วิ ธี คุ ม กา

ํ เนิ ดของผู้ ช าย
1. ถุงยางอนามัยชาย (Condom)
เปนถุงทีคลุมอวัยวะเพศชายในขณะร่วมเพศเพือปองกันไม่ให้นาอสุจส ่ งคลอดขณะมีเพศ
ิ ั มผัสชอ
สั มพันธ์ ประสิ ทธิภาพในการคุมกําเนิ ดของถุงยางอนามัยหากใชอ ้ ย่างถูกวิธี (perfect use) พบว่ามี
โอกาสเกิดการตังครรภ์ ร้อยละ 2 นอกจากนี การใชถ ้ ง
ุ ยางอนามัยยังสามารถปองกันโรคติดต่อทาง
เพศสั มพันธ์ได้ดว ้ ย
ิ ใ
วธ ี ช้ถุงยางอนามัย
1) ก่อนใชต ้ รวจดูวา่ บรรจุภณ ั ฑ์อยูใ่ นสภาพดีหรือไม่ และยังไม่หมดอายุ
2) ก่อนฉี กซองให้เลือนถุงยางห่างจากบริเวณทีจะฉี ก ฉี กอย่างระมัดระวัง ไม่ควรใชฟ ้ นฉี กหรือใช ้
กรรไกรตัดเพราะอาจทําให้ถง ุ ยางฉี กขาด
3) สวมใส่ ขณะทีองคชาติแข็งตัวเต็มที โดยครอบถุงยางไว้บนปลายองคชาติ ให้รอยม้วนของขอบอยู่
ด้านนอก ใชน ้ ิ วบีบปลายถุงยางไว้ประมาน 1 เชนติเมตร เพือไล่อากาศออกขณะใส่ ให้มพ ี ืนทีสํ าหรับ
รับรองรับนาอสุจิ ใชอ ้ ก
ี มือหนึ งรู ดถุงยางลงไปจนคลุมถึงโคนองคชาติ
4) หลังจากหลังนาอสุจิ ให้ถอนองคชาติพร้อมถุงยางอนามัยออกจากชอ ่ งคลอด ขณะทีองคชาติยง ั
แข็งตัวอยู่ โดยดึงยึดปากถุงยางไว้ไม่ให้นาอสุจิ ลันออกมาเปอนชอ ่ งคลอด
5) ใชก ้ ระดาษทิชชูจบ ั ตรงขอบถุงยาง ค่อยๆรู ดออก
6) ก่อนทิงถุงยางอนามัยทีใชแ ้ ล้ว ควรสํ ารวจว่ามีรอยรัวหรือไม่ หลีกเลียงการสั มผัสสารคัดหลังทีติด
มาเพือลดความเสี ยงของโรคติดต่อทางเพสสั มพันธ์
7) ไม่ควรใชถ ้ งุ ยางอนามัยชา และไม่ควรใส่ ถง ุ ยาง 2 ชนั เพราะถุงยางจะเสี ยดสี กน ั และฉี กขาดหรือ
หลุดเข้าไปในชอ ่ งคลอดได้งา่ ย

2. การทําหมันชาย ( Male Sterilization )

การทําหมันชายเปนการคุมกําเนิ ดถาวรด้วยการทําให้ทอ ่ อสุจิทงสองข้
ั ี ารต่าง ๆ
างเกิดการอุดตันด้วยวิธก
เพือไม่ให้อสุจิเข้าไปผสมกับไขได้ขณะมีเพศสั มพันธ์ การทําหมันชายเปนการคุมกําเนิ ดถาวทีมี
ประสิ ทธิภาพสูงมากในการปองกันการตังครรภ์ มีอัตราลัมเหลวเกิดการตังครรภ์ในคู่สมรสทีทําหมัน
ชายเพียง ร้อยละ 0.15ในปแรก
หลักการและขั นตอนในการทําหมันชาย
1) การให้คําปรึกษา
2)ชก ั ประวัตแิ ละตรวจร่างกาย
3) การเซน ็ ใบยินยอมผ่าตัดทําหมัน
วิธกี ารทําหมันชายในปจจุบน ั ทีนิ ยมทํา มี 2 เทคนิ ค คือ
1) การทําหมันชายวิธด ั
ี งเดิ ม (conventional technique) โดยการใชม ้ อ
