หนา ๑๘

เลม ๑๒๕ ตอนพิเศษ ๑๖๖ ง ราชกิจจานุเบกษา ๑๗ ตุลาคม ๒๕๕๑

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข
เรื่อง ยาอันตราย
ฉบับที่ ๒๒

อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๗๖ (๓) แหงพระราชบัญญัติยา พ.ศ. ๒๕๑๐ ซึ่งแกไข

เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติยา (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๒๒ ประกอบมาตรา ๗๘ แหงพระราชบัญญัติยา
พ.ศ. ๒๕๑๐ อันเปนกฎหมายที่มีบทบัญญัติบางประการเกี่ยวกับการจํากัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล
ซึ่งมาตรา ๒๙ ประกอบกับมาตรา ๓๒ มาตรา ๓๓ มาตรา ๔๑ มาตรา ๔๓ และมาตรา ๕๕ ของ
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยบัญญัติใหกระทําได โดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย
รัฐมนตรีวาการกระทรวงสาธารณสุข โดยคําแนะนําของคณะกรรมการยา ออกประกาศไว ดังตอไปนี้
ขอ ๑ ใหยกเลิกความใน (๓๐) ของขอ ๓ แหงประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง
ยาอัน ตราย ฉบับลงวันที่ ๒๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๑ ซึ่งแกไขเพิ่ม เติม โดยประกาศกระทรวง
สาธารณสุข เรื่อง ยาอันตราย ฉบับที่ ๑๒ ลงวันที่ ๓๐ มีนาคม ๒๕๓๗ และใหใชความตอไปนี้
แทน
“(๓๐) ยาจําพวกบรรเทาอาการปวดหรือลดไข (Analgesics or Antipyretics) ยกเวน
ก แอสไพริน (Aspirin) ที่ ผ ลิตขึ้น เปน ยาบรรจุเสร็จ และมีข อบงใชบรรเทาปวด โดยมี
รายละเอียดของความแรง รูปแบบยา บรรจุภัณฑ ขนาดบรรจุ การแสดงฉลาก การแสดงเอกสารกํากับยา
สําหรับประชาชนและเอกสารกํากับยาสําหรับผูประกอบวิช าชีพเวชกรรมหรือผูประกอบโรคศิลปะ
ตามที่กําหนดทายประกาศฉบับนี้
ข ฟนาซีติน (Phenacetin)
ค โซเดียมซาลิไซเลท (Sodium Salicylate)
ง ซาลิไซลาไมด (Salicylamide)
จ อะเซตามิโนเฟน หรือ พาราเซตามอล (Acetaminophen or Paracetamol)
ฉ ที่ประกาศเปนยาควบคุมพิเศษ
 หนา ๑๙
เลม ๑๒๕ ตอนพิเศษ ๑๖๖ ง ราชกิจจานุเบกษา ๑๗ ตุลาคม ๒๕๕๑

ขอ ๓ ประกาศฉบับนี้ใหใชบังคับเมื่อพนกําหนดหนึ่งรอยแปดสิบวัน นับแตวันประกาศใน

ราชกิจจานุเบกษาเปนตนไป

ประกาศ ณ วันที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๑

ไชยา สะสมทรัพย
รัฐมนตรีวาการกระทรวงสาธารณสุข
 สูตร ขอบงใช วิธีใช ขนาดบรรจุ และขอความคําเตือน
สําหรับยาที่ไดรับการยกเวนไมเปนยาอันตราย
ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาอันตราย ฉบับที่ ๒๒

ยาแอสไพริน (Aspirin) ชนิดออกฤทธิท์ ันที (prompt release)

ในยา 1 เม็ด หรือ แคปซูล (capsule) หรือ ซอง ประกอบดวยตัวยาสําคัญ
แอสไพริน (Aspirin) 300 มิลลิกรัม หรือ มากกวา
บรรจุในแผงอะลูมิเนียมหรือแผงบลิสเตอรหรือซองที่กันความชืน้

ขอบงใช วิธีใช คําเตือน ใหแสดงตามรายละเอียดทีแ่ นบทายตามความเหมาะสม

ขนาดบรรจุ ไมเกิน 20 เม็ด หรือ แคปซูล หรือ ซอง

 ฉลากสําหรับยาแอสไพรินที่ไดรับการยกเวนไมเปนยาอันตราย
ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาอันตราย
ฉบับที่ ๒๒
ฉลากของยาแอสไพรินตองมีหัวขอ/ขอความครบตามกฎหมายยา โดยมีการแบงพื้นที่ของฉลากยาเพื่อแสดง
“กรอบขอมูลยา” ดังนี้
1. แอสไพรินชนิดเม็ด/แคปซูล
1.1 กรอบขอมูลยาในฉลากทั่วไป มีขอมูลอยางนอย 5 หัวขอ คือ ชื่อและความแรงของตัวยาสําคัญ ขอบงใช คําเตือน
ขนาดและวิธีใช และการเก็บรักษา ตัวอยางของกรอบขอมูลยาในฉลากทั่วไปแสดงตามรูปที่ 1
รูปที่ 1 กรอบขอมูลยาในฉลากทั่วไปของแอสไพรินชนิดเม็ด/แคปซูล
ขอมูลยา ขนาดและวิธีใช
ยา 1 เม็ด/แคปซูล มีแอสไพริน …….…มิลลิกรัม ผูใหญ: กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด ครั้งละ …… เม็ด/
ใชสําหรับ บรรเทาปวดในผูใหญ เชน ปวดหัว ปวด แคปซูล (……. มิลลิกรัม) วันละ 1-4 ครั้ง แตละครั้ง
ฟน ปวดกลามเนื้อและขอจากการบาดเจ็บ หางกันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอมอาหารหรือ
คําเตือน หลังอาหารทันที และดื่มน้ําตามมากๆ อยากินเกินวัน
1 หามใชแกปวด ลดไขในเด็กและวัยรุนอายุต่ํา ละ …… เม็ด/แคปซูล (หรือใชตามขนาดที่แพทยสั่ง)
กรอบสีแดง กวา 18 ป หากไมไดรับคําแนะนําจากแพทย เด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป : หามใช
2 หามใชแกปวด ลดไขในผูปวยที่เปนไขหวัด การเก็บรักษา
ใหญ ไขเลือดออก และอีสุกอีใส
• เก็บยาในภาชนะปดสนิท อยาใหโดนแสงโดยตรง
3 หามใชรักษาอาการปวดเมื่อยจากทํางานหนัก
• เก็บยาที่อณ
ุ หภูมิไมเกิน .........องศาเซลเซียส
4 สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้ • เก็บยาในที่แหง อยาเก็บในที่ชื้น เชน หองน้ํา
5 สตรีมีครรภหลีกเลี่ยงการใชยานี้ หากไมไดรับ หองครัว
คําแนะนําจากแพทย
6 หลีกเลี่ยงการใชยานี้ติดตอกันเปนเวลานาน • เก็บยาทุกชนิดใหพนสายตาและมือเด็ก
เพราะเพิ่มความเสี่ยงตอการเกิดเลือดออกใน โปรดอานเอกสารกํากับยาอยางละเอียด
กระเพาะอาหาร อาการหอบหืด ความผิดปกติ
ของตับและไต ยกเวนแพทยสั่ง กอนใชยา

1.2 กรอบขอมูลยาในฉลากที่มีพื้นที่จํากัด มีขอมูลอยางนอย 4 หัวขอ คือ ชื่อและความแรงของตัวยาสําคัญ ขอบงใช

(รวมขอมูล ”ขนาดและวิธีใช” ไวในหัวขอนี้) และคําเตือน ตัวอยางของกรอบขอมูลยาในฉลากที่มีพื้นที่จํากัดแสดงตามรูปที่ 2
รูปที่ 2 กรอบขอมูลยาในฉลากที่มีพื้นที่จํากัดของแอสไพรินชนิดเม็ด/แคปซูล (เชน ขนาด 5x7 ซ.ม.)
ขอมูลยา
ยา 1 เม็ด/แคปซูล มีแอสไพริน …….…มิลลิกรัม
ใชสาํ หรับ บรรเทาปวดในผูใหญ กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด
ครั้งละ.….เม็ด/แคปซูล วันละ 1 - 4 ครั้ง แตละครั้งหาง
กันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอมหรือหลังอาหารทันทีและ
ดื่มน้ําตามมากๆ อยากินเกินวันละ.…เม็ด/แคปซูล (หรือใช
ตามขนาดที่แพทยสั่ง)
คําเตือน
หามใชแกปวด ลดไขในเด็กและวัยรุนอายุตา่ํ กวา18 ป
หากไมไดรับคําแนะนําจากแพทย
กรอบสีแดง หามใชแกปวด ลดไขในผูปวยที่เปนไขหวัดใหญ
ไขเลือดออก และอีสุกอีใส
หามใชรักษาอาการปวดเมื่อยจากทํางานหนัก
4 สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้
5 สตรีมีครรภหลีกเลีย่ งการใชยานี้ หากไมไดรับคําแนะนํา
จากแพทย
6 หลีกเลีย่ งการใชยานีต้ ิดตอกันเปนเวลานานเพราะเพิ่มความ
เสี่ยงตอการเกิดเลือดออกในกระเพาะอาหาร อาการ
หอบหืด ความผิดปกติของตับและไต ยกเวนแพทยสั่ง
โปรดอานเอกสารกํากับยาอยางละเอียดกอนใชยา

1
 2. แอสไพรินชนิดผง

2.1 กรอบขอมูลยาในฉลากทั่วไป มีขอมูลอยางนอย 5 หัวขอ คือ ชื่อและความแรงของตัวยาสําคัญ ขอบงใช คําเตือน

ขนาดและวิธีใช และการเก็บรักษา ตัวอยางของกรอบขอมูลยาในฉลากทั่วไปแสดงตามรูปที่ 3
รูปที่ 3 กรอบขอมูลยาในฉลากทั่วไปของแอสไพรินชนิดผง
ขอมูลยา
ยา 1 ซอง มีแอสไพริน …….…มิลลิกรัม
ใชสําหรับ บรรเทาปวดในผูใหญ เชน ปวดหัว ปวด
ฟน ปวดกลามเนื้อและขอจากการบาดเจ็บ
คําเตือน
1 หามใชแกปวด ลดไขในเด็กและวัยรุนอายุต่ํา
กวา 18 ป หากไมไดรับคําแนะนําจากแพทย
กรอบสีแดง 2 หามใชแกปวด ลดไขในผูปวยที่เปนไขหวัด
ใหญ ไขเลือดออก และอีสุกอีใส
3 หามใชรักษาอาการปวดเมื่อยจากทํางานหนัก
4 สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้
5 สตรีมีครรภหลีกเลี่ยงการใชยานี้ หากไมไดรับ
คําแนะนําจากแพทย
6 หลีกเลี่ยงการใชยานี้ติดตอกันเปนเวลานาน
เพราะเพิ่มความเสี่ยงตอการเกิดเลือดออกใน
กระเพาะอาหาร อาการหอบหืด ความผิดปกติ
ของตับและไต ยกเวนแพทยสั่ง
ขนาดและวิธีใช
• ผูใหญ: กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด โดยผสมน้ํากิน
ครั้งละ ..… ซอง (.......... มิลลิกรัม) วันละ 1-4 ครั้ง
แตละครั้งหางกันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอม
อาหารหรือหลังอาหารทันที อยากินเกินวันละ ……
ซอง (หรือใชตามขนาดที่แพทยสั่ง)
• เด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป: หามใช
การเก็บรักษา
• เก็บยาในภาชนะปดสนิท อยาใหโดนแสงโดยตรง
• เก็บยาที่อณ
ุ หภูมิไมเกิน .........องศาเซลเซียส
• เก็บยาในที่แหง อยาเก็บในที่ชื้น เชน หองน้ํา
หองครัว
• เก็บยาทุกชนิดใหพนสายตาและมือเด็ก
โปรดอานเอกสารกํากับยาอยางละเอียด
กอนใชยา

