził'amna zabawy do Chand]erville,

w roju trutnie i robotnice,
i kr6lowa, i nic, tylko gromadzenie miodu -
(rzeczy materialnych, kultury i wiedzy) -
dla następnegopokolenia, to pokolenie zaśżyje w pełrri
tylko czas kr6tki, tańcząc w słonecznymblasku młodości,
nabierając rnocy w skrzydłach dzięki temu, co zostało
[zgromadzoneporprzednio,
i pijąc w .drodzepowrotnej .do roju
nektar koniczyn, 6w słodki łup.
Powiedzmy, że tak, i zał6żmy,co jest prawdą:
że natura ludzka to coświęcoj
niż spełnianie obowiązk w dla roju.
A ptzecież musisz nieśćciężar życia
i jeszcze cierpieć nadmiar twego ducha -
więc mÓwię, przeżyćjak bogowie
pewni nieśmiertelności, choć wątpisz może
w nieśmiertolność, oto spos b!
Jeśliwtedv 869 nie będzie dumny z ciebie,
to 86g jest tylko grawitacją,
a jedy'nym celem sen.
lan ProhoP
grałam w rodzynki w Winchester.
Aż zamieniłyśmypartner w
wracając .do domu wozem w czerwcową noc.
Wtedy poznałamDavisa.
Pobrawszy się, przożyliśmyrazem siedemdziesiąt lat
w radościi trudach, wychowując dwanaściorodzieci,
z kt rych ośmioroumarło,
zanim doźryłamsześćdziesiątki.
Przędłam i tkałam, zajmowałam się 'domem i ogrodern,
pielęgnowałam chorych, w święta
szłam w pole, gdzie śpiewaly.skowronki,
lu,b nad brzeg Spoon River, zbierałam muszelki,
kwiaty polne i zioła _
wykrzykując do zalesionych pag6rk6w,
śpiewajączielonym dolinom.
Stuletnia starusz'ka,miatam już dośćiLycia -
odeszłam na słod,kispoczynek. To wszystko.
Kt6ż narzeka na zgtyzotę i troski,
na zniechęceniei swary, upadłenadzieje?

94 95

,t
o skarlałepokolenie,
życiejest zbyt twarde dla was _
Całego ilycia trzeba,by pokochać fycie.
RUTHERFORD MCDOWELL
lan Prokop
!-

ii.:
t-

Przynoszono mi do powiększonia
Podobizny pierwszych osadnik w.
Więc pozorłali mi czasami
Ci, kt ruy Ę|i,
Gdy wielkie ręce z łona świata
Wydarły repr likę.
Co kryło się w ich oczach?
Nigdy nie mogłem zgłębić
Mistycznego patosu nasępionych powiek
I pogodnego smubku ich spojrzenia.
To było niczym rozlewisko wody
PośrÓd dęb6w, na lasu krawędzi,
Gdzie opadają liście
I slyszysz pianie koguta
Z odlaglej zagrody u st6P 96r,
Gdzie żryjetrzecie pokolenie, a mocni mężczyźni
I dorodne kobiety minęli i poszli w rltpamięć.
Ach, owi wnukowie i prawnukowie
Osadnik w!
M6j aparat utrwalal wiernie także ich twarze.
Już prawie bęz śladu dawnej siły,
Dawnej wiary,
Dawnej sztuki życia,

96 7 Umarli zc Spooo Rivcr 97

lr.
-
-;
-
Dawnego męstwa,
kocha,cierpi i śpiewa
il:':*."g"cuje,
JACK MCGUIRE
Michal Sprusi shi

Zlinczowaliby mnie,
Gdybym po kryjomu nie został przewieziony
Do więzienia w Peoria'
A w og6le to było tak: szedłemspokojnie .do domu,
Nieco zalany, niosąc ćwiartkę,
Kiedy zatrzymał mnie policjant Lugan,
Przezvta| pijanym psem' a potem szarpnął.
Skląlem go za to, a on mnie uderzył
Prohibicyjną swą pałką _
Tak podskakiwa|, zanim go nie zastrzeliłem.
Z pewnościąby mnie więc lpowiesili, gdyby nie to,
fe m6j adwokat Kinsey Keene
Prowadził sprawę przeciwko staremu Thomasowi
IRhodesowi,
Kt rego bank zbankrutorvał.
A sędzia by| przyjacielem Rhodesa
I chcial go ratować,
I Kinsey zgodzi| się zostawić w spokoju Rhodesa
W zamian za czternaścielat dJa mnie.
oni ubili interes, a ja odsiedziałemswoje,
Ucząc się czytać i pisać.

Mareh Shuani:hi

98
99
 MARY MCNEELY PAUL MCNEELY

Przechodniu. Droga Jane, droga, urocza Jane!

Kochać _ to odnajdywać swoją <luszę Ty, co wkradałaśsię do pokoju (gdzie leżałem
y-optzez duszę ukochanego. Icierpiący)
W swoim pielęgniarskim czepku, w pł ciennychkietach,
_Gdy ukochany nas opuśii,
Wtedy jesteśmyzgubieni'
N a p i s a n e j e s t : , , M a m , p r z'przyjaciela.,,
yjaciela, I brałaśnrnie za rękę m6wiąc z uśmiechemi
Lecz- m6j smutek nie ma ,,Nie jesteśbardzo chory - wkr tce wyzdrowiejesz.''
I tak dlugie lata samotności I wtedy mądra słodycz twego wzroku
W moim rodzinnym domu Zapadla w moje oczy iak rosa, co wnika
Były pr6bą po*.otu do siebie Do serca kwiatu.
I obr cenia smutku w najwyż.sząharmonię. Droga Jane! cała fortuna rodu McNeely
Tam jednak pod drzervem siedziat ojciec Nie-mogła;bywynagrodzić twojej troski o mnie
Pełen własnych smutk w Dniem i nocą, nocą i dniem;
obraz, kt6ry zapadł na koniec w me serce Ani spłacićtwego uśmiechu,ani żarl duszy,
P rzynasząc bezmierne ukoienie. T*yci' drobnyc rąk spoczywających na moim czole.
o dusze, kt6re uczy'niłyście Jane, dopÓki płomiefr życia nie zgasł
I
źycie
*9l"'- i biaiym. jak tuberozy W ciemnościponad tarczą nocy,
T1Ę Tęskniłem i miałem nadzieję _ znowu zdrowy będę
Wykwitle z czarnej ziemskiej gleby,
Warn wiekuisty pokdj ! I zn6w oprę głowę na twych drobnych piersiach,
I obejmę ciebie mocrro mitosnym uściskiem_
Mźchal Sprusi ski
Czy m6j ojciec umierając zatroszczy| stę o ciebie,
Jane, droga Jane?
MźchalSprusitźski

100 101
 Siedziałem pod moim cedrem.
Paoto*i studia odebralY zdrowie'
-
i,tJ; ; .it"l.i tragicznej stała się odludkiem
WASH INGTON MCNEELY
Siedzialem Pod moim cedrem'
w;;;k; .Ęz-u?:
p;,eo'ioęło,połamawszy _
[wchłonięteprzez zyc|e
Siedzialem Pod moim cedrem' -
z;;;;ki; m'ego *iernego-druha' ich matki
Siedziałem pod moim cedrem.
Az d"iewięćaziesiąt lat wybiło..
spadające
i.t6,odo s''u kołyszesz
ii;JilżiŃo,
[liście!
7amożmy, szanowany ptrzez obywate|i,
Mźchal Sptusi shi
Ojciec wielu dzieci, zrodzonych ze szlachetnej
[matki'
Wszystkie wychowałem tutaj,
W wielkiej rezydencji na skraju miasta.
Zauważ ten cedr na trawniku!
Wyslałem wszystkich syn6w do Ann Arbour,
[a c6rki do Rockford,
I gdy życie biegło niosąc wciąz więcej bogactw

odpoczywałem
pod moimcedremtxxgj:r'._
Minęły lata'
Wyslałem c6rki do Europy,
Wyposażyłem,kiedy wychodziły za mąż.
Pomogłern synom uruchomić interesy.
B-rły to krzepkie dzieci, obiecujące jak jabłka,
Zanim ukażą nadgryzione miejsca.
f'ecz John zbieg| z kra.ju zhaóbiony,
Jenny zmarla przy porodzie -
Siedziałem pod moim cedrern.
Harry skoóczył ze sobą po rozpustnym życiu,
Susan została rozwÓdka _