ื คลําและจบั ท่ออสุจิ
ส่ วนบนข้างถุงอัณฑะ จบ ั จนได้หนั งหุ้มถุงอัณฑะบางทีสุด คลุมท่ออสุจไิ ว้ และฉี ดยาชา 1 %
lidocaine (Xylocaine) แล้วเปดแผล ทําการผูกและตัดท่ออสุจิ 2 ข้าง ตรวจดูวา่ มีเลือดออก
หรือไม่ ถ้ามีเลือดออกให้ห้ามเลือด แล้วจง ึ เย็บแผลปด วิธน ี ี
อาจจะเปดแผลผ่าตัด 2 ข้างของถุงอัณฑะ หรือเปดแผลเดียวตรงกลางก็ได้
2) การทําหมันเจาะ (non-scalpel vasectomy technique) โดยเมือทําการฉี ดยาชาแล้ว จะใช ้
เครืองมือพิเศษ คือ vas deference fixing clamp ใชจ ้ บ
ั ถุงอัณฑะส่ วนทีหุ้มท่ออสุจแิ ล้วใช ้
Vas deferens dissecting forceps แทงทะลุผว ิ หนั งเข้าไปถึงท่ออสุจิ แล้วดึงท่ออสุจอ ิ อกมา
ทําการผูกตัด วิธน ี ี แผลผ่าตัดจะเล็กมากลักษณะเปนรู ขนาดเล็ก จง ึ ไม่จําเปนต้องเย็บปดแผล
ภาวะแทรกซอ ้ นทีอาจพบหลังทําหมันชาย
- จุกเสี ยดท้องน้ อย พบได้ขณะทําหมัน ,แผลบวมและปวดแผลจากการผ่าตัด ,การติดเชอ ื
บริเวณแผลผ่าตัด ,ภาวะมีเลือดคัง และก้อนเลือดในถุงอัณฑะ ,ภาวะแทรกซอ ้ นทางจต ิ ใจ เชน่
วิตกกังวลว่า จะทําให้เสื อมสมรรถภาพทางเพศ
 ํ เนิ ดแบบมี ฮ อร์ โ มน
การคุ ม กา
1.ยาเม็ดคุมกําเนิ ด (Oral contraception pills) แบ่งเปน 3 กลุม ่ ได้แก่
1) ยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวม (Combined oral contraceptive pills :COCs)
2) ยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนเดียว (Progestin only pills : POP หรือ Mini pills)
3) ยาเม็ดคุมกําเนิ ดฉุกเฉิ น (Emergency contraceptive pills)

1. ยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวม (Combined oral contraceptive pills : COCs)

1) Monophasic pills มี Es.และ prog. เท่ากันทุกเม็ด
21 เม็ด : ทุกเม็ดมีฮอร์โมนเท่ากัน
28 เม็ด : มีฮอร์โมนเท่ากัน 21 เม็ด + 7 เม็ดหลัง ไม่มี เพือปองกันการลืม
2) Multiphasic pills เลียนแบบฮอร์โมนธรรมชาติ แต่ละเม็ดมี Es.+ prog. ไม่เท่ากัน กินสลับ
เม็ดไม่ได้ ฮอร์โมนไม่คงทีอาจท้องได้
Biphasic 2 ระดับ
Triphasic 3 ระดับ
Qaudriphasic 4 ระดับ
วธิ กี ารใช้
1) การเริมกินยาครังแรก ให้เริมเม็ดแรก ในวันที 1-5 ของรอบประจําเดือน และกินเม็ดต่อไป
วันละ 1 เม็ด ควรกินยาในเวลาเดียวกันทุกวัน (ในการเริมกินยาครังแรกแผงแรกควรใชว ้ ธ