2.2 กรอบขอมูลยาในฉลากที่มีพื้นที่จํากัด มีขอมูลอยางนอย 4 หัวขอ คือ ชื่อและความแรงของตัวยาสําคัญ ขอบงใช

(รวมขอมูล ”ขนาดและวิธีใช” ไวในหัวขอนี้) และคําเตือน ตัวอยางของกรอบขอมูลยาในฉลากที่มีพื้นที่จํากัดแสดงตามรูปที่ 4
รูปที่ 4 กรอบขอมูลยาในฉลากที่มีพื้นที่จํากัดของแอสไพรินชนิดผง (เชน ขนาด 5x7 ซ.ม.)
ขอมูลยา
ยา 1 ซอง มีแอสไพริน …….…มิลลิกรัม
ใชสาํ หรับ บรรเทาปวดในผูใหญ กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด
โดยผสมน้ํากินครั้งละ.….ซอง วันละ 1 - 4 ครั้ง แตละครั้งหาง
กันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอมหรือหลังอาหารทันทีและ
ดื่มน้ําตามมากๆ อยากินเกินวันละ .…ซอง (หรือใชตามขนาด
ที่แพทยสั่ง)
คําเตือน
หามใชแกปวด ลดไขในเด็กและวัยรุนอายุตา่ํ กวา 18 ป
หากไมไดรับคําแนะนําจากแพทย
กรอบสีแดง หามใชแกปวด ลดไขในผูปว ยทีเ่ ปนไขหวัดใหญ
ขเลือดออก และอีสุกอีใส
หามใชรักษาอาการปวดเมื่อยจากทํางานหนัก
4 สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้
5 สตรีมีครรภหลีกเลีย่ งการใชยานี้ หากไมไดรับคําแนะนํา
จากแพทย
6 หลีกเลีย่ งการใชยานีต้ ิดตอกันเปนเวลานานเพราะเพิ่ม
ความเสีย่ งตอการเกิดเลือดออกในกระเพาะอาหาร อาการ
หอบหืด ความผิดปกติของตับและไต ยกเวนแพทยสั่ง
โปรดอานเอกสารกํากับยาอยางละเอียดกอนใชยา

3. การแสดงเนื้อหาในกรอบขอมูล ใชตัวอักษรชนิดมีหัว และมีขนาดอักษรที่อานไดชัดเจน

2
 เอกสารกํากับยาสําหรับยาแอสไพรินที่ไดรับการยกเวนไมเปนยาอันตราย
สําหรับผูประกอบวิชาชีพเวชกรรมหรือผูประกอบโรคศิลปะ (ฉบับเต็ม)
ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาอันตราย
ฉบับที่ ๒๒

