PN SL

Program nauczania dla zawodu
ŚLUSARZ
Symbol cyfrowy 722204
Na podstawie
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 7 lutego 2012r.
w sprawie podstawy programowej kształcenia
w zawodach
Zatwierdzam:
Poznań 2012
Zespół Szkół Zawodowych nr 2 im. Janusza Korczaka w Poznaniu
61- 663 Poznań, ul. Żniwna 1 tel. (61) 820-09-92, fax 828-91-63
2
SPIS TREŚCI:
1. Podstawa programowa kształcenia w zawodzie……………….……5
2. Autorzy programu………………………………………………………..15
3. Ramowy plan nauczania dla zasadniczej szkoły
zawodowej…………………………..……………………………….……16
4. Podział efektów kształcenia……………………………………………17
5. Programy nauczania dla przedmiotów:
5.1 Język angielski zawodowy……………………………………..…26
5.2 Technologia ogólna……………………………………………..….32
5.3 Rysunek techniczny……………………………………………..….44
5.4 Techniki wytwarzania……………………………………….….…...56
5.5 Technologia napraw……………………………………………..….65
5.6 Techniki komputerowe…………………………………………..….74
5.7 Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej…....84
6. Kształcenie zawodowe praktyczne: zajęcia praktyczne/
praktyczna nauka zawodu…………………………………………......90
7. Wykaz podręczników dla ucznia……………………………………...99
3
4
1.Podstawa programowa kształcenia w zawodzie
ślusarz 722204
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej
i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi
w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów
gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także
wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji
kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej
powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach,
a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb
i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia
i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.
Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz
mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
1. CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Absolwent zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie ślusarz powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań
zawodowych:
1) wykonywania elementów maszyn i urządzeń;
5
2) naprawiania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;
3) wykonywania połączeń;
4) konserwowania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi.
2. EFEKTY KSZTAŁCENIA
Do wykonywania wyżej wymienionych zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie zakładanych efektów kształcenia, na które składają się:
1) efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów;

(BHP). Bezpieczeństwo i higiena pracy
Uczeń:
1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią;
2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce;
3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych;
5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;
6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka;
7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;
9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
6
10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia.
(PDG). Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej
Uczeń:
1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej;
2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego;
3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej;
4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi;
5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży;
6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży;
7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej;
8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej;
9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej;
10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej;
11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej.
7
(JOZ). Język obcy ukierunkowany zawodowo
Uczeń:
1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację
zadań zawodowych;
2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie
języka;
3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych;
4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy;
5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji.
(KPS). Kompetencje personalne i społeczne
Uczeń:
1) przestrzega zasad kultury i etyki;
2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;
3) przewiduje skutki podejmowanych działań;
4) jest otwarty na zmiany;
5) potrafi radzić sobie ze stresem;
6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
7) przestrzega tajemnicy zawodowej;
8
8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania;
9) potrafi negocjować warunki porozumień;
10) współpracuje w zespole.
2) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego,

stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów PKZ(M.a);
PKZ(M.a) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych,
zegarmistrz, optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter
maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów
okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik
budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik,
elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz
odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik
przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń
metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych,
złotnik-jubiler
Uczeń:
1) przestrzega zasad sporządzania rysunku technicznego maszynowego;
2) sporządza szkice części maszyn;
3) sporządza rysunki techniczne z wykorzystaniem technik komputerowych;
4) rozróżnia części maszyn i urządzeń;
5) rozróżnia rodzaje połączeń;
6) przestrzega zasad tolerancji i pasowań;
9
7) rozróżnia materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne;
8) rozróżnia środki transportu wewnętrznego;
9) dobiera sposoby transportu i składowania materiałów;
10) rozpoznaje rodzaje korozji oraz określa sposoby ochrony przed korozją;
11) rozróżnia techniki i metody wytwarzania części maszyn i urządzeń;
12) rozróżnia maszyny, urządzenia i narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej;
13) rozróżnia przyrządy pomiarowe stosowane podczas obróbki ręcznej i maszynowej;
14) wykonuje pomiary warsztatowe;
15) rozróżnia metody kontroli jakości wykonanych prac;
16) określa budowę oraz przestrzega zasad działania maszyn i urządzeń;
17) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń oraz przestrzega norm dotyczących rysunku technicznego, części maszyn,
materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych;
18) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.
3) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie ślusarz opisane w części II:
M.20. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi
1. Wykonywanie elementów maszyn, urządzeń i narzędzi metodą obróbki ręcznej
Uczeń:
1) dobiera metodę do rodzaju obróbki ręcznej;
10
2) dobiera materiały do wykonania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;
3) dobiera narzędzia do wykonywania obróbki ręcznej;
4) dobiera narzędzia i przyrządy pomiarowe do rodzaju wykonywanych prac ślusarskich;
5) wykonuje prace z zakresu obróbki ręcznej;
6) ocenia jakość wykonanych prac z zakresu obróbki ręcznej.
2. Wykonywanie elementów maszyn, urządzeń i narzędzi metodą obróbki maszynowej
Uczeń:
1) dobiera metodę obróbki maszynowej do wykonania elementów maszyn i narzędzi;
2) rozróżnia elementy budowy obrabiarek uniwersalnych;
3) dobiera obrabiarki do rodzaju wykonywanych prac ślusarskich;
4) dobiera materiały do wykonania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;
5) dobiera przyrządy i uchwyty do wykonania obróbki maszynowej;
6) dobiera narzędzia do wykonywania prac z zakresu obróbki maszynowej;
7) dobiera narzędzia i przyrządy pomiarowe do rodzaju wykonywanej pracy;
8) wykonuje prace z zakresu obróbki maszynowej;
9) ocenia jakość wykonanych prac z zakresu obróbki maszynowej.
11
3. Wykonywanie połączeń materiałów
Uczeń:
1) rozróżnia techniki łączenia materiałów;
2) dobiera metodę łączenia materiałów;
3) rozróżnia narzędzia i sprzęt do wykonywania połączeń materiałów;
4) dobiera materiały do wykonania ich połączeń;
5) dobiera narzędzia i sprzęt do wykonania połączeń materiałów;
6) przygotowuje materiały do wykonania ich połączeń;
7) wykonuje połączenia materiałów;
8) ocenia jakość wykonanych połączeń.
4. Naprawa i konserwacja elementów maszyn, urządzeń i narzędzi
Uczeń:
1) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń;
2) planuje czynności związane z demontażem maszyn i urządzeń;
3) charakteryzuje procesy zużycia elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;
4) ocenia stan techniczny elementów maszyn, urządzeń i narzędzi;
5) dobiera części podlegające wymianie;
12
6) wykonuje czynności naprawcze elementów maszyn i urządzeń;
7) wykonuje czynności naprawcze narzędzi;
8) montuje maszyny i urządzenia po naprawie;
9) dobiera metodę zabezpieczeń antykorozyjnych maszyn i urządzeń;
10) wykonuje zabezpieczenia antykorozyjne elementów maszyn i urządzeń;
11) wykonuje konserwację narzędzi;
12) ocenia jakość wykonanej naprawy i konserwacji.
3. WARUNKI REALIZACJI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie ślusarz powinna posiadać następujące pomieszczenia dydaktyczne:
1) pracownię rysunku technicznego, wyposażoną w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do
Internetu, z drukarką i ze skanerem oraz z projektorem multimedialnym, stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), wszystkie
komputery podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, pakiet programów biurowych, program do wykonywania rysunku technicznego,
pomoce dydaktyczne do kształtowania wyobraźni przestrzennej, normy dotyczące zasad wykonywania rysunku technicznego maszynowego;
2) pracownię technologii, wyposażoną w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu, z drukarką, ze skanerem oraz
z projektorem multimedialnym, próbki materiałów stosowanych do wykonywania prac ślusarskich, przyrządy do wykonywania pomiarów długości
i kąta części maszyn, narzędzia i przyrządy do wykonywania prac ślusarskich, wyroby ślusarskie, dokumentacje technologiczne, normy dotyczące
zasad wykonywania wyrobów ślusarskich, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń, katalogi wyrobów ślusarskich;
3) warsztaty szkolne, w których powinny być zorganizowane następujące stanowiska:
a) stanowiska do wykonywania elementów maszyn i urządzeń oraz narzędzi (jedno stanowisko dla trzech uczniów), wyposażone w: stół
warsztatowy z imadłem, narzędzia i przyrządy do trasowania, przyrządy pomiarowe, narzędzia do obróbki ręcznej metali, maszyny i urządzenia,
takie jak: wiertarka stołowa, tokarka uniwersalna, frezarka uniwersalna, nożyce dźwigniowe,
13
b) stanowiska do wykonywania połączeń elementów (jedno stanowisko dla trzech uczniów), wyposażone w: stół z blatem ognioodpornym,
narzędzia i przyrządy pomiarowe, narzędzia i urządzenia do łączenia elementów poprzez nitowanie, zgrzewanie, lutowanie i spawanie,
c) stanowiska do naprawy i konserwacji maszyn, urządzeń oraz narzędzi (jedno stanowisko dla sześciu uczniów), wyposażone w: stół warsztatowy
z imadłem, narzędzia do obróbki ręcznej, narzędzia do wykonywania demontażu i montażu, narzędzia i przyrządy do trasowania, przyrządy
pomiarowe, maszyny i urządzenia, takie jak: wiertarka stołowa, tokarka uniwersalna, frezarka uniwersalna, szlifierkę ostrzałkę, narzędzia do
wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych.
Kształcenie praktyczne może odbywać się w: pracowniach i warsztatach szkolnych, placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia
praktycznego oraz podmiotach stanowiących potencjalne miejsce zatrudnienia absolwentów szkół kształcących w zawodzie.
4. MINIMALNA LICZBA GODZIN KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO1)

Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty
kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego
300 godz.
i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia
w zawodzie lub grupie zawodów
M.20. Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi 650 godz.

1)
W szkole liczbę godzin kształcenia zawodowego należy dostosować do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów
nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli
odpowiednio dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących
podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie.
5. MOŻLIWOŚCI UZYSKIWANIA DODATKOWYCH KWALIFIKACJI W ZAWODACH

W RAMACH OBSZARU KSZTAŁCENIA OKREŚLONEGO W KLASYFIKACJI ZAWODÓW SZKOLNICTWA
ZAWODOWEGO Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie ślusarz po potwierdzeniu kwalifikacji M.20.
Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi może uzyskać dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie technik mechanik
po potwierdzeniu dodatkowo kwalifikacji M.44. Organizacja i nadzorowanie procesów produkcji maszyn i urządzeń oraz uzyskaniu wykształcenia
średniego.
14
2. Autorzy programu:
L.p. Nazwa przedmiotu Autor

1. Język angielski zawodowy mgr Katarzyna Smoła
mgr Katarzyna Stobrawa
mgr inż. Magdalena Szczepka
2. Technologia ogólna mgr inż. Wiktor Ciesielski w oparciu o program nauczania dla zawodu ślusarza
NR 3703/SZ, LZ, SP/MEN/1997.05.12
3. Rysunek techniczny mgr inż. Wiktor Ciesielski w oparciu o program nauczania dla zawodu ślusarza
NR 3703/SZ, LZ, SP/MEN/1997.05.12
4. Techniki wytwarzania mgr inż. Wiktor Ciesielski w oparciu o program nauczania dla zawodu ślusarza
NR 3703/SZ, LZ, SP/MEN/1997.05.12
5. Technologia napraw mgr inż. Wiktor Ciesielski w oparciu o program nauczania dla zawodu ślusarza
NR 3703/SZ, LZ, SP/MEN/1997.05.12
6. Techniki komputerowe mgr Michał Przybylski

7. Podejmowanie i prowadzenie mgr Violetta Malinowska
działalności gospodarczej
8. Kształcenie zawodowe lic. Piotr Olejnik, lic. Adam Wilga w oparciu o program nauczania dla zawodu
praktyczne: zajęcia ślusarza NR 3703/SZ, LZ, SP/MEN/1997.05.12
praktyczne/praktyczna nauka
zawodu
15
3. Ramowy plan nauczania dla Zasadniczej Szkoły Zawodowej:
16
Ramowy plan nauczania
Zasadnicza Szkoła Zawodowa
cykl nauczania - 3 letni
zawód: ślusarz; symbol: 722204 obszar: M.20.
Podbudowa programowa- gimnazjum
Lic zba
Uzupeł Lic zba
godzin
Minimaln nienie godzin w Lic zba
tygodni
a lic zba do trzyletni godzin w
owo w
godzin w minimal m c yklu trzyletnim
lp. Zajęc ia edukac yjne KL. I KL. II KL. III trzylet
c yklu nego kształc e c yklu
nim
kształc e wymiar nia bez kształc eni
c yklu
nia u uzupełni a
kształc
godzin enia.
enia
1 J. POLSKI 160 2 2 1 5 160 160
2 J. ANGIELSKI 130 1 1 2 4 2 128 130
3 HISTORIA 60 1 1 2 64 64
4 WIEDZA O SPOŁECZEŃST WIE 30 1 1 32 32
5 PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 60 2 2 64 64
6 GEOGRAFIA 30 1 1 32 32
7 BIOLOGIA 30 1 1 32 32
8 CHEMIA 30 1 1 32 32
9 FIZY KA 30 1 1 32 32
10 MAT EMAT Y KA 130 1 2 1 4 2 128 130
11 INFORMAT Y KA 30 1 1 32 32
12 WY CHOWANIE FIZY CZNE 290 3 3 3 9 2 288 290
13 EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃST WA 30 1 1 32 32
14 GODZINY Z WY CHOWAWCĄ 96 1 1 1 3 96 96
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE TEORETYCZNE 0 0
15 język angielski zawodowy 1 1 32 32
16 tec hnologia ogólna 4 4 128 128
17 rysunek tec hnic zny 2 1 3 96 96
18 tec hniki wytwarzania 2 3 5 160 160
19 tec hnologia napraw 1 3 4 128 128
20 tec hniki komputerowe 2 2 32 64
21 podejmowanie i prowadzenie działalnośc i gospodarc zej 1 1 32 32
Łącznie- kształcenie zawodowe teoretyczne 630 6 7 7 20 640 640
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE PRAKTYCZNE 0
0
0
22 zajęc ia praktyc zne/praktyc zna nauka zawodu 6 10 14 30 960 960
Łącznie-kształcenie zawodowe praktyczne 970 6 10 14 30 10 960 970
23 Religia / etyka 96 1 1 1 3 96 96
24 wyc howanie do życ ia w rodzinie 48 0,5 0,5 0,5 1,5 48 48
25 ZAJ. REWALIDACY JNE W ODDZIALE SPECJALNY M 960 320 320 320 960 0 960 960
26 ZAJ. REWALIDACY JNE W ODDZIALE OGÓLNODOST ĘPNY M LUB INT EGRACY JNY M 190 63 63 63 189 1 189 190
Łączna liczba godzin 4030 411,5 413,5 414,5 1240 17 4045 4062
Ty godniowy wymiar godzin zajęć edukac yjnyc h 28,5 30,5 31,5
17
4. Podział efektów kształcenia na poszczególne przedmioty:
Przedmioty objęte programem nauczania
podejmowanie i
L.p. Efekty kształcenia język
techniki prowadzenie kształcenie
angielski technologia rysunek technologia techniki
wytwarzania działalności zawodowe
zawodowy ogólna techniczny napraw komputerowe
gospodarczej praktyczne
Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów
I. Bezpieczeństwo i higiena pracy
1) rozróżnia pojęcia związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy,
x x x
ochroną przeciwpożarową, ochroną
środowiska i ergonomią;
2) rozróżnia zadania i uprawnienia
instytucji oraz służb działających
x
w zakresie ochrony pracy i ochrony
środowiska w Polsce;
3) określa prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy w zakresie
x
bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia
i życia człowieka oraz mienia
x x
i środowiska związane
z wykonywaniem zadań zawodowych;
5) określa zagrożenia związane
z występowaniem szkodliwych
x x
czynników w środowisku pracy;
6) określa skutki oddziaływania
czynników szkodliwych na organizm
x x
człowieka;
7) Organizuje stanowisko pracy zgodnie
z obowiązującymi wymaganiami
x x
ergonomii, przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy ,
18
podejmowanie i
ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska;
8) stosuje środki ochrony indywidualnej i
zbiorowej podczas wykonywania
x
zadań zawodowych;
9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz stosuje przepisy
x x
prawa dotyczące ochrony
przeciwpożarowej i ochrony
środowiska;
10) udziela pierwszej pomocy
poszkodowanym w wypadkach przy Korelacje do przedmiotu „Edukacja do bezpieczeństwa” - realizowana na tym przedmiocie
pracy oraz w stanach zagrożenia
zdrowia i życia;
II. Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej

1) stosuje pojęcia z obszaru
funkcjonowania gospodarki rynkowej;
x
2) stosuje przepisy prawa pracy,
przepisy prawa dotyczące ochrony
x
danych osobowych oraz przepisy
prawa podatkowego i prawa
autorskiego;
3) stosuje przepisy prawa dotyczące
prowadzenia działalności
x
gospodarczej;
4) rozróżnia przedsiębiorstwa i
instytucje występujące w branży i
x
powiązania między nimi,
5) analizuje działania prowadzone przez
przedsiębiorstwa funkcjonujące w
x
branży;
6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia
z różnymi przedsiębiorstwami
x
19
podejmowanie i
z branży;
7) przygotowuje dokumentację
niezbędną do uruchomienia
x
i prowadzenia działalności
gospodarczej;
8) prowadzi korespondencję związaną z
prowadzeniem działalności
x
gospodarczej;
9) obsługuje urządzenia biurowe oraz
stosuje programy komputerowe
x
wspomagające prowadzenie
działalności gospodarczej;
10) planuje i podejmuje działania
marketingowe prowadzonej
x
działalności gospodarczej;
11) optymalizuje koszty i przychody
prowadzonej działalności
x
gospodarczej.
Korelacja z przedmiotem podstawy przedsiębiorczości – realizacja na przedmiocie podejmowanie i prowadzenie działalności

gospodarczej:
12) wyjaśnia zasady funkcjonowania
przedsiębiorstwa i sporządza prosty X
biznesplan
13) charakteryzuje mechanizmy

funkcjonowania gospodarki i instytucji X
rynkowych oraz rolę państwa
14) analizuje aktualne zmiany i tendencje X

w gospodarce świata i Polski X
15) rozróżnia i porównuje formy
inwestowania i wynikające z nich X
20
podejmowanie i
ryzyko
16) charakteryzuje otoczenie, w którym
działa przedsiębiorstw
X
17) omawia cele działania

przedsiębiorstwa oraz sposoby ich X
realizacji
18) sporządza projekt własnego
przedsiębiorstwa oparty na X
biznesplanie
19) rozróżnia podstawowe formy prawno-
organizacyjne przedsiębiorstwa X
20) opisuje procedury i wymagania
związane z zakładaniem X
przedsiębiorstwa
21) omawia etapy realizacji projektu oraz
planuje działania zmierzające do jego X
realizacji
22) charakteryzuje czynniki wpływające
na sukces i niepowodzenie X
przedsiębiorstwa
III. Język obcy ukierunkowany zawodowo
1) posługuje się zasobem środków
językowych (leksykalnych,
x
gramatycznych, ortograficznych oraz
fonetycznych), umożliwiających
realizację zadań zawodowych;
2) interpretuje wypowiedzi dotyczące
wykonywania typowych czynności
x
zawodowych artykułowane powoli
i wyraźnie, w standardowej odmianie
21
podejmowanie i
języka;
3) analizuje i interpretuje krótkie teksty
pisemne dotyczące wykonywania
x
typowych czynności zawodowych;
4) formułuje krótkie i zrozumiałe
wypowiedzi oraz teksty pisemne
x
umożliwiające komunikowanie się w
środowisku pracy;
5) korzysta z obcojęzycznych źródeł
informacji.
x
IV. Kompetencje personalne i społeczne
1) przestrzega zasad kultury i etyki
x x x
2) jest kreatywny i konsekwentny
w realizacji zadań;
x x x
3) przewiduje skutki podejmowanych
działań;
x
4) jest otwarty na zmiany;
x x
5) potrafi radzić sobie ze stresem;
x x x
6) aktualizuje wiedzę i doskonali
umiejętności zawodowe;
x x x x x x
7) przestrzega tajemnicy zawodowej
x x
8) potrafi ponosić odpowiedzialność za
podejmowane działania;
x x x
9) potrafi negocjować warunki
porozumień;
x x
10) współpracuje w zespole.
x x x
Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru
PKZ Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: ...operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter
(M.a) kadłubów okrętowych…
22
podejmowanie i
1) przestrzega zasad sporządzania
rysunku technicznego maszynowego;
x
2) sporządza szkice części maszyn;
x
3) sporządza rysunki techniczne z
wykorzystaniem technik
x
komputerowych
4) rozróżnia części maszyn i urządzeń;
x x x
5) rozróżnia rodzaje połączeń;
x x x
6) przestrzega zasad tolerancji i
pasowań;
x x
7) rozróżnia materiały konstrukcyjne i
eksploatacyjne;
x x
8) rozróżnia środki transportu
wewnętrznego;
x
9) dobiera sposoby transportu i
składowania materiałów;
x
10) rozpoznaje rodzaje korozji oraz
określa sposoby ochrony przed
x x
korozją;
11) rozróżnia techniki i metody
wytwarzania części maszyn i
x x x
urządzeń;
12) rozróżnia maszyny, urządzenia i
narzędzia do obróbki ręcznej i
x x x x
maszynowej;
13) rozróżnia przyrządy pomiarowe
stosowane podczas obróbki ręcznej i
x x
maszynowej;
14) wykonuje pomiary warsztatowe;
x
15) rozróżnia metody kontroli jakości
wykonanych prac;
x x x
23
podejmowanie i
16) określa budowę oraz przestrzega
zasad działania maszyn i urządzeń;
x
17) posługuje się dokumentacją
techniczną maszyn i urządzeń oraz
x x x x x
przestrzega norm dotyczących
rysunku technicznego, części maszyn,
materiałów konstrukcyjnych i
eksploatacyjnych;
18) stosuje programy komputerowe
wspomagające wykonywanie zadań.
x
Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji w wyodrębnionych zawodach
M.20 Wykonywanie i naprawa elementów maszyn, urządzeń i narzędzi
1. Wykonywanie elementów maszyn, urządzeń i narzędzi metodą obróbki ręcznej
1) dobiera metodę do rodzaju obróbki
ręcznej;
x
2) dobiera materiały do wykonania
elementów maszyn, urządzeń i
x
narzędzi;
3) dobiera narzędzia do wykonywania
obróbki ręcznej;
x
4) dobiera narzędzia i przyrządy
pomiarowe do rodzaju wykonywanych
x x
prac ślusarskich;
5) wykonuje prace z zakresu obróbki
ręcznej;
x
6) ocenia jakość wykonanych prac z
zakresu obróbki ręcznej;
x
2. Wykonywanie elementów maszyn, urządzeń i narzędzi metodą obróbki maszynowej
1) dobiera metodę obróbki maszynowej
do wykonania elementów maszyn i
x
narzędzi;
2) rozróżnia elementy budowy
x
24
podejmowanie i
obrabiarek uniwersalnych;
3) dobiera obrabiarki do rodzaju
wykonywanych prac ślusarskich;
x
4) dobiera materiały do wykonania
elementów maszyn , urządzeń i
x
narzędzi;
5) dobiera przyrządy i uchwyty do
wykonania obróbki maszynowej;
x
6) dobiera narzędzia do wykonywania
prac z zakresu obróbki maszynowej;
x
7) dobiera narzędzia i przyrządy
pomiarowe do rodzaju wykonywanej
x
pracy;
8) wykonuje prace z zakresu obróbki
maszynowej;
x
9) ocenia jakość wykonanych prac z
zakresu obróbki maszynowej;
x
3. Wykonywanie połączeń materiałów
1) rozróżnia techniki łączenia
materiałów;
x
2) dobiera metodę łączenia materiałów;
x
3) rozróżnia narzędzia i sprzęt do
wykonywania połączeń materiałów;
x
4) dobiera materiały do wykonania ich
połączeń;
x
5) dobiera narzędzia i sprzęt do
wykonania połączeń materiałów;
x
6) przygotowuje materiały do wykonania

ich połączeń;
x
7) wykonuje połączenia materiałów;
x
25
podejmowanie i
8) ocenia jakość wykonanych połączeń;
x
4. Naprawa i konserwacja elementów maszyn, urządzeń i narzędzi

1) posługuje się dokumentacją
techniczną maszyn i urządzeń;
x x
2) planuje czynności związane z
demontażem maszyn i urządzeń;
x
3) charakteryzuje procesy zużycia
x
narzędzi;
4) ocenia stan techniczny elementów
maszyn, urządzeń i narzędzi;
x
5) dobiera części podlegające wymianie;
x
6) wykonuje czynności naprawcze
elementów maszyn i urządzeń;
x
7) wykonuje czynności naprawcze
narzędzi;
x
8) montuje maszyny i urządzenia po
naprawie;
x
9) dobiera metodę zabezpieczeń X
antykorozyjnych maszyn i urządzeń;
10) wykonuje zabezpieczenia
antykorozyjne elementów maszyn i
x
urządzeń;
11) wykonuje konserwację narzędzi;
x
12) ocenia jakość wykonanej naprawy i
konserwacji;
x
26
5. Programy nauczania dla przedmiotów:
5.1 Język angielski zawodowy
Efekty kształcenia Program nauczania dla przedmiotu
I. Szczegółowe cele kształcenia

 wprowadzenie uczniów w świat języka obcego zawodowego
1. Uczeń posługuje  harmonijny i wszechstronny rozwój wiedzy i umiejętności językowych, zapewniających uczniom podstawową
się zasobem możliwość komunikacji w odniesieniu do przyszłej pracy zawodowej
środków  zwiększenie szans na zatrudnienie oraz poruszanie się na rynku pracy po ukończeniu edukacji, poprzez
językowych opanowanie podstawowych elementów języka obcego w swojej specjalności
(leksykalnych,  wypracowanie u uczniów samodzielności w nauce języka angielskiego przydatnego w pracy zawodowej
gramatycznych,
ortograficznych, Uczeń:
fonetycznych),
umożliwiających  zna terminologię związaną ze swoim zawodem
realizację zadań
 nazywa wykonywane czynności zawodowe w języku angielskim
zawodowych
 posługuje się angielskimi nazwami narzędzi i urządzeń w danym zawodzie
 korzysta z różnych źródeł informacji: przewodników, ulotek, słowników, jadłospisów, radia, prasy, telewizji itp.
 korzysta z zasobów Internetu związanych z tematyką zawodową (umiejętnie wyszukuje, selekcjonuje oraz
wykorzystuje informację)
2. Uczeń interpretuje  rozumie i tworzy proste instrukcje zawodowe
wypowiedzi  potrafi wypełnić formularze i dokumenty zawodowe ( CV, list motywacyjny itp.)
dotyczące  potrafi analizować i interpretować dokumenty istotne do zatrudnienia
wykonywania  rozumie sens komunikatu z zakresu swojego zawodu
typowych  umie udzielić instrukcji, poleceń, porad
czynności  poszerza swoją bazę leksykalną z zakresu danego zawodu
zawodowych  tworzy słownik pojęć zawodowych
artykułowane  opisuje swoje stanowisko pracy
powoli i wyraźnie,  analizuje i interpretuje ogłoszenia o pracę w języku angielskim
w standardowej
27
odmianie języka
II. Treści kształcenia:

3. Uczeń analizuje i
interpretuje krótkie Posługiwanie się środkami językowymi , które umożliwiają realizację zadań zawodowych, tworzenie słownika pojęć
teksty pisemne
zawodowych, opis narzędzi i urządzeń w swoim zawodzie, procesy produkcyjne. Typowe czynności w danym zawodzie,
dotyczące
wykonywania instrukcje, polecenia i porady.
typowych
czynności Materiał leksykalny danego zawodu. Analiza i interpretacja krótkich instrukcje, Opisywanie stanowiska pracy. Wypełnianie
zawodowych dokumentów istotnych do zatrudnienia, odnajdywanie i analizowanie ogłoszeń o pracę, prowadzenie rozmowy
kwalifikacyjnej, umiejętność prezentacji swojej osoby i umiejętności w swoim zawodzie.
Ćwiczenia wymowy, tak, aby wypowiadane komunikaty były zrozumiałe. Korzystanie z obcojęzycznych źródeł informacji
takich jak słowniki, ulotki, autentyczne materiały z internetu.
Materiał gramatyczny zawiera podstawowe struktury gramatyczne pozwalające budować proste zdania ( czasownik być,
4. Uczeń formułuje czasy Present Simple, Present Continuous, Past Simple, rzeczownik policzalne i policzalne, konstrukcja would like, tryb
krótkie i zrozumiałe rozkazujacy…). W ramach programu kształcone będą cztery sprawności językowe mówienie, czytanie, pisanie i słuchanie.
wypowiedzi oraz
teksty pisemne
umożliwiające
komunikowanie się
w miejscu pracy
III. Plan nauczania dla przedmiotu:
5. Uczeń korzysta z
obcojęzycznych
źródeł informacji L.p. Dział Tematyka Orientacyjna
liczba godzin
1. Środki językowe - baza leksykalna z zakresu swojego zawodu 9
- słownik pojęć zawodowych
28
- narzędzia i urządzenia w danym zawodzie
- procesy produkcyjne
- symulacja rozmowy kwalifikacyjnej
-ćwiczenia prezentacji własnej osoby i umiejętności

zawodowych
2. Typowe czynności -instrukcje, polecenia, porady 9

zawodowe -
wypowiedzi - prowadzenie rozmowy telefonicznej
- wyrażanie i uzasadnianie swoich opinii dotyczących

wykonywanych czynności
3. Typowe czynności - analiza dokumentów istotnych do zatrudnienia 5

zawodowe – teksty
pisemne - komunikaty z zakresu swojego zawodu
4. Komunikacja w - formularze i dokumenty zawodowe 5

miejscu pracy
- opis stanowiska pracy
- pisma formalne
- list motywacyjny, CV
-sporządzanie notatek służbowych
5. Obcojęzyczne źródła -ulotki, słowniki, przewodniki, , prasa, telewizja, 4

informacji
-wyszukiwanie i interpretacja ogłoszeń o pracę
Suma godzin 32
29
IV. Wskazówki metodyczne (dotyczące realizacji programu):
Niniejszy program zakłada systematyczne doskonalenie czterech głównych sprawności językowych (mówienie, pisanie,
czytanie, słuchanie) oraz ich jak najczęstszą integrację w procesie nauczania.
MÓWIENIE Uczniowie potrafią:
- przygotować i dokonać prezentacji
- sformułować krótką wypowiedź na tematy zawodowe
- wyrażać i uzasadniać opinie
- prowadzić rozmowy telefoniczne
- uzyskać informacje i wskazówki
- udzielić informacji i wskazówek
PISANIE Uczniowie potrafią:
- stworzyć projekt
- wypełnić różnego typu formularze
- napisać proste pisma zawodowe
- napisać list motywacyjny i CV
- napisać krótki tekst użytkowy (ogłoszenie, notatkę, e-mail)
- skutecznie korzystać ze słowników jedno- i dwujęzycznych
CZYTANIE Uczniowie potrafią:
- określić główną myśl tekstu bez użycia słownika
- rozróżnić poszczególne części tekstu
- określić myśl główną poszczególnych części tekstu
- wyciągać wnioski z przeczytanego tekstu
- określić funkcję czytanego tekstu
- zrozumieć trudne fragmenty tekstu na podstawie kontekstu
- wyszukiwać i selekcjonować informacje
- korzystać z materiałów autentycznych
SŁUCHANIE Uczniowie potrafią:
- określić główną myśl wysłuchanego tekstu, nawet w części niezrozumiałego
- rozróżnić poszczególne części wysłuchanego tekstu
- określić główną myśl poszczególnych części tekstu
- korzystać z materiałów autentycznych
30
- wyselekcjonować istotne informacje z wysłuchanego tekstu
Materiały dydaktyczne:
 podręczniki „ Career paths”

 zeszyt
 tablica
 karty pracy
 komputer
 autentyczne materiały z Internetu
 słowniki polsko-angielskie, angielsko-polskie
 poradniki
 instrukcje obsługi
 czasopisma branżowe itp.
V. Propozycja kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia:
Jedną z metod , które będą wykorzystane w tracie realizacji programu jest tradycyjna polegająca na prezentacji
wybranych elementów języka, które są przećwiczone w formie ustnych lub pisemnych ćwiczeń a następnie utrwalane w
formie trudniejszych zadań. Ten model nauczania jest określany jako metodologia prezentacji ( Presentation
Methodology).
Inną metodą będzie wykorzystanie Task Based Learning- metodyki nauczania języka obcego zorientowanego na
zadania. Z wykorzystaniem tej metody nauczyciel przydzielając uczniom konkretne zadnie do wykonania , które
skoncentrowane jest wokół danego tematu tworzy w ten sposób konieczność użycia przez uczniów autentycznego języka.
Nauczyciel monitoruje wykonywanie zadania i służy uczniom gdy pojawiają się problemy językowe. Po przygotowaniu
zadania następuje jego prezentacja a następnie praca nad językiem, wyjaśnianie problemów językowych, które uczniowie
napotkali w trakcie pracy .Duża zaleta tego podejścia metodycznego jest czynnik motywujący uczniów. Uczniowie
skoncentrowanie na zadaniu są wstanie wykonać zadanie w większym stopniu niż początków twierdzili. Poprawność
komunikatu w trakcji wykonywania zadania jest sprawa drugorzędną , najważniejszy jest przekaz który pozostaje
zrozumiały.
Określa się minimum 4 oceny w ciągu semestru. Uczeń otrzymuje oceny:
31
 z prac pisemnych -testów
 z odpowiedzi ustnych
 z prac domowych
 za aktywność - w zależności od pracy ucznia, jego aktywności na lekcjach, zaangażowanie w pracę grupy
 za pracę projektową
VI. Literatura:
 Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa 2002

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23.03.2009 zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych
planów nauczania w szkołach publicznych
www. Reforma programowa.men.gov.pl
Załączniki:
Załącznik 1. Lista podręczników:

Career Paths , wyd.Express Publishing, Prime Time, wyd. Egis, Matura Upload, wyd. Egis, English for life, wyd.
Oxford, My profession, wyd. Rea
32
5.2 Technologia ogólna

BHP: I. Szczegółowe cele kształcenia
1. rozróżnia pojęcia związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy, Uczeń:
środowiska i ergonomią;  interpretuje podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy
związane z bezpieczeństwem i higieną pracy;
 określa podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych

2. rozróżnia zadania i uprawnienia i higienicznych warunków pracy;
instytucji oraz służb działających
w zakresie ochrony pracy i ochrony  przewiduje konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
środowiska w Polsce; podczas wykonywania zadań zawodowych;
 określa wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych;

 rozpoznaje i przewiduje zagrożenia bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy oraz
3. określa prawa i obowiązki pracownika wskazać sposoby ich usunięcia;
oraz pracodawcy w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy;  dobiera i stosuje odzież ochronną oraz sprzęt ochrony osobistej w zależności od prowadzonych prac;
 określa prace zabronione młodocianym w zakładach mechanicznych;
 potrafi zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej;
 potrafi zareagować zgodnie z instrukcją przeciwpożarową w przypadku zagrożenia pożarowego;
4. przewiduje zagrożenia dla zdrowia  potrafi zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii i bezpiecznej pracy;
i życia człowieka oraz mienia  potrafi zastosować obowiązujące zasady ochrony środowiska;
i środowiska związane z wykonywaniem  potrafi zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń;
zadań zawodowych;  wyjaśnia budowę i przeznaczenie narządzi pomiarowych stosowanych w ślusarstwie oraz interpretuje ich
wskazania;
 wyróżnia cechy charakterystyczne trasowania oraz opisuje technologię trasowania;
 opisuje podstawowe operacje ślusarskie, rozpoznaje narzędzia do obróbki ręcznej oraz określa ich
33
5. określa zagrożenia związane przeznaczenie;
z występowaniem szkodliwych  klasyfikuje materiały stosowane w ślusarstwie: żelazo i jego stopy, metale nieżelazne i ich stopy oraz
czynników w środowisku pracy; określa ich podstawowe własności fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne;
 opisuje proces wykonywania odlewów;
 rozpoznaje na podstawie oznaczenia: stal i staliwo, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy;
 charakteryzuje metody i techniki łączenia metali i materiałów niemetalowych;
6. określa skutki oddziaływania  określa cechy charakterystyczne maszynowej obróbki wiórowej oraz wyjaśnia budowę i przeznaczenie
czynników szkodliwych na organizm narzędzi do obróbki;
człowieka;  posługuje się dokumentacją techniczno-ruchową (DTR) oraz literaturą fachową.
KPS: 1. Podstawowe zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy:

 podstawowe pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy;
1. przestrzega zasad kultury i etyki;
 podstawowe prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bhp;
 zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska
 zagrożenia związane z wykonywaniem zadań zawodowych;
2.jest kreatywny i konsekwentny  zagrożenia i skutki związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;
ćwiczenia:
5. potrafi radzić sobie ze stresem ;  analiza Kodeksu pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
 określanie rodzaju pomieszczeń higieniczno-sanitarnych jakie powinny znajdować się w zakładzie pracy;
 korzystając z Rozporządzenia w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich
zatrudniania przy niektórych z tych prac, określ normy przenoszenia ciężarów dla pracowników
6. aktualizuje wiedzę i doskonali młodocianych przy ręcznym dźwiganiu i przenoszeniu na odległość 25 m.;
umiejętności zawodowe;  wypisz odpady, jakie mogą powstawać w pracowni (lub zakładzie ślusarskim) i określ rodzaj pojemnika do
jakiego mogą być one składowane. Dodatkowo zrób to samo z odpadami, jakie mogą powstawać w twoim
gospodarstwie domowym.
7. przestrzega tajemnicy zawodowej;

