Miedzy Fizyką a Medycyną

1. Najstarszy mierzony parametr fizjologiczny.

tętno
2. Wymień znane Ci skale temperatury.
Kelwin, Fahrenheit, Celsjusz
3. Jak regulowana jest temperatura w organizmie ludzkim?
mechanizmy termoregulacyjne; za pomocą promieniowania, konwekcji;
przewodzenie, parowanie
4. Co to jest ciało doskonale czarne?
wyidealizowane ciało fizyczne pochłaniające całe padające na nie promieniowanie;
model – kula z małym otworem, foton, który tam wpadł raczej nie da rady uciec
5. Prawo Wiena.
maksymalna długość fali (dla której ciało emituje najsilniejsze promieniowanie) ciała
doskonale czarnego jest odwrotnie proporcjonalna do temperatury
6. Prawo Stefana-Boltzmana.
całkowita moc promieniowania, jaką emituje ciało doskonale czarne ma postać:
𝑃 = 𝜎𝑆 𝑇 4
7. Bimetal
trwale połączone na całej powierzchni styku elementy z dwóch różnych pod
względem właściwości fizykochemicznych (np. rozszerzalność cieplna) metali lub
stopów
8. Wymień rodzaje termometrów
cieczowy (alkoholowy, rtęciowy), bimetalowy, gazowy, elektryczny, radiacyjny
9. Termografia
metoda obrazowania diagnostycznego w paśmie średniej podczerwieni (9 do 14 μm);
rejestracja promieniowania cieplnego emitowanego przez ciało fizyczne w przedziale
temperatur spotykanych codziennie
10. Prawo Bernoulliego
prawo zachowania gęstości energii całkowitej na linii prądu; zał. płyn nieściśliwy,
nielepki, stacjonarny i bezwirowy
𝑣2 𝑝
𝑒𝑚 = + 𝑔ℎ + = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡
2 ρ
11. Prawo ciągłości przepływu
natężenie płynu nieściśliwego jest stałe w dowolnym przekroju prostopadłym do
kierunku ruchu
12. Sfigmomanometr
narzędzie służące do pomiaru ciśnienia tętniczego, składa się z opaski ściskowej i
manometru
13. Metoda Korotkowa
nieinwazyjna metoda pomiaru ćisnienia tętniczego krwi (stetoskop +
sfigmomanometr); sfigmomanometr tamuje przepływ krwi, następnie odpuszczając
 zacisk – pierwszy stuk (ciśnienie skurczowe), ostatni słyszalny szmer – ciśnienie
rozkurczowe
14. Tonometr
aparatura służąca do pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometr Goldmanna,
tonometr Schiotza) lub krwi
15. EKG
elektrokardiografia, wykrywanie wad serca; w rzeczywistości bardzo czuły
galwanometr; sumaryczne napięcia na powierzchni ciała pochodzące z pobudzonych
komórek mięśnia sercowego
16. Rodzaje odprowadzeń w EKG
a. dwubiegunowe kończynowe Eindhovena
i. I – lewa ręka (b. dodatni), prawa ręka (b. ujemny)
ii. II prawa ręka (b. ujemny), lewa noga (b. dodatni)
iii. III – lewa ręka (b. ujemny), lewa noga (b. dodatni)
b. jednobiegunowe – r. potencjałów mierzona pomiędzy daną elektrodą a
obojętną elektrodą odniesienia (połączenie ujemnych biegunów wszystkich
trzech przewodów z ujemnym biegunem aparatu; lub połączenie dwóch
ujemnych biegunów – wyłączony jest potencjał tej kończyny, której potencjał
jest mierzony (-> jednobiegunowe wzmocnione Goldberga))
c. przedsercowe (6 elektrod na klatce piersiowej – biegun dodatni, biegun
ujemny – połączenie trzech przewodów jednobiegunowych kończynowych)
17. Załamki w EKG
a. P – depolaryzacja mięśnia przedsionków
b. zespół QRS – depolaryzacja komór ( i zakryta repolaryzacja przedsionków)
c. T – repolaryzacja komór
d. U – występuje w 25%; repolaryzacja mięśni brodawkowatych
e. linia izoelektryczna – brak pobudzenia
18. EEG