1. ชื่อผลิตภัณฑ แอสไพรินออกฤทธิ์ขัดขวางการทํางานของ cyclooxygenase

ชื่อสามัญทางยา (COX) เอนไซม ซึ่งทําหนาที่เปลี่ยน arachidonic acid ไปเปน
aspirin (AS pir in) หรือ acetylsalicylic acid หรือ แอสไพริน prostaglandin G2 (PGG2) อั น เป น ขั้ น ตอนแรกของการ
ชื่อการคา สังเคราะห prostaglandins (เชนชนิด E และ F) • เอนไซม
" ระบุโดยผูรับอนุญาต cyclooxygenase (COX) มี อ ย า งน อ ย 2 ชนิ ด (2 isozymes)
ไดแก cyclooxygenase-1 (COX-1) และ cyclooxygenase-2
2. ชื่อและความแรงของตัวยาสําคัญ
(COX-2) • COX-1 มีผลตอการอักเสบ ควบคุมการทํางานของ
ตัวยาสําคัญ
ไตให เป น ปรกติ เสริม สรา งความทนทานของเยื่ อบุ ก ระเพาะ
aspirin (แอสไพริน)
อาหาร ตลอดจนการจั บตัว เปน ลิ่มของเลือด • COX-2 ถู ก
แอสไพรินเปน salicylic ester ของ acetic acid เรียกอีกชื่ อ
สร างขึ้ นเมื่ อเซลล ถู กกระตุ นด ว ยสารตั ว กลาง(mediators) ที่
หนึ่ ง ว า acetylsalicylic acid เป น สารตั ว หนึ่ ง ในกลุ ม
เกี่ยวของกับการอักเสบหลายชนิดเชน interleukin-1, tumor
salicylates และจั ด เป น ยาในกลุ ม NSAID ชนิ ด หนึ่ ง •
necrosis factor, lipopolysaccharide, mitogens, reactive
salicylate หมายถึง salicylic acid ในรูปของเกลือหรือ ester
ความแรง oxygen intermediates เป น ต น • แอสไพริ น ยั บ ยั้ ง COX
" ระบุโดยผูรับอนุญาต แตตองมีขนาดตั้งแต 300 mg ขึ้นไป เอนไซมอยางถาวร (irreversible) โดยมีความแรงในการยับยั้ง
สารอื่น ๆ COX-1 เปน 170 เทาของ COX-2 • แอสไพรินมีฤทธิ์สําคัญที่
" ระบุโดยผูรับอนุญาต นํามาใชประโยชนทางคลินิกหลายประการดังนี้คือ
ƒ ฤทธิ์ตานการอักเสบ (anti-inflammatory actions)
3. ลักษณะของผลิตภัณฑ เชื่ อ ว า เกิ ด จากการออกฤทธิ์ ยั บ ยั้ ง COX-1 และ
" ระบุโดยผูรับอนุญาต COX-2 ณ บริ เ วณที่ เ กิ ด การอั ก เสบ (peripheral
ระบุ ใ ห ชั ด เจนว า เป น รู ป แบบที่ อ อกฤทธิ์ ทั น ที (prompt inhibition) แต แ อสไพริ น อาจขั ด ขวางฤทธิ์ ห รื อ
release) แบบใด เชน compressed tablet (plain uncoated ขั ด ขวางการสั ง เคราะห สารตั ว กลาง (mediators)
tablet), film coated tablet (ที่ไมใช enteric coated tablet) , อื่น ๆ ที่เกี่ยวของกับการอักเสบดวย • เชื่อวา COX-2
dispersible tablet, powder, chewable tablet, capsule มี ค วามสํ า คั ญ ต อ การอั ก เสบมากกว า COX-1
เปนตน เนื่ อ งจาก COX-2 ถู ก ชั ก นํ า ให เ กิ ด ขึ้ น ได ใ นภาวะ
ระบุลักษณะอื่น ๆ ของยา เชนรูปราง สี ขนาด ฯลฯ อั ก เสบที่ กระตุ น ด ว ย cytokines • การขั ด ขวาง
COX-2 ด ว ย แอ สไพ ริ น ส ง ผลใ ห กา รสร า ง
4. เภสัชพลศาสตรและเภสัชจลนศาสตร prostaglandins E และ F ถูกยับยั้ง • สารโพรสตา
เภสัชพลศาสตร แกลนดิ น ส เ หล า นี้ ชั ก นํ า ให เ กิ ด การขยายตั ว ของ
ก. กลไกการออกฤทธิ์ของยา หลอดเลื อ ดและเพิ่ ม สภาพให ซึ ม ได ข องเนื้ อ เยื่ อ
(tissue permeability) ส งผลให ของเหลวและเม็ ด
 เลื อ ดขาวซึ ม เข า สู บ ริ เ วณที่ มี การอั ก เสบ ท า ยที่ สุด
อาการตรงตนแบบ (classic symptoms) ของการ
อักเสบไดแ ก ปวด บวม แดง ร อน ก็จะปรากฏขึ้น •
นอกจากยั บ ยั้ง การซึ ม เข าของของเหลว เม็ ด เลื อ ด
ขาวและสารตั ว กลาง (mediators) ที่ เ กี่ ย วข อ งกั บ
การอักเสบ อันชวยลดอาการบวมแลว แอสไพรินยัง
ชวยลดการหลั่งเอนไซมที่มีฤทธิ์ทําลายเนื้อเยื่อจาก
lysozymes อีกดวย • ระดับ salicylates ในซีรัมที่มี
ฤทธิ์ตานการอักเสบอยูระหวาง 150-300 ไมโครกรัม/
มล. ซึ่งเปนคาที่สูงกวาระดับยาที่มีฤทธิ์แกปวด ลดไข
และฤทธิ์ขัดขวางการเกิดลิ่มเลือด
ƒ ฤทธิ์ แ ก ป วด (analgesic actions) ยาในกลุ ม
salicylates ใหผลแกปวดตอเมื่อการปวดนั้นมีสาเหตุ
จากการอักเสบ ทั้งนี้เพราะ prostaglandins E และ
F ทํ า ใ ห ห น ว ย รั บ ค ว า ม รู สึ ก เ จ็ บ ป ว ด ( pain
receptors) ไวตอการกระตุน (sensitization) ทําให
เกิดภาวะเจ็บมากกวาปรกติ (hyperalgesia) ดังนั้น
แอสไพริ น จึ ง มี ฤ ทธิ์ แ ก ป วดโดยทางอ อ มด ว ยการ
ขัดขวางการสรางสารโพรสตาแกลนดินส โดยไมมีผล
โดยตรงต อ pain threshold • อย า งไรก็ ต าม
salicylates อาจออกฤทธิ์รบกวนการรับรูความรูสึก
เจ็ บ ป ว ด (pain perception) ใน สม อ ง ส ว น
hypothalamus อีกดวย • ระดับ salicylates ในซีรัม
ที่มีฤทธิ์ แกปวดอยูระหวาง 30-100 ไมโครกรัม/มล.
ซึ่งเปนคาเดียวกันกับระดับยาที่มีฤทธิ์ลดไข และฤทธิ์
ขัดขวางการเกิดลิ่มเลือด
ƒ ฤทธิ์ลดไข (antipyretic actions) salicylates ลดไข
ดวยการปรับ body temperature set point ใหกลับ
สู ป รกติ ด ว ยการยั บ ยั้ ง กา รสร า ง PGE2 ใ น
circumventricular organ ซึ่ ง อยู ใ นสมองบริ เ วณ
hypothalamus • หายากที่ salicylates จะลด
อุณหภูมิ รา งกายของผู ที่ไ มมี ไข • ในทางที่ แย งกั น
(paradoxically) salicylates ในขนาดที่เปนพิษกลับ
ทําให ผูปว ยมีอุณหภูมิ รางกายสู งขึ้น โดยเพิ่มการใช
ออกซิ เ จนและ เพิ่ ม อั ต ราการสร า งแ ละสลา ย
(metabolic rate) ของรางกาย • ระดับ salicylates
ในซีรัมที่มีฤทธิ์ลดไขอยูระหวาง 30-100 ไมโครกรัม/
มล. ซึ่ งเปน ค าเดี ยวกัน กั บระดั บ ยาที่ มีฤ ทธิ์ แ กป วด
และฤทธิ์ขัดขวางการเกิดลิ่มเลือด
ƒ ฤทธิ์ ขั ด ขวางการเกิ ด ลิ่ ม เลื อ ด (antithrombotic
actions) แอสไพริ น มี ฤ ทธิ์ ยั บ ยั้ ง การทํ า งานของ
thromboxane A2 (TXA2) ผานการยั บยั้ ง COX-1
และยับยั้งการทํางานของ prostacyclin (PGI2) ผาน
การยับยั้ง COX-2 จึงมีผลที่ขัดแยงกันตอการจับตัว
เปนลิ่มของเลือ ด กลาวคือ thromboxane A2 เป น
ส า ร ห ด ห ล อ ด เ ลื อ ด ที่ มี ฤ ท ธิ์ แ ร ง ( potent
vasoconstrictor) และเปน สารกระตุ น การรวมกลุ ม
ของเกล็ดเลือด ในขณะที่ PGI2 ออกฤทธิ์ตรงกันขาม
คือขัดขวางการรวมกลุมของเกล็ดเลือดและเปนสาร
ขยายหลอดเลือด (vasodilator) อยางไรก็ตามขอมูล
แนะนํา (suggest) วาแอสไพรินมีผลตอ TXA2 เปน
สําคั ญ ทั้ง นี้การยับ ยั้ง COX ในเกล็ด เลื อดเป นไป
อ ย า ง ถ า ว ร เ นื่ อ ง จ า ก ใ น เ ซ ล ล เ ก ล็ ด เ ลื อ ด มี
ความสามารถจํา กัด ในการสร าง TXA2 กลับ คืน มา
ใหม ทํา ให การใชแ อสไพริ น เพื่ อ ขั ดขวางการเกิ ด ลิ่ ม
เลือดจึงใชยาในขนาดต่ํามาก ๆ ได (75 มิลลิกรัมตอ
วันเปนขนาดยาต่ําสุดที่ใชไดผล ในการปองกันหลอด
เลือดเลี้ยงหัวใจมีลิ่มเลือด) ผลในการตานการเกิดลิ่ม
เลือดเปนผลจากการขัดขวาง COX-1 เปนสําคัญ ยา
ที่มีผลเดนดวย COX-2 จึงไมมีฤทธิ์ในการปองกันการ
เกิ ด ลิ่ ม เลื อ ด และมี ผ ลข า งเคี ย งที่ สํ า คั ญ ที่ ต อ ง
ระมั ดระวั งเพิ่ม ขึ้น คื อกลามเนื้ อหั วใจตาย และโรค
หลอดเลือดสมอง • การยับยั้งการรวมกลุมของเกล็ด
เลือดโดยแอสไพรินสงผลให bleeding time นานขึ้น
โดยจะกลั บ สู ป รกติ ห ลัง หยุ ด ยานาน 36 ชั่ วโมง •
แอสไพริ น ยั ง อาจช ว ยให การดํ า เนิน โรคของโรคท อ
เลือดแดงและหลอดเลือดแดงแข็ง (atherosclerosis)
ดําเนินไปชาลง โดยปกปองผนังหลอดเลือดจากการ
เปลี่ยนแปลงโดย LDL • ในระยะหลังมีการเสนอวา
คุณ ประโยชน ของแอสไพริ น ในการปอ งกั น การเกิ ด
2
 กลามเนื้อ หัวใจตายอาจเกี่ยวของกั บฤทธิ์ในการลด
ปริมาณของ C-reactive protein ในกระแสเลือด •
แอสไพรินในขนาดสูงซึ่งเปนขนาดที่เปนพิษจะมีฤทธิ์
ขั ด ขวางการสั ง เคราะห vitamin K-dependent
clotting factors ส ง ผ ล ใ ห เ กิ ด ภ า ว ะ
hypoprothrombinemia ได ด ว ย การรัก ษา aspirin
toxicity จึงตองใช vitamin K ในการรักษารวมดวย
กลไกการเกิดพิษของยา
ƒ ผลต อ กระ เพาะอาหารและ ลํ า ไส ( gastro-
intestinal effects) แอสไพรินยับยั้งการสราง PGE2
ผานการยับยั้งการทํางานของ COX-1 โดย PGE2 มี
หน า ที่ สํา คั ญในการป อ งกั น เนื้ อ เยื่ อ ของกระเพาะ
อาหารจากการระคายเคื อ งโดยกรดในกระเพาะ
อาหาร จึงกอใหเกิดแผลในกระเพาะอาหาร จนเกิ ด
เลื อ ดออกในกระเพาะอาหารหรื อกระเพาะอาหาร
ทะลุได นอกจากนี้แอสไพรินยังระคายเคืองตอเยื่อบุ
กระเพาะอาหารไดโดยตรง • salicylates เพิ่มสภาพ
ใหซึมได (permeatibility) ของผนังกระเพาะอาหาร
ต อ แคตไอออน ทํ า ให เ พิ่ ม การสั ม ผั ส ของเยื่ อ บุ
กระเพาะอาหารตอกรด • salicylates ยังสามารถ
กระตุน chemoreceptor trigger zone ในสมอง ทํา
ใหเกิดอาการคลื่นไสและอาเจียนได
ƒ ผลตอไต (renal effects) เปนผลจากการขัดขวาง
กา รสร า ง สารโ พ รสต า แ กลน ดิ นส ใ น ไต โ ด ย
salicylates อาจลดปริ ม าณเลื อ ดที่ ไ หลผ า นไต
(renal blood flow ) และลดอั ต ราการกรองผ า น
กระจุกทอไต (glomerular filtration rate) ซึ่งอาจทํา
ใหมีน้ําและโพแทสเซียมคั่งในรางกายในผูปวยที่ขาด
น้ําหรือการทํางานของไตบกพรอง
ƒ ผล ต อ ก า ร ขั บก ร ด ยู ริ ก ออกทางป ส ส าว ะ
(uricosuric effects) salicylates ในขนาดต่ํา (1-2
กรัมตอวัน) ขัดขวางการหลั่งกรดยูริกสูปสสาวะที่ทอ
ไตสวนตน ในขณะที่ยาในขนาดสูง > 5 กรัมตอวัน
ขัดขวางการดูดซึมกลับของกรดยูริกที่ทอไต สงผลให
กรดยู ริก ถูก ขับ ออกเพิ่ม ขึ้ นในป สสาวะ ยาในขนาด