2. Wiadomości podstawowe z zakresu organizacji stanowiska roboczego ślusarza:
 ogólne wiadomości o ślusarstwie;
 warsztat ślusarski i stanowisko robocze ślusarza;
8. potrafi ponosić odpowiedzialność za  rodzaje i zasada działania imadeł;
 podstawowe zagadnienia z zakresu bhp na warsztatach.
34
podejmowane działania;
ćwiczenia:
9. Potrafi negocjować warunki  rozpoznawanie stanowisk roboczych w ślusarni.

porozumień;
3. Pomiary warsztatowe:
 definicja pomiaru, błędy przy pomiarach, metody pomiarów, klasyfikacja środków pomiarowych;
PKZ (M.a).  proste narzędzia kontrolne: liniały krawędziowe, kątowniki, szczelinomierze, promieniomierze;
 przyrządy pomiarowe suwmiarkowe: rodzaje, dokładności, budowa, zasada pomiaru;
 przyrządy pomiarowe mikrometryczne: rodzaje, dokładności, budowa, zasada pomiaru;
 przyrządy do pomiaru wymiarów kątowych;
5. rozróżnia rodzaje połączeń;
 precyzyjne przyrządy pomiarowe: sprawdziany, płytki wzorcowe, czujniki, mikroskopy warsztatowe;
 użytkowanie, konserwacja, przechowywanie i dobór przyrządów pomiarowych;
 przyczyny powstawania błędów pomiarów.
7. rozróżnia materiały konstrukcyjne i
eksploatacyjne; ćwiczenia:
 pomiar suwmiarką i mikrometrem;

 pomiar kątomierzem uniwersalnym;
11. rozróżnia techniki i metody
 sprawdź wymiary otworów i wałków sprawdzianami jednogranicznymi i dwugranicznymi;
wytwarzania części maszyn i urządzeń;
 sprawdź skok i zarys gwintu wewnętrznego oraz zewnętrznego;
 dokonaj pomiaru kątów.
12. rozróżnia maszyny, urządzenia i

narzędzia do obróbki ręcznej i 4. Trasowanie:
 cel i cechy charakterystyczne trasowania na płaszczyźnie;
maszynowej;
 narzędzia i materiały pomocnicze do trasowania;
 technologia trasowania, podstawowe czynności traserskie;
 cel i cechy charakterystyczne trasowania przestrzennego;
13. rozróżnia przyrządy pomiarowe  bhp i eliminowanie błędów podczas trasowania;
stosowane podczas obróbki ręcznej i
maszynowej;
ćwiczenia:
 wytrasuj rozwiniecie skrzynki z blachy zgodnie z podanymi przez nauczyciela wymiarami;

35
15. rozróżnia metody kontroli jakości
wykonanych prac; 5. Piłowanie powierzchni płaskich i kształtowych:
 podstawy skrawania;
 pilniki-budowa, podział;
 ogólne zasady eksploatacji i konserwacji pilników, regeneracja pilników;
17. posługuje się dokumentacją  technika piłowania, postawa podczas piłowania i uchwycenie pilnika;
 zamocowanie przedmiotów do piłowania;
techniczną maszyn i urządzeń oraz  piłowanie powierzchni płaskich;
przestrzega norm dotyczących rysunku  piłowanie powierzchni kształtowych;
technicznego, części maszyn,  piłowanie wykończające;
materiałów konstrukcyjnych i  mechanizacja procesu piłowania;
eksploatacyjnych;  bhp i eliminowanie błędów podczas piłowania;
ćwiczenia:
 dokonaj klasyfikacji i oceny stanu technicznego pilników wskazanych przez nauczyciela;

 przeprowadź badanie chropowatości powierzchni, uzyskanych w wyniku operacji
piłowania ręcznego oraz wykańczania powierzchni za pomocą płótna ściernego;
6. Ścinanie, przecinanie, wycinanie metali:

 młotki ślusarskie, podział i zastosowanie;
 przecinaki, wycinaki-budowa, przeznaczenie;
 technologia przecinania, wycinania i ścinania;
 bhp podczas przecinania, wycinania i ścinania;
ćwiczenia:
 opisz sposoby wykonania prac zleconych przez nauczyciela;
7. Przerzynanie i cięcie metali:

 cięcie blach nożycami ręcznymi
36
 przerzynanie piłką ręczną do metalu-budowa piłki, rodzaje brzeszczotów;
 technologia przerzynania-postawa, sposoby mocowania różnych materiałów;
 mechanizacja procesu przerzynania-elektronarzędzia;
 urządzenia do cięcia i przecinania-przecinarka tarczowa, nożyce dźwigniowe, obcinak do rur;
 podstawowe maszyny do cięcia-nożyce gilotynowe, piły ramowe, tarczowe i taśmowe;
 bhp podczas przerzynania i cięcia;
ćwiczenia:
 przyporządkuj parametry techniczne narzędzi i urządzeń, środki ochrony indywidualnej, czynności do

wykonania przed rozpoczęciem pracy, zasady i metody bezpiecznego wykonywania pracy oraz
czynności po zakończeniu pracy.
8. Gięcie i prostowanie blach, płaskowników, rur, drutu:

 charakterystyka procesu gięcia metali i ich stopów-ustalanie długości materiału wyjściowego;
 organizacja stanowiska pracy;
 technologia gięcia drutu, kształtowników, blach, rur;
 zwijanie sprężyn;
 prostowanie drutu, blach, płaskowników, wałków, przedmiotów hartowanych;
ćwiczenia:
 oblicz długość materiału wyjściowego dla detali giętych przedstawionych na rysunkach;

 oblicz długość drutu na sprężynę;
9. Obróbki powierzchniowe( wykańczające):

 skrobanie-narzędzia, przyrządy sprawdzające;
 skrobanie płaszczyzn i powierzchni wklęsłych;
 skrobanie mechaniczne;
 bhp podczas skrobania;
 docieranie i polerowanie-definicje, zastosowanie;
 metody docierania-narzędzia, technika docierania;
37
 polerowanie-narzędzia, materiały, maszyny do polerowania, technika polerowania;
 bhp podczas docierania i polerowania;
ćwiczenia:
 opisz ręczne docieranie powierzchni płytki płasko równoległej według otrzymanej

dokumentacji technologicznej.
10. Wykonywanie otworów okrągłych:

 wiercenie- narzędzia, wiertarki;
 mocowanie narzędzi i przedmiotów;
 technika wiercenia- czynności przygotowawcze, dobór parametrów skrawania, przebieg wiercenia;
 ostrzenie wierteł, usuwanie złamanych wierteł z otworów;
 nawiercanie, pogłębianie i rozwiercanie- narzędzia, zastosowanie, technika wykonywania;
 bhp podczas wykonywania i obróbki otworów;
ćwiczenia:
 obliczanie prędkości skrawania i prędkości obrotowej wykorzystując dane techniczne wiertarki stołowej;
 wykorzystując rysunek techniczny i tabele opisz proces technologiczny wykonania otworu dokładnego;
11. Podstawy materiałoznawstwa:

 właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne metali i ich stopów;
 metody badań wybranych właściwości materiałów-pomiary twardości, udarności;
 otrzymywanie surówki żelaza;
 otrzymywanie żeliwa- podział, oznaczanie i zastosowanie żeliw, metody odlewania;
 otrzymywanie stali i staliw- podział, oznaczanie i zastosowanie;
 metale nieżelazne i ich stopy- miedź i jej stopy, aluminium i jego stopy, cynk i jego stopy, tytan, kobalt-
znakowanie, właściwości i zastosowanie;
ćwiczenia:
38
 zaproponuj materiał na wykonanie danego detalu znając jego technologię wykonania oraz zastosowanie;
12. Połączenia gwintowe:

 podział połączeń części maszyn;
 podział gwintów-oznaczanie, zastosowanie;
 nacinanie gwintów wewnętrznych-narzędzia, dobieranie średnicy wierteł pod dany gwint, technika
gwintowania ręcznego i maszynowego;
 nacinanie gwintów zewnętrznych-narzędzia, dobór średnicy sworznia pod określony gwint, technika
gwintowania ręcznego i maszynowego;
 gwintowanie rur;
 sprawdzanie gwintów, bhp podczas gwintowania;
ćwiczenia:
 ćwiczenia w dobieraniu średnic wierteł pod gwinty wewnętrzne i średnicy sworzni pod gwinty zewnętrzne;
13. Połączenia nitowe:

 budowa i rodzaje nitów-zastosowanie;
 narzędzia do nitowania, technika nitowania;
 nitowanie zmechanizowane;
 bhp podczas nitowania;
ćwiczenia:
 dobierz technologię wykonania połączenia nitowego w zależności od rodzaju zastosowanych nitów oraz
warunków jakie musi spełnić połączenie;
14. Spawanie elektryczne i gazowe:

 metody spawania elektrycznego- omówienie;
 rodzaje złącz spawanych i spoin oraz pozycji spawania;
 przygotowanie materiałów i stanowiska do spawania- wyposarzenie stanowiska;
 zalety i wady spawania, badanie spoin;
 spawanie gazowe- podstawowe informacje, zastosowanie;
39
 wyposarzenie stanowiska do spawania gazowego;
 zastosowanie spawania gazowego do cięcia metali;
 napawanie- technika, zastosowanie;
 bhp podczas spawania;
ćwiczenia:
 korzystając z dokumentacji technicznej oraz instrukcji obsługi, wypisz parametry techniczne znajdującej
się w pracowni spawarki do spawania elektrycznego;
15. Zgrzewanie, lutowanie, klejenie:

 zgrzewanie- rodzaje, zastosowanie;
 lutowanie- rodzaje, zastosowanie;
 technika lutowania miękkiego i twardego oraz lutospawania;
 kontrola połączeń lutowanych;
 połączenie klejone- zalety, wady, zastosowanie;
 rodzaje klejów do metali;
 przebieg procesu klejenia;
 nowoczesne metody łączenia metali;
 bhp podczas zgrzewania, lutowania i klejenia;
ćwiczenia:
 dobierz metodę połączenia wskazanych części mając na względzie wymagania jakie ma spełniać
połączenie oraz ilość wykonanych połączeń w jednostce czasu;
L.p. Dział Orientacyjna liczba godzin
1. Podstawowe zagadnienia z zakresu 14

bezpieczeństwa i higieny pracy
2. Wiadomości podstawowe z zakresu 5

40
organizacji stanowiska roboczego ślusarza
3. Pomiary warsztatowe 18
4. Trasowanie 8
5. Piłowanie powierzchni płaskich i 12

kształtowych
6. Ścinanie, przecinanie, wycinanie metali 5
7. Przerzynanie i cięcie metali 8
8. Gięcie i prostowanie blach, płaskowników, 6

rur, drutu
9. Obróbki powierzchniowe 6
(wykańczające):
10. Wykonywanie otworów okrągłych 12
11. Podstawy materiałoznawstwa 12
12. Połączenia gwintowe 6
13. Połączenia nitowe 4
14. Spawanie elektryczne i gazowe 6
15. Zgrzewanie, lutowanie, klejenie 6

41
Wszystkie tematy w materiale nauczania stanowią podbudowę do nauczania przedmiotów zawodowych:
. Treści zawarte w tematach wymagaj dokładnego omówienia popartego ćwiczeniem (przewidzianym w

programie) i pokazem np. filmem dydaktycznym. Ponadto należy w procesie nauczania położyć
szczególny nacisk na te treści, których opanowanie przez uczniów będzie konieczne. z uwagi na
specyfikę zawodu ślusarz oraz wiadomości potrzebne do wykorzystania w konkretnych sytuacjach

praktycznych, w toku realizacji zajęć praktycznych.
W realizacji procesu nauczania nauczyciel obowiązany jest do aktualizacji treści nauczania w ramach
komisji przedmiotowych oraz uszczegółowienia treści kształcenia. Potrzeba takiej aktualizacji i organizacji,
wynika z rozwoju techniki, technologii i organizacji, jak również z aktualnych potrzeb zakładów pracy
regionu, dla których szkota przygotowuje kadry. Realizacja programu nauczania tego przedmiotu powinna
odbywać się w odpowiednio wyposażonej pracowni z wykorzystaniem aktywnych metod nauczania.
Należy również zadbać o to, aby w maksymalnym stopniu zachowana była korelacja z zajęciami
praktycznymi.
Dużą wagę w osiąganiu zakładanych celów kształcenia przypisuje się ćwiczeniom. Założeniem ćwiczeń
powinno być świadome i samodzielne ich wykonywanie przez uczniów. W ramach technologii ogólnej
uczniowie powinni być wdrażani do korzystania z podstawowych źródeł informacji, tj., podręcznika,
poradników, dokumentacji techniczno-ruchowej oraz czasopism technicznych.
Środki dydaktyczne:
 modele eksponaty;
 dokumentacja prostych procesów technologicznych
 zestaw PN z zakresu:
podstawowych operacji ślusarskich
podstawowych pomiarów warsztatowych
tolerancji, pasowań i chropowatości powierzchni
podstawowych pojęć eksploatacji.
42
Osiągniecia szkolne uczniów, w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia technologii ogólnej, powinny
być oceniane po każdym dziale programowym min. poprzez ustne i pisemne sprawdzanie poziomu umiejętności
oraz ukierunkowaną obserwacją czynności uczniów, podczas wykonywania zadań formułowanych przez
nauczyciela. Ocenianie uczniów może odbywać się poprzez testy o rożnych formach zadań (wielokrotnego
wyboru lub krótkiej odpowiedzi). Wymaga to wyodrębnienia kryteriów oceniania, które powinny nawiązywać do
szczegółowych celów kształcenia wyodrębnionych w przedmiocie technologia ogólna.
VI. Literatura:
 Kowerski A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach ślusarskich i budowy maszyn.
CIOP, Warszawa 1998
 B. Rączkowski: BHP w praktyce; Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr. Gdańsk 2010.

 M. Suchecka: Portal Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego -
internetowe źródło wiedzy z zakresu bhp". Bezpieczeństwo Pracy, 2006.
 Czerwiński W., Czerwiński J.: Poradnik ślusarza. WNT, Warszawa 1989
 Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa 2006
 PN-EN 10020:2003 Definicja i klasyfikacja gatunków stali
 PN-EN 1560:2001 Odlewnictwo - System oznaczenia żeliwa - Symbole i numery materiału
 PN-87/H-01705 Metale Nieżelazne. Oznaczanie gatunków metali i stopów
 Dobrzański L. A.:, Metaloznawstwo z podstawami nauki o materiałach. WNT, Warszawa 1996
43
 Andrzejewski H., Lipski R.: Technologia dla zasadniczych szkół mechanicznych. Część 1. Obróbka
ręczna. WSiP, Warszawa 1980
 Górecki A., Grzegórski Z.: Technologia. Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP, Warszawa 2003
 Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe. Ślusarz. CKE, Warszawa 2004
 Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1993
Literatura powinna być na bieżąco aktualizowana.
44
5.3 Rysunek techniczny

KPS: I. Szczegółowe cele kształcenia
6. aktualizuje wiedzę i doskonali
Uczeń:
 rozróżnia i przygotowuje przybory kreślarskie i materiały rysunkowe;
 wykonuje szkice figur płaskich i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych;
PKZ (M.a).  szkicuje elementy w rzutach prostokątnych na podstawie rysunków aksonometrycznych i odwrotnie;
 wymiaruje zgodnie z PN szkicowane i rysowane przedmioty i części maszyn;
 odczytuje rysunki techniczne z uwzględnieniem wymiarowania;
 przedstawia we właściwy sposób zewnętrzne i wewnętrzne kształty przedmiotów;
1. przestrzega zasad sporządzania  odczytuje na rysunkach technicznych oznaczenia: chropowatości i falistości
powierzchni, tolerancji wymiarów, pasowań, tolerancji kształtu i położenia,
rysunku technicznego
rodzajów obróbek powierzchni;
maszynowego;
 szkicuje części maszyn w uproszczeniu;
 odczytuje uproszczenia rysunkowe, schematy mechaniczne i elektryczne na rysunkach;
 odczytuje opisy i oznaczenia na rysunkach wykonawczych i złożeniowych;
2. sporządza szkice części maszyn;  odczytuje rysunki wykonawcze i złożeniowe;
 odczytuje dokumentacje techniczno-ruchową i technologiczną;
 wykorzystuje dokumentacje i literaturę fachową w realizacji zadań zawodowych i
doskonaleniu kwalifikacji.
4. rozróżnia części maszyn i urządzeń;
5. rozróżnia rodzaje połączeń;
45
6. przestrzega zasad tolerancji i
1. Zasady tworzenia rysunku technicznego:
pasowań;
 rodzaje i nazwy rysunków oraz rodzaje norm technicznych;
 materiały i przybory kreślarskie oraz formaty arkuszy rysunkowych;
 forma graficzna arkusza, tabliczki rysunkowe;
17. posługuje się dokumentacją  linie rysunkowe, zastosowanie;
 podziałki rysunkowe;
techniczną maszyn i urządzeń oraz  opisywanie rysunków, pismo techniczne.
przestrzega norm dotyczących