elektroencefalografia; badanie diagnostyczne umożliwiające badanie mózgu za
pomocą specjalnie rozmieszczonych elektrod na powierzchni skóry głowy;
rejestrowanie zmiany potencjału pochodzących od aktywności komórek nerwowych
kory mózgowej
19. Rodzaje fal rejestrowanych w EEG
a. delta – do 4 Hz; głęboki sen
b. theta – 4-8 Hz; sen
c. alfa – 8-13 Hz; awake and resting
d. beta – 13-30 Hz; koncentracja uwagi
e. gamma – 26-100 Hz; awake and mental activity
20. Zastosowania EEG
a. padaczka
b. zaburzenia snu
c. stwierdzanie śpiączki lub śmierci mózgu
d. choroby organiczne mózgu
e. zatrucie substancjami neurotoksycznymi
21. AED
automatyczny defibrylator zewnętrzny; komendy głosowe; pomaga przeprowadzić
osobę wykonującą resuscytację przez ten proces w zatrzymaniu krążenia
22. Rodzaje elektroterapii
a. galwanizacja – prąd stały, część organizmu; przeciwbólowo, przeciwzapalnie
w nerwobólach choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa
b. jontoforeza – jony wprowadzane siłą pola elektrycznego; rozmiękczanie blizn,
przeciwzapalne odczulające, pobudzanie naczyń krwionośnych
c. prądy diadynamiczne – przeciwbólowo, przekrwiennie
d. prądy interferencyjne – rytmiczna zmiana częstotliwości prądów; skurczanie
mięśni (-> usprawnienie krążenia obwodowego), przeciwbólowo,
usprawnienie procesów odżywczych tkanek i metabolizmu
e. elektrostymulacja mięśni – pobudzanie mięśni do skurczu
f. przezskórna stymulacja nerwów
23. Potencjał błonowy
różnica potencjałów elektrycznych po dwóch stronach błony lipidowej; istotne dla
transbłonowych procesów metabolicznych; zanikając – prawdopodobnie śmierć;
napięcie wytwarzane katabolicznie za pomocą pompy sodowo-potasowej lub
anabolicznie za pomocą foto- i chemosyntezy; zał. po zewn. stronie błony wynosi 0V.
24. Kanały jonowe
białka transbłonowe umożliwiające transport jonów zgodnie z gradientem stężenia w
drodze dyfuzji; hydrofilowe pory
25. Człowiek standardowy
pojęcie używane do określenia przeciętnego członka populacji; wymiary i parametry
dot. zdrowia
26. Rodzaje skalowania
a. izometryczne – wszystko proporcjonalnie
b. allometryczne - 𝑓 = 𝑚α
27. Moduł Younga
moduł odkształcalności liniową, określa sprężystość materiału przy rozciąganiu i
ściskaniu [moduł na ścinanie – siła działająca równolegle]
28. Elastografia
badanie wykorzystujące własności sprężyste oraz USG [własności sprężyste kości – tk.
niejednorodna; składowa organiczna – kolagen, E = 1,2 GPa; składowa nieorganiczna
(hydroksyapatyt), E = 165 GPa]
29. Okres fali
czas, w jakim fala harmoniczna wykonuje pełne jedno drganie
30. Długość fali
długość pomiędzy dwoma tymi samymi punktami w dwóch kolejnych drganiach fali;
odległość pomiędzy dwoma punktami o tej samej fazie drgań
31. Interferencja
powstanie nowego rozkładu amplitudy w wyniku nakładania się dwóch (lub więcej)
fal
32. Zasada Huygensa
każdy punkt ośrodka, do którego dojdzie czoło fali może być źródłem nowej fali
kulistej
33. Prawo Lamberta – Beer’a
pochłanianie promieniowania elektromagnetycznego przy przechodzeniu przez
częściowo rozpraszający i absorbujący ośrodek; wprost proporcjonalne do stężenia
roztworu i oraz grubości warstwy
𝐴 = 𝑘𝑐𝑙
34. Promieniowanie X
promieniowanie RTG, elektromagnetyczne, generowane podczas wyhamowywania
elektronów; dł. fali pomiędzy 10 a 100 μm;
35. Efekt fotoelektryczny
emisja elektronów z powierzchni przedmiotu????
36. Efekt Comptona
rozpraszanie się promieniowania gamma i X na wolnych lub słabo związanych
elektronach
37. Zastosowania promieniowania X w medycynie
sterylizacja, diagnostyka, leczenie
38. Ile jest generacji CT?
4 [czasem 5, 5 – zamiast lamp, działo elektronowe]
39. Tomografia spiralna
torem lamp – spirala; skan całego ciała do 5 minut; rozszerzona 4. gen; ruchy
oddechowe nie są problemem
40. Co to są środki kontrastowe?
pozytywne (zw. Ba i I, np. BaSO4) – umożliwiają obrazowanie naczyń krwionośnych
negatywne (CO2, O2, powietrze) – umożliwiają obrazowanie płuc i jelit
41. Potencjał AI w medycynie?
tworzenie obrazów do testowania modeli diagnostycznych; diagnozowanie chorób
trudnych do zdiagnozowania wzrokiem przez człowieka; rozpoznawanie płci, wieku,
stanu zdrowia po fotografii dna gałki ocznej;
42. Obawy związane z AI
brak bezpieczeństwa danych; dystansowanie się lekarzy i personelu medycznego;
43. Co to jest MRI?
rezonans magnetyczny; diagnostyka obrazowa z wykorzystaniem silnego pola
magnetycznego; zjawisko magnetycznego rezonansu jądrowego
44. Jakie pole magnetyczne występuje w MRI?
0,1 do 3 T
45. Do czego służą cewki gradientowe w MRI?
przestrzenne zróżnicowanie pola w podstawowych trzech płaszczyznach – uzyskanie
warstwowych obrazów
46. Porównaj MRI i TK
MRI – wykorzystanie pola magnetycznego; bezpieczniejsze; możliwe obrazowanie
mózgu i tkanek miękkich
 TK – wykorzystanie promieniowania X; niebezpieczniejsze (istnieje pewna
nieprzekraczalna dawka możliwego promieniowania); obrazowanie kości
47. Czy za pomocą MRI da się obrazować płuca?
generalnie nie, ale czasem wykorzystuje się MRI do diagnostyki zmian patologicznych
płuc
48. Promieniowanie alfa
promieniowanie jonizujące; wynik rozkładu jądrowego; jądro helu (dwa protony, dwa
neutrony)
49. Promieniowanie beta
promieniowanie elektromagnetyczne, jonizujące; promieniowane podczas przemiany
jądrowej; emitowany jest elektron lub pozyton
50. Promieniowanie gamma
wysokoenergetyczne promieniowanie elektromagnetyczne, jonizujące; przenikliwe;
51. Aktywność źródła promieniotwórczego
szybkość rozpadu promieniotwórczego jądra atomów danej próbki; jednostka –
Bekerel [1 Bq = rozpad/s]
52. Dawka fizyczna
ilość energii promieniowania jonizującego przekazywana na jednostkę masy;
jednostka – Grej [1 Gy = J/kg]
53. Moc dawki
ilość energii promieniowania jonizującego przekazywana na jednostkę masy na
jednostkę czasu; miara szybkości promieniowania
54. ALARA
„As Low As Reasonably Achievable”; ochrona radiologiczna – dawki utrzymywane na
jak najniższym poziomie jednocześnie zapewniającym bezpieczeństwo i efektywność
55. Ochrona przed promieniowaniem
3 zasady: uzasadnienie (każda decyzja o wzroście ekspozycji powinna przynosić
więcej zysków niż strat), optymalizacja (ekspozycja utrzymywana na racjonalnie
niskim poziomie), ograniczenie (poza warunkami medycznymi dawka
promieniowania nie powinna przekraczać granicznych wartości narażenia)
56. Brachyterapia
bezpośrednie napromienianie zmian chorobowych przez umieszczenie źródła
promieniowania w guzie lub w jego pobliżu; nowotwory i inne schorzenia (bliznowiec,
toczeń)
57. Ciężkie jony w terapii
wykorzystanie ciężkich jonów do napromieniania zmian chorobowych; precyzyjny
dobór parametrów wiązki – napromienianie tylko zmian chorobowych, zdrowe tkanki
słabo obciążone
58. Pik Bragga
obszar, w którym protony przekazują największą ilość swojej energii (koniec swojej
drogi); za pikiem Bragga tk. są praktycznie nie narażone na promieniowanie, proton
przekazuje tam dawkę bliską 0.