ปานกลางไม มี ผ ลต อ การขั บ กรดยู ริ ก ออกทาง
ปสสาวะ จึงไมแนะนําใหใชแอสไพรินในการบรรเทา
อาการปวดขอจากโรคเกาต ดวยเหตุผลเดียวกับการ
ไม แ นะนํ า ให ใ ช สารช ว ยขั บ กรดยู ริก ทางป ส สาวะ
(uricosuric agents) ในขณะที่มี acute attack ของ
โรคเกาต
ƒ ผ ล ต อ ก า ร ห า ย ใ จ ( respiratory effects)
salicylates กระตุ น การหายใจได โ ดยตรงด ว ยการ
กระตุนศูนยควบคุ มการหายใจที่สมองสวนเมดัลลา
สงผลใหเกิด respiratory alkalosis ไดโดยทางออม
ซึ่งเปน ผลจากการขับ คารบอนไดออกไซดอ อกมาก
เกิ น ไป แต รา งกายอาจปรั บ สมดุ ลนี้ ไ ด ด วยการขั บ
ไบคารบอเนตออกทางไตเพิ่มขึ้น
เภสัชจลนศาสตร
แอสไพรินดูดซึมจากทางเดินอาหารดวยวิธี passive diffusion
โดยรอยละ 70 เขาสูกระแสเลื อดในรูปเดิม อีกรอยละ 30 ถู ก
hydrolyze ไปเปน salicylic acid • หลังจากนั้นภายใน 1-2
ชั่วโมงแอสไพรินจะถูก hydrolyze ไปเปน salicylic acid แทบ
ทั้งหมดจนไมสามารถวัดระดับ salicylate ไดในเลือด • อัตรา
การดู ด ซึ ม ยาขึ้ น กั บ ป จ จั ย หลายประการ เช น รู ป แบบยา
กลาวคือ ยาในรูปเม็ดฟู และ soluble tablet ดูดซึมไดเร็วที่สุด
ตามมาดวยยาในรูปอัดเม็ดแบบธรรมดาหรือแบบเคลือบดวย
ฟลม และดูดซึมไดชาที่สุดในรูป enteric coated tablet และ
แบบ extended-release • ยาในรู ป enteric coated มี
ชีวปริมาณออกฤทธิ์ (bioavailability) ต่ํากวายาที่ไมไดเคลือบ
• อาหารลดอัตราการดูดซึม แตไมลดปริมาณการดูดซึมยา •
การดูดซึมยาจะเพิ่มขึ้นในสภาวะที่เปนดาง • ระยะเวลาหลัง
กิน ยาจนได ระดับ ยาสู งสุ ด ในพลาสมาเท า กั บ 15-240 นาที
ขึ้นกั บรู ปแบบยา กล าวคือ 30-60 นาที สํา หรับ ยาแบบเม็ด ฟู
45-120 นาทีสําหรับยาแบบ film-coated tablets 4-12 ชั่วโมง
สําหรับ extended-release tablets และ 8-14 ชั่วโมงสําหรับ
enteric-coated tablets ดังนั้นยาในรูปแบบ enteric-coated
tablets จึงไมเหมาะที่จ ะนํา มาใชแ กปวดในกรณีของ acute
pain หรือ acute headache เชน migraine ที่ตองการการออก
ฤทธิ์ ที่ รวดเร็ ว • ในสถานะคงตั ว (steady state) ระดั บ
3
salicylate ในเลือดจะไมแตกตางกันระหวางยาแบบไมเคลือบ
กับ แบบ enteric coated • ยาสามารถผ านรกไปยัง เด็ก ใน
ครรภมารดา การใหยาตอเนื่องเปนเวลานาน อาจพบวาระดับ
ยาในทารกสู ง กว า ระดั บ ยาในมารดา • แอสไพริ น จั บ กั บ
โปรตีนไดนอยเมื่อเทียบกับ salicylic acid แอสไพรินมีระยะ
ครึ่งชีวิต ระหวาง 15-20 นาที โดยยาจะถูก hydrolyze อยา ง
รวดเร็วที่ตับไดเปน salicylic acid ยาสวนใหญถูกขับออกทาง
ไต
5. ขอบงใช
ใช บ รรเทาปวดในผู ใหญ ได แ ก ปวดศี รษะ ปวดฟ น ปวด
ประจําเดือน ปวดกลามเนื้อและขอจากการบาดเจ็บ ไมใชลด
ไข แกปวดในเด็กและผูมี อายุนอยกว า 18 ป เพื่ อปองกันการ
เกิ ด Reye’s syndrome ในข อ บ ง ใช นี้ ใ หใ ช ย าระยะสั้น เพื่ อ
ปองกันการเกิดแผลและเลือดออกในทางเดินอาหาร
6. ขนาดยาที่แนะนํา
ก. ใช ย าขนาดปานกลางเพื่ อ บรรเทาปวด ได แก ปวด
ศีรษะ ปวดฟน ปวดประจําเดือน ปวดกลามเนื้อและขอ
จากการบาดเจ็บ
• ผูใหญ ครั้งละ 300-650 มิลลิกรัม หางกัน 4 ชั่วโมง หรือ
900-1000 มิลลิกรัม หางกัน 6 ชั่วโมง กินยาพรอมอาหาร
หรือหลังอาหารทันที ขนาดยาสูงสุดไมเกิน 4 กรัมตอวัน
ควรใชยาในขอบงใชนี้ในระยะสั้นเพื่อปองกันการเกิดแผล
และเลื อ ดออกในกระเพาะอาหาร ยาในรู ป enteric-
coated ดูด ซึม ได ชา จึง มีการเริ่ มต นการออกฤทธิ์ ชา ไม
เหมาะที่จะนํามาใชในขอบงใชนี้
• เด็กและวัยรุนอายุต่ํากวา 18 ป ไมใชแอสไพรินในขอ
บงใชนี้เพื่อปองกันการเกิด Reye’s syndrome
ข. ขนาดยาในผูปวยกลุมพิเศษ
• ผูปวยที่มีการทํางานของตับผิดปรกติ
ผูปวยกลุมนี้มีความเสี่ยงตอพิษของ salicylate เพิ่มขึ้น แตไมมี
วิธีมาตรฐานในการปรับขนาดยา หลีกเลี่ยงการใชในโรคตับที่
รุนแรง
• ผูปวยที่มีการทํางานของไตผิดปรกติ
หลีก เลี่ ยงการใช aspirin หากไตวายขั้ นรุ นแรง (CrCl < 10
ml/min)
7. วิธีใชยา
1) กิน ยาพรอมอาหารหรื อหลั งอาหารทัน ที และดื่ มน้ํา ตาม
อยางนอย 1 แกวเพื่อลดการระคายเคืองของกระเพาะอาหาร
2) ยาแอสไพริ น ชนิ ดผงอาจระคายเคื องช อ งปากและหลอด
อาหารได จึงควรละลายยาในน้ํา 1 แกวแลวดื่ม ไมควรเทผงยา
ใสปากโดยตรง
3) ภายใน 10 นาทีหลังกินแอสไพรินไมควรนอนลง เพราะยา
อาจคางในหลอดอาหารและทําใหห ลอดอาหารเปนแผลและ
ตีบได
8. ขอหามใช
1) ห า มใช แ ก ป วด ลดไข ใ นเด็ ก และวั ย รุ น อายุ ต่ํ า กว า 18 ป
ยกเว น มี ค วามจํ า เป น เนื่ อ งจากเสี่ ย งต อ การเกิ ด Reye’s
Syndrome
2) ห า มใช แ ก ป วด ลดไข ใ นผู ป ว ยที่ เ ป น ไข ห วั ด ใหญ แ ละ
อีสุกอีใส เนื่องจากเสี่ยงตอการเกิด Reye’s Syndrome
3) ห า มใช รั ก ษาอาการปวดเมื่ อ ยเนื่ อ งจากทํ า งานหนั ก
เนื่องจากเสี่ยงตอการเกิดเลือดออกในทางเดินอาหาร
4) สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้
5) หา มใชกั บ ผู ปว ยที่ แพ แ อสไพริ นรวมทั้ง salicylates หรื อ
NSAIDs เนื่องจากอาจแพแอสไพรินไดเชนเดียวกัน
6) หามใชกับผูปวยหอบหืด vasomotor rhinitis ริดสีดวงจมูก
(nasal polyps) ลมพิษ และ angioedema เนื่องจากพบวา
ผูปวยกลุมนี้อาจแพแอสไพรินไดงาย
7) หามใชกับผูมีปญหาเลือดออกหยุดยาก เชน ฮีโมฟเลีย และ
ไขเลือดออก หรือ ใชกับผูที่ใชยาที่ทําใหเลือดแข็งตัวชา
8) หามใชกับผูปวยโรคเกาต
9) หามใชกับผูที่มีการทํางานของตับหรือไตเสียไปอยางมาก
10) หามใชกับผูไดรับบาดเจ็บที่ศีรษะ หรือมีปญหาเลือดออก
ภายในกะโหลกศีรษะ
11) หามใชกับสตรีมีครรภในไตรมาสที่สามของการตั้งครรภ
4
12) หามใชกับผูกําลังเปนโรคแผลในกระเพาะอาหารหรือลําไส 10. อันตรกิริยากับยาอื่น
(peptic ulcer) แผลเลื อดออกในกระเพาะอาหารหรือลํ าไส ยาที่ใชรวมดวย ผลที่เกิดขึ้น
หรือมีประวัติเคยเปนโรคดังกลาว เพิ่ ม ผลข า งเคี ย งต อ ทางเดิ น
Alcohol และ corticosteroid
13) ห า มกิ น ยาที่ ห มดอายุ ห รื อ เสื่ อ มสภาพ ซึ่ ง มี ก ลิ่ น อาหาร
น้ําสมสายชูรุนแรง หรือมีเกล็ดสีขาวบนเม็ดยา Anticoagulants (heparin, เพิ่ ม ค ว าม เ สี่ ย งต อ ภ า ว ะ
warfarin) เลือดออก
9. คําเตือนและขอควรระวัง Sulfonylureas เพิ่มฤทธิ์การลดระดับกลูโคส
คําเตือนตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ในพลาสมา
(คํ าเตือ นข อ 1 ถึง 3 ให แสดงในกรอบสี แดงและใช ตัว อัก ษร Methotrexate เพิ่มพิษตอไขกระดูก
ขนาดใหญที่อานออกและเห็นไดชัดเจน) Uricosuric agent ลดฤทธิ์การขับ uric acid
1) ห ามใช แ กป วด ลดไข ในเด็ ก และวั ย รุน อายุต่ํ า กว า 18 ป NSAIDs เพิ่ ม ค ว าม เ สี่ ย งต อ ภ า ว ะ
หากไมไดรับคําแนะนําจากแพทย เลือดออก ลดการทํางานของ
2) ห า มใ ช แก ปว ด ลด ไข ใน ผู ป ว ย ที่ เ ป น ไ ข ห วั ดใ ห ญ ไต เพิ่มพิษตอทางเดินอาหาร
ไขเลือดออก และอีสุกอีใส แ ล ะ ล ด ฤ ท ธิ์ antiplatelets
3) หามใชรักษาอาการปวดเมื่อยเนื่องจากทํางานหนัก ของ aspirin
4) สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้
5) สตรี มี ครรภ ห ลีก เลี่ ยงการใช ย านี้ หากไม ไ ดรับ คํ าแนะนํ า 11. สตรีมีครรภและสตรีระหวางใหนมบุตร
จากแพทย แอสไพรินในขนาดปานกลาง (analgesic dose) มีผลตอการ
6) หลี ก เลี่ ย งการใช ย านี้ ติ ด ต อกั น เป น เวลานาน เพราะเพิ่ ม แข็งตัวของเลือดทั้งต อมารดาและทารก จึงควรหลีกเลี่ยงการ
ความเสี่ ย งต อ การเกิ ด เลื อ ดออกในกระเพาะอาหาร อาการ ใช ย านี้ ใ นสตรี มี ครรภโ ดยเฉพาะระยะไตรมาสที่สามเพื่ อ ลด
หอบหืด ความผิดปกติของตับและไต ยกเวนแพทยสั่ง ความเสี่ยงของการเกิดเลือดออกผิดปรกติ นอกจากนี้ aspirin
คําเตือนและขอควรระวังอื่น ยัง อาจส ง ผลให เ กิ ด การคลอดเลยกํ า หนด (delayed birth)
1) การใช รว มกั บ NSAIDs อาจเพิ่ ม การคั่ ง ของเกลื อ และ และการคลอดยืดเยื้อ (prolonged labour) ยาในขนาดสูงอาจ
ของเหลวในรางกายและอาจทําใหไตวายได ทํ า ให ductus arteriosus ป ด ก อ นกํ า หนดส ง ผลให เ กิ ด
2) หลีกเลี่ยงการใชแอสไพรินภายใน 6 สัปดาห ภายหลังการ pulmonary hypertension ในทารกแรกเกิด ได (ดู ข อห ามใช
ใหวัคซีนอีสุกอีใส (ซึ่งเปนวัคซีนชนิดมีชีวิต) เพื่อปองกันความ คําเตือนและขอควรระวัง)
เสี่ยงตอการเกิด Reye’s Syndrome แอสไพริน ผา นสูน้ํ านมมารดาไดจึ งห ามใช ในสตรี ขณะใหน ม
3) ในเด็กและวัยรุนที่ตองใชแอสไพรินอยางตอเนื่อง ควรหยุด บุตรเพราะอาจทํ าใหเ กิดผื่ นและภาวะเลือ ดออกผิ ดปรกติใ น
แอสไพรินในทันทีที่ผูปวยมีไข และเริ่มแอสไพรินใหมหลังจาก เด็ ก ได ตลอดจนเพื่ อ ลดความเสี่ ย งของการเกิ ด Reye’s
ไขลดลงเปนปรกติแลว syndrome ในเด็ก (ดูขอหามใช)
4) การใช รว มกับ Cox-2 inhibitors สง ผลให ประโยชนข อง
Cox-2 inhibitors ในการลดอันตรายตอเยื่อบุกระเพาะอาหาร 12. อาการไมพึงประสงค
และลําไสสูญเสียไป การใช Cox-2 inhibitors ในผูที่ใช aspirin ระบบภูมิคุมกัน: เกิดภาวะภูมิไวเกิน (hypersensitivity) โดยมี
อยางตอเนื่องจึงไมใชการใชยาที่สมเหตุผล ลมพิ ษ น้ํ า มู ก ไหล แน น จมู ก angioneurotic edema หรื อ
หายใจลําบากจากหลอดลมตีบอยางรุนแรง