t02 r0t
 DANIEL, M'CUMBER
Gdy- pojechałem do miasta, Mary McNeeIy,
Myślałem:wr6cę po ciebie,
i,.h.iu].-.,
"o
A.le Laura, c6rka moj gospodyni,
Jakośmi się wkradła w życie_ i odbiła -mnie.
Potem, po.kilku latach, kogo spotkał;i-
-G.9otginęMiner z Niles, plęd i'i.'ro."u
z og'r6dkć,*
Fou.i..u,,cokwitly
Y:li.i l''"ści
rrzed wojną wszędzie w ohio.
Jej dyletancki kochanok znudził,się nia'
Po czym zwr6cił'asię do mnie, bym jąiodparl,
Należala [pocieszyl.
tego rodzaju płaks,
{9
.tore slę bterze w ramiona i naraz
Y1 ';* twarz pomazaną jej ł,zami,i całego
Człowieka obsmarka:
Potem cię gryzie w iękę i juź jej nie ma!
ty stoisz p_okrwawionyi- cuihniesz pod niebiosa!
{ Kształtami miłościi piękna.
Ach, Mary. McNeely, nie byłem wart.
Ucalować kraju twej sukni!
far:y
t04
WDOWA MCFARLAINE
Byłam Wdową McFarlaine,
Tkałam dy*'",y dla całego miasteczka.
o jakże żal.mi ciebie,
Jeśli dożyjesz dnia nienawiści,strasznej prawdy,
Ty, kt6ry wciąż przy krosnach .życiaśpiewasznad
Icz6łenkiem
Miłośnieśledzącpracę swoich rąk.
Dywan życia jest utkany, jak wiesz,
Z wzoru ukrytego pod krosnami -
Z wzort niewidocznego!
A ty, beztrosko tkasz i nucisz, nucisz,
Chowasz nić przyjaźni i miłości
Dla pięknych postaci w złocie i purpurze.
I choć inni dawno już widzieli,
fe utkaleśpas księźycowo.biały,
Ty weselisz się, gdyż Nadzieja go zdobi
Stają krosna! Skoóczyl się wz6r!
Jesteśsamotny w pokoju! Utkałeścałun!
I nienawiśćdo niego z|oży|a cię w nim!
Niamojoushi
Michal Sprusźishi
105
 ABEL MELVENY WILLIE METCALF

Kup.owałem wszelakie maszyny. Mnie, Willie Motcalfa

Wialnie, łuszczarki, siewniki, kosiarki,
Grabiarki, pługi, młockarnie,
A wszys'tkie stały na deszczu i słoócu,
Rdzewiały, szczerbi|y się i pękały,
Bo nie miałem szopy do ich przechowania,
I większościnie trżywałem.
Gdy zb|iża| się koniec i wszystko tozważa|em
Raz jeszcze, wtedy przy oknie, a rosła we mnie
Ijasność
Wraz z zamieraniem ,oulsu.
Widząc jeden z siewnikow kurpiony
Bez żadnej potrzeby, nigdy nie wprawiany w ruch,
Piękną maszynę niegdyś b|yszczącą lakierem
I skwapliwą do pracy,
Tetaz zaśz wyb|ak|ą f'arbą,
Ujrzałem siobie ja'ko dobrą maszynę,
Kt rą fycie się rrigdy nie posłużylo.
Mźchal Sprusi ski
wołano:,,Doktor Mey3rs'',
bo, m6wiono, byłem doó podobny
jak sy'n do ojca.
Jack McGuire twiendzil, żrcby| moim ojcein.
Mieszkałem w dorożkarskiej stajrri'
spałem na słomie razem z buldogiem Rogera Baughmana,
a czascm w boksie.
Ivtogłembez obawy p,e|zaćpod nogami najdzikszych koni
.ł'n
Sl
_ znaliśmy się dobrze.
:l:
.,1' Wiosną wędrowałem .po kraju,
aby odzyskać poczucie, kt6re czasami traciłem,
że należę do ziemi, jestem jej częścią.
Nieraz zapominałemo sobie _ juk we śnie_
leżlącz wp łotwartymi oczami wśr6d drzew.
Rozmawiałem ze zwierzętami,
nawet z żabą, z wężem _
z czymkolwiek posiadającym oczy, bo ,ptzez nie można
fzajrzeć do wrrętrza.
Rąz widziałem, jak kamieri w słoficu chciał przemienić się
[w galaretę.
W hriotniowe dni na tym cmentarzu

106 107
umarli olacza|i mnie kołem
i milczeli jak zgromadzeniewiernych na cichej modlitwie.
Nie wiedzialem, czy jestem częściąziemi, MEYERS
DOCTOR
na ktÓrej rosną kwiaty, czy też chodzę po niej -
teraz wiem.

lan Prokop

Nikt inny, nie wyłączając Doc Hilla, .

Nie zrobil więcej dla ludzi w miasteczku niż ja.
Tłoczyli się u mnie wszyscy chorzy, kalecy, sklopotani.
Takźe ci, kt rzy nie mają czym płacić.
Byłem Doktorem Meyersem, człowiekiem ".''"n{too.,*.

Cieszyłem się zdrowiem, szczęściem,sprzyja|a mi fortuna.

Los pobłogosławiłwspania|ą żoną,dzieci rosły,
rodz1ny, świadczącświatudobroć.
Poteir ,u|łł'ud.u|y
Aż pewnej nocy zjaw7ł'asię ze swym zmartwieniern
Zapłakana poetka Minerva'
Chciałem je1 uliyć - umarła.
oskarżono mnie, zostałem oczerniony przez Pfasę.
fonie zniszczyłoto serce.
Mnie dobiło zapalenie płuc.
Marek SIłaarnicki

108 109

s
*
 MIcKEY M'GRE\ĄI
Io było tak jak z wszystkim innym w życiu:
cośz zewmątrzściągnęłomnie w'dÓł,
bo własne sily nigdy mnie nie zawiodły.
Gdy zdobyłem dośćpieniędzy,
by zacząć naŃę w szkołach'
okazało się, źe ojciec potrzebuje pomocy,
i trzeba było od.dać mu wszystko.
Tak to sz|o, aż zostałem
prostym robotnikiem w Spoon River.
ot ż ,gdy miałem czyścićwieżę ciśniefi
i wciągnięto mnie na wysokośćsiedemdziesięciu st6p,
odpiąłem linę, śmiejącsię oplotłem
potężnymi ramionami sta.lowe wargi szczytu wieży,
ale dłonie ześliznęłysię po zdradzieckim szlamie
i runąłem w d6ł
poPrzez ry czącą ciemność.
Jan ProkoP
ll0
HAMLET MICURE
W długiej gorączce lęgną się w nas widzenia:
oto bylem zn6w w małym domku
z ł'łnem koniczyny
biegnącym w d6ł ku ogrodzeniu
i ocienionym rozłożystymigałęziami dębu,
na nioh wisiała nasza huśtawka.
A przecież domek był pałacem
stojącym wśr6d trawnik w nad brzegiem morza.
Byłem w pokoju, w kt rym mały Paul
dusił się umierając na dyfteryt,
a przecież to nie był ten pok6j _
to była pełna słoóca weranda
z wielkimi oknami,
w fotelu siedział ktośw ciemnym p|aszczu
z obliczem Eurypidesa.
Przyszedł,by mnie odwiedzić, czy teżja doó przysze'dłem_
nie wiem.
Słyszeliśmyhuk morza, koniczyna falowała
w letnim powiewie i Pau,l podchodził uśmiechnięty
do okna z pękiem kwiat6w.
Wtedy rzekłem: _ C6ż to iest ,,boska rozpacz,, _
IAlfredzie?
llt
_ Czytałeś,,łzy, pr6Żne |zy,,? _ zapytał.
_ Tak, lecz tam nie wyrażasz boskiej rorPaczy.
- Przyjacielu _ m6wił _ to dlatego, że rozpacz
J.MTLTON MrLES
byla boska.

Jan ProhoP

Kiedykolwiek zad'źwięczałsamotnie
Dzwon prezbiteriaóski,
Wiedziałem, źe to właśniejest on.
Lecz gdy do niego Ąo|ączy|y się dzwony
Metodyst w, Baptyst w, Kongregacjonist w i Chrześcijan,
Nie umiałem go odr źnić od innych.
Wszystko jedno, czy dzwoniły tazem, czy osobno.
I ponieważ ta'k wiele glos w
Nawolywało mnic w życiu,
Nie dziwcic się, że nie moglem wśr6d nicb oddziclić
Prawdziwych od falszywych.
Ta&że glosu, kt6ry powinienem by| rczpoznać,

