İSTANBULMEDİPOL ÜNİVERSİTESİ

İLETİŞİM FAKÜLTESİ
MEDYA VE GÖRSEL SANATLAR BÖLÜMÜ
İLETİŞİM ÇALIŞMALARINDA SPSS UYGULAMALARI DERSİ

DOÇ. DR. İHSAN EKEN

ÖZGE BULMUŞ
G4210018

OCAK 2024
Araştırmanın temel amacı, dijital yerlilerin ve dijital göçmenlerin sosyal medyada özçekim
paylaşım tutumlarını karşılaştırmak olarak belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, nicel veri
toplama yöntemlerinden biri olarak anket metodu kullanılmıştır. Ankette yer alan tüm ifadeler,
katılımcıların kapalı uçlu sorulara yanıt vermesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Anket
formu, internet aracılığıyla örneklem içerisinde yer alan katılımcılara iletilmiştir.

Frekans Değerleri

Yüzdeli Geçerli Kümülati

k Yüzdeli f
Frekans Değer k Yüzdelik
Geçer 1980
li öncesi
158 36,2 36,2 36,2
doğuml
u
1980
sonrası
278 63,8 63,8 100,0
doğuml
u
Total 436 100,0 100,0

Araştırma, 1980 öncesi ve 1980 sonrası doğumlu kullanıcılarından oluşmaktadır. Araştırmaya

ait örneklem, sosyal medyada özçekim paylaşımında daha önce bulunmuş toplam 436 kişiden
oluşmaktadır. Bu kapsamda çalışmaya 158 dijital göçmen ve 278 dijital yerli katılımcı
katılmıştır. Araştırmaya katılan toplam kişi sayısı 436’dır. Çalışma kapsamında veriler
incelendiğinde katılımcıların %36,2’nin 1980 öncesi doğumlu olduğu, %63,8’in ise 1980
sonrası doğumlu olduğu gözlemlenmektedir. Doğum tarihi verilerine göre çalışmanın
heterojen doğum tarihi dağılımına sahip olduğu söylenmektedir.

Yüzdelik Geçerli Kümülatif

Frekans Değer Yüzdelik Yüzdelik
Geçerli Kadın 265 60,8 60,8 60,8
Erkek 171 39,2 39,2 100,0
Total 436 100,0 100,0

Araştırma katılımcılarına ait cinsiyet verileri incelendiğinde 265 kişinin kadın olduğu ve 171
kişinin erkek olduğu gözlenmektedir. Cinsiyet bazında yüzdesel oranlar incelendiğinde
kadınların %60,8 ile çoğunluğu oluşturduğu, erkeklerin ise %39,2 ile azınlığı oluşturduğu
tespit edilmiştir.

Yüzdelik Geçerli Kümülatif

Frekans Değer Yüzdelik Yüzdelik
Geçerl Öğrenci 107 24,5 24,5 24,5
i Ev Hanımı 86 19,7 19,7 44,3
Memur 64 14,7 14,7 58,9
Özel Sektör 116 26,6 26,6 85,6
Kendi İşi 35 8,0 8,0 93,6
Çalışmıyor 28 6,4 6,4 100,0
Total 436 100,0 100,0

Çalışma kapsamında katılımcılara ait mesleki verilerin analizine göre en yüksek veriye sahip
meslek grubunun %26,6’lik yüzdesel veri ile özel sektör çalışanlarından oluştuğu, bu gruba
ait toplam kişi sayısının 116 olduğu gözlenmektedir. Katılımcılara ait mesleki veriler
 bakımından en düşük veriye sahip grubun ise %6,4’lük yüzdesel dilim ile çalışmayan
katılımcılara ait olduğu, kişi sayısının ise 28 olduğu çalışma kapsamında görülmektedir. Yine
bu verilere göre meslek değerlerine göre homojen bir dağılımın olmadığı tespit edilmiştir
(Peterstatics, 2017).

Skewness- Kurtosis Değerleri

Kaynakta verilen bilgi doğrultusunda

yapılan çalışmaya ait Skewness ve
Kurtosis değerlerinin -1,5 ile +1,5
arasında yer alması parametrik kabul
edilmektedir. Bu aralık içerisinde yer
almayan değerlerin ise nominal kabul
edileceği görüntülenmektedir
(ResearchGate, Normality Tests using
Skewness and Kurtosis and Q-Q Plots, 2018).

Aşağıda yer alan üç tabloda çalışma kapsamında kullanılan değişkenlere ait Skewness ve
Kurtosis değerleri yer almaktadır. Verilen değerler incelendiğinde Skewness değerinin -,765
ile ,117 değerleri arasında parametrik bir değer gösterdiği görüntülenmektedir. Yine bu
tablolarda bulunan Kurtosis değerinin asgari -1,374 olduğu, azami olarak ise -,280 olduğu
ifade edilmektedir. Bu kapsamda değerlerin parametrik çerçevede yer alarak normal dağılım
göstermektedir.

Özçekimler
Özçekimler yapmak Özçekimlerimi
yapmak, Özçekimleri yaşanılan sosyal
bulunduğum n deneyimler ve medyada Özçekimlerim
ortamdan aracılığıyla durumlar paylaşmak, de birbirinden
daha fazla çevreme hakkında Özçekimleri arkadaşlarım farklı pozlar
keyif kendimi daha net mi ve vermek sosyal
alacağım daha iyi anıların gelecekteki meslektaşlarım statümü
hissi ifade ortaya anılarım la aramda arttırmaya
uyandırmakt edebiliyoru çıkmasına olarak rekabet yardımcı
adır. m. imkan sağlar. görüyorum. yaratıyor. olmaktadır.
Skewness ,172 -,143 -,456 -,765 -,131 -,175
Kurtosis -1,050 -1,107 -,875 -,280 -1,150 -1,374

Daha
Sosyal fazla
medyada Özçekimlerim özçekiml
daha fazla in Özçekimleri Özçekimlerimi er
beğeni ve diğerlerinden Özçekimleri mi sosyal sosyal yapmak
yorum daha iyi mi sosyal medyada medyadan beni Özçekimler
alabilmek görünmesi medyada paylaştığımd paylaşarak, Özçekimler mutlu yapmak ruh
için sık sık için fotoğraf paylaşmam a kendimi takipçilerimin yaparak stres eder ve halimi
özçekimleri düzenleme büyük ilgi daha popüler beni seviyemi ruh anında
mi programları görmemi hissediyorum değerlendirmesi azaltabiliyoru halimi değiştirebili
paylaşırım. kullanıyorum. sağlıyor. . ni beklerim. m. yükseltir. r.
-,165 -,383 -,099 -,094 -,044 -,242 -,534 -,045
-1,152 -1,108 -1,040 -1,345 -1,064 -1,307 -,869 -1,323

Özçekim Özçekimle Öz güvenimi Özçekimlerim Sosyal Özçekim

 r i sosyal medyadaki
yaptığımda arttırmak için medyada özçekim yapmadığım
yaptığım kendim daha fazla paylaştığımda paylaşımlarım zaman,
zaman hakkında özçekim çevrem sayesinde kendimi
kendime daha yapıyorum ve tarafından çevremde daha çevremden
güvendiğimi pozitif sonrasında daha fazla güçlü bir birey kopmuş
hissediyoru düşünmeye onlara kabul haline hissediyorum
m başlarım. bakıyorum. görüyorum. geliyorum. .
-,050 -,343 -,407 -,042 -,070 -,008
-1,360 -1,199 -1,251 -1,098 -1,278 -1,464

KMO Kayser-Meyer-Olkin Testi

KMO and Bartlett's Test
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. ,881
Bartlett's Test of Approx. Chi-Square 6364,291
Sphericity df 190
Sig. 0,000

Korelasyonlar arasındaki ilişkiler ve faktör analizi uygunluğu, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO)

testi kullanılarak değerlendirilmiştir. KMO testi 0 ile 1 arasındaki rakamsal aralık anlamına
gelmektedir. KMO değerinin 0,8 üzerinde olması mükemmel kabul edilebilmekle birlikte
daha derin bir inceleme yapabilmek adına değişkenlerin uygunluklarına ayrı ayrı bakmak
gerekmektedir (researchgate, 2019). Aşağıda verilen tabloda yapılan araştırma kapsamında
kullanılan değişkenlerin arasındaki korelasyon ve faktör sonuç değerlerinin ,41 - ,74 olduğu
tespit edilmiştir.