5
ระบบทางเดิ น อาหาร: อาหารไมย อ ย (dyspepsia) คลื่ น ไส
อาเจียน ระคายเคือ งเยื่ อบุท างเดินอาหารทํา ใหเ กิด erosion
หรือแผลในกระเพาะอาหารและลําไส เกิดเลือดออกในทางเดิน
อาหารหรือเกิดรูทะลุได • การใช low dose aspirin เพิ่มความ
เสี่ยงตอการเกิดแผลและเลือดออกในทางเดินอาหารหรือเกิดรู
ทะลุ เ พิ่ม ขึ้ น เป น 2 เท า ของผู ที่ ไม ไ ด ใช ย า โดยยาชนิ ด plain
และ enteric coated มีความเสี่ยงไมแตกตางกัน • พิษตอตับ
พบไดนอย
ระบบไต: เกลือแรและของเหลวสะสมในรางกาย ตลอดจนทํา
ใหการทํางานของไตลดลง
ระบบหู: มีเสียงในหู (tinnitus)
ระบบกลามเนื้อ: rhabdomyolysis
Reye’s syndrome ได แก ภ าวะ hepatic encephalopathy
โดยมีอาการอาเจีย นอย างต อเนื่ อง ระดับความรูสึก ตัวลดลง
ระดั บเอนซั ย มตั บ ในพลาสมาเพิ่ม ขึ้ น ระดั บ โปรทรอมบิ น ใน
เลื อ ดลดลง และมี ภ าวะระดั บ แอมโมเนี ย ในเลื อ ดสู ง ซึ่ ง
Reye’s syndrome มักเกิดในเด็กและวัยรุนที่ใช aspirin ขณะ
มี โ รคติ ด เชื้ อ ไวรั สเช น ไข ห วั ด ใหญ อี สุก อี ใ ส นอกจากนี้ ยั ง มี
รายงานในผูปวยที่มีอายุมากถึง 61 ปดวย
13. การไดรับยาเกินขนาดและวิธีรักษา
พิษจาก salicylates มักเกิดขึ้นเมื่อระดับยาในพลาสมาสูงเกิน
กวา 350 มก./ลิตร (2.5 มิลลิโมล/ลิตร) ผูใหญที่เสียชีวิตสวน
ใหญมีระดับยาเกินกวา 700 มก./ลิตร การกินยาครั้งเดียวใน
ขนาดนอยกวา 100 มก./กก. มักไมทําใหเกิดพิษที่รายแรง
อาการสํา คัญของพิษ จาก salicylatae ได แก อาเจี ยน ภาวะ
ขาดน้ํา มีเสียงในหู เวียนศีรษะ หูหนวก เหงื่อออก มือเทารอน
ชีพจรเตนแรง และหายใจเร็วและแรง ผูปวยสวนใหญพบภาวะ
acid-base disturbance โดยพบรวมกันระหวาง respiratory
alkalosis และ metabolic acidosis โดยอาจมี arterial pH
ปกติหรือสูงกวาปกติในผูใหญหรือเด็กโตกวา 4 ขวบ เด็กอายุ
4 ปหรือต่ํากวามักมีภาวะ metabolic acidosis เดนกวาและมี
arterial pH ต่ํ า ทั้ ง นี้ ภ าวะ acidosis อาจเพิ่ ม การนํ า
salicylates ผาน blood brain barrier เขาสูสมอง
อาการที่พบไดไมบอยประกอบดวย การอาเจียนเปนเลือด ไข
สูงเกิน ระดับกลูโคสในเลือดต่ํา ระดับโปแตสเซียมในเลือดต่ํา
เกล็ ด เลื อ ดต่ํ า เพิ่ ม สั ด ส ว นของ INR/PTR ไตวาย
intravascular coagulation ปอดบวมน้ํ า อาการทางระบบ
ประสาทได แกอาการสั บสน disorientation โคมา และชักพบ
ในผูใหญไดนอยกวาเด็ก
การรักษาในผูใหญ ให activated charcoal ถากิน ยามาไม
เกิน 1 ชั่วโมง และกินยามากกวา 250 มก./กก. ควรวัดระดับ
salicylate ในพลาสมาแม ว าความรุน แรงของการเปน พิ ษ ไม
สามารถประเมินไดจากระดับ ยาเพีย งอยา งเดีย วหากแตตอ ง
ประเมิ น จากอาการทางคลิ นิ ก และ biochemical change
ต า ง ๆ ร ว มด ว ย การขั บ ถ า ย salicylates เพิ่ ม ขึ้ น ในภาวะ
ปสสาวะเปนดาง ดวยการให 1.26% sodium bicarbonate
และตรวจติ ด ตามค า pH ของป ส สาวะ การแก ไ ขภาวะ
metabolic acidosis ดวยการให 8.4% sodium bicarbonate
ทางหลอดเลื อดดํา (ตรวจระดั บโปแตสเซีย มในซี รัมกอ น) ไม
ควรเร ง การขั บ ป สสาวะด ว ยการให ข องเหลวเข า ทางหลอด
เลือดดําในปริมาณมากเนื่องจากไมชวยเพิ่มการขับ salicylate
ออกจากร างกายและอาจทําใหเกิด pulmonary edema ได
หากอาการพิ ษ รุ น แรงการทํ า hemodialysis เป น การรั ก ษา
อันดับแรกที่ควรใชและควรใชกับผูปวยที่มีระดับ salicylate ใน
พลาสมาเกิ นกวา 700 มก./ลิ ตร หรื อระดับ ต่ํา กวา นี้ห ากมี
อาการรุนแรง อายุนอยกวา 10 ป หรืออายุมากกวา 70 ป
14. สภาวะการเก็บรักษา
" ระบุโดยผูรับอนุญาต (แสดงขอมูลประกอบ)
15. รูปแบบยาและขนาดบรรจุที่มีจําหนาย
" ระบุโดยผูรับอนุญาต
16. ชื่อและที่อยูของผูผลิตหรือนําหรือสั่งยาแผนปจจุบัน
เขามาในราชอาณาจักร
" ระบุโดยผูรับอนุญาต
ระบุหมายเลขโทรศัพท และโทรสาร (ถามี)
17. วันที่มีการแกไขปรับปรุงเอกสาร
พฤศจิกายน 2549
6
References:
1. Clinical Pharmacology 2006 CD-ROM Version 2.20,
Gold Standard Multimedia
2. Aspirin caplet 300 mg. Boots Company PLC. SPC
from the eMC. Last update August 2005.
3. Enteric coated aspirin. GlaxoSmithKline. Consumer.
PDR from drugs.com
4. Aspirin drug information. Lexi-Comp, Inc. from
uptodate.com
5. Aspirin in Matindale. The Complete Drug Reference.
Pharmaceutical Press 2006.
6. British National Formulary. 51 ed. London: British
Medical Association and Royal Pharmaceutical Society
of Great Britain; March 2006.
7. British National Formulary for Children. 1 ed. London:
British Medical Association and Royal Pharmaceutical
Society of Great Britain; March 2006.
8. Aspirin in DrugPoints System. MICROMEDEX(R)
Healthcare Series Vol. 129, 2006.
9. Aspirin in Drugdex Drug Evaluation. MICRO-
MEDEX(R) Healthcare Series Vol. 129, 2006.
10. Aspirin safety. Bayer HealthCare LLC. 2005
11. Rheumatic Fever in The Merck Manual of Diagnosis
and Therapy 18th Edition. 2006.
12. Cilliers A. Treating acute rheumatic fever. BMJ. 2003
Sep 20;327(7416):631-2.
13. Cilliers AM, Manyemba J, Saloojee H. Anti-
inflammatory treatment for carditis in acute rheumatic
fever. Cochrane Database Syst Rev. 2003;(2).
14. Newburger JW, Takahashi M, Gerber MA, Gewitz
MH, Tani LY, Burns JC, Shulman ST, Bolger AF, Ferrieri
P, Baltimore RS, Wilson WR, Baddour LM, Levison ME,
Pallasch TJ, Falace DA, Taubert KA. Diagnosis,
treatment, and long-term management of Kawasaki
disease: a statement for health professionals from the
Committee on Rheumatic Fever, Endocarditis and
Kawasaki Disease, Council on Cardiovascular Disease
in the Young, American Heart Association. Circulation
2004 Oct 26;110(17):2747-71. [236 references].
15. Cox D, Maree AO, Dooley M, Conroy R, Byrne MF,
Fitzgerald DJ. Effect of enteric coating on antiplatelet
activity of low-dose aspirin in healthy volunteers. Stroke.
2006 Aug;37(8):2153-8. Epub 2006 Jun 22.
16. Garcia Rodriguez LA, Hernandez-Diaz S, de Abajo
FJ. Association between aspirin and upper
gastrointestinal complications: systematic review of
epidemiologic studies. Br J Clin Pharmacol. 2001
Nov;52(5):563-71.
17. de Abajo FJ, Garcia Rodriguez LA Risk of upper
gastrointestinal bleeding and perforation associated
with low-dose aspirin as plain and enteric-coated
formulations. BMC Clin Pharmacol. 2001;1:1. Epub 2001
Feb 13.
18. Zeitz HJ. Bronchial asthma, nasal polyps, and
aspirin sensitivity: Samter's syndrome. Clin Chest Med.
1988 Dec;9(4):567-76.
19. Ole Daniel Enersen. Samter's Syndrome. Who
Named It? website. http://www.whonamedit.com/
synd.cfm/2240.html
7
 เอกสารกํากับยาสําหรับยาแอสไพรินที่ไดรับการยกเวนไมเปนยาอันตราย
สําหรับผูประกอบวิชาชีพเวชกรรมหรือผูประกอบโรคศิลปะ (ฉบับยอ)
ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาอันตราย
ฉบับที่ ๒๒