ćwiczenia:
rysunku technicznego, części maszyn,
 przygotowanie znormalizowanego arkusza rysunkowego z tabliczką rysunkową.
2. Konstrukcje geometryczne:
 kreślenie prostych równoległych i prostopadłych;
 dzielenie odcinka na połowę oraz dowolną ilość części;
 kreślenie podstawowych figur płaskich;
 przykłady zastosowań konstrukcji geometrycznych w rysunku technicznym;
 ćwiczenia w kreśleniu części maszyn na bazie prostych konstrukcji geometrycznych.
ćwiczenia:
 rysowanie wybranych konstrukcji geometrycznych.
3. Zasady szkicowania elementów:

 technika szkicowania;
 szkicowanie prostych elementów geometrycznych;
 szkicowanie figur płaskich i brył geometrycznych;
 szkicowanie elementów o kształtach obrotowych;
 szkicowanie elementów o kształtach złożonych;
 szkicowanie części maszyn;
46
ćwiczenia:
 szkicowanie figur płaskich i brył geometrycznych;

 szkicowanie prostych części maszynowych;
4. Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne:

 metody odwzorowania przedmiotów w rysunku technicznym;
 zasady rzutowania aksonometrycznego;
 szkicowanie figur płaskich i brył w dimetrii ukośnej i izometrii;
 zasady rzutowania prostokątnego;
 szkicowanie figur płaskich i brył w rzutach prostokątnych;
 szkicowanie części maszyn w rzutach prostokątnych;
 rzutowanie wg metody europejskiej - E i amerykańskiej -A.
ćwiczenia:
 szkicowanie figur płaskich i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych

i aksonometrycznych;
 szkicowanie części maszyn w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych;

 czytanie rysunków części maszyn przedstawionych w rzutach prostokątnych i
aksonometrycznych.
5. Zasady wymiarowania:
 elementy wymiarowania;
 ogólne zasady wymiarowania;
 porządkowe zasady wymiarowania;
 zasady wymiarowania wynikające z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych;
 zagadnienia szczegółowe występujące przy wymiarowaniu:
 wymiarowanie kształtowników w konstrukcjach stalowych;
 czytanie rysunków technicznych z uwzględnieniem wymiarowania.
47
ćwiczenia:
 wymiarowe opisywanie szkiców części płaskich i bryt geometrycznych:

 wymiarowanie części maszyn na rysunkach;
 umieszczanie na rysunkach uproszczeń wymiarowych:
 czytanie rysunków części maszyn w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych z
uwzględnieniem wymiarowania.
6. Zasady wykonywania widoków i przekrojów:

 sposoby przedstawiania zewnętrznych i wewnętrznych kształtów przedmiotów;
 rodzaje przekrojów: proste, złożone (łamane, stopniowe), cząstkowe,
półprzekroje
 przerwanie i urywanie rzutów przedmiotów;

 kłady przekrojów, rodzaje, zastosowanie;
 czytanie rysunków technicznych z uwzględnieniem przekrojów i kładów.
ćwiczenia:
 szkicowanie figur geometrycznych z przekrojami prostymi;

 szkicowanie typowych części maszyn z przekrojami prostymi, łamanymi
i stopniowymi;
 czytanie rysunków z przekrojami i kładami.
7. Sposoby oznaczania: chropowatości i falistości powierzchni, tolerancji

wymiarów, pasowań, tolerancji kształtu i położenia, rodzajów obróbek
powierzchni:
 parametry określające chropowatość powierzchni;

 znaki chropowatości i falistości powierzchni;
48
 oznaczenia chropowatości i falistości powierzchni na rysunkach;
 tolerowanie wymiarów liniowych i ich oznaczenia na rysunkach;
 opisywanie tolerancji na rysunkach:
 tolerancje kształtu i położenia na rysunkach;
 oznaczanie rodzaju obróbki powierzchni.
ćwiczenia:
 umieszczanie oznaczeń chropowatości i falistości powierzchni na rysunkach;

 umieszczanie tolerowanych wymiarów liniowych części maszyn na rysunkach:
 oznaczanie tolerancji kształtu i położenia na rysunkach;
 oznaczanie pasowań na rysunkach;
 czytanie rysunków części maszyn z oznaczeniem chropowatości i falistości

powierzchni, tolerancji i pasowań.
8. Uproszczenia rysunkowe:
 uproszczenia rysunkowe i zakres ich stosowania;
 uproszczenia rysunkowe różnych elementów: gwintów, osi, walów, łożysk,
sprężyn. kół zębatych, pasowych i łańcuchowych, kołków itp.;
 uproszczenia rysunkowe różnych rodzajów połączeń rozłącznych

i nierozłącznych:
 symbole graficzne stosowane w uproszczeniach rysunkowych.

 rysunki schematyczne: mechaniczne i elektryczne.
ćwiczenia:
 szkicowanie typowych części maszyn w uproszczeniu;

 umieszczanie symboli na uproszczeniach rysunkowych i rysunkach
49
schematycznych;
 czytanie uproszczeń rysunkowych i rysunków schematycznych.
9. Rysunki wykonawcze , złożeniowe i produkcyjne:

 elementy rysunku wykonawczego i złożeniowego;
 zasady wykonywania rysunków wykonawczych i złożeniowych;
 rysunki produkcyjne – operacyjne i zabiegowe;
 zasady czytania rysunków montażowych.
ćwiczenia:
 umieszczanie wymiarowania na rysunkach złożeniowych;

 czytanie rysunków wykonawczych części maszyn;
 czytanie rysunków złożeniowych;
 czytanie dokumentacji techniczno-ruchowej i technologicznej.
10. Archiwizowanie informacji rysunkowych:

 numerowanie rysunków;
 sposoby składania i przechowywania kopii rysunków:
 sposoby powielania i przechowywania informacji rysunkowej ze szczególnym
uwzględnieniem techniki komputerowej.
ćwiczenia:
 kopiowanie informacji rysunkowej z wykorzystaniem techniki komputerowej.
50
1. Zasady tworzenia rysunku technicznego 6
2. Konstrukcje geometryczne 6
3. Zasady szkicowania elementów 8
4. Rzutowanie prostokątne i 16
aksonometryczne
5. Zasady wymiarowania 14
6. Zasady wykonywania widoków i 14

przekrojów
7. Sposoby oznaczania: chropowatości i 8

falistości powierzchni, tolerancji
wymiarów, pasowań, tolerancji kształtu i

położenia, rodzajów obróbek
powierzchni
8. Uproszczenia rysunkowe 16
9. Rysunki wykonawcze , złożeniowe i 6

produkcyjne
10. Archiwizowanie informacji rysunkowych 2
51
Nauczanie przedmiotu "Rysunek techniczny" powinno wykształcić u uczniów umiejętność wykonywania i

czytania szkiców i rysunków technicznych oraz posługiwania się dokumentacją techniczną i normami rysunku
technicznego. Program nauczania tego przedmiotu należy realizować za pomocą opisu i wyjaśnienia,
połączonych z pokazami i ćwiczeniami. Poszczególne ćwiczenia mogą być realizowane jako zadania wykonywane
na arkuszu rysunkowym lub w zeszycie (szkicowniku) w trakcie zajęć.
Realizując poszczególne działy tematyczne należy posługiwać się rysunkami, szkicami i modelami części
maszyn, charakterystycznymi dla danego zagadnienia. W wykazie środków dydaktycznych podano Zbiór Polskich
Norm, dotyczących treści materiału nauczania, którymi powinien posługiwać się nauczyciel podczas realizacji
poszczególnych tematów. Przewiduje się pokazywanie uczniom podczas lekcji norm dotyczących omawianych
zagadnień.
Jakość wykonywanego szkicu w dużym stopniu zależy od właściwego posługiwania się przyborami
kreślarskimi i materiałami rysunkowymi. Dotyczy to szczególnie poprawnego rysowania linii. Nauczyciel powinien
zwrócić uwagę na ważność tego zagadnienia. Omawiając opisywanie rysunków należy przedstawić uczniom
przykładowy zapis rysunkowy przedmiotu. Umiejętność wykonywania pisma technicznego wykształcić można
przez ćwiczenia w pisaniu liter, cyfr i innych znaków na specjalnie przygotowanych do tego celu arkuszach lub w
zeszytach ćwiczeniowych. Demonstrując organizację miejsca pracy zwrócić uwagę na rozmieszczenie materiałów
i przyborów rysunkowych, oświetlenie i postawę podczas pracy.
Konstrukcje geometryczne wykorzystać do ćwiczenia techniki kreślenia ołówkiem, opanowania nazewnictwa i

poprawnego odwzorowania linii rysunkowych, w tym takie ich grubości. Podkreślić zastosowanie konstrukcji
geometrycznych w technice.
Realizacja tematu ,,Zasady szkicowania elementów" ma na celu wyksztalcenie u uczniów umiejętności

starannego i dokładnego szkicowania figur i bryt geometrycznych oraz części maszyn o różnych kształtach.
Podczas wykonywania szkiców należy:
52
- posługiwać się modelami i częściami maszyn:
- zachować kształt i proporcje wymiarowe;
- zachować zasady techniki szkicowania.
Dokładnie omówić zasady i cechy szkiców. Technikę szkicowania wyjaśnić na przykładach. Podczas
wymiarowania i opisywania szkicu uczniowie powinni poznać ogólne zasady wymiarowania.
Mając na uwadze stopniowanie trudności, należy wprowadzać nauczanie rzutowania w kolejności: punkt,
odcinek. prosta, płaszczyzna. Rysunki w rzucie aksonometrycznym należy wykonywać posługując się modelami i
rysunkami w rzutach prostokątnych, natomiast rysunki w rzutach prostokątnych na podstawie modeli i rysunków w
rzutach aksonometrycznych. Podczas wyjaśniania rzutowania prostokątnego posługiwać się rzutami
aksonometrycznymi bez wnikania w szczegóły zasad ich odwzorowania. Cele tematu zostaną osiągnięte przez
stosowanie na zajęciach odpowiednich pomocy dydaktycznych, jak: modele, rysunki w rzutach
aksonometrycznych, plansze.
Wiadomości dotyczące wymiarowania powinny nawiązywać do treści zawartych w temacie z zakresu

szkicowania. Wyjaśnić i omówić zasady wymiarowania wynikające z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych.
Należy uzupełnić o porządkowe zasady wymiarowania kształtów geometrycznych części maszyn na rysunkach.
W temacie tym słusznym byłoby posłużenie się dużą ilością przykładów rysunkowych, które ułatwiłyby
opanowanie wiadomości dotyczących zasad wymiarowania. Stosując różnorodne przykłady można jednocześnie
wykształcić umiejętności czytania rysunków części maszyn z uwzględnieniem wymiarowania.
Podczas omawiania zagadnienia z dziedziny widoków i przekrojów powinno być przewidziane

wykonywanie ćwiczeń, ilustrowanych modelami - przekrojami. rysunkami z przekrojami, kształtujących wyobraźnię
przestrzenną uczniów. Należy wyjaśnić celowość wykonywania różnych rodzajów przekrojów na rysunkach części
maszyn.
Podając zasady określania chropowatości powierzchni, tolerowanie wymiarów oraz symbole stosowane w
oznaczaniu chropowatości i pasowaniach, należy posłużyć się licznymi przykładami rysunkowymi, poświęcając
tym zagadnieniom więcej czasu. Zasady tolerowania kształtu i położenia powinny być omówione również na
przykładach rysunkowych w formie informacji ogólnej. Szczególnie dużo czasu przeznaczyć na tolerancje kształtu
i położenia oraz ich oznaczanie na rysunkach. W czasie zajęć korzystać z norm i dokumentacji związanych z
53
tematem. Ugruntować treści tematu poprzez ćwiczenia w czytaniu rysunków.
Zakres tematu ,,Uproszczenia rysunkowe" jest obszerny, ponieważ dotyczy uproszczeń rysunkowych
pojedynczych elementów (części maszyn) oraz zespołów (połączenia rozłączne i nierozłączne. przekładnie,
instalacje). Realizując ćwiczenia należy mieć na względzie specyfikę zawodu, co ma wpływ na dobór części
maszyn i polaczeń podczas wykonywania rysunków w uproszczeniu. Wyeksponować stopnie uproszczeń tych
elementów maszyn i urządzeń. które są reprezentatywne w budowie maszyn i urządzeń. Omawiając rysunki
schematyczne i elektryczne należy przedstawić symbole graficzne stosowane w przekładniach, napędach i
mechanizmach oraz na schematach elektrycznych, które będą przydatne do wyksztalcenia umiejętności czytania
tych rysunków.
Rysunki wykonawcze powinny zawierać wszystkie dane potrzebne do wykonania części maszynowych.
Należy pamiętać o stosowaniu znormalizowanych grubości linii rysunkowych, jak również o innych oznaczeniach
(chropowatość powierzchni, pasowania, tolerancje itp.). Rysunek wykonawczy powinien być zaopatrzony w
znormalizowaną tabliczkę rysunkową, przeznaczoną dla rysunków pojedynczych części. Materiał nauczania
ugruntować poprzez sporządzenie odpowiedniej ilości i jakości ćwiczeń oraz czytanie rysunków. Wszystkie
rysunki poprzedzić wykonaniem odpowiednich szkiców.
Na rysunku złożeniowym przedstawione są wszystkie zespoły i części wyrobu w takim stanie, w jakim
wygląda on po zmontowaniu. Należy pamiętać o zasadach wykonywania rysunków złożeniowych (stosowanie
uproszczeń, numerowanie części itp.). Rysunek ten powinien zawierać tabliczkę rysunkową, przewidzianą dla
tego rodzaju rysunków.
Bardzo ważnym zagadnieniem jest sposób powielania i przechowywania informacji rysunkowej. Gospodarka
rysunkowa obejmuje numerowanie rysunków oraz sposób składania i przechowywania kopii rysunkowych.
Podczas powielania informacji rysunkowej uwzględnić technikę komputerową w zakresie drukowania

rysunków, jak również kopiowania rysunków na dyskietkach.
54
 Modele:
- elementów płaskich,
- brył geometrycznych i elementów przestrzennych.
- przekrojów,
- typowych części maszyn.
 Materiały dydaktyczne ilustrujące:

- zasady szkicowania,
- zasady rzutowania prostokątnego i aksonometrycznego,
- sposoby wymiarowania,
- zasady wykonywania widoków i przekrojów,
- uproszczenia rysunkowe,
- schematy mechaniczne i elektryczne,
- dokumentację techniczno-ruchową i instrukcje obsługi.
Osiągniecia szkolne uczniów, w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia rysunku technicznego, powinny
być oceniane na poszczególnych etapach kształcenia min. poprzez prace w formie projektów, ustne sprawdzanie
poziomu umiejętności oraz ukierunkowaną obserwację czynności uczniów podczas wykonywania zadań
formułowanych przez nauczyciela. Ocenianie uczniów może odbywać się poprzez testy o różnych formach zadań,
do których instrukcje powinny nawiązywać do założonych celów kształcenia w przedmiocie rysunek techniczny.
W trakcie trwania roku szkolnego, sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z
55
zapisami zawartymi w wewnątrzszkolnym systemie oceniania. Nauczyciel, na początku roku szkolnego
przedstawia formy oraz kryteria oceniania. Metody kontroli: ocena za wykonane ćwiczenie praktycznego,
sprawdzian - po zakończeniu działów.
VI. Literatura:
 Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2005;

 Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004;
 Lewandowski T.: Zbiór zadań z rysunku technicznego dla mechaników. WSiP,;
Warszawa 2002;
 Malinowski J., Jakubiec W.: Tolerancje i pasowania w budowie maszyn. WSiP,

Warszawa 1998;
 Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1995;

 Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999;
 Polskie Normy,
 instrukcje obsługi maszyn i urządzeń mechanicznych,
 poradnik mechanika;
56
5.4 Techniki wytwarzania

KPS:

Uczeń:
 wymienia podstawowe własności, rozpoznaje oraz określa zastosowanie materiałów niemetalowych w
ślusarstwie: tworzywa sztuczne, materiały uszczelniające, drewno, szkło, guma, materiały cierne,
materiały lakiernicze;
PKZ (M.a).
 wyjaśnia procesy obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej;
 klasyfikuje obróbkę plastyczną;
6. przestrzega zasad tolerancji i
 charakteryzuje proces obróbki plastycznej;
pasowań;
 klasyfikuje obróbkę skrawaniem;
 charakteryzuje proces obróbki skrawaniem;
 wyjaśnia istotę tolerancji, pasowania i chropowatości powierzchni; oblicza wymiary graniczne odchyłek,
7. rozróżnia materiały konstrukcyjne i tolerancji i luzów, dobiera z tablic wartości odchyłek i pasowań;
 określa cechy charakterystyczne maszynowej obróbki wiórowej oraz wyjaśnia budowę i przeznaczenie
eksploatacyjne;
narządzi do obróbki;
 wymienia rodzaje części maszyn, podstawowe zespoły i mechanizmy stosowane w budowie maszyn oraz
potrafi wyjaśnić ich działanie;
8. rozróżnia środki transportu  wyjaśnia istotę korozji i opisuje sposoby jej zapobiegania;
 posługuje się dokumentacją techniczno-ruchową (DTR) oraz literaturą fachową;
wewnętrznego;
 określa podstawowe wielkości charakteryzujące energię elektryczną,
 rozróżnia materiały przewodzące, półprzewodzące (półprzewodniki), izolacyjne,
magnetyczne, konstrukcyjne oraz wskazuje ich zastosowanie;
9. dobiera sposoby transportu i
 rozróżnia elementy instalacji elektrycznej;
składowania materiałów;
 rozróżnia poszczególne rodzaje maszyn elektrycznych;
 przewiduje zagrożenia i ich skutki podczas pracy urządzeń elektrycznych;
 udziela pierwszej pomocy w przypadku porażenia prądem elektrycznym;
57
10. rozpoznaje rodzaje korozji oraz  stosuje środki ochrony od porażeń prądem elektrycznym;
określa sposoby ochrony przed korozją;  stosuje przepisy bhp i ochrony ppoż. podczas wykonywania pomiarów.
11. rozróżnia techniki i metody 1. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna:

wytwarzania części maszyn i urządzeń;  klasyfikacja obróbki cieplnej;
 wyżarzanie-rodzaje i zastosowanie;
 hartowanie, odpuszczanie-rodzaje, zastosowanie;
 urządzenia do obróbki cieplnej;
12. rozróżnia maszyny, urządzenia i
 obróbka cieplno-chemiczna, rodzaje i zastosowanie;
 bhp podczas obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej;
maszynowej;
ćwiczenia:
17. posługuje się dokumentacją  podaj cele obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej;
techniczną maszyn i urządzeń oraz  przedstaw praktyczne wykorzystanie wykresu żelazo-węgiel;
przestrzega norm dotyczących rysunku
technicznego, części maszyn,
materiałów konstrukcyjnych i 2. Obróbka plastyczna metali:
eksploatacyjnych;  podstawowe procesy obróbki plastycznej;
 kucie ręczne- narzędzia, operacje;
 kucie maszynowe- rodzaje, maszyny;
 tłoczenie- rodzaje, urządzenia, zastosowanie;
M.20.1.1. dobiera metodę do rodzaju  bhp podczas obróbki plastycznej;
obróbki ręcznej;
ćwiczenia:
M.20.1.2. dobiera materiały do  wymień i opisz operacje oraz narzędzia kucia ręcznego;
wykonania elementów maszyn,  wymień wyroby i półwyroby uzyskane w procesie walcowania;
urządzeń i narzędzi;
3. Obróbka mechaniczna skrawaniem:

 podstawy skrawania metali;
M.20.1.3. dobiera narzędzia do  parametry skrawania, płyny obróbkowe;
58
wykonania obróbki ręcznej;  toczenie- narzędzia, tokarki, typowe prace wykonywane na tokarkach;
 wiercenie- narzędzia, wiertarki;
 frezowanie- rodzaje, narzędzia, frezarki, typowe operacje frezarskie;
 szlifowanie- rodzaje, narzędzia, szlifierki, typowe operacje szlifierskie;
M.20.1.4. dobiera narzędzia i przyrządy  zasady bhp, ochrony ppoż oraz ochrony środowiska podczas obróbki maszynowej skrawaniem;
prac ślusarskich;
ćwiczenia:
 dobór parametrów skrawania podczas toczenia;