March SŁudłnichi

lrż E Unarli zc Spoon Rivcr llt

 MILLER
JULIA
Pokł ciliśmy się właśnie,
on mial sześćdziesiąt pięć lat' ja trzydzieści
i nie panowalam nad sobą, brzemienna dzieckiem.
ktÓrego narodziny przejmowały mnie lękiem.
Myślałamzn6w o ostatnim liście
od tamtej mlodej duszy odeszłej w świat,
jej zdradę ukryłam
wychodząc za mąż za starca.
Więc wzięlam morfinę i otwarłam książkę.
Poprzez ciemnośćzilewającą oczy
widzę iskrzący blask tych sł6w nawet teraz:
,,Jezus zaśrzekł mu:
Dziś jeszcze będziesz ze mną w raju.''
Jan ProhoP
il4
GEORGINE SAND MINER
Macocha wypędziła mnie z'domu, odesz|am z goryczą.
Mąż Indianki, nier<ib i dyletant zabra| mi cnotę.
Latami 'bylam jego kochanką _ i nikt ni.e wiedział.
od niego nauczy|am się chytrości pasoźytÓw
I blagą pchałam życie naptzid jak pchła na psim
Igrzbiecie.
Przez cały czas byłam ,,sekretem'' r żnych mężczyzn,
Potem Daniel, radykał, miał mnie ytrzez wie|e 7at.
Jego siostra nazywa|a m'nie jego kochanką;
A Daniel pisał mi: ,,Niegodziwy zwrot, kalający Aaszą
[pięknąmiłość!''
AJe m6j gniew zwinął się w kłębek, ostrząc kły.
Przyjaci łka moja, lesbij.ka, z miejsca wzią|a w tym
Iudział.
Nienawidziła siostrę Daniela,
A Daniel nie znosił tego karła, jej męża.
Dojrzała szansę w zatrutym pchnięciu:
Miałam się żonie poskarżyć,że napastuje mnie Daniel!
Ale nim to zrobiłam, prosiłam .go: ,,Leć ze mrrą .do
[Londynu!"
,,Czemu nie mamy pozostaćw tym mieściejak
dotychczas?" - zapytal.
ll5
Wtedy zniknęłam z powierzchni, mszcząc się za kopniak
W ramionach mego przyjaciela-dyletanta. Zn w wyplywam
Z .listem, ktÓry mi Daniel napisał na dow6d, ALFRED MOIR
fe m j honor nie poni sl szwanku, pokazuję go jego żonie,
Mojej przyjaciÓtce-lesbijce, wszystkim wokoło.
Gdybyż to Daniel byl mnie zastrze|ił'!
Zamiasi, obnażaćmnie z kłamstłvapo kłamstwie,
Zdzirę na duszy i cieJe!

|crz1 Nźcmojouskź

lr.

Jak to się stalo, że nie zżar|a mrie pogar'da dla siebie

,til

lsameSo,
nie zniszczy|a obojętność
i bezsilny bunt jak ,,Rozżalonego''Jonesa?
Juk _ mimo błęd6w _
rmiknąłem losu Willanda Fluke?
Czemu, choć przesiadywałem w barzę Burchar'da,
- wabik ściągającypi.jak6w _
przeklenstwo nałogu spływałopo mnie
jak krople .deszczu,zostawiając duszę
Suchą i czystą?
Czemu nie stałem się zab jcą
jak Jack McGuire?
Przeciwnie, nawet podźwignąłernsię nieco w życiu.
A wszystko to zawdzięczam pewnej książce.
Lecz d|aczego pojechałem do Mason City,
gdzie trafem ujrzałem tę ksiąźkęna wystawie,
a jej krzykliwa okładka zwabi|a m6j wzrok?
I ,dlaczogo dusza moja odpowiedziała na jej wezwanie,
i przeczytawszy' powracałem .do niej wciąż?

Jan P,rohoP

n6
 NIEZNANY
Wy, ambitni, słucha'jcie dziejć'w rrieznanego,
Kt(lty |eży tutaj, a kamieó nie znaczy tego rniejsca.
Jako zuchwały i swawolny chlorpiec
Przebiegałem ze strzelbą zagajniki
obok posiadłościAarona Hatfielda,
Strzeliłem do jastrzębia wczopionego w wierzchołek
Uschłego drzewa.
Spadł z gardłowym krzykiem
Do moich st6p, skrzydło miał złamane.
Trzymatem go w klatce,
I żył dl'ugi czas, gniewnie sycząc,
Gdy podsuwałem mu pożywienie.
Codziennie szukam w kr lestwie Hadesu
Duszy jastrzębia,
Chciałbym ofiarować jej przyjaźń
Tego, kogo życie zranił'oi więziło w klatce.
Michal Sprusi ski
Il8
BENJAMIN PANTIER
Razem w tym grobie ,leżąBenjamin Pantier, adwokat,
I jego pies, Nig, wierny druh, przyjaciel, jedyna pociecha.
Przyjaciele, dzieci, mężczyźni,kobiety, uchodząc szarą
Idrogą'
ZniHi za krawędzią życia, ai:, sam zostałem
Z Nigiem, towarzyszem łożai posił.k6w.
W zaraniu życia pozna|em' czym ambicje i sława.
Lęcz ta, kt6ra przeżyłamnie, spętała mą duszę
W si.dłach,co ją wykrwawiły na śmierć,
Aż,ja, niegdyśjakże nieugięty, przygasłem i zobojętnialem,
fyjąc z Nigiem w pokoiku za obskurnym biurem.
Pod moją szczękę wfu]ił się kościstypysk Niga _
Nasze dzieje giną w ciszy. Mijaj, szalony świecie!
MichaI Sprusiriski
il9
 PANI BENJAMINOvTA PANTI EROWA
I REUBEN
Wiem, źe opowiada, jakobym jego duszę
Spętała w sidła, co ją wykrwal,viły na śmierć.
I że męźrczyfui przopadali za nim,
A solidarnie wsp łczuły kobiety.
Ale wyobraź sobie: jesteśdamą o subtelnym
fsmaku,
Mierzi cię zapach whisky i cebuli,
Zaś rytm ody Wordswortha napełnia rozkoszą,
Podczas gdy on od rana do wieczora
Powtarza strzępek bzdurrrego zdamia:
,,C'zym umysł śmiertelnikw pysznić się może?''
I pomyśl jeszczez
Jestd kobietą pełną talerrt w,
A jedyny mężczyzla, z kt rym Prawo i moralność
P ozwa|ają obcować cieleśnie,
Jest właśniemężczyzną,kt6ry budzi odrazę
Zawsze, gdy o tym myślisz _ a rnusisz o tym
[myśleć'
Ilekroć nai popatrzysz.
oto dlaczego wygnałam go z .domu,
Aby ży| tazem z psem w brudnym kącie
Za wlasnvm biurem.
Mźchal Sprusi shi
t20
PANTIER
l' !i ,l ': ;
ot6ż, Emily Sparks, twe modly nie były daremne
*' I fwoja miłośćnie byla bezowocna.
łi1
{ł: To, czymkolwiek bylear w życiu,
Zawdzięczam twej nadziei, co nie chciala mnie poniechać,
{:r
'i"
Twojej milości, 'kt6ra we mrrie wciąz widział'a dobroć.
Droga Emily Sparks, wysłuchaj mojej historii.
Pominę tutaj wpływ ojca i matki;
C6rka modystki wplątała mnie w kabałę
I ruuciwszy ją vłkroczyłem w świat,
W kt rym przeszedlem cał'eryzyko
Związane z winem, z kobietami, z uciechami życia.
Pewnej nocy w pokoju przy rue Rivoli
Piłem wino z czaraooką kokotą
I |zy nap|ynęły do mych oczu.
Uzna|a je za łzy miłościi chichotała
Myśląc, jaką to u mnie czyni konkietę.
Lecz moja 'dusza trzy tysiące mil odbiegła
W dni, kiedy uczyłaśmnie w Spooor River.
I właśniedlatego, że kochać więcej nie mogłaś
Ni modlić się za mnie, ani pisać do mnie lis'tÓw _
Wiekuiste milczenie twoje tak było wymowne.
Czarnooką kokota przyw|aszczyła sobie łzy
t2l
Na r6wni z kłamliwymi pocalunkami.
Przecież od tej godzi.ny inaczej widziałem życie _
Droga Emily Sparks! PEET
KS. ABNER
futichal Sprusi shi

Nie miałem żadnych zastrzeżeit,

By ,moje ruchomości sprzedano z |icytacji
Na ,placu wioskowym.
Dato to ukochanej mojej trz6'dce szansę
Nabycia czegoś,co należało'do mnie _
Na pamiątkę.
Ale ten ku,fer, kt6ry rposzedłpod młotek
Na rzecz szynkarza Burcharda!
Czy wiecie, że zawieraŁ rękopisy
Moich kaza z całego ilycia?
A on je spalił jak benliyteczną makulaturę!