1. ชื่อผลิตภัณฑ ƒ ผลต อกร ะเพาะ อาห าร และ ลํ า ไส (gastro-

aspirin (AS pir in) หรือ acetylsalicylic acid หรือ แอสไพริน intestinal effects) แอสไพรินยับยั้งการสราง PGE2
ชื่อการคา ซึ่งมีหนาที่สําคัญในการปองกันเนื้อเยื่อของกระเพาะ
" ระบุโดยผูรับอนุญาต อาหารจากการระคายเคื อ งโดยกรดในกระเพาะ
อาหาร
2. ชื่อและความแรงของตัวยาสําคัญ ƒ ผลตอไต (renal effects) เปนผลจากการขัดขวาง
ตัวยาสําคัญ
การสราง prostaglandins ในไต โดยอาจลดปริมาณ
aspirin (แอสไพริน)
เลือดที่ไหลผานไต (renal blood flow ) และลดอัตรา
ความแรง
การกรองผ า นกระจุ ก ท อ ไต (glomerular filtration
" ระบุโดยผูรับอนุญาต แตตองมีขนาดตั้งแต 300 mg ขึ้นไป
สารอื่น ๆ rate)
" ระบุโดยผูรับอนุญาต ƒ ผล ต อ ก า ร ขั บก ร ด ยู ริ ก ออกทางป ส ส าว ะ
(uricosuric effects) ยาในขนาดสูง > 5 กรัมตอวัน
3. ลักษณะของผลิตภัณฑ ขัดขวางการดูดซึมกลับของกรดยูริกที่ทอไต สงผลให
" ระบุโดยผูรับอนุญาต กรดยูริกถูกขับออกเพิ่มขึ้นในปสสาวะ จึงไมแนะนํา
ระบุ ใ ห ชั ด เจนว า เป น รู ป แบบที่ อ อกฤทธิ์ ทั น ที (prompt ใหใชแอสไพรินในการบรรเทาอาการปวดขอจากโรค
release) แบบใด เชน compressed tablet (plain uncoated เกาต
tablet), film coated tablet (ที่ไมใช enteric coated tablet) , เภสัชจลนศาสตร
แอสไพริน ดูดซึม ไดดี จากทางเดินอาหาร อัต ราการดูด ซึมยา
dispersible tablet, powder, chewable tablet, capsule
ขึ้ น กั บ ป จ จั ย หลายประการ เช น รู ป แบบยา กล า วคื อ
เปนตน
ระยะเวลาหลั งกิ นยาจนได ระดับ ยาสู งสุ ดในพลาสมาเท ากั บ
ระบุลักษณะอื่น ๆ ของยา เชนรูปราง สี ขนาด ฯลฯ
15-240 นาที ขึ้นกับรูปแบบยา กลาวคือ 30-60 นาทีสําหรับยา
4. เภสัชพลศาสตรและเภสัชจลนศาสตร แบบเม็ดฟู 45-120 นาทีสําหรับยาแบบ film-coated tablets
เภสัชพลศาสตร 4-12 ชั่วโมงสําหรับ extended-release tablets และ 8-14
ก. กลไกการออกฤทธิ์ของยา ชั่วโมงสํา หรั บ enteric-coated tablets ดัง นั้น ยาในรูป แบบ
ƒ แอ สไ พ ริ น อ อ กฤ ท ธิ์ ขั ด ข ว า ง กา รทํ า ง า น ข อ ง enteric-coated tablets จึงไมเหมาะที่จะนํามาใชแกปวดใน
cyclooxygenase (COX) เอนไซม มี ผ ลต อ การ กรณีของ acute pain หรือ acute headache เชน migraine ที่
อั ก เสบ ควบคุ ม การทํ า งานของไตให เ ป น ปรกติ ตองการการออกฤทธิ์ที่รวดเร็ว • ยาสามารถผานรกไปยังเด็ก
เสริ มสร า งความทนทานของเยื่ อ บุก ระเพาะอาหาร ในครรภม ารดา • แอสไพริ นมี ระยะครึ่ งชี วิ ตระหว าง 15-20
ตลอดจนการจับตัวเปนลิ่มของเลือด นาที โดยยาจะถู ก hydrolyze อย า งรวดเร็ ว ที่ ตั บ ได เ ป น
ข. กลไกการเกิดพิษของยา salicylic acid ยาสวนใหญถูกขับออกทางไต
5. ขอบงใช
ใชบรรเทาปวดในผูใหญ ไดแก ปวดศีรษะ ปวดฟน ปวด
ประจําเดือน ปวดกลามเนื้อและขอจากการบาดเจ็บ ไมใชลด
ไข แกปวดในเด็กและผูมีอายุนอยกวา 18 ป เพื่อปองกันการ
เกิด Reye’s syndrome ในข อบ งใช นี้ใ หใช ยาระยะสั้ น เพื่ อ
ปองกันการเกิดแผลและเลือดออกในกระเพาะอาหาร
6. ขนาดยาที่แนะนํา
ก. ใชย าในขนาดปานกลางเพื่อบรรเทาปวด ไดแก
ปวดศีรษะ ปวดฟน ปวดประจําเดือน ปวดกลามเนื้อและ
ขอจากการบาดเจ็บ
• ผูใหญ ครั้งละ 300-650 มิลลิกรัม หางกัน 4 ชั่วโมง หรือ
900-1000 มิลลิกรัม หางกัน 6 ชั่วโมง กินยาพรอมอาหาร
หรือหลังอาหารทันที ขนาดยาสูงสุดไมเกิน 4 กรัมตอวัน
ควรใชยาในขอบงใชนี้ในระยะสั้นเพื่อปองกันการเกิดแผล
และเลื อ ดออกในกระเพาะอาหาร ยาในรู ป enteric-
coated ดูด ซึม ได ชา จึง มีการเริ่ มต นการออกฤทธิ์ ชา ไม
เหมาะที่จะนํามาใชในขอบงใชนี้
• เด็กและวัยรุนอายุต่ํากวา 18 ป ไมใชแอสไพรินในขอ
บงใชนี้เพื่อปองกันการเกิด Reye’s syndrome
ข. ขนาดยาในผูปวยกลุมพิเศษ
• ผูปวยที่มีการทํางานของตับผิดปรกติ
ผูปวยกลุมนี้มีความเสี่ยงตอพิษของ salicylate เพิ่มขึ้น แตไมมี
วิธีมาตรฐานในการปรับขนาดยา หลีกเลี่ยงการใชในโรคตับที่
รุนแรง
• ผูปวยที่มีการทํางานของไตผิดปรกติ
หลีกเลี่ยงการใช aspirin หากไตวายขั้นรุน แรง (CrCl < 10
ml/min)
7. วิธีใชยา
1) กิน ยาพรอมอาหารหรื อหลั งอาหารทัน ที และดื่ มน้ํา ตาม
อยางนอย 1 แกวเพื่อลดการระคายเคืองของกระเพาะอาหาร
2) ยาแอสไพริ น ผงชนิ ด ซองอาจระคายเคื อ งช อ งปากและ
หลอดอาหารได จึงควรละลายยาในน้ํา 1 แกวแลวดื่ม ไมควร
เทผงยาใสปากโดยตรง
3) ภายใน 10 นาทีหลังกินแอสไพรินไมควรนอนลง เพราะยา
อาจคางในหลอดอาหารและทําใหห ลอดอาหารเปนแผลและ
ตีบได
8. ขอหามใช
1) หา มใชแ กป วด ลดไขใ นเด็กและวัย รุน อายุต่ํ ากวา 18 ป
ยกเว น มี ค วามจํ า เป น เนื่ อ งจากเสี่ ย งต อ การเกิ ด Reye’s
Syndrome
2) ห า มใช แ ก ป วด ลดไข ใ นผู ป ว ยที่ เ ป น ไข ห วั ด ใหญ แ ละ
อีสุกอีใส เนื่องจากเสี่ยงตอการเกิด Reye’s Syndrome
3) ห า มใช รั ก ษาอาการปวดเมื่ อ ยเนื่ อ งจากทํ า งานหนั ก
เนื่องจากเสี่ยงตอการเกิดเลือดออกในทางเดินอาหาร
4) สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้
5) หามใชกับ ผูปวยที่แพแอสไพริ นรวมทั้ง salicylates หรื อ
NSAIDs เนื่องจากอาจแพแอสไพรินไดเชนเดียวกัน
6) หามใชกับผูปวยหอบหืด vasomotor rhinitis ริดสีดวงจมูก
(nasal polyps) ลมพิษ และ angioedema เนื่องจากพบวา
ผูปวยกลุมนี้อาจแพแอสไพรินไดงาย
7) หามใชกับผูมีปญหาเลือดออกหยุดยากเชนฮีโมฟเลีย และ
ไขเลือดออก หรือใชกับผูที่ใชยาที่ทําใหเลือดแข็งตัวชา
8) หามใชกับผูปวยโรคเกาต
9) หามใชกับผูที่มีการทํางานของตับหรือไตเสียไปอยางมาก
10) หามใชกับผูไดรับบาดเจ็บที่ศีรษะ หรือมีปญหาเลือดออก
ภายในกะโหลกศีรษะ
11) หามใชกับสตรีมีครรภในไตรมาสที่สามของการตั้งครรภ
12) หามใชกับผูกําลังเปนโรคแผลในกระเพาะอาหารหรือลําไส
(peptic ulcer) แผลเลือดออกในกระเพาะอาหารหรือลํ าไส
หรือมีประวัติเคยเปนโรคดังกลาว
13) ห า มกิ น ยาที่ ห มดอายุ ห รื อ เสื่ อ มสภาพ ซึ่ ง มี ก ลิ่ น
น้ําสมสายชูรุนแรง หรือมีเกล็ดสีขาวบนเม็ดยา
9. คําเตือนและขอควรระวัง
คําเตือนตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข
(คํ าเตือ นข อ 1 ถึง 3 ให แสดงในกรอบสี แดงและใช ตัว อัก ษร
ขนาดใหญที่อานออกและเห็นไดชัดเจน)
2
1) ห ามใช แ กป วด ลดไข ในเด็ ก และวั ย รุน อายุต่ํ า กว า 18 ป เลือดออก ลดการทํางานของ
หากไมไดรับคําแนะนําจากแพทย ไต เพิ่มพิษตอทางเดินอาหาร
2) ห า มใ ช แก ปว ด ลด ไข ใน ผู ป ว ย ที่ เ ป น ไ ข ห วั ดใ ห ญ แ ล ะ ล ด ฤ ท ธิ์ antiplatelets
ไขเลือดออก และอีสุกอีใส ของ aspirin
3) หามใชรักษาอาการปวดเมื่อยเนื่องจากทํางานหนัก
4) สตรีใหนมบุตรหามใชยานี้ 11. สตรีมีครรภและสตรีระหวางใหนมบุตร
5) สตรี มี ครรภ ห ลีก เลี่ ยงการใช ย านี้ หากไม ไ ดรับ คํ าแนะนํ า แอสไพรินในขนาดปานกลาง (analgesic dose) มีผลตอการ
จากแพทย แข็งตัวของเลือดทั้งต อมารดาและทารก จึงควรหลีกเลี่ยงการ
6) หลี ก เลี่ ย งการใช ย านี้ ติ ด ต อกั น เป น เวลานาน เพราะเพิ่ ม ใช ย านี้ ใ นสตรี มี ครรภโ ดยเฉพาะระยะไตรมาสที่สามเพื่ อ ลด
ความเสี่ ย งต อ การเกิ ด เลื อ ดออกในกระเพาะอาหาร อาการ ความเสี่ยงของการเกิดเลือดออกผิดปรกติ นอกจากนี้ aspirin
หอบหืด ความผิดปกติของตับและไต ยกเวนแพทยสั่ง ยัง อาจส ง ผลให เ กิ ด การคลอดเลยกํ า หนด (delayed birth)
คําเตือนและขอควรระวังอื่น และการคลอดยืดเยื้อ (prolonged labour) ยาในขนาดสูงอาจ
1) การใช รว มกั บ NSAIDs อาจเพิ่ ม การคั่ ง ของเกลื อ และ ทํ า ให ductus arteriosus ป ด ก อ นกํ า หนดส ง ผลให เ กิ ด
ของเหลวในรางกายและอาจทําใหไตวายได pulmonary hypertension ในทารกแรกเกิ ดได (ดูขอห ามใช
2) หลีกเลี่ยงการใชแอสไพรินภายใน 6 สัปดาห ภายหลังการ คําเตือนและขอควรระวัง)
ใหวัคซีนอีสุกอีใส (ซึ่งเปนวัคซีนชนิดมีชีวิต) เพื่อปองกันความ แอสไพริน ผา นสูน้ํ านมมารดาไดจึ งห ามใช ในสตรี ขณะใหน ม
เสี่ยงตอการเกิด Reye’s Syndrome บุตรเพราะอาจทํ าใหเ กิดผื่ นและภาวะเลือ ดออกผิ ดปรกติใ น
3) ในเด็กและวัยรุนที่ตองใชแอสไพรินอยางตอเนื่อง ควรหยุด เด็ ก ได ตลอดจนเพื่ อ ลดความเสี่ ย งของการเกิ ด Reye’s
แอสไพรินในทันทีที่ผูปวยมีไข และเริ่มแอสไพรินใหมหลังจาก syndrome ในเด็ก (ดูขอหามใช)
ไขลดลงเปนปรกติแลว
4) การใช รว มกับ Cox-2 inhibitors สง ผลให ประโยชนข อง 12. อาการไมพึงประสงค
Cox-2 inhibitors ในการลดอันตรายตอเยื่อบุกระเพาะอาหาร ระบบภูมิคุมกัน: เกิดภาวะภูมิไวเกิน (hypersensitivity) โดยมี
และลําไสสูญเสียไป การใช Cox-2 inhibitors ในผูที่ใช aspirin ลมพิ ษ น้ํ า มู ก ไหล แน น จมู ก angioneurotic edema หรื อ
อยางตอเนื่องจึงไมใชการใชยาที่สมเหตุผล หายใจลําบากจากหลอดลมตีบอยางรุนแรง
ระบบทางเดิน อาหาร: อาหารไมย อย (dyspepsia) คลื่ นไส
10. อันตรกิริยากับยาอื่น อาเจียน ระคายเคือ งเยื่ อบุท างเดินอาหารทํา ใหเ กิด erosion
ยาที่ใชรวมดวย ผลที่เกิดขึ้น หรือแผลในกระเพาะอาหารและลําไส เกิดเลือดออกในทางเดิน
Alcohol และ corticosteroid
เพิ่ ม ผลข า งเคี ย งต อ ทางเดิ น อาหารหรือเกิดรูทะลุได • การใช low dose aspirin เพิ่มความ
อาหาร เสี่ยงตอการเกิดแผลและเลือดออกในทางเดินอาหารหรือเกิดรู
Anticoagulants (heparin, เพิ่ ม ค ว าม เ สี่ ย งต อ ภ า ว ะ ทะลุ เพิ่ มขึ้ นเปน 2 เท าของผูที่ไ มไ ดใ ชย า โดยยาชนิ ด plain
warfarin) เลือดออก และ enteric coated มีความเสี่ยงไมแตกตางกัน • พิษตอตับ
Sulfonylureas เพิ่มฤทธิ์การลดระดับกลูโคส พบไดนอย
ในพลาสมา ระบบไต: เกลือแรและของเหลวสะสมในรางกาย ตลอดจนทํา
Methotrexate เพิ่มพิษตอไขกระดูก ใหการทํางานของไตลดลง
Uricosuric agent ลดฤทธิ์การขับ uric acid ระบบหู: มีเสียงในหู (tinnitus)
NSAIDs เพิ่ ม ค ว าม เ สี่ ย งต อ ภ า ว ะ ระบบกลามเนื้อ: rhabdomyolysis