M.20.2.1. dobiera metodę obróbki  określanie sposobu obróbki na podstawie wykonanych próbek;
maszynowej do wykonania elementów
maszyn i narzędzi;
4. Korozja metali, zabezpieczanie przed korozją:
 mechanizm i rodzaje korozji;
 metody przeciwdziałania korozji metali;
M.20.2.2. rozróżnia elementy budowy  odporność różnych metali na korozję;
obrabiarek uniwersalnych;  powłoki ochronne- zasada doboru, rodzaje powłok, ochrona czasowa, technika nanoszenia;
ćwiczenia:
M.20.2.3. dobiera obrabiarki do rodzaju
wykonywanych prac ślusarskich;  rozpoznawanie rodzajów korozji;
 zapobieganie korozji- dobieranie powłok ochronnych;
M.20.2.4. dobiera materiały do 5. Rozpoznawanie elementów obwodów elektrycznych i elektronicznych:

wykonania elementów maszyn ,  podstawowe zjawiska i prawa elektrotechniki;
urządzeń i narzędzi;  materiały stosowane w elektrotechnice;
 elementy elektryczne i elektroniczne – zastosowanie i symbole;
 podstawowe pomiary wielkości elektrycznych;
 bhp podczas pracy przy elementach i urządzeniach elektrycznych;
M.20.2.5. dobiera przyrządy i uchwyty
do wykonania obróbki maszynowej;
ćwiczenia:
 zastosowanie praktyczne praw elektrotechniki;

M.20.2.6. dobiera narzędzia do  posortuj zgromadzone w pudełku elementy. Oddzielnie umieść bezpieczniki, oddzielnie
59
wykonywania prac z zakresu obróbki łączniki, diody, itp. Do każdej grupy przyporządkuj odpowiedni symbol graficzny;
maszynowej;
 oblicz jaki są koszty eksploatacji 1 żarówki o mocy 100 W przez cały rok, jeżeli świeci
ona bez przerwy. Koszt jednej kWh należy przyjąć 40 gr;
M.20.2.7. dobiera narzędzia i przyrządy  Dokonaj analizy zagrożeń występujących w trakcie wymiany żarówki, w oprawie umieszczonej na suficie
pomiarowe do rodzaju wykonywanej w sali. Dobierz właściwy sprzęt zabezpieczający. Opracuj procedurę wymiany żarówki.
pracy;
6. Tolerancje, pasowania i chropowatość powierzchni:

 przypomnienie podstawowych definicji i oznaczeń;
M.20.4.1. posługuje się dokumentacją  dobór odchyłek, obliczanie wymiarów granicznych i tolerancji;
techniczną maszyn i urządzeń;  dokładność wykonania, otwór i wałek podstawowy;
 pojęcie tolerancji warsztatowej- dobieranie odchyłek warsztatowych z tabel dla wymiarów zewnętrznych,
wewnętrznych i mieszanych i obliczanie wymiarów granicznych;
 rodzaje pasowań i ich oznaczanie, określanie pasowań na podstawie luzów (wcisku);
M.20.4.9. dobiera metodę zabezpieczeń  wpływ rodzaju obróbki skrawaniem na stan powierzchni- oznaczanie kierunkowości struktury;
antykorozyjnych maszyn i urządzeń;  dobieranie rodzaju techniki wytwarzania części maszyn w zależności od wymaganej dokładności i stanu
powierzchni;
ćwiczenia:
 obliczanie wymiarów granicznych oraz tolerancji dla podanych wymiarów nominalnych stolerowanych;
 dobieranie pasowań na podstawie podanej dokumentacji rysunkowej;
 czytanie rysunków wykonawczych i złożeniowych pod kątem tolerancji i pasowań;
7. Mechanizmy i elementy maszyn:

 podział maszyn, klasyfikacja maszyn- maszyny energetyczne, transportowe, technologiczne i inne:
 układy hydrauliczne i pneumatyczne w budowie maszyn;
 omówienie maszyn energetycznych- pompy;
 omówienie maszyn roboczych- sprężarki, wentylatory;
 omówienie maszyn i urządzeń transportu wewnątrzzakładowego;
 omówienie części maszyn- wały, osie, łożyska toczne i ślizgowe;
 omówienie typowych mechanizmów- dźwigniowe, jarzmowe, korbowe, krzywkowe;
 przekładnie mechaniczne- rodzaje, budowa, zastosowanie;
 sprzęgła- rodzaje, zasady pracy, zastosowanie;
60
 hamulce- rodzaje, zastosowanie;
ćwiczenia:
 rozróżnianie typowych części maszyn, zespołów i rnechanizmów stosowanych

w budowie maszyn;
8. Typowe obliczenia wytrzymałościowe:

 statyczna próba rozciągania;
 siły i naprężenia wewnętrzne w materiale- belka jako element konstrukcyjny;
 rodzaje obciążeń zewnętrznych- zasady obliczeń wytrzymałościowych;
 podstawowe połączenia części maszyn obciążane zewnętrznie;
ćwiczenia:
 obliczenia wytrzymałościowe belek;

 obliczenia wytrzymałościowe prostych połączeń części maszyn;
9. Materiały z proszków spiekanych i materiałów ceramicznych:

 proces metalurgii proszków;
 materiały otrzymywane tymi metodami- węgliki spiekane, materiały ceramiczne;
 zastosowanie materiałów z proszków spiekanych;
ćwiczenia:
 charakteryzuj produkty otrzymywane z węglików spiekanych i materiałów ceramicznych;
10. Materiały konstrukcyjne niemetalowe:

 tworzywa sztuczne- cechy, podział i zastosowanie;
 drewno- cechy, podział, materiały produkowane z drewna;
 szkło- cechy, podział, materiały szklane;
61
 guma- cechy, zastosowanie;
 materiały lakiernicze-podział, zastosowanie;
 materiały uszczelniające-cechy, zastosowanie;
ćwiczenia:
 dobierz materiały lakiernicze, którymi w celach uszczelniająco - ochronnych można

pokryć: żeliwo, staliwo, mosiądz, aluminium, drewno, gumę, rurę hydrauliczną
nieocynkowaną, szkło.
1. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna 8
2. Obróbka plastyczna metali 8
3. Obróbka mechaniczna skrawaniem 22
4. Korozja metali, zabezpieczanie przed 6

korozją
5. Rozpoznawanie elementów obwodów 20

elektrycznych i elektronicznych
6. Tolerancje, pasowania i chropowatość 24

powierzchni
7. Mechanizmy i elementy maszyn 40
8. Typowe obliczenia wytrzymałościowe 18
62
9. Materiały z proszków spiekanych i 8
materiałów ceramicznych
10. Materiały konstrukcyjne niemetalowe 6

Zalecane metody nauczania to dyskusja, pokaz i ćwiczenie. Przy realizacji materiału nauczania przedmiotu musi
występować korelacja z zajęciami praktycznymi i technologią ogólną. Wskazanym jest stosować w procesie
kształcenia technikę komputerową i technikę video, szczególnie w przypadkach, gdy przedstawienie zjawisk i
procesów w warunkach naturalnych jest niemożliwe.
Skuteczność nauczania przedmiotu, z uwagi na różnorodność tematyki, w dużej mierze uzależniona jest od
doboru metod nauczania, które nauczyciel zastosuje odpowiednio do celów jakie zamierza osiągnąć.
Zastosowane metody nauczania powinny:
- rozwijać samodzielność myślenia i działania uczniów oraz wdrażać do praktycznego wykorzystania nabytych
wiadomości;
-aktywizować ucznia do rozwiązywania problemów lub zadań;
-wykształcić umiejętność dostrzegania istotnych w technologii zjawisk;
- uczyć stosowania nabytej wiedzy w praktyce;
- podnosić skuteczność nauczania i wychowania.
Przy realizacji tematów związanych z procesami technologicznymi zaleca się stosowanie filmów dydaktycznych
oraz organizacje wycieczek do zakładów pracy. Wycieczka może być elementem wprowadzającym w
zagadnienie, uzupełniającym nagromadzoną wiedze lub podsumowującym zdobyte wiadomości.
Dużą wagę w osiąganiu zakładanych celów kształcenia przypisuje się ćwiczeniom. Założeniem ćwiczeń powinno
być świadome i samodzielne ich wykonywanie przez uczniów. W ramach przedmiotu uczniowie powinni być
wdrażani do korzystania z podstawowych źródeł informacji, tj., podręcznika, poradników, dokumentacji
techniczno-ruchowej oraz czasopism technicznych.
63
Podstawowe środki dydaktyczne:
- dokumentacja prostych procesów technologicznych
- zestaw PN z zakresu:
tolerancji, pasowań i chropowatości powierzchni;
podstawowych pojęć z zakresu obróbki mechanicznej, cieplnej i cieplno-chemicznej;
- modele eksponaty:
wyposażenie tokarki uniwersalnej;
wyposażenie frezarki uniwersalnej;
ściernice;
różne części maszyn;
sprężyny i elementy sprężyste;
polaczenia rozłączne;
osie i wały
łożyska ślizgowe;
łożyska toczne;
przekładnie mechaniczne zębate;
przekradnie mechaniczne cięgnowe:
przekładnie mechaniczne cierne;
mechanizmy krzywkowe;
64
mechanizmy dźwigniowe;
elementy hydrauliki maszyn;
elementy pneumatyki maszyn;

Osiągniecia szkolne uczniów, w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia technik wytwarzania, powinny być
oceniane po każdym dziale programowym min. poprzez ustne i pisemne sprawdzanie poziomu umiejętności oraz
ukierunkowaną obserwację czynności uczniów, podczas wykonywania zadań formułowanych przez nauczyciela.
Ocenianie uczniów może odbywać się poprzez testy o rożnych formach zadań (wielokrotnego wyboru lub krótkiej
odpowiedzi). Wymaga to wyodrębnienia kryteriów oceniania, które powinny nawiązywać do szczegółowych celów
kształcenia wyodrębnionych w przedmiocie
VI. Literatura:
 Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 2004;
 Górecki A., Technologia ogólna, podstawy technologii mechanicznych, WSiP, Warszawa 2003;
 Bastion P. Wicher W., Schuberth G.: Praktyczna elektrotechnika ogólna. REA, Warszawa 2004;
 Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń. WSiP, Warszawa 2004;
 Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001;
 Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. Technologia. WSiP, Warszawa 2003
 Mały poradnik mechanika. Praca zbiorowa: WNT, Warszawa 1999;
 Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2006;
 PN-88/H-89500 Węgliki spiekane. Gatunki;
 Malinowski J.: Pasowania i pomiary: WSiP, Warszawa 1991.
65
5.5 Technologia napraw

KPS: I. Szczegółowe cele kształcenia
3. przewiduje skutki podejmowanych
działań; Uczeń:
 określa cechy charakterystyczne demontażu, montażu, naprawy,

 odczytuje dokumentacje procesów technologicznych obróbkowych, montażowych i naprawczych,
5. potrafi radzić sobie ze stresem;
 określa budowę i przeznaczenie oraz rodzaj i zakres obróbki ślusarskiej przy wykonywaniu i naprawach
uniwersalnych narzędzi skrawających ;
narzędzi i przyrządów do obróbki plastycznej,
umiejętności zawodowe; przyrządów do przetwórstwa tworzyw sztucznych;
przyrządów i uchwytów do obróbki skrawaniem;
8. potrafi ponosić odpowiedzialność za
przyrządów i uchwytów do spawania i zgrzewania;
podejmowane działania;  określa przeznaczenie, zasadę działania, wyróżnić elementy składowe oraz określa zakres obróbki
ręcznej przy montażu i naprawach;
 charakteryzuje elementy składowe i przeznaczenie instalacji wodociągowo- kanalizacyjnej, określa zakres
i rodzaj operacji ślusarskich przy montażu i naprawach instalacji typowych;
10. współpracuje w zespole;
 określa przeznaczenie. zasadę działania, wyróżnia elementy składowe instalacji wentylacyjno-
klimatyzacyjnej, charakteryzuje operacje ślusarskie występujące przy montażu;
 określa budowę, przeznaczenie i zasadę działania instalacji centralnego ogrzewania;
 charakteryzuje sposoby przeprowadzania napraw elementów i zespołów mechanicznych sprzętu
66
PKZ(M.a) powszechnego użytku;
 wyjaśnia metody i sposoby kontroli wykonywania operacji ślusarskich, obróbkowych, montażowych i
4. rozróżnia części maszyn i urządzeń; naprawczych;
 charakteryzuje warunki bezpiecznej pracy, ppoż. i ochrony środowiska naturalnego, przy wykonywaniu i
naprawach pojedynczych części, zespołów i mechanizmów: narzędzi, uchwytów, instalacji oraz sprzętu
powszechnego użytku
12. rozróżnia maszyny, urządzenia i .
maszynowej; II. Treści kształcenia:
1. Fizykochemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń:

15. rozróżnia metody kontroli jakości  tarcie i jego rodzaje;
wykonanych prac;  smarowanie części maszyn, smarowanie hydrostatyczne i hydrodynamiczne;
 technika smarowania: smarem płynnym i mazistym;
 dobór materiałów smarowych;
 istota procesu zużywania się części maszyn;
16. określa budowę oraz przestrzega
 zużycie mechaniczne;
zasad działania maszyn i urządzeń;  zużycie i uszkodzenia części, zespołów, mechanizmów i układów;
 ocena zużycia. metody przeciwdziałania zużyciu;
17. posługuje się dokumentacją

ćwiczenia:
techniczną maszyn i urządzeń oraz
przestrzega norm dotyczących rysunku  wykonaj oględziny wskazanego przez nauczyciela elementu maszyny bądź urządzenia.
technicznego, części maszyn, Określ, jakim procesom niszczącym poddawany był ten element;
materiałów konstrukcyjnych i
eksploatacyjnych;  na skraju płyty traserskiej umieść element metalowy, którego masa waha się w granicach 1÷2 kg dołącz
do tego elementu linkę, na końcu której znajduje się dynamometr. Bardzo powoli równomiernie ciągnij za
dynamometr tak, by element przeciągnąć na drugi skraj płyty. Odczytaj wartość siły, jaką musisz
oddziaływać na przedmiot, by element ten przesunąć. Pomiary powtórz dla: płyty posmarowanej smarem
M.20.3.1. rozróżnia techniki łączenia stałym, płyty polanej wodą, płyty polanej olejem przekładniowym, płyty zabrudzonej piaskiem.
materiałów; Przeprowadź analizę otrzymanych wyników.
2. Zasady naprawy obiektów technicznych:

M.20.3.2. dobiera metodę łączenia  demontaż części maszyn i mechanizmów;
 weryfikacja i przygotowanie części do regeneracji;
67
materiałów;  regeneracja części i naprawa mechanizmów;
 montaż przykładowych części maszyn- wpustów, klinów, pierścieni zabezpieczających, łożysk tocznych i
ślizgowych;
 naprawa i montaż mechanizmów- z kołami zębatymi, śrubowych, korbowych, zapadkowych;
M.20.3.3. rozróżnia narzędzia i sprzęt  naprawa i montaż przekładni mechanicznych;
do wykonywania połączeń materiałów;  przykładowe procesy technologiczne montażu;
 przykładowe procesy technologiczne napraw;
M.20.3.4. dobiera materiały do ćwiczenia;

wykonania ich połączeń;
 przygotowanie mechanizmów do demontażu;
 opracuj technologie oczyszczenia elementów silnika spalinowego;
 w wymontowanym reduktorze prędkości tokarki przeprowadź czyszczenie i weryfikację współpracujących
M.20.3.5. dobiera narzędzia i sprzęt do części;
wykonania połączeń materiałów;  wykonaj kontrolę wałka, ułożyskowanego za pomocą łożysk kulkowych, opisz wszystkie defekty;
3. Budowa i naprawa typowych narzędzi skrawających, przyrządów i uchwytów do obróbki

M.20.4.1. posługuje się dokumentacją skrawaniem:
techniczną maszyn i urządzeń;  budowa typowych narzędzi skrawających;
 operacje ślusarskie przy wykonywaniu i naprawach narządzi skrawających;
 klasyfikacja przyrządów i i uchwytów;
 budowa i zasada działania typowych przyrządów i uchwytów;
M.20.4.2. planuje czynności związane z
 operacje ślusarskie przy wykonywaniu i naprawach przyrządów i uchwytów
demontażem maszyn i urządzeń; stosowanych w obróbce skrawaniem;
ćwiczenia:
M.20.4.3. charakteryzuje procesy
 rozpoznawanie narządzi skrawających, określanie operacji wykonywanych przez ślusarzy przy
zużycia elementów maszyn, urządzeń i wykonywaniu określonych narządzi;
narzędzi;  analiza budowy i działania uchwytów i przyrządów;
 sporządzanie planu naprawy (montażu) typowych przyrządów i uchwytów.
M.20.4.5. dobiera części podlegające