Jerzy Niemojouthź

122 r23
 WILLIE PENNINGTON PENNIWIT, ARTYSTA

Nazywano mnie cherlakiem, głupcem, Straciłem kliente]ę w Spoon .River,

bo moi bracia byli zdrowi i piękni,
ja zaś,ostatnie dziei:ko starych już rodzic w,
odziedziczy|em tylko resztki sił.
A]'e braci zżar|o sza|eństwo ciała, kt rego ja nie
[znałem,
na miazgę starło ich opętanie zmysł6w,kt rego ja
[nie znałem,
przygniotły ich żądze,ktÓrych ja nie znalem,
i oni doszli 'do majątku i znaczenia.
Ja, słaby i głupi,
ukryty w kąciku życia,
miałem widzenie, a .dzięki mnie miało je wielu
nie wiodząc, że przejrzeli dzięki mnie.
Tak wyrosło drzewo
ze mnie, ziarna gorczycy.
gdyż chciałem z|apać kamerą
całą duszę człowieka.
Najlopsze moje zdjęcie
to twarz Sommersa. adwokata.
Siedział wyprostowany i kaza| czokać,,
aż uspokoi się jego zezowate oko.
Wreszcie krzyknął:,,Gotowe!''
Na to ja: ,,Anulować!'', oko zamrugalo znowu.
Uchwyciłem go takim, jak zwykł był wyglądać
m6wiąc,,protestuję!''
Jan Prokob

lcn Prokop

124 125
 PETIT, POE TA
Ziarenka w suchym strączku, tik, tik, tik,
tik, tik' jak skł cone robaczki -
blade jarnby, kt6re budzi wiatr -
choć jodły czynią zeó symfonię.
Triolety, wilanele, rondole i ronda,
ballady pod sznurek powtarzające wytartą myśl:
śniegiwczoraisze i rÓże stopniały i zwiędły,
a czym jest miłość, jeśli nie r żą, co więdnie?
fycie wok6ł mnie tutaj w miasteczku:
Tragedie i komedie, męstwo i prawda,
stałośći bohaterstwo, odwaga i .klęski _
niczego nie brak w krosnach, ach c6ż za wzory!
Lasy i łąki, strumienie i rzeki _
nie dostrzegalem tego nigdy -
triolety, wilanele, rondele i ronda,
ziarenka w suchym strączku, tik, tik, tik,
tik, tik, kruche jamby,
a Homer i Whitman huczeli wśr6djodeł.
lan ProkoP
I
t26
COONEY POTTER
Po ojcu cĄzied'ziczy|em czterdzieści akr6w ziemi.
Pracując na nich od świtu do nocy z iloną,
Dwoma synami i dwiema c6rkami,
Dorobiłem się tysiąca akr6w. To mi nie wystarczyło.
Chciałem mieć dwa tysiące.
Mozoliłem się .długielata z toporem i pługiem,
fyłując siebie, żonę, syn6w i c6rki.
Squire Higbee krzyrvdzi 'mnie m6wiąc,
Że umarłem od palenia cygar 'Rod Eagle.
To jedzenie zakalcowatych plack w i żlopanie kawy
W upalny czas' żniw
Sprawiły, i:'e zna|azł'emsię tutaj, nie dożywszy
Isześćdziesiątki.
Morch Sktparniłhi
t27
 LYDIA PUCKETT
Knowlt Hoheimer uciekl na wojnę
Na dzieó przedtem, nim Curl Trenary
Zaprzysiągł' przed sędzią Arnettem nakaz
Uwięzienia go za kradzież wieprzy.
Ale to nie dlatego został żołnierzem.
Z|apa| mnie na gorącym uczynku z Luciusem
Athertonem. ,Po kł6tni powiedzialam mu, żeby
Na oczy mi się nie pokazywał.
I wtedy ukradł wioprze, by p6jśćna wojnę -
Każdy żotnierz kryje babę w zanadrzu.
lerzy Niemojoushi
128
PANI PURKAPILE
Uciekl i rok go nie bylo.
Gdy zjawil się, uraczyl mnie durną opowiastką
O tym, jak go ,porwano na jeziorze Michigan
I zakuto- w kajdany, a więc nie m6gł pisać.
Udawałam, żrc wierzę, choć wie,działam dobrze,
Co robił, źe się spotykał z modystką Williams
Zawsze, kiedy jechała do miasta,
Jak to powiadała, ,,po zakupy''.
Lecz przysięga jest przysięgą,
Małżenstwo małźeóstwem,
I z szacunlcu dla samej siebie
Nie chciałam dopuścićdo rozwodu
Z racji kaprysÓw rnałżonka,kt6ry czuł .się-znużony
Spełnianiem małżeirskich ślub6w i obowiązk w.
Michal SPrusi ski
9 Umarli zc Spoon Rivcr 129
 ROSCOE PURKAPILE HOD PUTT

Kochała mnie. och, jakże mnie kochała!

od dnia, 6dy mnie ujrzał.a pierwszy taz,
Straciłem wszelką możliwośćucieczki.
Potem, gdy byliśmy matżefrstwem, myślałem:
Może okaże swą śmiertelnośći uwolni mnie,
Może lpo pros,tu zażąda rozwodu.
Lecz rzadko kt6ra umiera' nie odchodzi żadna.
Więc uciekłem i rok bawiłem się wesoło.
Jedna'k nie skarźyłasię. Mriwiła: wszystko Ędzie
[dobrze,
Jeśli powrć,cę.I powr ciłem.
opowiadałem, że ptod,czaswycieczki ł6dką
Na jeziorze Michigan zostałempojmany
Przez piratiw w pobliźu Van Buren Street
I zakuty w kajdany, więc nie mogłem pisać.
Pł'akał'a,ca|owała mnie, powtarza]ł,a:to okrutne,
To niegodziwe, to nieludzkie!
Wlwczas pojąłem, że nasze małźe1rstwo
Było dopustem bożym
I może być rozwiązane
Tylko ptzez śmierć.
I tak też się stało.
Michal Sprusiliski
Tutaj .leżętuż obok
Grobu Starego Billa Piersola,
Kt ry por6sł w forsę kupcząc z Indianami
I ktÓry potem ogłosiłbankructwo,
Co uczyniło go jeszcze bogatszym.
We mnie .osło har wką i ub stwem
jak "*ęc"enie
Bill i irrni porośli w majątki,
I widząc,
Nocą ztupiłem podr żnego obok gaju Proctora.
Zabiłem go nie wiedząc, że to czyaię,
Za co sądzili mrrie i powiesiłi'
Tak moja droga wiodła do bankructwa.
Teraz oLaj bankruci, każdy na sw6j spos6b,
Śpimy spokoijnie ramię przy ramieniu.
Michal Sprusi shź

r80 r3l
 PANI JERZOWA REECE
generacji powiedziałabym:
lej
Przysw jcie sobie jakiś wićrsz ze szczyptą piękna
lvloże się wam przyda ć w życiu,
M6j mąż nie miał-nic wspÓinego
Z upadkiem banku -
ryf tylt6 kasjerem.
Katastrofę.'spowodowałp,.".., Thomas Rioa.,,
r Jego p'r6żny,pozbawiony skrupuł w syn.
lI
.Przeclez mego męźa zamknęIi do więzienia
t 1a zosta|am z dziećmi.
I musiałam je żywić, odziewać,ksztalcić.
l' robiłam to wszystko _ a w światwysłałam
Do jednego nieskalane i mocne.
I;vsz.rs|k.o to zawdziączam mądrościPope'a, poety:
',Graj dobrze - rzekł _ swą rolę, w ty,,, i,ono. wszelki.''
lerzy Niemojooski
r32
RALPH RHODES
Wszystko, co opowiadano, było prawdą:
lub
zrujnowałem bank ojca pożyczkami
[prawdy
na kombinacje z pszenicą, ale prawdą było,
źe kupowałem .pszenicędla niego także,
bo nie m6gł sam się w to mieszać
ze względu na swoje stosunki z Kościołem.
Więc gdy George Reece odsiadywałswoje,
ja goniłem za błędnymi ognikami kobiet
i hulałem w knajpach Nowego Jorku.
To straszne chorować z powodu wina i kobiet,
gdy nic innego nie pozostałow życiu.
Siwiejąca głowa
opada na stÓł pokryty kwaśnyminiedopałkami
papieros w i przewr conymi kieliszkami,
slychać pukanie i wiesz, że to głos
głuszony dotąd wystrzałami szampana
i pawim wrzaskiem kokot.
Podnosisz wzrok i oto widzisz swoje złodziejstwo
kt6re czekało,aż posiwieją ci włosy,
a serce tłuczesię w piersi i m6wi ci:
133
gra o.koficzona.Wzywam cię.
Wyjd'ź na Broadway wprost pod koła pojazdu.
odeślą cię z powrotem do Spoon River. THOMAS RHODES

Jat ProhoP

No cÓż, wy, oiezależne duchy,

liberałowie, żeglarue m6rz intelektu
wznoszący się na wyżyny wyobraźni
pędzeni błędnymi prądami, wpadający-w dziury
IPowretrzne'
wy wszyscy -
ty, Margaret Fuller 'Slack, ty, rPetit,
ty, Tennessee Clafin ShoPe.
już wiecie z cał'ąwaszą zatoz|tmiałąmądrością,
iak trudno na koniec
się w.kom rki
iowstrzymać duszę, by nie rozpadła
[atom6w.
Gdy my, poszukiwacze skarb w ziemskich,
zdobywcy gromadzący zł'oto,
twardzi i spokojni
panujemy nad sobą do kofica'
Jan PrckoP

r34 135
 soNIA ROSJANKA
(Jrodzona w Weimarze
Z matki Francuzki i ojca Niemca,
IJczonego wielce qrrofesora,
Osierocona w wielcu lat czternastu,
Zostałam tancerką znaną jako Sonia Rosjanka
Na całych paryskich bulwarach,
Najpierw kochanka przeriżnych hrabi w i książąt,
P źniej biednych artyst w i poet6w.
Czterdzieści Lat passće. Ruszyłam do .Nowego Jorku
I rra statku poznałam starego Patricka Hammera.
,Rurniany, czerstwy mimo sześćdziesiątki,
Wracał s'przedawszy statek pełen bydła
W niernieckim midcie }Iamburg.
Zabra| mnie do Spoon River i żyliśmytutaj
Dwadzieścia lat - sądzono, że jesteśmymałżeristwem!
Ten dąb opodal mnie to ulubioue miejsce
Niebieskich sć,jek świergocącychcały dzieri.
Czemaż by nie? Nawet moje prochy się śmieją
MyśIąc o humoresce nazywanej życiem.
Mźchat Sprasilóshi
136
ANNE RUTLEDGE
Ze mtie, niegodnej i nieznanej,
Wibrowanie nieśmiertelnej muzyki:
,,Zło _ oikomu, miłosierdzie _ wszystkim.''
Ze mnię przebaczenie milionom dla rrilion w
I życz|iwe oblicze narodu
Jaśnieje sprawiedliwością i prawdą'
To ja, Anna Rut.ledge, śpię tutaj pod zielskiem,
Za życia ukochana ,Ąbrahama Lincolna,
Zaś|ubiooa mu nie paprzez związek,
A poprzez roz|ączenie.
Kwitnij zawsze, o Ropubliko,
Z proch,6wmoich piersi!
Mźchal Sprusź łhi
t37
 ALBERT SCHIRDING
Jonas Keene narzekał na sw6j los,
Bo żad,nez dziect nie udalo mu się.
Lecz ja wiem o dotltliwszym doświadczeniu losu:
Być niczym, gdy twe dzieci to szczęściarze.
Bo ja sobie plemię orł6w wychowałem;
odleciały cra koniec, zostawiając mnie,
Wronę na opustoszałejgalęzi.
Potem, aby mieć tyt'uł przed nazwiskiem
I tak zdobyć sobie podziw dzieci,
Kandydowałem na Kuratora Szk6ł w Hrabstwie,
Wy'dając na to oszczędlroścido grosza _ i padłem.
Tej jesieni, w Paryża, c6rka 'dostałapierwszą nagrodę
Za obraz zatytułowany:.Stary Młyn.
(Ten wodny młynok Henry'ego Wilkina, nim go
[przerobił na parę.)
Dobilo mnie lpoczucie,że nie jestem jej wart.
Jerzy Nźcmojoulłź
r38
SEXMITH, DENTYSTA
Czy myś|isz,że hymny i kazania,
i dzwony koście,lne,i krew
starc6w, krew dzieci umęczonych za prawdę,
kt6rą ujrzeli oczami rozjaśnionymi wiarą w Boga,
źe to one przemienily świat?
Czy myś|isz,że śpiewanoby hymn wojenny Republiki,
gdyby handel niewolnikami wziął' g6rę nad zwycięskim
Idolarem,
a rrie Whitneyowskie łuszczarki bawełny,
para, walcownie i że|azo,i telegraf,
i wolna praca białych robotnik w?
Czy myś|isz,że Daisy Fraser
bylaby bez dachu nad głową,
gdyby fabryka konserw nie polknęła jej domku i pola?
A czy myślisz, że bar Johnnie'ego Taylora
[i knajpa Burcharda
byłyby zamknięte, gdyby grosze tracone na trunki
nie przeszły, dzięki prohibicji, do kieszeni Rhodesa,
zwiększając sptzedaż butÓw, kołder,
dziecięcych płaszczyk w i kołysek?
C6ż, prawda moralna jest dziurawym zębem,
i trzeba ją plombować złotem.
JanPtokop
139
 PERCY BYSSHE SHELLEY TENNESSEE CLAFLIN SHOPE

MÓj ojciec, właścicielruchomego warsztatu, Bylem pośmiewiskiemw miasteczlcu

Zbi| majątek podkuwając konie
I wysłał mnie na Uniwersytet w Montrealu.
Wałkoniłem się tam, a wr ciwszy do .domu
Wł czyłem się po polach z Bertem Kesslerem
Polując na przęi rki i bekasy.
Na jeziorze Thompsona cyngiel mojej fuzji
ZaczepiŁ o burtę łodzi
I kula rozerwala mi serce.
Kochający ojciec wzni sł nade mną marmurową
Ikolumnę'
Na ktćrej stoi figura kobiety
Dłuta włoskiego artysty.
Powiadają, że popioly mojego imiennika
Rozsypano wok6l piramidy Caiusa Cestiusa,
Gdzieśrrieda.lekoRzymu.
Michąl Słrusi shi
gł wnie dla ludzi o zdrowyn rozsądku _ tak sami
[m6wią o sobie,
także dla uczonych jak wielebrry Peet, kt6rv znał grekę
r wnie biegle jak angielski.
Bowiem miast dyskutować o zniesieniu cel,
lub głosić jakąś formę baptyzmu,
miast wierzyć w skuteczność
,przeskakir'vania przez szcze|iny, wybierania igieł we
[właściwysposÓb
'lub patrzenia na księżyc przez
Prawe ramię,
lub leczenia reumatyzmu niebieskim szkiełkiem,
ja broniłem surverennościmego ducha.
Zanim jeszcze Mary Baker G. Eddy odkryła
to, co nazwał'a wiedzą,
ja opanowałem Bhagavad Gitę
i uleczyłem swą duszę, złnim jeszcze Mary
zaczęł'aleczyć cia|a poprzez dusze -
pokÓj wszystkim światom!

lan Prokop

140 l4l
 AMOS SIBLEY PANI SIBLEY

Ani charakter, ani mętwo, ani cierpliwość, Tajemnica gwiazd - grawitacja.

Kt6re mi wieśprzypisywa|a za to, że z żoną Tajemnica ziemi _ skał pokłady.
Wy,trzymywałem, mÓwiąc dalej kazania, Tajemnica gleby _ przyjąć ziarno.
Do czego wybrał mnie B6g, nie były moimi cechami. Tajemnica ziarna - zarodek.
Nienawi.dziłem toj megiery, tej wydry. Tajemnica mężczyzny _ siewca.
Wiedziałem o jej cudzol stwach wszystkich bez wyjatku. Tajemnica kobiety - gleba.
I c6ż z tego? Gdybym się rozwi6.dł, Moja tajemnica: pod kopczykiem, nigdy jej nie
Nie m głbym być dalej pastorem. [odkryjesz.
Dlatego, aby pchać dzieło Boże i dać mu owocować,
Wytrzyma|em z nią! Michal Sptułi ski

Tak sobie samemu łgałem!

Tak łgalem naszemu Spoorr River!
A przecieżprÓbowałem wykład6w, kandydowałem do Izby,
Reklamowałem książki z tą jedną myślą:
Zbiję w ten spos b pieniądze, rozwiodę się!

Jerzy Nźenojoa,shi

113
 CONRAD SIEVER
Nie w tamtym jałowym ogrodzie,
Gdzie ciała w trawę się zmieniają _
Kt rej rrie tknie żadne stado _
W wieczrrą zielonośćbez owocÓrł'.
Nie tam, gdzie na cienistych ścieżkach
.Płonnesłychać westchnienia,
Gdzie śniąsię płonne sny
o bliskiej więzi ze zmarłymi _
Lecz fittaj, pod jabłonią,
Kt6rą kochałem, strzegłem,przycinałem
fylastymi rękami
Przez .długie,długie lata;
Tutaj, pod korzeniami toj p lnocnej czaty
Wejść w chemiczną przemianę, w krąg życia,
Stać się glebą, drzewa ciałem,
Stać się irywymi ęitafiami
Coraz czerwieószych jabłek!
Michal SPrusiishi
l0 Umarli ze Spoon River
{r
WALTER SIMMONS
Rodzice myśleli, ż,ezostanę
Tak sławny jak Edison albo slawniejszy nawet:
Gdyż jako chlopiec robiłem balony,
Śmigłe latawce, cacka mechaniczne,
Lokomotywki, piękne pętle tor6w
I telefony z puszek i ze sznurkÓw.
Grałem na trąbce i malowałem,
Rzeźbiłem w glinie i grywalem rolę
Łotra w Miesza cu'
ożeniłem się mając ]at dwadzieściajeden.
Trzeba było z czegu żyć, więc, aby żyć,
Nauczyłem się robić zegarki
I prowadziłem sklep z hiiuterią,
Rozmyślając, rozmyśIając,rozmyślając
Nie o interesach, lecz o parowozie,
O sposobie jego konstmkcji.
Cate Spoon River patrzyło i czekało,
Aby ujrzeć go w ruchu, lecz nie ruszyl nigdy.
Niekt re zacne dusze wierzyły, że m6j geniusz
Praca w sklepie spętała.
To nie była rawda. Prawda brzmiała tak:.
Miałem rozum zbyt mały.
Michal Sprusititshi
r45
 DILLARD SISSMAN MARGARET FULLER SLACK