3
Reye’s syndrome ได แก ภ าวะ hepatic encephalopathy และตรวจติ ด ตามค า pH ของป ส สาวะ การแก ไ ขภาวะ
โดยมีอาการอาเจีย นอย างต อเนื่ อง ระดับความรูสึก ตัวลดลง metabolic acidosis ดวยการให 8.4% sodium bicarbonate
ระดั บเอนซั ย มตั บ ในพลาสมาเพิ่ม ขึ้ น ระดั บ โปรทรอมบิ น ใน ทางหลอดเลือดดํา (ตรวจระดับโปแตสเซียมในซีรัมกอน) ไม
เลื อ ดลดลง และมี ภ าวะระดั บ แอมโมเนี ย ในเลื อ ดสู ง ซึ่ ง ควรเร ง การขั บ ป สสาวะด ว ยการให ข องเหลวเข า ทางหลอด
Reye’s syndrome มักเกิดในเด็กและวัยรุนที่ใช aspirin ขณะ เลือดดําในปริมาณมากเนื่องจากไมชวยเพิ่มการขับ salicylate
มี โ รคติ ด เชื้ อ ไวรั สเช น ไข ห วั ด ใหญ อี สุก อี ใ ส นอกจากนี้ ยั ง มี ออกจากร างกายและอาจทําใหเกิด pulmonary edema ได
รายงานในผูปวยที่มีอายุมากถึง 61 ปดวย หากอาการพิ ษรุ นแรงการทํา hemodialysis เป นการรัก ษา
อันดับแรกที่ควรใชและควรใชกับผูปวยที่มีระดับ salicylate ใน
13. การไดรับยาเกินขนาดและวิธีรักษา พลาสมาเกิ นกวา 700 มก./ลิต ร หรื อระดับ ต่ํา กวา นี้ห ากมี
พิษจาก salicylates มักเกิดขึ้นเมื่อระดับยาในพลาสมาสูงเกิน อาการรุนแรง อายุนอยกวา 10 ป หรืออายุมากกวา 70 ป
กวา 350 มก./ลิตร (2.5 มิลลิโมล/ลิตร) ผูใหญที่เสียชีวิตสวน
ใหญมีระดับยาเกินกวา 700 มก./ลิตร การกินยาครั้งเดียวใน 14. สภาวะการเก็บรักษา
ขนาดนอยกวา 100 มก./กก. มักไมทําใหเกิดพิษที่รายแรง " ระบุโดยผูรับอนุญาต (แสดงขอมูลประกอบ)
อาการสําคัญของพิษจาก salicylatae ไดแก อาเจียน ภาวะ
ขาดน้ํา มีเสียงในหู เวียนศีรษะ หูหนวก เหงื่อออก มือเทารอน 15. รูปแบบยาและขนาดบรรจุที่มีจําหนาย
ชีพจรเตนแรง และหายใจเร็วและแรง ผูปวยสวนใหญพบภาวะ " ระบุโดยผูรับอนุญาต
acid-base disturbance โดยพบรวมกันระหวาง respiratory
16. ชื่อและที่อยูของผูผลิตหรือนําหรือสั่งยาแผนปจจุบัน
alkalosis และ metabolic acidosis โดยอาจมี arterial pH
เขามาในราชอาณาจักร
ปกติหรือสูงกวาปกติในผูใหญหรือเด็กโตกวา 4 ขวบ เด็กอายุ
" ระบุโดยผูรับอนุญาต
4 ปหรือต่ํากวามักมีภาวะ metabolic acidosis เดนกวาและมี
ระบุหมายเลขโทรศัพท และโทรสาร (ถามี)
arterial pH ต่ํ า ทั้ ง นี้ ภ าวะ acidosis อาจเพิ่ ม การนํ า
salicylates ผาน blood brain barrier เขาสูสมอง
อาการที่พบไดไมบอยประกอบดวย การอาเจียนเปนเลือด ไข 17. วันที่มีการแกไขปรับปรุงเอกสาร
สูงเกิน ระดับกลูโคสในเลือดต่ํา ระดับโปแตสเซียมในเลือดต่ํา พฤศจิกายน 2549
เกล็ ด เลื อ ดต่ํ า เพิ่ ม สั ด ส ว นของ INR/PTR ไตวาย
intravascular coagulation ปอดบวมน้ํ า อาการทางระบบ
ประสาท ไดแก อาการสั บสน disorientation โคมา และ ชั ก
พบในผูใหญไดนอยกวาเด็ก
การรักษาในผูใหญ ให activated charcoal ถากิน ยามาไม
เกิน 1 ชั่วโมง และกินยามากกวา 250 มก./กก. ควรวัดระดับ
salicylate ในพลาสมาแมว าความรุ นแรงของการเปนพิ ษไม
สามารถประเมินไดจากระดับ ยาเพีย งอยา งเดีย วหากแตตอ ง
ประเมิ น จากอาการทางคลิ นิ ก และ biochemical change
ต า ง ๆ ร ว มด ว ย การขั บ ถ า ย salicylates เพิ่ ม ขึ้ น ในภาวะ
ปสสาวะเปนดาง ดวยการให 1.26% sodium bicarbonate

4
เอกสารกํากับยาสําหรับประชาชนของยาแอสไพรินชนิดเม็ด/แคปซูล/ผงที่เปนยาบรรจุเสร็จที่ไดรับยกเวนไมเปนยาอันตราย
ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ยาอันตราย
ฉบับที่ ๒๒

เพื่อความปลอดภัย โปรดอานเอกสารนี้ใหละเอียดกอนใชยา
เอกสารกํากับยาสําหรับประชาชน
แอสไพริน........มิลลิกรัม ชนิดเม็ด/แคปซูล/ผง ปรับตามทะเบียนยา
[ชื่อการคา]
คําเตือน หามใชยานี้ในเด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป
1. ยานี้คือยาอะไร
• [ชื่อการคา] 1 เม็ด/แคปซูล/ซอง มีตัวยาแอสไพริน ........ มิลลิกรัม ปรับตามทะเบียนยา
• แอสไพริน จัดเปนยาในกลุม “ยาตานการอักเสบที่ไมใชสเตียรอยด”
2. แอสไพรินใชเพื่ออะไร
ใชบรรเทาปวดในผูใหญ ในกรณี ปวดหัว ปวดฟน ปวดกลามเนื้อและขอจาก
การบาดเจ็บ
3. หามใชแอสไพริน เมื่อไร
(1) หามใชลดไข แกปวด ในเด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป ตลอดจนผูที่เป น
ไขหวัดใหญ อีสุกอีใส และโรคติดเชื้อไวรัสอื่น เพราะอาจเกิด “กลุมอาการรายย”
กลุมอาการรายย เปนความเจ็บปวยที่รุนแรงเนื่องจากตับถูกทําลาย ทําให
สมองบวม ชั ก หมดสติ และอาจเสี ยชี วิต ได อาการนี้สั มพั นธ กับ การใช
แอสไพรินซึ่งมักพบในเด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป
(2) หามใชยานี้แกปวดเมื่อยจากการทํางานหนักหรือใชติดตอกันนานกวา 10
วัน ด ว ยตนเอง เพราะเสี่ ย งต อ การเกิ ดแผลเลื อ ดออกในกระเพาะอาหารและ
กระเพาะอาหารทะลุ
(3) หามใช ยานี้หากแพยาแอสไพริน ซาลิไ ซเลท หรื อยาตานการอักเสบที่
ไมใชสเตียรอยดอื่น ๆ (เชนไอบูโพรเฟน และไดโคลฟแนค) หรือเคยใชยาเหลานี้
แลวมีผื่นหรือลมพิษ คันตามผิวหนัง หายใจลําบาก หนาบวม ตาบวม เปนตน
(4) หามใชยานี้ถามีปญหาเลือดออกหยุดยาก เชน เปนโรคไขเลือดออก เปน
โรคฮีโมฟเลีย หรือกําลังใชยาบางชนิดซึ่งทําใหเลือดแข็งตัวชา เชน วอรฟาริน
เพราะแอสไพรินทําใหเลือดแข็งตัวชาลงแมใชยาในขนาดต่ํา
(5) อยาใชยานี้กอนปรึกษาแพทยหรือเภสัชกร หากกําลังตั้งครรภหรือใหนม
บุตร เปนโรคกระเพาะอาหาร ตับ ไต เบาหวาน โลหิตจาง หอบหืด ริดสีดวงจมูก
หรือเปนผูสูงอายุ เพราะมีความเสี่ยงสูงจากอันตรายของแอสไพริน
ในแตละขอหามขางตน แพทยอาจสั่งใชแอสไพรินกับผูปวยบางราย
หากพิจารณาแลวเห็นวามีความจําเปน

อยาลืมแจงใหแพทยหรือเภสัชกรทราบวา • ทานแพยาอะไร • มีโรค

ประจําตัวหรือไม • กําลังใชยาใดอยูในขณะนี้ • กําลังตั้งครรภหรือใหนม
บุตรหรือไม • ดื่มสุราหรือสูบบุหรี่หรือไม
4. หญิงมีครรภหรือใหนมบุตร ควรใชแอสไพรินหรือไม
• หญิงมีครรภ ควรหลีกเลี่ยงยานี้ เพราะอาจเปนอันตรายตอปอดและหัวใจ
ของทารก
• หญิงใหนมบุตร หามใชยานี้ เพราะเด็กจะไดรับยาผานน้ํานมแม ทําใหเสี่ยง
ตอการเกิดกลุมอาการรายย (ดูคําอธิบายเรื่อง “กลุมอาการรายย” ในขอ 3 (1))
5. อาการขางเคียงของแอสไพรินมีอะไร
การใชแอสไพรินอาจมีอาการขางเคียงจากการใชยาดังนี้
(1) อาการขางเคียงชนิดรุนแรง หากเกิดขึ้นตองหยุดยาและรีบไปพบแพทย
ทันที เชน
• ถายดํา ปวดทองมาก อาเจียนเปนเลือดหรือสีกาแฟ มึนงง สับสน (อาการ
เหลานี้คือ การมีเลือดออกในกระเพาะอาหาร)
• หายใจลํา บาก มีผื่ นตุ มพอง ผิ วหนัง หลุ ดลอก เปน แผลในปากหรื อจมู ก
เสียงดังในหู ลมพิษ หนาบวม ตาบวม คันตามรางกาย (อาการเหลานี้คือ การแพ
ยา)
• จ้ํ า ตามผิ ว หนั ง ประจํ า เดื อ นมากผิ ด ปรกติ (อาการเหล า นี้ คื อ การมี
เลือดออกผิดปรกติ)
(2) อาการขางเคียงชนิดไมรุนแรง หากเกิดขึ้นไมจําเปนตองหยุดยา แตควร
แจงแพทยหรือเภสัชกร เชน
• ทองเสีย ทองผูก คลื่นไส อาเจียน ทองอืด แสบรอนในอก
แตถาอาการรุนแรงหรือไมยอมหายไปใหไปพบแพทยทันที
6. ขอควรปฏิบัติ ขณะใชแอสไพริน
(1) ไมควรดื่มเหลาหรือสูบบุหรี่ เพราะเพิ่มความเสี่ยงทําใหเลือดออกใน
กระเพาะอาหารไดงาย
(2) ถาตองผาตัดหรือถอนฟน ตองแจงใหแพทยหรือทันตแพทยทราบวากําลัง
กินแอสไพรินอยู
(3) เด็กหรือวัยรุนที่ตองใชแอสไพรินอยางตอเนื่องเพื่อรักษาโรคบางชนิด
ตามแพทยสั่ง หากมีไขใหหยุดกินแอสไพริน และรีบไปพบแพทย
(4) ผูที่ ใชแอสไพรินติดต อกันเปนเวลานาน มีโอกาสเกิด แผลในกระเพาะ
อาหารได งา ย (แม จ ะกิ น ยาพร อ มอาหารหรื อ ยาลดกรด หรื อ ดื่ มน้ํ า ตาม เพื่ อ
ปองกันกระเพาะอาหารแลวก็ตาม) ดังนั้น จึงตองอยูในความดูแลของแพทย
7. ยาหรือสิ่งใดที่ไมควรใชรวมกับแอสไพริน
(1) ยาสเตียรอยดและยาตานการอักเสบที่ไมใชสเตียรอยดอื่น ๆ เพราะทําให
เกิดแผลเลือดออกในกระเพาะอาหารไดงายขึ้น
(2) ยาปองกันการแข็งตัวของเลือด เชน วอรฟาริน เพราะทําใหเลือดไหลไม
หยุดได

ยังมียาอีกหลายชนิดที่ตองระวังการใชรวมกับแอสไพริน เชน ยาบางชนิดที่

ใชในโรคเบาหวาน เกาต ลมชัก มะเร็ง หรือความดันโลหิตสูง
จึงตองแจงใหแพทยหรือเภสัชกรทราบเสมอวาทานกําลังใชยาอะไรอยู
8. ขนาดและวิธีใช
ผูใหญ: กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด ครั้งละ ……… เม็ด/แคปซูล/ซอง (…….
มิล ลิ กรั ม) วั น ละ 1-4 ครั้ ง แตล ะครั้ งหา งกัน ไมน อ ยกว า 4 ชั่ ว โมง กิ น พร อ ม การใสขอมูลขนาดยาให
อาหารหรือหลังอาหารทันที อยากินเกินวันละ …… เม็ด/แคปซูล/ซอง (หรือใช ดูตาม “แนวทางปฏิบัติ”
ตามขนาดที่แพทยสั่ง) ทายเอกสาร
เด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป: หามใช

วิธีใชยาที่ถูกตอง
(1) กินพรอมอาหารหรือหลังอาหารทันทีและดื่มน้ําตามอยางนอย 1 แกว
(250 ซีซ)ี เพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะอาหาร เชนอาการแสบทอง
(2) ภายใน 10 นาทีหลังกินแอสไพรินไมควรเอนตัวลงนอนเพราะยาอาจ
คางในหลอดอาหาร ทําใหระคายเคืองเกิดเปนแผลได
(3) อยากินยาที่หมดอายุหรือเสื่อมสภาพ เชนยามีกลิ่นน้ําสมสายชูรุนแรง
ใหทิ้งไป
(4) อยากินแอสไพรินแกปวดหัวเปน ประจําหรือจนติดเปนนิสัย เพราะ
อาจทําใหอาการกําเริบมากขึ้น (เชน ปวดหัวทุกวันตอนเชา) ซึ่งรักษายาก
9. ถาใชยามากเกินขนาดที่แนะนําจะเปนอยางไร และควรทําอยางไร
• อาการที่มักพบถาใชยาเกินขนาด เชน ปวดแสบรอนในทอง สับสน เปนลม
ออนเพลีย มีเสียงดังในหู หูอื้อ มีไข ปวดหัว หายใจเร็ว ปสสาวะลดลง ชัก ไม
รูสึกตัว
• ถาไดรับยาเกินขนาดใหรีบไปโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุดภายใน 1 ชั่วโมง
10. ลืมกินยาทําอยางไร
• หากลืมกินยาและอาการปวดยังไมหายไป ใหกินยาตามขนาดและวิธีใชที่
ระบุไวในขอ 8
• หามกินยาเพิ่มเปน 2 เทา
11. เมื่อไรควรไปพบแพทย
(1) หากเกิดอาการขางเคียงชนิดรุนแรงในขอ 5 (1) ใหหยุดยาและรีบไปพบ
แพทยทันที (นํายาและเอกสารนี้ไปดวย)
(2) หากเกิดอาการขางเคียงอื่นๆ หรือตามขอ 5 (2) ที่รุนแรงหรือรบกวนทาน
มาก ควรไปปรึกษาแพทยหรือเภสัชกร (นํายาและเอกสารนี้ไปดวย)
(3) ผู ปว ยที่ แพทย สั่งใช แอสไพริน อย างตอ เนื่ องเปน เวลานาน ควรไปพบ
แพทยตามนัดทุกครั้งและไมหยุดยาเองเพราะอาจเกิดอันตรายรายแรงได
12. เก็บยานี้อยางไร
(1) เก็บยาในภาชนะปดสนิท อยาใหโดนแสงโดยตรง
(2) เก็บยาที่อุณหภูมิไมเกิน ............. องศาเซลเซียส อยาเก็บในที่รอน ปรับตามทะเบียนยา
(3) เก็บยาในที่แหง อยาเก็บในที่ชื้น เชน หองน้ํา หองครัว
(4) เก็บยาทุกชนิดใหพนสายตาและมือเด็ก
ผูผลิต/ ผูนําเขา / ผูแทนจําหนาย ...........................................................................
ปรับตามทะเบียนยา
เอกสารนี้ปรับปรุงครั้งสุดทายเมื่อ กรกฎาคม 2550
แนวทางปฏิบัติ
1. การระบุขนาดยาที่ใชตองสอดคลองกับความแรงของตํารับยาแอสไพรินของแตละบริษัท กลาวคือ
ก. หากเปนตํารับยาในความแรง 300-325 มิลลิกรัม ตอเม็ด, แคปซูล หรือซอง ใหระบุวา
ผูใหญ: กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด ครั้งละ 1-2 เม็ด/แคปซูล/ซอง (ในวงเล็บนี้ใหระบุขนาดยาเปนมิลลิกรัม เชน
300-600 มิลลิกรัม หรือ 325-650 มิลลิกรัม ที่สอดคลองกับความแรงของตํารับยาแอสไพรินของแตละบริษัท)
วันละ 1-4 ครั้ง แตละครั้งหางกันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอมอาหารหรือหลังอาหารทันที อยากินเกินวันละ
8 เม็ด/แคปซูล/ซอง (หรือใชตามขนาดที่แพทยสั่ง)
เด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป: หามใช
ข. หากเปนตํารับยาในความแรง 450-500 มิลลิกรัม ตอเม็ด, แคปซูล หรือซอง ใหระบุวา
ผูใหญ: กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด ครั้งละ 1-2 เม็ด/แคปซูล/ซอง (ในวงเล็บนี้ใหระบุขนาดยาเปนมิลลิกรัม เชน
450- 900 มิลลิกรัม หรือ 500-1000 มิลลิกรัม ที่สอดคลองกับความแรงของตํารับยาแอสไพรินของแตละ
บริษัท) วันละ 1-4 ครั้ง แตละครั้งหางกันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอมอาหารหรือหลังอาหารทันที อยากิน
เกินวันละ 6 เม็ด/แคปซูล/ซอง (หรือใชตามขนาดที่แพทยสั่ง)
เด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป: หามใช
ค. หากเปนตํารับยาในความแรง 600-650 มิลลิกรัม ตอเม็ด, แคปซูล หรือซอง ใหระบุวา
ผูใหญ: กินเฉพาะเมื่อมีอาการปวด ครั้งละ 1 เม็ด/แคปซูล/ซอง (ในวงเล็บนี้ใหระบุขนาดยาเปนมิลลิกรัม เชน
600 มิลลิกรัม หรือ 650 มิลลิกรัม ที่สอดคลองกับความแรงของตํารับยาแอสไพรินของแตละบริษัท) วันละ
1-4 ครั้ง แตละครั้งหางกันไมนอยกวา 4 ชั่วโมง กินพรอมอาหารหรือหลังอาหารทันที อยากินเกินวันละ
4 เม็ด/แคปซูล/ซอง (หรือใชตามขนาดที่แพทยสั่ง)
เด็กและผูที่อายุต่ํากวา 18 ป: หามใช

2. การแสดงเนื้อหา
2.1 ตัวอักษรควรใชตัวอักษรชนิดมีหัว และมีขนาดอักษรที่อานไดชัดเจน
2.2 เนื้อหาควรเปนภาษาไทยทั้งหมด สวนตัวเลขเปนอาราบิก
2.3 ความกวางของคอลัมนไมควรกวางเกินไป เพราะจะทําใหผูอานเกิดการหลงบรรทัดขณะอาน