4. Budowa i naprawa narzędzi i przyrządów do obróbki plastycznej tłoczeniem:
wymianie;  podział i budowa tłoczników;
 podział i budowa wykrojników;
68
 operacje ślusarskie przy wykonywaniu i naprawach tłoczników i wykrojników;
ćwiczenia:
 sporządzanie planu montażu (naprawy) wykrojników i tłoczników;
5. Budowa i naprawa przyrządów do przetwórstwa tworzyw sztucznych:

 podział przyrządów do przetwórstwa tworzyw sztucznych;
 budowa i działanie przyrządów do przetwórstwa tworzyw sztucznych;
 operacje ślusarskie przy wykonywaniu i naprawach przyrządów do przetwórstwa tworzyw sztucznych;
ćwiczenia:
 analiza rysunków i schematów działania przyrządów do przetwórstwa tworzyw sztucznych;

 sporządzanie schematów montażu przyrządów.
6. Budowa i naprawa typowych przyrządów i uchwytów do spawania i zgrzewania:

 budowa typowych przyrządów i uchwytów do spawania i zgrzewania;
 operacje ślusarski przy wykonywaniu i naprawach przyrządów i uchwytów do spawania i zgrzewania;
ćwiczenia:
 analiza rysunków i schematów działania przyrządów i uchwytów do spawania i zgrzewania:
7. Budowa, montaż i naprawa instalacji:

 wodociągowo- kanalizacyjnej;
 wentylacyjno- klimatyzacyjnej;
 centralnego ogrzewania;
 schemat i budowa prostego układu instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej;
 podstawowe elementy i urządzenia armatury wodociągowo- kanalizacyjnej;
 typowe niedomagania i awarie instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej;
 operacje ślusarskie przy montażu i naprawach instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej;
 zabezpieczanie instalacji przed korozją;
 schemat i budowa instalacji wentylacyjno- klimatyzacyjnej;
 przeznaczenie, budowa i zasady działania podstawowych urządzeń i elementów instalacji wentylacyjno-
klimatyzacyjnej;
 typowe usterki instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej;
 operacje ślusarskie przy montażu, naprawach i regulacji instalacji wentylacyjno- klimatyzacyjnej;
69
 zasada działania urządzeń centralnego ogrzewania;
 elementy składowe i schemat instalacji centralnego ogrzewania;
 typowe uszkodzenia instalacji centralnego ogrzewania:
 operacje ślusarskie i konserwacyjne przy montażu i naprawach instalacji centralnego ogrzewania;
ćwiczenia:
 rozpoznawanie i określanie przeznaczenia elementów armatury wodociągowo- kanalizacyjnej;

 rozpoznawanie, określanie budowy i przeznaczenia urządzeń i elementów instalacji wentylacyjno-
kanalizacyjnej;
 rozpoznawanie i określanie przeznaczenia elementów i urządzeń armatury centralnego ogrzewania.
8. Budowa, zasada działania, naprawa, regulacja i konserwacja podstawowego sprzętu

gospodarstwa domowego:
 budowa i zasada działania zespołów mechanicznych sprzętu gospodarstwa domowego (np.: robotów,
pralek, itp.);
 naprawa, regulacja i konserwacja sprzętu gospodarstwa domowego;
 budowa i zasady działania zespołów mechanicznych sprzętu sportowego rekreacyjnego;
 naprawa, regulacja i konserwacja elementów, zespołów mechanicznych sprzętu sportowego i
rekreacyjnego;
ćwiczenia:
 czytanie schematów działania określonego sprzętu gospodarstwa domowego;

 rozpoznawanie uszkodzeń i niedomagań sprzętu gospodarstwa domowego;
 określanie sposobu i zakresu napraw uszkodzonego sprzętu.
70
1. Fizykochemiczne podstawy eksploatacji 8

maszyn i urządzeń
2. Zasady naprawy obiektów technicznych 24
3. Budowa i naprawa typowych narzędzi 30

skrawających, przyrządów i uchwytów do
obróbki skrawaniem
4. Budowa i naprawa narzędzi i przyrządów 12

do obróbki plastycznej tłoczeniem
5. Budowa i naprawa przyrządów do 12

przetwórstwa tworzyw sztucznych
6. Budowa i naprawa typowych przyrządów i 10

uchwytów do spawania i zgrzewania
7. Budowa, montaż i naprawa instalacji: 16
• wodociągowo- kanalizacyjnej;
• wentylacyjno- klimatyzacyjnej;
• centralnego ogrzewania;
8. Budowa, zasada działania, naprawa, 16

regulacja i konserwacja podstawowego
sprzętu gospodarstwa domowego
71
Zalecane metody nauczania to dyskusja, pokaz i ćwiczenie. Przy realizacji materiału nauczania przedmiotu musi
występować korelacja z zajęciami praktycznymi i technologią ogólną. Wskazanym jest stosować w procesie
kształcenia technikę komputerową i technikę video, szczególnie w przypadkach, gdy przedstawienie zjawisk i
procesów w warunkach naturalnych jest niemożliwe.
Skuteczność nauczania przedmiotu, z uwagi na różnorodność tematyki, w dużej mierze uzależniona jest od
doboru metod nauczania, które nauczyciel zastosuje odpowiednio do celów jakie zamierza osiągnąć.
Zastosowane metody nauczania powinny:
- rozwijać samodzielność myślenia i działania uczniów oraz wdrażać do praktycznego wykorzystania nabytych
wiadomości;
-aktywizować ucznia do rozwiązywania problemów lub zadań;
-wykształcić umiejętność dostrzegania istotnych w technologii zjawisk;
- uczyć stosowania nabytej wiedzy w praktyce;
- podnosić skuteczność nauczania i wychowania.
Przy realizacji tematów związanych z procesami technologicznymi zaleca się stosowanie filmów dydaktycznych
oraz organizacje wycieczek do zakładów pracy. Wycieczka może być elementem wprowadzającym w
zagadnienie, uzupełniającym nagromadzoną wiedze lub podsumowującym zdobyte wiadomości.
Dużą wagę w osiąganiu zakładanych celów kształcenia przypisuje się ćwiczeniom. Założeniem ćwiczeń powinno
być świadome i samodzielne ich wykonywanie przez uczniów. W ramach przedmiotu uczniowie powinni być
72
wdrażani do korzystania z podstawowych źródeł informacji, tj., podręcznika, poradników, dokumentacji
techniczno-ruchowej oraz czasopism technicznych.
Nadrzędnym celem tego przedmiotu jest wyksztalcenie u uczniów umiejętności teoretycznych z zakresu
technologii napraw i montażu oraz regulacji typowych narzędzi skrawających, przyrządów, uchwytów urządzeń i
instalacji oraz sprzętu powszechnego użytku. Przy realizacji poszczególnych tematów należy szczególnie
eksponować treści związane z jakością wykonywanej pracy, ochroną środowiska naturalnego, wymogami bhp i
ppoż.
Istotne znaczenie w realizacji przedmiotu ma zachowanie korelacji wewnątrzprzedmiotowe pomiędzy

poszczególnymi blokami treści kształcenia.
Realizując poszczególne tematy należy szczególnie akcentować te treści kształcenia, które mają istotny wpływ na
wyksztalcenie umiejętności praktycznych bezpośrednio przydatnych w pracy zawodowej. Będą to treści dotyczące
technologii napraw określonych narzędzi, uchwytów, urządzeń i instalacji.
Podstawowe środki dydaktyczne:
 tablice poglądowe, rysunki, schematy montażu, procesy technologiczne montażu, schematy typowych
mechanizmów;
 przyrządy i uchwyty do spawania;
 schemat instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej;
 schemat instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej;
 schemat instalacji centralnego ogrzewania:
 rysunki zestawieniowe i schematy sprzętu powszechnego użytku;
 rysunek zestawieniowy wózka transportowego typowego;
 modele, eksponaty uniwersalnych narzędzi pomiarowych do pomiaru długości i kąta, narzędzi
skrawających, tłoczników, wykrojników, przyrządów do obróbki skrawaniem uchwytów do obróbki
skrawaniem;
73
W ramach zaplanowanego systemu oceniania należy przeprowadzić diagnozę, czy uczniowie potrafią skorzystać
w zadaniach praktycznych z umiejętności teoretycznych i wiedzy przekazywanej na lekcjach tego przedmiotu. Do
oceny wskazanym jest stosować testy składające się. z pytań otwartych i z pytań tak sformułowanych na które jest
możliwe od 1 do kilku (2-4) poprawnych odpowiedzi
przedstawionych do wyboru uczniowi. Szczególnie zalecane są. sprawdziany testowe podsumowujące, na

zakończenie poszczególnych tematów (bloków treści kształcenia).
VI. Literatura:
 Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa 2003;
 Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłowych.
Technologia. WSiP, Warszawa 2003;
 Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. Technologia. WSiP, Warszawa 2003
 Praca zbiorowa: Poradnik mechanika WNT, Warszawa 1994
 Dokumentacje Techniczno-Ruchowe maszyn i urządzeń
 Górski E.: Poradnik narzędziowca. WNT, Warszawa 1997
74
5.6 Techniki komputerowe
BHP:
1. Rozróżnia pojęcia związane I. Szczegółowe cele kształcenia

z bezpieczeństwem i higieną pracy,
środowiska i ergonomią. Uczeń:
- stosuje zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami techniki komputerowej w zakładzie pracy,
7. Organizuje stanowisko pracy - organizuje stanowisko pracy przy komputerze zgodnie z wymaganiami ergonomii,
zgodnie z obowiązującymi
- udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
wymaganiami ergonomii, przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy, - określa wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska. - zna obowiązujące przepisy w zakresie recyclingu sprzętu komputerowego,
- importuje i eksportuje dokumenty w różnych formatach,
9. Przestrzega zasad bezpieczeństwa - potrafi zastosować: tabele, ramki, wykresy, elementy graficzne i edytor równań w dokumentach tekstowych,
i higieny pracy oraz stosuje przepisy
prawa dotyczące ochrony - drukuje dokumenty, koperty i etykiety,
przeciwpożarowej i ochrony
- posługuje się automatyczną korektą błędów i słownikiem synonimów,
środowiska.
- stosuje nagłówki, stopki, przypisy i komentarze,
- wykorzystuje w pracy programy OCR,

PDG:
- posługuje się korespondencją seryjną,
9. Obsługuje urządzenia biurowe oraz
75
stosuje programy komputerowe - potrafi wprowadzić tekst, liczby, daty i czas do arkusza kalkulacyjnego,
wspomagające prowadzenie
działalności gospodarczej. - dokonuje edycji i formatuje zawartość arkusza, skoroszytu,
- stosuje różne rodzaje adresowania komórek,
KPS: - stosuje formuły i funkcje do obliczeń,
1. Przestrzega zasad kultury i etyki; - stosuje połączenia pomiędzy arkuszami i skoroszytami,
- wykorzystuje obiekty graficzne na arkuszach i dokonuje ich edycji,
2. Jest kreatywny i konsekwentny - przedstawia wyniki obliczeń w postaci graficznej,

w realizacji zadań.
- sortuje, grupuje i filtruje dane,
- zabezpiecza dane w arkuszach,

4. Jest otwarty na zmiany.
- projektuje bazy danych i tworzy tabele danych,
- dołącza, usuwa rekordy i dokonuje ich edycji,

6. Aktualizuje wiedzę i doskonali
- wyszukuje, sortuje, grupuje i filtruje rekordy,
umiejętności zawodowe.
- potrafi omówić budowę i przeznaczenie oprogramowania DRAFTSIGHT,
- potrafi poprawnie uruchomić program DRAFTSIGHT,

10. Współpracuje w zespole.
- potrafi poprawnie zamknąć program DRAFTSIGHT,
- modyfikuje i dostosowuje interfejs użytkownika i środowiska oprogramowania DRAFTSIGHT do własnych potrzeb,
- otwiera rysunek wskazany przez nauczyciela w programie DRAFTSIGHT,
- zapisuje rysunek w określonym folderze z nową nazwą w programie DRAFTSIGHT,

PKZ (M.a).3. sporządza rysunki
techniczne z wykorzystaniem technik - rysuje proste figury geometryczne w programie DRAFTSIGHT,
komputerowych;
76
- projektuje proste części maszyn w programie DRAFTSIGHT,
PKZ (M.a).18. stosuje programy - konfiguruje środowisko rysunkowe w programie DRAFTSIGHT,

komputerowe wspomagające
wykonywanie zadań. - stosuje szablony rysunkowe w programie DRAFTSIGHT,
- eksportuje rysunki do innych formatów: dxf, .sat (ACIS), .pdf, .bmp, .png, .jpg oraz .svg,
- potrafi wczytywać pliki rysunku utworzone w innych aplikacjach lub programach DRAFTSIGHT w
formatach .dwg, .dxf oraz .sat (ACIS),
- zna i wykorzystuje podstawowe elementy formatowania rysunku w programie DRAFTSIGHT,
- zna i wykorzystuje narzędzia do rysowania (linie, łuki i okręgi) w programie DRAFTSIGHT,
- modyfikuje elementy rysunku w programie DRAFTSIGHT,
- tworzy i modyfikuje wymiary w programie DRAFTSIGHT,
- tworzy arkusze rysunkowe w programie DRAFTSIGHT,
- drukuje rysunki utworzone w programie DRAFTSIGHT.
II. Treści kształcenia
1. Organizacja stanowiska pracy:
 Zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami techniki komputerowej w zakładzie pracy.

 Środki ochrony przeciwpożarowej w zakresie sprzętu komputerowego wykorzystywanego w firmach
ślusarskich.
 Ochrona środowiska (recykling sprzętu komputerowego).
 Organizacja stanowiska pracy przy komputerze uwzględniająca zasady ergonomii.
 Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia zdrowia i życia.
 Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy.
77
2. Wykorzystanie edytora tekstu w firmie ślusarskiej:
 Projektowanie plakatu reklamowego firmy ślusarskiej. Formatowanie dokumentu.

 Projektowanie ulotki reklamowej firmy ślusarskiej. Tworzenie dokumentu z uwzględnieniem tabel,
elementów graficznych i wykresów.
 Tworzenie dokumentu korespondencji seryjnej dla firmy ślusarskiej. Wykorzystywanie narzędzi
gramatycznych programu.
 Tworzenie papieru firmowego firmy ślusarskiej. Wykorzystanie nagłówka i stopki.
 Wykorzystanie skanera w firmie ślusarskiej. Skanowanie dokumentacji technicznej.
 Tworzenie oferty firmy ślusarskiej. Współpraca z innymi programami.
 Wykorzystywanie wybranych szablonów pism związanych z działalnością gospodarczą.
 Drukowanie dokumentów.
3. Wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego w firmie ślusarskiej:
 Tworzenie arkusza kalkulacyjnego do ewidencji obrotów tygodniowych firmy ślusarskiej. Zastosowanie

formuł w arkuszu kalkulacyjnym.
 Tworzenie arkusza kalkulacyjnego do ewidencji obrotów miesięcznych firmy ślusarskiej. Zastosowanie
formuł w arkuszu kalkulacyjnym.
 Przedstawianie danych ewidencji obrotów tygodniowych i miesięcznych w formie graficznej. Tworzenie
wykresów na podstawie danych z arkuszy kalkulacyjnych.
 Baza danych klientów oraz kontrahentów w firmie ślusarskiej. Wykorzystanie sortowania i filtrowanie
danych.
 Kalkulacja cen w firmie ślusarskiej.
 Projektowanie arkuszy kalkulacyjnych do podwyżki oraz obniżki cen w firmie ślusarskiej. Zasady
wspólnego użytkowania skoroszytów.
 Faktura VAT w arkuszu kalkulacyjnym.
 Rachunek do umowy zlecenia w arkuszu kalkulacyjnym.
 Drukowanie dokumentów.
78
4. Komputerowe wspomaganie projektowania (CAD)
 budowa i przeznaczenie oprogramowania DRAFTSIGHT,

 uruchomianie i zamykanie programu DRAFTSIGHT,
 modyfikowanie i dostosowywanie interfejsu użytkownika i środowiska oprogramowania DRAFTSIGHT do
własnych potrzeb,
 otwieranie rysunków wskazanych przez nauczyciela w programie DRAFTSIGHT,
 zapisywanie rysunków w określonym folderze z nową nazwą w programie DRAFTSIGHT,
 rysowanie prostych figur geometrycznych w programie DRAFTSIGHT,
 projektowanie prostych części maszyn w programie DRAFTSIGHT,
 konfigurowanie środowiska rysunkowego w programie DRAFTSIGHT,
 stosowanie szablonów rysunkowych w programie DRAFTSIGHT,
 eksportowanie rysunków do innych formatów: dxf, .sat (ACIS), .pdf, .bmp, .png, .jpg oraz .svg,
 wczytywanie plików rysunków utworzonych w innych aplikacjach lub programach DRAFTSIGHT w
formatach: .dwg, .dxf oraz .sat (ACIS),
 wykorzystywanie podstawowych elementów formatowania rysunku w programie DRAFTSIGHT,
 wykorzystywanie narzędzi do rysowania (linie, łuki i okręgi) w programie DRAFTSIGHT,
 modyfikowanie elementów rysunku w programie DRAFTSIGHT,
 tworzenie i modyfikowanie wymiarów w programie DRAFTSIGHT,
 tworzenie arkuszy rysunkowych w programie DRAFTSIGHT,
 drukowanie rysunków utworzonych w programie DRAFTSIGHT.
Orientacyjna liczba
L.p. Działy programowe
godzin konsultacji
Zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami techniki komputerowej 1

1.
Środki ochrony przeciwpożarowej 1
2.
Ochrona środowiska (recykling sprzętu komputerowego) 1
3.
4. Organizacja stanowiska pracy uwzględniająca zasady ergonomii 1
79
Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia zdrowia i życia 1
5.
Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy 1
6.
Wykorzystanie edytora tekstu w firmie ślusarskiej 12
7.
Wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego w firmie ślusarskiej 12
8.
Budowa i przeznaczenie oprogramowania DRAFTSIGHT 1
9.
Uruchomianie i zamykanie programu DRAFTSIGHT 1
10.
Modyfikowanie i dostosowywać interfejsu użytkownika i środowiska
2
11. oprogramowania DRAFTSIGHT do własnych potrzeb
Otwieranie rysunków wskazanych przez nauczyciela w programie

1
12. DRAFTSIGHT
Zapisywanie rysunków w określonym folderze z nową nazwą w programie