Myszołowy krąźą wolno, Byłabym tak wiolką jak George Eliot,

Szeroko kołują na niebie Gdyby nie przewrotny los.
Zamg|onyrn lekko jakby pyłem dr6g. Spć,jrzcie na fotografię' dzieło Penniwita:
Wiatr płynie ląką, na kt rej 'leźę, Głowa wsparta na dłoni, oczy osadzone głęboko,
I kładzie trawę w 'długie fale' Taki:,e szare i wielce przenikliwe.
M.6j latawiec wisi ponad sferą wiatru, Lecz wyłonił się prastary problem:
A jednak drga co jakiś czas fyć w panieóstwie, rv małżeóstwie, w wolnym związku?
Niby człowiek potrząsający ramionami, Wtedy John Slack, bogaty a,ptekarz, za|ecałsię do mnie,
ogon błyska przez chrvilę, Łudzi|, że czas mieć będę, by pisać powieści'
A potem zwisa bezwładnie. I wyszłam za niego, ośmioro'dzieci urodziłam,
Myszołowy krążą i krąią I nie rr,iałamczasu na oisanie.
Szerokimi kołami, opasując zenit Tak czy owak było już po wszystkim,
Ponad latawcem. Śpią wzg|rza Gdy się ukłułamw rękę
I zagroda biała jak śnieg Czyszcząc dziecinne zabawki
Przeziera przez ziele - w oddali. I umarłam na tęż'ec,ironiczną śmiercią.
Strzegę mego latawca, Słuchajciemnie, ambitne dusze:
Bo cienki księżyc,gdy zapłonieniebawem, Płeć jest przekleóstwem życla|
Zakołysze się niby wahadło zegara
Na jego ogonie. Ivlichal Sprusi shi
Struga płomieni .niby wodny smok
oślepia oczy _
Chwieje mną jak chorągwią!
Michal Sbtusi shi

r{6 r47

,LOUISE SMITH
Nasze.zaręczyny osiem lat przetrwały,
Zerwa| je Herbert, gdy Annabelle wr ciła
Z seminarium na wieś.o ranv!
Gdybym nada| żyć dała miłościku niemu.
{gsłu* wyhodować piękne smutku'Pnączą
ofiarując życiu _ ki6z wie? _ *oi kojącą.
Lecz zamęczylam ją, strułam,
ośIęilam jej oczy, w nienawiśćzmieniłam
I zamiast powoju ur6sł bluszcz cmentarnv.
Moja 'dusza opadła nie mając
- oparcia,
.
S-pJątałysię pędy i zgniły.
Nie pozw l.twej woli ogiod.'iki.- być duszy,
Gdy brak ci pewności,
Kt6ra z nich mądrzejsza.
Leszeh Elektorcuicz
148
sĘDzIA soMMERs
Jak to się stalo, powiedz,
że ja, najuczeiszy z juryst w,
ja, kt6ry umiałem całego Blackstone'a i Co'ke'a
prawie na tpamięć,ktÓry wygłosiłem
najwspanialszą mowę kiedykolwiek slyszaoą
w trybunale, ja, autor
pisma nagrodzonego przez redakcję ,,Justice Breeze'',
jak to się stalo, ,powiedz,
że |eżę futaj bez napisu' zapomniany,
gdy Chase Henry, najgorszy 'pijak w mieście,
ma nagrobek z marmuru zwieóczony urną,
gdzie natura kaprysem ironii
zasiała kwitnące zielsko?
lan ProhoP
149
 EMILY SPARKS LOIS SPEARS

Chłopczyku m6j, gdzie jesteś, Tu spoczywa cialo Lois SPears,

Gdzie, w jakiej częściświata
fyje teraz chłopiec naj;bar'dziejkochany w szkole
Przeze mnie, nauczyciel.kęo dziewiczym sercu,
Kt6re wszystkie .dzieci przyjmowało na własność.
Czy go naprawdę zna|am?
Czy rzeczywiście miał duszę tak wzniosł'ą,
Płomienną i żylvą?
o chłopcze,m6j chłopcze, wciąż modlę się za ciebie
Spędzając na .modlitwie wiele czujnych nocy.
Czy pamiątasz list, kt6ry ci wysłałam
o pięknie milości Chrystusa?
A jeśli 'go nawet nie otrzymałeś,
Gdziekolwiek teraz jesteś,
Dbaj o zbawienie duszy.
oby glinę i muł, z kt rych povlstałeś
Zdoł'ał'przetopić tw6j ogieó,
Aż staniesz się światłem!...
Z d.oml Lois Fluke, cÓrki Willarda Fluke,
fony Cyrusa Spearsa,
Matki Myrtle i Virgil SPears,
Dzieci o jasnych oczach i o krzepkim ciele
(Ja urodziłam się ś'lęa).
Byłam najszczęśliwsząz kobiet,
Jako matka, żona, gospodyni,
Troszcząc się o mych ukochanych
I czyriąc m6j dom
ogniskiem ładu i szczodrej gościnności:
Albowiem szlam Przez Pokoje
I przez ogr6d
Z instynktem tak niezawodnYm,
wzroku miały moje palce.
Jakby czułość
Ćhwała Panu na wysokościach.
IvIichal SPrtsi shi

Tylko światłem.

Morek Sk:c,arnicki

IJU l5l
 ROBERT FULTON TANNER
Gdyby czlowiek m gł ugryźć wielką rękę,
Kt6ra więzi go i 'dusi,
Jak mnie ugryzł' szczut,
Kiedy w żelaznym swym sklepie
Dęrrronstrowałempułapkę wlasnego pomysłu!
Niestety, nigdy nam się nie uda
Wywrzeć zemsty na życiu, ktÓre jest potworem.
Patrz: wchodzisz do pokoju - to pok6j twych urodzin.
fyć w nim musisz teraz w udręczeniu ducha.
Ejże _ oto i przynęta znajduje się tutaj:
Bogata kobieta, kt rej pragniesz za ż:onę,
Awans, znaczenie, w|adza tego świata.
Lecz cala twoja praca i zdobywcze trudy
_ o tak _ to owe ,druty chroniące przynętę.
Wdarłeśsię wreszcie ,do środka,by usłyszećkroki:
To fycle, olbrzyrn wchodzi do pokoju
(on tylko czekal na chrobot sprężyny)
I przyg|ąda się teraz, jak skubiesz sw6j ser czarowny,
I wlepia w ciebie oczy płonące' ogrom'ne'
Groźnie kpi, chichocze, natrząsa się z ciebie
Szamoczącegosię w klatce.
Aż' go twa nędza znudzi.
Mareh Shuarnźcki
152
THEODORE, POETA
Jako chłopiec, Teodorze, siadywałeśgodzinami
nad brzegiem ibłotnistejSpoon River,
wpadniętymi oczami ś|edzącotw6r jamy, gdzie
fzamieszkałsum,
czekałeś, aż! wyslną się jego wąsy
falujące jak źdźb|atrawy, potem grzbiet
barwy szarego kamienia, z głową
inkrustowaną oczami czarnymi jak agat.
Myślałeś: co on wie, czego 'pragnie, po- co żyje?
P źniej twoje oczy zwr6ci|y się ku ludziom
ukrytym w .norach losu pośrÓd wielkich miast,
wypatrując, aż ujawni się ich wnętrze.
Ctrćiates ljrzeć, jak żyją i po co żyją,
dlaczego pełzną tak uporczywie
brzegiem piaszczystej drogi w bezwodną porę
umierającegolata.
lan ProhoP
153
 ALEKSANDER THROCKMORTON EUGENIA TODD

Miałem w młodościsilne, nieznuźoneskrzydła. Czy ktośz was, przechodnie,

Ale nie znałem wtedy 96r. Miał spr chniały ząb, kt6ry go ciągle nękał?
Z wiekiem g6ry poznałem, Lub b6l w boku, co go nigdy na stałenie opuszczał?
Lecz zużyte skrzydła nie nadąią |uż za myślami. A]bo złoślirvynowotw r rosnący z dnia na dzieri?
Geniusz to wiedza zj'ednoczonaz młodością. Tak że nawet w najgłębszym śnie
Trwał cieó świadomości, fantom myśli
]iItek Shwarnźcki
o zębie' o boku, o raku?
Tak samo miłośćdaremna lub zawiedziona ambicja
AJbo pomyłka w życiu, kt6ra je beznadziejnie
Zamąci|a od początku do koóca,
Będzie jak ząb, jak b6l w boku
Płynęła|przez sny 'wasze w tym śnieostatnim,
Aź wolnośćdoskonała od sPraw tej ziemi
Stanie się waszym udziałem, jakbyścierano
ocknęli się, uleczeni i radzi.

lerzy Nicmojoaski

155
 TRAINOR, APTEKARZ
THOMAS TREVELYAN

Tylko chemik orzec może, |ecz i to rrie zawsze.

Co przyniosą związki
Cieczy lub ciał stałych.
A 'kto rzec może,
Jak kobieta i mężczyzna wpłyną
Jedno na drugi'e, jakie urodzi się .dziecko?
Był tutaj Benjamin Pantier z mał'żonką,
Dobrzy sami w sobie, źli dla siebie nawzajem:
On tlen, ona wod6r,
Ich syn _ niszczycielski ogieó.
Ja, Trainor, aptekarz, mieszacz chemikali w.
Z Vbity podczas eksperymentu,
fy|em w samotności.
liIichal
Ta smutna opowieśću owidiusza
o -Itysie, synu Tereusza i Prokne, zabitym
dla grzesznej miłościTereusza do Filomeli.
Jego ciało podane na uczcie ojcu przez Prokne
i gniew Tereusza ścigającywyrodną matkę,
aż bogowie uczy'nili Filomelę slowikiem,
lutnią wstającego miesiąca, zaśProkne jask6łką!
o bohaterowie i poeci starożytnej Hellady,
przynosicie w zapieczętowanychkadzielnicach sny
[i mądrość,
i wonnościbez ceny, odurzające do dziś,
tchrrienie ich orzeźwia i otwiera dusze!
Jakże piłem ich słodycz tu, w Spoon River!
Sprusi shź otwierając kadzielnicę i poznając,
że my wszyscy zabijamy dzieci miłościi wszyscy
w nieświadomości poźeramy ich ciała;
i wszyscy zmieniamy się w śpiewakw,
choć raz w życiu, lub zmieniamy się w jask6łki'
co krzyczą wśr6dchłodnych wiatr w i wirujących
[liścijesieni.

Jan ProkoP

r56

Fl
 GEORGE TRIIUBLE HILDRUP TUBBS

Czy pamiętacie, jak stałem na stopniach sądu Dwa tazy wstępowałemw b6j dla dobra ludu,
I przemawiałem propagując ograniczenie podatk w? najpierw opuściłemswą partię, rozwijając sztandar
A potem, gdy Peerless Leader przegrał pierwszą swą niezależnościw imię reform, i poniosłem klęskę.
Iwalkę, Potem użyłemrnej zbuntowanej mocy,
Czy ,pamiętacie,jak ja zaczął'emwa|czyć o prohibicję by zdobyć chorągiew dawnej swojej partii _
I rozwinąłemswą 'działalność w Kościele? i zdobyłem, |ecz zn6w rponiosłemklęskę.
Wszystko to przez żonę, opuszczony,przez wszystkich' zgorzkniały,
KtÓra o'dmalowałami obraz lnoralnego upadku szukałempociechy w złocie
oczekującegomnie, jeśIiinnych nie uszczęśliwięswą cnotą. i uźyłemresztek siły,
To ona mnie zgubiła: by wgryźć się jak żuk grabarz
Bo radykałowieprzestali mi wierzyć, w gnijącego trupa
A konserwatyści nigdy nie byli mnie .pewni - Rhodesowego Banku
Spoczywam tutaj, nie opłakiwany przez nikogo. jako zarządca masy upadłościowej.
odwr cono się ode mnie ze wstrętem,
MąrłIl Shilarnil hi włosy mo.ie zbielaly,
sine namiętnościstraciły barwę,
a tytoh i whisky smak.
Wiele lat śmierćomijała m'nie,
jak omija rvieprza.

lan Prohop

158 159
 FRANCIS TURNER "BUDRYS" \MELDY

Kiedym się trawr cił i chciał ustatkować,

Będąc dzieckiem Dali mi Pracę w fabryce konserw
Nie moglem biegać ani grać z chłopcami. I co dziefi rano musiałem w podw rzu
Będąc dorosłym Napełniać cysternę benzyną,
Mogłem tylko popijać z kubka. Co do pa1nik6w na halach płynęła
Nig'dy Pić _ Do zespawania że|aza.
To szkarlatyna zniszczyła mi serce. Ustawiałem zatem koślawądrabinę
Leżę teruz tuiaj Wynosząc w 96rę wiadra pełne pły,nu.
Ciesząc się sekretem, kt6ry zna wyłącznie Maria: Pewnego dnia rano, gdym lał z g6ry ropę,
W akacjowym parku, Powietrze zamarło i jakby spęczniało,
Gdzie rosną drzęwa katal,py i wino oplata altany Zrzacory na d6l wybuchem cysterny
Isłodyczą. Spadłem z połamanymi nogami,
Pewnego popoludnia - był czerwiec _ A oczy moje spaliły się skwiercząc jakby na
Szedlem obok Marii
Ipatelni.
Całując ją ustami mojej duszy... Ktoś bowiem zostawił palnik nie zgaszony
Wtedy z nich uleciała... I ogieri do cysterny podpełzł.
Sędzia oibwodowy orzekł, że winowajca,
Matek Skoornicki
Ktokolwiek to był, koleżką był moim,
Więc syn star'egoRhodesa nie musi mi płacić.
Ja zaśw roli świadkastałem,niewidomy,
Jak 6w Jack Rzępoła, raz Po raz bąkając:
,'Przecież nie znałem g.o wcale.''
LeszehElehtotouicz

I I Umarli ze Spoon River

160
 Mylili się. Nie o to szlo. Nie'
Chciałam krzyczeć:
ELSA WERTMAN M6j synu! M6j synu!

Michal Sptusź ski

Byłam c6rką niemieckiego wieśniaka,

Niebieskooką, rumianą, krzepką i wesołą.
Najpierw pracowałam u Thomasa .Greene'a.
Raz, latem, kiedy jej nie było w domu,
Wśliznąłsię do kuchni, schwycil mnie
Mocno w ramiona i całowałpo szyi.
odwracałam głowę. Potem każ,dez nas
IJdawało, że nie wie, co się przydarzyło.
Płakałam myśląc,co stanie się ze mną.
Płakałam,gdy tajemnica zaczę|a być jawna.
Kt regos drria pani Greene rzek|a, że rozumie
I nie chce, bym miała kłopoty,
A ,źejest bezdzietna, więc dziecko adoptuje.
(on zapisał jej farmę, by tylko mi|cza|a.)
Więc nie wychodziła z domu i rozpuszczaławieści,
fe to się właśniemiało jej wy'datzyć.
Wszystko szło dobrze i dziecko się urodziło.
Jakże byli dla mnie życzliwi!
.Wertmana
Potem wyszłam za Gusa i minęły lata.
Lecz gdy na wiecach siedzący obok myśleli,
fe p,|aczę zachwycona elokwencją Hamiltona
fGreene'a -

162

' 'lf.
 Mylili się. Nie o to szło. Nie.
Chciałam krzyczeć..
ELSA rvl/ERTMAN M6j synu! M6j synu!

Michal SPtusbiski

Byłam c6rką niemieckiego wieśniaka,

Niebieskooką, rumianą, krzepką i wesołą.
Najpierw pracowałam u Thomasa .Greene'a.
Raz, latem, kiedy jej nie bylo w domu,
Wśliznąłsię do kuchni, schwycił mnie
Mocno w ramiona i całowałpo szyi.
odwracałam głowę. Potem każde z nas
IJdawało, że nie wie, co się przydarzy|o.
Płakałam myśląc,co stanie się ze mną.
Płakałam,gdy tajemnica zaczę|a być jawna.
Kt regośdrria pani Greene rzek|a, że rozum7e
I nie chce, bym miała kłopoty,
A 'źejest bezdzietna, więc dziecko adorptuje.
(on zapisał jej farmę, by tylko milczała.)
Więc nie wychodziła z domu i rozpuszczaławieści,
fe to się właśniemiało jej wy,darzyć.
Wszystko szło dobrze i dziecko się urodziło.
Jakże byJi dla mnie życz|iwi!
Potem wyszłam za Gusa Wertmana i minęły lata.
Lecz gdy na wiecach siedzący obok myśleli,
fe p|aczę zachwycona elokwencją Hamiltona
[Greene'a -

r62 163

I i*.
.eI
 Przy ujściu miasteczkowych ściea6w,
Przy usypiskach śmiecii od.padk w
Kryjących dzieciob jstwa i zbrodnie.
REDAKTOR WHEDON
Leszeh Elek,oroaicz

M6c z kaźdej strony każ'dą ująć sprawę'

Po każdej ,byćstronie, być wszystkim i niczym za długo;
Przeinaczać prawdę, ujeżdżaćją do woli,
Naginać wielkie uczucia, namiętnościlu.dzkie
W służbiechytrym celom, sprawom niegodziwym,
Nosić maskę na hłarzy jak greccy aktorzy _
osiem stron twej gazety _ za kt6rą się kryjesz
Wrzeszcząc przez megaf.on najgrubszego druku:
,,Jam to jest, ja, gigant."
A przy tym tch rzliwy wieśćżywot z|odzieja
Pełen trucizny sł6w anonimowych
Powstałych w twojej duszy kr,etowiskach.
Babrając się w brudzie skandale taić za zapł'atą
I odgrzebywać je dla czyjejśzemsty,
Kupczyć dowodami winy
Niszcząc dobre imię lub życie, gdy trzeba
Zwyciężyć za wsze|ką cenę, lecz nie własnym.kosztem,
Szczycić się demoniczną wł'ad'ząwbrew cywilizacji.
Jak szaleniec nieletni, co kłodą na szynach
Wykoleja ekspres.
Być wydawcą jak ja'
A potem treżećptzy rzece,
165
 - w pieśni,w tzeczy.wzniosłej,
Ja,k duch Byrona
śam pokąsal siebie jak torturorvany wąż.
Terai osądźmnie, świecie!
HARMON \{HITNAY
Mareh Shaatnicki