1 2 3 4 5 6
Özçekimler yapmak, bulunduğum ortamdan ,573
daha fazla keyif alacağım hissi
uyandırmaktadır.
Özçekimlerin aracılığıyla çevreme kendimi ,552
daha iyi ifade edebiliyorum.
Özçekimler yapmak yaşanılan deneyimler ve ,600
durumlar hakkında daha net anıların ortaya
çıkmasına imkan sağlar.
Özçekimlerimi gelecekteki anılarım olarak ,417
görüyorum.
Özçekimlerimi sosyal medyada paylaşmak, ,693
arkadaşlarım ve meslektaşlarımla aramda
rekabet yaratıyor.
Özçekimlerimde birbirinden farklı pozlar ,549
vermek sosyal statümü arttırmaya yardımcı
olmaktadır.
Sosyal medyada daha fazla beğeni ve yorum ,679
alabilmek için sık sık özçekimlerimi
paylaşırım.
Özçekimlerimin diğerlerinden daha iyi ,704
görünmesi için fotoğraf düzenleme programları
kullanıyorum.
Özçekimlerimi sosyal medyada paylaşmam ,688
 büyük ilgi görmemi sağlıyor.
Özçekimlerimi sosyal medyada paylaştığımda ,791
kendimi daha popüler hissediyorum.
Özçekimlerimi sosyal medyadan paylaşarak, ,644
takipçilerimin beni değerlendirmesini beklerim.
Özçekimler yaparak stres seviyemi ,681
azaltabiliyorum.
Daha fazla özçekimler yapmak beni mutlu eder ,699
ve ruh halimi yükseltir.
Özçekimler yapmak ruh halimi anında ,555
değiştirebilir.
Özçekim yaptığım zaman kendime ,565
güvendiğimi hissediyorum.
Özçekimler yaptığımda kendim hakkında daha ,585
pozitif düşünmeye başlarım.
Öz güvenimi arttırmak için daha fazla özçekim ,,661
yapıyorum ve sonrasında onlara bakıyorum.
Özçekimlerimi sosyal medyada paylaştığımda ,687
çevrem tarafından daha fazla kabul görüyorum.
Sosyal medyadaki özçekim paylaşımlarım ,673
sayesinde çevremde daha güçlü bir birey haline
geliyorum.
Özçekim yapmadığım zaman, kendimi ,601
çevremden kopmuş hissediyorum.
1.Çevre Geliştirme; 2. Sosyal Rekabet; 3. İlgi Arayışı; 4. Ruh Halini Değiştirme; 5. Özgüven; 6. Grup
Aidiyeti

Değerler incelendiğinde değişkenler arasındaki korelasyon ve faktör sonuçlarında değerlerin

alt sınırının ,50 olması gerektiği veri kümesinin bu rakamın altında olması halinde
faktörlenemeyeceği bilinmektedir. KMO değerinin yorumlanmasında, 0.60'dan küçük olması
durumu zayıf bir uygunluk gösterirken; 0.60 ile 0.70 arasındaki değerler, zayıf düzeyde
uygunluğu ifade eder. 0.70 ile 0.80 arasındaki değerler orta düzeyde uygunluğu gösterirken;
0.80 ile 0.90 arasındaki değerler iyi uygunluğu; ve 0.90 ile 1.00 arasındaki değerler ise
mükemmel uygunluğu temsil eder (researchgate, 2019).

Buna göre bu araştırmaya ait KMO değeri incelendiğinde bu verinin yaklaşık ,88 olduğu
görüşmüştür. Verilen bilgilere göre örneklemin faktör analizine uygun olduğu ve araştırmada
kullanılan örneklemin yeterli düzeyde olduğu görülmektedir.

Cronbach Alpha (Güvenilirlik Testi)

Kaynak tabloda görüntülenen değer aralıkları
incelendiğinde değişkenlerin güvenilirlik
analizlerinin niteliklerine ulaşılmaktadır. ,9 ve üzeri
sonuçlanan analizin çok iyi, ,8-,9 aralığında
sonuçlanan analizin iyi, ,7-,8 aralığında sonuçlanan
analizin kabul edilebilir, ,6-,7 aralığındaki analizin
şüpheli, ,5-,6 aralığında sonuçlanan analizin kötü
ve ,5’ten düşük analizin ise kabul edilemez olduğu
görüntülenmektedir (ResearchGate, 2017).
Verilen bilgiler dikkate alınarak ölçeğe ait grup değişkenleri için güvenilirlik rakamları
incelenmiştir. Aşağıda yer alan tabloda görüldüğü üzere en yüksek güvenilirlik değerine sahip
grup değişkeninin ,873 değeri ile İlgi Arayışı verilerinin sahip olduğu gözlenmektedir. Ruh
Halini Değiştirme değişkeninin içerisinde üç madde bulunmaktadır. Çevre Geliştirme
değişkeninin güvenilirlik değeri ,635 olarak verilmiştir ve içerisinde dört adet madde
bulunmaktadır. Sosyal Rekabet değişkeninin güvenilirlik değeri ise ,833’dür ve içerisinde 4
madde yer almaktadır. Ruh Halini Değiştirme grup değişkenine ait güvenilirlik değeri ,841’dir
ve 3 adet madde bulundurmaktadır. Özgüven değişkeninin güvenilirlik değeri ise ,758’dir ve 2
madde barındırmaktadır. Grup Aidiyetine ait güvenilirlik değeri ,821’dir ve 3 adet madde
bulundurmaktadır.

Grup Değişkeni Güvenilirlik Değeri Madde Sayısı

Çevre Geliştirme ,635 4
Sosyal Rekabet ,833 4
İlgi Arayışı ,873 3
Ruh Halini Değiştirme ,841 3
Özgüven ,758 3
Grup Aidiyeti ,821 3

Aşağıda yer alan Cronbach’s Alpha tablosunda yer alan analiz bilgisi doğrultusunda grup
değişkenlerinin genel güvenilirlik değerinin ,938 olduğu görülmektedir. Buna göre yukarıda
verilen bilgilere göre çalışma kapsamında güvenilirlik değeri çok iyi konumundadır.

Cronbach's Alpha Based on

Cronbach's Alpha Standardized Items N of Items
,938 ,937 20

Korelasyon

Korelasyon analizi sonucunda elde edilen tabloda korelasyon değerinin yanında, bu değerin
anlamlılığı (p-değeri) elde edilir. Sıfır hipotezinin reddedilmeyeceğini söyleyen 0,05 p-
değerine göre anlamlılık ilişkisi incelenmektedir. Buna göre çoklu korelasyon analizi
bulguların yorumlanmasında ve rapor edilmesinde sonuçlara göre anlamlılık oranının 0,05’ten
küçük olduğu sürece pozitif yönlü bir ilişkisinin olduğu söylenebilir (Şen, 2016).
Araştırma kapsamında aşağıdaki tablo incelendiğinde elde edilen bulgulara göre ‘’Sosyal
Rekabet ile İlgi Arayışı’’ arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu görülmektedir.
Yine ‘’çevre geliştirme ile grup aidiyeti’’ arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu
söylenebilmektedir. Bunun dışında ‘’Rekabet ile Özgüven’’, ‘’Özgüven ile İlgi Arayışı’’ gibi
değişkenlerin birbiri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır.
Buna göre yalnızca ‘’Sosyal Rekabet ve İlgi Arayışı’’, ‘’Çevre Geliştirme ve Grup Aidiyeti’’
birbiriyle ilişkili olarak artmakta ve azalmaktadır.

Çevre Sosyal İlgi Ruh Halini Grup

Geliştirme Rekabet Arayışı Değiştirme Özgüven Aidiyeti
Çevre -
Geliştirme
Sosyal .512 -
Rekabet
İlgi Arayışı .375 .739 -
Ruh Halini .542 .721 .596 -
Değiştirme
Özgüven .660 .651 .606 .769 -
Grup .370 .704 .804 .583 .609 -
Aidiyeti
 Değişkenler Arasındaki Çoklu Korelasyon Analizi Sonuçları (ilişkisi)
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Anova

Varyans analizi olarak da bilinen Anova testi, grup ortalamaları ve bunlara bağlı olan işlemleri
analiz etmek için kullanılmaktadır. Bu test ikiden fazla grubun ortalamalarının birbirine eşit
olup olmadığını sınamak için yapılmaktadır. Bu testte yer alan bağımsız değişkenler faktör
olarak adlandırılmaktadır. Bu analiz ile iki faktöre ilişkin ayrı ayrı grupların arasında anlamlı
bir farklılık olup olmadığı test edilmektedir. P değeri için %95 güvenilirlik seviyesine göre
çalışma incelenmektedir.
P < 0,05 olduğu bilgisine göre çevre geliştirme analizlerine bakıldığında değerlerin kabul
edilebilir olduğu söylenmektedir. Bu çalışma verilerine göre gruplar arası farklılıklar için
değerlendirme yapıldığında ortalama değerlere göre eğitim seviyesi arttıkça gruplar arasındaki
farklar artmaktadır. Ayrıca lise ön lisans ve lisans seviyesindeki katılımcıların yanıtları
arasında bir farklılık gözlemlenmemektedir. Yine yüksek lisans ve doktora eğitim
seviyesindeki katılımcıların verdiği cevaplar arasında da bir farklılığının bulunmadığı
gözlenmektedir.

Değişken Eğitim N Ort. S.S. D.F F Sig (P) Gruplar

Arası
Farklılık
Çevre İlkokul 28 3,6250 ,52485 Lise ön
Geliştirme Ortaokul 50 3,0300 1,09805 lisans
Lise 73 3,3493 ,98226
Ön lisans 81 3,2654 ,72709
4,841 7,581 ,000
Lisans 117 3,5620 ,68221
Yüksek lisans 52 2,9279 ,79726
Doktora 35 2,8500 ,52230
Toplam 436 3,2815 ,83460

Sosyal rekabet değişkenine göre analizlere bakıldığında değerlerin ,000 ile kabul edilebilir
aralık içinde yer aldığı görüntülenmektedir. Ayrıca ev hanımı ve çalışmayan katılımcılara ait
yanıtlar arasında herhangi bir farklılık gözlemlenmemektedir. Öğrenci ve memur meslek
gruplarına ait katılımcılar için çalışma kapsamında inceleme yapıldığında gruplar arası
farklılık kabul edileceği de aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Memur ve kendi işini yapan
katılımcılara ait sosyal rekabet değişkeni için verilen cevapların anova test sonuçları
doğrultusunda yaklaşık sonuçlandığı görülmektedir.

Değişken Meslek N Ort. S.S. D.F F Sig (P) Gruplar

Arası
Farklılık
Sosyal Öğrenci 107 3,4720 ,77271 25,419 29,523 ,000 Öğrenci
Rekabet Ev Hanımı 86 2,1919 ,80593 memur
Memur 64 3,5898 1,00136
 Özel Sektör 116 3,1940 1,06684
Kendi İşi 35 3,9500 ,10146
Çalışmıyor 28 2,8750 1,45694
Total 436 3,1628 1,06923

Anket verileri kapsamında yapılan araştırmaya ait grup aidiyeti değişkeni ele alındığında
değerlerin ,000 ile kabul edilebilir aralık içinde yer aldığı görüntülenmektedir. Bu değişken
özelinde çalışmayan katılımcılar ile özel sektörde çalışan katılımcıların verdiği yanıtlar
arasında yaklaşıklık olduğu gözlemlenmektedir. Ayrıca kendi işini yapan katılımcılar ile
öğrenci meslek grubuna ait katılımcıların verdiği yanıtlar arasında da bir farklılığın
bulunmadığı söylenmektedir.

Değişken Meslek N Ort. S.S. D.F F Sig (P) Gruplar

Arası
Farklılık
Grup Aidiyeti Öğrenci 107 3,5545 ,66343 Ev hanımı
Ev Hanımı 86 2,0698 ,81187 çalışmıyor
Memur 64 3,7083 1,05993
Özel Sektör 116 2,9454 1,16216 33,761 35,602 ,000
Kendi İşi 35 3,4000 ,94212
Çalışmıyor 28 2,0833 1,34448
Total 436 3,0153 1,15128

Çalışma kapsamında katılımcıların özgüven değişkenine ait verdiği yanıtların incelenebilmesi

bakımından P değerinin ,000 ile kabul edilebilir aralıkta bulunduğu söylenmektedir. Buna
göre katılımcılar tarafından verilen anket yanıtları doğrultusunda özel sektörde çalışan
katılımcılar ile çalışmayan katılımcıların cevapları arasında herhangi bir fark
gözlemlenmemektedir. Yine bu analiz doğrultusunda özgüven değişkenine ait katılımcı
yanıtlarında kendi işini yapan katılımcıların diğer meslek gruplarından farklı bir değer ortaya
koyduğu da görüntülenmektedir.

Değişken Meslek N Ort. S.S. D.F F Sig (P) Gruplar

Arası
Farklılık
Özgüven Öğrenci 107 3,8380 ,63007 Özel sektör
Ev Hanımı 86 2,1589 ,87332 çalışmıyor
Memur 64 3,3802 1,05052
Özel Sektör 116 2,9368 1,08651 38,014 43,137 ,000
Kendi İşi 35 4,2667 ,68979
Çalışmıyor 28 2,8333 1,36837
Total 436 3,1697 1,14369

T-Test

Araştırma kapsamında elde edilen veriler ile 1980 öncesi doğumlu ve 1980 sonrası doğumlu
katılımcılara ait çevre geliştirme değişkeni görüşleri hakkında 0.05 anlamlılık oranında bir
farklılık olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu amaçla yapılan araştırmaya katılan kişilerin
265’inin 1980 öncesi doğumlu olduğu ve 171’inin ise 1980 sonrası doğumlu olduğu
görülmektedir. Buna göre toplam katılımcı sayısının 436 olduğu görülmektedir. P < ,05
bilgisine göre toplam katılımcılara ait bu örnek için H0 ve H1 hipotezleri aşağıdaki şekilde
formüle edilmiştir.

1H0: Katılımcıların ilgi arayışı değişkeni hakkındaki görüşleri doğum tarihlerine göre anlamlı
bir farklılık göstermez.
1H1: Katılımcıların ilgi arayışı değişkeni hakkındaki görüşleri doğum tarihine göre değişiklik
gösterir.

Mean Std.
N (Ort.) Deviation T Df Sig. (P)
1980 265 3,3264 ,86277
öncesi
1,399 434 ,162
1980 171 3,2120 ,78638
sonrası
 Kaynakça

Peterstatics. (2017). 2.6.1.1. SPSS: Frequency table. peterstatics:

https://peterstatistics.com/Ultimate/Session2/S02Tech/SPSS/FreqTable/S02SPSS-
FreqTables.html adresinden alındı
ResearchGate. (2017). Cronbach Alpha Criteria. ResearchGate:
https://www.researchgate.net/figure/Criteria-cronbach-alpha-value_tbl1_315922962
adresinden alındı
ResearchGate. (2018). Normality Tests using Skewness and Kurtosis and Q-Q Plots.
ResearchGate: https://www.researchgate.net/figure/Normality-Tests-using-Skewness-
and-Kurtosis-and-Q-Q-Plots_tbl4_267637297 adresinden alındı
researchgate. (2019, mar). KMO Value. Retrieved from researchgate:
https://www.researchgate.net/figure/Level-of-acceptance-of-the-Kaiser-Meyer-Olkin-
KMO-value_tbl3_331477844
Şen, Y. D. (2016, 11 7). https://sedatsen.files.wordpress.com/2016/11/7-sunum.pdf.
sedatsen.files.wordpress.com: https://sedatsen.files.wordpress.com/2016/11/7-
sunum.pdf adresinden alındı