1
13. DRAFTSIGHT
Rysowanie prostych figur geometrycznych w programie DRAFTSIGHT 2

14.
Projektowanie prostych części maszyn w programie DRAFTSIGHT 4
15.
Konfigurowanie środowiska rysunkowego w programie DRAFTSIGHT 2
16.
Stosowanie szablonów rysunkowych w programie DRAFTSIGHT 4
17.
Eksportowanie rysunków do innych formatów: dxf, .sat (ACIS), .pdf, .bmp,
2
18. .png, .jpg oraz .svg;
Wczytywanie plików rysunków utworzonych w innych aplikacjach lub

2
19. programach DRAFTSIGHT w formatach .dwg, .dxf oraz .sat (ACIS)
80
Wykorzystywanie podstawowych elementów formatowania rysunku w
2
20. programie DRAFTSIGHT.
Wykorzystywanie narzędzi do rysowania (linie, łuki i okręgi) w programie

2
21. DRAFTSIGHT
Modyfikowanie elementów rysunku w programie DRAFTSIGHT 2

22.
Tworzenie i modyfikowanie wymiarów w programie DRAFTSIGHT 2
23.
Tworzenie arkuszy rysunkowych w programie DRAFTSIGHT 2
24.
Drukowanie rysunków utworzonych w programie DRAFTSIGHT; 2
25.
Razem 64
Podane liczby godzin przeznaczonych na realizację poszczególnych działów tematycznych mają charakter
orientacyjny. Można zatem wprowadzać zmiany mające na celu dostosowanie programu do potrzeb uczniów oraz
lokalnego rynku pracy.
IV. Wskazówki metodyczne
Podczas realizacji programu z zakresu BHP przy stanowisku komputerowym szczególną uwagę należy zwracać na
zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami techniki komputerowej oraz na nieprawidłowości w zakresie ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
W zakresie treści nauczania obejmujące zagadnienia dotyczące edytora tekstowego oraz arkusza kalkulacyjnego,
zajęcia należy prowadzić stosując oprogramowanie z pakietu Microsoft Office ze względu na jego popularność,
należy jednak zaprezentować również bezpłatne oprogramowanie OpenOffice. Omawiając zagadnienia dotyczące
edytora tekstu, szczególną uwagę należy zwrócić na istniejące w edytorach narzędzia związane z pisownią i
gramatyką oraz na posługiwanie się szablonami. Ponadto wskazane jest przedstawienie współpracy edytora z
innymi programami. Podczas realizacji zagadnień obejmujących korzystanie z arkusza kalkulacyjnego, należy
kształtować umiejętność stosowania formuł i funkcji do rozwiązywania problemów. Każdy uczeń powinien wykonać
81
projekt arkusza kalkulacyjnego według założeń przygotowanych przez nauczyciela.
W realizacji programu nauczania wykorzystywane będzie również oprogramowanie typu CAD – DraftSight firmy
Dassault Systèmes. Jest to aplikacja zgodna z formatem DWG - klon programu AutoCAD LT. Program
przeznaczony jest do pracy jedynie z projektami dwuwymiarowymi. DraftSight jest ograniczoną do dwóch
wymiarów wersją programu ARES CAD firmy Graebert. Interfejs programu bardzo mocno wzorowany jest na
programie AutoCAD, dzięki czemu użytkownicy zaznajomieni z nim bez problemu odnajdą się w nowym
środowisku. DraftSight umożliwia ponadto eksport projektów do pliku PDF, SVG, PNG, BMP i JPG. Program jest
bezpłatny i posiada polską wersję językową.
Omawiając zagadnienia dotyczące przeznaczenia oprogramowania należy zwrócić uwagę na etyczne i prawne
aspekty stosowania legalnego, licencyjnego oprogramowania (przestrzeganie zasad kultury oraz etyki). Należy też
zwrócić uwagę na konieczność systematycznej aktualizacji oprogramowania oraz zwracać uwagę na inne podobne
dostępne na rynku aplikacje, które można wykorzystywać opcjonalnie (aktualizowanie wiedzy i doskonalenie
umiejętności zawodowych, otwartość na zmiany).
Proponuje się stosowanie następujących metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej,
pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Zajęcia powinny odbywać się w grupach liczących do 20 osób.
Zaleca się stosowanie metody projektów w grupach kilkuosobowych - kształcenie prawidłowych relacji w zespole.
Po zakończeniu realizacji programów poszczególnych działów tematycznych wskazane jest wykonywanie ćwiczeń
o wyższym stopniu trudności.
Środki dydaktyczne: stanowiska komputerowe podłączone do sieci lokalnej i sieci Internet, oprogramowanie
operacyjne. oprogramowanie Microsoft Office, OpenOffice, program DraftSight, publikacje w sieci Internet,
prezentacje multimedialne związane z zagadnieniami BHP, publikacje zwarte - teksty jednolite z BHP,
oprogramowanie komputerowe typu edytor tekstu, oprogramowanie komputerowe typu arkusz kalkulacyjny,
oprogramowanie OCR, drukarka podłączona do sieci, zestawy zadań, ćwiczeń, wzory dokumentów, szablony
rysunków technicznych (mechanicznych).
V. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów:
W trakcie trwania roku szkolnego, sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z
zapisami zawartymi w wewnątrzszkolnym systemie oceniania. Nauczyciel, na początku roku szkolnego
przedstawia formy oraz kryteria oceniania. Metody kontroli: odpowiedź ustna, quiz w szkolnej platformie
internetowej (po zakończeniu działu), ćwiczenia kontrolne.
82
Dokonując oceny pracy ucznia z zakresu organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami BHP należy zwracać
uwagę w szczególności na:
- poprawność w interpretowaniu przepisów BHP w małych i średnich przedsiębiorstwach,
- umiejętne stosowanie przepisów BHP w praktycznej działalności firmy handlowej,
- praktyczne umiejętności w zakresie udzielania pierwszej pomocy,
- znajomość przepisów przeciwpożarowych w działalności przedsiębiorstwa z branży handlowej.
Dokonując oceny pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń z zakresu oprogramowania biurowego należy
zwracać uwagę na: formatowanie tekstów oraz wykorzystywanie prostych formuł w tworzeniu arkuszy
kalkulacyjnych.
Dokonując oceny pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na praktyczne
zastosowanie umiejętności obsługiwania poszczególnych modułów oprogramowania DraftSight.
VI. Literatura

 M. Suchecka, A. Biernacki: Program MIKRO-BHP dla małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw.
Bezpieczeństwo Pracy, 2008.
 M. Piętka, A. Biernacki: STER 6.5 SP - wersja specjalna Program do zarządzania bezpieczeństwem i
higieną pracy w przedsiębiorstwie. Bezpieczeństwo Pracy, 2007.
 D. Podgórski, Z. Pawłowska: Ocena ryzyka zawodowego jako element systemu zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy, (W: Ocena ryzyka zawodowego. T.1 Podstawy metodyczne, Seria:
Zarządzaniem Bezpieczeństwem i Higieną Pracy CIOP) , Warszawa, 2001.
 www.ciop.pl - portal wiedzy o BHP Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu
Badawczego
 www.pip.gov.pl - portal Państwowej Inspekcji Pracy.
 www.mpips.gov.pl - portal Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, udostępniający m.in. informacje z
zakresu BHP.
 Pokorska J.: Oprogramowanie biurowe. Podręcznik do nauki zawodu technik informatyk, Helion 2010
 Dziewoński M.: OpenOffice 2.0 PL. Oficjalny podręcznik, Helion 2005
 Jaronicki A.: ABC MS Office 2007 PL Helion 2008
 Flanczewski S.: Excel w biurze i nie tylko. Wydanie II Helion 2010
83
 Snarska A.: Ćwiczenia z makropoleceń w Excelu. Mikom, Warszawa 2000
 Mendrala D. Marcin S.: Access 2007 PL. Ćwiczenia praktyczne Helion 2007
 Zasoby sieci Internet m.in.:
 www.microsoft.com/poland/office/default.mspx
 http://office.microsoft.com/pl-pl/training/?CTT=97
 http://openoffice.com.pl
 Instrukcja obsługi oprogramowania DraftSight
 Arkusze egzaminacyjne z poprzednich lat
 Literatura zawodowa
 Zasoby sieci Internet m.in. http://www.3ds.com/products/draftsight/free-cad-software/
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.
84
5.7 Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej (PDG)

II.1. stosuje pojęcia z obszaru

funkcjonowania gospodarki rynkowej; Uczeń:
II.2. stosuje przepisy prawa pracy,  analizuje istotę działalności gospodarczej,

przepisy prawa dotyczące ochrony - zna definicję działalności gospodarczej
danych osobowych oraz przepisy prawa - potrafi rozróżnić proces produkcji od przedmiotów pracy, środki pracy, technologię wytwarzania.
podatkowego i prawa autorskiego; - analizuje istotę działalności handlowej jej podstawowe pojęcia takie jak: sprzedaż detaliczna i hurtowa.
- potrafi określić cechy charakterystyczne działalności usługowe.
II.3. stosuje przepisy prawa dotyczące - rozróżnia działalność wytwórczą, handlową i usługową.
prowadzenia działalności gospodarczej;  stosuje przepisy z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej
- poznaje formalności związane z rejestracją działalności gospodarczej.
II.4 rozróżnia przedsiębiorstwa i - opisuje procedury i wymagania związane z zakładaniem przedsiębiorstwa,
instytucje występujące w branży i - zna podstawy prawne działalności gospodarczej
powiązania między nimi; - przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej.
- wie czemu służy Krajowy Rejestr Sądowy
II.5 analizuje działania prowadzone  stosuje zasady i obszary działalności gospodarczej wymagające zezwolenia i koncesji.
przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w - poznaje zasady i obszary działalności gospodarczej wymagające zezwolenia i koncesji.
branży;  rozróżnia formy prowadzenia działalności gospodarczej.
- analizuje pojęcie osoby fizycznej w roli przedsiębiorcy
II.6 inicjuje wspólne przedsięwzięcia z - rozróżnia pojęcia: osoba fizyczna, osoba prawna, zdolność prawna, osobowość prawna.
różnymi przedsiębiorstwami z branży; - poznaje definicję spółki, podział spółek.
- porównuje spółki.
II.7 przygotowuje dokumentację - poznaje zasady tworzenia spółki jawnej
niezbędną do uruchomienia i - analizuje różnice między przedsiębiorcą a przedsiębiorstwem i firmą.
85
- poznaje mechanizmy funkcjonowania gospodarki i instytucji rynkowych oraz rola państwa w gospodarce.
prowadzenia działalności gospodarczej; - rozróżnia podstawowe formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstwa.
- charakteryzuje otoczenie, w którym działa przedsiębiorstwo,
II.8 prowadzi korespondencję związaną - cele działania przedsiębiorstwa oraz sposoby ich realizacji.
z prowadzeniem działalności - poznaje czym jest konkurencja, monopol, globalizacja.
gospodarczej; - omawia i planuje etapy realizacji projektu, działania zmierzających do jego realizacji. - charakteryzuje
czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie przedsiębiorstwa.
II.10 planuje i podejmuje działania  analizuje podstawowe działania związane z prowadzeniem działalności gospodarczej;
marketingowe prowadzonej działalności - rozróżnia podstawowe formy płatności w obrocie gospodarczym
gospodarczej; - analizuje istotę i znaczenie biznesplanu,
- wyjaśnia zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa i sporządza prosty biznesplanu;
II.11 optymalizuje koszty i przychody - poznaje istotę działalności marketingowej w działalności gospodarczej,
prowadzonej działalności gospodarczej. - orientuje się w prawach i obowiązkach pracownika, pracodawcy,
- wie na czym polega odpowiedzialność porządkowa,
Korelacja z przedmiotu „Podstawy - poznaje system wynagradzania, akord, prowizja, składniki wynagrodzenia.
przedsiębiorczości” – realizowana na - analizuje rozkład czasu pracy, praca w godzinach nadliczbowych, w godzinach nocnych.
przedmiocie „Podejmowanie i  optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej
prowadzenie działalności - wie co to jest kapitał własny, kapitał obcy,
gospodarczej”: - poznaje aktualne zmiany i tendencje w gospodarce świata i Polski.
- porównuje formy inwestowania i wynikające z nich ryzyko.
II.12 wyjaśnia zasady funkcjonowania - potrafi określić czym są koszty stałe, koszty zmienne, koszty uzyskania przychodów,
przedsiębiorstwa i sporządza prosty - analizuje i oblicza: zysk, strata, próg rentowności
biznesplan - wskazuje aktywa trwałe i obrotowe
- umie rozróżnić rodzaje kredytów,
- wie czy jest leasing, zdolność kredytowa, umowa kredytowa, prowizja.
- zna formy opodatkowania (zasady ogólne, ryczałt, karta podatkowa),
II.13 charakteryzuje mechanizmy
funkcjonowania gospodarki i instytucji
rynkowych oraz rolę państwa II. Treści kształcenia:
1. Istota działalności gospodarczej

II.14 analizuje aktualne zmiany i
 Istota działalności gospodarczej i jej prawne podstawy.
tendencje w gospodarce świata i Polski  Dodatkowe zezwolenia na działalność gospodarczą.
 Charakterystyka działalności wytwórczej.
 Charakterystyka działalności handlowej.
 Charakterystyka działalności usługowej.
86
II.15 rozróżnia i porównuje formy 2. Formy prowadzenia działalności gospodarczej.
inwestowania i wynikające z nich ryzyko  Przedsiębiorca na rynku.
 Spółki.
 Charakterystyka spółki cywilnej i z o. o.
 Charakterystyka spółki jawnej.
II.16 charakteryzuje otoczenie, w którym  Przedsiębiorstwo we współczesnej gospodarce.
działa przedsiębiorstwo 3. Podstawowe zagadnienia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
 Zadania przedsiębiorcy związane z uruchamianiem działalności gospodarczej.
 Formy opodatkowania.
 Kredyty i pożyczki bankowe na działalność gospodarczą.
II.17 omawia cele działania  Majątek przedsiębiorstwa.
przedsiębiorstwa oraz sposoby ich  Źródła finansowania działalności gospodarczej.
realizacji  Przychody z działalności gospodarczej.
 Wynik finansowy działalności gospodarczej.
 Podstawowe formy płatności w obrocie gospodarczym.
 Istota i znaczenie biznesplanu.
II.18 sporządza projekt własnego  Marketing w działalności gospodarczej.
przedsiębiorstwa oparty na biznesplanie  Pracownik i pracodawca.
 Wynagrodzenie za pracę.
 Czas pracy.
II.19 rozróżnia podstawowe formy
prawno-organizacyjne przedsiębiorstwa III. Plan nauczania dla przedmiotu:

II.20 opisuje procedury i wymagania
związane z zakładaniem 1. Istota działalności gospodarczej. 6
przedsiębiorstwa
2. Formy prowadzenia działalności gospodarczej. 8
3. Podstawowe zagadnienia związane z 18

II.21 omawia etapy realizacji projektu prowadzeniem działalności gospodarczej.
oraz planuje działania zmierzające do
jego realizacji
Suma godzin: 32
87
II.22 charakteryzuje czynniki
wpływające na sukces i niepowodzenie
przedsiębiorstwa. IV. Wskazówki metodyczne:
To przedmioty, które działają na ucznia poprzez różnorodne zmysły ułatwiając mu bezpośrednie i pośrednie
poznawanie rzeczywistości (ławki, książki, pomoce multimedialne).
Środki dydaktyczne wzbogacają czynności nauczyciela, a także ucznia. Pełnią ważną rolę w rozwoju wyobraźni,
myślenia, spostrzegania, wpływają na lepsze i szybsze opanowanie wiadomości i umiejętności.
 tablica, kreda,
 prezentacje multimedialne,
 filmy,
 wzory dokumentów,
 przepisy prawa,
 komputer z odpowiednim oprogramowaniem i dostępem do internetu,
 materiały dydaktyczne, testy,
 ćwiczenia,
 roczniki statystyczne,
 książki i czasopisma o treści gospodarczej dostępne w bibliotece szkolnej.
Zajęcia opierają się na aktywności uczniów. Podczas realizacji programu wykorzystuje się różne metody i formy
pracy jak np.: dyskusja, pogadanka, ćwiczenia, testy, praca z tekstem, projekcje filmów, konkursy, wycieczki.
Niska frekwencja ( poniżej 50% obecności z danego przedmiotu) może mieć wpływ na brak klasyfikacji z
danego przedmiotu.
Oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ustala się, z
zastrzeżeniem ust. 3.
Propozycje metod sprawdzenia osiągnięć:
- obserwacja podczas zajęć,
88
- rozmowa,
- testy,
- ćwiczenia na lekcji,
- zadania domowe
- praca na lekcji, aktywność,
- konkurs wiedzy,
- analiza wkładu pracy,
- krzyżówki, rebusy itp…
Sprawdziany pisemne obejmujące wycinki treści programowych. Sprawdzian pisemny powinien

charakteryzować się jednoznacznością kryteriów oceniania. Ustalenie precyzyjnych, znanych uczniom
kryteriów zapobiega konfliktom i rozczarowaniom, wzmacnia też autorytet nauczyciela.
Należy stosować także kontrolę ustną, szczególnie w stosunku do uczniów, którzy
uzyskali bardzo słabe wyniki podczas kontroli pisemnej. Stosując kontrolę ustna, nauczyciel dokonuje
weryfikacji wyników sprawdzianu pisemnego. Kontrola ustna powinna być stosowana w przypadku, gdy
uczeń ma stwierdzoną przez lekarza dysleksję lub dysgrafię. Nauczyciel uzyskuje wtedy obiektywną
ocenę stanu wiedzy ucznia.
VI. Literatura:
 Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą. Przemysław Mućko, Aneta Sokół,

Wydawnictwo: CeDeWu, ISBN: 9788375561975.
 Założyć firmę i nie zbankrutować. Aspekty prawne. redakcja naukowa Sławomir Sojak. ISBN: 978-
83-7251-986-3.
 Podstawy przedsiębiorczości. Poradnik dla nauczyciela. Zbigniew Makieła, Tomasz Rachwał, wyd.
Nowa Era.
89
 Podstawy przedsiębiorczości podręcznik, Zbigniew Makieła, Tomasz Rachwał, wyd. Nowa Era.
 Podstawy przedsiębiorczości. Słownik, Tomasz Rachwał, wyd. Nowa Era.
 Podstawy przedsiębiorczości. scenariusze zajęć edukacyjnych, Aneta Bachta, Grzegorz Bieszczad,
Monika Borowiec, Arkadiusz Buziewicz, Bartosz Chomiak, Radosław Doktor, Iwona Drobniak,
Katarzyna Fiedor, Jadwiga Jodłowska, Wioletta Lis, Tomasz Rachwał, Magdalena Zbierak, wyd. Nowa
Era.
90
6. Kształcenie zawodowe praktyczne: zajęcia praktyczne/ praktyczna
nauka zawodu