Iskra gasnąca w Spoon River

Z 'da|a od światełi huku wielkich miast,
Człowiek zniszczony alkoholem, nędzarz,
Kochanek kobiety, kt6rą wziąłem z samoPoniżenia,
By ukryć zranioną dumę.
oto ja - czlowiek wykształcony, znający wiele język6w,
Wtarty w kurz sali sądowej.
Ze wstrętem oskarżonyprzez miasteczko p6łgł6wk6w.
t'achmaniarz na śmietniku szyderstwa i złości,
Niegdyś wybraniec losu, kt6ry tępym gapiom
Deklamolvał wiersze zapamiętane ze zł.otychswoich lat
Lub rozśmiesza|ich błyskiem .plugawego źartu,
Kiedy postawili w6dkę, by podniecić m6j stępiały m6zg.
o' być sądzonym przez ciebie, Spoon River _
Gdy w duszy ze wstrętem wyparłem się ciebie,
Pokryty gnijącymi ranami miłoścido żony,
KtÓra je zada|a twardym, zimnym i bezlitosnym sercem.
A przecież najmni.ejsze 'dotknięcie jej ręki
W każdej chwili mogło mnie wyleczyć z tyfusu,
Przyw|eczonego z dżung|i życia, gdzie już wielu zginęło'
'fak
ciężko znieśćświadomość, że duch rn6j nie m6gł się
Iodrodzić,
167
160

II
I
I
 ARLO WILL WILLIAM I EMILY

Czy kiedyś aligatora,

-tvid,zia|eś
Kiedy wype|za na światł"o z mulu
niewidz'ącopod pełnym jasnościpoludniem?
Isu'li.się
uzy wtdzlaleśkonie w stajni nocą?
Drżą i cofa.ją się na wido-k latarni.
Czy wędrowaleśkiedyśw ciemności,
Ą sdr nieznane drzwi przed, tobą otwarto,
Czy nie zda|o ci się, źe.stoisz* s.i.tl..ty'ięcy
Subtelnego wosku?
Gdy szedłeśz wiatrem w uszach.
W jasnym słonecznymblasku,
9'y TugĘ nie zapaiał'się rvewnętrznynr,
Po wielekroć wyjdziesz z nlułu,
Wiele ujrzysz świetlistychdrzwi,
Przejdziesz wiele p6l ihrvaly,
Rozpryskując stopinli jasny. przepych ciszy
JaK swlezo spad|y śnieg-
Przemierzysz ziemię, o ty, mocny duchu,
I rnrezltczone niebiosa
Aż po ostatni płomieó!
Podobna jest śmierć
Do miłościsamej!
Bo pomyśl _ związa|a cię z kirnśnamiętność,
far mlodego uczucia.
Lecz po latach spędzonych razem
Poczułeś,że ogieó r,rzy'1asa,
Przycicha w was obojgu,
świec
Powoli, delikatnie omdlewa.
Jak wtedy, gdy z|ączeni uściskiem
Zasypialiście w swym pokoju.
przepychem? oto potęga związk|w pomiędzy duszami,
Ta sama co w milości!
Mąreh Skaarnicki

Lfichat Sprusitishi

168
169
 Na morze, gdzie młody Kolumb śnilnowe światy,
Zwail, co ti wyrzeźbiono: ,,Contessa Naaigato
DORA WILLIAMS Implora eterna quiete."
Michat Sfuushiski

Kiedy Reuben Pantier uciekł i mnie porzucił,

Przyby|am do Sprilrgfield. Tam spotkałam pijaka,
Kt remu wlaśnie zmar|y ojciec zostawił fortunę.
ożenił się ze mną po pijanemu. Miałam ża|osn'eżycie.
Rok minął i 'dziefr, kiedy go znaleźltimartwego.
Uczynił mnie bogatą. Ruszyłam do Chicago.
I tarn się zesz|am z Tylerem Rountree, łajdakiem.
Przeniosłam się do Nowego Jorku. .Siwowłosybogacz
Zwariował' na moim punkcie _ więc nowa fortuna.
Zmar| 'pewnej nocy _ pomyślcie_ dosłownie w mych
Iramionach.
(od tego czasu wciąż widziałam jego siną twarz.)
o mało nie wybuchł ska^ndal.W wczas wyruszyłam
Dalej, do Paryżn. Byłam już kobietą
Podstępną, chytrą, znającą życie i bogactwo.
M6j słodki apartament 'blisko Champs Elysćes
Stał się miejscem spotkari najriżniejszych ludzi,
Muzyk6w, poet6w, dandys w, artyst w i arystokratÓw,
Słyszećmogleśfrancuski, niemiecki, włoski i angielski.
Poślubiłamhrabiego Navigato, rodem z Genui.
Zamieszkaliśmyw Rzymie. otruł mnie, pewna jestem.
Teraz w Campo Santo, nie bacząc

170 l7l
 Były wychowywane przez Magistrat, przyp.uśćmy,
[na iakiejśfarmie,
MRS WILLIAMS gdyby rodzicom dano swobodę
I.W.
miłościi zabawie, zmiany partner w, skoro
[tego zechcą,
Czy sądzicia że wtedy Spoon River
Byłoby mniej moralne?
Muek Shc,arnicki

Byłam modystką,
Plotkowano o mnie,
Matką Dory,
Kt rej nagłe zniknięcie
Przypisano skutkom wychowania.
oczyma wrażliwymi na piękno
Duźo potrafiłam dostrzec.
Nie tylko wstąźki,
Zapinki i pi6ra,
Kapelusze ze słomki i filcu
osłaniające słodkie twatze,
Włosy ciemne i z|ote.
Powiem tylko jedno
I o coś zapytamz
Zł'od'ziejki męż,6w
Stroją się w pudry, świecidełka
I modne kapelusze.
Tak samo stroją się żony'
Kapelusze mogą więc stać się przyczyną rozwodu
Lub mu zapobiec.
Zatem pozw lcie, że spytam:
Gdyby wszystkie dzieci urodzone w Spoon River

172 1i3
 Aż przysz|a godzina ataku w tyralierze -
Przez dymiące bagna pobiegłem za sztandarem
HARRY WILMANS I padlem krzycząc z przestrze|onym brzuchem.
Teraz jest sztandar nade mną w Spoon River!
Sztandar! Sztandar!
Michal Eptusi shź

Sko/rczyłemwlaśnie dwadzieściajeden lat,

Gdy Henry Phipps, kierownik szk lki niedzielnej,
Przemawiał w sali operowej Bindle'a:
,,Cześćsztandaru trzeba obronić,
Czy godzi w nią barbarzyóskie plemię Tagalog w,
Czy też największa potęga Europy.''
Zgotowaliśmy owację jego słowom
I sztandarowi, kt rym machał m6wiąc.
Poszedłemna wojnę wbrew woli ojca
I wić'dł mnie sztandar, aż go ujrzałem
Nad naszym obozem na ryźowych polach Manilli,
I wszyscy długo wiwatowaliśmy na jego cześć'
Lecz tam były muchy i jadowite gady,
Zab jcza woda,
Morderczy upał,
Ivldlące, cuchnące jedzenie;
I smr6d okop w wpełzal do rramiot w
Z rowu służącegoza latrynę;
I były kurwy zarażone syfem,
ohydne czyny popełniane razem lub samotnie,
Gwałt, odraza i upodlenie,
I dnie odrazy, i przerażenia noce,

t74 t75
 ZENAS WITT PERRY ZOLL

Dzięki wam, przyjacie|e z Miejskiego

rzystwa Naukowego'
Miałem ]at szesnaściei najstraszliwsze sny,
Za ten skromny piu.ko#.*u
Migotanie w oczach, nerwowe osłabienie.
I niewielką płytę z brązu.
I nie mogłem tak jak Frank Drummer
Dwakroć chciałempowiększyć wasze zacne grono
Zapamiętać czytanych książek strona za stroną.
I spotykalem się z odmową.
Czułem słabość w krzyżach i wciąż się trapiłem, A przecież,gdy moja broszura
Byłem sPeszony i jąkałem lekcje,
o inteligencji roślin
A gdy przerwałem, .rvtedyuciekało mi z g|owy
Zaczę|a budzić zainteresowanie,
Wszystko, czegokolwiek uczyłem się przedtem.
Glos więcej _ a byłbym przyjęty.
Tak, widziałem anonsy doktora Weese'a Potem roslem w slawę i zbędne mi byly
I wyczytał'emtam wszystko, napisane
Wasza uwaga i wasze uznanie.
Tak, jak gdyby to było o mnie
I o mych snach, 'przed kt rymi nie miałem obrony. Jednak nie odrzucam tego nagrobka
Zatem wiedziałem już, że wcześnieśmierćjest mi pisana, Wiedząc, że gdybym to uczynił,
I zadręcza|em się, aż zaczął'emkaszleć, Ująłbym wam splendoru.
I wtedy sny zniknęły.
Michal Sprusi thź
I w wczas zasnąłemsnem bez majak w
Tutaj, na wzg|rzu nadrzecznym.

Michol SPntsi ski