ิ ก
ี าร
คุมกําเนิ ดอย่างอืนร่วมด้วยนาน 7 วัน)
- หากเปนยาชนิ ดแผงละ 21 เม็ด ให้เว้นระยะ 7 วัน จง ึ เริมกินยาแผงต่อไป โดยในระหว่างทีเว้น
ชว ่ ง 7 วันจะมีเลือดประจําเดือนออก
- หากเปนยาชนิ ดแผงละ 28 เม็ด เมือกินยาหมดแผงแล้ว ให้เริมกินยาแผงใหม่ได้เลย
2) การเริมกินยาเม็ดคุมกําเนิ ดภายหลังคลอดและหลังแท้งบุตร
- สตรีหลังคลอดบุตร การตกไขและการเริมกลับมีประจําเดือนจะไม่แน่ นอน ดังนั นในระยะ 6
สั ปดาห์แรกให้งดเพศสั มพันธ์เนื องจากอวัยวะต่าง ๆ ยังไม่กลับสู่สภาพเดิม และควรเริมกินยา
คุมกําเนิ ดเมือครบ 6 สั ปดาห์และไปตรวจหลังคลอดแล้ว โดยไม่ตอ ้ งรอให้มปี ระจําเดือนมา
ก่อน
- สตรีหลังแท้งบุตร ควรเริมกินยาคุมกําเนิ ดภายใน 7 วันแรกหลังแท้ง เนื องจากพบว่าสตรี
หลังแท้งประมาณ 80% จะมีการตกไข่ภายใน 1 เดือนภายหลังการแท้ง
- กรณี ทมี ี การคุมกําเนิ ดด้วยวิธอ ื
ี นอยู ่ ล้ว แต่ตอ
แ ้ งการเปลียนเปนยาเม็ดคุมกําเนิ ด สามารเริม
กินยาคุมกําเนิ ดต่อได้ทน ั ที โดยไม่ตอ ้ งรอให้มป ี ระจําเดือนมา
3) กรณี ลม ื กินยา
-ลืมกินยา 1 เม็ด ให้กน ิ ยาเม็ดทีลืมทันที ทีนึ กได้ และกินต่อไปตามเดิม
- ลืมกินยา 2 เม็ด ให้กน ิ ยา 2 เม็ดทีลืมทันทีทนึ ี กได้ และกินยา 2 เม็ดในวันถัดไป (กินครังละ 2
เม็ด 2 วัน ติดกัน) จากนั นกินยาวันละ 1 เม็ดตามปกติ
-ลืมกินยามากกว่า 2 เม็ด ให้หยุดกินและทิงยาแผงนั นเลย จากนั นให้งดเพศสั มพันธ์ หรือใชว ้ ธ
ิ ี
คุมกําเนิ ดอืน จนกว่าประจําเดือนมา จง ึ เริมกินยาแผงใหม่ในชว ่ งวันที 1-5 (ปฏิบตั เิ หมือนการ
เริมกินยาแผงแรก)
ี
- กรณี ทเปนยาชนิ ดแผงละ 28 เม็ด หากลืมกินยา 7 เม็ดสุดท้ายของแผงทีไม่มฮ ี อร์โมน จะไม่มี
ผลต่อประสิ ทธิภาพการคุมกําเนิ ด
- กรณี ทลื ี มกินยาโดยเฉพาะในชว ่ ง 7 เม็ดแรกของแผง อาจมีผลทําให้ประสิ ทธิภาพในการ
ปองกันการตกไข่ ในรอบเดือนนั นลดลง จง ึ ควรใชถ ้ งุ ยางอนามัยร่วมด้วยจนกว่าประจําเดือน
จะมาในรอบต่อไป หากพบว่าประจําเดือนขาดเกิน 2 เดือน หรือสงสั ยว่าจะตังครรภ์ควรไปรับ
การตรวจหาการตังครรภ์
 ํ เนิ ดแบบมี ฮ อร์ โ มน
การคุ ม กา
ข้ อห้ ามใช้ยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวม
1.มีประวัตเิ คยเปนหรือเปนโรคหลอดเลือดดําอักเสบ หรือมีลมเลื ิ อดอุดตันหลอดเลือดดํา
(thromboembolism, deep venous thrombosis, pulmonary embolism) เนื องจาก
estrogen มีผลทําให้เกิดการแข็งตัวของเลือดและการอุดตันของหลอดเลือดทีอาจเปน
อันตรายถึงชว ี ต
ิ ได้
2. มีประวัตเิ คยเปนหรือเปนโรคหลอดเลือดไปเลียงสมองผิดปกติ (cerebrovascular
disease) เชน ่ เคยเปนอัมพาต
3. มีประวัตเิ คยเปนหรือเปนโรคหลอดเลือดไปเลียงหัวใจผิดปกติและลินหัวใจผิดปกติ
(ischemic heart disease และ vulvular heart disease)
4. ความดันโลหิตสูงมากกว่า 180/ 110 mmHg. เพราะอาจจะเปนผลต่อการเกิดโรคในข้อ 2
และ 3 ได้
5. ได้รบ ั การวินิจฉั ยเปนมะเร็งเต้านมและอวัยวะสื บพันธุ ์ เพราะ estrogen อาจทําให้อาการ
ของโรคเลวลง
้ เปนโรคตั
6. ผูท ี บ ได้แก่ โรคตับแข็ง โรคตับอักเสบระยะเฉี ยบพลัน ซงมีึ ผลการทํางานของ
ตับผิดปกติ ภาวะดีซา่ น โรคทีเกียวกับความผิดปกติของการขับถ่ายของตับ สงสั ยเปนหรือ
พบว่าเปนเนื องอกหรือมะเร็งของตับ
7. อยูร ่ ะหว่างตังครรภ์หรือสงสั ยว่าตังครรภ์
8. มีภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูกทียังไม่ได้รบ ั การตรวจรักษา
9. อยูใ่ นระยะให้นมบุตร เพราะ estrogen อาจมีผลทําให้การสร้างนานมลดลง
10. อายุ 35 ปขึนไป และสูบบุหรีจด ั (มากกว่า 15 มวน/วัน) เพราะจะเพิมความเสี ยงต่อการ
เกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด (cardiovasalar disease)
11. มีประวัตป ิ วดศี รษะมากหรือเปน migraine และมีอาการทางระบบประสาทเฉพาะที
(focal neurological symtoms)
เปนโรคเบาหวานเรือรัง ทีมีภาวะแทรกซอ ้ นของหลอดเลือด (ซงประกอบด้
ึ วยความดัน
เลือดสูง
เส้ นเลือดทีจอประสาทตาเสื อม อาการทางเส้ นประสาท)

2. ยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนเดียว (Progestin only pills : POP หรือ Mini pills)
เปนยาคุมกําเนิ ดทีประกอบด้วยโปรเจสเตอโรนปริมาณตาเท่ากันทุกเม็ด ไม่มฮ ี อร์โมนเอส
โตรเจน จง ึ ทําให้ประสิ ทธิภาพในการคุมกําเนิ ดจะน้ อยกว่ายาคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวม
ปองกันการตกไข่ได้ไม่แน่ นอน หากเกิดการตังครรภ์ขณะทีกินยากลุม ่ นี อาจพบอุบต ั ิ
การณ์ การตังครรภ์นอกมดลูกได้สง ู และพบภาวะเลือดออกกะปริดกะปรอยในผูใ้ ชย ้ ากลุม
่
่ ย จง
นี ได้บอ ึ เหมาะทีจะนํ ามาใชเ้ ฉพาะกลุม
่ ผูร
้ บ ้ จํากัด เชน
ั บริการทีมีขอ ่ สตรีทมี
ี ขอ้ ห้ามใน
การใชแ ้ ต่ตอ ้ งการกินยาคุมกําเนิ ด สตรีหลังคลอดระยะให้นมลูก
 ํ เนิ ดแบบมี ฮ อร์ โ มน
การคุ ม กา
1.3. ยาเม็ดคุมกําเนิ ดฉุกเฉิ น (Emergency contraceptive pills)
1) ยาทีมีส่วนประกอบของโปรเจสโตรเจนขนาดสูง ได้แก่ Levonorgestrel 750 ไมโครกรัม
ในยา 1 เม็ด ทีมีขายในประเทสไทยคือ Postinor, Madonna ใน 1 แผง มียา 2 เม็ด มีวธ ้ า
ิ ใี ชย
ดังนี
เริมกินยาเม็ดแรกไม่ควรนานเกิน 72 ชม. หลังจากการมีเพศสั มพันธ์ครังสุดท้าย
กินยาเม็ดที 2 + 12 ชม. หรือพร้อมกัน 2 เม็ดในครังเดียว
อาการข้างเคียงทีอาจพบ ได้แก่ ปวดศี รษะ คลืนไส้ อาเจย ี น ปวดท้อง เลือดออกผิดปกติ
2. ยา Mifepristone (RU 486) มีขนาด 10 - 600 mg มีฤทธิต้านฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน จง ึ
ยับยังหรือเลือนการตกไข่ออกไป หากมีการตกไข่แล้วก่อนกินยา ยาจะทําให้ฮอร์โมนระยะ
luteal phase บกพร่องทําให้ตว ั อ่อนไม่สามารถฝงตัวได้
กิน 1 เม็ดครังเดียวหลังจากมีเพศสั มพันธ์ครังสุดท้ายแล้ว นานถึง 120 ชม. ( 5 วัน)
ประสิ ทธิภาพปองกันการตังครรภ์ได้เทียบเท่ากับการใช ้ Levonorgestrel 1. 5 mg.
3. ยาชนิ ดฮอร์โมนรวม Yuzpe regimen เปนวิธก ี ารคุมกําเนิ ดฉุกเฉิ นโดยใชฮ ้ อร์โมรวมเอส
โตเจนและโปรเจสโตประกอบด้วย
ethinyl estradiol 0.05 mg. และ levonorgestrel 0.25 mg หรือ norgestrel 0.5 mg. เริม
กินครังละ 2 เม็ด กิน 2 ครัง แต่ละครังห่างกัน 12 ชวโมง ั โดยให้กน ิ เม็ดแรกทันทีหลังมี
เพศสั มพันธ์ แต่ตอ้ งไม่เกิน 72 ชวโมง ั
ยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวมทีมี ethiny! estradiol 0.03 mg. และ levonorgestrel
0.15 mg.หรือ norgestrel 0.3 mg. เริมกินครังละ 4 เม็ด จํานวน 2 ครัง แต่ละครังห่างกัน
ั
12 ชวโมง โดยให้กน ิ เม็ดแรกทันทีหลังมีเพศสั มพันธ์ แต่ตอ ั
้ งไม่เกิน 72 ชวโมง
อาการข้างเคียงทีสามารถพบได้แก่อาการคลืนส้ อาเจย ี น อาการเลือดออกกะปริดกะปรอย
อาจพบอาการคัดตึงเต้านม ปวดศี รษะ เวียนศี รษะและเหนื อยง่าย ซงอาการจะลดลงได้ ึ ถา้
รับประทานยาแก้คลืนไส้ อาเจย ี นก่อนรับประทาน Yuzpe regimen ประมาณ 1 ชวโมง ั
4. Ulipristal acetate เปนยาในกลุม ่ selective progesterone receptor modulator ซงจะ ึ
ไปจบั กับ progesterone receptor ทําให้โปรเจสเตอโรนไม่สามารถออกฤทธิได้
ประสิ ทธิภาพในการคุมกําเนิ ดฉุกเฉิ น สูงกว่า Levonorgestrel 1.5 มิลลิกรัม สามารถใชไ้ ด้
หลังจากมีเพศสั มพันธ์ครังสุดท้ายแล้ว นานถึง 120 ชม. ( 5 วัน)
ผลข้างเคียงคล้าย Levonorgestrel 1.5 mg. คือ ปวดศี รษะ, คลืนไส้ และปวดท้อง
5. เอสโตรเจนในขนาดสูง การใชฮ ้ อร์โมน estrogen ในปริมาณสูง โดยให้ EE 2-5 mg. เริม
ั
กินภายใน 72 ชวโมงภายหลั งการมีเพศสั มพันธ์ และรับประทานต่อเนื องนาน 5 วัน เปนวิธท ี ี
มีประสิ ทธิภาพสูง แต่ในทางปฏิบต ั ป ั ไม่เปนทีนิ ยม เนื องจากมีผลข้างเคียง ได้แก่
ิ จจุบน
คลืนไส้ อาเจยี นมาก เวียนศี รษะ คัดตึงเต้านม ประจําเดือนมาผิดปกติ และพบการตังครรภ์
นอกมดลูกได้มาก ในปจจุบน ั จง ึ ไม่นิยมใช ้
 ํ เนิ ดแบบมี ฮ อร์ โ มน
การคุ ม กา
2. ยาฉี ดคุมกําเนิ ด (Injective contraception)
ยาฉี ดคุมกําเนิ ดเปนวิธค ั
ี ุมกําเนิ ดชวคราวที ออกฤทธินาน (Long-acting reversible
contraception:LARC ) ด้วยการฉี ดฮอร์โมนเข้ากล้ามเนื อ เปนการคุมกําเนิ ดทีมี
ประสิ ทธิภาพสูง โอกาสเกิดการตังครรภ์ขณะใชย ้ าฉี ดคุมกําเนิ ดมีเพียง ร้อยละ 0.3 จง ึ เหมาะ
สมสํ าหรับสตรีวย ั เจริญพันธุ ์ ทีเคยตังครรภ์เองแล้วและต้องการเว้นระยะการมีบต ุ รเปนเวลา
นาน ยาฉี ดคุมกําเนิ ดมี 2 กลุม ่ คือ
1. ยาฉี ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวม
ประกอบด้วย ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสโตเจน ยาฉี ดกลุม ่ นี มีกลไกการออกฤทธิคุม
กําเนิ ดรวมทังข้อห้ามข้อบ่งใชเ้ หมือนยาเม็ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนรวม ฉี ด 1 เข็ม คุมกําเนิ ด
ได้นาน 4สั ปดาห์ จง ึ ไม่ค่อยได้รบ ั ความนิ ยมเพราะต้องฉี ดบ่อย แบ่งตามปริมาณของฮอร์โมน
ทีเปนส่ วนประกอบ ทีมีใชใ้ นปจจุบน ั ได้แก่
1) ยาทีมีส่วนประกอบของ estradiol cypionate 5 mg. รวมกับ
depomedroxyprogesterone acetate (DMPA) 25 mg. ได้แก่ Lunelle, Cyclofem
2) ยาทีมีส่วนประกอบของ estradiol valerate 5 mg. รวมกับ norethisterone enanthate
(NET-EN) 50 mg. ได้แก่ Mesigyna .
2. ยาฉี ดคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนเดียว
ประกอบด้วยฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน เพียงอย่างเดียว ชนิ ดทีมีใชใ้ นปจจุบน ั ได้แก่
1) Norethisterone enanthate (NET-EN) เปนอนุพันธ์ของ 19-nortestosterone ขนาด 200
mg. ละลายในนามัน บรรจุในหลอดขนาด 1 ml. ฉี ดเข้ากล้ามเนื อทุก 8 สั ปดาห์ ควรฉี ดเข้า
กล้ามเนื อบริเวณต้นแขน เนื องจากยาจะดูดซม ึ ได้ดก ี ว่าการฉี ดเข้ากล้ามเนื อบริเวณสะโพก
เมือยาเข้าสู่กระแสเลือดแล้ว จะเปลียนเปน Norethisterone ทีตับก่อน จง ึ จะไปออกฤทธิที
อวัยวะเปาหมาย
2) Depot medroxy progesterone acetate (DMPA) เปนอนุพันธ์สังเคราะห์ของ 17-
hydroxy progesterone เปนยาฉี ดทีได้รบ ั ความนิ ยมมากทีสุด มีลก ั ษณะเปนเกล็ดสี ขาว
ขนาดเล็ก ละลายตกตะกอน ขนาด 150 mg. บรรจุในขวดปริมาณ 3 m. ฉี ดเข้ากล้ามเนื อทุก
12 สั ปดาห์ เมือยาเข้าสู่กระแสเลือดแล้วจะไปออกฤทธิทีอวัยวะเปาหมายได้โดยตรง และออก
ั
ฤทธิคุมกําเนิ ดได้ภายใน 24 ชวโมงหลั งฉี ด
ข้ อห้ ามและข้ อควรระวง ั ในการฉี ดยาคุมกําเนิ ดชนิ ดฮอร์โมนเดียว
ข้อห้ามเด็ดขาด : มีเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูกทียังไม่ทราบสาเหตุ, ผูป ้ วยเปนโรค
มะเร็งเต้านม และกําลังตังครรภ์ หรือสงสั ยว่าตังครรภ์
ข้อควรระวัง
1. โรคตับอักเสบ เนื องอกทีตับ ตับแข็ง มะเร็งตับ
2. โรคเบาหวาน ทีมีภาวะแทรกซอ ้ นของหลอดเลือด (DM with vascular)
3. โรคเส้ นเลือดอุดตัน
4. โรคหัวใจขาดเลือด
5. เปน migraine ทีมี aura
6. โรคหลอดเลือดหัวใจ ischemic heart disease และหลอดเลือดสมอง
7. ความดันโลหิตสูงตังแต่ 160/110 mmHg.
8. อายุน้อยกว่า 16 ป และยังไม่มบ ี ตุ ร
9. เนื องอกเต้านมทียังไม่ทราบผลการวินิจฉั ยทีแน่ นอน
10. ผูท้ มี
ี นาหนั กตัวมากกว่า 70 กิโลกรัม หรือผูท ้ มี
ี ความวิตกกังวลกลัวนาหนั กตัวจะเพิมมาก
 ํ เนิ ดแบบมี ฮ อร์ โ มน
การคุ ม กา
3. ยาฝงคุมกําเนิ ด (Implant contraceptive)
ชนิ ดของยาฝงคุมกําเนิ ด
ยาฝงคุมกําเนิ ดแบ่งตามคุณสมบัตข ิ องแท่งแคปซูลทีบรรจุฮอโมน ได้ 2 ชนิ ด คือ
1) หลอดยาสลายตัวได้ (biodegradable) แท่งแคปซูลยาทําจาก polymer poly (Epsilon
caprolactone) เมือฝงเข้าไปใต้ผว ิ หนั งแล้ว ฮอร์โมนจะกระจายออกสู่กระแสเลือดและแท่ง
แคปซูลยาจะค่อยๆ สลายตัวไปเมือครบอายุการใชง ้ าน โดยไม่ตอ
้ งกลับมาถอดออก ยาฝง
ชนิ ดนี ปจจุบนั ยังไม่มใี ชใ้ นประเทศไทย
2) หลอดยาไม่สลายตัว (non-biodegradable) แท่งแคปซูลทําจาก silicone rubber บรรจุ
progestogen ปจจุบน ั แท่งแคปซูลทีไม่ละลาย เปนชนิ ด soft tube เมือฝงทีใต้ผว ิ หนั ง
ฮอร์โมนจะกระจายเข้าสู่กระแสเลือดเหมือนชนิ ดสลายตัว แต่เมือครบอายุการใชง ้ านแล้วจะ
ต้องกลับมาให้เจา้ หน้ าทีถอดแท่งแคปซูลออก มีใช ้ 2 แบบ คือ
1. ยาฝงทีประกอบด้วยแคปซูลยา 2 แท่ง ได้แก่ Jadelle แท่งแคปซูลยา มีขนาด 43 x 2.5 mm.
จํานวน 2 แท่ง แต่ละแท่งบรรจุฮอร์โมน (evonorgestrel 75 mg. หลังจากฝงจะหลังฮอร์โมน
ออกมาในขนาด 100 ไมโครกรัม/วัน ในเดือนแรก จากนั นจะหลังลดลงเหลือ 40
ไมโครกรัม/วัน ในปแรก และต่อไปจะหลังฮอร์โมนลดลงเหลือ 25 ไมโครกรัม/วัน ออกฤทธิ
คุมกําเนิ ดได้นาน 5 ป
2. ยาฝงทีประกอบด้วยแคปซูลยา 1 แท่ง ได้แก่ Implanon/Implanon NXT แท่งแคปซูลยา มี
ขนาด 40x 2 mm. จํานวน 1 แท่ง แต่ละแท่งบรรจุฮอร์โมน etonogestrel 68 มิลลิกรัม จะ
หลังฮอร์โมนออกมาในขนาด 60-70 ไมโครกรัม/วัน ในเดือนแรกหลังจากฝง จากนั นจะหลัง
ลดลงเหลือ 35-45 ไมโครกรัม/วันในปแรก และจะหลัง 25-30 ไมโครกรัม/วัน จนยาหมด
อายุ ออกฤทธิคุมกําเนิ ดได้นาน 3 ป
กลไกการออกฤทธิปองกันการตังครรภ์
1) เปลียนแปลงมูกบริเวณปากมดลูก (Cervical mucous change)
2) เปลียนแปลงเยือบุโพรงมดลูก (Endometrial change)
3) ยับยังการตกไข่ (Inhibit ovulation)
ข้ อห้ ามและข้ อควรระวง ั ในการฝงยาคุมกําเนิ ด
ข้อห้ามโดยเด็ดขาด : อยูร ่ ะหว่าตังครรภ์ หรือสงสั ยว่าตังครรภ์, มีเลือดออกผิดปกติทางชอ ่ ง
คลอดโดยทียังไม่ทราบสาเหตุ, สงสั ยหรือเปนมะเร็งของอวัยวะเพศสื บพันธุ ร ์ วมทังมะเร็งเต้า
นม ,กําลังเปนโรคตับอักเสบ และมีเนื องอกหรือมะเร็งตับ
ผูร้ บ
ั บริการทีควรพิจารณาก่อนการใชย ้ าฝงคุมกําเนิ ด
1) เคยมีประวัตต ิ งครรภ์
ั นอกมดลูก
2) เคยเปนโรคหัวใจและหลอดเลือดผิดปกติ เชน ่ Myocardial Infarction
3) เปนสิ วอย่างรุ นแรง
4) ความดันโลหิตสูงมากกว่า 140/90 mmHg.
5) เปนโรคเบาหวานทีควบคุมไม่ได้
6) เปนโรคถุงนาดีอก ั เสบ
7 มีระดับไขมันในเลือดสูง
8) เปน vascular migraine อาการรุ นแรง
9) เปน deep vein thrombosis หรือ pulmonary embolism