BHP: I. Szczegółowe cele kształcenia
1. rozróżnia pojęcia związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy, Uczeń:
środowiska i ergonomią;  organizuje własne stanowisko pracy (stanowisko pracy ślusarza);
 potrafi przeprowadzić pomiary i sprawdzanie wymiarów uzyskiwanych podczas wykonywanych operacji;
 organizuje własne stanowisko pracy (stanowisko pracy ślusarza);
4. przewiduje zagrożenia dla zdrowia  przeprowadza pomiary i sprawdza wymiary uzyskiwane podczas wykonywanych operacji,
i życia człowieka oraz mienia  wykonuje różnorodne operacje ślusarskie z zastosowaniem narzędzi do obróbki ręcznej;
i środowiska związane z wykonywaniem  wykonuje podstawowe operacie obróbkowe na uniwersalnych obrabiarkach skrawających do metali
zadań zawodowych; (tokarkach, frezarkach i szlifierkach);
 wykonuje podstawowe operacie tłoczenia (, cięcie, . kształtowanie i łączenie):
 wykonuje połączenia łączne i nierozłączne;
5. określa zagrożenia związane  wykonuje różnorodne operacie obróbkowe naprawcze, demontażowe, montażowe i konserwacyjne przy
z występowaniem szkodliwych naprawach. regulacji i produkcji narzędzi do skrawania metali ich stopów i tworzyw sztucznych:.
czynników w środowisku pracy;  wykonuje różnorodne operacje obróbkowe, naprawcze demontażowe, montażowe i konserwacyjne przy
naprawach regulacji i produkcji narzędzi do obróbki plastycznej (kucia, cięcia i kształtowania);
 wykonuje różnorodne operacje ślusarskie, demontażowe. montażowe i konserwacyjne przy
wykonywaniu i naprawach przyrządów i uchwytów do obróbki skrawaniem i obróbki plastycznej ,. do
91
6. określa skutki oddziaływania spawania i zgrzewania oraz do
czynników szkodliwych na organizm pomiarów ;
człowieka;
 wykonuje różnorodne operacje ślusarskie, demontażowe, montażowe i konserwacyjne przy montażu,
naprawach regulacji i konserwacji instalacji wodociągowo -kanalizacyjnej;
 wykonauje różnorodne operacje ślusarskie, demontażowe, montażowe i konserwacyjne przy montażu,
7. Organizuje stanowisko pracy zgodnie naprawach. regulacji i konserwacji instalacji centralnego ogrzewania;
ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i
higieny pracy , ochrony  wykonuje różnorodne operacje ślusarskie, demontażowe, montażowe i konserwacyjne przy montażu,
przeciwpożarowej i ochrony środowiska; naprawach. regulacji i konserwacji przenośników transportowych;
 wykonuje różnorodne operacje ślusarskie, demontażowe, montażowe i konserwacyjne przy montażu,
naprawach i regulacji sprzętu powszechnego użytku;
8. stosuje przepisy i zasady  przestrzega wymogów bhp, ppoż. i ochrony środowiska naturalnego przy wykonywaniu wszelkich prac
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warsztatowych.
przepisy ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska;
9. organizuje stanowisko pracy zgodnie

ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i
higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska; II. Treści kształcenia:
KPS:
11. Zasady bhp, ppoż. i ochrony środowiska na stanowisku pracy
 Regulamin pracowni ślusarskie
1. przestrzega zasad kultury i etyki;  prace wzbronione młodocianym;
 zachowanie się w przypadku pożaru;
 udzielanie pierwszej pomocy po wypadku przy pracy;
2. jest kreatywny i konsekwentny  ochrona środowiska naturalnego.
92
3. przewiduje skutki podejmowanych 12. Pomiary warsztatowe:
działań;  Wykonywanie podstawowych pomiarów narzędziami i przyrządami pomiarowymi suwmiarkowymi
 sprawdzanie prostoliniowości i prostopadłości powierzchni
 mierzenie i sprawdzanie wymiarów kątowych
4. jest otwarty na zmiany;  konserwowanie narzędzi pomiarowych
Ćwiczenia
13. Wykonywanie podstawowych operacji ślusarskich

5. potrafi radzić sobie ze stresem;
 trasowanie płaskie i przestrzenne;

6. aktualizuje wiedzę i doskonali  ścinanie, wycinanie i przecinanie;
umiejętności zawodowe;  cięcie piłką do metali;
 piłowanie powierzchni płaskich i kształtowych;
 wiercenie;
 rozwiercanie;
7. przestrzega tajemnicy zawodowej
 pogłębianie;
 nitowanie;
 gwintowanie;
8. potrafi ponosić odpowiedzialność za  skrobanie;
podejmowane działania;  docieranie:
 polerowanie
4.Wykonywanie wybranych operacji obróbki skrawaniem
9. potrafi negocjować warunki
porozumień;  toczenie, wiercenie i rozwiercanie na tokarce uniwersalnej;
 frezowanie na frezarce uniwersalnej;
 szlifowanie na szlifierce uniwersalnej.
5.Wykonywanie wybranych operacji obróbki plastycznej
10. współpracuje w zespole.
 kształtowanie;
 tłoczenie z zastosowaniem odkształceń plastycznych.
93
PKZ (M.a).4. rozróżnia części maszyn i 6.Wykonywanie połączeń nierozłącznych spawanych i zgrzewnych
urządzeń;
 spawanie elektryczne;
 spawanie gazowe;
 zgrzewanie elektryczne.
PKZ (M.a).5 rozróżnia rodzaje
7. Wykonywanie połączeń nierozłącznych lutowanych i klejonych
połączeń;
 Lutowanie lutem miękkim
 lutowanie lutem twardym
 klejenie metali i niemetali z metalami;
 klejenie tworzyw sztucznych.
PKZ (M.a).10. rozpoznaje rodzaje 8.Wykonywanie operacji montażowych
korozji oraz określa sposoby ochrony
przed korozją;  wykonywanie operacji montażowych wstępnych;
 wykonywanie operacji montażowych pomocniczych;
 wykonywanie operacji właściwego montażu;
PKZ (M.a).11. rozróżnia techniki i  wykonywanie operacji kontrolnych;
metody wytwarzania części maszyn i  wykonywanie operacji końcowych.
urządzeń; 9. Naprawianie i wykonywanie narzędzi
 skrawających do metali;
 do obróbki plastycznej;
PKZ (M.a).12. rozróżnia maszyny,  do przetwórstwa tworzyw sztucznych.
urządzenia i narzędzia do obróbki
ręcznej i maszynowej;
10.Naprawianie i wykonywanie przyrządów i uchwytów
 do obróbki skrawaniem;
PKZ (M.a).13 rozróżnia przyrządy  do montażu
pomiarowe stosowane podczas obróbki  do obróbki plastycznej;
ręcznej i maszynowej;
 do spawania i zgrzewania konstrukcji z blach i kształtowników;
 do przetwórstwa tworzyw sztucznych:
 do pomiarów.
PKZ (M.a).14 wykonuje pomiary 11.Naprawianie i wymienianie elementów instalacji wodociągowo -kanalizacyjnych
94
warsztatowe;  naprawianie, wymienianie typowych urządzeń i elementów armatury wodociągowej w budynkach;
 zabezpieczanie instalacji wodociągowej przed korozją;
 naprawianie typowych elementów armatury kanalizacyjnej.
PKZ (M.a).15 rozróżnia metody kontroli 12.Wykonywanie i naprawianie instalacji centralnego ogrzewania
jakości wykonanych prac;
 naprawianie. wymienianie typowych elementów i urządzeń armatury centralnego ogrzewania;
 zabezpieczanie instalacji centralnego ogrzewania przed korozją.
PKZ (M.a).17 posługuje się

dokumentacją techniczną maszyn i 13.Konserwowanie i naprawianie sprzętu powszechnego użytku
urządzeń oraz przestrzega norm
 naprawianie. konserwowanie i regulowanie sprzętu gospodarstwa domowego;
dotyczących rysunku technicznego,
części maszyn, materiałów  naprawianie, konserwowanie i regulowanie sprzętu sportowego
konstrukcyjnych i eksploatacyjnych;
M.20.1.1. dobiera metodę do rodzaju

obróbki ręcznej;

M.20.1.2. dobiera materiały do
1. Organizacja stanowiska pracy
wykonania elementów maszyn, 18
2. Pomiary warsztatowe
48
3. Wykonywanie podstawowych operacji ślusarskich
M.20.1.3. dobiera narzędzia do
126
wykonywania obróbki ręcznej;
4. Wykonywanie wybranych operacji obróbki
200
skrawaniem
5. Wykonywanie wybranych operacji obróbki

M.20.1.4. dobiera narzędzia i przyrządy 20
plastycznej
prac ślusarskich; 6. Wykonywanie połączeń nierozłącznych spawanych i
40
95
zgrzewnych
M.20.1.5. wykonuje prace z zakresu 7. Wykonywanie połączeń nierozłącznych lutowanych i

obróbki ręcznej;
40
klejonych
8. Wykonywanie operacji montażowych

20
M.20.1.6. ocenia jakość wykonanych
prac z zakresu obróbki ręcznej;
9. Naprawianie i wykonywanie narzędzi
280
M.20.2.1. dobiera metodę obróbki

10. Naprawianie i wymienianie elementów instalacji
maszynowej do wykonania elementów 56
wodociągowo -kanalizacyjnych
maszyn i narzędzi;
11. Wykonywanie i naprawianie instalacji centralnego

M.20.2.2. rozróżnia elementy budowy
56
ogrzewania
obrabiarek uniwersalnych;
12. Konserwowanie i naprawianie sprzętu

56
M.20.2.3. dobiera obrabiarki do rodzaju powszechnego użytku
wykonywanych prac ślusarskich;
M.20.2.4. dobiera materiały do

wykonania elementów maszyn ,
IV. Wskazówki metodyczne:

M.20.2.5. dobiera przyrządy i uchwyty
Zrealizowanie programu nauczania wymaga dobrze wyposażonego warsztatu i różnorodnego asortymentu robót.
do wykonania obróbki maszynowej;
Jednostki lekcyjne powinny być realizowane w warunkach w maksymalnym stopniu zbliżonych do przyszłej pracy
96
zawodowej np, w zakładach produkcyjnych lub naprawczych. Szczególny nacisk należy położyć na
M.20.2.6. dobiera narzędzia do samodzielność wykonywania prac przez uczniów. Pełna korelacja pomiędzy zajęciami praktycznymi a technologią
wykonywania prac z zakresu obróbki ogólną i technologią urządzeń, narzędzi i przyrządów umożliwia osiągnięcie zamierzonych celów kształcenia.
maszynowej; Wyjątkowo ważne zadania w kształceniu spełniają instruktaże (wstępny, bieżący i końcowy), gdyż umożliwiają na
bieżąco korygowanie popełnionych błędów oraz przypomnienie i utrwalenie umiejętności teoretycznych.
Zastępczą formą realizacji tematów (tylko tych których nie można zrealizować w szkole) jest wycieczka lub
starannie przeprowadzony pokaz. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń w sprawie wykazu prac
M.20.2.7. dobiera narzędzia i przyrządy
wzbronionych młodocianym (np. w odniesieniu do spawania) zawartych w Rozporządzeniach Rady Ministrów i
pomiarowe do rodzaju wykonywanej
Kodeksie Pracy. Ich prawidłowa realizacja bezpośrednio wpływa na ukształtowanie umiejętności praktycznych,
pracy;
niezbędnych ślusarzowi, bez względu na zakres operacji specjalistycznych. Przy realizacji poszczególnych
tematów należy dążyć do maksymalnej samodzielności uczniów w wykonywaniu powierzonych zadań,
szczególnie w przypadku gdy prace wymagają zastosowania wcześniej nabytych umiejętności. Praca uczniów
M.20.2.8. wykonuje prace z zakresu przy naprawach urządzeń i instalacji (specjalizacja) powinna
obróbki maszynowej;
polegać na samodzielnym wykonywaniu operacji i zabiegów naprawczych i montażowych.
Gabloty, modele:
M.20.2.9. ocenia jakość wykonanych
prac z zakresu obróbki maszynowej; - narzędzia do obróbki ręcznej;
- inne w zależności od wykonywanych prac.
M.20.3.6. przygotowuje materiały do 3. Maszyny i urządzenia:

wykonania ich połączeń;
- wiertarka stołowa;
- wiertarka kadłubowa;
M.20.3.7. wykonuje połączenia
- tokarka uniwersalna;
materiałów;
- frezarka uniwersalna;
M.20.3.8. ocenia jakość wykonanych - szlifierka uniwersalna;
97
połączeń; - prasa;
M.20.4.4 ocenia stan techniczny - spawarka elektryczna wraz z wyposażeniem;

- zgrzewarka elektryczna;
narzędzi;
- urządzenia do spawania gazowego; -
M.20.4.6. wykonuje czynności urządzenia i przyrządy do operacji montażowych;

naprawcze elementów maszyn i
urządzeń; - urządzenia i przyrządy do operacji dernontażowych –
zespoły mechanicznych typowych wózków transportowych
M.20.4.7. wykonuje czynności

naprawcze narzędzi;
- typowy sprzęt gospodarstwa domowego (aktualnie znajdujący się w użytku);
M.20.4.8. montuje maszyny i

urządzenia po naprawie; V. Propozycja kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia:
Wskazanym jest na zakończenie każdego tematu zlecić uczniom do
wykonania prace, których wykonanie wymaga zastosowania wszystkich nabytych

M.20.4.10. wykonuje zabezpieczenia
antykorozyjne elementów maszyn i wcześniej umiejętności w zakresie danego tematu. Stanowi to swoisty rodzaj testu
urządzeń;
praktycznego w określonym zakresie i umożliwia dogłębną i obiektywną ocenę każdego ucznia.
M.20.4.11. wykonuje konserwację

narzędzi;
VI. Literatura:
M.20.4.12. ocenia jakość wykonanej
 M. Suchecka, A. Biernacki: Program MIKRO-BHP dla małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw.
naprawy i konserwacji;
Bezpieczeństwo Pracy, 2008.
98
 M. Piętka, A. Biernacki: STER 6.5 SP - wersja specjalna Program do zarządzania bezpieczeństwem i
higieną pracy w przedsiębiorstwie. Bezpieczeństwo Pracy, 2007.
 CzerwińskiW., Czerwiński J.: Poradnik ślusarza. WNT, Warszawa 1989
 Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. Technologia. WSiP,
Warszawa 2003
 Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa

2006
 Kowerski A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach ślusarskich i budowy maszyn.

CIOP, Warszawa 1998
 Mały poradnik mechanika. Praca zbiorowa: WNT, Warszawa 1999

 Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń
przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 2003
 Górski E.: Poradnik narzędziowca. WNT, Warszawa 1997

 Praca zbiorowa: Poradnik mechanika WNT, Warszawa 1994
 Jędrzykiewicz Z., Pluta J., Stojek J.: Napęd i sterowanie hydrauliczne. Akademia
Górniczo-Hutnicza, 2004
99
7.Wykaz podręczników dla ucznia:
1. A. Górecki: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych, WSiP;
2. A. Górecki, Z. Grzegórski: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe, WSiP;
3. L. Bożenko: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej, WSiP;
4. A. Maksymowicz: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych, WSiP;
5. J. Nowicki: Podstawy elektrotechniki i elektroniki dla zasadniczych szkół nieelektrycznych, WSiP
100

PN SL

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PN SL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Program nauczania dla zawodu

Symbol cyfrowy 722204

Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej

z dnia 7 lutego 2012r.

w sprawie podstawy programowej kształcenia

1. Podstawa programowa kształcenia w zawodzie……………….……5

3. Ramowy plan nauczania dla zasadniczej szkoły

4. Podział efektów kształcenia……………………………………………17

5. Programy nauczania dla przedmiotów:

5.1 Język angielski zawodowy……………………………………..…26

5.2 Technologia ogólna……………………………………………..….32

5.3 Rysunek techniczny……………………………………………..….44

5.4 Techniki wytwarzania……………………………………….….…...56

5.5 Technologia napraw……………………………………………..….65

5.6 Techniki komputerowe…………………………………………..….74

5.7 Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej…....84

6. Kształcenie zawodowe praktyczne: zajęcia praktyczne/

praktyczna nauka zawodu…………………………………………......90

7. Wykaz podręczników dla ucznia……………………………………...99

1. CELE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1) wykonywania elementów maszyn i urządzeń;

4) konserwowania elementów maszyn, urządzeń i narzędzi.

1) efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów;

5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy;

6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka;

8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;

(PDG). Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej

1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej;

3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej;

4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi;

5) analizuje działania prowadzone przez przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży;

6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży;

7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej;

8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej;

10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej;

11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej.

5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji.

(KPS). Kompetencje personalne i społeczne

1) przestrzega zasad kultury i etyki;

2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;

3) przewiduje skutki podejmowanych działań;

4) jest otwarty na zmiany;

5) potrafi radzić sobie ze stresem;

6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;

7) przestrzega tajemnicy zawodowej;

9) potrafi negocjować warunki porozumień;

10) współpracuje w zespole.

2) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego,

1) przestrzega zasad sporządzania rysunku technicznego maszynowego;

2) sporządza szkice części maszyn;

3) sporządza rysunki techniczne z wykorzystaniem technik komputerowych;

4) rozróżnia części maszyn i urządzeń;

5) rozróżnia rodzaje połączeń;

6) przestrzega zasad tolerancji i pasowań;

8) rozróżnia środki transportu wewnętrznego;

9) dobiera sposoby transportu i składowania materiałów;

11) rozróżnia techniki i metody wytwarzania części maszyn i urządzeń;

12) rozróżnia maszyny, urządzenia i narzędzia do obróbki ręcznej i maszynowej;

13) rozróżnia przyrządy pomiarowe stosowane podczas obróbki ręcznej i maszynowej;

14) wykonuje pomiary warsztatowe;

15) rozróżnia metody kontroli jakości wykonanych prac;

16) określa budowę oraz przestrzega zasad działania maszyn i urządzeń;

18) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań.